Συμμόρφωση στην δίαιτα σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη. Κουτρουλιάς Θεοφάνης Διαιτολόγος Διατροφολόγος Γ.Ν. Ημαθίας Υγ. Μονάδα Νάουσας
600 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΤΛΑΣ IDF 552 592 500 438 400 300 333 380 246 284 366 387 2025 2030 2035 200 151 194 100 0 ATLAS 1-2000 ATLAS 2-2003 ATLAS 3-2006 ATLAS 4-2009 ATLAS 5-2011 ATLAS 6-2013
627 Δισ. $ 548 Δισ. $ 2013 IDF Atlas 2015 2035
Διατροφή και Άσκηση Νέες κατηγορίες δισκίων. Νέες ινσουλίνες Εξελιγμένες τεχνολογίες Αυτοπαρακολούθησης.
Π.Ο.Υ.,Γενεύη 2003
Η εφαρμογή των οδηγιών του επαγγελματία υγείας.
Ο βαθμός στον οποίο η συμπεριφορά του ατόμου αντιστοιχεί με τις συμφωνηθείσες συστάσεις από έναν φορέα παροχής υγειονομικής περίθαλψης. Π.Ο.Υ. 2003
Παραμονή, υποταγή, υποχωρητικότητα στις οδηγίες του επαγγελματία υγείας. Παθητική εκτέλεση των οδηγιών που θέτει ο επαγγελματίας υγείας. Προσκόλληση αφοσίωση Ενεργητική στάση του ασθενούς Αυτοδιαχείριση Συνεργατική διαχείριση της κατάστασης. Η προσκόλληση απαιτεί την συναίνεση του ασθενούς στις συμφωνημένες οδηγίες.
Τύπος ΣΔ ΔΙΑΙΤΑ ΑΣΚΗΣΗ ΦΑΡΜ. ΑΓΩΓΗ Peyrot M. 1 και 2 37 % 35 % 78 % Ibrahim NR. 1 και 2 2,2 % 0 % 57 % Suwannapong N. 2 54,3 % 31,7 % Anderson JW 1 και 2 52 % Patajuli et al 2 30 % 67 % Shokair NF 1 και 2 10,7 % Karin M, 2 25,2 % Wendy A 1 και 2 33,4 % Mohamed E 2 37 % 27 % Riyadh K Lafta 1 και 2 36 % 60 %
50 % περίπου σε χρόνιες νόσους σε αναπτυγμένες και υψηλότερο σε αναπτυσσόμενες χώρες 1,2. Συνδέεται με αυξημένη νοσηλεία και θνησιμότητα 3. Αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών στον ΣΔ 4. 1. Haynes RB. Cochrane Database of Systematic Reviews,2001 Issue1 2. Sackett D et al. Patient Counselling & Health Education,1978, 11:18-21 3. Ho PM, et al. Arch Intern Med 2006;166:1836 1841 4. Gherman A, et al. Diabetes Educ. 2011;37:392 408
Δημογραφικοί παράγοντες. (εθνικές μειονότητες με μικρή αφομοίωση στην κοινωνία) Ψυχολογικοί παράγοντες. (Στρες, κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές, Αντιλήψεις περί υγείας) Κοινωνικοί. (Τύπος οικογένειας, στήριξη από οικογένεια, περιβάλλον) Οικονομικοί. Σύστημα παροχής υγείας (ιατροκεντρική προσέγγιση) Alan M. Clinical Diabetes. 2006;37:71-76
Εθνικές μειονότητες 1 Χαμηλό κοινωνικοοικονομικό στάτους 1 Θρησκευτικές αντιλήψεις. Χιλιομετρική απόσταση από το κέντρο παροχής φροντίδας 2. 1. Travis T:Diabetes Educ 1997, 23:152 156. 2. Parajuli et al. BMC Research Notes 2014, 7:758
Κατάθλιψη 1 Υψηλό στρες 1 Διατροφικές Διαταραχές 2 Αντιλήψεις περί υγείας 3 1. Peyrot M. J Health Soc Behav 40:141 158, 1999 2. Delamater AM et al. Diabetes Care 24:1286 1292, 2001 3. Brownlee-Duffeck M. J Consult Clin Psychol 55:139 144, 1987
Οικογενειακή κατάσταση. Σε πυρηνικές οικογένειες παρατηρείται καλύτερη συμμόρφωση στην δίαιτα 1. Οι χήροι έχουν καλύτερη συμμόρφωση από τους παντρεμένους και τους διαζευγμένους 1. Η κοινωνική στήριξη μπορεί θετικά να επηρεάσει την συμπεριφορά τους ασθενούς 2. Η οικογενειακή υποστήριξη αποτελεί τον ποιο αξιόπιστο προγνωστικό δείκτη προσκόλλησης στην θεραπεία του ΣΔ 3. Στον διαβήτη κύησης η οικογενειακή υποστήριξη συνδέονται ισχυρά με την συμμόρφωση στην δίαιτα 2. 1. Parajuli et al. BMC Research Notes 2014, 7:758 2. Nicklett E, Liang J. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 2009;65B:390 399. 3. Glasgow RE, Toobert DJ. Diabetes Care. 1988;11:377 386.
Σε έρευνα με παιδιά ΣΔ 1 οι οικογενειακές συγκρούσεις, οι μη υποστηρικτικές αντιλήψεις των γονέων και η έλλειψη υπευθυνότητας στην διαχείριση του ΣΔ σχετίστηκαν με χαμηλή προσκόλληση στην θεραπεία 1,2. Αντίστοιχα θετική οικογενειακή στάση και οικογενειακή καθοδήγηση και έλεγχος στην διαχείριση του ΣΔ, αύξησε την προσκόλληση 1,2. Σε ενήλικους ασθενείς η κοινωνική στήριξη από την οικογένεια και τους φίλους, βοήθησε να παραμείνουν προσηλωμένοι στην θεραπεία τους, όταν αντιμετώπισαν σωματικά και οικονομικά προβλήματα 3,4. 1. Rintala TM. J Fam Nurs. 2013;19:3 21 2. Nicklett E, Liang J. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 2009;65B:390 399. 3. DiMatteo MR. Health Psychol. 2004;23:207 218. 4. Zhang X. Diabetes Educ. 2007;33: 273 281.
Καλύτερη συμμόρφωσης στα υψηλές και μεσαίες οικονομικές τάξεις 1. 1. Parajuli et al. BMC Research Notes 2014, 7:758
Ιατροκεντρική προσέγγιση δεν βοηθάει στην δημιουργία συμπεριφοράς προσκόλλησης στην θεραπεία. Καλύτερη συμμόρφωση στην δίαιτα, όταν δίνονται οδηγίες από διαιτολόγους 1,2. Συχνότητα επικοινωνίας με τον ασθενή. Συχνότερη επίσκεψη στον διαιτολόγο αυξάνει την συμμόρφωση στην δίαιτα 2 Η έλλειψη οργανωμένων προγραμμάτων εκπαίδευσης διαβητικών αποτελεί αιτία χαμηλής συμμόρφωσης 3. 1. Kapur K. J Assoc Physicians India 2008, 56. 2. Travis T:Diabetes Educ 1997, 23:152 156. 3. Lee VWY. Am J Health Syst Pharm 2003, 60:2593 2596.
Ηλικία. Μείωση της συμμόρφωσης με την αύξηση της ηλικίας 1. Διάρκεια της νόσου. Μειώνεται η συμμόρφωση όσο αυξάνεται η διάρκεια του ΣΔ 2. Μορφωτικό επίπεδο. Βελτιώνεται η συμμόρφωση όταν αυξάνεται το μορφωτικό επίπεδο 3. 1. Anderson JW. Diabetes Educ 1998, 15:429 434 2. Khattab MS. East Mediterr Health J 1999, 5:755 765 3. Riyadh K Lafta. MMJ 2009;8:17-22
Καλή γνώση των οδηγιών στον διαβήτη. Πολύ καλή αξιολόγηση. Ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά Ιατρικό ιστορικό Οικογενειακό ιστορικό Κοινωνικοοικονομική κατάσταση Κατά το δυνατό καλύτερη εικόνα του ασθενή.
Προσπαθούμε να διαπιστώσουμε πως αντιλαμβάνεται τον ΣΔ και τι τον εμποδίζει να ακολουθήσει την κατάλληλη θεραπεία. Ενώ οι ασθενείς θεωρούσαν σημαντικότερο εμπόδιο την απέχθεια σε τρόφιμα της δίαιτας, οι εκπαιδευτές πίστευαν πως κοινωνικές επιρροές αποτελούσαν τα σημαντικότερα εμπόδια 1. 1. Schultz JA. J Health Commun. 2001;6:99 115
Δημιουργούμε σχέση συνεργασίας. Αμφίδρομη ανταλλαγή απόψεων ώστε να αντιληφθεί Την ευθύνη που έχει στην αυτοδιαχείριση της νόσου. Πως αυτός παίρνει τελικά στην καθημερινότητα τις αποφάσεις. Συζητάμε τις όποιες αναστολές μπορεί να έχει για την αποτελεσματικότητα της δίαιτας στην θεραπεία του. Του δίνουμε κίνητρα για να αλλάξει την δίαιτα του (π.χ. βελτίωση της γενικότερης υγείας του) Καθορίζουμε μαζί του τους στόχους.
Σχεδιάζουμε το πρόγραμμα διατροφή λαμβάνοντας υπόψη προτιμήσεις και απέχθειες. Τον εκπαιδεύουμε να επιλέγει ο ίδιος τις τροφές κάνοντας σωστές αντικαταστάσεις. Δεν χρησιμοποιούμε μεθόδους εκφοβισμού ούτε δίνουμε τελεσίγραφα. Δεν τον κατηγορούμε γιατί δεν εφάρμοσε καλύτερα τις οδηγίες. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα να μην τις κάναμε κατανοητές. Δεν του λέμε τι να κάνει. Καθοδηγούμε. Δεν παίρνουμε τον έλεγχο από τον ασθενή. Τον τοποθετούμε σε παθητική στάση απέναντι στην νόσο. Υπονομεύουμε την αυτονομία του.
Εκπαιδεύουμε και την οικογένεια του διαβητικού. Πρέπει να επιδιώξουμε την οικογενειακή υποστήριξη. Η πληροφορίες δίνονται πάντοτε γραπτώς. Είναι ευκολονόητες και απλές. Μετά την εκπαίδευση πρέπει παρέχετε να η αντίστοιχη υποστήριξη του ασθενούς (DSMS) για την προσαρμογή του σε νέα δεδομένα της ασθένειας του.
Θεραπεία ή Επιτυχής διαχείριση νόσου Ασθένεια ή Ανεπιτυχής διαχείριση νόσου Επαρκής Συμμόρφωση Α Β Ανεπαρκής Συμμόρφωση Γ Δ
Λάθος διάγνωση/οδηγίες. Αστοχία θεραπείας. Πολλές μεταβλητές (Φάρμακα, τρόπος ζωής...) Σε χρόνιες νόσους (ΣΔ) η απόλυτη συμμόρφωση δεν οδηγεί σε θεραπεία αλλά σε καλύτερο έλεγχο της νόσου. Αντίληψη των ασθενών: Μερικές φορές ακόμα και όταν κάνω ότι λέει ο επαγγελματίας υγείας, συνεχίζω να είμαι άρρωστος ή νιώθω άρρωστος ή δεν θεραπεύομαι.
Θεραπεία ή Επιτυχής διαχείριση νόσου Ασθένεια ή Ανεπιτυχής διαχείριση νόσου Επαρκής Συμμόρφωση Α Β Ανεπαρκής Συμμόρφωση Γ Δ
Λάθος θεραπεία. Βραχυπρόθεσμη ύφεση των συμπτωμάτων. Μικρή βραχυπρόθεσμη επίπτωση της κακής ρύθμισης του Σακχάρου. Ο ασθενής αντιλαμβάνεται πως: Μερικές φορές, όταν δεν κάνω ότι λέει ο επαγγελματίας υγείας, συνεχίζω να είμαι καλά ή να νιώθω καλά.
Η φροντίδα στον ΣΔ έχει αλλάξει σε μία προσέγγιση περισσότερο ασθενοκεντρική, όπου τοποθετείται ο διαβητικός και η οικογένεια του στο επίκεντρο, δουλεύοντας σε συνεργασία με τον επαγγελματία υγείας. Η ασθενοκεντρική φροντίδα σέβεται και ανταποκρίνεται στις ατομικές προτιμήσεις του ασθενή, τις ανάγκες και αξίες του, διασφαλίζοντας πως αυτές καθοδηγούν την λήψη των αποφάσεων.