Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων Ενότητα 5: Επιστημονικές βάσεις διοίκησης του ανθρωπίνου δυναμικού Δρ. Σερδάρης Παναγιώτης Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τα κύρια χαρακτηριστικά των επιστημονικών βάσεων διοίκησης του ανθρωπίνου δυναμικού. 4
Περιεχόμενα ενότητας Ο ρόλος των ψυχολογικών επιστημών στη διοίκηση του ανθρωπίνου δυναμικού. Ψυχολογία του βάθους. Νέο-φροϊδισμός. Συμπεριφορισμός και νέο-συμπεριφορισμός. Ανθρωπιστική ψυχολογία. Λογοθεραπεία. 5
Ο ρόλος των ψυχολογικών επιστημών στη διοίκηση του ανθρωπίνου δυναμικού Κοινωνική ψυχολογία. Στην εξέλιξη της ψυχολογίας διακρίνονται δύο βασικές περίοδοι: Η πρώτη από τον 6 ο αιώνα π.χ. έως τα μέσα του 20 ου αιώνα, όταν η ψυχολογία εξελίσσεται στα όρια των άλλων επιστημών, όπως η φιλοσοφία και η φυσιογνωσία. Η δεύτερη περίοδος από τα μέσα του 20 ου αιώνα μέχρι σήμερα, όταν διαμορφώνεται ως αυτόνομη επιστήμη. 6
Ψυχολογία του βάθους Αυτή η κατεύθυνση στην εξέλιξη της κοινωνικής ψυχολογίας αναδεικνύει την ιδέα για την ανεξαρτησία του ψυχισμού από την συνείδηση. Αυτή προσπαθεί να καθορίσει την πραγματική ύπαρξη αυτού του ανεξάρτητου ψυχισμού και να τον ερευνήσει. Κεντρική θέση σε αυτές τις απόψεις καταλαμβάνει η διδασκαλία για την ψυχανάλυση του S. Freud (1856-1939). Η κλασική ψυχολογία του βάθους περικλείει εξίσου και την αντίληψη της ατομικής ψυχολογίας του Alfred Alder (1870-1937) και την αναλυτική ψυχολογία του Karl Gustaw Young (1875-1961). 7
Νέο-φροϊδισμός Συγκεκριμένη επιρροή στη διοικητική επιστήμη ασκεί ο νέοφροϊδισμός, που εμφανίζεται στην κοινωνικήπροσανατολιζόμενη μορφή της ψυχανάλυσης. Έτσι για παράδειγμα η Karen Horney (1885-1952) εμφανίζεται με την κοινωνιολογική ποικιλία του φροϊδισμού, στην οποία θέτει το πρόβλημα για τον κοινωνιολογικό καθορισμό της διαμόρφωσης του χαρακτήρα του ανθρώπου. Η ίδια κριτικάρει την τακτική της βιολογικοποίησής τους από τον S.Freud και την αντικαθιστά με την εξελικτικοκοινωνιολογική. 8
Συμπεριφορισμός και νέο-συμπεριφορισμός Ο συμπεριφορισμός (behaviour) εμφανίζεται στις ΗΠΑ ως αντίδραση στον δομισμό (structuralismus) των B. Wond και Ε. Tetsinar. Θεμελιωτής του συμπεριφορισμού είναι J.B. Watson (1878-1958), ο οποίος στο άρθρο του «Η ψυχολογία από το οπτικό σημείο του συμπεριφορισμού» θέτει τις βάσεις αυτής της κατεύθυνσης. 9
Ανθρωπιστική ψυχολογία Η ανθρωπιστική ψυχολογία εμφανίζεται ως αντίθεση προς τον συμπεριφορισμό και την ψυχανάλυση. Η γέννησή της ως αυτόνομη κατεύθυνση αρχίζει από τις αρχές του 60. Συγγραφείς της είναι ο G.Y. Allport (1897 1967), o CH. Rogers και ο γνωστός μας A. Maslow. 10
Λογοθεραπεία Θεμελιωτής της λογοθεραπείας είναι η Τρίτη Βιενέζικη σχολή ψυχοθεραπείας, μετά από αυτήν του Freud και του Alder, αυτή του Frankl. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις του ο λόγος εμφανίζεται ως γνώρισμα της αληθινής ανθρώπινης ύπαρξης. Ο ίδιος περνά τρία χρόνια σε φασιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου καταλήγει στη σκέψη ότι δεν είναι οι συνθήκες, αλλά ο ίδιος άνθρωπος από τον οποίο εξαρτάται τι στάση θα κρατήσει. Ο λόγος πάντοτε έχει συγκεκριμένο χαρακτήρα, αλλά δεν μπορεί να βρεθεί μέσα στον άνθρωπο. Εξαιτίας αυτής της αιτίας η ανθρώπινη ύπαρξη δεν είναι μόνο αυτοπραγμάτωση, όπως νομίζεις ο Maslow, αλλά transcendens, δηλαδή έξοδος σε κάτι άλλο. 11
Οικονομική κοινωνιολογία Η Οικονομική Κοινωνιολογία (ΟΚ) ανήκει στις διακλαδικές επιστήμες. Ερευνά τις νομοτέλειες των οικονομικών διαδικασιών και συμπεριφορών (σχέσεων) με τη βοήθεια κατηγοριών επεξεργασμένων από την κοινωνιολογία. Ως αυτόνομη κατεύθυνση εμφανίζεται στις ΗΠΑ στα μέσα του 60. ο προβληματισμός της αναπτύσσεται πολύ πριν. Σε αυτή τη βάση είναι αποδεκτή η μελέτη των πέντε κυρίως σταδίων της επεξεργασίας των προβλημάτων, που βρίσκονται στα σύνορα μεταξύ της οικονομίας και της κοινωνίας. 12
Η αντίληψη για την κοινωνική ενέργεια Στη σειρά με αυτό διατυπώνονται νέες αντιλήψεις στα όρια της κοινωνιολογικής οργάνωσης. Τέτοια είναι για παράδειγμα η αντίληψη για την κοινωνική ενέργεια (δράση) (social action). Οι συγγραφείς αυτής της άποψης προσπαθούν να εξετάσουν την οργάνωση από τη θεώρηση του μεμονωμένου μέλους, το οποίο έχει δικούς του σκοπούς και δική του ερμηνεία της εργασιακής κατάστασης, με τους όρους της ικανοποίησης και της σημασίας της εργασίας για το ίδιο. 13
Αντικείμενα της έρευνας της Οικονομικής Κοινωνιολογίας (ΟΚ) Όπως φαίνεται, η οικονομική κοινωνιολογία ερευνά την επίδραση της οικονομίας επάνω στις σφαίρες και αντίθετα, την επίδραση των τελευταίων επάνω στις οικονομικές διαδικασίες. Αυτή αντιπροσωπεύει τη χρήση των μεταβλητών και τα επεξηγηματικά μοντέλα της κοινωνιολογίας για την έρευνα του συνδυασμού των ενεργειών που αφορούν την παραγωγή, την κατανομή, την ανταλλαγή και την κατανάλωση με καθορισμένους υλικούς πόρους ή αγαθά. 14
Βιβλιογραφία Σερδάρης, Π. (2008). Ψυχολογία βιομηχανικής επιχειρησιακής διοίκησης. Εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη. ISBN: 978-960-12-1675-1. 15
Τέλος Ενότητας