ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Κλασική και στατιστική Θερμοδυναμική Κανονική Κατανομή oltzma- Μεγαλοκανονική Κατανομή Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Παναγιωτόπουλος
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Catv Commos. Για εκπαιδευτικό υλικό όπως εικόνες που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.
Γενικευμένος Ορισμός Εντροπίας Σε μονωμένα συστήματα θεωρήσαμε ότι «όλες οι μικροκαταστάσεις που είναι συμβιβαστές με την δεδομένη Μακροκατάσταση έχουν ίσες πιθανότητες». Συμβολίσαμε με Ω τον αριθμό των μικροκαταστάσεων που απαρτίζουν μια Μακροκατάσταση. Αυτό σημαίνει ότι η κάθε μια έχει πιθανότητα: Ω και ορίσαμε την εντροπία ως: S llω Με βάση τις δύο παραπάνω σχέσεις μπορούμε να γράψουμε S ll Θέλουμε να επεκτείνουμε τον ορισμό σε μη απομονωμένα συστήματα όπου οι μικροκαταστάσεις δεν είναι ισοπίθανες. Μια προφανής επιλογή είναι να πάρουμε την μέση τιμή των πιθανοτήτων στην προηγούμενη σχέση: S ll ll το τελευταίο βήμα είναι απλώς εφαρμογή του ορισμού u u
Γενικευμένος Ορισμός Εντροπίας Άλλος ένας τρόπος να δείξουμε την προηγούμενη σχέση είναι να θεωρήσουμε ότι έχουμε ένα πολύ μεγάλο αριθμό Μ από αντίγραφα του συστήματος μας. Αν το καθένα από αυτά θα βρίσκεται σε κάθε μια από τις Ν μικροκαταστάσεις 23. με πιθανότητες αντίστοιχα 2 3. : 2 2 Ο αριθμός των συνδυασμών είναι: Ω Μ! Μ! Μ 2! Μ Ν! Και η εντροπία Επομένως η εντροπία ανά «αντίγραφο» του συστήματος μας είναι: S Ω S 2
Σύστημα σε θερμοκρασία Τ: Ο παράγοντας oltzma Έχουμε σύστημα σε σταθερή απόλυτη θερμοκρασία Τ. Δηλαδή που δεν είναι απομονωμένο αλλά σε θερμική επαφή με ένα πολύ μεγαλύτερο σύστημα «δεξαμενή θερμότητας» σε θερμοκρασία Τ με την οποία μπορεί να ανταλλάσει ποσά ενέργειας. Χρησιμοποιόντας το θεμελιώδες στατιστικό αίτημα: Το στατιστικό βάρος Μακροκατάστασης είναι ο αριθμός Ω των μικροκαταστάσεων που την απαρτίζουν δηλαδή η πιθανότητα της θα είναι ανάλογη του: S / Ω Θα δείξουμε ότι η πιθανότητα να βρεθεί το συστημά μας σε μια συγκεκριμένη μικροκατάσταση με ενέργεια Ε είναι ανάλογη του παράγοντα: / 3
Σύστημα Ν σωματιδίων σε θερμοκρασία Τ: Ο Παράγοντας oltzma Ε *- Εφόσον η συνολική ενέργεια Ε* διατηρείται για να βρεθεί το σύστημα μας σε μια μικροκατάσταση με ενέργεια Ε θα πρέπει η δεξαμενή θερμότητας να έχει ενέργεια ίση με ΕΕ*- Ε. Όμως ο αριθμός των μικροκαταστάσεων της δεξαμενής θερμότητας είναι ισχυρή συνάρτηση του Ε. Επομένως: Ω Αναπτύσοντας σε σειρά aylo: * S / * S * ds d S * 4
Παράγοντας oltzma και συνάρτηση επιμερισμού Ζ Επομένως ότι η πιθανότητα να βρεθεί το συστημά μας σε μια συγκεκριμένη μικροκατάσταση με ενέργεια Ε είναι : C / Όπου C είναι μια σταθερά η οποία μπορεί να προσδιορισθεί από την απαίτηση: / / 5
Παράγοντας oltzma: Για να είναι η πιθανότητα να βρεθεί το συστημά μας σε μια συγκεκριμένη μικροκατάσταση με ενέργεια Ε σημαντική πρέπει το Ε να είναι μικρότερο η συγκρίσιμο με την «θερμική ενέργεια» κτ. Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι 604K m 20 00 80 60 40 20 0 300 Κ 0.005 0.0 0.024 0.053 0.5 0.249 0.54 6
Κανονική Κατανομή και Συνάρτηση επιμερισμού Ζ Το Ζ δεν είναι ένας απλός παράγοντας κανονικοποίησης είναι στην γενικότερη περίπτωση μια συνάρτηση Ζ με βάση την οποία μπορούμε να παράγουμε όλες τις μακροσκοπικές θεμορυναμικές ποσότητες εφόσον έχουμε αθροίσει στις μικροκαταστάσεις. Δείξετε ότι: β β β β β β β 7
Κανονική Κατανομή και Συνάρτηση επιμερισμού Ζ Δείξετε ότι: F S F S + + + Ξεκινάμε από τον γενικευμένο ορισμό της εντροπίας: 8
Συνάρτηση επιμερισμού Ζ σε συστήματα με εκφυλισμό ΠΡΟΣΟΧΗ: ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥΣ ΟΡΙΣΜΟΥΣ Η ΑΘΡΟΙΣΗ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ! Συνήθως σε μια ενέργεια αντιστοιχούν περισότερες από μια καταστάσεις. Αν λοιπόν θέλουμε να αθροίσουμε σε ενέργειες πρέπει να πολλαπλασιάσουμε τον κάθε παράγοντα oltzma με το αριθμό που καταστάσεων που αντιστοιχούν σε κάθε ενέργεια g βαθμό εκφυλισμού : Με λίγη προσοχή μπορούμε επίσης να καταλάβουμε ότι η άθροιση που αντιστοιχεί στον γενικευμένο ορισμό της εντροπίας γίνεται: g g / / g S g g g S 9
Κανονική κατανομή και ος ΘΝ Καταρχήν ας παρατηρήσουμε ότι: 0 Με χρήση αυτής μπορούμε να δείξουμε ότι ξεκινώντας από τον ορισμό: S ds d + d d + d d d + βd d + d ds d Επομένως με σύγκριση με τον ο ΘΝ: ΣΥΜΠΕΡΑΙΝΟΥΜΕ: d d ds + dw d ΕΡΓΟ d + d ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ 0
Μεθοδολογία χρήσης της κανονικής κατανομής oltzma F F S F P S F µ β β β
Μεγαλοκανονική κατανομή: Σύστημα σε θερμοκρασία Τ και χημικό δυναμικό μ. Έχουμε σύστημα σε σταθερή απόλυτη θερμοκρασία Τ σε θερμική επαφή με ένα πολύ μεγαλύτερο σύστημα με την οποίο μπορεί να ανταλλάσει ποσά ενέργειας και σωματίδια. Μπορούμε να δείξουμε ότι η πιθανότητα να βρίσκεται σε μικροκατάσταση με ενέργεια Ε και Ν αριθμό σωματιδίων είναι ανάλογη του παράγοντα: σταθερ ά β µ Η σταθερά μπορεί να προσδιορισθεί από την απαίτηση: Ξ β µ β µ Ξ 0 2
Μεθοδολογία χρήσης της μεγαλοκανονικής κατανομής Gbbs S P S Ξ Ω Ω Ω Ξ Ω Ξ Ξ µ β βµ µ β β µ β 3
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και από εθνικούς πόρους.
Σημειώματα
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση.0 διαθέσιμη εδώ. htt://cous.uo.g/cous/vw.h?d079.
Σημείωμα Αναφοράς Coyght Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Παναγιωτόπουλος. «Κλασική και στατιστική Θερμοδυναμική. Κανονική Κατανομή oltzma- Μεγαλοκανονική Κατανομή». Έκδοση:.0. Ιωάννινα 204. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: htt://cous.uo.g/cous/vw.h?d079.
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Catv Commos Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή Διεθνής Έκδοση 4.0 [] ή μεταγενέστερη. [] htts://catvcommos.og/lcss/by-sa/4.0/.