MENTEE Mentoring, Networking and Training for European Entrepreneurs Proj.no: 2014-1-PL01-KA202-003383 Πλαίσιο Επιχειρηματικών Δεξιοτήτων Μάιος 2015
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 2 Πλαίσιο Επιχειρηματικών Δεξιοτήτων... 4 1. Δομή του Πλαισίου... 4 2. Αποτελέσματα Πλαισίου... 4 1
Εισαγωγή Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερες επιχειρήσεις. Για πάνω από μια δεκαετία, η ΕΕ έχει υπάρξει υπέρμαχος για της δημιουργίας ενός πιο φιλικού προς τις επιχειρήσεις περιβάλλοντος για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης μέσω της επιχειρηματικότητας. Ο στόχος του MENTEE είναι να συνδυάσει τα πρακτικά οφέλη που προσφέρουν η επιχειρηματική εμπειρία και μοντέλα επιτυχημένης επιχειρηματικότητας, με απαραίτητες δεξιότητες και ικανότητες, καθώς και με ευκαιρίες δικτύωσης και αξιοποίησης ευκαιριών. Στην προσπάθεια αυτή θα συμμετέχουν έμπειροι και νέοι ή φιλόδοξοι επιχειρηματίες οι οποίοι θα έχουν την ευκαιρία να μάθουν με τη βοήθεια πιλοτικών εργαστηρίων, πώς μπορούν να αξιοποιήσουν ένα επιτυχημένο, συνεργατικό μοντέλο επιχειρηματικού mentoring. Η κύρια ομάδα-στόχος είναι επιχειρηματίες που συμμετέχουν ή συμμετείχαν στο πρόσφατο παρελθόν στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα διασυνοριακής ανταλλαγής για επιχειρηματίες «Erasmus for Young Entrepreneurs». Το ΜΕΝΤΕΕ εφαρμόζει τη μεθοδολογία Mentoring Circles, και τους φέρνει κοντά τους νέους και επίδοξους επιχειρηματίες της Ευρώπης μέσω μιας διαδραστικής διαδικτυακής πλατφόρμας εκπαίδευσης και δικτύωσης. Στο έργο ΜΕΝΤΕΕ δουλεύουμε με μέντορες και καθοδηγούμενους. Το παρόν έγγραφο παρουσιάζει ένα από τα κύρια αποτελέσματα του έργου MENTEE, το Πακέτο Εργασίας 2: «Πλαίσιο Επιχειρηματικών Δεξιοτήτων». Ο κύριος στόχος ήταν να καταγράψει και να δώσει προτεραιότητα στις βασικές ικανότητες που θα πρέπει να διαθέτει ένας επιχειρηματίας προκειμένου να είναι επιτυχημένος στην επιχειρηματική του δράση. Οι δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν από την κοινοπραξία του έργου, προκειμένου να συλλέξει τις πληροφορίες που οδήγησαν στον σχεδιασμό του «Πλαισίου Επιχειρηματικών Δεξιοτήτων» ήταν διαρθρωμένες σε τρεις (3) φάσεις και περιλάμβαναν: ΦΑΣΗ 1: Έρευνα και Ανάλυση Ο κύριος στόχος αυτής της φάσης ήταν να διερευνήσει την τρέχουσα κατάσταση στην Ευρώπη σχετικά με τις πρωτοβουλίες εκπαίδευσης ή/και κατάρτισης στην επιχειρηματικότητα και καθοδήγησης (μέντορινγκ) στην επιχειρηματικότητα. Αυτό πραγματοποιήθηκε με τη συλλογή καλών πρακτικών/περιπτώσεων μελέτης από όλες τις χώρες της ΕΕ. Με τη διερεύνηση προηγούμενων εμπειριών, η κοινοπραξία συγκέντρωσε έγγραφα και εργαλεία που έχουν ήδη δοκιμαστεί και είναι διαθέσιμα για ευρύτερη χρήση, τα οποία θα μπορούσαν επίσης να προσαρμοστούν ώστε να ικανοποιήσουν τις ανάγκες κατάρτισης της ομάδας-στόχου για την οποία προορίζονται τα εγχειρίδια του έργου ΜΕΝΤΕΕ. Η έρευνα γραφείου (desk research) ήταν επίσης χρήσιμη να θέσει τις βάσεις για να αναπτυχθεί η επόμενη δράση αυτής της προκαταρκτικής φάσης. 2
ΦΑΣΗ 2: Συνεντεύξεις Για την ποιοτική συλλογή δεδομένων μεταξύ των ευρωπαίων επιχειρηματιών και εμπειρογνωμόνων στήριξης της επιχειρηματικότητας, πραγματοποιήθηκαν 5 συνεντεύξεις σε κάθε χώρα που συμμετείχε στη δραστηριότητα (Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Πολωνία). Πραγματοποιήθηκαν, αναλύθηκαν και αποτυπώθηκαν ακολουθώντας ειδικά σχεδιασμένες γι αυτήν τα δράση οδηγίες ποιοτικής ημι-δομημένης συνέντευξης, που αποτελούνταν από ανοιχτού τύπου ερωτήσεις που στόχευαν στη συλλογή ποιοτικών στοιχείων και γνωμών για τις βασικότερες επιχειρηματικές δεξιότητες. Σκοπός αυτής της δραστηριότητας ήταν να διερευνήσει τις βασικές επιχειρηματικές δεξιότητες (συμπεριλαμβανομένων των γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων και εμπειριών) που απαιτούνται για να είναι κανείς επιτυχημένος επιχειρηματίας. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των συνεντεύξεων αυτών, οι εταίροι του έργου συμφώνησαν ότι θα ήταν θεμελιώδες να έρθουν σε επαφή με έμπειρους επιχειρηματίες, προκειμένου να κατανοήσουν τι θεωρούν ως βασικές ικανότητες, πάνω στις οποίες θα δομηθεί το προφίλ ενός επιτυχημένου επιχειρηματία, καθώς και εκπαίδευση σχετικά με πώς να έχουν φτάσουν σε αυτό το επίπεδο. Τα αποτελέσματα αυτής της φάσης επέτρεψαν στην κοινοπραξία του έργου να συνθέσει μια λίστα με τις βασικές δεξιότητες επιχειρηματικότητας (γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις, χαρακτηριστικά). Αυτά στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν ως βασικά δεδομένα για το σχεδιασμό της διαδικτυακής έρευνας, η οποία είχε ως στόχο να προσφέρει μια ποσοτική επιβεβαίωση των προτεινόμενων από τους ερωτηθέντες επιχειρηματίες βασικών δεξιοτήτων, και έτσι να δομηθεί το πλαίσιο. ΦΑΣΗ 3: Διαδικτυακή Ποσοτική και Ποιοτική Έρευνα (Ερωτηματολόγια) Ο σκοπός των διαδικτυακών ποιοτικών και ποσοτικών ερωτηματολογίων ήταν να καταγραφούν οι απόψεις σχετικά με τις βασικές ικανότητες (γνώσεις-δεξιότητες-στάσεις) που εντοπίστηκαν στο πλαίσιο της προηγούμενης φάσης. Η ποιοτική και ποσοτική έρευνα ήταν το τελευταίο μέρος της προγραμματισμένης πορείας δόμησης ενός πλαισίου ικανοτήτων μεντόρων επιχειρηματιών. Η ποιοτική και ποσοτική ανάλυση επιβεβαίωσε και συμπλήρωσε τις πληροφορίες που συλλέχθηκαν από τους έμπειρους επιχειρηματίες που ερωτήθηκαν κατά την προηγούμενη φάση. Τα ευρήματα αυτής της δραστηριότητας αναλύθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη ενός πλαισίου τριών επιπέδων επιχειρηματικών επιδόσεων, που θα χρησιμεύσει, μεταξύ άλλων, ως βάση για την εκπαίδευση που θα πραγματοποιηθεί μέσω των Mentoring Circles και της διαδικτυακής πλατφόρμας εκμάθησης και δικτύωσης του έργου ΜΕΝΤΕΕ. Μαζί με το «Πλαίσιο Δεξιοτήτων Mentoring» που έχει αναπτυχθεί σε ξεχωριστές, αλλά συμπληρωματικές δραστηριότητες (Πακέτο εργασίας 2), το πλαίσιο αυτό θα είναι το βασικό σημείο αναφοράς για την προσαρμογή, την ενημέρωση και την περαιτέρω ανάπτυξη ενός μεικτού μοντέλου εκπαίδευσης, με βάση το προϊόν «Mentoring Circles». Επιπλέον, αυτοί οι «κατάλογοι» θα είναι μια καλή βάση για τους φορείς Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης που είναι 3
πρόθυμοι να εστιάσουν τα προγράμματα κατάρτισης στην επιχειρηματικότητα σε μια πιο πρακτική προσέγγιση, αλλά και για τους επιχειρηματίες να κατανοήσουν το πώς και πού να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους μάθηση. Πλαίσιο Επιχειρηματικών Δεξιοτήτων Όπως περιεγράφηκε προηγουμένως, η εργασία για την ανάπτυξη πλαισίου δεξιοτήτων σχεδιάστηκε προσεκτικά και δομήθηκε σε διακριτές φάσεις. Το «Πλαίσιο Επιχειρηματικών Δεξιοτήτων» που προέκυψε ως αποτέλεσμα είναι χρήσιμο προκειμένου να προσδιοριστούν εύκολα οι δεξιότητες και τα χαρακτηριστικά που, βάσει των αποτελεσμάτων της έρευνας, οδηγούν τους επιχειρηματίες στην επιτυχία. 1. Δομή του Πλαισίου Οι πληροφορίες και τα αποτελέσματα που συλλέχθηκαν από τις δύο πρώτες φάσεις της διαδικασίας, σε συνδυασμό με μια online έρευνα, αναλύθηκαν για να απομονώσουν τα 3 κύρια επίπεδα επιδόσεων που συσχετίζονται με το βαθμό της επιχειρηματικής δυναμικής των επιχειρηματιών: ΕΠΙΠΕΔΟ 1 Υψηλή Δυναμική ΕΠΙΠΕΔΟ 2 Μέτρια Δυναμική ΕΠΙΠΕΔΟ 3 Χαμηλή Δυναμική Κάθε επίπεδο συνδέεται με: Το Σύνολο Επιχειρηματικών Δεξιοτήτων: ομαδοποιεί «σκληρές» και «μαλακές» δεξιότητες, χαρακτηριστικά και γνώσεις στα 3 επίπεδα επιχειρηματικής δυναμικής, με βάση τα στοιχεία που προέκυψαν από την ανάλυση της ερώτησης 13 («Επιχειρηματικά χαρακτηριστικά»). Τους Τομείς και τα Χαρακτηριστικά της Επιχειρηματικής Τεχνογνωσίας: είναι χτισμένο στην πρώτη, δεύτερη και τρίτη ομάδα 2-3 στοιχείων της ερώτησης 14 («Βασικοί Τομείς και Χαρακτηριστικά Τεχνογνωσίας»). Το Σύνολο Επιχειρηματικών Δεξιοτήτων: για όλα τα επίπεδα επιχειρηματικής δυναμικής, δείχνει τη σειρά σπουδαιότητας των 4 περιοχών δεξιοτήτων που αναφέρονται στην ερώτηση 8 («Βασικές Δεξιότητες») του σχετικού ερωτηματολογίου («σκληρές» δεξιότητες, «μαλακές» δεξιότητες, χαρακτηριστικά, γνώσεις). 2. Αποτελέσματα Πλαισίου Οι παρακάτω πίνακες παρουσιάζουν τις δεξιότητες μέντορινγκ που προσδιορίζονται για κάθε ένα από τα 3 επίπεδα επιδόσεων. 4
ΕΠΙΠΕΔΟ 1 ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ 1 ΥΨΗΛΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΜΕΙΣ & ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ Βλέπει τις ευκαιρίες και αναλαμβάνει δράση: ένας επιχειρηματίας ψάχνει πάντα για ευκαιρίες και αναλαμβάνει δράση. Πρωτοβουλία: Ο/η επιχειρηματίας θα πρέπει να είναι σε θέση να προβεί σε ενέργειες που υπερβαίνουν τις απαιτήσεις της εργασίας του/της και να δρουν γρήγορα. Είναι πάντα μπροστά από τους άλλους και να είναι σε θέση να αποκτήσει ηγετική θέση στον τομέα της επιχείρησής του/της επιχειρήσεων. Επιμονή: Μερικές φορές μπορεί να χρειαστούν αρκετές προσπάθειες για να πετύχει κανείς. Σημασία στη δουλεία υψηλής ποιότητας: Ένας επιχειρηματίας δρα κάνοντας πράγματα που πληρούν ορισμένες προδιαγραφές αριστείας, το οποίο τους δίνει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση Ικανότητα να αναγνωρίζει επιχειρηματικές ευκαιρίες Προσωπικά χαρακτηριστικά (προορατική δράση, αισιοδοξία, ανάληψη ρίσκου, κλπ.) «ΜΑΛΑΚΕΣ» Ηγεσία Επικοινωνία Δικτύωση Λήψη Αποφάσεων ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΩΣΕΙΣ Ενθουσιασμός Ακαδημαϊκή ή Αποφασιστικότ τεχνική γνώση ητα Γνώσεις Δέσμευση Επιχειρησιακής Πρωτοβουλία Διοίκησης Επικοινωνία «ΣΚΛΗΡΕΣ» Ανάπτυξη επιχειρηματικών προτάσεων Κατάρτιση προϋπολογισμού Υπολογισμός και διατήρηση στοιχείων σχετικά με τις δαπάνες, τα έσοδα και τα κέρδη Συγγραφή στρατηγικής μάρκετινγκ 5
ΕΠΙΠΕΔΟ 2 ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ 2 ΜΕΤΡΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ Αναζήτηση Πληροφοριών: Ένας επιχειρηματίας μπορεί να αναλάβει δράση όσον αφορά στον τρόπου που αναζητά πληροφορίες που θα τον βοηθήσουν να επιτύχει τους επιχειρηματικούς στόχους ή/και να βρει λύσεις σε προβλήματα της επιχείρησής του. Δέσμευση στις συμβάσεις εργασιών: ένας επιχειρηματίας θέτει ως ύψιστη προτεραιότητα για να ολοκληρώνει τις εργασίες που αναλαμβάνει. ΣΥΝΟΛΟ Προσανατολισμός στην αποδοτικότητα: a successful entrepreneur always ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ finds ways to do things faster or with fewer resources or at a lower cost. ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ Ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας βρίσκει πάντα τρόπους να κάνει τα πράγματα πιο γρήγορα ή με λιγότερους πόρους ή με χαμηλότερο κόστος. Συστηματικός προγραμματισμός: ένας επιχειρηματίας αναπτύσσει και χρησιμοποιεί λογικά πλάνα για αν επιτύχει τους στόχους του. Διαχείριση και επίλυση συγκρούσεων: Οι επιχειρηματίες πρέπει να δρουν προληπτικά σε περιπτώσεις συγκρούσεων και να ανακαλύπτουν δυνατότητες βελτίωσης. ΤΟΜΕΙΣ & ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Διαχείριση ΤΗΣ Επίλυση προβλημάτων ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ Λήψη αποφάσεων ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ «ΜΑΛΑΚΕΣ» ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Συνεργασία και ομαδική εργασία Ανθεκτικότητ α Επιμονή Ανάληψη ρίσκων Αίσθημα ευθύνης «ΣΚΛΗΡΕΣ» ΓΝΩΣΕΙΣ Γνώσεις Επανεπένδυση Χρηματοοικονομ κεφαλαίων στην ικών επιχείρηση για την ανάπτυξή της Προγραμματισμός αναγκών σε προσωπικό Οικονομικές προβλέψεις 6
ΕΠΙΠΕΔΟ 3 ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ 3 ΧΑΜΗΛΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ Αυτοπεποίθηση: ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας έχει ισχυρή πίστη στον εαυτό του και τις ικανότητές του Δυναμισμός: ένας επιχειρηματίας αντιμετωπίζει προβλήματα και θέματα με τους άλλους με αμεσότητα. ΣΥΝΟΛΟ Πειθώ: ένας επιχειρηματίας μπορεί να πείσει με επιτυχία ή να επηρεάσει ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ τους άλλους για την κινητοποίηση πόρων, την απόκτηση εισροών, την ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ οργάνωση παραγωγής και την πώληση προϊόντων ή υπηρεσιών. Χρήση στρατηγικών επιρροής: ένας επιχειρηματίας είναι σε θέση να αξιοποιήσει ανθρώπους με επιρροή, ώστε να επιτύχει τους επιχειρηματικούς του στόχους. ΤΟΜΕΙΣ & ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Εμπειρίες ζωής και συνθήκες περιβάλλοντος ΤΗΣ Γνώση του κλάδου, της αγοράς, της τεχνολογίας και του πώς να εξυπηρετήσει ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ τους πελάτες ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ «ΜΑΛΑΚΕΣ» Διαχείριση άγχους Ευελιξία Διαχείριση και επίλυση συγκρούσεω ν ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Φαντασία Δυναμισμός Συναισθηματική νοημοσύνη Διαχείριση συναισθημάτων Κατανόηση της διαφορετικότητ ας Αυτό-κριτική σκέψη Συνεργασία ΓΝΩΣΕΙΣ Γνώση της νομοθεσίας Γνώση χρηματοοικονομικ ών «ΣΚΛΗΡΕΣ» Αναγνώριση της καταλληλότερης νομικής μορφής της επιχείρησης Αξιολόγηση των επιπτώσεων που έχει η επιχειρηματική δραστηριότητα στο περιβάλλον 7