Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Ιατρικής Εργαστήριο Ακτινολογίας Ιατρικής Απεικόνισης Διδάσκοντες Ιωάννης Β. Φεζουλίδης Καθηγητής Μαριάννα Βλυχού Αναπλ. Καθηγήτρια Έφη Καψαλάκη Αναπλ. Καθηγήτρια Αικατερίνη Γ. Βάσιου Αναπλ. Καθηγήτρια Χρήστος Ρούντας Επίκ. Καθηγητής Βιβλιογραφία: Ελληνικό Κολλέγιο Ακτινολογίας, Κλινική Ακτινολογία Κωνσταντάρας Ιατρικές Εκδόσεις 2012 2016/2017
ΦΛΕΓΜΟΝΕΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Βρογχοπνευμονίες γενικά Βρογχοπνευμονία Ιογενής πνευμονία Βακτηριακή πνευμονία Μυκητιάσεις / ασπεργίλλωση Πνευμονία από πνευμονοκύστη Φυματίωση
Βρογχοπνευμονίες γενικά Φλεγμονή του πνευμονικού παρεγχύματος Τρεις κατηγορίες: Λοβώδης πνευμονία Βρογχοπνευμονία Οξεία διάμεση πνευμονία Νέα κατηγοριοποίηση: Πνευμονία κοινότητας Νοσοκομειακή πνευμονία Πνευμονία από εισρόφηση Πνευμονία σε ασθενείς με ανοσοανεπάρκεια
Βρογχοπνευμονίες γενικά, Πρότυπα ακτινολογικής απεικόνισης Βακτήρια και Μύκητες προσβάλλουν το λόβιο (τελικά βρογχιόλια και κυψελίδες) με χαρακτηριστικό πρότυπο της ακτινολογικής απεικόνισης: πύκνωση με αεροβρογχόγραμμα, βρογχοπνευμονία, μικροοζώδεις και μεγαλοοζώδεις βλάβες. Οι ιοί και το μυκόπλασμα προσβάλλουν το διάμεσο δίκτυο.
Βρογχοπνευμονίες γενικά, Πρότυπα ακτινολογικής απεικόνισης πύκνωση αεροβρογχόγραμμα βρογχοπνευμονία μικροοζωδεις βλάβες μεγαλοοζώδεις βλάβες δικτυοοζώδεις αλλοίωσης απόστημα πνευματοκήλη
Βρογχοπνευμονία Φλεγμονή του πνευμονικού παρεγχύματος από βακτήρια (κυρίως σταφυλόκοκκος aureus και αιμόφιλος ινφλουέντζα) Βρογχοπνευμονία: Παρουσία διάσπαρτων εμβαλωματικών πυκνωτικών εστιών
Βρογχοπνευμονία Βρογχοπνευμονικές αλλοιώσεις οφειλόμενες σε νοκάρδια. Πύκνωση με κοιλότητα με παχύ και ανώμαλο τοίχωμα
ΙΟΓΕΝΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ Ορισμός: Φλεγμονή του πνευμονικού παρεγχύματος από ιούς με βλάβες στο διάμεσο ιστό ή και στις κυψελίδες. Α/Α θώρακος. Διάχυτες δικτυοζώδεις αλλοιώσεις αμφοτερόπλευρα σε νεαρό ασθενή με ανεμοβλογιά. Ακτινολογικά ευρήματα: - Δικτυοζώδης πάχυνση διάμεσου δικτύου αμφοτερόπλευρα ή ετερόπλευρα. - Πάχυνση του τοιχώματος των βρογχιολίων ή και διάχυτες βλάβες με ασαφή οζίδια >1εκ. στην ιλαρά. - Συρρέοντα ασαφή οζίδια 5-10εκ. στην ανεμοβλογιά έρπητα. - Λεμφαδενοπάθεια σε παιδιά με ιλαρά ή λοιμώδη μονοπυρήνωση.
ΙΟΓΕΝΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΥT θώρακος. Ασθενής με γενικευμένο έρπιτα ζωστήρα και οξεία δύσπνοια με συρρέοντα ασαφή οζίδια στους πνεύμονες και παρουσία πλευριτικού υγρού. Προσβολή από τον ιό swine origin influenza Α (H1N1), με δευτεροπαθή βακτηριακή πνευμονία και αεροβρογχόγραμμα.
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ Α/Α θώρακος. Λοβώδης πνευμονία με αεροβρογχόγραμμα. Ορισμός: Φλεγμονή του πνευμονικού παρεγχύματος από βακτήρια (στρεπτόκοκκος της πνευμονίας πνευμονιόκοκκος). Ακτινολογικά ευρήματα: Λοβώδης πνευμονία: Πλήρης πύκνωση λοβού του πνεύμονα με σαφή όρια μεταξύ των σχισμών. Τμηματική πνευμονία: Τμηματική πύκνωση λοβού με ασαφή όρια μεταξύ των σχισμών. Πύκνωση σε άμεση σχέση με τον υπεζωκότα που επεκτείνεται κεντρικά στο πνευμονικό παρέγχυμα. Αντικατάσταση του αέρα από φλεγμονώδη στοιχεία στις κυψελίδες, στα βρογχιόλια και στους μικρούς βρόγχους. Με αεροβρογχόγραμμα, οι μεγαλύτεροι βρόγχοι παραμένουν ελεύθεροι. Στρογγύλη πνευμονία: Παθογόνος παράγοντας: Βακτήρια κυρίως ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας. Συχνότερη σε παιδιά.
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ Α/Α θώρακος. Α/Α θώρακος. Οπισθοπρόσθια και πλάγια προβολή, λοβώδης πνευμονία.
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ Α/Α θώρακος. Οπισθοπρόσθια πλάγια και υπολογιστική τομογραφία. Τμηματική πνευμονία δεξιού άνω λοβού, πύκνωση με αεροβρογχόγραμμα που αναδεικνύεται καλύτερη στην τομή που υπολογιστική τομογραφία.
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ Α/Α θώρακος. Απόστημα του δεξιού κάτω λοβού με υγραερικό επίπεδο.
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ Α/Α θώρακος. Πνευματοκήλη σε παιδί με σταφυλοκοκκική λοίμωξη.
ΜΥΚΗΤΙΑΣΕΙΣ / ΑΣΠΕΡΓΙΛΛΩΣΗ Πνευμονική ασπεργίλλωση σε ασθενή με ΟΛΛ υπό θεραπεία. Όζος με άλω θαμβής υάλου πέριξ. Ορισμός: Φλεγμονή από το νηματοειδή ευρωτομύκητα aspergillus fumigates με δημιουργία πολυκυτταρικών αποικιών. Σαπροφυτεί στη φύση και μετακινείται ως σπόρος. Προκαλεί ευκαιριακές λοιμώξεις, αλλεργικές καταστάσεις τοξικώσεις και πνευμονική ασπεργίλλωση. Ακτινολογικά ευρήματα: Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας μέθοδος εκλογής. - Ασπεργίλλωμα μυκήτωμα (σαπροφυτική ασπεργίλλωση): στρόγγυλος ή ωοειδής όζος που δημιουργήθηκε σε προϋπάρχουσα κοιλότητα). - Αγγειοδιηθητική μορφή ασπεργίλλωσης. Οζώδεις ή πολλαπλές οζώδεις βλάβες που περιβάλλονται από άλως θαμβής υάλου. Σφηνοειδείς περιοχές πύκνωσης με βάση στον υπεζωκότα, εικόνα θολής υάλου. - Σημείου μηνίσκου. - Κεντρική νέκρωση και εξαφάνιση των βλαβών ή υπολειπόμενες αλλεργικές κυστικές βλάβες.
ΜΥΚΗΤΙΑΣΕΙΣ / ΑΣΠΕΡΓΙΛΛΩΣΗ Πνευμονική ασπεργίλλωση σε παιδί με ΟΛΛ υπό θεραπεία: σφηνοειδείς περιοχές πύκνωσης.
ΜΥΚΗΤΙΑΣΕΙΣ / ΑΣΠΕΡΓΙΛΛΩΣΗ Σημείο μηνίσκου σε ασθενή με πνευμονική ασπεργίλλωση.
ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΑΠΟ ΠΝΕΥΜΟΝΟΚΥΣΤΗ Jiroveci ή ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΑΠΟ ΠΝΕΥΜΟΝΟΚΥΣΤΗ Carinii Ορισμός: Ευκαιριακή λοίμωξη σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς από πνευμονοκύστη Jiroveci.. Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α: Στα αρχικά στάδια του AIDS, συνήθως φυσιολογικά ευρήματα. Στους ανοσοκατασταλμένους παθολογικά. Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας: Εικόνα διάχυτης θολής υάλου, κύστεις, οζίδια και πάχυνση του διάμεσου δικτύου σε ασθενή με λέμφωμα και δευτεροπαθή λοίμωξη από πνευμονοκύστη Jiroveci Υπολογιστική υψηλής ευκρίνειας: Εξέταση εκλογής, Τυπική εικόνα ιδίως στους ασθενείς με AIDS: - Εικόνα θολής υάλου, δικτυοζώδης πάχυνση διάμεσου ιστού, πάχυνση μεσολοβιδίων διαφραγμάτων, πύκνωση, οζίδια, βρογχεκτασίες, κύστεις, υπεζωκοτική συλλογή, λεμφαδένες.
ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΑΠΟ ΠΝΕΥΜΟΝΟΚΥΣΤΗ Jiroveci ή ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΑΠΟ ΠΝΕΥΜΟΝΟΚΥΣΤΗ Carinii Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας: ΗIV+, άντρας 36 ετών με δευτεροπαθή λοίμωξη από πνευμονοκύστη. Εικόνα θολής υάλου με πυκνωτικά στοιχεία.
ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΑΠΟ ΠΝΕΥΜΟΝΟΚΥΣΤΗ Jiroveci ή ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΑΠΟ ΠΝΕΥΜΟΝΟΚΥΣΤΗ Carinii Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας: Πνευμονοκύστη Jiroveci σε ανοσοκατασταλμένο ασθενή υπό χημειοθεραπεία για οξεία λεμφογενή λευχαιμία: Πύκνωση με αεροβρογχόγραμμα στους κάτω λοβούς
Φυματίωση (Tb) Ορισμός: η φυματίωση είναι νόσος μεταδιδόμενη με τον εισπνεόμενο αέρα και οφείλεται στο μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Ακτινολογικά ευρήματα: Παρεγχυματικη νόσος: - φυσιολογική ακτινογραφία θώρακος 15% - καλά περιγεγραμμένη ομοιογενής πύκνωση - Ατελεκτασια στα παιδια λοβώδης ή τμηματική - Με τη λύση της πνευμονίας ->> εστία Ghon (ουλώδης ιστός υπό μορφήν επασβεστωμένου ή μη πνευμινικού όζου. Ακτινογραφία θώρακος: Πρωτοπαθής πνευμονική φυματίωση σε παιδί με καλά περιγεγραμμένη ομοιογενή πύκνωση και λεμφαδενοπάθεια
Φυματίωση (Tb) Πρωτοπαθής πνευμονική φυματίωση σε παιδί με λεμφαδενοπάθεια ->> Ακτινολογικά ευρήματα: Κεχροειδης φυματίωση: Κυρίως σε βρέφη, υπερήλικες ή ασθενείς με ανοσοκαταστολή. - Οζίδια 2 έως 3 χιλιοστά με ομοιόμορφη κατανομή, μικρή υπεροχή των κάτω λοβών. Άλλοτε συρρέουν και σχηματίζουν πυκνώσεις Λεμφαδενοπάθεια: - Υυπόπυκνοι λεμφαδένες > των 2 εκατοστών, ενεργός νόσος - Μετά τη θεραπεία επασβέστωση σύστοιχου πυλαίου λεμφαδένα + εστία του Ghon = σύμπλεγμα Ranke- Υπεζωκοτική συλλογή. 25% ασθενών. Σπάνια στα παιδιά Eπιπλοκές: Εμπύημα, συρίγγια, πάχυνση και επασβέστωση υπεζωκότα
Φυματίωση (Tb) Πρωτοπαθής κεχροειδης πνευμονική φυματίωση σε παιδί με μικροοζώδεις αλλοιώσεις άμφω Πρωτοπαθής κεχροειδης πνευμονική φυματίωση σε ασθενή HIV θετικό. Διάσπαρτες μικροοζώδεις αλλοιώσεις άμφω.
ΜΕΤΑΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ Φυματίωση. Κοιλοποίηση, Ενδοβρογχική επέκταση (tree in bud) Ακτινολογικά ευρήματα: Παρεγχυματική νόσος - Πολλαπλές ή αμφοτερόπλευρες εμβαλοματοειδείς ασαφείς πυκνωτικές εστίες. - Κοιλοποίηση στο 50% των ασθενών, κοιλότητες με παχύ ανώμαλα τοιχώματα, μετά τη θεραπεία λεπτά ομαλά τοιχώματα. - Ενδοβρογχική επέκταση. Κεντρολοβιακές πυκνώσεις του τύπου μπουμπουκιασμένου δέντρου, σημείο ενδεικτικό ενεργού νόσου. Στένωση απόφραξη βρόγχων βρογχιεκτασίας. Σπάνια : Λεμφαδενοπάθεια, υπεζωκοτική συλλογή, διήθηση θωρακικού τοιχώματος.
ΜΕΤΑΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ Φυματίωση. Διήθηση του θωρακικού τοιχώματος, με διογκωμένο λεμφαδένα έσω μαστικής Ακτινολογικά ευρήματα: Επιπλοκές και δευτερογενή αποτελέσματα. Παρεγχυματικές βλάβες: Φυμάτωμα, κοιλότητες, σπίλια???, τελικό στάδιο πνευμονικής ίνωσης, ασπεργίλλωμα, βρογχογενής καρκίνος. Βλάβες των αεροφόρων οδών: Βρογχιεκτασίες, στένωση τραχείας βρόγχων, βρογχολιθίαση. Αγγειακές βλάβες: Αρτιριίτις πνευμονικών ή βρογχικών αρτηριών, θρομβώσεις, διάταση βρογχικών αρτηριών, ανεύρυσμα Rasmussen: εξασθένηση του τοιχώματος της πνευμονικής αρτηρίας από παρακείμενη κοιλοτική φυματίωση. Βλάβες μεσοθωρακίου: επασβέστωση λεμφαδένων, συρίγγια, συμπιεστική περικαρδίτις, ινώδης μεσοθωρακίτις. Υπεζωκοτικές βλάβες: Εμπύημα, ινώσεις, συρίγγια, πνευμοθώρακας.