Ιωάννης Ντούπης Παθολόγος με εξειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών Διευθυντής Παθολογικού Τμήματος και υπεύθυνος Διαβητολογικού Ιατρείου Ναυτικού Νοσοκομείου ΝΣ
Διαβήτης τύπου 2... Η αιτιοπαθογένεια του ΣΔ δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητή... Γεννετικοί παράγοντες Που επιδρούν στην έκκριση και τη δραστικότητα της ινσουλίνης Περιβαλοντικοί παράγοντες όπως η παχυσαρκία και η σωματική αδράνεια
Παθοφυσιολογία του Διαβήτη τύπου 2 «Η ισορροπία της Ινσουλίνης» έκκριση δράση ΕΥΓΛΥΚΑΙΜΙΑ Holt RJ et al Textbook of Diabetes ISBN: 978-1-4051-9181-4 July 2010, Wiley-Blackwell
Παθοφυσιολογία του Διαβήτη τύπου 2 «Η ισορροπία της Ινσουλίνης» έκκριση δράση IGT Holt RJ et al Textbook of Diabetes ISBN: 978-1-4051-9181-4 July 2010, Wiley-Blackwell
Παθοφυσιολογία του Διαβήτη τύπου 2 «Η ισορροπία της Ινσουλίνης» έκκριση δράση ΣΔ Holt RJ et al Textbook of Diabetes ISBN: 978-1-4051-9181-4 July 2010, Wiley-Blackwell
Παθοφυσιολογία του Διαβήτη τύπου 2 «Η ισορροπία της Ινσουλίνης» έκκριση δράση ΣΔ Holt RJ et al Textbook of Diabetes ISBN: 978-1-4051-9181-4 July 2010, Wiley-Blackwell
Ανάλυση γονιδιώματος SNIPs και ΣΔ τύπου 2
Τα σημαντικότερα SNPs σχετιζόμενα με το ΣΔ τυπου 2 όπως ανέδειξαν πολλαπλές μελέτες και μετα-αναλύσεις rs4402960, in the IGF2BP2 gene region, equivalent to rs1470579 rs775840, in CDKAL1 gene, equivalent to rs10946398 and rs4712523 rs10811661, in an intergenic region on ch 9 near CDKN2A rs9300039, in an intergenic region on ch11, and 96% of time equivalent to rs1514823 rs8050136, in the FTO gene region rs1801282 and rs17036314, in the PPARG gene rs13266634, in the SLC30A8 gene rs1111875 and rs7923837, near the HHEX gene, and equivalent to rs5015480 rs7903146, in the TCF7L2 gene, and 85% of the time equivalent to rs7901695 rs5219, in the KCNJ11 gene, and 99% of the time equivalent to rs5215
Ο ρόλος της παχυσαρκίας
Επιδημιολογικά Δεδομένα : Παράλληλες πορείες
90% των διαβητικών είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. DIABESITY National Health Interview Survey, 2003; N 31,000 aged 18 to 79 years Διαβητικοί ασθενείς BMI 25 kg/m 2 (%) 90% Παχύσαρκοι (BMI 30) Υπέρβαροι (BMI 25 to <30) Geiss LS et al. Am J Prev Med. 2006;30:371-7.
Ο ρόλος της σωματικής αδράνειας
Τα κινητά τηλέφωνα και τα τηλεκοντρόλ περιορίζουν το περπάτημα! 20 φορές/μέρα x 20 m = 400 m Απόσταση περπατήματος που χάνεται το χρόνο 400x365 = 146,000 m 146 km = 25 ώρες βάδισης 1 ώρα περπάτημα = 113-226 kcal Αποθήκευση ενέργειας =2800-6000 kcal Rössner, 2002 0.4-0.8 kg λίπους
Είναι μόνο η παχυσαρκία και η σωματική αδράνεια?
Ο ρόλος του καπνίσματος
Κάπνισμα και κίνδυνος ΣΔ τύπου 2 Mετα-ανάλυση 26 μελετών Willi C et al. Jama 2007; 298(22):2654-2664
n=4572 15 ετής παρακολούθησησn
Σπλαχνική παχυσαρκία και κάπνισμα Conclusions: «Οι καπνιστές παρουσιάζουν συχνότερα κοιλιακού τύπου παχυσαρκία σε σχέση με τους μη καπνιστές...» Annals of Internal Medicine. 1989;111:783-787
Ο ρόλος της κατανομής του λίπους ΒΜΙ 33
Υπεργλυκαιμία και κατανομή λίπους IGT vs Normal - OGTT Kissebah, A, Vydelingum, N, Murray, R, et al, J Clin Endocrinol Metab 1982; 54:254
Relative risk Κοιλιακό λίπος και κίνδυνος για ΣΔ τύπου 2 24 20 16 12 8 4 0 <71 71 75.9 76 81 81.1 86 86.1 91 91.1 96.3 >96.3 Waist circumference (cm) Carey VJ et al, 1997
Κοιλιακό λίπος και κίνδυνος για ΣΔ τύπου 2
Ο ρόλος του ύπνου
Ποσότητα και ποιότητα ύπνου και επίπτωση ΣΔ τύπου 2 Μετα ανάλυση 10 μελετών, n=107.756 παρακολούθηση 4,2 32 έτη Short Sleepers <5,<6,<7 ωρες Long Sleepers >8, >9 ώρες Cappuccio F et al. Diabetes Care 33:414-420,2010
Ποσότητα και ποιότητα ύπνου και επίπτωση ΣΔ τύπου 2 Μετα ανάλυση 10 μελετών, n=107.756 παρακολούθηση 4,2 32 έτη Δυσκολία στην έλευση του ύπνου Δυσκολία στην συντήρηση του ύπνου Cappuccio F et al. Diabetes Care 33:414-420,2010
Διατροφικές συνήθειες/προτιμήσεις
Κατανάλωση κόκκινου κρέατος και κίνδυνος εμφάνισης ΣΔ τυπου 2 Pan A. et al. JAMA Int Medicine July 22 2013 ;173,14
n=42.504 άρρενες. Προοπτική παρακολούθηση για 15 έτη Μετά από διόρθωση για το ΒΜΙ χάνεται η σημαντικότητα...
Factors, : βάρος καπνισμα φυσ δραστηριοτητα αλκοολ n= 114.996 ανδρες 92.483 γυναικες 11 ετη παρακολούθηση Sept 2011
Φάρμακα και ΣΔ
Αντιψυχωσικά Αντικαταθλιπτικά Kορτικοειδή Αντιυπερλιπιδαιμικα Ανοσοκατασταλτικά Αντιυπερτασικά Αντιρετροϊκά, αντιεπιληπτικά αντιφλεγμονώδη, ορμόνες, χημειοθεραπευτικά
Category Agents Mechanism* Anti-infectives Fluoroquinolones Gatifloxacin (not available in United States), moxifloxacin Altered insulin secretion. Association with moxifloxacin is rare. HIV antiretrovirals Other anti-infectives Antipsychotics (1st generation) Antipsychotics (2nd generation) Cardiovascular Protease inhibitors Nucleoside reverse transcriptase inhibitors (NRTIs) Pentamidine Chlorpromazine, perphenazine, other phenothiazines Clozapine, iloperidone, olanzapine, paliperidone, quetiapine, risperidone Increased peripheral insulin resistance. Part of antiretroviral associated metabolic syndrome. Altered pancreatic beta cell function. Following initial hypoglycemic effect, beta cell destruction can occur. Mechanism not established. Appears to involve increased insulin resistance and diminished insulin secretion. Mechanism not established. Appears to involve increased insulin resistance and diminished insulin secretion. Beta-blockers Atenolol, metoprolol, propranolol [1] Carvedilol does not appear to impair glucose tolerance. Refer to UpToDate review of treatment of hypertension in patients with Decreased insulin sensitivity (moderate effect). Hypolipidemic Thiazide diuretics Vasodilators Niacin (nicotinic acid), statins Hydrochlorothiazide, chlorthalidone, chlorothiazide, indapamide Diazoxide diabetes mellitus. Niacin: Altered hepatic glucose metabolism, probably greater with extended release form. Statins: Evidence of impaired glucose tolerance due to statins is conflicting and overall risk appears low. Reduced total-body potassium, decreased insulin secretion and increased insulin resistance [2]. Infrequent with low dosages (ie, hydrochlorothiazide 25 mg or equivalent). Potassium supplementation may decrease thiazide associated glucose intolerance. Reduced insulin secretion and sensitivity, increased hepatic glucose production. Vasopressors Epinephrine, norepinephrine [3] Activation of glycogenolysis, increased hepatic gluconeogenesis, stimulation of glucagon and cortisol, inhibition of insulin secretion. Gonadotropin releasing hormone agonists Glucocorticoids, systemic* NOTE: Glucocorticoids are a particularly common cause of clinically significant drug-induced hyperglycemia Hormones, sex Oral contraceptives Progestin Hormones, growth Immunosuppressants Class effect in men receiving androgen deprivation therapy for metastatic prostate cancer Class effect Combination estrogen-progestogen oral contraceptives, progestin only contraceptives Megestrol acetate Somatropin, tesamorelin Cyclosporine (ciclosporin), sirolimus, tacrolimus Refer to UpToDate topic review of side effects of androgen deprivation therapy. Multifactorial, including increased hepatic glucose production, increased insulin resistance, increased expression of peroxisome proliferator activated gamma receptors (PPAR-gamma). Refer to UpToDate topic review of major side effects of systemic glucocorticoids. Altered hepatic glucose metabolism, increased peripheral insulin resistance. Low dose pills ( 35 mcg ethinyl estradiol) have little effect on carbohydrate metabolism in most women. Refer to UpToDate topic review of pregnancy evaluation and management of women with diabetes mellitus. Increased counter-regulatory responses. Refer to UpToDate reviews of treatment of growth hormone deficiency and of treatment of HIV-associated lipodystrophy. Decreased insulin synthesis and release. Refer to UpToDate review of new onset diabetes after transplant in renal transplant recipients.
Μηχανισμοί Brault M et al, Metabolism 2014;63:735-745
Συμπεράσματα 1. Η παχυσαρκία και η σωματική αδράνεια παραμένουν οι σημαντικότεροι περιβαλλοντικοί παράγοντες για την εμφάνιση του ΣΔ τύπου 2 2. Αλλοι παράγοντες όπως το κάπνισμα η διάρκεια και ποιότητα του ύπνου η κατανάλλωση κοκκινου κρεατος, αλλα και κατηγορίες φαρμάκων μπορεί να παίζουν καποιο ρόλο στην εμφάνιση ΣΔ 2 αλλά δεν είναι ξεκάθαρο αν αποτελούν ανεξάρτητους παραγοντες κινδύνου 3. Περισσότερες προοπτικές μελέτες απαιτούνται για την ενίσχυση του βαθμού αξιοπιστίας των παραπάνω συσχετίσεων
Ευχαριστώ για την προσοχή σας!