Τ ε χ ν ο λ ο γ ι κ ό Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό Ί δ ρ υ μ α Σ τ ε ρ ε ά ς Ε λ λ ά δ α ς Σ χ ο λ ή Ε π α γ γ ε λ μ ά τ ω ν Υ γ ε ί α ς & Π ρ ό ν ο ι α ς Τ μ ή μ α Φ υ σ ι κ ο θ ε ρ α π ε ί α ς Π ρ ό γ ρ α μ μ α Μ ε τ α π τ υ χ ι α κ ώ ν Σ π ο υ δ ώ ν - Π ρ ο η γ μ έ ν η Φ υ σ ι κ ο θ ε ρ α π ε ί α «Η Ζωή με Οσφυαλγία μη Ειδικής Αιτιολογίας» Αυτό το εγχειρίδιο έχει στόχο να ενημερώσει τους αναγνώστες σχετικά με την οσφυαλγία μη ειδικής αιτιολογίας, καθώς και να δοθούν συμβουλές για την αυτοδιαχείριση των ασθενών που αντιμετωπίζουν το συγκεκριμένο πρόβλημα. Συγγραφή: Μελετίου Γεώργιος, Φυσικοθεραπευτής Φοιτητής ΠΜΣ Επιμέλεια: Κανελλόπουλος Ασημάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Το εγχειρίδιο δημιουργήθηκε στα πλαίσια εκπόνησης εργασίας στο μεταπτυχιακό μάθημα «Σεμινάριο Προηγμένης Φυσικοθεραπείας» με υπεύθυνο εκπαιδευτικό τον Καθηγητή κ. Γεώργιο Γιόφτσο. ΛΑΜΙΑ 2016 Μελετίου Γεώργιος - 2016 2
Τι είναι η οσφυαλγία? Ποιά η συχνότητα εμφάνισης οσφυαλγίας? Με τον όρο οσφυαλγία αναφερόμαστε στον πόνο στην περιοχή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Συγκεκριμένα, είναι ο πόνος που εντοπίζεται στην περιοχή μεταξύ των κάτω ορίων του θωρακικού κλωβού και των γλουτιαίων πτυχών, που μπορεί να συνοδεύεται ή όχι από ισχιαλγία, δηλαδή επέκταση του πόνου κατά μήκος του μηρού και της κνήμης, φθάνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι τα δάκτυλα του ποδιού. Πολύ συχνό πρόβλημα, ειδικά στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Στις Η.Π.Α. αποτελεί την 5η συχνότερη αιτία ιατρικών επισκέψεων. Στην Ελλάδα παρατηρείται συχνότερα στις γυναίκες Στην Κρήτη 57% όσων επισκέπτονται μονάδες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Πόσο διαρκεί ο πόνος? Ανάλογα με τη διάρκεια των συμπτωμάτων, η οσφυαλγία διακρίνεται σε: Οξεία: λιγότερο από 6 εβδομάδες (85% των περιπτώσεων) Υποξεία: 6-12 εβδομάδες (10% των περιπτώσεων) Χρόνια: περισσότερο από 12 εβδομάδες (5% των περιπτώσεων). Τι σημαίνει ο σφυαλγία μη ειδικής αιτιολογίας? Μη ειδικής αιτιολογίας ονομάζουμε την οσφυαλγία στις περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή η απόδοση της κλινικής εικόνας σε συγκεκριμένη πάθηση ή σπονδυλική βλάβη και αποδίδεται συνήθως σε «μηχανικά» αίτια, όπως: Μυϊκή ή συνδεσμική βλάβη Οστεοαρθρίτιδα της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου Τι προκαλεί τον πόνο? Ανάλογα με την αιτιολογία των συμπτωμάτων, η οσφυαλγία διακρίνεται σε: Σπονδυλολίσθηση Στένωση του σπονδυλικού σωλήνα Μη Ειδικής Αιτιολογίας (85-95% των περιπτώσεων) Ριζιτικός Πόνος Ισχιαλγία (10-15% των περιπτώσεων) Αντανακλαστικός Πόνος (1-2%) Μελετίου Γεώργιος - 2016 4 3
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Τι εννοούμε με τον όρο αυτοδιαχείριση της οσφυαλγίας? Η αυτοδιαχείριση είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης της οσφυαλγίας με υψηλή τεκμηρίωση σχετικά με την αποτελεσματικότητά της. Βασίζεται στην ενημέρωση των ασθενών για: την αιτιολογία που προκαλεί τον πόνο, την ανατομία και τις βασικές εμβιομηχανικές αρχές της Οσφυϊκής Μοίρας της Σπονδυλικής Στήλης, την αυτοπροστασία και την αυτοφροντίδα των ασθενών, Η θεραπευτική άσκηση αποτελεί μία τεκμηριωμένη φυσικοθεραπευτική πρακτική για την αντιμετώπιση της οσφυαλγίας μη ειδικής αιτιολογίας. Οι ασκήσεις σταθεροποίησης του κορμού, με έμφαση στον εγκάρσιο κοιλιακό και τον οσφυϊκό πολυσχιδή. Η ενδυνάμωση των συγκεκριμένων μυών θα συμβάλει: στη βελτίωση του Κινητικού Ελέγχου, στη βελτίωση του Νευρομυϊκού Συντονισμού, στην αύξηση της Δύναμης και της Σταθερότητας του Κορμού. τις απαραίτητες εργονομικές προσαρμογές που πρέπει να γίνουν για να μειωθεί ο πόνος, τη σωστή θεραπευτική άσκηση. Γιατί είναι απαραίτητη η αυτοδιαχείριση της οσφυαλγίας? Η αυτοδιαχείριση της οσφυαλγίας συμβάλλει: Εικόνα 1: Ο ασθενής βρίσκεται σε Εικόνα 2: Ο ασθενής βρίσκεται με λυγισμένα γόνα- Εικόνα 2: Ο ασθενής στηρίζεται στους αγκώ- στη μείωση του πόνου, στη βελτίωση της λειτουργικότητας, τετραποδική στήριξη. Εναλλάξ σηκώνει δεξί χέρι με αριστερό πό- τα, τα πέλματα ακουμπούν στο έδαφος και τα χέρια αγκαλιάζουν τον αυχένα. νες με λυγισμένα γόνατα και πατάει ολόκληρο το πέλμα στο έδαφος. στη βελτίωση της ψυχολογίας, στην ταχύτερη επιστροφή στην εργασία. δι και αντίστροφα. Στη συνέχεια κάμπτει τον κορμό του και επιστρέφει στην αρχική θέση. Σηκώνει τον κορμό του από το έδαφος μέχρι να ευθυγραμμιστεί ο κορμός με τα γόνατα. Μελετίου Γεώργιος - 2016 6 5
ΔΙΑΤΑΣΕΙΣ ΑΥΤΟΔΙΑΤΑΣΕΙΣ Μία αιτία πρόκλησης οσφυαλγίας μη ειδικής αιτιολογίας είναι η βράχυνση των οπίσθιων μηριαίων μυών. Η βράχυνση της συγκεκριμένης μυϊκής ομάδας έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της κινητικότητας της λεκάνης. Η ελλιπής κινητικότητα της λεκάνης οδηγεί σε αυξημένη πίεση στην Οσφυϊκή Μοίρα της Σπονδυλικής Στήλης και κατά συνέπεια στην εμφάνιση πόνου. Σε αυτήν την περίπτωση, κρίνεται απαραίτητη η διάταση των συγκεκριμένων μυών. Η διάταση πρέπει να διαρκεί περίπου 30 δευτερόλεπτα. ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ Η οσφυαλγία μη ειδικής αιτιολογίας αποδίδεται σε μηχανικά αίτια. Πολλές φορές, το πρόβλημα εμφανίζεται λόγω επαναλαμβανόμενων λανθασμένα κινήσεων στην καθημερινότητα. Είναι σημαντικό, να «προστατεύουμε» την οσφύ μας κατά τις καθημερινές δραστηριότητες. Η υιοθέτηση σωστών θέσεων, τόσο στην εργασία όσο και στο σπίτι, μας εξασφαλίζουν μία κατά το δυνατόν διαχείριση της οσφυαλγίας. Εάν δε συνδυαστεί με σωστή άσκηση και κατάλληλη διατροφή, μας δίνουν τη δυνατότητα να απολαμβάνουμε ποιότητα ζωής. Η εργονομία είναι η επιστήμη που μελετά την ανθρώπινη στάση και επισημαίνει τις απαραίτητες προσαρμογές για την ορθή εμβιομηχανική λειτουργία του ανθρώπινου σώματος στην καθημερινότητα. Εικόνα 1: Διάταση οπίσθιων μηριαίων με βοήθεια. Εικόνα 2: Διάταση οπίσθιων μηριαίων με στήριξη το ποδιού σε σταθερή επιφάνεια. Στις περιπτώσεις που πάσχει η οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης πρέπει να προσέχουμε τα παρακάτω: σωστή έγερση από το κρεβάτι (γυρίζοντας στο πλάι και στηρίζοντας με το χέρι) σωστή θέση σε ψηλό κάθισμα με την δυνητική χρησιμοποίηση μαξιλαριού στην περιοχή της οσφυϊκής μοίρας σωστός τρόπος σκυψίματος σωστή θέση κατά τη διάρκεια εργασιών στο σπίτι Εικόνα 3: Διάταση οπίσθιων μηριαίων με τη χρήση λάστιχου. Εικόνα 4: Διάταση οπίσθιων μηριαίων με το ισχίο σε μεγάλη σωστός τρόπος να βάζουμε παπούτσια, κάλτσες κλπ Η συγκεκριμένη αυτοδιάταση κάμψη.. Η συγκεκριμένη σωστή θέση στην εργασία (όπως μπροστά από την οθόνη υπολογι- προτείνεται για μετά την αποκατάσταση. αυτοδιάταση προτείνεται για μετά την αποκατάσταση. στή για τους εργαζόμενους σε γραφείο). Μελετίου Γεώργιος - 2016 8 7
Αν θέλετε, λοιπόν, να διαχειριστείτε μόνοι σας την οσφυαλγία μη ειδικής αιτιολογίας και να βελτιώσετε την ποιότητα ζωής, ακολουθήστε τις συμβουλές: 1. Κόψτε το κάπνισμα! 2. Μειώστε το σωματικό σας βάρος! 3. Ενημερωθείτε για την πηγή παραγωγής του πόνου από ειδικούς! 4. Ακολουθείστε τις οδηγίες του θεραπευτή σας! 5. Κάντε τις απαραίτητες εργονομικές προσαρμογές! 6. Κάντε θεραπευτική άσκηση και διατάσεις! 7. Ξεκινήστε αερόβια άσκηση! ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Προτεινόμενη Αρθρογραφία Chou R. et al. (2009), Interventional therapies, surgery, and interdisciplinary rehabilitation for low back pain: an evidence-based clinical practice guideline from the American Pain Society. Spine (Phila Pa 1976.) 34:1066 1077 Πηγές από το διαδίκτυο nice.org.uk/guidance/cg88 Videos: https://www.youtube.com/watch?v=eircidpbslk https://www.youtube.com/watch?v=4uydoddcbk0 Μελετίου Γεώργιος - 2016 10 9
Μελετίου Γεώργιος - 2016 12 11