A DECLINACIÓN ATEMÁTICA I

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 1 GREGO 1º BACHARELATO 6ª QUINCENA A DECLINACIÓN ATEMÁTICA I TEMAS EN OCLUSIVA, NASAL E LÍQUIDA PRONOMES PERSOAIS E DEMOSTRATIVOS 1º.- INTRODUCIÓN Á DECLINACIÓN ATEMÁTICA. Nas dúas seguintes quincenas estudiaremos a declinación máis complexa, chamada atemática, pola falta de vogal de enlace entre a raíz ou tema e as desinencias casuais. Este feito provoca que caiban nela todo tipo de temas, e para o seu estudio sistematizado é preciso clasificar cada grupo de palabras en función do elemento fonetico final do seu tema, do seguinte xeito: guturales κ γ χ ὁ θώραξ, -ακος OCLUSIVA labiales π β φ ἡ φλέψ, φλεβός TEMAS EN CONSOANTE NASAL LÍQUIDA dentales τ δ θ ὁ παῖς, παιδός nasal ν ἡ ῥίς, ῥινός nasal + dental ντ ὁ γίγας, γίγαντος lambda λ ὁ ἅλς, ἁλός rho ρ ὁ ἀήρ, ἀέρος sigma σ τὸ πάθος, πάθους TEMAS EN VOGAL iota ι ἡ πόλις, πόλεως VOGAL ípsilon υ Τὸ ἄστυ, ἄστεως DITONGO ευ αυ - ου ὁ βασιλεύς, -έως ἡ γραὺς, γραός Na 3º declinación, ou atemática o enunciado xoga un papel moi importante, e para poder recoñecer o tema dun termo e podelo identificar e localizar no dicionario é preciso acudir, como faciamos nas declinacións temáticas (1º e 2º) ao caso xenitivo singular. Este, en todos os casos vai rematar en ος / ως. Eliminando esa desinencia do xenitivo singular poderemos identificar o tema da palabra e deducir así máis facilmente a súa forma de nominativo singular, que como pode apreciarse nos exemplos do cadro anterior é moi variable. Por exemplo: ἡ φλέψ, φλεβός φλέβ ος > ΤΕΜΑ φλέβ- (oclusiva labial)

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 2 Nestes temas as principais diferencias atópanse non nominativos singulares e nos dativos plurais, xa que prodúcense contraccións das desinencias co elemento fonético final do tema, sexa vocálico ou consonántico. Non obstante todas as desinencias obedecen a un cadro xeral que ofrecemos na seguinte táboa: CADRO XERAL DE DESINENCIAS MASC/FEMIN NEUTRO MASC/FEMIN NEUTRO NOMINATIVO -ς / alongamento tema puro -ες -α VOCATIVO -ς / - Ø tema puro -ες -α ACUSATIVO -α / -ν tema puro -ας / -ς -α XENITIVO -ος / -ως -ων DATIVO -ι -σι (ν) Tradicionalmente coñécese como 3º declinación, e declina adxectivos e substantivos dos tres xéneros: maculino, feminino e neutro. Os de xénero animado (masculinos e femininos) só se distinguen polo artigo. Expoñeremos agora, caso a caso, un exemplo de paradigma para cada tema apuntando as súas caraterísticas específicas. 2º.- TEMAS EN OCLUSIVA. Comprenden os temas en labial, gutural, e dental. As contraccións que van presentar estes temas afectan aso casos nominativo e vocativo singular e ao dativo plural, xa que o contacto entre a sigma da desinencia e a consoante do tema xenerará as contraccións que presenta o seguinte cadro: LABIAL Π, β, φ + ς > ψ Consoante dobre -ψ GUTURAL κ, γ, χ + σ > ξ Consoante dobre -ξ DENTAL Τ, δ, θ + σ > σ Simplifica en -ς Tema en labial ἡ φλεψ, φλεβός Nominativo (φλέβ-ς >) φλέψ φλέβες Vocativo (φλέβ-ς >) φλέψ φλέβες Acusativo φλέβα φλέβας Xenitivo φλεβός φλεβῶν Dativo φλεβί (φλέβ-σι >) φλεψί (ν)

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 3 Tema en gutural ὁ θώραξ, θώρακος Nominativo (θώρακ-ς >) θώραξ θώρακες Vocativo (θώρακ-ς >) θώραξ θώρακες Acusativo θώρακα θώρακας Xenitivo θώρακος θωράκων Dativo θώρακι (θώρακ-σι >) θώραξι (ν) Tema en dental ὁ λαμπάς, -άδος Nominativo (λαμπάδ-ς >) λαμπάς λαμπάδες Vocativo (λαμπάδ-ς >) λαμπάς λαμπάδες Acusativo λαμπάδα λαμπάδας Xenitivo λαμπάδος λαμπάδων Dativo λαμπάδι (λαμπάδ-σι >) λαμπάσι(ν) No caso de palabras con tema dental tras iota coma παίδ-ς > παῖς, παιδός neno, ἐλπίδ-ς > ἐλπίς, ελπιδός esperanza, ἔριδ-ς >ἔρις, ἔριδος discordia..., o vocativo singular perde o sigma e as formas resultantes serían παῖ, ἐλπί e ἔρι, respectivamente. Existe un paradigma de substantivos neutros polo que se declinan moitas palabras con tema en dental, e que por carecer de desinencia nos tres primeiros casos do singular: nominativo, vocativo e acusativo, perden esa consoante final de tema. Nos seus corrspondentes plurais declínanse con desinencia α, por tratárense de neutros, e nos resto dos casos, en especial no dativo plural, compórtanse como os masculinos e femininos en tema dental. Son do modelo de: τὸ σῶμα, σώματος (corpo), τὸ αἷμα,-ατος (sangue), τὸ πνεῦμα, -ατος (aire), τὸ τραῦμα, -ατος (ferida), τὸ χρῆμα, -ατος (cousa), τὸ ὄνομα, -ατος (nome), τὸ πρᾶγμα, -ατος (asunto), τὸ στόμα, -ατος (boca), τὸ χρῶμα, -ατος (color)... Neutros en dental τὸ σῶμα, σώματος Nominativo (σῶματ >) σῶμα σώματα Vocativo (σῶματ >) σῶμα σώματα Acusativo (σῶματ >) σῶμα σώματα Xenitivo σώματος σωμάτων Dativo σώματι (σώματ-σι >) σώμασι (ν)

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 4 3º.- TEMAS EN NASAL. Como se expuxo no cadro introductorio existen dous grandes grupos nos nomes e adxectivos con tema en nasal: os que levan simplemente un ν, e aqueles que levan no tema o grupo nasal+ dental ντ. 3.1.- Temas en nasal simple. Básicamente podemos atopar tres posibilidades segundo a vogal que vaia antes do ν, e que son estas posibilidades ιν, εν, ον. A primeira das posibilidade é a única que toma a desinencia ς no nominativo e vocativo singulares facendo que o ni (ν) desapareza en contacto coa sigma, como o facían as oclusivas dentais no apartado anterior. As outras dúas van utilizar a alternancia vocálica e como marca de nominativo singular (e en ocasións tamén de vocativo) alongarán a vogal final de ο > ω / ε > η, en lugar de utilizar a desinencia en sigma ς. Se son oxítonos nominativo e vocativo serán idénticos. Pola contra, se non o son, o vocativo singular non alonga a vogal. Nos dativos plurais de todas as posibilidades atoparemos a desaparición do ν do tema en contacto coa desinencia en sigma+iota σι. Nasal en ιν ἡ ῥίς, ρινός Nominativo (ῥίν-ς>) ῥίς ῥῖνες Vocativo (ῥίν-ς>) ῥίς ῥῖνες Acusativo ῥῖνα ῥῖνας Xenitivo ῥινός ῥινῶν Dativo ῥινί (ῥίν-σι >) ῥισί(ν) Nasal en εν ὁ ποιμήν, ποιμένος Nominativo ποιμήν ποιμένες Vocativo ποιμήν ποιμένες Acusativo ποιμένα ποιμένας Xenitivo ποιμένος ποιμένων Dativo ποιμένι (ποιμέν+σι >)ποιμέσι(ν) Nasal en ον ὁ δαίμων, δαίμονος Nominativo δαίμων δαίμονες Vocativo δαῖμον δαίμονες Acusativo δαίμονα δαίμονας Xenitivo δαίμονος δαιμόνων Dativo δαίμονι (δαίμον-σι>) δαίμοσι(ν)

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 5 3.2.- Temas en nasal+dental. Temos duas posibilidades nos subtantivos: o grupo -ντ precedido de alfa ou de ómicron (-αντ / -οντ) Existen nos adxectivos a posibilidade con épsilon εντ, que veremos nos seu momento cando estudiemos os adxectivos. O comportamento destes subtantivos é moi similar aos do apartado anterior. Os do tema en αντ seguirán o modelo de ιν anterior, tomando sigma ς coma desinencia de nominativo singular e tema puro no vocativo singular. Mentres que os que ofrecen o tema en οντ, alongarán a vogal do nominativo singular en omega (ω) ou ditongo (ου) Os que alongan en ditongo tamén engaden ς ao nominativo singular. Os seus vocativos singulares compórtanse coma os anteriores: se son oxítonos serán idénticos aos nominativos, senón levarán o tema puro. Os dativos plurais simplifican todo o grupo dos seguintes xeitos ντ+σι > σι / ουσι. Vexamos todo isto reflectido nestes tres exemplos. Nasal+dental en αντ ὁ γίγας, γίγαντος Nominativo (γίγαντ-ς>) γίγας γίγαντες Vocativo (γίγαντ-ς>) γίγας γίγαντες Acusativo γίγαντα γίγαντας Xenitivo γίγαντος γιγάντων Dativo γίγαντι (γίγαντ-σι >) γίγασι(ν) Nasal+dental en οντ ὁ γέρων, γέροντος Nominativo γέρων γέροντες Vocativo γέρον γέροντες Acusativo γέροντα γέροντας Xenitivo γέροντος γερόντων Dativo γέροντι (γέροντ+σι >) γέρουσι(ν) Nasal+dental en οντ ὁ ὀδούς, ὀδόντος Nominativo (ὀδόντ-ς>) ὀδούς ὀδόντες Vocativo (ὀδόντ-ς>) ὀδούς ὀδόντες Acusativo ὀδόντα ὀδόντας Xenitivo ὀδόντος ὀδόντων Dativo ὀδόντι (ὀδόντ-σι>) ὀδοῦσι(ν)

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 6 4º.- TEMAS EN LÍQUIDA. 4.1.- Temas en lambda. Este é un apartado ben fácil xa que existe unha única palabra en grego clásico que cumpla este presuposto, e ademais a súa declinación é sinxela xa que engade as desinencia convencionais ao tema sen cambios fonéticos de ningún tipo. O termo é ὁ/ἡ ἅλς, ἁλός (sal, en masculino, e figuradamente en feminino, mar) Tema en lambda ὁ/ἡ ἅλς, ἁλός Nominativo ἅλς ἅλες Vocativo ἅλς ἅλες Acusativo ἅλα ἅλας Xenitivo ἁλός ἁλών Dativo ἁλί ἁλσί (ν) 4.2.- Temas en rho. Este grupo de palabras teñen unha declinación moi peculiar que detallamos así: a) O grupo xeral de palabras con ρ no seu tema, alongan a vogal breve ε > η / ο > ω do nominativo singular do mesmo xeito que as de tema en ν. O vocativo singular adopta o tema puro, e o resto de casos manteñen o épsilon e ómicron. ὁ ῥήτωρ, ῥήτορος (orador) Nominativo ῥήτωρ ῥήτορες Vocativo ῥῆτορ ῥήτορες Acusativo ῥήτορα ῥήτορας Xenitivo ῥήτορος ῥήτόρων Dativo ῥήτορι ῥήτορσι (ν) b) Os substantivos de parentesco rematados en τηρ: ἡ µήτηρ, μητρός (nai) ὁ πατήρ, πατρός, (pai) ἡ θυγάτηρ, θυγατρός (filla)... son un grupo de palabras de moito uso e cunhas características especiais: suprimen o épsilon no xenitivo e dativo singulares e no dativo plural, o que tamén introduce un alfa de apoio. ὁ πατήρ, πατρός Nominativo πατήρ πατέρες Vocativo πάτερ πατέρες Acusativo πατέρα πατέρας Xenitivo πατρός πατέρων Dativo πατρί πατράσι (ν)

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 7 c) No caso da palabra ὁ ἀνερ, ανδρός (home) o feito de perder esa épsilon en parte das súas formas e formarse o grupo νρ de difícil pronuncia en grego, obriga a introducir unha chamada δ delta epentético ou de apoio. O dativo plural tamén precisa, coma no caso anterior o alfa antes da desinencia. ὁ ἀνερ, ανδρός Nominativo ἀνήρ ἄνδρες Vocativo ἄνερ ἄνδρες Acusativo ἄνδρα ἄνδρας Xenitivo ανδρός ἀνδρῶν Dativo ανδρί ἀνδράσι (ν) 5º.- PRONOMES PERSOAIS E DEMOSTRATIVOS. 5.1.- Pronomes persoais. Son as palabras que, coma en galego ou castelán, serven para nomear aos interlocutores do discurso. A 1º persona corresponde co emisor, a 2º persoa co receptor, e a 3º persoa refírese ao ser, cousa ou asunto que é mencionada na mensaxe. Os pronomes en grego teñen as seguintes características: - declínanse en catro casos, xa que, coma o artigo, carecen de vocativo. - Non varían en xénero. - Posúen nos casos do singular, agás o nominativo, dúas formas: unha tónica e outra átona. A átona funciona apoiándose na palabra anterior para ser pronunciada como se se tratase dunha sílaba máis (algo semellante aos pronomes enclíticos galegos xunguidos ao verbo) - As fορmas de 3º persoa apenas se utilizan. No seu lugar empréganse os pronomes demostrativos οὗτος, αὕτη, τοῦτο (este, esta, isto) no nominativo e αὐτός, αὐτή, αὐτό (el mesmo, ela mesmo, isto mesmo) Aparece xa mencionado nos apuntes da 3º QUINCENA, apto. 2.1. Os cadros correspondentes son os seguintes: 1º PERSOA CASOS Tónico Átono Nominativo ἐγώ ----- eu ἡμεῖς nós Acusativo ἐμε με me/a min ἡµᾶς nos / a nós Xenitivo ἐμοῦ μου de mi / meu ἡµῶν de nós / noso-s Dativo ἐμοί μοι a min / para min ἡµῖν a nós / para nós

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 8 2º PERSOA CASOS Tónico Átono Nominativo σύ ----- ti ὑμεῖς vós Acusativo σέ σε te/a ti ὑµᾶς vos / a vós Xenitivo σοῦ σου de ti / teu ὑµῶν de vós / voso-s Dativo σοί σοι che / a ti / para ti ὑµῖν a vós / para vós 3º PERSOA CASOS Tónico Átono Nominativo ----- ----- ----- σφεῖς eles elas Acusativo ἕ ἑ o a / lo-la / no-na σφᾶς os-as/los-las/nos-nas Xenitivo οὗ οὑ del-dela / seu-súa σφῶν deles-delas/seu-súa Dativo οἷ οἱ lle / para el-ela σφίσι(ν) lles /para eles-as 5.2.- Pronomes persoais reflexivos. Serven para expresar que a acción verbal recae sobre o propio suxeito, sexa este de 1º, 2º ou 3º persoa. É por iso que carecen de nominativo, xa que nunca poden cumprir a función sintáctica de SUXEITO. Ademais: - As 1º e 2º persoas carecen de neutro, así que se declinan en masculino e feminino. - As formas singulares son simples e as plurais compostas. masculino feminino neutro 1º PERSOA 2º PERSOA 3º PERSOA Acus ἐμαυτόν ἐμαυτήν ----- a min mesmo Xen ἐμαυτοῦ ἐμαυτῆς ----- de min mesmo Dat ἐμαυτῷ ἐμαυτῇ ----- para min mesmo Acus σ(ε)αυτόν σ(ε)αυτήν ----- a ti mesmo Xen σ(ε)αυτοῦ σ(ε)αυτῆς ----- de ti mesmo Dat σ(ε)αυτῷ σ(ε)αυτῇ ----- para ti mesmo Acus ἑαυτόν/αὑτόν ἑαυτήν/αὑτήν ἑαυτό/αὑτό a si mesmo Xen ἑαυτοῦ/αὑτοῦ ἑαυτῆς/αὑτῆς ἑαυτοῦ/αὑτοῦ de si mesmo Dat ἑαυτῷ/αὑτῷ ἑαυτῇ/αὑτῇ ἑαυτῷ/αὑτῷ para si mesmo

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 9 masculino feminino neutro 1º PERSOA 2º PERSOA 3º PERSOA Acus ἡµᾶς αὐτούς ἡµᾶς αὐτάς ----- a nós mesmos Xen ἡµῶν αὐτῶν ἡµῶν αὐτῶν ----- de nós mesmos Dat ἡµῖν αὐτοῖς ἡµῖν αὐταῖς ----- para nós mesmos Acus ὑµᾶς αὐτούς ὑµᾶς αὐτάς ----- a vós mesmos Xen ὑµῶν αὐτῶν ὑµῶν αὐτῶς ----- de vós mesmos Dat ὑµῖν αὐτοῖς ὑµῖν αὐταῖς ----- para vós mesmos Acus σφᾶς αὐτούς σφᾶς αὐτάς ἑαυτά/αὑτά a si mesmos Xen σφῶν αὐτῶν σφῶν αὐτῶν ἑαυτῶν/αὑτῶν de si mesmos Dat σφίσι(ν) αὐτοῖς σφίσι(ν) αὐταῖς ἑαυτοῖς/αὑτοῖς para si mesmos 5.3.- O pronome αὐτός, αὐτή, αὐτό. Xa foi mencionado na 3º QUINCENA da 1º avaliación, pero aquí vamos reiterar o seu paradigma e apuntar algunhas funcións máis. A súa declinación é: αὐτός, -ή, -ό Masculinos femininos neutros SING PLUR SING PLUR SING PLUR Nominativo αὐτός αὐτοί αὐτή αὐταί Acusativo αὐτόν αὐτούς αὐτήν αὐτάς αὐτό αὐτά Xenitivo αὐτοῦ αὐτῶν αὐτῆς αὐτῶν αὐτοῦ αὐτῶν Dativo αὐτῷ αὐτοῖς αὐτῇ αὐταῖς αὐτῷ αὐτοῖς Pode aparecer nos textos cos seguintes valores: - como pronome persoal de 3º persoa, para os casos oblicuos (acusativo, xenitivo e dativo) - como determinante posesivo cando vai en xenitivo singular ou plural, xa que o seu significado é del-dela αὐτοῦ- αὐτῆς / deles-delas αὐτῶν - como determinante demostrativo úsase para destacar unha persoa ou cousa no discurso, o que nós facemos en galego engadindo mesmo-a. αὐτος ὁ βασιλεύς - ὁ βασιλεύς αὐτος (o rei mesmo = o rei en persoa) Cando αὐτος vai precedido do atigo pode darse unha crasis (fusión entre ambas palabras) é adopta a forma αὑτος (<ὁ+αὐτος), αὑτή (<ἡ+αὐτή), ταὐτο (<τὸ+αὐτό), co espírito áspero procedente do artigo.

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 10 5.4.- Pronomes e determinantes demostrativos. Son os que expresan a distancia espacio-temporal dos elementos mencionados no discurso respecto do emisor e do receptor. As correspondencias gregas das nosas formas románicas son: ὅδε, ἥδε, τόδε οὗτος,, αὕτε, τοῦτο ἐκεῖνος, ἐκείνη, ἐκεῖνο este, esta, isto ese, esa, iso aquel, aquela, aquilo 5.4.1.- ὅδε, ἥδε, τόδε É o chamado demostrativo de 1º persoa xa que expresa que do que se fala está próximo ao emisor (1º persoa) Declínase coma o artgo engadíndolle a partícula δε. singular plural masculino feminino neutro masculino feminino neutro nominativo ὅδε ἥδε τόδε οἵδε αἵδε τάδε acusativo τόνδε τήνδε τόδε τούσδε τάσδε τάδε xenitivo τοῦδε τῆσδε τοῦδε τῶνδε dativo τῷδε τῇδε τῷδε τοῖσδε ταῖσδε τοῖσδε 5.4.2.- οὗτος, αὕτη, τοῦτο É o chamado demostrativo de 2º persoa xa que designa as persoas ou cousas que están próximas á persoa que escoita, ou receptor (2º persoa) Como poderá comprobarse no cadro está composto por unhas raíces fixas οὑτ-, αὑττουτ-, ταυτ- (co tau inicial nos mesmos casos que o artigo) e as desinencias dos adxectivos da 1º clase pola 1º e 2º declinacións. A primeira parte indeclinable presenta ditongo αυ se a desinencia presenta α/η e o ditongo ου se a desinencia presenta ο/ω. singular plural masculino feminino neutro masculino feminino neutro nominativo οὗτος αὕτη τοῦτο οὗτοι αὗται ταῦτα acusativo τοῦτον ταύτην τοῦτο τούτους ταῦτας ταῦτα xenitivo τούτοῦ ταύτης τούτοῦ τούτων dativo τούτῳ ταύτῃ τούτῳ τούτοις ταύταις τούτοις

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 11 5.4.3.- ἐκεῖνος, ἐκείνη, ἐκεῖνο É o chamado demostrativo de 3º persoa xa que expresa o que está lonxe de quen fala e de quen escoita (emisor e receptor, respectivamente) Designa pois aos seres ou cousas alonxadas no espacio e no tempo. A súa reclinación é: singular plural masculino feminino neutro masculino feminino neutro nominativo ἐκεῖνος ἐκείνη ἐκείνο ἐκεῖνοι ἐκεῖναι ἐκεῖνα acusativo ἐκεῖνον ἐκείνην ἐκείνο ἐκείνους ταῦτας ἐκεῖνα xenitivo ἐκεῖνοῦ ἐκείνης ἐκείνοῦ ἐκείνων dativo ἐκείνῳ ἐκείνῃ ἐκείνῳ ἐκείνοις ἐκείναις ἐκείνοις 5.4.4.- Sintaxe dos demostrativos. Como se pode apreciar, os demostrativos poden acompañar ou substituír a un substantivo. Cando cumpren a primeira desas funcións son determinantes, e cando cumpren a de substitución son pronomes. a) Colocación dos determinantes demostrativos: como determinante pode acompañar a un subtantivo vén antes ou ben despois: ὅδε ἀνήρ / ἀνήρ ὅδε (este home) Cando o substantivo vai acompañado do artigo ou dun adxectivo, ou dos dous á vez, sempre irá antes ou despois dese bloque, pero nunca no medio deles: ὅδε καλὂς ἀνήρ / καλὸς ἀνήρ ὅδε (este fermoso home) αὕτη ἡ καλὴ γυνή / ἡ καλὴ γυνὴ αὕτη (este fermoso home) Neste segundo exemplo ha de omitirse o artigo na traducción. b) Colocación dos pronomes demostrativos: substitúe a calquera substantivo, de xeito que vai libre na oración cumprindo a función deste: SUX, CN, CD, CI, ATR, na súa posición dentro de dita oración. Οὗτος διὰ τοὺ μεδίου ἔφευγεν Ese fuxía pola chaira SUX ---------------------------- SUX

EPAPU OURENSE GREGO 1º BACHARELATO CURSO 2008-09 12 ACTIVIDADES 1º.- Identifica o tema dos seguintes substantivos en xenitivo: γυπός πυρός σώματος ἡγέμονος ἰχθύος 2º.- Identifica a desinencia destes nominativos singulares: ποιμήν ῥις πούς ῥήτωρ πᾶς γέρων 3º.- Declina os substantivos: ὁ κῆρυξ, κῆρυκος - ἡ αἴξ, αἰγός - ὁ ὄρνις, ὄρνιθος - τὸ τέρμα, τέρματος ὁ αἰθήρ, αἰθέρος - ἡ θυγάτηρ, θυγατρός - ὁ λέων, λέοντος ὁ δελφίς, δελφῖνος - ὁ ἡγεμών, ἡγεμόνος - ὁ χεινών, χειμῶνος 4º.- Analiza morfoloxicamente nesta orde: caso número xénero enunciado, traduce, e logo forma o dativo plural de: τὸν Ἄραβα - ὁ Αἰθίοψ - οἱ ὄπες - τῷ κόρακι - τοὺς τέττιγας τῶν σαρκῶν - τῆς φάλαγγος - τὰ αἵματα - τοὺς πόδας - τὴν ὤπα τὰ ὦτα - τὴν νύκτα - τοὺς παῖδας - τῆς γυναικός - τῇ χάριτι τῷ δράκοντι - οἱ γίγαντες - τὸν ὀδόντα - τοὺς ἄρχοντας - τῶν ἱµάντων 5º.- Declina os seguintes sintagmas: τὸ καλὸν σῶμα ὁ κακὸς φύλαξ ὁ φιλὸς παῖς 6º.- Analiza e traduce as seguintes oracións: - Ὁ Ἑρμῆς ἦν θεὼν κῆρυξ. - Φύλακες νόμων οὐκ εἰσιν. - Αἱ γυναῖκες πεπαιδεύκασι τοὺς παῖδας. - Ἡ αὐτὴ γνώμη περὶ τῶν αὐτὼν πραγμάτων οὐκ ἦν ἀεὶ τοῖς Ἀθηναίοις. - Ἐνομίζετε τὴν Ἑλλάδα κοινὴν πατρίδα. - Τοῖς μὲν ἀνθρώποις αἷµά ἐστιν, τοῖς δὲ θεοῖς ἰχώρ. - Τρωίλος παὶς ἦν Ἀπόλλωνος, καὶ Ποσειδῶνος Τρίτων. - Οἱ Ἕλλhnes Ὅμηρον πάτερα σοφίας ἐνόμιζον - Παρὰ τοῖς Ἀθεναίοις γυμναστκοὶ ἀγῶγες ἦσαν. - Τὸν Λυκομήδην μόνον ἄνδρα ἡγοῦντο - Ἐν ταῖς χερσὶ τὰ ὅπλα ἔφερον οἱ στρατιῶται. 7º.- Escribe a forma correcta do demostrativo en cada un destes sintagmas: (ὅδε) τόν νεανίαν - (ἐκεῖνος) τῆς νήσου - (οὗτος) τοὺς ἵππους - (ὅδε) αἱ ἀλήθειαι (ἐκεῖνος) τῷ τρόπῳ - (οὗτος) τὰ ἔργα - (ὅδε) ταὶς ἀρεταῖς - (οὗτος) τῶν ποιητῶν