ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΠΡΟΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΑ 50Μ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΣΤΥΛ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΠΡΟΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΑ 50Μ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΣΤΥΛ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗΣ ΖΕΡΒΟΓΙΑΝΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΧΕΡΚΕΛΕΤΖΗ ΕΛΕΝΗ ΧΡΙΣΤΟΦΗ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘΗΝΑ 2014 1

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΠΡΟΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΑ 50Μ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΣΤΥΛ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗΣ ΖΕΡΒΟΓΙΑΝΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Α.Μ:290306 ΧΕΡΚΕΛΕΤΖΗ ΕΛΕΝΗ Α.Μ:000353 ΧΡΙΣΤΟΦΗ ΙΩΑΝΝΗΣ Α.Μ:000181 Επιβλέπουσα καθηγήτρια Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κολύμβησης Σουλτανάκη Ελένη, Ph.D ΑΘΗΝΑ 2014 2

Πνευµατικά δικαιώµατα Copyright Ζερβογιάννης Απόστολος, Χερκελετζή Ελένη, Χριστοφή Ιωάννης 2014. Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved. Η έγκριση της πτυχιακής εργασίας από την Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ μέρους του Τμήματος. Ευχαριστίες Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά την καθηγήτρια μας κα Σουλτανάκη Ελένη, για την βοήθεια της στην διεκπεραίωση της παρούσας πτυχιακής εργασίας. Επίσης τον κο Νικολόπουλο Αλέξανδρο για την διάθεση των αθλητών του και την συνεισφορά του στις μετρήσεις. Τέλος ευχαριστούμε τα εξαιρετικά παιδιά από τη Λεμεσό, Λαζάρου Λούκα και Λαζάρου Ανδρέα. 3

Γενική περίληψη Η εργασία παρουσιάζει µία πειραµατική έρευνα µε σκοπό να εξετάσει την επίδραση της προενεργοποίησης στην απόδοση στα 50µ ελεύθερου στυλ κολύµβησης. Ο όρος προθέρµανση δηλώνει ένα σύνολο διαδικασιών που στοχεύουν στο ξεκίνηµα της «βιολογικής µηχανής» του ανθρωπίνου σώµατος. Οι καλύτεροι τρόποι προθέρµανσης συνδέονται µε οφέλη στις φυσιολογικές παραµέτρους του οργανισµού. Επιπλέον στην κολύµβηση η προθέρµανση αποκτά ένα επιπλέον ρόλο, καθώς εκτός της επίδρασής της στις φυσιολογικές παραµέτρους, συµβάλλει στην εξοικείωση µε ένα επιπρόσθετο παράγοντα, το νερό. Βάση αυτών υπάρχει η άποψη της προετοιµασίας του αθλητή µέσω της προθέρµανσης για µεγιστοποίηση της απόδοσης κατά τη διάρκεια του αγώνα (Volianitis, Koutedakis & Carson, 2001; King, 1979). Πριν από το κάθε αγώνισµα εκτός από τη διαδικασία της προθέρµανσης, τα τελευταία χρόνια έχει εµφανιστεί ένας επιπλέον τρόπος προετοιµασίας των αθλητών, που µπορεί να συνεισφέρει µε τη σειρά του στη βελτίωση της απόδοσης. Αυτός ο τρόπος προετοιµασίας αναφέρετε στην προενεργοποίηση ή αλλιώς µεταδιεγερτική διευκόλυνση η οποία είναι η διέγερση της νευροµυϊκής κατάστασης του σκελετικού µυός που παρατηρείται µετά από ερέθισµα προφόρτισης (West, Cunningham, Crewther, Cook, Kilduff, 2013). Αρκετές έρευνες επιδεικνύουν µεταγενέστερη βελτίωση στην ισχύ µετά από την εφαρµογή κάποιας µορφής επιβάρυνσης (Bevan et al. 2010; Baker, 2003; Kilduff et al., 2011). Η µεταδιεγερτική διευκόλυνση ή αλλιώς προενεργοποίηση µπορεί να επιτευχθεί όπως συµπεραίνεται µέσα από τη βιβλιογραφία, µετά από πολυαρθρικές ασκήσεις µε υψηλές αντιστάσεις (Bevan et al., 2010; Kilduff 2007; Kilduff 2011; West Cunningham, Crewther, Cook, Kilduff, 2013), µε βαλλιστικές ασκήσεις (West, Cunningham, Crewther, Cook, Kilduff, 2013), και µετά από µέγιστες ισοµετρικές συσπάσεις όπου σύµφωνα µε τους Gossen και Sale(2000) προκλήθηκε µεταδιεγερτική διευκόλυνση και αύξηση της ισχύς. Σε ασκήσεις ισχύος όπως είναι το κατακόρυφο άλµα (Gourgoulis, Aggeloussis, Kasimatis, Mavromatis, Garas, 2003), οι πιέσεις στήθους (Kilduff et al., 2007), τα µικρής απόστασης σπριντ (Bevan et al., 2010; Chatzopoulos et al., 2007), και οι αθλητικές ρίψεις- σφαιροβολία (Terzis, Karampatsos, Kyriazis, Kavouras, Georgiadis, 2012) παρατηρήθηκε σηµαντική βελτίωση της απόδοσης αφού είχε προηγηθεί εκτέλεση ασκήσεων υψηλής έντασης. Εκτός από το επίπεδο της έντασης των ασκήσεων που προηγούνται της προσπάθειας, η βελτίωση της απόδοσης στη συγκεκριµένη προσπάθεια, εξαρτάται από την περίοδο αποκατάστασης πριν από αυτήν, (Kilduff et al., 2007; Kilduff et al., 2011) από το επίπεδο της δύναµης των αθλητών (Gourgoulis, Aggeloussis, Kasimatis, Mavromatis, Garas, 2003) και τέλος, από τη µυϊκή τους σύσταση ( Terzis, Spengos, Karampatsos, Manta, Georgiadis, 2009; Hamada, Sale, Macdougall, Tarnopolsky, 2000). Σήµερα υπάρχει καλύτερη κατανόηση του τρόπου µε τον οποίο µπορεί να επιτευχθεί βελτίωση στην απόδοση ορισµένων αθληµάτων (ρίψεις άλµατα) µε τη µέθοδο της προενεργοποίησης. Ωστόσο χρειάζονται να διεξαχθούν περαιτέρω έρευνες για να διαπιστωθεί αν η µέθοδος αυτή µπορεί να εφαρµοστεί σε πιο σύνθετα αγωνίσµατα όπως είναι η κολύµβηση. Ορµώµενοι από την έλλειψη σχετικών ερευνών στην κολύµβηση, πραγµατοποιήσαµε την εξής έρευνα για εξέταση της επίδρασης του φαινοµένου της προενεργοποίησης στον εν λόγω τοµέα. Στην έρευνα συµµετείχαν εθελοντικά 8 κολυµβητές ταχύτητας,(ηλικία 15,9±0,6 έτη, προπονητική ηλικία 6,1±0,8 έτη, ανάστηµα 176,9±8,1 cm, σωµατική µάζα 65,5±9,3 kg). Οι αθλητές εφάρµοσαν δύο πρωτόκολλα σε δύο διαφορετικές µέρες, πριν από την εκτέλεση των 50µ ελεύθερο µέγιστης έντασης. Στο πρωτόκολλο προενεργοποίησης εκτός από µία 4

τυποποιηµένη προθέρµανση διάρκειας 15, εκτελέστηκαν 4x15µ ελεύθερο αυξανόµενης έντασης, µε 20 διάλειµµα ανάµεσα στα σετ, πριν από τη δοκιµασία των 50µ. Στο πρωτόκολλο ελέγχου πραγµατοποιήθηκε µόνο η τυποποιηµένη προθέρµανση διάρκειας 15. Από τα αποτελέσµατα δεν διαπιστώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές µεταξύ των δύο πρωτοκόλλων (p > 0.05), στην απόσταση των 25µ (12.61s vs 12.60s) και 50µ (28.28s vs 28.05s) µε προενεργοποίηση και χωρίς. Επίσης διαπιστώθηκε συσχέτιση µεταξύ δύναµης και επίδοσης στα 25µ µετά από προενεργοποίηση (r = - 0,75). Συµπερασµατικά δεν υπάρχει διαφορά ανάµεσα στα δύο πρωτόκολλα, παρόλο που υπάρχουν κάποιες ατοµικές διαφορές όσον αφορά την επίδραση του πρωτοκόλλου προενεργοποίησης, δεδοµένο που πρέπει να λαµβάνεται υπόψη από προπονητές και αθλητές. 5

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 4-5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... 6 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 8-9 ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ... 9-11 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ... 12-14 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 14-15 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ... 15 ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ... 16 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 17-18 6

Περίληψη Η προενεργοποίηση ή µεταδιεγερτική διευκόλυνση, εµφανίζεται όλο και περισσότερο ως ένας επιπλέον τρόπος προετοιµασίας των αθλητών. Έχει ως στόχο την βραχυπρόθεσµη αύξηση της απόδοσης ενός µυ µετά από µία έντονη µυϊκή σύσπαση. Ωστόσο στη κολύµβηση δεν ξέρουµε κατά πόσο ισχύει αυτή η θεωρία. Σκοπός αυτής της έρευνας ήταν να αξιολογηθεί η επίδραση της προενεργοποίησης στην απόδοση στα 50µ ελεύθερου στυλ κολύµβησης. Στην έρευνα συµµετείχαν 8 κολυµβητές ταχύτητας, (ηλικία 15,9±0,6 έτη, προπονητική ηλικία 6,1±0,8 έτη, ανάστηµα 176,9±8,1 cm, σωµατική µάζα 65,5±9,3 kg). Οι αθλητές εφάρµοσαν δύο πρωτόκολλα σε δύο διαφορετικές µέρες, πριν από την εκτέλεση των 50µ ελεύθερο µέγιστης έντασης. Στο πρωτόκολλο προενεργοποίησης εκτός από µία τυποποιηµένη προθέρµανση διάρκειας 15, εκτελέστηκαν 4x15µ ελεύθερο αυξανόµενης έντασης, µε 20 διάλειµµα ανάµεσα στα σετ, πριν από τη δοκιµασία των 50µ. Στο πρωτόκολλο ελέγχου πραγµατοποιήθηκε µόνο η τυποποιηµένη προθέρµανση διάρκειας 15. Από τα αποτελέσµατα δεν διαπιστώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές µεταξύ των δύο πρωτοκόλλων (p > 0.05), στην απόσταση των 25µ (12.61s vs 12.60s) και 50µ (28.28s vs 28.05s) µε προενεργοποίηση και χωρίς. Επίσης διαπιστώθηκε συσχέτιση µεταξύ δύναµης και επίδοσης στα 25µ µετά από προενεργοποίηση (r = - 0,75). Συµπερασµατικά δεν υπάρχει διαφορά ανάµεσα στα δύο πρωτόκολλα, παρόλο που υπάρχουν κάποιες ατοµικές διαφορές όσον αφορά την επίδραση του πρωτοκόλλου προενεργοποίησης, δεδοµένο που πρέπει να λαµβάνεται υπόψη από προπονητές και αθλητές. Λέξεις κλειδιά: µεταδιεγερτική διευκόλυνση, κολύµβηση. 7

Εισαγωγή Ο όρος προθέρµανση δηλώνει ένα σύνολο διαδικασιών που στοχεύουν στο ξεκίνηµα της «βιολογικής µηχανής» του ανθρωπίνου σώµατος. Οι καλύτεροι τρόποι προθέρµανσης συνδέονται µε οφέλη στις φυσιολογικές παραµέτρους του οργανισµού (Volianitis, Koutedakis & Carson, 2001). Η προθέρµανση τείνει να αυξάνει τη θερµοκρασία του σώµατος, ροή αίµατος, αναπνευστική και καρδιακή συχνότητα, ευλυγισία των συµµετεχόντων µυών, χωρίς ωστόσο να προκαλεί κόπωση. Επιπλέον στην κολύµβηση η προθέρµανση αποκτά ένα επιπλέον ρόλο, καθώς εκτός της επίδρασής της στις φυσιολογικές παραµέτρους, συµβάλλει στην εξοικείωση µε ένα επιπρόσθετο παράγοντα, το νερό. Βάση αυτών υπάρχει η άποψη της προετοιµασίας του αθλητή µέσω της προθέρµανσης για µεγιστοποίηση της απόδοσης κατά τη διάρκεια του αγώνα (King, 1979). Πολλοί παράγοντες είναι που µπορούν να διαφοροποιηθούν κατά τη διαδικασία της προθέρµανσης. Η ένταση µπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά την απόδοση της µετέπειτα προσπάθειας (Bishop, Bonetti & Dawson, 2001). Το είδος των διατάσεων που συµπεριλαµβάνονται στην προθέρµανση, φαίνεται να επιδρά κι αυτό µε τη σειρά του. Με τις στατικές διατάσεις να έχουν αρνητική επίδραση σε ταχυδυναµικές προσπάθειες όπως είναι το κατακόρυφο άλµα και το σπριντ, λόγω αλλαγών στις ελαστικές ιδιότητες του µυοτενόντιου συνόλου (Fowles, Sale & Macdougall, 2000; Young& Elliott, 2001; Church, Wiggins, Moode, Crist, 2001; Fletcher & Bethan, 2004; Kubo, Kanehisa, Kawakami, Fukunaga, 2001). Αντιθέτως οι δυναµικές διατάσεις φαίνεται να επιδρούν θετικά στην απόδοση, µε τις αιτίες που το προκαλούν να µην είναι απόλυτα τεκµηριωµένες. Παρολα αυτά υπάρχουν ορισµένες θεωρίες όπως είναι η µεγαλύτερη αύξηση της θερµοκρασίας σώµατος, σε σχέση µε άλλους τύπους διατάσεων, προκαλώντας αύξηση στην ευαισθησία των νευρικών ώσεων και της µυϊκής συστολής (Shellock & Prentice, 1985), όπως επίσης η θεωρία των Fletcher και Bethan (2004) η οποία αναφέρεται στη βελτίωση της απόδοσης στο σπριντ 20µ, που µπορεί να οφείλεται στο παρόµοιο κινητικό µοτίβο µεταξύ προθέρµανσης προσπάθειας. Επιπροσθέτως ορισµένα χαρακτηριστικά της προθέρµανσης όπως ο όγκος και η ένταση µπορούν να διαφοροποιηθούν ανάλογα µε το πότε εκτελείται η προθέρµανση κατά τη διάρκεια της µέρας, και αυτό συµβαίνει λόγω των Κιρκάδιων ρυθµών κάποιων φυσιολογικών µεταβλητών, που προκαλούν ηµερήσια διακύµανση της απόδοσης σωµατικών προσπαθειών (Reilly & Brooks, 1986; Atkinson & Reilly, 1996). Σύµφωνα µε τον Arnett (2002) η παραπάνω θεωρία βρέθηκε να ισχύει και στην κολύµβηση, όσον αφορά τη µεταβολή όγκου προθέρµανσης ανάλογα µε το αν γινόταν πρωί ή απόγευµα. Πριν από το κάθε αγώνισµα εκτός από τη διαδικασία της προθέρµανσης, τα τελευταία χρόνια έχει εµφανιστεί ένας επιπλέον τρόπος προετοιµασίας των αθλητών, που µπορεί να συνεισφέρει µε τη σειρά του στη βελτίωση της απόδοσης. Αυτός ο τρόπος προετοιµασίας αναφέρετε στη µεταδιεγερτική διευκόλυνση η οποία είναι η διέγερση της νευροµυϊκής κατάστασης του σκελετικού µυός που παρατηρείται µετά από ερέθισµα προφόρτισης (West, Cunningham, Crewther, Cook, Kilduff, 2013). Η προενεργοποίηση ή µεταδιεγερτική διευκόλυνση, εµφανίζεται όλο και περισσότερο ως ένας επιπλέον τρόπος προετοιµασίας των αθλητών. Έχει ως στόχο την βραχυπρόθεσµη αύξηση της απόδοσης ενός µυ µετά από µία έντονη µυϊκή σύσπαση (Robbins et al., 2005). Ως επί το πλείστον σχετίζεται µε αγωνίσµατα ισχύος, όπως άλµατα, ρίψεις και σπριντ. Ωστόσο στην κολύµβηση δεν ξέρουµε κατά πόσο ισχύει αυτή η θεωρία. Οι κυριότερες αιτίες στις οποίες οφείλεται το φαινόµενο της προενεργοποίησης είναι η αυξημένη φωσφορυλίωση των ελαφρών αλυσίδων μυοσίνης (Rassier & Macintosh, 2000), η αλλαγή της γωνίας πρόσφυσης των µυϊκών ινών (Tillin & Bishop, 2009), και η αυξηµένη 8

επιστράτευση κινητικών µονάδων µε υψηλό επίπεδο διεγερσιµότητας (Gullich & Schmidtbleicher, 1996). Αρκετές έρευνες επιδεικνύουν µεταγενέστερη βελτίωση στην ισχύ µετά από την εφαρµογή κάποιας µορφής επιβάρυνσης (Bevan et al. 2010; Baker, 2003; Kilduff et al., 2011). Η µεταδιεγερτική διευκόλυνση ή αλλιώς προενεργοποίηση µπορεί να επιτευχθεί όπως συµπεραίνεται µέσα από τη βιβλιογραφία, µετά από πολυαρθρικές ασκήσεις µε υψηλές αντιστάσεις (Bevan et al., 2010; Kilduff 2007; Kilduff 2011; West Cunningham, Crewther, Cook, Kilduff, 2013). Σε ασκήσεις ισχύος όπως είναι το κατακόρυφο άλµα (Gourgoulis, Aggeloussis, Kasimatis, Mavromatis, Garas, 2003), οι πιέσεις στήθους (Kilduff et al., 2007) τα µικρής απόστασης σπριντ (Bevan et al., 2010; Chatzopoulos et al., 2007), και οι αθλητικές ρίψεις- σφαιροβολία (Terzis, Karampatsos, Kyriazis, Kavouras, Georgiadis, 2012) παρατηρήθηκε σηµαντική βελτίωση της απόδοσης αφού είχε προηγηθεί εκτέλεση ασκήσεων υψηλής έντασης. Εκτός από το επίπεδο της έντασης των ασκήσεων που προηγούνται της προσπάθειας, η βελτίωση της απόδοσης στη συγκεκριµένη προσπάθεια, εξαρτάται από την περίοδο αποκατάστασης πριν από αυτήν, (Kilduff et al., 2007; Kilduff et al., 2011) από το επίπεδο της δύναµης των αθλητών (Gourgoulis, Aggeloussis, Kasimatis, Mavromatis, Garas, 2003) και τέλος, από τη µυϊκή τους σύσταση (Terzis, Spengos, Karampatsos, Manta, Georgiadis, 2009; Hamada, Sale, Macdougall, Tarnopolsky, 2000). Σήµερα υπάρχει καλύτερη κατανόηση του τρόπου µε τον οποίο µπορεί να επιτευχθεί βελτίωση στην απόδοση ορισµένων αθληµάτων (ρίψεις άλµατα) µε τη µέθοδο της προενεργοποίησης. Ωστόσο χρειάζονται να διεξαχθούν περαιτέρω έρευνες για να διαπιστωθεί αν η µέθοδος αυτή µπορεί να εφαρµοστεί σε πιο σύνθετα αγωνίσµατα όπως είναι η κολύµβηση. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να ελεγχθεί η επίδραση ενός πρωτοκόλλου προενεργοποίησης στην κολύµβηση, και συγκεκριµένα στα πενήντα µέτρα (50µ) ελευθέρου στυλ, το οποίο είναι το µικρότερο σε διάρκεια αγώνισµα και απαιτεί την µεγαλύτερη ισχύ από τους κολυµβητές. Μέθοδος και Διαδικασία Συµµετέχοντες Συµµετείχαν εθελοντικά 8 κολυµβητές ταχύτητας,( ηλικίας 15,9±0.5 έτη, ανάστηµα 176,9±8,1 cm, σωµατική µάζα 65,4±9,3 kg, προπονητική ηλικία 6±1 έτη). Αθλητές και προπονητής ενηµερώθηκαν για την έρευνα και έδωσαν υπογεγραµµένη έγκριση για τη συµµετοχή τους. Υπήρξε συγκατάθεση των γονέων λόγω του ότι οι αθλητές ήταν ανήλικοι. Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε κατά την αγωνιστική περίοδο της θερινής περιόδου των αθλητών σε ετήσιο προπονητικό σχεδιασµό διπλού περιοδισµού. Οι αθλητές εφάρµοσαν και τα δύο πρωτόκολλα σε δύο διαφορετικές µέρες. Όλοι οι κολυµβητές στη παρούσα έρευνα προπονούνταν 6 φορές την εβδοµάδα στη πισίνα και εκτελούσαν επιπλέον προπονήσεις εκτός νερού 2 φορές την εβδοµάδα. Πειραµατικές διαδικασίες Πριν από τη πραγµατοποίηση των κύριων πειραµατικών δοκιµασιών δόθηκε στους κολυµβητές έντυπο οδηγιών για το πρόγραµµα στο οποίο θα συµµετείχαν ούτως ώστε να εξοικειωθούν µε τη διαδικασία. Επίσης το συγκεκριµένο έντυπο αναφερόταν στην αποχή από 9

αλκοόλ, καφεΐνη και κουραστικές ασκήσεις τις προηγούµενες 48 ώρες. Όλες οι µετρήσεις διεξήχθησαν την ίδια ώρα µέσα στη µέρα. Τα 2 πρωτόκολλα διεξήχθησαν σε 2 διαφορετικές µέρες µε 72 ώρες διαφορά. Η εκτέλεση των πρωτοκόλλων από τους 8 κολυµβητές διεξήχθη µε σχεδιασµό cross over σε πισίνα 50µ. Την πρώτη µέρα, πριν από την είσοδο των κολυµβητών στην πισίνα, πραγµατοποιήθηκε µέτρηση του αναστήµατος, ανοίγµατος χεριών, µάζας σώµατος, ποσοστού σωµατικού λίπους, µέγιστης δύναµης χειρός του κάθε κολυµβητή. Επίσης µετρήθηκε η τιµή γαλακτικού ηρεµίας των συµµετεχόντων και τις 2 µέρες. Πρωτόκολλο ελέγχου (Πίνακας 2): Το πρωτόκολλο ελέγχου αποτελούνταν από µία τυποποιηµένη προθέρµανση διάρκειας 15. Μετά την προθέρµανση ακολούθησε µία περίοδος αποκατάστασης 25 λεπτών (οι κολυµβητές κάθονται ντυµένοι), για να ακολουθήσει στη συνέχεια, η εκτέλεση των 50 µέτρων ελεύθερο µέγιστης έντασης. Πρωτόκολλο προενεργοποίησης (Πίνακας 3): Το πρωτόκολλο προενεργοποίησης περιείχε την ίδια προθέρµανση µε το πρωτόκολλο ελέγχου. Μετά από 15 ξεκούρασης εκτελέστηκαν 4x15µ ελεύθερο αυξανόµενης έντασης (1 προς 4), µε 20 διάλειµµα ανάµεσα στα σετ. Μετά από αποκατάσταση 8 λεπτών οι αθλητές εκτέλεσαν τα 50µ ελεύθερο µέγιστης έντασης. Διαδικασία συλλογής δεδοµένων Μέτρηση σωµατικού λίπους: Πριν από την προθέρµανση των αθλητών χρησιµοποιήθηκε το δερµατοπτυχόµετρο ( Harpenden Skinfold Caliper) για υπολογισµό του ποσοστού σωµατικού λίπους. Χειροδυναµοµέτρηση: Πριν από την προθέρµανση των αθλητών χρησιµοποιήθηκε το χειροδυναµόµετρο (Takei Grip-A) για υπολογισµό της µέγιστης δύναµης χειρός. Υπολογίστηκε πρώτα για το δεξί χέρι και στη συνέχεια για το αριστερό. Μέτρηση γαλακτικού: Πραγµατοποιηθήκαν 4 λήψεις για γαλακτικό. (α) στην αρχή πριν από την προθέρµανση, (β) 2 λεπτά πριν από τη µέγιστη προσπάθεια των 50µ ελεύθερο, (γ) 2 λεπτά µετά από τη µέγιστη προσπάθεια των 50µ ελεύθερο και (δ) 3 λεπτά µετά από τη µέγιστη προσπάθεια των 50µ ελεύθερο. Μήκος χεριάς: Κατά τη διάρκεια των 50µ ελευθέρου µέγιστης προσπάθειας µετρήθηκε το σύνολο των χεριών που πραγµατοποιήθηκαν. Ο υπολογισµός έγινε σε κύκλους χεριάς. Ένας κύκλος αντιστοιχεί σε δύο χεριές. Ο κύκλος ξεκινούσε όταν το πρώτο χέρι του συµµετέχοντα εισερχόταν στο νερό, και τελείωνε όταν εισερχόταν ξανά. Υπολογίστηκε επίσης, η απόσταση εξόδου των κολυµβητών µετά την εκκίνηση (η απόσταση που διένυσαν οι κολυµβητές από την εκκίνηση στο βατήρα, µέχρι την πρώτη επαφή κατά την έξοδο τους στην επιφάνεια του νερού). Με βάση αυτά υπολογίστηκε και το µήκος χεριάς. Συχνότητα χεριάς: Υπολογίστηκε ο χρόνος για την ολοκλήρωση 3 κύκλων χεριάς. Ο υπολογισµός έγινε 2 φορές κατά τη διάρκεια των 50µ ελευθέρου µέγιστης προσπάθειας (στα 1 α και 2 α 25µ), και από αυτές εξήχθη ο µέσος όρος. Η συχνότητα χεριάς υπολογίστηκε σε κύκλους ανά λεπτό. 50µ ελεύθερο µέγιστης προσπάθειας: Σε 2 ξεχωριστές µέρες, οι κολυµβητές εκτέλεσαν τα 50µ ελεύθερο µέγιστης προσπάθειας, είτε µετά από απλή προθέρµανση (πρωτόκολλο ελέγχου) είτε µετά από απλή προθέρµανση και 4σετ από 15µ ελεύθερο αυξανόµενης έντασης, (πρωτόκολλο προενεργοποίησης). Στη δοκιµασία των 50µ, ζητήθηκε από τους συµµετέχοντες 10

να ανέβουν στο βατήρα. Στη συνέχεια δόθηκε η λεκτική εντολή λάβετε θέσεις, και µετά από λίγο ακουγόταν το ηχητικό σήµα. Τότε οι αθλητές πραγµατοποιούσαν την εκκίνηση και το µέγιστης προσπάθειας σπριντ ελευθέρου στιλ για απόσταση 50µ. Η επίδοση καταγράφηκε µε ηλεκτρονικό χρονόµετρο χειρός. Πίνακας 1. Χρονοδιάγραµµα και µετρήσεις κατά την διάρκεια των 2 πρωτοκόλλων (Ελέγχου Προενεργοποίησης) Πίνακας 2. Πρωτόκολλο ελέγχου Προθέρµανση διάρκειας 15 λεπτών Ø 400µ ελεύθερο Ø 200µ ασκήσεις συγχρονισµού Ø 200µ πόδια Ø Διάλειµµα 25 λεπτών 50µ ελεύθερο (µέγιστης προσπάθειας) Πίνακας 3. Πρωτόκολλο Προενεργοποίησης Προθέρµανση διάρκειας 15 λεπτών Ø 400µ ελεύθερο Ø 200µ ασκήσεις συγχρονισµού Ø 200µ πόδια Ø Διάλειµµα 15 λεπτών Προενεργοποίηση Ø 4x15µ ελεύθερο αυξανόµενης έντασης (µε 20 διάλειµµα ανάµεσα στα σετ) Ø Διάλειµµα 8 λεπτών 50µ ελεύθερο (µέγιστης προσπάθειας) Για την στατιστική ανάλυση των δεδοµένων χρησιµοποιήθηκε το t-test για εξαρτηµένα δείγµατα (dependent sample - paired). Ο συντελεστής συσχέτισης Pearson χρησιµοποιήθηκε για την εξέταση της σχέσης µεταξύ των µεταβλητών. Το επίπεδο σηµαντικότητας ορίστηκε µε p<0,05. Τα αποτελέσµατα εµφανίζονται ως µέση τιµή ± τυπική απόκλιση. 11

Αποτελέσµατα Στον Πίνακα 4 παρουσιάζονται οι επιδόσεις των αθλητών καθώς το µήκος και η συχνότητα χεριάς. Όπως φαίνεται από τον πίνακα, µεταξύ των 2 πρωτοκόλλων δεν υπήρξαν στατιστικά σηµαντικές διαφοροποιήσεις στο χρόνο περάσµατος στα 25µ και χρόνο στα 50µ. Επίσης δεν παρουσιάστηκαν σηµαντικές διαφορές στο µήκος και τη συχνότητα χεριάς. Πίνακας 4. Χρόνος 25 50µ (sec), µήκος χεριάς (m/cycle), συχνότητα χεριάς (cycles/min) Με προενεργοποίηση Χωρίς προενεργοποίηση t- τιµή Χρόνος 25µ 12,61 ± 0,67 12,60 ± 0,88 0,97 Χρόνος 50µ 28,28 ± 1,50 28,05 ± 1,72 0,13 Μήκος χεριάς 1,96 ± 0,12 1,96 ± 0,13 0,88 Συχνότητα χεριάς 52,19 ± 3,90 52,21 ± 4,11 0,97 Πίνακας 5. Σχέση δύναµης επίδοσης 25µ µε προενεργοποίηση Στον Πίνακα 5 εµφανίζεται η σχέση µεταξύ δύναµης και επίδοσης. Παρατηρείται µία αρνητική συσχέτιση µεταξύ δύναµης χειρός και επίδοσης στα 25µ µε προενεργοποίηση (r = - 0,75). 12

Παρουσιάζονται στον Πίνακα 6 ορισµένα ανθρωποµετρικά χαρακτηριστικά των αθλητών. Οι τιµές αποτυπώνονται ως µέσοι όροι. Στον πίνακα φαίνεται και η δύναµη χειρός, η οποία χρησιµοποιήθηκε για τη συσχέτιση µεταξύ δύναµης και επίδοσης στα 25µ µε προενεργοποίηση (πίνακας 5). Στον Πίνακα 7 παρουσιάζονται οι χρόνοι των 4σετ ελευθέρου 15µ απόστασης. Όπως φαίνεται και από τους χρόνους των 4σετ, η ένταση ήταν προοδευτικά αυξανόµενη από το ένα σετ στο επόµενο (1 προς 4). Στον Πίνακα 8 παρουσιάζεται η τιµή του Γαλακτικού Οξέως (mmol/l) µε Προενεργοποίηση και µε χωρίς προενεργοποίηση (πρωτόκολλο ελέγχου). Παρουσιάζονται 3 µετρήσεις γαλακτικού: (α) Γαλακτικό Ηρεµίας στην αρχή πριν από την προθέρµανση, (β) Γαλακτικό 2 λεπτά πριν από τη µέγιστη προσπάθεια των 50µ ελεύθερο, (γ) Μέγιστη τιµή γαλακτικού ανάµεσα σε δύο µετρήσεις που έγιναν στα 2 και 3 λεπτά µετά από τη µέγιστη προσπάθεια των 50µ ελεύθερο. Δεν υπάρχουν σηµαντικές διαφορές ανάµεσα στις τιµές γαλακτικού που µετρήθηκαν µε και χωρίς προενεργοποίηση. 13

Στον Πίνακα 9 παρουσιάζεται η απόσταση εξόδου µετά την εκκίνηση. Ορίστηκε η απόσταση που διένυσαν οι κολυµβητές από την εκκίνηση στο βατήρα, µέχρι την πρώτη επαφή κατά την έξοδο τους στην επιφάνεια του νερού. Η απόσταση εξόδου µεταξύ των 2 πρωτοκόλλων δεν παρουσίασε σηµαντικές διαφορές ( t = 1 < tc = 2,365). Επίσης µε βάση την απόσταση εξόδου και το συνολικό αριθµό χεριών κατά τη διάρκεια των 50µ ελευθέρου µέγιστης προσπάθειας υπολογίστηκε το µήκος χεριάς. Συζήτηση Συµπεράσµατα Από τα αποτελέσµατα της παρούσας µελέτης προέκυψε ότι µεταξύ των πρωτοκόλλων Προενεργοποίησης και Ελέγχου δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές στην επίδοση στα 50µ ελευθέρου µέγιστης προσπάθειας. Δεν παρουσιάστηκαν σηµαντικές διαφορές στο πέρασµα των 25µ, στο µήκος και τη συχνότητα χεριάς. Επίσης προκύπτει σχέση µεταξύ δύναµης και επίδοσης στα 25µ ελεύθερο µε προενεργοποίηση, γεγονός που συµφωνεί µε τα ευρήµατα των Yeater et al. (1981), όπου σύµφωνα µε αυτούς όσο µεγαλύτερη είναι η δύναµη έλξης τόσο καλύτερη είναι η κολυµβητική επίδοση (r = 0,52). Παρόµοιες συσχετίσεις µεταξύ δύναµης και επίδοσης (η δύναµη υπολογίστηκε µέσα από δοκιµασία προσδεµένης κολύµβησης), παρατηρήθηκαν σε ενήλικες κολυµβητές διεθνούς επιπέδου όσον αφορά την επίδοση στα 50µ (r = -0,77, Morouco et al., 2011), καθώς επίσης και στην επίδοση στις 25 γιάρδες ( r = 0,87, Johnson et al., 1993). Επιπρόσθετα σε έρευνα µε διαφορετικό εξοπλισµό (κολυµβητικός πάγκος αντί προσδεµένης κολύµβησης), βρέθηκε συσχέτιση µεταξύ µέγιστης δύναµης χεριών και ταχύτητας στις 25 γιάρδες ελεύθερης κολύµβησης ( r = 0,90, Sharp et al., 1982). Η µεταδιεγερτική διευκόλυνση ή προενεργοποίηση χαρακτηρίζεται ως η διέγερση της νευροµυϊκής κατάστασης του σκελετικού µυός που παρατηρείται µετά από ερέθισµα προφόρτισης (West, Cunningham, Crewther, Cook, Kilduff, 2013). Η προενεργοποίηση, εµφανίζεται όλο και περισσότερο ως ένας επιπλέον τρόπος προετοιµασίας των αθλητών. Έχει ως στόχο την βραχυπρόθεσµη αύξηση της απόδοσης ενός µυ µετά από µία έντονη µυϊκή σύσπαση (Robbins et al., 2005). Ως επί το πλείστον σχετίζεται µε αγωνίσµατα ισχύος, όπως άλµατα, ρίψεις και σπριντ. Ωστόσο στην κολύµβηση δεν ξέρουµε κατά πόσο ισχύει αυτή η θεωρία. Αρκετές έρευνες επιδεικνύουν µεταγενέστερη βελτίωση στην ισχύ µετά από την εφαρµογή κάποιας µορφής επιβάρυνσης (Bevan et al. 2010; Baker, 2003; Kilduff et al., 2011). Η µεταδιεγερτική διευκόλυνση ή αλλιώς προενεργοποίηση µπορεί να επιτευχθεί όπως συµπεραίνεται µέσα από τη βιβλιογραφία, µετά από πολυαρθρικές ασκήσεις µε υψηλές αντιστάσεις (Bevan et al., 2010; Kilduff 2007; Kilduff 2011; West Cunningham, Crewther, Cook, Kilduff, 2013). Σε ασκήσεις ισχύος όπως είναι το κατακόρυφο άλµα (Gourgoulis, Aggeloussis, Kasimatis, Mavromatis, Garas, 2003), οι πιέσεις στήθους (Kilduff et al., 2007) τα µικρής απόστασης σπριντ (Bevan et al., 2010; Chatzopoulos et al., 2007), και οι αθλητικές ρίψεις- σφαιροβολία (Terzis, Karampatsos, Kyriazis, Kavouras, Georgiadis, 2012) παρατηρήθηκε σηµαντική βελτίωση της απόδοσης αφού είχε προηγηθεί εκτέλεση ασκήσεων υψηλής έντασης. Τα αποτελέσµατα της παρούσας εργασίας έδειξαν ότι το συγκεκριµένο ερέθισµα των 4x15µ αυξανόµενης έντασης, ως µορφή προενεργοποίησης δεν έχει σηµαντική επίδραση στην µεταβολή της επίδοσης στα 25µ ή 50µ ελευθέρου. Ο λόγος που επιλέχθηκε το συγκεκριµένο πρωτόκολλο ήταν η ευκολία και η πρακτικότητα ως προς τη χρήση του, λόγω 14

της µη αναγκαιότητας επιπλέον εξοπλισµού. Πιθανόν µε την χρησιµοποίηση εξοπλισµού αντίστασης (λάστιχα ή χεράκια), κατά την εκτέλεση των 4x15µ, να επιτυγχανόταν περαιτέρω ενεργοποίηση των αθλητών. Αυτό ίσως οφείλεται στο ότι απαιτείται έντονη µυϊκή σύσπαση για να επιτευχθεί µια βραχυπρόθεσµη αύξηση της απόδοσης ενός µυός (Robbins et al., 2005). Οι κυριότερες αιτίες στις οποίες οφείλεται το φαινόµενο της προενεργοποίησης είναι η αυξηµένη φωσφορυλίωση των ελαφρών αλυσίδων µυοσίνης (Rassier & Macintosh, 2000), η αλλαγή της γωνίας πρόσφυσης των µυϊκών ινών (Tillin & Bishop, 2009), και η αυξηµένη επιστράτευση κινητικών µονάδων µε υψηλό επίπεδο διεγερσιµότητας (Gullich & Schmidtbleicher, 1996). Ίσως το εν λόγω πρωτόκολλο προενεργοποίησης να µην είναι αρκετό για να προκαλέσει στους µύες την επιθυµητή προενεργοποίηση. Σύµφωνα µε τις περισσότερες έρευνες, ως εύρος έντασης της επιβάρυνσης χρησιµοποιείται το 80 90% ( 1ΜΑΕ) και ποσότητα ερεθίσµατος από 1 µέχρι 5 σετ (Gourgoulis, Aggelousis, Kasimatis, Mavromatis, Garas, 2003; Kilduff et al., 2007; Kilduff et al., 2011). Εκτός από το επίπεδο της έντασης των ασκήσεων που προηγούνται της προσπάθειας, η βελτίωση της απόδοσης στη συγκεκριµένη προσπάθεια, εξαρτάται από την περίοδο αποκατάστασης πριν από αυτήν, (Kilduff et al., 2007; Kilduff et al., 2011) από το επίπεδο της δύναµης των αθλητών (Gourgoulis, Aggeloussis, Kasimatis, Mavromatis, Garas, 2003) και τέλος, από τη µυϊκή τους σύσταση (Terzis, Spengos, Karampatsos, Manta, Georgiadis, 2009; Hamada, Sale, Macdougall, Tarnopolsky, 2000). Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι παραπάνω έρευνες διεξήχθησαν στην ξηρά, παρόλα αυτά οι υψηλές εντάσεις που χρησιµοποιήθηκαν φαίνεται να είναι ευεργετικές ως προς τη βελτίωση της απόδοσης. Αυτό µας οδηγεί στην υπόθεση ότι πιθανόν να χρειάζεται αυξηµένη αντίσταση κατά την εκτέλεση του οποιουδήποτε πρωτοκόλλου προενεργοποίησης, έτσι ώστε να επιτευχθεί βελτίωση στην κολυµβητική απόδοση, το οποίο θα µπορούσε να πραγµατοποιηθεί µε την χρησιµοποίηση εξοπλισµού αντίστασης (λάστιχα ή χεράκια), κατά την εκτέλεση των 4x15µ. Συµπερασµατικά δεν υπάρχει σηµαντική διαφορά στην κολυµβητική απόδοση µετά από την προενεργοποίηση που εφαρµόσαµε, αν και παρουσιάζονται κάποιες ατοµικές διαφορές, οι οποίες αξίζει να λαµβάνονται υπόψη από προπονητές και αθλητές. Αυτό οφείλεται στην διαφορετική επίδραση που έχει κάποιο συγκεκριµένο ερέθισµα στους αθλητές, γεγονός που πρέπει να συνυπολογίζεται ούτως ώστε να επιτευχθεί µεγιστοποίηση της απόδοσης. Προτάσεις για µελλοντικές έρευνες Στη βιβλιογραφία δυστυχώς δεν υπάρχουν αρκετές έρευνες για την επίδραση της προενεργοποίησης στην κολυμβητική απόδοση. Η απουσία σχετικών ερευνών αποτελεί σημαντικό μειονέκτημα για την εξαγωγή περισσότερων εμπεριστατωμένων συμπερασμάτων σχετικά με την προενεργοποίηση και τον ρόλο της στο άθλημα της κολύμβησης. Για αυτό το λόγο κρίνεται απαραίτητο να πραγματοποιηθούν περαιτέρω έρευνες. 15

Σηµασία για τον αγωνιστικό αθλητισµό Η προενεργοποίηση ή µεταδιεγερτική διευκόλυνση χρησιµοποιείται στον αθλητισµό για την µεγιστοποίηση της απόδοσης, και ως επί το πλείστον σχετίζεται µε αγωνίσµατα ισχύος, όπως άλµατα, ρίψεις και σπριντ. Στον χώρο της κολύµβησης δεν γνωρίζουµε κατά πόσο έχει θέση το φαινόµενο της προενεργοποίησης. Ίσως µε την εφαρµογή ενός κατάλληλου πρωτοκόλλου, να επιτύχουµε την αξιοποίηση των θετικών επιδράσεων της µεταδιεγερτικής διευκόλυνσης και στο υγρό στοιχείο. 16

Βιβλιογραφία 1) Alikhajeh, Y., Rahimi, N., Fazeli, K., Fazeli, H. (2012). The effect of different warm up stretch protocols on 20m-sprint performance in trained soccer players. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46, 2210 2214. 2) Arnett, M.G. (2002). Effects of Prolonged and Reduced Warm-Ups on Diurnal Variation in Body Temperature and Swim Performance. Journal of Strength and Conditioning Research, 16, 256 261 3) Balilionis, G., Nepocatych, S., Ellis, C., Richardson, M., Neggers, Y., Bishop, P. (2012).Effects Of Different Types Of Warm-Up On Swimming Performance, ReactionTime, And Dive Distance. Journal of Strength and Conditioning Research, 26 (12), 3297 3303. 4) Bishop, D., Bonetti, D., Dawson, B. (2001). The effect of three different warm-up intensities on kayak ergometer performance. Medicine & Science In Sports & Exercise,1026-1032. 5) Burkett, L., Phillips, W., Ziuraitis, J. (2005). The Best Warm-Up For The Vertical Jump In College-Age Athletic Men. Journal of Strength and Conditioning Research, 19(3), 673 676. 6) Chatzopoulos, D., Michailidis, C., Yiannakos, A., Alexiou, K., Patikas, D., Antonopoulos, C., Kotziamanidis, C. (2007). Postactivation potentiation effects after heavy resistance exercise on running speed. Journal of Strength and Conditioning Research, 21(4), 1278-1281. 7) Church, B., Wiggins, M., Moode, M., Crist, R. (2001). Effect Of Warm-Up And Flexibility Treatments On Vertical Jump Performance. Journal of Strength and Conditioning Research, 15(3), 332 336. 8) Fletcher, I.M., Bethan, J. (2004). The effect of different warm-up stretch protocols on 20 meter sprint performance in trained rugby union players. Journal of Strength and Conditioning Research, 18(4), 885 888. 9) Gourgoulis, V., Aggeloussis, N., Kasimatis, P., Mavromatis, G., Garas, A. (2003). Effect of a Submaximal Half-Squats Warm-up Program on Vertical Jumping Ability. Journal of Strength and Conditioning Research, 17(2), 342 344. 10) Gullich, A., Schmidtbleicher, D. (1996). Mvc-induced short-term potentiation of explosive force. New studies in athletics 11, 67-81. 11) Johnson, P., Sharp, P., Hedrick, C. (1993). Relationship of swimming power and dryland power to sprint freestyle performance : a multiple regression approach. Journal of Swimming Research, 9, 10-14. 12) Kilduff, L., Bevan, H., Kingsley, M., Owen, N., Bennett, M., Bunce, P., Hore, A., Maw, J., Cunningham, D. (2007). Postactivation potentiation in professional rugby players: optional recovery. Journal of Strength and Conditioning Research, 21(4), 1134-1138. 13) Kilduff, L., Cunningham, D., Owen, N., West, D., Bracken, R., Cook, C. (2011). Effect Of Postactivation Potentiation On Swimming Starts In International Sprint Swimmers. Journal of Strength and Conditioning Research, 25 (9), 2418 2423. 14) King, A. The relative effects of various warm-up procedures on 50 meter times of trained, competitive swimmers. J Phys Educ 7: 22 24, 1979. 17

15) Morouco, P., Keskinen, K., Villas-Boas, J., Fernandes, R. (2011). Relationship between tethered forces and the four swimming techniques performance. Journal of Applied Biomechanics, 27, 161-169. 16) Neiva, H., Morouço, P., Silva, A.J., Marques, M.C., Marinho, D.A. (2011). The effect of warm-up on tethered front crawl swimming forces. Journal of Human Kinetics Special Issue, 113-119. 17) Rassier, D., Macintosh, B. (2000). Coexistence of potentiation and fatigue in skeletal muscle. Brazilian Journal of Medical and Biological Research, 33, 499-508. 18) Robbins, D. (2005). Postactivation potentiation and its practical applicability: a brief review. Journal of Strength and Conditioning Research, 19(2), 453-458. 19) Sharp, R., Troup, J., Costill, D. (1982). Relationship between power and sprint freestyle swimming. Medicine and Science in Sports and Exercise, 14, no 1, 53-56. 20) Stewart, I., Sleivert, G. (1998). The Effect of Warm-up Intensity on Range of Motion and anaerobic performance. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 27(2), 154-161. 21) Terzis, G.,Spengos, K., Karampatsos, G., Manta, P., Georgiadis, G. (2009). Acute effect of drop jumping on throwing performance. Journal of Strength and Conditioning Research, 23 (9), 2592-2597. 22) Tillin, N., Bishop, D. (2009). Factors modulating postactivation potentiation and its effects on performance on subsequent explosive activities. Sports Med, 39(2), 147-166. 23) Volianitis, S., Koutedakis, Y., Carson, R. (2001). Warm-up: a brief review. Journal of Dance Medicine and Science, 5(3), 75-81. 24) West, D., Cunningham, D., Crewther, B., Cook, C., Kilduff, L. (2013). Influence Of Ballistic Bench Press On Upper Body Power Output In Professional Rugby Players. Journal of Strength and Conditioning Research, 27 (8), 2282 2287. 25) West, D., Dietzig, B. M., Bracken, R.M., Cunningham, D. J., Crewther, B.T., Cook, C.J. et al. (2013). Influence of post-warm-up recovery time on swim performance in international swimmers. Journal of Science and Medicine in Sport, 16, 172 176. 26) Yeater, R., Martin, B., White, M., Gilsont, K. (1981). Tethered swimming forces in the crawl, breast and back strokes and their relationship to competitive performance. Journal of Biomechanics, 14, no 8, 527-537. 18