Περιεχόµενα Πρόλογος...13 Ευχαριστίες...14 Προλόγηση...16 1 Εισαγωγή...17 1.1 Εισαγωγή και στόχοι αυτού του βιβλίου...19 1.2 Ορισµός ενός έργου...20 1.3 Μια ιστορική αναδροµή στον τοµέα της διαχείρισης έργων...23 1.4 Τι συµβαίνει σήµερα στον τοµέα της διαχείρισης έργων...25 1.5 Η σχέση ανάµεσα στη διαχείριση έργου και τη γενική διαχείριση...29 1.6 Η βάση γνώσεων για τη διαχείριση έργων...32 1.7 Εισαγωγικά σχόλια για τα επόµενα κεφάλαια...33 1.8 Περίληψη...35 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Τρεις διαχειριστές έργων µε σαφώς διαφορετικούς ρόλους...37 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Η µεγάλη λακκούβα...39 2 οµές και πλαίσια...44 2.1 Το µοντέλο του έργου...45 2.2 Οι τέσσερις φάσεις της διαχείρισης έργου...48 2.3 Η διαχείριση έργου µέσα στο πλαίσιο των 7 σηµείων...55 2.4 Το περιβάλλον του έργου...56 2.5 Η πολυπλοκότητα των έργων... 59 2.6 Οι δοµές των αποθεµάτων γνώσης...63 2.7 Περίληψη...67 Η διαχείριση έργου στην πράξη: οµές για ένα έργο βελτίωσης η εταιρεία Permanent Way Company...68 Η διαχείριση έργου στην πράξη: ιάρθρωση ενός προσωπικού έργου...69 ΦΑΣΗ 1 η : ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...73 3 Στρατηγική και διαχείριση έργου...75 3.1 Γιατί χρειάζεται η στρατηγική;...76 3.2 Στρατηγική οργανισµού και έργα...79
8 Περιεχόµενα 3.3 Η διαχείριση έργων ως στρατηγική ικανότητα...82 3.4 Συντονισµός πόρων...83 3.5 Στόχοι έργου και στόχοι οργανισµού...87 3.6 Μέτρηση της απόδοσης του έργου...95 3.7 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...96 3.8 Περίληψη...97 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Νέες εγκαταστάσεις για το Πανεπιστήµιο του Rummidge (µε έκφραση συγνώµης προς τον David Lodge)...99 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Επιλογή προσωπικού έργου...101 4 Ορισµός του έργου... 106 4.1 Ανάπτυξη της ιδέας...107 4.2 ιαχείριση εύρους...110 4.3 Η διαδικασία υλοποίησης του έργου...112 4.4 οµή ανάλυσης εργασιών...120 4.5 Αποτύπωση της διαδικασίας...123 4.6 Καθορισµός σηµείων ελέγχου...124 4.7 ιαχείριση οµάδας συµφερόντων...127 4.8 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...130 4.9 Περίληψη...132 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Χρήση ελεγχόµενων διαδικασιών σε µια µεγάλη εταιρεία τηλεπικοινωνιών...133 ΦΑΣΗ 2 η : ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ... 137 5 Σχεδιασµός χρόνου... 139 5.1 Σχεδιασµός χρόνου: η διαδικασία...140 5.2 ιαγράµµατα Gantt...141 5.3 Εκτιµήσεις...145 5.4 ιαγράµµατα µε βέλη δραστηριοτήτων και ανάλυση κρίσιµης διαδροµής...147 5.5 ιαγράµµατα µε κόµβους δραστηριοτήτων...153 5.6 Σύγκριση µεθόδου µε βέλη δραστηριοτήτων και µεθόδου µε κόµβους δραστηριοτήτων...158 5.7 Χρονοπρογραµµατισµός...160 5.8 Σχεδιασµός έργου µε τη βοήθεια υπολογιστή...161 5.9 Έργα γρήγορης ολοκλήρωσης...162 5.10 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...166 5.11 Περίληψη...167 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Γρήγορη ανάπτυξη προϊόντος στην εταιρεία Instron...168 6 ιαχείριση έργου µέσω κρίσιµης αλυσίδας... 176 6.1 Τα αποτελέσµατα...177 6.2 Τα αίτια...178 6.3 Το υπόβαθρο για µια πιθανή λύση Θεωρία των Περιορισµών...184
Περιεχόµενα 9 6.4 Εφαρµογή της Θεωρίας των Περιορισµών στη διαχείριση έργων...185 6.5 Σχεδιασµός...188 6.6 Έλεγχος των έργων...191 6.7 Περίληψη...192 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Η Balfour Beatty εισάγει την κρίσιµη αλυσίδα στη διαχείριση έργων...192 7 Σχεδιασµός κόστους και ποιότητας...198 7.1 Η διαδικασία σχεδιασµού του κόστους...199 7.2 Οι τεχνικές εκτίµησης του κόστους...201 7.3 Συσσώρευση κόστους...208 7.4 ιαχείριση κόστους: οι προϋπολογισµοί...210 7.5 Η διαδικασία σχεδιασµού της ποιότητας...213 7.6 Σχεδιασµός συµµόρφωσης της ποιότητας...215 7.7 Σχεδιασµός της απόδοσης σε ό,τι αφορά την ποιότητα...217 7.8 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...221 7.9 Περίληψη...222 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Υιοθέτηση ενός προτύπου για το σχεδιασµό έργου χρήσιµη πρακτική ή περιττός περιορισµός;...223 8 Ανάλυση σχεδίων και διαχείριση κινδύνων...228 8.1 Ανάλυση χρονοδιαγραµµάτων...229 8.2 Ανάλυση σχεδίων κόστους...233 8.3 Ανάλυση σχεδίων ποιότητας... 242 8.4 ιαχείριση κινδύνων...243 8.5 Τεχνικές ποσοτικού προσδιορισµού του κινδύνου...249 8.6 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...258 8.7 Περίληψη...260 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Επικίνδυνη δουλειά...261 Παράρτηµα 8.1 Πίνακες συντελεστών PERT...270 Παράρτηµα 8.2 Παρούσα αξία 1...272 ΦΑΣΗ 3 η : ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...275 9 Οργάνωση έργου: δοµές και οµάδες...277 9.1 Ο ρόλος των οµάδων...278 9.2 Οργάνωση αποκλειστικά για εκτέλεση έργων...281 9.3 ιαχείριση µήτρας...282 9.4 Επιλογή της δοµής...283 9.5 Μικτές οργανωτικές δοµές και συντονισµός...287 9.6 Οµαδική εργασία...288 9.7 Κύκλοι ζωής οµάδων...289 9.8 ιαχείριση προσωπικοτήτων που ανήκουν σε οµάδες...292 9.9 Αποτελεσµατική οµαδική εργασία...294 9.10 ιοίκηση οµάδας διενέργεια αποτελεσµατικών συσκέψεων...296
10 Περιεχόµενα 9.11 ιοίκηση οµάδας συνεργασία µε άτοµα και οµάδες σε γεωγραφικά αποµακρυσµένες περιοχές...297 9.12 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...299 9.13 Περίληψη...301 Η διαχείριση έργου στην πράξη: ιαχείριση µήτρας στην Cardiff Bay Development Corporation...302 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Η εταιρεία Semco...303 10 Μάνατζµεντ και ηγεσία σε περιβάλλον έργου... 307 10.1 Ο ρόλος της ηγεσίας και του µάνατζµεντ στα έργα...308 10.2 Ατοµικές δεξιότητες και στάσεις...311 10.3 Παρακίνηση ατόµων...316 10.4 Επίδραση της δοµής στους διαχειριστές έργων...321 10.5 Επίδραση της κουλτούρας στους διαχειριστές έργων...322 10.6 Στυλ µάνατζµεντ...325 10.7 Η εξέλιξη της διαχειριστικής σκέψης...325 10.8 Ανάπτυξη νέων θεωριών µάνατζµεντ...327 10.9 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...328 10.10 Περίληψη...329 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Ο χρόνος κυλάει σαν νερό...330 11 Έλεγχος των έργων... 336 11.1 Συστήµατα ελέγχου...337 11.2 Έλεγχος των κυριότερων περιορισµών ποιότητα...343 11.3 Έλεγχος των κυριότερων περιορισµών κόστος και χρόνος...345 11.4 Ορατός έλεγχος...349 11.5 Τελευταίο σχέδιο...351 11.6 Παρακολούθηση τεχνικής απόδοσης...354 11.7 Ο ρόλος των Συστηµάτων ιαχείρισης Πληροφοριών Έργου (PMIS)...355 11.8 Έλεγχος της αλλαγής...357 11.9 Έλεγχος των εργασιών ανάπτυξης έργου πνευµατική ιδιοκτησία...359 11.10 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...360 11.11 Περίληψη...361 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Το έργο Lifter...362 12 Θέµατα αλυσίδας προµηθειών... 366 12.1 Εισαγωγή στη διαχείριση της αλυσίδας προσφοράς...367 12.2 Προµήθειες...370 12.3 Συµβάσεις...377 12.4 Από τη διαχείριση των αγορών στη διαχείριση των σχέσεων...381 12.5 Σύγχρονες τεχνικές διαχείρισης της αλυσίδας προσφοράς...383 12.6 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...386 12.7 Περίληψη...387 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Συνεταιρισµός έργου στην British Airports Authority (BAA)...387
Περιεχόµενα 11 13 Επίλυση προβληµάτων και λήψη αποφάσεων...392 13.1 Το πλαίσιο του προβλήµατος...393 13.2 Μοντέλα συστηµάτων λήψης αποφάσεων...398 13.3 Αντιµετώπιση της αβεβαιότητας στη λήψη αποφάσεων...400 13.4 Τεχνικές κατασκευής µαθηµατικών µοντέλων...401 13.5 Εργαλεία επίλυσης προβληµάτων...403 13.6 Ανάλυση αιτίας-αποτελέσµατος-αιτίας...404 13.7 ένδρα αποφάσεων...407 13.8 Απλά πλαίσια αποφάσεων...409 13.9 Συστήµατα υποστήριξης αποφάσεων...411 13.10 H σπουδαιότητα των µετέπειτα ενεργειών...412 13.11 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...412 13.12 Περίληψη...413 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Η χρήση της ανάλυσης αιτίας-αποτελέσµατος-αιτίας...414 ΦΑΣΗ 4 η : ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ...73 14 Ολοκλήρωση έργου και επανεξέταση...423 14.1 Ολοκλήρωση και παράδοση έργου...424 14.2 Ανάλυση των δραστηριοτήτων βελτίωσης...431 14.3 Μάθηση πριν από την πράξη ο ρόλος των εξωτερικών γνώσεων...433 14.4 Μάθηση από την πράξη ο ρόλος του εσωτερικού ελέγχου και της επανεξέτασης...436 14.5 Πραγµατοποίηση της επανεξέτασης...440 14.6 Η δικαίωση όλων εκτίµηση του κόστους της ποιότητας...441 14.7 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης...443 14.8 Περίληψη...444 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Στη VCS όλα έχουν το σχήµα του αχλαδιού...445 15 Βελτίωση της απόδοσης ενός έργου...456 15.1 Η ωριµότητα της διαχείρισης έργων...457 15.2 Σηµαντικές επιρροές στην αλλαγή διαδικασίας (1) επανασχεδιασµός της επιχειρηµατικής διαδικασίας...459 15.3 Σηµαντικές επιρροές στην αλλαγή διαδικασίας (2) µέτρα αναφοράς...461 15.4 Σηµαντικές επιρροές στην αλλαγή διαδικασίας (3) λιτή διαχείριση έργου 465 15.5 Οι τρεις κολώνες της αλλαγής...470 15.6 Μελλοντικές προκλήσεις για τη διαχείριση έργων...472 15.7 Περίληψη...473 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Ανάπτυξη νέου προϊόντος στην Toyota Forklift Truck το έργο Χ300...474 Παράρτηµα Σχετικά πρότυπα...485 Α.1 ISO 9000...485 Α.2 PRINCE2...492
12 Περιεχόµενα Α.3 ISO 14000...494 Η διαχείριση έργου στην πράξη: Εφαρµογή του προτύπου BS-EN-ISO 9000 σε ένα περιβάλλον παροχής υπηρεσιών υγείας...496 Η διαχείριση έργου στην πράξη: PRINCE ή κάτι άλλο;...497 Ευρετήριο...499
5 Σχεδιασµός χρόνου "Αν δεν έχεις σχέδιο, τότε σχεδιάζεις την αποτυχία σου" (παλιό ρητό) Η παραγωγή σχεδίων συχνά αντιµετωπίζεται ως τελικός στόχος, µε συνέπεια να χάνεται η ουσία και η αξία που µπορεί να προσθέσει αυτή η δραστηριότητα. Οι στόχοι της είναι διπλοί. Πρώτον, πρέπει να δίνει µια ευκαιρία στον υπεύθυνο για την κατάστρωση σχεδίων να βελτιστοποιήσει το σύστηµα του έργου. εύτερον, πρέπει να δίνει µια ευκαιρία για αποφυγή προβληµάτων. Οι δύο αυτοί στόχοι θέτουν τις βάσεις της συλλογιστικής γι' αυτά που θα ακολουθήσουν. Έχοντας καταστρώσει τα γενικά µοντέλα, το επόµενο καθήκον του υπεύθυνου για το σχεδιασµό είναι να καθορίσει τις λεπτοµέρειες. Η µελέτη των στόχων σε υψηλά κλιµάκια και η επίλυση των πιθανών διενέξεων του έργου εξασφαλίζουν γερά θεµέλια επάνω στα οποία µπορούµε να χτίσουµε. Το κεφάλαιο αυτό παρουσιάζει τα µέσα συγκέντρωσης και οργάνωσης όλων αυτών των λεπτοµερειών, ώστε να εξαχθούν οι πληροφορίες που χρειάζονται όλες οι οµάδες συµφερόντων. Προτιµώνται οι τεχνικές που χρησιµοποιούν διαγράµµατα, αφού δηµιουργούν τις µεγαλύτερες δυνατότητες για συµµετοχή και άλλων προκειµένου να ακουστούν οι χρήσιµες απόψεις τους και να αναληφθούν δεσµεύσεις. Όµως ο στόχος αυτών των λεπτοµερειών πρέπει να παρα- µείνει σε περίοπτη θέση στη σκέψη του υπεύθυνου για το σχεδιασµό. Από µόνες τους, οι λεπτοµέρειες αυτές έχουν ελάχιστη αξία. Η δύναµή τους βρίσκεται στο ότι µας επιτρέπουν να διερευνήσουµε τα σχέδια και να εντοπίσουµε πιθανές βελτιώσεις για τις µεθόδους, που µπορεί να αποτελούν ευκαιρίες είτε για καλύτερες επιδόσεις είτε για την αποφυγή κινδύνων. Με αυτά τα θέµατα θα ασχοληθούµε στο Κεφάλαιο 8. Για το διαχειριστή έργου, αυτό είναι ένα από τα πιο ανεπτυγµένα πεδία του θέµατος, αφού οι µέθοδοι χρησιµοποιούνται για περισσότερα από 50 χρόνια. Όµως πρέπει να µελετηθούν υπό το φως της εµπειρίας, ένα θέµα που θα εξετάσουµε στο επόµενο κεφάλαιο. Περιεχόµενα Μαθησιακοί στόχοι 5.1 Σχεδιασµός χρόνου: η διαδικασία 5.2 ιαγράµµατα Gantt 5.3 Εκτιµήσεις 5.4 ιαγράµµατα µε βέλη δραστηριοτήτων και ανάλυση κρίσιµης διαδροµής 5.5 ιαγράµµατα µε κόµβους δραστηριοτήτων
140 ιαχείριση Έργου 5.6 Σύγκριση µεθόδου µε βέλη δραστηριοτήτων και µεθόδου µε κόµβους δραστηριοτήτων 5.7 Χρονοπρογραµµατισµός 5.8 Σχεδιασµός έργου µε τη βοήθεια υπολογιστή 5.9 Έργα γρήγορης ολοκλήρωσης 5.10 Σχετικές ενότητες των αποθεµάτων γνώσης 5.11 Περίληψη Η διαχείριση έργου στην πράξη: Γρήγορη ανάπτυξη προϊόντος στην εταιρεία Instron Βασικοί όροι Ερωτήσεις ανακεφαλαίωσης και άλλες ασκήσεις Βιβλιογραφία Περισσότερες πληροφορίες Μαθησιακοί στόχοι Ολοκληρώνοντας αυτό το κεφάλαιο, πρέπει να είστε σε θέση: Να απαριθµείτε τα βασικά εργαλεία για τη διαµόρφωση µοντέλων για τις ανάγκες των έργων σε χρόνο, κόστος, και ποιότητα Να κάνετε τους βασικούς υπολογισµούς που αφορούν ένα σχέδιο έργου Να χρησιµοποιείτε αυτά τα σχέδια για τη βελτιστοποίηση των έργων (βελτίωση και αποφυγή κινδύνων) Να κάνετε µια πρώτη απόπειρα κατανοµής των πόρων Να εντοπίζετε τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα των έργων γρήγορης ολοκλήρωσης. 5.1 Σχεδιασµός χρόνου: η διαδικασία Στο Κεφάλαιο 2, ένα από τα ζητήµατα που θα πρέπει να αντιµετωπίσουν οι υπέρµαχοι της καλής διαχείρισης έργων είναι το θέµα των στελεχών που τα κρατούν όλα µέσα στο µυαλό τους. Αυτό µπορεί να αποδίδει ικανοποιητικά όταν τα έργα είναι βραχυχρόνια ή όχι ιδιαίτερα πολύπλοκα, αλλά για το υπόλοιπο 98% των έργων είναι απαραίτητος κάποιος σχεδιασµός. Η διαδικασία σχεδιασµού των έργων που περιγράψαµε στο προηγούµενο κεφάλαιο περιλαµβάνει τέσσερις κύριες φάσεις: τον εντοπισµό των συνιστωσών δραστηριοτήτων, τον καθορισµό της λογικής σειράς τους, την πραγµατοποίηση εκτιµήσεων για το χρόνο και τους πόρους, και την παρουσίαση του σχεδίου µε µια εύκολα κατανοητή µορφή. Το τελευταίο βήµα δίνει τη δυνατότητα γνωστοποίησης του σχεδίου σε όλα τα µέρη που ε- µπλέκονται στο έργο και στην ανάλυση (που είναι το αντικείµενο του επόµενου κεφαλαίου). Η γενική προσέγγιση στο θέµα του σχεδιασµού περιλαµβάνει το ξεκίνηµα µε µια πρόχειρη γενική θεώρηση και τη διεξαγωγή αναθεωρήσεων µέσω της διαδικασίας που περιγράφεται παρακάτω. Η διαδικασία αυτή ονοµάζεται επαναλαµβανόµενη σηµαίνει την επανάληψη ενός κύκλου πολλές φορές ώστε να δοκιµαστούν οι επιπτώσεις που έχουν
Σχεδιασµός χρόνου 141 στα αποτελέσµατα οι αλλαγές που κάνουµε. Στόχος είναι οι κυριότερες αναθεωρήσεις να γίνονται νωρίς στη διάρκεια του κύκλου σχεδιασµού, και στη συνέχεια να γίνουν δευτερεύουσες βελτιώσεις στο σχέδιο. Όµως µετά από αυτά πρέπει να ακολουθεί µια περίοδος σταθερότητας γιατί αλλιώς τα σχέδια χάνουν την αξιοπιστία τους. Στην Εικόνα 5.1 παρουσιάζεται ο κύκλος αναθεώρησης-βελτίωσης. Η ενότητα αυτή ασχολείται µε την κατάρτιση αναλυτικών σχεδίων που αφορούν το χρόνο, ενώ οι τεχνικές που ακολουθούν είναι όλο και πιο πολύπλοκες. Όµως, παρά την πολυµορφία των εξεταζόµενων έργων, ένα πεδίο όπου συµφωνούν όλοι οι διαχειριστές έργων είναι η χρήση των διαφόρων τεχνικών που στηρίζονται σε διαγράµµατα και οι ο- ποίες: επιτρέπουν την κατασκευή µιας σφαιρικής αλλά κατανοητής εικόνας των δραστηριοτήτων του έργου, και φέρνουν σε επαφή αυτό το πεδίο µε άλλα. Εικόνα 5.1 Σειρά σχεδιασµού Η προτίµηση για τεχνικές που στηρίζονται σε διαγράµµατα είναι κάτι περισσότερο από "µία εικόνα που λέει χίλιες λέξεις". Η όλη διαδικασία αναθεώρησης-βελτίωσης δηµιουργείται γύρω από άτοµα που είναι σε θέση να καταλάβουν τι συµβαίνει. Αυτό είναι γνωστό ως "ορατότητα", και αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό και του σχεδίου και της διαδικασίας. Μια από τις πιο συχνά χρησιµοποιούµενες τεχνικές είναι το ραβδόγραµµα ή διάγραµ- µα Gantt. 5.2 ιαγράµµατα Gantt Ο σκοπός των τεχνικών που στηρίζονται σε διαγράµµατα είναι να εξηγήσουν τις σχέσεις ανάµεσα στις δραστηριότητες και το χρόνο. Η απλούστερη µορφή είναι το οριζόντιο ραβδόγραµµα, όπως αυτό στην Εικόνα 5.2. Το διάγραµµα δείχνει τη δραστηριότητα Α (απεικονίζεται µε το γραµµοσκιασµένο µέρος) που ξεκινάει στη χρονική στιγµή 1 και τελειώνει στη χρονική στιγµή 3. Στο ίδιο διάγραµµα µπορούν να παρουσιαστούν µε βάση την ίδια χρονική κλίµακα πολλές δραστηριότητες.
142 ιαχείριση Έργου Εικόνα 5.2 Οριζόντιο ραβδόγραµµα. Η δραστηριότητα Α ξεκινάει τη χρονική στιγµή 1 και λήγει τη χρονική στιγµή 3 Το παράδειγµα που ακολουθεί αφορά µια άσκηση σχεδιασµού της διατριβής ενός φοιτητή. Ο φοιτητής έχει µια σειρά από επιλογές σχετικά µε το πώς να παρουσιάσει τις πληροφορίες. Ο επόπτης του, που είναι ένα πολυάσχολο άτοµο, του ζήτησε να παρουσιάζει τις πληροφορίες µε διαγράµµατα. Σχεδιασµός διατριβής Τα βασικά βήµατα σχεδιασµού είναι τα εξής: Εντοπισµός των συνιστωσών δραστηριοτήτων. Καθορισµός της σειράς τους. Εκτίµηση του απαιτούµενου χρόνου και των απαιτούµενων πόρων. Παρουσίαση του σχεδίου. Οι χρονικοί περιορισµοί είναι η ηµεροµηνία έναρξης και η ηµεροµηνία λήξης. Η αρχική δήλωση είχε την εξής µορφή: ραστηριότητα Ηµεροµηνία έναρξης έργου 2/5 Χρόνος 1 Εξέταση βιβλιογραφίας 2/5 10/6 2 Προγραµµατισµός επισκέψεων 20/6 4/7 3 Κατάρτιση ερωτηµατολογίου 4/7 25/7 4 Επανεξέταση ερωτηµατολογίου 25/7 8/8 5 Παράδοση ερωτηµατολογίου 8/8 26/9 6 Ανάλυση των αποτελεσµάτων 26/9 2/11 7 Σύνταξη έκθεσης 2/11 9/12 Ηµεροµηνία παράδοσης 9/12
Σχεδιασµός χρόνου 143 Το επόµενο βήµα είναι η ανάγκη για διαγραµµατική παρουσίαση του σχεδίου. Σε αυτή την περίπτωση, αρκεί η σήµανση µιας εβδοµάδας µε έναν αστερίσκο, ενώ απαιτείται µόνον ένα στυλό και ένα χαρτί ή κάποιος επεξεργαστής κειµένου, όπως φαίνεται στην Εικόνα 5.3. Σε αυτό το παράδειγµα: καθιερώθηκε ένα επίπεδο λογικής, και χρησιµοποιήθηκαν συµβάσεις (ο χρόνος µετράται από αριστερά προς τα δεξιά, ενώ οι δραστηριότητες διατάσσονται από πάνω προς τα κάτω µε τη σειρά πραγµατοποίησής τους). Ηµεροµηνία έναρξης έργου 1. Εξέταση βιβλιογραφίας ****** 2. Προγραµµατισµός επισκέψεων ** 3. Κατάρτιση ερωτηµατολογίου *** 4. Επανεξέταση ερωτηµατολογίου ** 5. Παράδοση ερωτηµατολογίου ******* 6. Ανάλυση των αποτελεσµάτων ****** 7. Σύνταξη έκθεσης ***** Ηµεροµηνία παράδοσης Εικόνα 5.3 Σχέδιο έργου σε διαγραµµατική µορφή 2/5 20/6 8/8 26/9 2/11 9/12 Επιπλέον, ο φοιτητής χρειάστηκε να προβεί σε δύο κρίσιµης σηµασίας ενέργειες: Μελλοντικό χρονοπρογραµµατισµό ξεκίνησε τις δραστηριότητες σε δεδοµένη ηµεροµηνία και τις παρακολούθησε στο µέλλον για να προσδιορίσει την ηµεροµηνία λήξης. Αναδροµικό χρονοπρογραµµατισµό έλεγξε τη χρονική στιγµή κατά την οποία έ- πρεπε να ολοκληρωθεί το έργο και προσδιόρισε τη λογική των δραστηριοτήτων προς τα πίσω. Οι εργασίες αυτές συνοδεύονταν από χονδρικούς χρόνους που δόθηκαν για να διαπιστωθεί αν θα πληρούν τους δύο περιορισµούς για το χρόνο έναρξης και το χρόνο λήξης. Όπου ο χρόνος ήταν ανεπαρκής, οι δραστηριότητες συντοµεύθηκαν. Ο τυχόν επιπλέον χρόνος χρησιµοποιήθηκε για την επιµήκυνση άλλων δραστηριοτήτων. Η Εικόνα 5.4 δείχνει µια εναλλακτική παρουσίαση των παραπάνω. Οι λογικές σχέσεις υπογραµµίζονται µε τη χρήση βελών. Η κεφαλή του βέλους δείχνει µια δραστηριότητα που δεν µπορεί να προχωρήσει αν δεν ολοκληρωθεί η δραστηριότητα που είναι στην ουρά του βέλους. Οι ρόµβοι στο διάγραµµα χρησιµοποιούνται για να δείξουν "ορόσηµα", δηλαδή σηµαντικά σηµεία στη ζωή του έργου. Στην προκείµενη περίπτωση δείχνουν την ηµεροµηνία έναρξης και την ηµεροµηνία παράδοσης.
144 ιαχείριση Έργου Εικόνα 5.4 Απεικόνιση λογικών συνδέσεων µε βέλη
Σχεδιασµός χρόνου 145 Συχνά ένα τέτοιο διάγραµµα ονοµάζεται διάγραµµα Gantt ή διάγραµµα συνδεδεµένων ράβδων, επειδή αποτελεί τµήµα µιας δέσµης από τεχνικές που ανέπτυξε στις αρχές του προηγούµενου αιώνα ο Henry Gantt. Αρχικά χρησιµοποιήθηκε στο βιοµηχανικό σχεδιασµό. Τα διαγράµµατα Gantt, που σχεδιάζονται µε το χέρι, είναι καταλληλότερα για σχετικά απλά έργα, δηλαδή όταν: Ο αριθµός των δραστηριοτήτων και των πόρων είναι µικρός. Το περιβάλλον είναι αρκετά στατικό. Οι χρονικές περίοδοι είναι σχετικά µεγάλες ηµέρες και εβδοµάδες, και όχι ώρες. εν συνδέουν το χρόνο και το κόστος και, εποµένως, δεν παρέχουν µια µέθοδο καθορισµού του βέλτιστου τρόπου µε τον οποίο πρέπει να κατανεµηθούν οι πόροι. Για παράδειγµα, υπάρχουν δύο δραστηριότητες, η Χ και η Υ, για τις οποίες εκτιµήθηκαν οι χρόνοι και οι οποίες χρησιµοποιούν τον ίδιο πόρο. Αν ήταν δυνατή η µετακίνηση του πόρου από τη δραστηριότητα Χ στη δραστηριότητα Υ, η δραστηριότητα Υ θα µπορούσε να ολοκληρωθεί σε πιο σύντοµο χρόνο. Προφανώς, η δραστηριότητα Χ θα απαιτούσε περισσότερο χρόνο, αλλά πώς θα επηρέαζε αυτή η αλλαγή συνολικά το έργο; Αυτό το είδος ανάλυσης µε έργα ενός οποιουδήποτε βαθµού πολυπλοκότητας υποβοηθείται από λογισµικό δείτε την ενότητα "Περισσότερες πληροφορίες" στο τέλος του κεφαλαίου. ιαγράµµατα Gantt περίληψη Πλεονεκτήµατα Σχεδιάζονται και διαβάζονται εύκολα Είναι καλά για στατικά περιβάλλοντα Είναι χρήσιµα για την επισκόπηση των δραστηριοτήτων ενός έργου Έχουν πολύ ευρεία χρήση Αποτελούν τη βάση της διασύνδεσης γραφικών για τα περισσότερα προϊόντα λογισµικού υπολογιστών Μειονεκτήµατα Είναι δύσκολη η ενηµέρωσή τους µε το χέρι όπου πρέπει να γίνουν πολλές αλλαγές τα διαγράµµατα µπορεί να γίνουν παρωχηµένα γρήγορα και να µη θεωρούνται αξιόπιστα εν εξισώνουν το χρόνο µε το κόστος εν βοηθούν στη βελτιστοποίηση της κατανοµής των πόρων 5.3 Εκτιµήσεις Τελικά, πόσο χρόνο θα χρειαστείτε για να ολοκληρώσετε µια σηµαντική έκθεση για τον προϊστάµενό σας ή µια εργασία 3.000 λέξεων στο πλαίσιο των σπουδών σας; Τότε είναι που ανακύπτουν πολλά ερωτήµατα, µεταξύ των οποίων είναι τα εξής: Πόσο ακριβείς πρέπει να είστε; Το στοιχείο που απαιτείται πρέπει να είναι πρόχειρο/γενικό ή θα το χρησιµοποιήσουµε για εκτενή σχεδιασµό;
146 ιαχείριση Έργου Έχετε κάποια προηγούµενη εµπειρία σε αυτό; Αν ναι, πόσος χρόνος χρειάστηκε την τελευταία φορά; Ποιες είναι οι πιθανές παγίδες που µπορεί να εµφανιστούν και οι οποίες θα µπορούσαν να προκαλέσουν σηµαντική καθυστέρηση; Ποια άλλα καθήκοντα θα παρεµβληθούν στον τρόπο εκτέλεσης αυτών των καθηκόντων (δείτε στο Κεφάλαιο 6, για τα πολλαπλά καθήκοντα); Μπορεί η εκτίµηση να είναι ένα βασικό τµήµα του σχεδιασµού έργων αλλά, όπως θα δούµε, είναι ένας τοµέας όπου εφαρµόζονται περισσότερα τεχνάσµατα και εµφανίζονται αυταπάτες πιο συχνά από ό,τι σε κάθε άλλο τοµέα ανθρώπινης δραστηριότητας. Στο ση- µείο αυτό θα εξετάσουµε τα βασικά στοιχεία της εκτίµησης, αλλά πρέπει να θυµάστε ότι η λέξη "εκτίµηση" είναι συνώνυµη της λέξης "εικασία". Εποµένως, πρέπει να χειριζόµαστε µε επιστηµονικό τρόπο τους αριθµούς που προκύπτουν από αυτή τη διαδικασία, και να µην κάνουµε βιαστικά πρόχειρες εκτιµήσεις στις οποίες θα βασιστούµε αργότερα. Οι επιπτώσεις αυτής της δραστηριότητας εξετάζονται στο Κεφάλαιο 6. Ο ρόλος του διαχειριστή έργου στη διαδικασία της εκτίµησης ξεκινά από τη συγκέντρωση των εκτιµήσεων άλλων ατόµων κατά την προετοιµασία της πρότασης και φτάνει µέχρι την παροχή εκτενούς χρηµατοοικονοµικής ανάλυσης κόστους-οφέλους. Είναι επιτακτική ανάγκη η λειτουργία αυτή να µη γίνεται µέσα σε κενό πρέπει να χρησιµοποιείται για την καθοδήγηση της διαδικασίας η ανατροφοδότηση από προηγούµενα σχέδια και εκτιµήσεις. Η εκτίµηση είναι µια δραστηριότητα που συνεχίζεται στη διάρκεια του κύκλου ζωής του έργου. Καθώς το έργο πλησιάζει την ολοκλήρωσή του, ο διαχειριστής θα είναι πιο σίγουρος για τους τελικούς χρόνους, τους πόρους, και συνεπώς και για το κόστος. Οι τύποι των εκτιµήσεων, ο χαρακτήρας τους, ο ρόλος, και η ευστοχία τους παρουσιάζονται στον Πίνακα 5.1. Πίνακας 5.1 Ο χαρακτήρας, ο ρόλος, και η ευστοχία των διαφόρων τύπων εκτιµήσεων Τύπος Χαρακτήρας Ρόλος Ευστοχία Πρόχειρη Ναι µεν αλλά Εκτενείς εκτιµήσεις για τη λήξη Υπάρχει πολλή αβεβαιότητα ως προς το περιεχόµενο Όπως υλοποιήθηκε στο παρελθόν, αλλά µε τις παρακάτω διορθώσεις υπάρχουν µερικά ποσοτικά στοιχεία Εκτελούνται µερικές αρχικές εργασίες για να προσδιοριστεί ποια είναι τα πιθανά προβλήµατα Ένα µεγάλο τµήµα του έργου έχει ολοκληρωθεί και απαιτείται επιπλέον χρηµατοδότηση για την εκτέλεση των καθηκόντων Γρήγορος έλεγχος για το κατά πόσο είναι εφικτό το υπόµνηµα Με έναν κατάλληλο συντελεστή απρόβλεπτων καταστάσεων µπορεί να χρησιµοποιηθεί για προτάσεις Προτάσεις Απαιτούνται επιπλέον κεφάλαια Πολύ µικρή Μέτρια Μέτρια Μεγάλη
Σχεδιασµός χρόνου 147 Η ύπαρξη των εκτιµήσεων για τις απαιτήσεις σε χρόνο και πόρους είναι ένα µέρος της κατάρτισης σχεδίων. Κατά την εκτίµηση του χρόνου, τα στοιχεία αυτά πρέπει να ενσωµατωθούν σε µοντέλα του πιθανού συστήµατος έργου που θα δώσουν τη δυνατότητα προσδιορισµού βασικών µεταβλητών, όπως η διάρκεια έργου και το χρονοδιάγραµµα. Όπως είπαµε, τα διαγράµµατα Gantt έχουν περιορισµένη χρήση από αυτή την άποψη, ενώ η χρήση των διαγραµµάτων δικτύου είναι κατάλληλη για τα περισσότερα έργα εκτός από τα πολύ απλά. Πώς αντιµετωπίζεται η αυξηµένη πολυπλοκότητα µέσω διαγραµµάτων δικτύου Τα διαγράµµατα Gantt είναι πολύ χρήσιµα όταν ο βαθµός πολυπλοκότητας είναι µικρός. Όµως πολλά έργα απαιτούν υψηλότερο βαθµό ανάλυσης και µια µέθοδο που προσφέρεται περισσότερο για ανάλυση. Μια δραστηριότητα, αντί να παρουσιαστεί ως µια ράβδος σε ένα ραβδόγραµµα, µπορεί να παρουσιαστεί: ως βέλος που είναι γνωστό ως "βέλος δραστηριότητας", ως κόµβος που είναι γνωστός ως "κόµβος δραστηριότητας". Αυτά θα τα εξετάσουµε εκτενέστερα για να εξηγήσουµε τα βασικά στοιχεία του σχεδιασµού. Πριν ασχοληθούµε µε τους κόµβους δραστηριοτήτων, θα εξετάσουµε τα είδη της ανάλυσης που µπορούν να χρησιµοποιηθούν. Τέλος, παρατίθεται µια περίληψη της επιχειρηµατολογίας σχετικά µε τη µέθοδο που πρέπει να χρησιµοποιηθεί. 5.4 ιαγράµµατα µε βέλη δραστηριοτήτων και ανάλυση κρίσιµης διαδροµής Με βάση την πιο πάνω σύµβαση, ισχύουν οι παρακάτω "κανόνες": Το βέλος έχει κατεύθυνση από αριστερά προς τα δεξιά, γεγονός που δείχνει ότι ο χρόνος µετράται από αριστερά προς τα δεξιά. Το βέλος αρχίζει και τελειώνει σε ένα συµβάν (προς το παρόν, αυτό µπορούµε να το χαρακτηρίσουµε απλώς "χρονική στιγµή"). Τα συµβάντα και οι δραστηριότητες πρέπει να χαρακτηρίζονται µε µονοσήµαντους χαρακτηρισµούς ή ετικέτες. Για παράδειγµα, η δραστηριότητα Α µπορεί µεµονωµένα να παρουσιαστεί ότι διαρκεί από το συµβάν 1 µέχρι το συµβάν 2, όπως στην Εικόνα 5.5. Εικόνα 5.5 ιάγραµµα µε βέλος δραστηριότητας Η σειρά σχεδιασµού που παρουσιάζεται πιο πάνω, και περιλαµβάνει: εντοπισµό συνιστωσών δραστηριοτήτων,
148 ιαχείριση Έργου καθορισµό της σειράς τους, εκτίµηση του χρόνου για κάθε µία, παρουσιάζει τις δραστηριότητες περιγραφικά. Αυτό θα µετατραπεί τώρα στη µορφή βέλους δραστηριότητας για παρουσίαση. Για παράδειγµα, η Εικόνα 5.6 δείχνει δύο δραστηριότητες, την Α και τη Β. Η Β δεν µπορεί να ξεκινήσει αν δεν ολοκληρωθεί η Α, και οι χρόνοι για την Α και τη Β είναι πέντε και επτά ηµέρες αντίστοιχα. Η λογική αυτή είναι γνωστή ως εξάρτηση (για παράδειγµα, µην µπείτε στο πλυντήριο αυτοκινήτων πριν κλείσετε τα παράθυρα του αυτοκινήτου και πριν µαζέψετε την κεραία του ραδιοφώνου) και µπορεί να ερµηνευθεί µε τις Εικόνες 5.7 και 5.8. Στην προκείµενη περίπτωση, οι δραστηριότητες που εξαρτώνται από κάποια άλλη είναι περισσότερες. Συγκεκριµένα η B, η C, και η D δεν µπορούν να ξεκινήσουν αν δεν ολοκληρωθεί η Α. Αντίστοιχα, η H δεν µπορεί να ξεκινήσει αν δεν τελειώσουν η E, η F, και η G. Εικόνα 5.6 Εικόνα 5.7 Εικόνα 5.8 Βασικό ρόλο σε αυτή τη σύµβαση, µε την οποία περιγράφονται όλα τα έργα εκτός από τα πιο απλά, παίζει η προσθήκη των "εικονικών" δραστηριοτήτων όπου: Πρέπει να διατηρηθεί η λογική της σειράς των δραστηριοτήτων. Η εικονική δραστηριότητα αποσαφηνίζει το διάγραµµα. Για παράδειγµα, η δήλωση ότι "η δραστηριότητα L εξαρτάται από τη δραστηριότητα J, αλλά η δραστηριότητα Μ εξαρτάται και από τη δραστηριότητα J και από τη δραστηριότη-
Σχεδιασµός χρόνου 149 τα Κ" µας οδηγεί στην Εικόνα 5.9. Η διατύπωσή της µε αυτόν τον τρόπο θα δώσει µία επιπλέον λογική εξάρτηση και, συγκεκριµένα, την εξάρτηση της δραστηριότητας L από τη δραστηριότητα Κ. Σε αυτή την περίπτωση προστίθεται µια εικονική δραστηριότητα για να διατηρηθεί η λογική. Εµφανίζεται ως διακεκοµµένο βέλος και στην ουσία είναι µια δραστηριότητα µε µηδενική χρονική διάρκεια, όπως στην Εικόνα 5.10. Εικόνα 5.9 Εικόνα 5.10 Η κατάσταση πρέπει να αποσαφηνιστεί πλήρως εκεί όπου οι δύο δραστηριότητες έ- χουν το ίδιο συµβάν έναρξης και το ίδιο συµβάν λήξης. Η Εικόνα 5.11 πρέπει να παρουσιαστεί όπως η Εικόνα 5.12. Εικόνα 5.11 Εικόνα 5.12 Ανάλυση του δικτύου ανάλυση κρίσιµης διαδροµής Για να υπάρξει µια συνεπής µορφή για την αναλυτική φάση, η σύµβαση για τα σύµβολα που θα χρησιµοποιηθούν είναι αυτή που φαίνεται στην Εικόνα 5.13. Για να διευκολύνου- µε την αναθεώρηση των διαγραµµάτων, οι ετικέτες των συµβάντων θα αυξάνονται τώρα κατά 5 ή κατά 10, δίνοντας τη δυνατότητα προσθήκης ενδιάµεσων συµβάντων χωρίς να τροποποιούνται οι ετικέτες όλων των µεταγενέστερων. Εικόνα 5.13
150 ιαχείριση Έργου Υπάρχουν δύο νέοι όροι που θα εισαγάγουµε στα διαγράµµατα: Ο νωρίτερος χρόνος συµβάντος (earliest event time EET) προσδιορίζεται από τις δραστηριότητες που προηγούνται του συµβάντος και είναι ο χρόνος που µπορεί το συντοµότερο να ξεκινήσουν οι µετέπειτα δραστηριότητες Ο αργότερος χρόνος συµβάντος (latest event time LET) είναι ίδιος ή µεταγενέστερος του νωρίτερου χρόνου συµβάντος, και είναι το χρονικό σηµείο µέχρι το οποίο πρέπει το αργότερο να ολοκληρωθούν όλες οι προηγούµενες δραστηριότητες για να αποφευχθεί η ακινητοποίηση ολόκληρου του δικτύου. Η Εικόνα 5.14 δείχνει την απλούστερη περίπτωση, µε µια απλή δραστηριότητα. Εικόνα 5.14 Η Εικόνα 5.15 θα χρησιµοποιηθεί ως βάση για τον υπολογισµό του νωρίτερου χρόνου συµβάντος και του αργότερου χρόνου συµβάντος. Μπορείτε να σηµειώσετε τους δύο χρόνους στην εικόνα µόνοι σας. Ο υπολογισµός των δύο χρόνων χωρίζεται σε δύο διαδικασίες. Εικόνα 5.15 1 Κίνηση προς τα εµπρός για τον προσδιορισµό του ΕΕΤ Για την άσκηση αυτή, θα υποθέσουµε ότι το πρώτο συµβάν ξεκινάει τη χρονική στιγµή 0. Η κίνηση προς τα εµπρός αρχίζει µε το πρώτο συµβάν (10) σε αυτή την περίπτωση ο νωρίτερος χρόνος συµβάντος είναι 0. Καθώς κινούµαστε από αριστερά προς τα δεξιά, ο χρόνος της επόµενης δραστηριότητας προστίθεται στο νωρίτερο χρόνο αυτού του συµβάντος για να µας δώσει το νωρίτερο χρόνο για το συµβάν 20, δηλαδή:
Σχεδιασµός χρόνου 151 ΕΕΤ στο 20 = [ΕΕΤ στο 10] + [διάρκεια δραστηριότητας Α] = 0 + 5 = 5 Αυτό τώρα µπορεί να προστεθεί στο διάγραµµα. Το συµβάν 20 µπορεί να φαίνεται όπως στην Εικόνα 5.1(β). Η ίδια διαδικασία µπορεί να επαναληφθεί για τα συµβάντα 30, 40, και 50. Στο συµβάν 30: ΕΕΤ = [ΕΕΤ στο 20] + [διάρκεια συνδετικού συµβάντος (δραστηριότητα Β)] = 5 + 3 = 8 Προσθέστε αυτό το στοιχείο στο διάγραµµα όπως πριν και υπολογίστε το νωρίτερο χρόνο συµβάντος για το 40 και το 50. Το πρώτο πρόβληµα στη λογική παρατηρείται στο συµβάν 60. Μην ξεχνάτε ότι το συµβάν αυτό δεν µπορεί να προκύψει παρά µόνον αφού ολοκληρωθούν όλες οι προηγού- µενες δραστηριότητες. Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχουν οι εξής τρεις πιθανοί νωρίτεροι χρόνοι συµβάντος: [ΕΕΤ στο 30] + [διάρκεια δραστηριότητας Ε] = 8 + 6 = 14 [ΕΕΤ στο 40] + [διάρκεια δραστηριότητας F] = 9 + 7 = 16 [ΕΕΤ στο 50] + [διάρκεια δραστηριότητας G] = 10 + 5 = 15 Σε αυτή την περίπτωση, το συντοµότερο που θα ολοκληρωθούν όλες οι προηγούµενες δραστηριότητες θα είναι 16 (δηλαδή ο µεταγενέστερος από τους νωρίτερους χρόνους συµβάντος) και, εποµένως, αυτός είναι ο νωρίτερος χρόνος συµβάντος στο 60. Καταχωρίστε και αυτό το στοιχείο στο διάγραµµα και υπολογίστε το νωρίτερο χρόνο συµβάντος για το συµβάν 70. Ο νωρίτερος χρόνος συµβάντος για το τελευταίο συµβάν είναι πότε, το συντοµότερο, µπορεί να ολοκληρωθεί το έργο, µε τους δεδοµένους χρόνους και τις δεδοµένες προτεραιότητες. Με την υπόθεση ότι το έργο πρέπει να ολοκληρωθεί το συντοµότερο δυνατόν, το στοιχείο αυτό είναι η βάση για το επόµενο βήµα. 2 Ανάστροφη κίνηση για τον καθορισµό του LET Όπως υποδηλώνει το όνοµά της, η ανάλυση αρχίζει από τα δεξιά του διαγράµµατος, από το τελευταίο συµβάν. Αν είναι σωστή η υπόθεση ότι το έργο πρέπει να ολοκληρωθεί µέσα στο πιο σύντοµο χρονικό διάστηµα, ο αργότερος χρόνος αυτού του συµβάντος θα είναι ο ίδιος µε το νωρίτερο χρόνο του. Καταχωρίστε τον αργότερο χρόνο συµβάντος για το συµβάν 70 έτσι που να έχει τη µορφή που βλέπετε στην Εικόνα 5.15(γ). Εργαζόµενοι από το τέλος προς την αρχή, η επόµενη δραστηριότητα είναι 60 και ο αργότερος χρόνος για το συµβάν 60 υπολογίζεται ως εξής: LΕΤ στο 60 = [LΕΤ στο 70] [διάρκεια δραστηριότητας Η] = 24 8 = 16
152 ιαχείριση Έργου Κάντε τους ίδιους υπολογισµούς για τα συµβάντα 30, 40, και 50 και παρατηρήστε ότι σε δύο περιπτώσεις οι νωρίτεροι χρόνοι και οι αργότεροι χρόνοι διαφέρουν. Καταχωρίστε αυτά τα στοιχεία στο διάγραµµα. Κάποιο πρόβληµα σχετικά µε τη λογική συναντάται τώρα όταν προσπαθούµε να υπολογίσουµε τον αργότερο χρόνο για το αργότερο συµβάν 20, όπως και στην περίπτωση της κίνησης προς τα εµπρός. Όπως δείξαµε, υπάρχουν τρεις πιθανοί αργότεροι χρόνοι συµβάντος: [LΕΤ στο 30] [διάρκεια δραστηριότητας Β] = 10 3 = 7 [LΕΤ στο 40] [διάρκεια δραστηριότητας C] = 9 4 = 5 [LΕΤ στο 50] [διάρκεια δραστηριότητας D] = 11 5 = 6 Κατά την επιλογή, ελέγχουµε πάλι το λογικό ορισµό του αργότερου χρόνου συµβάντος, ως το χρόνο κατά τον οποίο θα έχουν ολοκληρωθεί όλες οι προηγούµενες δραστηριότητες (σε αυτή την περίπτωση η δραστηριότητα Α) για να αποτραπεί η ακινητοποίηση του όλου δικτύου. Σε αυτή την περίπτωση, ο αργότερος χρόνος συµβάντος είναι 5 αν προκύψει αργότερα από αυτή τη χρονική στιγµή, το όλο έργο θα καθυστερήσει και συνεπώς είναι ο πιο γρήγορος από όλους τους τελικούς χρόνους. Συµπληρώστε το διάγραµµα και φροντίστε να ελέγξετε αν εξακολουθεί να ισχύει ο αρχικός αργότερος χρόνος για το συµβάν 10. Αφού ολοκληρώσαµε το διάγραµµα δικτύου, θα µπορούµε να εντοπίσουµε την κρίσι- µη διαδροµή, που ορίζουµε ως: Τη σειρά δραστηριοτήτων που ξεκινούν και τελειώνουν σε συµβάντα όπου ο νωρίτερος χρόνος είναι ίσος µε τον αργότερο χρόνο του συµβάντος. Τώρα πρέπει να είστε σε θέση να το διαπιστώσετε αυτό από το διάγραµµα. Η επισήµανση των δραστηριοτήτων της κρίσιµης διαδροµής πρέπει να γίνει µε τη χρήση µιας από τις µεθόδους που βλέπετε στην Εικόνα 5.16. Εικόνα 5.16 Σύµβολα που χρησιµοποιούνται για την επισήµανση των δραστηριοτήτων της κρίσιµης διαδροµής Ορίζουµε ως χρονικό περιθώριο την εξής διαφορά: Χρονικό περιθώριο = Νωρίτερος χρόνος συµβάντος Αργότερος χρόνος συµβάντος Η κρίσιµη διαδροµή είναι η σειρά εκείνων των δραστηριοτήτων που δεν παρουσιάζουν χρονικό περιθώριο. Στο παράδειγµα, η διαδροµή Β-Ε παρουσιάζει κάποιο χρονικό περιθώριο που φαίνεται στο συµβάν 30. Το χρονικό περιθώριο είναι 10 8 = 2. Σε αυτή την περίπτωση για κάποιο από αυτά τα δύο συµβάντα: µπορεί να καθυστέρησε η έναρξη, µπορεί να χρειάστηκε περισσότερος χρόνος από τον αναµενόµενο, ή µπορεί να υπήρξε κάποιο χάσµα ανάµεσα στην ολοκλήρωση της δραστηριότητας Ε και την έναρξη της Η.
Σχεδιασµός χρόνου 153 Επειδή, όµως, το σύνολο αυτών των αποκλίσεων δεν έχει άθροισµα µεγαλύτερο από 2, το έργο δεν θα σταµατήσει εξαιτίας αυτών των δραστηριοτήτων. Το ολοκληρωµένο δίκτυο παρουσιάζεται στην Εικόνα 5.17. Εικόνα 5.17 Ολοκληρωµένο δίκτυο Προέλευση της Ανάλυσης Κρίσιµης ιαδροµής Η "εφεύρεση" των τεχνικών που περιγράψαµε εδώ ως ανάλυση της κρίσιµης διαδροµής αποδίδεται σε διάφορες προελεύσεις, ανάλογα µε το βιβλίο που διαβάζει κάποιος. Η περίοδος 1957-58, κατά την οποία χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά, είναι εκείνη για την ο- ποία δεν υπάρχουν πολλές διαφωνίες. Υποστηρίζεται ότι οι πρώτοι χρήστες ή αυτοί που επινόησαν την ανάλυση της κρίσιµης διαδροµής είναι οι εξής: Η εταιρεία Catalytic Construction Company για το σχεδιασµό και τον έλεγχο ενός κατασκευαστικού έργου για λογαριασµό της Du Pont Corporation. Η εταιρεία Du Pont Consulting. Ο J. Kelly της Remington-Rand και ο M. Walker της Du Pont. Ανεξάρτητα από το ποιος καθιέρωσε τη χρήση της, σήµερα οι εφαρµογές της είναι πολλές και ευρύτατες. Πάντως, είναι κρίµα που κάτι τέτοιες µέθοδοι δεν µπορούν να καλυφθούν µε δίπλωµα ευρεσιτεχνίας, όπως συµβαίνει για προϊόντα όπως οι κονσέρβες που ανοίγουν εύκολα µε το ειδικό µεταλλικό δακτυλίδι που είναι κολληµένο στο καπάκι τους. Αν για κάθε διάγραµµα ανάλυσης της κρίσιµης διαδροµής που κατέστρωνε µια εταιρεία πλήρωνε 0,1 του λεπτού του ευρώ στο φορέα που την επινόησε, ο φορέας αυτός θα ήταν δισεκατοµµυριούχος! 5.5 ιαγράµµατα µε κόµβους δραστηριοτήτων Αυτή η τεχνική αναφέρεται εδώ επειδή µερικοί διαχειριστές έργων και οι πελάτες τους την προτιµούν ως σύµβαση σχεδιασµού έργων. Τα σχετικά πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα κάθε µεθόδου θα αναφερθούν στη συνέχεια του κεφαλαίου.