Σχεδιασµός & Ανάπτυξη Προϊόντος ΝΟΜΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ιαφάνειες ιαλέξεων ιδάσκων: Καθ.. Καραλέκας 1 Γιατί ή ανησυχία και το ενδιαφέρον? Αυξανόµενες νοµικές αποζηµιώσεις Περιπτώσεις ευθύνης προϊόντος (Product liability) Περιπτώσεις καταπάτησης πνευµατικών δικαιωµάτων Ύψιστης σηµασίας για την συνολική επιτυχία µίας εταιρίας Οι αποζηµιώσεις που καλούνται να καταβάλουν κάποιες εταιρείας αντιστοιχούν ή ξεπερνούν τα κέρδη τους Ζητούµενο αποτελεί η «εκ των προτέρων» προστασία µέσω του σχεδιασµού και της ανάπτυξης ενός προϊόντος 2 1
ύο βασικές κατηγορίες Νοµική Ευθύνη Προϊόντος Οι συντελεστές ασφαλείας από µόνοι τους δεν επαρκούν Απαιτείται µία πολυ-επιστηµονική προσέγγιση βασικό στοιχείο: η επικοινωνία, η επικοινωνία, η επικοινωνία Πνευµατικά ικαιώµατα Γνώση της διαδικασίας καταχώρησης, έκδοσης και προστασίας των πατέντων Προστασία εµπιστευτικών πληροφοριών Το 1985, το συνολικό ποσο αποζηµιώσεων ξεπέρασε τα 34 δισεκατορµύρια δολλάρια Το συνολικό κόστος ασφαλιστικής κάλυψης για νοµική ευθύνη προϊόντων έχει αυξηθεί κατά 4 φορές του ρυθµού αύξησης της εθνικής οικονοµίας των ΗΠΑ 3 ικαστικοί εφιάλτες! Συχνότητα: 4,000 µηνύσεις το 1992 στις ΗΠΑ Ιστορικόµεγάλωναποζηµιώσεων (πηγή Internet): - $338 million jury decision against PW. - $400 million settlement against E&Y with Resolution Trust Corporation (RTC) for failed S&L audits. - $312 million settlement against D&T with RTC. - 11.9% of audit fees on average paid for settlements (1992). Πτωχεύσεις: Laventhol and Horwath (7η µεγαλύτερη εταιρία) και Spicer and Oppenheim (13η µεγαλύτερη εταιρία), το 1990. Προσωπικές πτωχεύσεις: απώλεια περιουσιακών στοιχείων. 4 2
Τι είναι η «Νοµική Ευθύνη Προϊόντος» Η περιοχή του νόµου που ασχολείται µε την πρόκληση βλάβης/ζηµιάς Θεωρεί τον κατασκευαστή νοµικά υπεύθυνο για βλάβες/ζηµιές που σχετίζονται µε τα «προβληµατικά» προϊόντα τους Τοπρόβληµαµπορείνα σχετίζεταιµε τηνπαραγωγή, τονσχεδιασµό, την προειδοποίηση και τις οδηγίες Η ζηµιά/βλάβη συµπεριλαµβάνει το χρήστη του προϊόντος καθώς και τους ευρισκόµενους γύρω από αυτόν Αφορά µία ευρεία γκάµα προϊόντων Χαµηλής έως υψηλής τεχνολογίας Βασίζεται σε τρεις θεωρίες (στις ΗΠΑ): Αυστηρής Νοµικής Ευθύνης Αµέλειας (απροσεξίας, αδιαφορίας) Αθέτησης εγγύησης 5 Σύγκριση Αυστηρής Νοµικής Ευθύνης µε εκείνη της Αµέλειας Αυστηρή Νοµική Ευθύνη Ο κατασκευαστής ή ο µεταπωλητής είναι υπεύθυνος για τραυµατισµούς που προκαλούνται από προβληµατικά προϊόντα, ακόµα και εάν ελήφθησαν όλες οι ενέργειες για την προσεκτική προετοιµασία και πώληση του προϊόντος Αµέλεια Ο κατασκευαστής ή ο µεταπωλητής δεν ενήργησαν κατά τρόπο που να εξασφαλίζεται η ασφάλεια του προϊόντος 6 3
Ποιος µπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος? Κάθε άτοµο ή οντότητα στην αλυσίδα εφοδιασµού, συµπεριλαµβανοµένων: Τον κατασκευαστή του προϊόντος Των διακινητών του προϊόντος Των χονδροεµπόρων Των εµπόρων λιανικής πώλησης Τωνκατασκευαστών/ προµηθευτών εξαρτηµάτων του προϊόντος 7 Τι θεωρείται ως «προβληµατικό προϊόν»? Είναι στην περίπτωση που ο χρήστης συνειδητά αγνοήσει τα σήµατα προειδοποίησης? Είναι ο σχεδιασµός ενός προϊόντος προβληµατικός (µη ασφαλής) συγκρινόµενος µε εκείνον αντίστοιχου ανταγωνιστικού προϊόντος που θεωρείται ασφαλής, ή εάν κάποιος άλλος ασφαλέστερος σχεδιασµός µπορούσε να συλληφθεί? 8 4
Τι αποδεικνύει την «προβληµατικότητα»τουπροϊόντος? Το προϊόν ήταν «προβληµατικό» εξερχόµενο από το χώρο ελέγχου του κατασκευαστή / προµηθευτή Τρεις τύποι «προβληµάτων»: Κατασκευαστικού Σχεδιασµού Αδυναµίας Προειδοποίησης 9 Σήµατα προειδοποίησης Ανεπαρκή αλλά σηµαντικά Πηγή: Internet 10 5
Υπάρχει προστασία? Μείωση πιθανοτήτων µήνυσης. Κατά τον σχεδιασµό και την ανάπτυξη ενός προϊόντος θα πρέπει να γίνουν όλες εκείνες οι ενέργειες που προστατεύουν αργότερα, σε περίπτωση εµπλοκής σε µία διαδικασία κίνησης Νοµικής Ευθύνης του προϊόντος. 11 Λεπτοµερής τεκµηρίωση της Σχεδιαστικής ιαδικασίας Τα πάντα που αφορούν την ασφαλή λειτουργία του προϊόντος θα πρέπει να καταγράφονται, ακόµα και οι συζητήσεις ή εκείνα τα χαρακτηριστικά που αποκλείστηκαν κατά τον σχεδιασµό του προϊόντος 12 6
Θεώρηση ερωτήσεων «νοµικής ευθύνης» κατά τον σχεδιασµό Εξέταση και ανάλυση όλων των ανησυχιών/προβληµατισµών που αφορούν θέµατα ασφαλούς λειτουργίας, σε όλα τα στάδια της διαδικασίας Καταγραφή της ανάλυσης Ηανάλυσηθαπρέπεινα συµπεριλαµβάνει την εξέταση του «τρόπου αστοχίας» και του «αποτελέσµατος της αστοχίας» Η ανθρώπινη ζωή δεν κοστολογείται Προσοχή στον τρόπο µε τον οποίο καταγράφονται οι προβληµατισµοί για την ασφαλή λειτουργία του προϊόντος Αρχειοθέτηση σχετικών εγγράφων και αποτελεσµάτων 13 Προειδοποιήσεις για το προϊόν Θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη σε όλη τη διαδικασία σχεδιασµού ενός προϊόντος Χρησιµοποιούνται για να περιορίσουν το ρίσκο ή τη πιθανότητα των τραυµατισµών από τη χρήση του προϊόντος. Θεωρούνται συµπληρωµατικές των άλλων προφυλάξεων Θα πρέπει να είναι κατανοητές από τον καθένα (ανεξάρτητα ηλικίας ή οµιλούµενης γλώσσας) 14 7
Τι αποτελεί µία επαρκή προειδοποίηση? Νοµικά, η επαρκής φανέρωση όλων των λογικά αναµενόµενων κινδύνων που µπορούν να προκαλέσουν σοβαρό τραυµατισµό ο οποίος µπορεί να αποφευχθεί Βασικά στοιχεία προειδοποίησης: Λέξεις σήµανσης Κίνδυνοι Προφυλάξεις Μέτρα προστασίας 15 Προστασία στην ανάκληση προϊόντων Βελτίωση της ποιότητας του προϊόντος µετηχρήση: Συστηµάτων ελέγχου ποιότητας Επιτροπών ασφάλειας προϊόντος Ανασκόπηση πρακτικών σχεδιασµού για την ασφάλεια 16 8
Συστήµατα ελέγχου ποιότητας Η εξασφάλιση της ποιότητας του προϊόντος συµβάλει στην προστασία από ενέργειες νοµικής ευθύνης Συµµόρφωση στα πρότυπα Ξεκινά µε τον σχεδιασµό του προϊόντος και επεκτείνεται σε: Ελέγχους στο υλικό κατασκευής Ελέγχους στα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας Αξιολογήσεις σε πραγµατικές συνθήκες λειτουργίας Τα «Έξη Σίγµα (Six Sigma)» 17 Επιτροπές ασφάλειας προϊόντος Αποτελούνται από προσωπικό: Τµηµάτων ποιότητας Μηχανικών σχεδιασµού και ανάπτυξης Μάρκετινγκ και Σέρβις Υπευθυνότητά τους αποτελεί και η αξιολόγηση: ηµοσιευµάτων/ανακοινώσεων της εταιρίαςσχετικάµετοπροϊόν, παρεχόµενεςεγγυήσειςγιατοπροϊόν, εγχειρίδιαχρηστώνκαιοδηγίες, σήµατα προειδοποίησης, εκθέσεις ατυχηµάτων, και παράπονα πελατών 18 9
Ανασκόπηση πρακτικών «σχεδιάζοντας για ασφάλεια» «τρόπος αστοχίας» και «αποτελέσµατος αστοχίας» Θα πρέπει να λαµβάνεται υπόψη: Ποιος θα χρησιµοποιήσει το προϊόν? Σε τι περιβάλλον (συνθήκες λειτουργίας) θα λειτουργήσει το προϊόν? Ποιες είναι οι ικανότητες το πιθανού (µέσου) χρήστη? Ποια πρότυπα θα πρέπει να ακολουθηθούν? Πώς θα αστοχήσει ή δυσλειτουργήσει το προϊόν? Πόσο πιθανό είναι µία συγκεκριµένη αστοχία να λάβει χώρα? Ποια είναι η σοβαρότητα του ενδεχόµενου τραυµατισµού? 19 Πνευµατικά ικαιώµατα Trademarks Copyrights Trade secrets Patents 20 10
Trademarks Προσδιορίζει την προέλευση ενός καλού προϊόντος Αποτρέπει άλλους να χρησιµοποιήσουν παρόµοια σήµατα, τα οποία ενδεχοµένως να προκαλούν σύγχυση ιέπονται από τους κανονισµούς της κάθε χώρας Συνήθως εκδίδονται για χρονική διάρκεια 10 ετών µε την δυνατότητα απαριόριστης ανανέωσης 21 Copyright Προστατεύει την µορφή κάποιας έκφρασης και ένα αντικείµενο/προϊόν Ισχύει αυτόµατα από την στιγµή της συγγραφής Εγγραφή δεν απαιτείται Για την κατοχύρωση του copyright απαιτείται η τοποθέτηση του, του έτους, και το όνοµα του ιδιοκτήτη 22 11
Trade Secret Πληροφορία µη γνωστή στο ευρύτερο κοινό και τη βιοµηχανία Προσδίδει στη εταιρία ένα οικονοµικό και ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα Βήµατα που πρέπει να ακολουθηθούν προκειµένου να προστατευθεί η αποκάλυψή του: Συµφωνίες εµπιστευτικότητας Περιορισµοί και συµφωνίες επίσκεψης σε χώρους του κατασκευαστή Περιορισµοί στη δυνατότητα αναφοράς και συζήτησης 23 Τι είναι η πατέντα? Η παροχή ενός δικαιώµατος από την κυβέρνηση Για µία ανακάλυψη Ως αντάλλαγµα για την ανακοίνωση της ανακάλυψης Επεκτείνεται έως 20-χρόνια από την ηµεροµηνία καταχώρησης ίνει το δικαίωµα στον ιδιοκτήτη να απαγορεύει τους άλλους από την κατασκευή, χρήση και πώληση της ανακάλυψης Απαιτεί εγγραφή στον αντίστοιχο οργανισµό κάθε χώρας (στην Ελλάδα: Οργανισµός Βιοµηχανικής Ιδιοκτησίας (ΟΒΙ) 24 12
Απαιτήσεις για την απονοµή πατέντας 1. Θαπρέπεινααφοράκάτινέο εν έχει εφευρεθεί από κάποιον άλλο εν έχει περιγραφεί σε δηµοσίευση εν πωλείται ή βρίσκεται σε δηµόσια χρήση 2. Χρήσιµη και επίτευξη του σκοπού της 3. εν αποτελεί κάτι το «προφανές» για κάποιον που εξειδικεύεται στο «αντικείµενο» 25 Τι µπορεί να κατοχυρωθεί µε πατέντα? Άρθρα κατασκευής Μηχανήµατα ιαδικασίες Συνθέσεις ύλης ιακοσµητικοί σχεδιασµοί Επιχειρηµατικές µέθοδοι Βελτιώσεις των παραπάνω 26 13
Τι δεν µπορεί να πατενταριστεί? Η όποια καλλιτεχνική δηµιουργία Μαθηµατικές µέθοδοι Επιχειρηµατικά σχήµατα Οι νόµοι της φύσης Σχήµατα & µορφές Ιδέες 27 Ποιος ωφελείται από την πατέντα? Ο εφευρέτης Προστατεύεται από τον ανταγωνισµό για 20 χρόνια υνατότητα προσωπικού πλούτου από την εκµετάλλευση της πατέντας Το κοινό Η ανακάλυψη γίνεται ευρέως γνωστή Ελεύθερη χρήση της τεχνολογίας µετά την λήξη της πατέντας Φθηνότερα και καλύτερα προϊόντα γίνονται διαθέσιµα Πηγή γνώσης και πληροφόρησης (> 6 εκατοµµύρια πατέντες) 28 14
Η διαδικασία απόκτησης πατέντας 1. Εκτενής έρευνα άλλων πατέντων Αποφυγή καταπάτησης δικαιωµάτων που ήδη προστατεύονται: - Καταβολή χαµένων κερδών - Εντολή παύσης εκµετάλλευσης - Κάλυψη άλλων απωλειών και δικαστικών εξόδων 2. Παρουσίαση πατέντας Κείµενο παρουσίασης που πολλές φορές συντάσσεται από το νοµικό τµήµα µίας εταιρίας Η παρουσίαση περιλαµβάνει: - Προσδιορισµό του τεχνικού πεδίου - Ποιο είναι το πρόβληµα στο οποίο δίνεται λύση? - Πώς οι άλλοι επιλύουν το ίδιο πρόβληµα? - Παράθεση των προηγούµενων λύσεων 29 Η διαδικασία απόκτησης πατέντας 3. Περιγραφή όλων των αποτελεσµάτων τις προτεινόµενης λύσης Χρήση φυσικών και υπολογιστικών αποτελεσµάτων 4. Περιγραφή των πλεονεκτηµάτων της προτεινόµενης λύσης σε σχέση µε εκείνα των προηγούµενων λύσεων Η µη περιγραφή των πλεονεκτηµάτων, έναντι των άλλων λύσεων, οδηγεί στην µη έκδοση της πατέντας 5. Παροχή των ακόλουθων στοιχείων: χρονολογία σύλληψης, πρώτης έγγραφης περιγραφής, χρονολογία πρώτης ανακοίνωσης 30 15