ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΕΥΣΤΑΘΕΙΑ ΤΩΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΩΝ ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΩΝ ΣΕ ΜΟΝΟ ΙΑΣΤΑΤΑ ΠΛΕΓΜΑΤΑ ΜΕ ΥΝΑΜΙΚΟ ΣΚΛΗΡΟΥ ΚΑΙ ΜΑΛΑΚΟΥ ΕΛΑΤΗΡΙΟΥ. , Τάσος Μπούντης ()

Σχετικά έγγραφα
Κανονικ ες ταλαντ ωσεις

7. Ταλαντώσεις σε συστήµατα µε πολλούς βαθµούς ελευθερίας

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝ Χ. ΣΚΟΚΟΥ ΣΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΜΕ ΚΡΙΤΕΣ

= x. = x1. math60.nb

Χάος και Φράκταλ. ιδάσκων: Α.Μπούντης, Καθηγητής Ασκήσεις ΟΜΑ Α Α 1) Να δειχθεί ότι η οικογένεια των κλειστών καµπυλών x x e = c τείνει 2 1)

Διάλεξη 4η. η κυκλική συχνότητα της ταλάντωσης (σε µονάδες rad/s) η κίνηση

Απαντήσεις Διαγωνισµού Μηχανικής ΙΙ Ιουνίου Ερώτηµα 2

, όπου οι σταθερές προσδιορίζονται από τις αρχικές συνθήκες.

ΚΕΦΑΛΑΙΑ 3,4. Συστήµατα ενός Βαθµού ελευθερίας. k Για E 0, η (1) ισχύει για κάθε x. Άρα επιτρεπτή περιοχή είναι όλος ο άξονας

Κεφάλαιο 6. Εισαγωγή στη µέθοδο πεπερασµένων όγκων επίλυση ελλειπτικών και παραβολικών διαφορικών εξισώσεων

( ) ( ) ( )! r a. Στροφορμή στερεού. ω i. ω j. ω l. ε ijk. ω! e i. ω j ek = I il. ! ω. l = m a. = m a. r i a r j. ra 2 δ ij. I ij. ! l. l i.

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙΙ

Ευστάθεια Συστηµάτων Αυτοµάτου Ελέγχου: Αλγεβρικά κριτήρια

Προσδιορισµός των χαρακτηριστικών (ιδιο-)συχνοτήτων και κανονικών τρόπων ταλάντωσης µε χρήση συµµετριών

Ομοκλινικό Θεώρημα Melnikov

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. nn n n

Μηχανική ΙI Ροή στο χώρο των φάσεων, θεώρηµα Liouville

Μαθηµατικό Παράρτηµα 2 Εξισώσεις Διαφορών

Γεωµετρικη Θεωρια Ελεγχου

Κεφάλαιο 5 ΔΙΔΙΑΣΤΑΤΑ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ. Ενα αυτόνομο δυναμικό σύστημα δύο διαστάσεων περιγράφεται από τις εξισώσεις

L = T V = 1 2 (ṙ2 + r 2 φ2 + ż 2 ) U (3)

Σύνθεση ή σύζευξη ταλαντώσεων;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΕΥΡΕΣΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ Ι ΙΟΤΙΜΩΝ. 4.1 Γραµµικοί µετασχηµατισµοί-ιδιοτιµές-ιδιοδιανύσµατα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙΙ

Γεωµετρικη Θεωρια Ελεγχου

ΧΑΜΙΛΤΟΝΙΑΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Βιβλιογραφία: Turning point properties as a method for the characterization of the ergodic dynamics of one-dimensional iterative maps, F. K.

1. Κινηµατική. x dt (1.1) η ταχύτητα είναι. και η επιτάχυνση ax = lim = =. (1.2) Ο δεύτερος νόµος του Νεύτωνα παίρνει τη µορφή: (1.

Κεφάλαιο 2. Μέθοδος πεπερασµένων διαφορών προβλήµατα οριακών τιµών µε Σ Ε

Μηχανική ΙI Ταλαντωτής µε µεταβλητή συχνότητα

ΧΑΜΙΛΤΟΝΙΑΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Δυναμική Μηχανών I. Επίλυση Προβλημάτων Αρχικών Συνθηκών σε Συνήθεις. Διαφορικές Εξισώσεις με Σταθερούς Συντελεστές

e 5t (sin 5t)u(t)e st dt e st dt e 5t e j5t e st dt s j5 j10 (s + 5 j5)(s j5)

!q j. = T ji Kάθε πίνακας µπορεί να γραφεί σαν άθροισµα ενός συµµετρικού και ενός αντι-συµµετρικού πίνακα

Μηχανική ΙI. Μετασχηµατισµοί Legendre. της : (η γραφική της παράσταση δίνεται στο ακόλουθο σχήµα). Εάν

Κεφάλαιο 4 ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΚΟΥ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ - ΦΩΝΟΝΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τμήμα Φυσικής Πτυχιακή εξέταση στη Μηχανική ΙI 20 Σεπτεμβρίου 2007

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΟΠΤΙΚΗΣ - ΟΠΤΟΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ & LASER ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ & Τ/Υ ΑΣΚΗΣΗ ΝΟ7 ΟΠΤΙΚΗ FOURIER. Γ. Μήτσου

Σ 1 γράφεται ως. διάνυσµα στο Σ 2 γράφεται ως. Σ 2 y Σ 1

Kεφάλαιο 4. Συστήµατα διαφορικών εξισώσεων.

Δυναµικό-Δυναµική ενέργεια

Επίλυση Γραµµικών Συστηµάτων

4. ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕ ΜΟΝΟ ΙΑΣΤΑΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ. φ για την εφαρµογή της µεθόδου Galerkin δεν

Συστήματα Αυτόματου Ελέγχου

ΣΥΝΕΧΕΙΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΡΙΕΣ

οµή δικτύου ΣΧΗΜΑ 8.1

ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΖΕΥΓΟΥΣ ΟΔΟΝΤΩΤΩΝ ΤΡΟΧΩΝ ΜΕ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΚΑΙ ΜΗ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΥΠΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΔΙΕΓΕΡΣΗ

Ανάλυση Σ.Α.Ε στο χώρο κατάστασης

Ακρότατα υπό συνθήκη και οι πολλαπλασιαστές του Lagrange

Αριθµητική Ανάλυση. ιδάσκοντες: Τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής, Τµήµα Β (Περιττοί) : Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης. 21 εκεµβρίου 2015 ΕΚΠΑ

Κεφάλαιο 10 Περιστροφική Κίνηση. Copyright 2009 Pearson Education, Inc.

όπου είναι γνήσια. ρητή συνάρτηση (δηλαδή ο βαθµός του πολυωνύµου υ ( x)

Συνάρτηση f, λέγεται η διαδικασία µε βάση την. Παρατηρήσεις - Σχόλια f

Μαθηµατικό Παράρτηµα 2 Εξισώσεις Διαφορών

Αριθµητική Γραµµική ΑλγεβραΚεφάλαιο 4. Αριθµητικός Υπολογισµός Ιδιοτιµών 2 Απριλίου και2015 Ιδιοδιανυσµάτων 1 / 50

Χρονοεξαρτώµενη «Δυναµική Ενέργεια»

Συνήθεις Διαφορικές Εξισώσεις

,..., xn) Οι συναρτήσεις που ορίζουν αυτό το σύστημα υποτίθενται παραγωγίσιμες με συνεχείς παραγώγους:

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ Σεπτέμβριος 2003 Ιούνιος 2006: Εργαστηριακός Συνεργάτης με πλήρη προσόντα

Δυναμική Μηχανών I. Ιδιομορφές

Μηχανική ΙI. Λαγκρανζιανή συνάρτηση. Τµήµα Π. Ιωάννου & Θ. Αποστολάτου 3/2001

p& i m p mi i m Με τη ίδια λογική όπως αυτή που αναπτύχθηκε προηγουµένως καταλήγουµε στην έκφραση της κινητικής ενέργειας του ρότορα i,

Κεφάλαιο 11 ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Επανεξέταση του αρμονικού ταλαντωτή

Τυπική µορφή συστήµατος 2 ας τάξης

Kεφάλαιο 4. Συστήµατα διαφορικών εξισώσεων

Σχεδίαση τροχιάς. (α) (β) (γ) (δ) Σχήµα 2.5

Έργο µιας χρονικά µεταβαλλόµενης δύναµης

Παραρτήματα. Παράρτημα 1 ο : Μιγαδικοί Αριθμοί

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΛΛΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ

Συνήθεις διαφορικές εξισώσεις προβλήματα οριακών τιμών

Κεφάλαιο 1. Αριθµητική ολοκλήρωση συνήθων διαφορικών εξισώσεων και συστηµάτων

k c (1) F ελ f ( t) F απ 1

1 x m 2. degn = m 1 + m m n. a(m 1 m 2...m k )x m 1

Σηµειώσεις στις σειρές

2-1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2-2 ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ

x (t) u (t) = x 0 u 0 e 2t,

4 η Εργασία (Ηµεροµηνία Παράδοσης: )

( ) = Ae + ω t + Be ω t ασταθές σημείο ισορροπίας ( ) = Asin( ωt) + Bcos( ωt) ευσταθής ισορροπία

Ερωτήσεις για το μάθημα Μη Γραμμικά ΣΑΕ και Εφαρμογές: 10, 11, 15, 16, 17,18

Κεφάλαιο 15 ΚίνησηΚυµάτων. Copyright 2009 Pearson Education, Inc.

Κεφάλαιο 1. Κβαντική Μηχανική ΙΙ - Περιλήψεις, Α. Λαχανάς

A2. ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ-ΚΛΙΣΗ-ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ

Στο Κεφάλαιο αυτό θα θεωρήσουμε δυναμικά συστήματα της μορφής

21/11/2013 ETY-202 ETY-202 ΎΛΗ & ΦΩΣ 06. Ο ΑΡΜΟΝΙΚΟΣ ΤΑΛΑΝΤΩΤΗΣ. 1396; office Δ013 ΙΤΕ. Στέλιος Τζωρτζάκης

Δυναμική Μηχανών I. Χρονική Απόκριση Συστημάτων 2 ης Τάξης

ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

Κεφάλαιο M4. Κίνηση σε δύο διαστάσεις

4. Σειρές Τέηλορ και Μακλώριν

Σχήµα 1: Χρήση ψηφιακών φίλτρων για επεξεργασία σηµάτων συνεχούς χρόνου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ σε περιοδικά με κριτές

Τι είναι σήµα; Ωςσήµαορίζεταιέναφυσικόµέγεθοςτοοποίοµεταβάλλεταισεσχέσηµετοχρόνοή το χώρο ή µε οποιαδήποτε άλλη ανεξάρτητη µεταβλητή ή µεταβλητές.

website:

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ FOURIER ΑΝΑΛΥΣΗ FOURIER ΔΙΑΚΡΙΤΩΝ ΣΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. Διακριτός Μετασχηματισμός Fourier DFT

υναµική Μηχανών Ι Ακαδηµαϊκό έτος : Ε. Μ. Π. Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών - Εργαστήριο υναµικής και Κατασκευών ΥΝΑΜΙΚΗ ΜΗΧΑΝΩΝ Ι - 2.

ιπλωµατική Εργασία ΥΝΑΜΙΚΗ ΧΑΜΙΛΤΩΝΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΕΣ ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ ΣΕ 2- ΙΑΣΤΑΤΟ ΠΛΕΓΜΑ ΓΡΑΦΕΝΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΤΣΙΒΕΛΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Ι Φεβρουάριος 2004

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Αριθµητική Ανάλυση 1 εκεµβρίου / 43

Σ. Φωτόπουλος -1- ΨΕΣ- AΣΚΗΣΕΙΣ-ΛΥΣΕΙΣ- Κεφάλαιο 2 ο

4.3. Γραµµικοί ταξινοµητές

Transcript:

Παναγόπουλος Μπούντης Σκόκος 1 ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΕΥΣΤΑΘΕΙΑ ΤΩΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΩΝ ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΩΝ ΣΕ ΜΟΝΟ ΙΑΣΤΑΤΑ ΠΛΕΓΜΑΤΑ ΜΕ ΥΝΑΜΙΚΟ ΣΚΛΗΡΟΥ ΚΑΙ ΜΑΛΑΚΟΥ ΕΛΑΤΗΡΙΟΥ Παναγιώτης Παναγόπουλος ) ( a b Τάσος Μπούντης () b και Χαράλαµπος Σκόκος () ( a ) Σχολή Εφαρµοσµένων Μαθηµατικών και Φυσικών Επιστηµών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Πολυτεχνειούπολη Αθήνα. ( b ) Τµήµα Μαθηµατικών και Κέντρο Έρευνας και Εφαρµογών Μη Γραµµικών Συστηµάτων Πανεπιστήµιο Πάτρας 26500 Πάτρα. Περίληψη Στην εργασία αυτή χρησιµοποιούµε την µέθοδο των οµοκλινικών τροχιών για την µελέτη της ύπαρξης και ευστάθειας των διακριτών πνοών (breathers) δηλ. χωρικά εντοπισµένων και χρονικά περιοδικών ταλαντώσεων σε µια κλάση µονοδιάστατων (1D) µη γραµµικών πλεγµάτων. Ο εντοπισµός µπορεί να είναι σε ένα η σε πολλά πλεγµατικά σηµεία και τα 1D πλέγµατα που µελετούµε στην εργασία έχουν γραµµική αλληλεπίδραση µεταξύ πλησιέστερων γειτόνων και δυναµικό πλεγµατικού σηµείου της µορφής: 1 2 1 4 V ( u ) = Ku ± u 2 4 όπου το πρόσηµο ( + ) αντιστοιχεί στην αλληλεπίδραση σκληρού ελατηρίου και το πρόσηµο ( - ) στην αλληλεπίδραση µαλακού ελατηρίου. Αυτές οι εντοπισµένες ταλαντώσεις όταν είναι ευσταθείς για µικρές διαταραχές έχουν ιδιαίτερη σηµασία για τα φυσικά συστήµατα διότι επιδρούν δραστικά στις ιδιότητες της µεταφοράς ενέργειας του πλέγµατος [12]. ιακριτές πνοές έχουν δηµιουργηθεί και παρατηρηθεί σε πολλά πειράµατα όπως σε παρατάξεις (arrays) επαφών Josephson [34] οπτικούς κυµατοδηγούς [5] και σε επιφάνειες χαµηλής διάστασης [6]. Αφού κατασκευάσουµε τέτοιες εντοπισµένες ταλαντώσεις χρησιµοποιούµε θεωρία Floquet για να µελετήσουµε την γραµµική (τοπική) ευστάθεια τους κατα µήκος συγκεκριµένων καµπυλών του παραµετρικού χώρου (α ω) όπου α είναι η σταθερά αλληλεπίδρασης µεταξύ πλησιεστέρων γειτόνων και ω η συχνότητα των πνοών. Στη συνέχεια εφαρµόζουµε την µέθοδο του µικρότερου δείκτη ευθυγράµµισης (Smaller Alignment Index - SALI) [7-11] για να ερευνήσουµε τις ιδιότητες ευστάθειας πιο συνολικά στο χώρο των φάσεων. Συγκρίνοντας τα αποτελέσµατα για τις ± περιπτώσεις του V(u) βρίσκουµε ότι οι περιοχές ύπαρξης και ευστάθειας των πνοών σε πλέγµα µε σκληρά ελατήρια είναι σαφώς µεγαλύτερες από αυτές σε σύστηµα µε µαλακά ελατήρια. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι συνθήκες για συντονισµούς µεταξύ των πνοών και των γραµµικών τρόπων είναι λιγότερο περιοριστικές στην πρώτη περίπτωση από ότι στην δεύτερη. Επιπλέον οι ιδιότητες των διακλαδώσεων είναι διαφορετικές για τις δύο περιπτώσεις. Για παράδειγµα το φαινόµενο της µιγαδικής αστάθειας παρατηρήθηκε µόνο σε σύστηµα µε δυναµικό µαλακού ελατηρίου δηµιουργώντας αστάθεια στις πνοές χωρίς να δηµιουργεί νέες ενώ το σύστηµα µε σκληρά ελατήρια παρουσιάζει καµπύλες του παραµετρικού χώρου κατά µήκος των οποίων ο αριθµός των ιδιοτιµών του µονόδροµου πίνακα που βρίσκονται στο µοναδιαίο κύκλο είναι σταθερός και έτσι οι πνοές διατηρούν τον χαρακτήρα της ευστάθειάς τους. Στην εργασία [12] παρουσιάζουµε µια λεπτοµερέστερη µελέτη του προβλήµατος που εξετάζουµε στην παρούσα εργασία. 1. Εισαγωγή Θεωρούµε µονοδιάστατο (1D) πλέγµα που περιγράφεται από τις παρακάτω εξισώσεις κίνησης: u n + V ( un) = a( un+ 1+ un 1 2 un) < n<+ (1) όπου u n (t) είναι η µετατόπιση του n-στου πλεγµατικού σηµείου a η παράµετρος σύζευξης και V ( u) το δυναµικό πλεγµατικού σηµείου που έχει την παρακάτω µορφή: 1 2 1 4 Vu ( ) = Ku ± u (2) 2 2 όπου K > 0 είναι µία σταθερή παράµετρος. Οι τελείες συµβολίζουν παραγώγιση ως προς χρόνο και ο τόνος παραγώγιση ως προς το όρισµα. Οι εξισώσεις (1) περιγράφουν τη δυναµική µιας άπειρης αλυσίδας ταλαντωτών στην οποία ο καθένας δέχεται γραµµικές δυνάµεις Hooke από τους δύο πλησιέστερους γείτονες και πεδιακή δύναµη µε δυναµικό V που παράγει ένα κατάλληλο υπόστρωµα. Το πρόσηµο (+) στην Εξ. (2) σηµαίνει ότι τα σωµατίδια αλληλεπιδρούν µε το υπόστρωµα µε δυνάµεις σκληρού ελατηρίου ενώ το πρόσηµο ( ) αναφέρεται στη περίπτωση του µαλακού ελατηρίου. Από τη δηµοσίευση του σηµαντικού άρθρου των MacKay και Aubry το 1994 [13] στο οποίο έχει θεµελιωθεί αυστηρά η ύπαρξη των χωρικά εντοπισµένων χρονικά περιοδικών λύσεων (γνωστών ως discrete breathers στα Ελληνικά: διακριτές πνοές) σε συστήµατα όµοια µε το (1) η βιβλιογραφία έχει εµπλουτισθεί µε πολλά αποτελέσµατα σχετικά µε τις ιδιότητες αυτών των λύσεων (βλ. [121415]). Υπάρχουν διάφορες µέθοδοι υπολογισµού σε κάθε επιθυµητή αριθµητική ακρίβεια των λύσεων τύπου διακριτών πνοών σε σύστηµα της µορφής (1) µε δυναµικό πλεγµατικού σηµείου (2). Με τον όρο αριθµητικά ακριβής διακριτή πνοή εννοούµε µία λύση η οποία είναι χωρικά εντοπισµένη και χρονικά περιοδική σε πλέγµα N σωµατιδίων και η οποία διατηρείται αναλλοίωτη καθώς το N αυξάνει. Στη παρούσα εργασία χρησιµοποιούµε την πρόσφατη µέθοδο οµοκλινικών τροχιών αντιστρεπτών απεικονίσεων [16-19] η οποία εφαρµόζεται ανεξάρτητα της τιµής της παραµέτρου σύζευξης α στον χώρο Fourier και δίνει πολύ καλές προσεγγίσεις για τις αρχικές συνθήκες των διακριτών πνοών. Στη συνέχεια µε τη χρήση ενός κατάλληλου αλγορίθµου Newton που αναπτύξαµε κατασκευάζουµε τις αριθµητικά ακριβείς διακριτές πνοές µε την επιθυµητή ακρίβεια. 2. Μέθοδος Οµοκλινικών Τροχιών Εφόσον οι λύσεις τύπου διακριτών πνοών της Εξ. (1) είναι χρονικά περιοδική µε περίοδο T και συχνότητα ω = 2 π /T µπορούν να αναπτυχθούν σε σειρά Fourier un( t) = An( k)exp( ikωt) (3) k =

Παναγόπουλος Μπούντης Σκόκος 2 µε συντελεστές * A ( k) = A ( k). n Λογω της συµµετρίας του δυναµικού (2) ισχύει ότι µόνον οι τρόποι ταλάντωσης µε περιττό δείκτη k είναι µη-µηδενικοί και ότι οι ταλαντώσεις έχουν µηδενική µέση µετατόπιση. Για αυτό το λόγο απαιτούµε Α n (0)=0. Επιπλέον τα σωµατίδια ταλαντώνονται σε φάση έτσι θεωρούµε τα Α n (k) πραγµατικούς αριθµούς. Για τη περίπτωση σκληρού ελατηρίου η µέθοδος αναπτύσσεται στη βιβλιογραφία [16-19]. Στην παρούσα εργασία εφαρµόζουµε τη µέθοδο για δυναµικό µαλακού ελατηρίου 1 2 1 4 Vu ( ) = Ku u. 2 2 (5) Αντικαθιστώντας την Eξ. (3) στις εξισώσεις κίνησης (1) και εξισώνοντας τους συντελεστές του exp( ikω t) για κάθε k καταλήγουµε στο παρακάτω αλγεβρικό σύστηµα για τα A n ( k) : όπου k 1 + k2 + k3 = k και 1 A ( k) A ( k) C( k) A ( k) A ( k ) A ( k ) A ( k ) n+ 1 n 1 n n 1 n 2 n 3 α k1 k2 k3 n + = (6) 2 2 K k ω Ck ( ) = 2 +. α (7) Η αναδροµική σχέση (6) είναι µία απειροδιάστατη απεικόνιση των A n (k) µε τον δείκτη πλεγµατικού σηµείου n σαν παράµετρο επανάληψης. Ο χωρικός εντοπισµός απαιτεί ότι An ( k) 0 για n. Έτσι µια πνοή είναι µια οµοκλινική τροχιά στο χώρο των συντελεστών Fourier δηλαδή µια διπλά άπειρη ακολουθία σηµείων που ξεκινά από το 0 για n και τελειώνει στο 0 για n +. Για να εργαστούµε όµως µε οποιαδήποτε αριθµητική µέθοδο οφείλουµε να περιοριστούµε σε ένα πεπερασµένο υπόχωρο του χώρου συντελεστών Fourier µε δείκτες ( n k). Εάν θεωρήσουµε M αρµονικούς όρους της σειράς Fourier στην Εξ. (3) δηλαδή k=13.2m+1 για ( < n < + ) τότε η Εξ. (6) αναπαριστά µια απεικόνιση 2M-διαστάσεων όποτε και οι λύσεις τύπου διακριτών πνοών υπάρχουν στη γειτονιά της τετριµµένης λύσης (A n (k) = 0 για όλα τα n k) µε τη προϋπόθεση ότι αυτή η λύση είναι υπερβολική δηλαδή η τετριµµένη λύση είναι ένα σαγµατικό σηµείο της απεικόνισης. Για να εξετάσουµε εάν το σηµείο (A n (k) = 0 για όλα τα n k) είναι υπερβολικό και να προσδιορίσουµε τις διαστάσεις της ευσταθούς και ασταθούς πολλαπλότητας γραµµικοποιούµε την απεικόνιση της Εξ. (6) στη περιοχή του σηµείου. Η απαίτηση να είναι το σταθερό σηµείο (A n (k) = 0 για όλα τα n k) της απεικόνισης υπερβολικό συνεπάγεται ότι η βασική συχνότητα της διακριτής πνοής: ( ) ω = K α C(1) 2 και όλες οι αρµονικές της πρέπει να είναι εκτός της ζώνης των φωνονίων δηλαδή ότι ω < K η ω > K + 4α. (9) Για συστήµατα της µορφής (1) µε δυναµικό µαλακού ελατηρίου η βασική συχνότητα έχει τιµή µικρότερη των συχνοτήτων των φωνονίων ενώ συστήµατα µε δυναµικό σκληρού ελατηρίου η βασική συχνότητα έχει τιµή µεγαλύτερη των συχνοτήτων των φωνονίων. Στην παρούσα εργασία θεωρούµε την απλούστερη δυνατή προσέγγιση για την οποία η σειρά Fourier (3) αποτελείται από ένα µόνον όρο δηλαδή u (0) n () t = 2 An(1)cos ωt < n<+. (10) Αντικαθιστώντας την Εξ. (10) στην Εξ. (1) µε χρήση της Εξ. (5) και του µετασχηµατισµού για τον συντελεστή Fourier An(1) = α An (11) καταλήγουµε στην 2 διάστατη (2D) αντιστρεπτή απεικόνιση: 3 An+ 1+ An 1 + C(1) An = 3 An (12) Μια λύση της απεικόνισης (12) ονοµάζεται τροχιά της απεικόνισης. Εστιάζουµε το ενδιαφέρον µας σε οµοκλινικές τροχιές δηλαδή τροχιές που συνδέουν το σαγµατικό σηµείο (00) της απεικόνισης µε τον εαυτό του. Μια οµοκλινική τροχιά αποτελείται από σηµεία του επιπέδου ( A n + 1 An ) τα οποία ανήκουν στη τοµή της ευσταθούς πολλαπλότητας µε την ασταθή πολλαπλότητα του σαγµατικού σηµείου της απεικόνισης. Στο Σχ. 1 έχουµε σχεδιάσει στο επίπεδο ( A n + 1 An ) την ευσταθή και ασταθή πολλαπλότητα του σαγµατικού σηµείου (00) της 2 διάστατης απεικόνισης (12) για C ( 1) = 3 [12]. 3. Τοπική (γραµµική) και Ολική Ευστάθεια των ιακριτών Πνοών Μια περιοδική λύση { u n ( t)} της Εξ. (1) µε δυναµικό πλεγµατικού σηµείου (5) ονοµάζεται γραµµικά ευσταθής όταν όλες οι ιδιοτιµές του µονόδροµου πίνακα βρίσκονται επί του µοναδιαίου κύκλου. Όταν κάποιες ιδιοτιµές βρίσκονται εκτός του µοναδιαίου κύκλου τότε η αντίστοιχη περιοδική λύση ονοµάζεται γραµµικά ασταθής [1215]. Με τη µέθοδο των οµοκλινικών τροχιών κατασκευάσαµε ένα πλήθος λύσεων τύπου διακριτών πνοών της Εξ. (1) µε δυναµικό µαλακού ελατηρίου (5) και µελετήσαµε τα χαρακτηριστικά της γραµµικής ευστάθειας [12]. Για τη µελέτη της ολικής ευστάθειας των ευσταθών πνοών στις περιπτώσεις του σκληρού και του µαλακού ελατηρίου χρησιµοποιήσαµε τη µέθοδο του µικρότερου δείκτη ευθυγράµµισης (Smaller Alignment Index - SALI). Ο δείκτης SALI εισήχθη από τον Skokos [7] και εφαρµόστηκε επιτυχώς στη µελέτη συµπλεκτικών απεικονίσεων [7 8 9] και Χαµιλτονιανών συστηµάτων 2 και 3 βαθµών ελευθερίας [8 9 10 11]. Το βασικό πλεονέκτηµα της µεθόδου είναι ότι ο δείκτης SALI διακρίνει σαφώς µεταξύ χαοτικής και (4) (8)

Παναγόπουλος Μπούντης Σκόκος 3 οργανωµένης συµπεριφοράς πολύ γρηγορότερα από ότι για παράδειγµα ο κλασικός υπολογισµός του µέγιστου χαρακτηριστικού εκθέτη Lyapunov. Συγκεκριµένα ο δείκτης SALI παραµένει διάφορος του µηδενός παρουσιάζοντας µικρές διακυµάνσεις για οργανωµένες τροχιές [10] ενώ τείνει εκθετικά στο µηδέν για χαοτικές τροχιές [11] φτάνοντας πολύ συχνά σε τιµές στα όρια ακρίβειας του υπολογιστή (10-16 ) οπότε και επιβεβαιώνεται πρακτικά η χαοτική συµπεριφοράς της τροχιάς πέρα από κάθε αµφιβολία. Σχήµα 1. Μέρος του οµοκλινικού πλέγµατος του σαγµατικού σηµείου (00) της απεικόνισης (12) για C(1)=3. Τα σηµεία τοµής της ευσταθούς (συνεχής γραµµή) και ασταθούς (διακεκοµµένη γραµµή) πολλαπλότητας αντιστοιχούν σε δυο διαφορετικές πνοές και σχεδιάζονται µε διαφορετικά χρώµατα (µαύρες και γκρι κουκίδες). Σχήµα 2. Κατανοµή στο µιγαδικό επίπεδο των ιδιοτιµών του µονόδροµου πίνακα της διακριτής πνοής (α) σε πλέγµα 21 σωµατιδίων µε C(1)=8 και Κ=2 για τις ακόλουθες τιµές της παραµέτρου σύζευξης α : (β) α=0015 (γ) α=005 και (δ) α=01. Σηµειώνουµε ότι µιγαδική αστάθεια εµφανίζεται για a 005. Για τον υπολογισµό του δείκτη SALI µιας τροχιάς ενός δυναµικού συστήµατος ακολουθούµε τη χρονική εξέλιξη της τροχιάς καθώς και δυο διανυσµάτων εκτροπής w 1 και w 2 από αυτή η χρονική εξέλιξη των οποίων διέπεται από τις εξισώσεις µεταβολών του συστήµατος. Σε

Παναγόπουλος Μπούντης Σκόκος 4 κάθε χρονικό βήµα Ν* τα διανύσµατα w 1 (N*) και w 2 (N*) κανονικοποιούνται ώστε να γίνουν µοναδιαία ενώ ο δείκτης SALI υπολογίζεται ως: * * * * * w1( N ) w2( N ) w1( N ) w2( N ) SALI ( N ) = min + * * * * (13) w1( N ) w2( N ) w1( N ) w2( N ) Για να σχηµατίσουµε µια πρώτη ιδέα του πόσο εύκολα ή δύσκολα διατηρείται η οργανωµένη συµπεριφορά των λύσεων του συστήµατος (1) στις περιπτώσεις του µαλακού και σκληρού ελατηρίου γύρω από ευσταθείς πνοές εξελίσσουµε διάφορες τροχιές οι αρχικές συνθήκες των οποίων διαφέρουν από τις ακριβείς αρχικές συνθήκες των ευσταθών πνοών µόνο ως προς τη θέση u 0 του κεντρικού σωµατιδίου κατά u 0. Για τις διάφορες τιµές της µεταβολής u 0 ο δείκτης SALI µας πληροφορεί για την χαοτική ή οργανωµένη συµπεριφορά της λύσης (Σχ. 3). Γενικά είδαµε ότι στην περίπτωση του σκληρού ελατηρίου οι περιοχές οργανωµένης κίνησης γύρω από ευσταθείς πνοές είναι µεγαλύτερες από ότι στην περίπτωση του µαλακού ελατηρίου αφού οδηγούµαστε σε χαοτική συµπεριφορά για µεγαλύτερες τιµές της µεταβολής u 0 [12]. Τα βασικά συµπεράσµατα της µελέτης της τοπικής και ολικής ευστάθειας των πνοών σε σύστηµα µαλακού και σκληρού ελατηρίου συνοψίζονται ως εξής (για περισσότερες λεπτοµέρειες ο αναγνώστης παραπέµπεται στην εργασία [12]): Στις περισσότερες περιπτώσεις καθώς η παράµετρος σύζευξης α αυξάνει οι διακριτές πνοές σε σύστηµα µαλακού ελατηρίου υφίστανται µετάπτωση µιγαδικής αστάθειας (Σχ. 2γ). Είναι σηµαντικό να σηµειώσουµε ότι αυτή η µετάπτωση αστάθειας σε αντίθεση µε άλλες διακλαδώσεις (π.χ. διπλασιασµού περιόδου) σηµαίνει τον τερµατισµό της οικογένειας των περιοδικών λύσεων καθώς δεν συνοδεύεται µε τη ταυτόχρονη εµφάνιση άλλων ευσταθών λύσεων [20]. Σε αντίθεση µε τη περίπτωση του σκληρού ελατηρίου όταν ακολουθούµε καµπύλες του παραµετρικού χώρου (ακω) που ορίζονται από την συνάρτηση: 2 K ω G( a K ω ) = 2 + = σταθερ ό a (14) οι διακριτές πνοές για σύστηµα µαλακού ελατηρίου δεν διατηρούν το πλήθος των ιδιοτιµών του µονόδροµου πίνακα µε µέτρο διάφορο της µονάδας. Στο Σχ. 2 (β) - (δ) έχουµε σχεδιάσει τη κατανοµή των ιδιοτιµών του µονόδροµου πίνακα µιας διακριτής πνοής µαλακού ελατηρίου για διάφορες τιµές της παραµέτρου σύζευξης α κρατώντας σταθερές τις τιµές των C (1) και K. Σε σύστηµα µε σκληρά ελατήρια δεν εµφανίζεται µετάπτωση µιγαδικής αστάθειας καθόσον οι πνοές γίνονται ασταθείς µόνον µε διαχωρισµό του ζευγαριού των ιδιοτιµών στο +1 και επί του πραγµατικού άξονα. Επίσης υπάρχουν καµπύλες του παραµετρικού χώρου (ακω) που ορίζονται προσεγγιστικά από την Εξ. (14) κατά µήκος των οποίων ο αριθµός των ιδιοτιµών του µονόδροµου πίνακα που βρίσκονται στο µοναδιαίο κύκλο είναι σταθερός και έτσι οι πνοές διατηρούν τον χαρακτήρα της ευστάθειάς τους. Σχήµα 3. Μεταβολή του λογαρίθµου του δείκτη SALI συναρτήσει του λογαρίθµου του αριθµού Ν* των χρονικών βηµάτων της εξέλιξης (α) µιας ευσταθούς πνοής µε εντοπισµένη ταλάντωση στο κεντρικό πλεγµατικό σηµείο πλέγµατος 21 σωµατιδίων και δυναµικό σκληρού ελατηρίου για C(1)=8 α=015275 Κ=2 και (β) της χαοτικής λύσης για διαταραχή u 0 =1.9 της αρχικής συνθήκης του κεντρικού σωµατιδίου. Όπως δείχνουν τα παραπάνω αποτελέσµατα οι περιοχές ευστάθειας των διακριτών πνοών των σκληρών ελατηρίων φαίνεται ότι είναι πολύ µεγαλύτερες από εκείνες των µαλακών. Για παράδειγµα συγκρίνοντας τα Σχήµατα 3 και 4 βλέπουµε ότι το µεσαίο σωµατίδιο χρειάστηκε να µετατοπισθεί κατά u 0 =1.9 από την θέση του για να αποσταθεροποιηθεί η λύση διακριτής πνοής ενώ η αντίστοιχη µετατόπιση για τα µαλακά ελατήρια ήταν u 0 =0.2207. Οι διαφορετικές αυτές δυναµικές ιδιότητες των εντοπισµένων ταλαντώσεων των ως άνω περιπτώσεων πρέπει να διερευνηθούν περισσότερο ακριβώς επειδή µπορεί να υποδηλούν διαφορετικές φυσικές ιδιότητες των πλεγµάτων σκληρών και µαλακών ελατηρίων οι οποίες ίσως να µπορούν να επιβεβαιωθούν και πειραµατικά.

Παναγόπουλος Μπούντης Σκόκος 5 Σχήµα 4. Η διπλά λογαριθµική µεταβολή του SALI ως προς τον αριθµό N * των χρονικών βηµάτων της εξέλιξης της ευσταθούς πνοής µε εντοπισµένη ταλάντωση στο κεντρικό πλεγµατικό σηµείο πλέγµατος 21 σωµατιδίων και δυναµικό µαλακού ελατηρίου για C(1)=8 α=015275 K=2 (καµπύλη (α)) και για την ίδια λύση όταν πια έχει αποσταθεροποιηθεί µετά από διαταραχή u 0 =02207 της αρχικής θέσης του κεντρικού σωµατιδίου (καµπύλη (β)). Ευχαριστίες Οι συγγραφείς ευχαριστούν τον καθηγητή κ. Α. Βακάκη και τον ρ. J. Bergamin για τα χρήσιµα σχόλια τους σχετικά µε το θέµα της παρούσας εργασίας. Ο Χ. Σκόκος ενισχύθηκε οικονοµικά από το Πανεπιστήµιο Πατρών στο πλαίσιο της µεταδιδακτορικής υποτροφίας Καραθεοδωρή Νο. 2794. Αναφορές [1] Flach S. and Willis C.R. 1998 Discrete Breathers Physics Reports 295 181. [2] Hennig D. and Tsironis G. 1999 Wave Transmission in Nonlinear Lattices Physics Reports 307 333. [3] Trias E. Mazo J. J. and Orlando T. P. 2000 Discrete Breathers in Nonlinear Lattices: Experimental Detection in a Josephson Array Phys. Rev. Lett. 84 741. [4] Binder P. Abraimov D. Ustinov A. V. Flach S. and Zolotaryuk Y. 2000 Observation of Breathers in Josephson Ladders Phys. Rev. Lett. 84 745. [5] Eisenberg H. S. Silberberg Y. Morandotti R. Boyd A. R. and Aitchison J. S. 1998 Discrete Spatial Optical Solitons in Waveguide Arrays Phys. Rev. Lett. 81 3383. [6] Swanson B. I. Brozik J.A. Love S.P. Strouse G.F. Shreve A. P. Bishop A. R. Wang W.-Z. and Salkola M. I. 1999 Observation of intrinsically localized modes in a discrete low-dimensional material Phys. Rev. Lett. 82 3288. [7] Skokos Ch. 2001 Alignment indices: A new simple method for determining the ordered or chaotic nature of orbits J. Phys. A 34 10029. [8] Skokos Ch. Antonopoulos Ch. Bountis T. C. and Vrahatis M. N. 2002 Smaller alignment index (SALI): Detecting order and chaos in conservative dynamical systems in "Proceedings of the 4th GRACM Congress on Computational Mechanics" ed. Tsahalis D. T. Vol. IV 1496. [9] Skokos Ch. Antonopoulos Ch. Bountis T. C. and Vrahatis M. N. 2003 Smaller alignment index (SALI): Determining the ordered or chaotic nature of orbits in conservative dynamical system" in "Proceedings of the Conference Libration Point Orbits and Applications eds. Gómez G. Lo M. W. & Masdemont J. J. World Scientific 653. [10] Skokos Ch. Antonopoulos Ch. Bountis T. C. and Vrahatis M. N. 2003 How does the Smaller Alignment Index (SALI) distinguish order from chaos? Prog. Theor. Phys. Supp. 150 439. [11] Skokos Ch. Antonopoulos Ch. Bountis T. C. and Vrahatis M. N. 2003 Detecting order and chaos in Hamiltonian systems by the SALI method (submitted). [12] Panagopoulos P. Bountis T. Skokos Ch. 2003 Existence and Stability of Localized Oscillations in 1-Dimensional Lattices with Soft Spring and Hard Spring Potentials Journal of Vibration and Acoustics (in press). [13] MacKay R. S. and Aubry S. Proof of Existence of Breathers in Time-Reversible or Hamiltonian Networks of Weakly Coupled Oscillators 1994 Nonlinearity 7 1623. [14] Bambusi D. 1996 Exponential Stability of Breathers in Hamiltonian Networks of Weakly Coupled Oscillators Nonlinearity 9 433. [15] Aubry S. Breathers in Nonlinear Lattices: Existence Stability and Quantization 1997 Physica D 108 201. [16] Bountis T. Capel H.W. Kollmann M. Ross J. Bergamin J.M. and van der Weele J.P. 2000 Multibreathers and Homoclinic Orbits in 1-Dimensional nonlinear Lattices Phys. Lett. A 268 50. [17] Bergamin J.M. Bountis T. and Vrahatis M.N. 2002 Homoclinic Orbits of Invertible Maps Nonlinearity 15 1603.

Παναγόπουλος Μπούντης Σκόκος 6 [18] Bountis T. Bergamin J.M. and Basios V. 2002 Stabilization of Discrete Breathers Using Continuous Feedback Control Phys. Lett. A 295 115. [19] Bergamin J.M. 2003 Numerical Approximation of Breathers in Lattices with Nearest-Neighbor Interactions Phys. Rev. E 67 electronic page number 026703. [20] Contopoulos G. 1986 Bifurcations in systems of three degrees of freedom Celest. Mech. 38 1.