ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΧΡΟΝΟΥ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΚΑΤΑΔΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΧΘΥOΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Μαλαισιάδας Β., Κατσέλης Γ. ΤΕΙ Μεσολογγίου, Τμήμα ΙΧΘΥ-ΑΛ, Νέα Κτίρια, 30200 Μεσολλόγι, gkatsel@teimes.gr Στην παρούσα εργασία γίνεται εκτίμηση του χρόνου κατάδυσης ανά κλωβό και της συχνότητας επανάληψης της δραστηριότητας για τις δύο κύριες καταδυτικές δραστηριότητες (επιθεώρηση επιδιόρθωση διχτυού και αλλαγή διχτυού) που λαμβάνουν χώρα σε μονάδες εκτροφής τσιπούρας και λαβρακιού στην Δυτικής Ελλάδας. Την περίοδο Μάιος Νοέμβριος 2009 καταγράφηκαν 925 επιθεωρήσεις επιδιορθώσεις και 49 αλλαγές διχτυών σε 41 κλωβούς από δύο μονάδες της Δυτικής Ελλάδας. Η μέση επιφάνεια διχτυού των μελετούμενων κλωβών ήταν 1254,5±450,7 m 2. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο μέσος χρόνος δύτη σε άνθρωποημέρες για επιθεώρησηεπιδιόρθωση και αλλαγή διχτυού ανά ημέρα εκτροφής ήταν 0,237±0,049 και 0,993±0,033 άνθρωπο ημέρες ανά κλωβό, αντίστοιχα. Η συχνότητα επανάληψης της κάθε δραστηριότητας ανά ημέρα εκτροφής ήταν 0,152 ±0,025 και 0,008 ±0,004 ημέρα -1 αντίστοιχα. Η μέση απαίτηση καταδυτικών δραστηριοτήτων ανά κλωβό και ημέρα εκτροφής υπολογίστηκε στις 0,044±0,006 άνθρωπο-ημέρες δύτη. Ο μέσος χρόνος δύτη για επιθεώρηση-επιδιόρθωση τείνει να είναι μεγαλύτερος σε κλωβούς μεγάλων επιφανειών και μικρότερος σε δίχτυα με μεγάλο μάτι, ενόσω επηρεάζεται από τον μήνα. Η συχνότητα της επιθεώρησης και αλλαγών του διχτυού τείνει να είναι μικρότερη σε δίχτυα με μεγάλο μάτι και μεγαλύτερη όπου έχει γίνει μεγάλος αριθμός επιδιορθώσεων. Επιπρόσθετα, η συχνότητα αλλαγών τείνει να είναι μικρότερη σε κλωβούς μεγάλων επιφανειών. ASSESSMENT OF THE TIME NEEDS OF SCUBA DIVE ACTIVITIES ON THE GREEK MARINE FIN-FISH CULTURE Malesiadas V., Katselis G. TEI Mesolonghi, Department of Aquaculture and Fisheries, Nea Ktiria, 30200 Mesolonghi, gkatsel@teimes.gr The aim of the present study is the assessment of time needed for two common scuba diving activities (net check and net change) during the rearing cycle of seabeream and seabass in two marine farms located in Western Greece. During the period May November 2009, 925 net checks and 49 net changes in 41 cages were recorded. The average net surface per cage was 1254.5±450.7 m 2. The average time needed per cage and rearing day were 0.237±.049 and 0.993 ±0.033 day labor of diver for net check and net change, respectively. The frequencies of activity iteration were 0.152 ±0.025 και 0.008 ±0.004 day -1, for net check and net change, respectively. The total scuba dive day labor s per day and cage was 0.044 ±0.006 day labor s. The time needs per cage and rearing day related positively with the cage s surface, and negatively with the net mesh size while the month effect on this was indicated. The frequency of the net check and net changes related negatively with the net mesh size and positively with the number of darning. Moreover, the net change frequency related negatively with the net surface. Keywords: scuba diving, marine farm, net check, net change, diver day labor, sea bream, sea bass.
1. Εισαγωγή Η ελληνική θαλασσοκαλλιέργεια ξεκινώντας τη δεκαετία του 1980, βασιζόμενη στην τσιπούρα και το λαβράκι σε μια αναλογία 55:45%, αύξησε την παραγωγή της από τους 2 x10 3 t το 1984 στους 100 x10 3 t το 2004. Από το 1995 και μετά βρίσκεται στην επιχειρηματική φάση της ωρίμανσης με βασικό χαρακτηριστικό τον περιορισμό του περιθωρίου κέρδους και συνέπεια αυτού την γιγάντωση των επιχειρήσεων αλλά και την ανάπτυξη και βελτίωση διαδικασιών παραγωγής (Theodorou, 2000). Η επαγγελματική κατάδυση είναι μια εργασία υψηλού κόστους και η χρήση της είναι αναγκαία για την εγκατάσταση, επιθεώρηση - επιδιόρθωση του υποβρύχιου εξοπλισμού μιας θαλάσσιας ιχθυομονάδας. Στις κύριες καταδυτικές δραστηριότητες που γίνονται κατά τον κύκλο εκτροφής εντάσσονται η επιθεώρηση-επιδιόρθωση και οι αλλαγές διχτυών. Κατά την πρώτη, ένα μεγάλο ποσοστό του χρόνου εργασίας που απαιτείται στις μονάδες αφορά στον έλεγχο των διχτυών από μικροκαταστροφές (τρύπες) μειώνοντας έτσι την πιθανότητα διαφυγής του ζωικού κεφαλαίου. Η ανάλυση των επιμέρους παραμέτρων που συνθέτουν τις συνήθεις καταδυτικές δραστηριότητες και η αξιολόγης τους αναμένεται να δώσουν στοιχεία που θα βελτιώσουν την επιχειρησιακή δυνατότητα των μονάδων αλλά και θα αναδειχθεί και η οικονομική συνιστώσα της δραστηριότητας η οποία μέχρι σήμερα παραμένει σε εμπειρικό από την κάθε μονάδα επίπεδο. 2. Υλικά και Μέθοδοι Η συλλογή των δεδομένων έγινε την περίοδο Μάιος Νοέμβριος 2009 σε δύο μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εγκαταστημένες στην δυτική Ελλάδα. Η μονάδα Ι έχει εγκατεστημένους 20 κλωβούς πάχυνσης στα οποία εκτρέφεται μόνο λαβράκι. Η μονάδα ΙΙ έχει εγκατεστημένους 60 κλωβούς πάχυνσης στα οποία εκτρέφονται τσιπούρα και λαβράκι. Στην παρούσα εργασία συμμετείχαν το σύνολο των κλωβών (20 κλωβοί) της μονάδας Ι, όλοι με βαμβακερό δίχτυ. Από την μονάδα ΙΙ συμμετείχαν 7 και 5 κλωβοί με βαμβακερό δίχτυ όπου εκτρεφόταν λαβράκι και τσιπούρα αντίστοιχα και 9 κλωβοί με δίχτυ από συνθετικό υλικό (dynnema). Τα δίχτυα των κλωβών στην μονάδα ΙΙ έχουν υποστεί κατεργασία anti-fouling. Στην μονάδα Ι οι κλωβοί δεν έχουν υποστεί κατεργασία anti-fouling ενώ και στις δύο μονάδες οι καταδυτικές δραστηριότητες γίνονται από το προσωπικό της μονάδας που έχει προσληφθεί για τον σκοπό αυτό (Πίνακας Ι) Την περίοδο της μελέτης για κάθε κλωβό καταγράφηκε η ημερομηνία επιθεώρησης ή αλλαγής του διχτυού του, ο χρόνος κατάδυσης και ο αριθμός των δεματικών (πλαστικό έλασμα που χρησιμοποιείται για την επιδιόρθωση τρυπών στο δίχτυ) που χρησιμοποιήθηκαν. Τέλος από τα διατηρούμενα αρχεία της μονάδας λήφθηκαν οι καταγραφές της ημερήσιας θερμοκρασία νερού ( ο C). Ο χρόνος επιθεώρησης ή αλλαγής ενός διχτυού κλωβού μετατράπηκε σε άνθρωπο-ημέρες δύτη (SalDV) το οποίο αντιστοιχεί σε 90 min κατάδυσης ανά ημέρα. Για κάθε καταδυτική δραστηριότητα επιθεώρησης -επιδιόρθωσης (Check) ή αλλαγής διχτυού (Change), υπολογίσθηκαν άνθρωπο-ημέρες δύτη ανά κλωβό και η συχνότητα διενέργειας της κάθε δραστηριότητας (F) ανά ήμερα εκτροφής. Οι τυχόν στατιστικές διαφορές των παραπάνω παραμέτρων ανά δραστηριότητα ελέγχθηκαν t-test (t-test; p=0,05). Με στόχο την διερεύνηση της επίδρασης των ποσοτικών μεταβλητών (μέγεθος ματιού, παλαιότητα του διχτυού, επιφάνεια του διχτυού, αριθμό των δεματικών που τοποθετούνται ανά
ημέρα δραστηριότητας, μέσο βάρος εκτροφής και θερμοκρασία νερού) και των ποιοτικών (μονάδα-τύπο διχτυού-είδος ψαριού και μήνας εκτροφής) σε κάθε δραστηριότητα, έγιναν οι παρακάτω αναλύσεις: Πίνακας Ι. Περιγραφικά στοιχεία δειγματοληψίας. (W: Mέσο βάρος ψαριών, Net_oldness: Παλαιότητα διχτυού, d: Διάμετρος διχτυού, Surface: Μέση επιφάνεια κλωβού, Mesh size: άνοιγμα ματιού διχτυού, Volume: Μέσος όγκος κλωβού, n: Αριθμός κλωβών, Net_material: υλικό κατασκευής διχτυού. Σε παρένθεση τυπική απόκλιση. Μονάδα Ι Μονάδα ΙΙ Σύνολο n 20 7 5 9 41 Net_material βαμβακερό βαμβακερό βαμβακερό dynnema Anti-fouling ΟΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ Είδος ψαριού Λαβράκι Λαβράκι Τσιπούρα Τσιπούρα 8167,1 4763,5 Volume (m 3 3272,4(422,1) 6234,5 (0) 1847,2 (0) ) (5710,8) (3237,7) Surface (m 2 ) 1019,2(105,5) 1533,9 (0) 681,7 (0) 1763,80 (679,4) 1254,5(450,7) d (m) 16(0) 21(0) 14,1 (1,0) 22,76 (5,19) 18,2 (3,7) Mesh size (mm) 13,2 (2,9) 16(0) 8,1 (1,2) 16(0) 14,1 (2,8) Net_oldness (year) 2,9 (1,7) 4,3 (0,77) 3,0 (0,15) 3,4 (0,77) 3,4 (1,46) W (g) 275,9 (84,9) 236,0 (65,7) 105,2 (37,3) 272,2 (67,5) 258,8 (84,6) Για κάθε δραστηριότητα εφαρμόσθηκε γραμμική πολυμεταβλητή παλινδρόμηση (multiregression analysis), με ανεξάρτητες μεταβλητές τις ποσοτικές μεταβλητές. Στην συνέχεια στα υπολείμματα των πολυπαραγοντικών μοντέλων, στα οποία συμμετέχουν μόνο οι ποσοτικές μεταβλητές των οποίων η συμμετοχή τους στο μοντέλο είναι στατιστικά σημαντική (p<0,05), εφαρμόσθηκε ανάλυση της ποικιλότητας (ANOVA; p=0,05), με παράγοντες ποιοτικές μεταβλητές (Zar, 1999). Για τις αναλύσεις χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS, ver. 17. Το σύνολο των άνθρωπο-ημερών δύτη ανά ημέρα εκτροφής (ΤSalDV) που απαιτούνται για τις δύο δραστηριότητες σε κάθε κλωβό, υπολογίσθηκε από την παρακάτω εξίσωση: TSalDV = SalDV F + SalDV, [1] Check 1 Change F 2 όπου F1 και F2 είναι η συχνότητα διενέργειας των SalDV Check και SalDV Change αντίστοιχα. Το σφάλμα εκτίμησης του TSalDV (SE TSalDV ) είναι ίσο με: SE TSalDV =±[ SalDV Check *SE F1 +F 1 *SE a + SalDV Change *SE F2 +F 2 *SE b + SE F1 *SE a + SE F2 *SE b ], όπου SE a, SE F1, SE b και SE F2 το σταθερό σφάλμα των SalDV Check, F1, SalDV Change και F2 αντίστοιχα. 3. Αποτελέσματα Την περίοδο μελέτης στους κλωβούς παρακολούθησης, πραγματοποιήθηκαν 924 επιθεωρήσεις-επιδιορθώσεις κλωβών και 49 αλλαγές διχτύων κλωβών (Πίνακας ΙΙ). Ο μέσος όγκος και η μέση επιφάνεια των εξεταζόμενων κλωβών δεν παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο δραστηριοτήτων (t-test: p>0,05). Η μέση ανθρωπο-ημερα δύτη ανά κλωβό είναι στατιστικά μικρότερη (t-test: p<0,05) για την επιθεώρηση-επιδιόρθωση κατά περίπου το 1/5 σε σχέση με την αλλαγή διχτυού. Η μέση συχνότητα επιθεώρηση επιδιόρθωση διχτυού
είναι 0,23 ± 0,049 άνθρωπο-ημέρες ανά κλωβό και ημέρα εκτροφής ενώ για αλλαγή διχτυού είναι 0,99 ± 0,033. Αντίστροφα, η συχνότητα επανάληψης της δραστηριότητας επιθεώρηση επιδιόρθωση διχτυού είναι μεγαλύτερη (t-test: p<0,05) κατά 18 φορές από αυτή της αλλαγής. Κάθε κλωβός επιδέχεται επιθεώρηση επιδιόρθωση διχτυού με μέση συχνότητα 0,15± 0,025 φορές ανά ημέρα (ανά 6,55 ήμερες) και αλλαγή διχτυού με μέση συχνότητα 0,008 ± 0,004 φορές ανά ημέρα (ανά 120 ημέρες). Η μέση συνολική απαίτηση σε άνθρωπο-ημέρες δύτη για τις δύο δραστηριότητες ανά ημέρα εκτροφής και κλωβό, υπολογίζεται σε 0,044±0,006. Πίνακας ΙΙ. Μέσες τιμές τεχνικών χαρακτηριστικών των κλωβών, μέσος χρόνος κατάδυσης, μέση συχνότητα επανάληψης και στατιστ.ικός έλεγχος ανά καταδυτική δραστηριότητα Σε παρένθεση η σταθερή απόκλιση.(check: επιθεώρησηεπιδιόρθωση διχτυού, Change: αλλαγή διχτυού, V:Μέσος όγκος κλωβού, Surface:Μέση επιφάνεια διχτυού κλωβού, n:αριθμός κλωβών, SalDV : μέση ανθρωπο-ημέρα δύτη, N:Αριθμός καταδυτικών δραστηριοτήτων και F:Συχνότητα δραστηριοτήτων και TSalDV: το μέσο σύνολο ανθρωπο-ημερών δύτη ανά ημέρα εκτροφής και κλωβό, p: πιθανότητα). Καταδυτική Δραστηριότητα Check Change Volume (m 3 ) 4807,8 (3303,1) 3927,2 (1317,8) Surface (m 2 ) 1261,0 (458,4) 1132,2 (240,6) n 41 28 SalDV (day -1 ) 0,237 (0,049) 0,993 (0,033) N 924 49 F (day -1 ) 0,152 (0,025) 0,008 (0,004) TSalDV (day -1 ) 0,044 (0,006) p (t-test) >0,05 >0,05 - <0,05 - <0,05 Στον πίνακα ΙΙΙ φαίνεται ότι στατιστικά σημαντική επίδραση στον αριθμό των ανθρωποημερών δύτη για επιθεώρηση-επιδιόρθωση είναι το μέσο βάρος του εκτρεφόμενου είδους, το μέγεθος του ματιού, η παλαιότητα και η επιφάνεια του διχτυού του κλωβού και ο μήνας. Οι σημαντικότερες όμως επιδράσεις (>5% της ολικής διακύμανσης) είναι αυτών της επιφάνειας του διχτυού, του ματιού του διχτυού και του μήνα. Από την άλλη δεν σημειώθηκε στατιστικά σημαντική επίδραση των παραπάνω παραμέτρων στον αριθμό των ανθρωπο-ημερών δύτη για αλλαγή διχτυού (p>0,05). Στατιστικά σημαντικές επιδράσεις στην συχνότητα και των δύο δραστηριοτήτων σημείωσαν το μέσο βάρος του εκτρεφόμενου είδους, το μέγεθος του ματιού, η επιφάνεια του διχτυού του κλωβού και ο αριθμός των δεματικών που έχουν τοποθετηθεί στο δίχτυ του κλωβού την περίοδο μελέτης. Οι σημαντικότερες επιδράσεις (>5% της ολικής διακύμανσης) είναι αυτών του μεγέθους του ματιού του διχτυού και του αριθμού των δεματικών και στις δύο δραστηριότητες και επιπρόσθετα της επιφάνειας του διχτυού στην συχνότητα της επιθεώρησης επιδιόρθωσης. Οι παραπάνω παράμετροι επεξηγούν το 44,7%, 0,0%, 43,0% και το 50,5% της ολικής διακύμανσης των άνθρωπο-ημερών δύτη για επιθεώρηση-επιδιόρθωση και αλλαγή διχτυών και της διακύμανσης της συχνότητας για επιθεώρηση-επιδιόρθωση και αλλαγή διχτυών αντίστοιχα. Στην εικόνα 1 φαίνεται ότι η σύνδεση του μεγέθους του ματιού με τον αριθμό άνθρωποημερών αλλά και η συχνότητα επανάληψης της κάθε δραστηριότητας είναι αρνητική. Η επιφάνεια του διχτυού συνδέεται θετικά με τις απαιτήσεις σε άνθρωπο-ημέρες δύτη για επιθεώρησηεπιδιόρθωση και αρνητικά με την συχνότητα αλλαγής. Παρατηρούνται εποχιακές μεταβολή των άνθρωπο-ημερών δύτη για επιθεώρηση-επιδιόρθωση με μέγιστη τον Σεπτέμβριο και ελάχιστες
Μάιο-Ιούνιο και Νοέμβριο. Τέλος ο αριθμός των δεματικών συνδέεται θετικά με την συχνότητα επιθεώρησης επιδιόρθωσης και αλλαγών διχτυού. Πίνακας ΙΙΙ. Αποτελέσματα της πολυμεταβλητής παλινδρόμισης και της ανάλυσης διακύμανσης: Ποσοστό διακύμανσης του χρόνου κατάδυσης και της συχνότητας επανάληψης ανά καταδυτική δραστηριότητα η οποία επεξήγεται από κάθε μεταβλητή. (Check: επιθεώρηση-επιδιόρθωση διχτυού, Change: αλλαγή διχτυού, surface: επιφάνεια διχτυού κλωβού, Mesh size: άνοιγμα ματιού διχτυού, SalDV : άνθρωπο-ημέρα δύτη, F:Συχνότητα δραστηριότητας, W:Mέσο βάρος ψαριών, Net_oldness: Παλαιότητα διχτυού, T: θερμοκρασία νερού, clips:αριθμός δεματικών, site_net_cod: μονάδα-δίχτυ-είδος, month: μήνας, TExpl_Var: συνολική επεξηγούμενη διακύμανση από την multi regression analysis και την ANOVA, TExplVar(>5%): συνολική επεξηγούμενη διακύμανση από την multiregrassion analysis και την ANOVA όπου συμμετέχουν μόνο οι παράμετροι που επεξηγούν ο καθένας ποσοστό της συνολική διακύμανση μεγαλύτερο του 5%, TVar: ολική διακύμανση p: πιθανότητα). SalDV F Μεταβλητή Check p Change p Check p Change p Multi- regression Τ 0,12 0,16 0,41 0,46 NP NP W 1,10 0,00 3,40 0,38 3,58 0,04 3,23 0,03 Mesh size 9,77 0,00 0,02 0,81 23,27 0,00 31,16 0,00 Net_oldness 2,10 0,00 0,03 0,86 3,34 0,05 0,01 0,92 Clips 0,16 0,11 0,16 0,86 6,93 0,01 19,34 0,00 Surface 28,99 0,00 0,25 0,74 8,60 0,00 2,84 0,04 ANOVA site_net_cod 0,20 0,31 0,82 0,83 4,20 0,11 0,01 0,99 month 6,01 0,00 3,38 0,82 NP NP TExl_Var 48,46 8,48 49,94 56,49 TEXVar(>5%) 44,77 0,00 43,01 50,50 TVar 2,20 0,068 0,0254 0,0005 4. Συζήτηση/Συμπεράσματα Η κατάδυση ως επαγγελματική δραστηριότητα, έχει βρει εφαρμογή στις θαλάσσιες μονάδες πάχυνσης. Η συνήθης ασχολία τους αφορά στον έλεγχο των διχτυών στους ιχθυοκλωβούς ώστε να αποφεύγονται διαφυγές ψαριών από μικροκαταστροφές (τρύπες), ενώ παράλληλα αφαιρεί και καταμετρά τυχόν νεκρά άτομα από τον πυθμένα του κλωβού. Στις συνήθεις ασχολίες εντάσσονται επίσης οι αλλαγές διχτυών των κλωβών. Οι έκτακτες ανάγκες αφορούν σε επιθεώρηση αγκυροβολίου και σταθεροποίησης των κλωβών ύστερα από έντονα καιρικά φαινόμενα αλλά και σε εργασίες συντήρησης των σκαφών της μονάδας (π.χ. απελευθέρωση προπέλας από σκοινιά ή καθαρισμός των υφάλων τους σκάφους εγκατεστημένους οργανισμούς). Στις κύριες επιδράσεις που διαμορφώνουν τις απαιτήσεις χρόνου κατάδυσης για επιθεώρησηεπιδιόρθωση συγκαταλέγεται το μέγεθος του διχτυού του κλωβού. Η θετική σχέση μεταξύ επιφάνειας διχτυού και απαίτησης καταδυτικού χρόνου είναι αναμενόμενη δεδομένου ενός σχολαστικού έλεγχου συνολικής επιφάνειας του κλωβού.
Εικ. 1. Σχηματική απεικόνιση των επιδράσεων των σημαντικών μεταβλητών στον χρόνο κατάδυσης και στην συχνότητας επανάληψης των δραστηριοτήτων επιθεώρηση-επιδιόρθωση (check) και αλλαγή διχτυού (change). Από την άλλη, μεγάλες επιφάνειες κλωβού συνδέονται με μεγαλύτερους όγκους εκτροφής οι οποίοι επεκτείνονται κατά βάθος. Στα μέτρα ασφαλείας προσωπικού σημειώνονται μεγαλύτερες ανάγκες χρόνου σε σχέση με το βάθος κατάδυσης για αποδέσμευση των μεγάλων ποσοτήτων του αέριου αζώτου από το αίμα του δύτη (μια διαδικασία γνωστή ως αποσυμπίεση) για την αποφυγή της εκδήλωσης της νόσου των δυτών (ΠΑ.Σ.Τ.Ι., 2003; http://www.ntis.gov/pdf/noaa-sampletables.pdf). Επίσης σε μεγάλους όγκους εκτροφής, αναμένονται μεγαλύτερες ανάγκες χρόνου κατάδυσης για τον καθαρισμό του διχτυού από περισσότερα νεκρά άτομα και την καταμέτρησή τους δεδομένου ενός σταθερού ποσοστού θνησιμότητας στην μονάδα. Τα δίχτυα με μεγάλο μάτι απαιτούν λιγότερο χρόνο επιθεώρησης-επιδιόρθωσης αλλά και μικρότερη συχνότητα επανάληψης της ενέργειας. Οι σχέσεις αυτές οφείλονται περισσότερο στο γεγονός ότι οι μικροκαταστροφές είναι περισσότερο εμφανείς σε δίχτυα με μεγαλύτερα μάτια οπότε η μείωση της πιθανότητας να διαφύγει του ελέγχου μια μικροκαταστροφή απαιτεί λιγότερο
χρόνο επιθεώρησης αλλά και μικρότερη συχνότητα επανάληψης της διαδικασίας. Η ανάγκη για μεγαλύτερη σχολαστικότητα επιθεώρησης των διχτυών με μικρότερο μάτι οφείλεται και στο γεγονός ότι σε τέτοια δίχτυα εκτρέφονται μικρότερα άτομα και μια μικροκαταστροφή αυξάνει την πιθανότητα διαφυγών λόγω της συμβατότητας του μεγέθους των ατόμων που εκτρέφονται, με το μέγεθος της απώλειας ενός κόμπου (απλή μικροκαταστροφή) στο μάτι του διχτυού. Σε μεγαλύτερα μεγέθη ατόμων και μάτι διχτυού υπάρχει δυσαναλογία μεταξύ του μεγέθους του ανοίγματος από μια μικροκαταστροφή με το μέγεθος του ψαριού, οπότε και μικρότερη πιθανότητα διαφυγών. Η μειωμένη συχνότητα αλλαγής διχτυού σε δίχτυα με μεγάλο μάτι σχετίζεται με το γεγονός της μειωμένης επίδρασης των οργανισμών που επικάθονται στο δίχτυ στην κυκλοφορία του νερού, σε αντίθεση με τα μικρού ματιού όπου η επίδραση αυτή είναι μεγάλη. Επιπρόσθετα αποφεύγεται η αλλαγή σε μεγάλου ματιού κλωβούς διότι συνήθως σε αυτά εκτρέφονται μεγάλα άτομα στα οποία οι ενέργειες αυτές προκαλούν κινητικότητα και αυξάνουν τον κίνδυνο τραυματισμών και θνησιμότητας. Ο αυξημένος αριθμός δεματικών που χρησιμοποιούνται στο δίχτυ δημιουργούν τη αίσθηση επικινδυνότητας στους διαχειριστές για πιθανή ζημιά (με αποτέλεσμα την διαφυγή των ψαριών). αυξάνοντας την συχνότητα επιθεώρησης-επιδιόρθωσης αλλά και αλλαγής του διχτυού. Η παλαιότητα του διχτυού δεν επηρεάζει τον χρόνο επιθεώρησης-επιδιόρθωσης του διχτυού και την συχνότητα τόσο αυτής όσο και των αλλαγών του, πιθανά λόγω του ότι η επικινδυνότητά του καθορίζεται από τον αριθμό των επισκευών που έχουν γίνει παρά από την ίδια του την παλαιότητα. Επίσης η μη επίδραση του μέσου βάρους των ατόμων πιθανά οφείλεται στο γεγονός ότι αυτή είναι συνυφασμένη με τεχνικά χαρακτηριστικά των κλωβών (μεγάλα άτομα, σε μεγάλα δίχτυα με μεγάλο μάτι), ενώ αντίστοιχα η επίδραση της θερμοκρασίας είναι συνδεδεμένη με την εποχή (μήνας) η οποία καταγράφεται ως σημαντική επίδραση στις μελετούμενες παραμέτρους. Τέλος το εκτρεφόμενο είδος, ο τύπος υλικού κατασκευής των διχτυών ή η χρήση anti-fouling καθώς και άλλες παράμετροι που σχετίζονται με την μονάδα (οι οποίες εκφράζονται από την παράμετρο site_net_cod) δεν αποτελούν σημαντικούς παράγοντες (Πίνακας ΙΙΙ) στον χρόνο κατάδυσης και στην συχνότητα επανάληψης των μελετούμενων δραστηριοτήτων. Αυτό πιθανά σημαίνει ότι οι παραπάνω δραστηριότητες γίνονται στο πλαίσιο ενός εμπειρικού προγράμματος ανεξάρτητα από το είδος εκτροφής και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των κλωβών των μονάδων. 5. ΒιβλιογραφικέςΑναφορές ΠΑ.Σ.Τ.Ι., 2003. Οδηγός υγιεινής και ασφαλειας στις υδατοκαλλιεργειες. ISBN: 960-87795-0-5, p44. Theodorou, 2000. Current and Future Technological Trends of European Seabass-Seabream Culture. Reviews in Fisheries Science, 10(3&4): 529 543 Zar, J.H., 1999. Biostatistical Analysis. 4th Edition. Prentice Hall, Inc. New Jersey, USA. 929 pp.