ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Σε αυτή την θεµατική ενότητα οι φοιτητές πληροφορούνται : ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ Ε Εξαµήνου σπουδών: «Αναψυχή Ανοικτών Χώρων, ραστηριότητες Βουνού» 2η ιάλεξη: Συµµετοχή σε προγράµµατα Υπαίθριας Αναψυχής Participation in Outdoor Recreation programs Ι ΑΣΚΩΝ: ρ. Κουθούρης Χαρίλαος, Λέκτορας στην ιοίκηση ραστηριοτήτων Αναψυχής Ποια τα οφέλη των δραστηριοτήτων Υπαίθριας Αναψυχής Ποιες είναι οι κυριότερες οµάδες συµµετεχόντων; Ποιοι οι λόγοι και τα κίνητρα συµµετοχής σε δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής. Υπάρχει διαφορά µεταξύ της έννοιας συµµετέχον και πελάτης Ζήτηση και προσφορά προγραµµάτων αναψυχής Φορείς που παρέχουν υπηρεσίες και προγράµµατα υπαίθριας αναψυχής Θεωρίες συµµετοχής Οφέλη & κίνητρα συµµετοχής δραστηριοτήτων Υπαίθριας Αναψυχής (Ewert,, 1987) ιανοητικά οφέλη Γνώση του εαυτού, της αυτοεικόνας, αντίληψη της ασφάλειας και συµµόρφωση σε κανόνες, εξάσκηση πνευµατικών δεξιοτήτων, κατανόηση των αναγκών του φυσικού περιβάλλοντος, γνώσεις για την πανίδα την χλωρίδα, αντίληψη των οικοσυστηµάτων όπου λαµβάνουν χώρα οι δραστηριότητες Οφέλη & κίνητρα συµµετοχής δραστηριοτήτων Υπαίθριας Αναψυχής (Ewert,, 1987) Φυσικά - σωµατικά οφέλη υνατότητα για άσκηση- κίνησηδραστηριοποίηση, ανάπτυξη καρδιο - αναπνευστικής λειτουργίας, δύναµης, αντοχής, µυϊκού τόνου, ισορροπίας, ποιότητας ζωής.οφέλη & κίνητρα συµµετοχής (Ewert,, 1987) ) συνέχεια. Συναισθηµατικά οφέλη Επίτευξη ψυχικής ηρεµίας, χαλαρότητας, αίσθηση του µεγαλείου και της δύναµης της φύσης, επίτευξη στόχων, απόλαυση εµπειριών Ψυχολογικά οφέλη Αυτοέλεγχος, Εµπιστοσύνη, Αυτοαποτελεσµατικοτητα.Οφέλη & κίνητρα συµµετοχής (Ewert,, 1987) ) συνέχεια. Κοινωνικά οφέλη Συνοχή οµάδος, συνεργασία, σεβασµός στους άλλους, φιλία, επικοινωνία Γενικές αξίες & επιδιώξεις της Υπαίθριας Αναψυχής Απόλαυση, Υγεία, Εµπειρία Αποτέλεσµα, Φροντίδα του περιβάλλοντος, Ευζωία 1
Το φάσµα του αθλητισµού αναψυχής Που και από ποιους παρέχονται προγράµµατα Αθλητικής Αναψυχής; Πάρκο Υπαίθριας Αναψυχής στο Birmingham Ηλικιωµένοι Μηχαν/ση Special Needs Ποδηλ. Βουνού Αναρρίχηση Αναψυχή Κανό Καγιάκ Σκι Στόχοι του fitness, για τους µάνατζερ της αναψυχής Για να θεωρείται πετυχηµένο, ένα πρόγραµµα αθλητικής αναψυχής, πρέπει να εστιάζει σ όλα εκείνα τα στοιχεία που οδηγούν στο «ολοκληρωµένο fitness» Σωµατική Σωµατική υγεία Πνευµατική υγεία Ψυχική Ψυχική υγεία Καλή Καλή διατροφή Ελεγχόµενη άσκηση Αισιόδοξη Αισιόδοξη αντιµετώπιση της ζωής Συστατικά του fitness που σχετίζονται µε την υγεία: Καρδιο-αναπνευστική αναπνευστική ικανότητα ΕυλυγισίαΕυλυγισία Μυϊκή Μυϊκή αντοχή ύναµη ύναµη Σύσταση Σύσταση του σώµατος 2
Συστατικά του fitness που σχετίζονται µε την απόδοση: Ευκινησία Ισχύς Μυϊκή συναρµογή Ταχύτητα Χρόνος αντίδρασης Ισορροπία Skill -related fitness, if sometimes called sports or motor fitness Πότε θεωρείται ικανοποιητική η ενασχόληση µε την άσκηση; FITT formula Συχνότητα Ένταση Χρόνος ενασχόλησης Τύπος δραστηριότητας Physical Activity Pyramid Ο καθηµερινός τρόπος ζωής ραστηριότητες αεροβικές Συµµετοχή σε σπορ µε υψηλές κινητικές απαιτήσεις Άσκηση για ευλυγισία Άσκηση για µυϊκή ενδυνάµωση Ξεκούραση, ικανοποιητικός ύπνος Σχέση ζήτησης προµήθειας Demand & Supply Ο όρος ζήτηση ζήτηση αναψυχικών δραστηριοτήτων είθισται στην καθοµιλουµένη να εκφράζει δυνητικά τις επιθυµίες & προτιµήσεις των πολιτών, µη υπολογίζοντας όµως εάν τα ίδια τα άτοµα έχουν τις οικονοµικές ή άλλες απαραίτητες πηγές για να την ικανοποίησή τους (Driver and Brown, 1978) 3
Σχέση ζήτησης προµήθειας Demand & Supply Οι επιλογές συγκεκριµένων δραστηριοτήτων αναψυχής από τους πολίτες δεν γίνεται µόνον βάση των αντιλήψεων και προτιµήσεων τους, αλλά σε συµβιβασµό & σε ισορροπία µε το υπάρχον φυσικό περιβάλλον και των συνθηκών ζωής που επικρατούν εκείνη την περίοδο (Latent demand Λανθάνουσα ζήτηση, άδηλη συµµετοχή) (US Bureau of Outdoor Recreation 1975) Λόγοι ενίσχυσης ή αποτροπής του ατόµου για συµµετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής Προσωπικές & οικογενειακές επιρροές περιλαµβανόµενης της ηλικίας, το στάδιο του κύκλου ζωής της οικογένειας, το φύλο και το µορφωτικό επίπεδο Λόγοι ενίσχυσης ή αποτροπής του ατόµου για συµµετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής Κοινωνικές & περιπτωσιακές καταστάσεις όπως το εισόδηµα, το επάγγελµα και η κοινωνική τάξη, η εθνικότητα Ευκαιρίες για συµµετοχή όπως η αντίληψη των ατόµων ως προς την ιδέα, η άδεια εισόδου, η παροχή, η επικρατούσα πολιτική για την αναψυχή από τις αρχές (Torkildsen, 1985) Εµπόδια συµµετοχής & ευκαιρίες για συµµετοχή Η πραγµατική συµµετοχή των πολιτών σε δράσεις αναψυχής, είναι πάνω-κάτω αποτέλεσµα όχι των εµποδίων που παρουσιάζονται και οφείλονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πληθυσµού (ηλικία, εισόδηµα, απόσταση κλπ) Εµπόδια συµµετοχής & Ευκαιρίες για συµµετοχή. αλλά συνάρτηση και ίσως αποτέλεσµα, της ευκαιρίας που παρέχεται προς τους πολίτες από τους φορείς της κοινωνίας. Η ευκαιρία αυτή µεταφράζεται σε πηγές και διευκολύνσεις (ύπαρξη εγκαταστάσεων, χωρητικότητα εγκαταστάσεων, ύπαρξη προγραµµάτων, οικονοµική υποστήριξη για συµµετοχή, ευκολία πρόσβασης) (Kates, Peat, Marwick, 1970) Η διαδικασία λήψης απόφασης για συµµετοχή σε δραστηριότητες Υπαίθριας Αναψυχής (Pigram,( 1983) ηµογραφικά χαρακτηριστικά Κοινων/οικονοµ χαρακτηριστικά Περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά ιαθέσιµες πηγές Ευκολία προσέγγισης Άτοµα Οικογένειες Αντίληψη ΖΗΤΗΣΗ Προδιάθεση για Υπαίθρια Αναψυχή ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ Ευκαιρίες για Υπαίθρια Αναψυχή Απόφαση Επιλογής ραστηριότητα ιάρκεια Περιοχή Συµµετοχή Σε δράσεις Υπαίθριας Αναψυχής 4
Τι συµβαίνει κατά την συµµετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής Φυσιολογικοί & ψυχολογικοί µηχανισµοί που συντελούνται κατά την συµµετοχή σε δραστηριότητες Υπαίθριας Αναψυχής Ενδοµορφίνες Θεωρία της ιδανικής διέγερσης (Ellis, 1973) Θεωρία της κατάστασης ροής, (Csikszentmihalyi( Csikszentmihalyi,, 1975) Ενδοµορφίνες Χηµικές ουσίες - σαν τις ορµόνες - που εκκρίνονται στο αίµα από τον οργανισµό όταν το άτοµο βρίσκεται σε κατάσταση στρες, αυξάνοντας αυτόµατα την λειτουργία του νευρικού συστήµατος. «ραστηριότητες Περιπέτειας» συνθήκες (Mitchell,( 1983) Επίπεδα περιπέτειας κατά τις δράσεις,, (Mortlock( Mortlock,, 1984) Θεωρία της ιδανικής διέγερσης (Ellis, 1973) Το επίπεδο άγχους (χαµηλό ιδανικό - υπέρµετρο) που βρίσκεται ένα άτοµο κατά την συµµετοχή του σε δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής (π.χ. αναρρίχηση), επηρεάζει αντιστοίχως άµεσα την επίδοσή του (χαµηλή ιδανική χαµηλή) κατά την δραστηριότητα. Θεωρία της κατάστασης ροής, (Csikszentmihalyi( Csikszentmihalyi, 1975) Σε κατάσταση ροής το άτοµο βρίσκεται µόνον στην περίπτωση που το συµβάν που αντιµετωπίζει είναι σε ισορροπία - κάλυψης των ατοµικών του ικανοτήτων. Σε περίπτωση απαίτησης υψηλότερων ή µικρότερων του ατόµου ικανοτήτων, περιέρχεται αντίστοιχα σε κατάσταση άγχους ή κατάσταση ανίας. Κατά την εφαρµογή της θεωρίας της ροής σε «ραστηριότητες Περιπέτειας» πρέπει να ληφθούν υπ όψιν οι ακόλουθες συνθήκες (Mitchell, 1983): Εθελοντική συµµετοχή, challenge by choice (Rohnke s, 1988) Συγκεκριµένη κατάσταση Περιπέτειας έχει διαφορετική απήχηση σε κάθε άτοµο που συµµετέχει Κατά την εφαρµογή της θεωρίας της ροής σε «ραστηριότητες Περιπέτειας» πρέπει να ληφθούν υπ όψιν οι ακόλουθες συνθήκες (Mitchell,( 1983): Κατανόηση και διαχωρισµός των κινήτρων συµµετοχής των ατόµων σε εσωτερικά & εξωτερικά Το αποτέλεσµα µιας δραστηριότητας περιπέτειας δεν είναι προδιαγεγραµµένο & γνωστό πριν το τέλος αυτής, διότι επηρεάζεται από τον βαθµό συµµετοχής, τις αποφάσεις και τις ενέργειες των συµµετεχόντων 5
Επίπεδα περιπέτειας κατά τις δράσεις, (Mortlock,, 1984) Βασίζονται στο επίπεδο της παρουσίας φόβου κατά την δράση: Παιγνίδι (έλλειψη φόβου), Περιπέτεια (υπαρκτός), Οριακή περιπέτεια (ενισχυµένος φόβος), Ατύχηµα κακοτυχία (πολύς φόβος) Konstantinos Alexandris & Bob Carrol (1997). Motives for Recreational Sport Participation in Greece: Implications for Planning and Provision of Sport Services. European Physical Education Review, Vol.3, No2 pp. 129-143 Ηεργασία εστιάζει στην διερεύνηση των κινήτρων που οδηγούν τους Έλληνες (της πόλης της Λάρισας) να συµµετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες αναψυχής. Τα αποτελέσµατα ερµηνευµένα στα δηµογραφικά χαρακτηριστικά των συµµετεχόντων επιχειρούν να δώσουν πρακτικές λύσεις και προτάσεις στην ελληνική πραγµατικότητα. Παραδείγµατα για εφαρµογή Αναφέρθητε στο κοινωνικό φαινόµενο της ανεργίας. Πως µπορεί να ενεργοποιήσετε ως µάνατζερ ενός οργανισµού τοπικής αυτοδιοίκησης, την ευαίσθητη αυτή κοινωνική οµάδα; Παραδείγµατα για εφαρµογή Ποιες δραστηριότητες και για ποιες συγκεκριµένες ηλικίες θα προτείνατε προγράµµατα; Ποιους ελεύθερους χώρους µέσα σε µία πόλη θεωρείτε κατάλληλους για την δηµιουργία δραστηριοτήτων υπαίθριας αναψυχής; Σχετική βιβλιογραφία 1. John J. Pigram & John M. Jenkins (1999). Outdoor Recreation Management. Routledge, Taylor & Francis Group, London & N.Y. 2. George Torkildsen (1998).Leisure and Recreation Management. E & FN SPON, London 3. Haywood, et al (1990). Understanding Leisure. Stanley Thornes Ltd, Cheltenham, UK Θέµατα για συζήτηση, προβληµατισµό Κοινωνικά,, πολιτικά, οικονοµικά, µοντέλα, & συστήµατα και η σχέση τους µε την Αναψυχή Αριστοκρατία (το µοντέλο της Μεγάλης Βρετανίας) Σοσιαλισµός Καθεστώτα απολυταρχισµού (Φασισµός Κοµουνισµός) Ελεύθερη οικονοµία Ανεργία Φεµινισµός Ανδροκρατούµενη κοινωνία (Αρχαία Ελλάδα) 6
Θέµατα για συζήτηση, προβληµατισµό Ποιος νοµίζετε ότι είναι υπεύθυνος για την χάραξη «πολιτικής» για την αναψυχή των πολιτών στην Ελληνική κοινωνία; Ποιος τελικά είναι ο ρυθµιστής των όσων υλοποιούνται και επηρεάζει το τελικό αποτέλεσµα που βιώνουµε; Πως πρέπει να αντιµετωπισθούν οι οµάδες των διαφορετικών εθνοτήτων, στον τοµέα της αναψυχής στην σύγχρονη Ελλάδα; Επίλογος Ησυµµετοχή των πολιτών σε δραστηριότητες αναψυχής είναι ένα σύνθετο φαινόµενο που χρειάζεται την ενεργή συµµετοχή και φορέων και ατόµων για να επιτευχθεί. Είναι σαφώς µία δύσκολη υπόθεση, η επιτυχία της οποίας όµως είναι άµεσα συνδεδεµένη µε την ειρηνική και χωρίς αντικοινωνικές συµπεριφορές ζωή σε µία σύγχρονη κοινωνία Σηµείο κλειδί αποτελούν οι κοινωνικά και οικονοµικά ασθενείς οµάδες και τάξεις. Η αναψυχή δεν είναι πολυτέλεια είναι ανάγκη!!! 7