Α) Διάγραμμα Gantt Η ςφγχρονθ ιςτορία τθσ διαχείριςθσ ζργου αρχίηει με τθν ανάπτυξθ του γραμμικοφ διαγράμματοσ ςτισ αρχζσ τισ δεκαετίασ του 1900. Η τεχνικι τθσ καταςκευισ γραμμικϊν διαγραμμάτων εγκαινιάςτθκε, όταν ο Αμερικανόσ Henry Gantt (1861-1919) επινόθςε το γραμμικό διάγραμμα ωσ εποπτικό εργαλείο προγραμματιςμοφ και ελζγχου των ναυπθγικϊν ζργων με τα οποία αςχολοφνταν. Η ςυμβολι του ςτθ διαχείριςθ ζργου είχε ωσ αποτζλεςμα τα γραμμικά διαγράμματα προγραμματιςμοφ να ονομάηονται διαγράμματα Gantt. Σο διάγραμμα Gantt αποτελεί μια μορφι γραφικισ αναπαράςταςθσ ενόσ χρονοδιαγράμματοσ. Η τεχνικι ςφνταξθσ του διαγράμματοσ είναι θ εξισ: αναλφεται, αρχικά, όλο το ζργο ςε επί μζρουσ εργαςίεσ γνωςτζσ με τον όρο δραςτθριότθτεσ. Για κάκε μία από τισ επί μζρουσ εργαςίεσ κακορίηονται θ μζκοδοσ εκτζλεςισ τθσ, οι απαιτοφμενοι πόροι και ο απαιτοφμενοσ χρόνοσ για τθν εκτζλεςι τθσ. Σζλοσ οι επιμζρουσ αυτζσ εργαςίεσ τίκενται ςε ζνα δικτυωτό διάγραμμα. τθν πρϊτθ ςτιλθ του διαγράμματοσ αναγράφονται ιεραρχθμζνεσ οι επί μζρουσ εργαςίεσ ονομαςτικά ι κωδικοποιθμζνεσ. τον οριηόντιο άξονα του διαγράμματοσ ςχεδιάηεται θ χρονικι κλίμακα του ζργου (ςε θμζρεσ, εβδομάδεσ ι μινεσ). Ο προγραμματιςμόσ κάκε εργαςίασ αντιςτοιχεί ςτθ χάραξθ μιασ οριηόντιασ ράβδου από τθν θμερομθνία ζναρξθσ ζωσ τθν θμερομθνία λιξθσ τθσ εργαςίασ. Σο μικοσ αυτισ τθσ ράβδου υποδεικνφει τθν διάρκεια τθσ αντίςτοιχθσ εργαςίασ. Ο Gantt διεφρυνε τθ χριςθ του διαγράμματοσ ϊςτε να απεικονίςει και τθν πρόοδο των εργαςιϊν. Χάραξε μία δεφτερθ ράβδο, κατά μικοσ τθσ ράβδου που απεικόνιηε τθν προγραμματιςμζνθ εργαςία (γραμμι προγραμματιςμοφ). Η δεφτερθ ράβδοσ (γραμμι προόδου) απεικονίηει το τμιμα τθσ εργαςίασ που ζχει ιδθ εκτελεςτεί. Η κζςθ τθσ γραμμισ προόδου ςε ςχζςθ με τθ γραμμι προγραμματιςμοφ υποδείκνυε το ποςοςτό ολοκλιρωςθσ τθσ εργαςίασ και τθν υπολειπόμενθ διάρκεια μζχρι τθν αποπεράτωςι τθσ. Η ςφγκριςθ αυτι γίνεται με μία κάκετθ γραμμι που υποδθλϊνει τθ χρονικι ςτιγμι που γίνεται ο ζλεγχοσ προόδου του ζργου. Η κζςθ τθσ γραμμισ προόδου ςε ςχζςθ με τθν ζνδειξθ χρονικι ςτιγμι ελζγχου υποδιλωνε τθν πρόοδο του ζργου που υλοποιικθκε ςε ςχζςθ με τον αρχικό προγραμματιςμό. Σο διάγραμμα Gantt, παρά τθν προφανι χρθςιμότθτά του, δεν επαρκεί για περίπλοκουσ ςχεδιαςμοφσ ζργων, διότι δεν απεικονίηονται οι ςχζςεισ αλλθλεξάρτθςθσ των επί μζρουσ εργαςιϊν. Δεν είναι δθλαδι εμφανζσ, ποιεσ εργαςίεσ πρζπει να αποπερατωκοφν ϊςτε να καταςτεί δυνατι θ ζναρξθ εκτζλεςθσ μιασ οριςμζνθσ εργαςίασ και δεν παρουςιάηει τθν επίδραςθ μιασ κακυςτζρθςθσ ι επίςπευςισ ςε κάποια φάςθ του ζργου. τα διαγράμματα Gantt προςτζκθκαν ορόςθμα (milestones) που δείχνουν ςυγκεκριμζνα ςθμεία ςτο χρόνο που πρζπει να ζχουν ολοκλθρωκεί οριςμζνεσ εργαςίεσ και δείχνουν πότε άρχιςε και πότε τελείωςε θ ςυγκεκριμζνθ Σςιτςιφλισ Θάνοσ, Πολιτικός Μηχανικός MSc ελίδα 1
εργαςία. Επάνω ςτισ ςυμπαγείσ ράβδουσ τοποκετοφνται ςθμεία ενδεικτικά τθσ ςθμαςίασ κάκε εργαςίασ (κρίςιμοι ζλεγχοι, ανακεωριςεισ). τθν περίπτωςθ αυτι οι μονάδεσ χρόνου αντικακίςτανται από θμερομθνίεσ. Οι ςχζςεισ αλλθλεξάρτθςθσ των επιμζρουσ εργαςιϊν μποροφν να απεικονιςτοφν με βζλθ που ςυνδζουν τισ ράβδουσ (εργαςίεσ) κακιςτϊντασ ζτςι το διάγραμμα Gantt δίκτυο. Πολλζσ φορζσ, όμωσ, είναι απλοφςτερο να ζχουμε χωριςτά το διάγραμμα Gantt και το δίκτυο ςυςχζτιςθσ των εργαςιϊν του ζργου. Β) Οι τεχνικζσ PERT/CPM Για να είναι αποτελεςματικό το χρονοδιάγραμμα ενόσ ζργου κα πρζπει να λαμβάνει υπόψθ του όχι μόνο τθ διάρκεια τθσ κάκε δραςτθριότθτάσ του, αλλά και τισ λογικζσ ςχζςεισ που ςυνδζουν τισ δραςτθριότθτεσ μεταξφ τουσ. Είναι πολφ ςθμαντικό να προςδιορίςουμε αυτζσ τισ λογικζσ ςχζςεισ για να μπορζςουμε να προβλζψουμε τι επίδραςθ κα ζχει ςτθν εξζλιξθ του ζργου οποιαδιποτε ενδεχόμενθ αλλαγι του χρονοδιαγράμματοσ. Με τθν πάροδο του χρόνου το μζγεκοσ και θ πολυπλοκότθτα των ζργων αυξικθκαν, οπότε διαπιςτϊκθκε ότι το διάγραμμα Gantt υςτεροφςε να απεικονίςει τζτοιασ μορφισ ςχζςεισ. Επίςθσ, κατά τθ διάρκεια τθσ δεκαετίασ του 1950, παρατθρικθκαν ςυχνότατεσ υπερβάςεισ κόςτουσ και χρόνου των ζργων τόςο ςτθ βιομθχανία όςο και ςτο εμπόριο. τθν αρχι υποςτθρίχτθκε ότι αυτό ςυμβαίνει διότι οι εκτιμιςεισ ςχετικά με τθν εξζλιξθ των ζργων ιταν πολφ αιςιόδοξεσ. Αυτι θ άποψθ ςιγά-ςιγά εγκαταλείφτθκε διότι οι μελετθτζσ των ζργων κατζλθξαν ςτο ςυμπζραςμα ότι οι υπερβάςεισ αυτζσ ιταν αποτζλεςμα του γεγονότοσ ότι οι διακζςιμεσ τεχνικζσ προγραμματιςμοφ και ελζγχου για τθ διαχείριςθ ζργων ιταν ανεπαρκείσ. Οι παραπάνω δυςκολίεσ οδιγθςαν ςτθν ανάπτυξθ μεκοδολογιϊν χρονικοφ προγραμματιςμοφ που μποροφςαν να ενςωματϊςουν ωσ παραμζτρουσ τισ αγορζσ, τουσ πόρουσ και το κόςτοσ. Αυτό ςυντζλεςε ςτθ γζννθςθ τθσ τεχνικισ προγραμματιςμοφ που ςτθρίηεται ςτθν καταςκευι λογικϊν δικτφων. Στθ δικτυακι διάταξθ κάκε δραςτθριότθτα απεικονίηεται ωσ ζνα τετράγωνο ι κφκλο, ενϊ θ λογικι αλλθλουχία του ζργου απεικονίηεται από τον τρόπο που διατάςςονται τα τετράγωνα/κφκλοι από αριςτερά προσ τα δεξιά. Στενά ςυνδεδεμζνεσ με τα διαγράμματα δικτφου είναι τόςο θ PERT όςο και θ CPM τισ οποίεσ ςυνθκίηεται να τισ γράφουμε ωσ PERT/CPM. I) CPM (Critical Path Method) Αναπτφχκθκε για πρϊτθ φορά από τισ DuPond Company and Remington Rand Univac, με ςτόχο τθν ελαχιςτοποίθςθ του χρόνου επιδιόρκωςθσ ςυντιρθςθσ και καταςκευισ μεγάλων κτιριακϊν μονάδων (εργοςταςίων). Ο τρόποσ ςυνίςτατο ςτθ βζλτιςτθ αξιοποίθςθ του ζμψυχου και άψυχου διακζςιμου υλικοφ, ϊςτε να μθν μζνουν άτομα ανενεργά μετά τθν ολοκλιρωςθ κάποιων δραςτθριοτιτων. Η τεχνικι CPM είναι ιδιαίτερα χριςιμθ για προγράμματα καταςκευισ τεχνικϊν ζργων, αλλά μπορεί να χρθςιμοποιθκεί με επιτυχία και ςε προγράμματα ανάπτυξθσ νζων προϊόντων, ςυναρμολογιςεωσ μεγάλων μθχανολογικϊν καταςκευϊν κλπ. Βάςει τθσ μεκόδου αυτισ, υπολογίηεται ζνασ ςυγκεκριμζνοσ νωρίτεροσ και αργότεροσ Σςιτςιφλισ Θάνοσ, Πολιτικός Μηχανικός MSc ελίδα 2
χρόνοσ ζναρξθσ και λιξθσ για κάκε δραςτθριότθτα, ςφμφωνα με τθν κακοριςμζνθ ςειρά αλλθλουχίασ του δικτφου. ΙΙ) PERT (Program Evaluation Review Technique) Αναπτφχκθκε για πρϊτθ φορά το 1958 κατά τθν καταςκευι των οπλικϊν ςυςτθμάτων Polaris από το Αμερικανικό Ναυτικό. Σο ζργο ιταν πολφπλοκο και οι ςυμμετζχοντεσ αιςκάνκθκαν τθν ανάγκθ ενόσ ολοκλθρωμζνου ςχεδιαςμοφ που να λαμβάνει υπόψθ τθν εμπειρία των ειδικϊν αλλά και πικανοκεωρθτικά φαινόμενα. Η πρϊτθ φάςθ ςτθν ανάπτυξθ τθσ τεχνικισ αυτισ ζγινε γνωςτι ωσ PERT-Time, επειδι ενδιζφερε περιςςότερο ο χρόνοσ του ζργου που ςχεδιαηόταν. Η δεφτερθ φάςθ που ονομάςτθκε PERT/Cost επειδι ενδιζφερε περιςςότερο το κόςτοσ, αναπτφχκθκε μεταγενζςτερα, αλλά δεν αποδείχκθκε αποτελεςματικι ςτθν πράξθ και ζχει ςχεδόν εγκαταλειφκεί. Η μζκοδοσ χρθςιμοποιεί ζναν ςτακμιςμζνο μζςο τθσ εκτιμϊμενθσ διάρκειασ για να υπολογίςει τθν διάρκεια των δραςτθριοτιτων. Η PERT διαφζρει από τθν CPM κυρίωσ ςτο ότι κεωρεί ότι ο χρόνοσ μπορεί να υπολογιςτεί από το μζςο μίασ κατανομισ (μζςθ διάρκεια) κι όχι από τθν πιο πικανι διάρκεια, όπωσ θ CPM. Διάγραμμα CPM : Διάγραμμα PERT: Σςιτςιφλισ Θάνοσ, Πολιτικός Μηχανικός MSc ελίδα 3
Γ) Δίκτυο & Έργο Σα διαγράμματα δικτφου χρθςιμοποιοφνται για τον ςχεδιαςμό, τον προγραμματιςμό και τον ζλεγχο τθσ προόδου ενόσ ζργου. Πρόκειται για ζνα διάγραμμα του ςχεδιαςμοφ τθσ δουλειάσ του ζργου που πρόκειται να γίνει και για το λόγο αυτό απεικονίηουν τισ δραςτθριότθτεσ του ζργου, τθ λογικι αλλθλουχία τουσ, τθν αλλθλεξάρτθςι τουσ, και ςτισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ και τον χρόνο που πρζπει να αρχίςει και τελειϊςει ζκαςτθ εκ των δραςτθριοτιτων. Για τθ διαμόρφωςθ τθσ δικτυωτισ γραφικισ αναπαράςταςθσ ενόσ ζργου, αυτό χωρίηεται ςε αυτοτελείσ ανεξάρτθτεσ εργαςίεσ (δραςτθριότθτεσ) και ςτθ ςυνζχεια κακορίηεται θ ςειρά με τθν οποία αυτζσ πρζπει να εκτελεςτοφν κακϊσ επίςθσ και ο χρόνοσ που απαιτείται ζκαςτθ εξ αυτϊν. Ο ςχεδιαςμόσ του δικτφου γίνεται με τζτοιο τρόπο ϊςτε όχι μόνο μποροφμε να αναγνωρίςουμε κάκε εργαςία, αλλά και όλεσ τισ εργαςίεσ που προθγοφνται από αυτι, κακϊσ επίςθσ και όλεσ που τθν ακολουκοφν. Σα δίκτυα παίηουν κακοριςτικό ρόλο ςτον προγραμματιςμό και ςτθν οργάνωςθ ενόσ ζργου, εφόςον απεικονίηουν τόςο τθν ςχζςθ μεταξφ των διαφόρων δραςτθριοτιτων όςο και επιγραμματικά το ςυνολικό ςχζδιο για τθν επίτευξθ του ζργου. Με το δίκτυο δθλαδι, παρουςιάηεται ο τρόποσ με τον οποίο ςχετίηονται οι εργαςίεσ αυτζσ χρονικά και λειτουργικά. Σο δίκτυο αποτελείται από κόμβουσ, που ςυνικωσ ςυμβολίηονται με ζνα τετράγωνο και από ακμζσ που ςυνικωσ ςυμβολίηονται με βζλθ. Ορισμοί χρήσιμοι για τθν καταςκευι των δικτφων : Δραςτθριότθτα (activity) ονομάηουμε μια εργαςία ι λειτουργία που πρζπει να εκτελεςτεί ςτα πλαίςια του ζργου και θ οποία απαιτεί για τθν υλοποίθςι τθσ χρόνουσ και πόρουσ. Οι δραςτθριότθτεσ αποτελοφν τισ ςτοιχειϊδεισ δομικζσ και λειτουργικζσ μονάδεσ του ζργου. Πακζτο εργαςίασ (work package) ονομάηουμε ζνα ςφνολο δραςτθριοτιτων που ζχουν κοινό παραδοτζο. Παράλλθλεσ δραςτθριότθτεσ. Είναι οι δραςτθριότθτεσ που μποροφν να ςυμβοφν τθν ίδια χρονικι ςτιγμι (εάν βζβαια και ο διαχειριςτισ ζργου το επικυμεί). Μονοπάτι. Είναι μια αλλθλουχία από εξαρτθμζνεσ δραςτθριότθτεσ. Κρίςιμο μονοπάτι. Ο όροσ αυτόσ ςθμαίνει το μεγαλφτερο μονοπάτι(-ια) ςτο δίκτυο. Εάν μια δραςτθριότθτα ςτο κρίςιμο μονοπάτι κακυςτεριςει τότε το ζργο κακυςτερεί τόςο χρόνο όςο κακυςτζρθςε θ ςυγκεκριμζνθ δραςτθριότθτα. Γεγονόσ (event). Αυτόσ ο όροσ χρθςιμοποιείται για να αντιπροςωπεφςει τθ χρονικι ςτιγμι κατά τθν οποία μια δραςτθριότθτα αρχίηει ι τελειϊνει. Σςιτςιφλισ Θάνοσ, Πολιτικός Μηχανικός MSc ελίδα 4
Ορόςθμο (milestone) ονομάηεται ζνασ κόμβοσ που προςδιορίηει τθν ζναρξθ και τθ λιξθ του ζργου, τθν ζναρξθ και τθ λιξθ ςυναφϊν πακζτων εργαςίασ, τον ζλεγχο τθσ πορείασ του ζργου. Οι βασικοί κανόνες που ακολουκοφνται προκειμζνου να φτιάξουμε ζνα διάγραμμα δικτφου: 1. Σα δίκτυα φτιάχνονται από τα αριςτερά προσ τα δεξιά. 2. Μια δραςτθριότθτα δεν μπορεί να αρχίςει αν δεν ζχουν ολοκλθρωκεί όλεσ οι δραςτθριότθτεσ που προθγοφνται πριν από αυτιν. 3. Οι ακμζσ ςτο δίκτυο απεικονίηουν τθν προτεραιότθτα και τθ ροι των δραςτθριοτιτων. 4. Κάκε δραςτθριότθτα κα πρζπει να ζχει ζναν μοναδικό ξεχωριςτό αρικμό. 5. Ο μοναδικόσ ξεχωριςτόσ αρικμόσ τθσ κάκε δραςτθριότθτασ κα πρζπει να είναι μεγαλφτεροσ από τον μοναδικό ξεχωριςτό αρικμό των δραςτθριοτιτων που προθγοφνται από αυτιν. 6. Δεν επιτρζπεται να χρθςιμοποιθκεί μια δραςτθριότθτα που ιδθ ζχει χρθςιμοποιθκεί νωρίτερα. 7. Δεν επιτρζπονται υποκζςεισ τθσ μορφισ εάν κάτι είναι επιτυχία τότε πράξε μια ςυγκεκριμζνθ δραςτθριότθτα διαφορετικά μθν κάνεισ τίποτα. Αυτό μασ δίνει να καταλάβουμε ότι το διάγραμμα δικτφου δεν είναι ζνα δζντρο απόφαςθσ. 8. Πολλοί αρχικοί κόμβοι δεν δίνουν μια ξεκάκαρθ αρχι ςτο δίκτυο. Ζτςι, θ επιλογι ενόσ μόνο αρχικοφ κόμβου δίνει μια πιο ξεκάκαρθ εικόνα τθσ αρχισ του δικτφου. Σο ίδιο ιςχφει και για τουσ τελικοφσ κόμβουσ. Πολλοί τελικοί κόμβοι δεν δίνουν ζνα ξεκάκαρο τζλοσ ςτο δίκτυο, θ επιλογι ενόσ μόνο τελικοφ κόμβου δίνει ζνα κακαρό τζλοσ ςτο δίκτυο. Δ) Καταςκευι του δικτφου ενόσ ζργου Σο διάγραμμα δικτφου ενόσ ζργου μπορεί να είναι: Είτε διάγραμμα δραςτθριότθτασ επί τθσ ακμισ (AOA, activity-on-arrow), γνωςτό με τον όρο τοξωτό δίκτυο. Σςιτςιφλισ Θάνοσ, Πολιτικός Μηχανικός MSc ελίδα 5
Συπικζσ διςυνδζςεισ ΑΟΝ : Είτε διάγραμμα δραςτθριότθτασ επί του κόμβου (AON, activity-on-node), Γνωςτό με τον όρο κομβικό δίκτυο. Σςιτςιφλισ Θάνοσ, Πολιτικός Μηχανικός MSc ελίδα 6
Συπικζσ ςιςυνδζςεισ ΑΟΝ ε ζνα διάγραμμα AOA ο ςχεδιαςμόσ του ζργου γίνεται τοποκετϊντασ τα παραδοτζα ςτο χρόνο. Οι θμερομθνίεσ ζναρξθσ και περάτωςθσ εργαςιϊν αποτελοφν τουσ κόμβουσ των γεγονότων του ζργου. Οι δραςτθριότθτεσ του ζργου αποτελοφν τισ ςυνδζςεισ (ακμζσ) μεταξφ των κόμβων γεγονότων. το δίκτυο AOA απαραίτθτα υπάρχει ο κόμβοσ ζναρξθσ και ο κόμβοσ λιξθσ του ζργου, οι οποίοι είναι μοναδικοί. Σο δίκτυο AOA είναι πάντα κατευκυνόμενο από τον κόμβο ζναρξθσ προσ τον κόμβο λιξθσ. το γράφθμα AON οι δραςτθριότθτεσ του ζργου αποτελοφν τουσ κόμβουσ του γραφιματοσ. Δφο κόμβοι ςυνδζονται αν θ πρϊτθ δραςτθριότθτα (κόμβοσ) πρζπει να περατωκεί για να αρχίςει θ δεφτερθ δραςτθριότθτα (κόμβοσ). Σο γράφθμα ΑON μπορεί να αρχίηει και να τελειϊνει με πολλζσ δραςτθριότθτεσ. τθν πράξθ, για να υπάρχει αντιςτοιχία με το τοξωτό δίκτυο, και το κομβικό δίκτυο αρχίηει και τελειϊνει με μοναδικά ορόςθμα ζναρξθσ και λιξθσ. Ι) Διάγραμμα ΑΟΑ Προκειμζνου να καταςκευάςουμε ζνα διάγραμμα AOA ακολουκοφμε τουσ εξισ κανόνεσ: Κανόνασ 1: Κάκε δραςτθριότθτα αντιπροςωπεφεται από μια και μόνο ακμι ςτο δίκτυο. Σςιτςιφλισ Θάνοσ, Πολιτικός Μηχανικός MSc ελίδα 7
Κανόνασ 2: Δφο δραςτθριότθτεσ δεν μπορεί να προςδιοριςτοφν απευκείασ από γεγονότα ίδιασ αρχισ και τζλουσ. Μια τζτοια κατάςταςθ προκφπτει όταν δφο ι περιςςότερεσ δραςτθριότθτεσ είναι παράλλθλεσ. Λφςθ ςε αυτι τθ δυςκολία δίνουν οι ψευδό-δραςτθριότθτεσ (Dummy activities) μεταξφ του A ι B. Οι ψευδό-δραςτθριότθτεσ δεν καταναλϊνουν οφτε χρόνο, οφτε πόρουσ. το δίκτυο ςυμβολίηονται με μια διακεκομμζνθ γραμμι. Οι χρθςιμότθτα τουσ ζγκειται ςτο γεγονόσ να απεικονίςουμε λογικζσ ςχζςεισ ςτο δίκτυο οι οποίεσ δεν μποροφν να αναπαραςτακοφν διαφορετικά. Κανόνασ 3: Για να βεβαιωκοφμε ότι το διάγραμμα AOA που δομοφμε είναι ςωςτό, κα πρζπει να απαντάμε ςτισ ακόλουκεσ ερωτιςεισ, κάκε φορά που ειςάγουμε μια νζα δραςτθριότθτα ςτο δίκτυο: 1. Ποιεσ δραςτθριότθτεσ πρζπει να ολοκλθρωκοφν πριν ξεκινιςει θ νζα δραςτθριότθτα που κα ειςάγουμε; 2. Ποιεσ δραςτθριότθτεσ πρζπει να ακολουκιςουν αμζςωσ μετά από τθν νζα δραςτθριότθτα που ειςάγαμε; 3. Ποιεσ δραςτθριότθτεσ πρζπει να ςυμβοφν ταυτόχρονα με τθν δραςτθριότθτα που ειςάγουμε; Λοιπζσ χριςιμεσ πλθροφορίεσ, προκειμζνου να φτιάξουμε το διάγραμμα AOA είναι οι παρακάτω: Αρχικά εντοπίηουμε τισ δραςτθριότθτεσ που δεν ζχουν δραςτθριότθτεσ να προθγοφνται πριν από αυτζσ και τισ ενϊνουμε με ζναν μοναδικό κόμβο αρχισ. Κάκε δραςτθριότθτα τερματίηει ςε ζναν μόνο κόμβο. Μόνο ο αρχικόσ κόμβοσ ςτο δίκτυο ςυμβολίηεται με τον αρικμό (1), όλοι οι άλλοι κόμβοι αρικμοφνται όταν ζχουμε τελειϊςει τθν καταςκευι του δικτφου. Προςκζτουμε τισ ψευδό-δραςτθριότθτεσ όπου είναι απαραίτθτεσ. Όταν όλεσ οι δραςτθριότθτεσ κακϊσ και οι ςχζςεισ που ςυνδζουν αυτζσ ζχουν αναπαραςτακεί ςτο διάγραμμα δικτφου μποροφμε να απαλείψουμε τισ ψευδόδραςτθριότθτεσ που είναι «περιττζσ» (μια ψευδό-δραςτθριότθτα καλείται «περιττι» εάν είναι θ μοναδικι δραςτθριότθτα που αρχίηει ι τελειϊνει ςε ζνα δοςμζνο γεγονόσ). Ζχοντασ ολοκλθρϊςει το διάγραμμα δικτφου αρικμοφμε τα γεγονότα από αριςτερά προσ τα δεξιά προςζχοντασ πάντα το τζλοσ να ζχει μικρότερο αρικμό από τθν αρχι ενόσ γεγονότοσ. Σςιτςιφλισ Θάνοσ, Πολιτικός Μηχανικός MSc ελίδα 8
Εφόςον ζχουν παραςτακεί όλεσ οι δραςτθριότθτεσ κακϊσ και οι ςχζςεισ που τισ ςυνδζουν, μποροφμε να αρικμιςουμε τα γεγονότα αρχίηοντασ από τα αριςτερά προσ τα δεξιά. θμειϊνουμε ότι τα γεγονότα αρικμοφνται με τζτοιο τρόπο ϊςτε για κάκε μονοπάτι που ςυνδζει τουσ κόμβουσ i και j να ιςχφει i<j. ΙΙ) Διάγραμμα ΑΟΝ το διάγραμμα δικτφου AON οι ακμζσ απεικονίηουν τισ ςχζςεισ που υπάρχουν μεταξφ των διαφόρων δραςτθριοτιτων. Το βαςικότερο πλεονζκτθμα αυτισ τθσ αναπαράςταςθσ είναι ότι δεν χρειάηονται ψευδό-δραςτθριότθτεσ ανάμεςα ςτισ διάφορεσ δραςτθριότθτεσ προκειμζνου να προκφψουν λογικζσ ςχζςεισ μεταξφ τουσ. Προκειμζνου να φτιάξουμε το διάγραμμα δικτφου AON ακολουκοφμε τουσ εξισ κανόνεσ: Όλοι οι κόμβοι με εξαίρεςθ τον τελικό κόμβο κα πρζπει να ζχουν το λιγότερο ζνα κόμβο διαδοχισ. Όλοι οι κόμβοι με εξαίρεςθ τον αρχικό κα πρζπει να ζχουν το λιγότερο ζναν κόμβο που να προθγείται πριν από αυτόν. Θα πρζπει να υπάρχει τουλάχιςτον ζνασ αρχικόσ και τουλάχιςτον ζνασ τελικόσ κόμβοσ. Κάκε ακμι ζχει μια αρχι και ζνα τζλοσ. Μια ακμι κακορίηει τισ ςχζςεισ μεταξφ δφο ι περιςςότερων δραςτθριοτιτων. «Κφκλοι» ςτο διάγραμμα δικτφου δεν επιτρζπονται. ΣΤ. Δομικι ανάλυςθ ζργου Η δομικι ανάλυςθ ζργου αναπτφχκθκε αρχικά με ςτόχο τθ βελτίωςθ του προςδιοριςμοφ του ζργου, αλλά πολφ ςφντομα εξελίχκθκε και αποτελεί πλζον βαςικό εργαλείο προγραμματιςμοφ και ελζγχου μζςω των πακζτων εργαςίασ. Κατά τθν δομικι ανάλυςθ ζργου (Work Breakdown Structure, WBS) οι δραςτθριότθτεσ ομαδοποιοφνται ςε πακζτα εργαςιϊν, τα οποία ςυνδζονται με τα βαςικά παραδοτζα. Κάκε πακζτο εργαςιϊν εμπεριζχει ςυναφείσ δραςτθριότθτεσ που κάκε μία αποτελεί μία ςυγκεκριμζνθ εργαςία. Σο αποτζλεςμα μιασ καλισ δομικισ ανάλυςθσ είναι ότι περιορίηεται θ πολυπλοκότθτα του ζργου ςτα πακζτα εργαςίασ. Για παράδειγμα, οι δομικζσ αναλφςεισ ζργων που οδθγοφν ςε πλαςματικζσ δραςτθριότθτεσ για να είναι ςυμβατό το δίκτυο ζργου με το γράφθμα δραςτθριοτιτων βελτιϊνονται και δεν είναι αναγκαία θ εμφάνιςθ/δθμιουργία των πλαςματικϊν δραςτθριοτιτων. Σςιτςιφλισ Θάνοσ, Πολιτικός Μηχανικός MSc ελίδα 9
υχνά, ζργα εντελϊσ διαφορετικά μεταξφ τουσ περιζχουν πανομοιότυπα πακζτα εργαςίασ, όπωσ για παράδειγμα θ ανζγερςθ μιασ κατοικίασ και θ ανζγερςθ ενόσ βιομθχανικοφ κτιρίου (τοπογράφθςθ χϊρου, κεμελίωςθ, κλπ). Αυτό επιτρζπει τθ μεταφορά εμπειρίασ, θ οποία αποκτικθκε κατά τθν υλοποίθςθ διαφορετικϊν ζργων, ςε ζνα νζο ζργο. Η επαναλαμβανόμενθ διαδικαςία τθσ τμθματοποίθςθσ από ζργο ςε ζργο επιτρζπει ςτον διευκυντι του ζργου, από κάποιο ςθμείο και ζπειτα, να προχωριςει ςτθν τυποποίθςθ πακζτων εργαςίασ ζτςι ϊςτε, ςτθν εμφάνιςθ ενόσ νζου ζργου να μθν απαιτείται θ ανάλυςι του ςε πακζτα εργαςίασ αλλά να γίνεται ςφνκεςθ από τα ιδθ υπάρχοντα. Ι). Παρακολοφκθςθ και ζλεγχοσ του ζργου Σο επίπεδο ελζγχου εξαρτάται από τθν πολυπλοκότθτα του ζργου και τουσ κινδφνουσ που αυτό ενζχει. Ζλεγχοσ ζργου ςθμαίνει κακοδιγθςθ από τθν ζναρξθ μζχρι τθν ολοκλιρωςι του, δίνοντασ ιδιαίτερθ προςοχι ςε ςθμεία που κεωρικθκαν ορόςθμα κατά το ςχεδιαςμό του. Για τθν επίτευξθ του ςτόχου αυτοφ, πρζπει θ WBS να αντικατοπτρίηει το επίπεδο κινδφνου και αβεβαιότθτασ του ζργου. τα ςθμεία όπου ο κίνδυνοσ κρίνεται υψθλόσ, θ WBS κα πρζπει να υποδιαιρείται περαιτζρω, ϊςτε να προκφψουν περιςςότερεσ πλθροφορίεσ και κατά ςυνζπεια να μειωκεί ο κίνδυνοσ. ΙΙ) Ανάκεςθ ευκυνϊν Η ανάκεςθ ευκυνϊν είναι μία από τισ ςθμαντικζσ λειτουργίεσ τθσ διαχείριςθσ ζργου και μπορεί να γίνει μζςω τθσ διαςφνδεςθσ ανάμεςα ςτθν WBS. Αποτυπϊνει ποιο άτομο είναι υπεφκυνο για τθν παράδοςθ των παραδοτζων κάκε πακζτου εργαςίασ. Η διαςφνδεςθ αυτι μπορεί να απεικονιςτεί και ςτο διάγραμμα Gantt του ζργου. Αυτό επιτυγχάνεται χρθςιμοποιϊντασ κάποιο νζο πεδίο, το οποίο προςδιορίηει τθν ευκφνθ ι εναλλακτικά, αναγράφοντασ μετά από κάκε δραςτθριότθτα το όνομα του ατόμου που είναι υπεφκυνο για τθν εκτζλεςι και τθν ολοκλιρωςι τθσ. Σςιτςιφλισ Θάνοσ, Πολιτικός Μηχανικός MSc ελίδα 10