ΑΗΣΖΖ ΓΗΑ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΔΝΗΥΤΖ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟΤ ΔΡΓΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΑΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ «ΚΑΡΑΘΔΟΓΧΡΖ»

ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΓΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΔΠΗΣΡΟΠΖ ΔΡΔΤΝΧΝ Πξνο ηελ ΔΠΙΣΡΟΠΗ ΔΡΔΤΝΩΝ ΠΑΝ/ΜΙΟΤ ΠΑΣΡΩΝ ΑΗΣΖΖ ΓΗΑ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΔΝΗΥΤΖ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟΤ ΔΡΓΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΑΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ «ΚΑΡΑΘΔΟΓΧΡΖ» Σκήκα: ΗΑΣΡΗΚΖ (Ρεπκαηνινγηθό Σκήκα Παλεπ/θήο Παζνινγηθήο Κιηληθήο). Ολνκαηεπώλπκν Τπεύζ. Έξγνπ: Γημήηπιορ Γαούζηρ. Ιδηόηεηα: Λέκηοπαρ. Ολνκαηεπώλπκν θαη ηδηόηεηα ζπλεξγαηώλ: Ανηυνόποςλορ Ηυάννηρ (μεηαπηςσιακόρ θοιηηηήρ) Σίηλορ ηος έπγος: Μειέηε ηνπ ξόινπ ηνπ Β ιεκθνθπηηάξνπ ζηελ παζνγέλεηα ηεο ίλσζεο ζηα πιαίζηα ηεο ζπζηεκαηηθήο ζθιεξνδεξκίαο. Νέο Έπγο Πξνηεηλόκελε Ηκεξνκελία Έλαξμεο: επηέμβπιορ 2010 πλνιηθή Γαπάλε ηνπ Έξγνπ: 39.100 Δλίζρπζε από άιιεο πεγέο: Οσι Αηηνύκελε πλνιηθή Υξεκαηνδόηεζε 33.000 Ηκεξνκελία: 14 Απξηιίνπ 2010 Ο Δπηζηεκνληθόο Τπεύζπλνο Γεκήηξηνο Γανύζεο 1

Π Ρ Ο T Δ Η Ν Ο Μ Δ Ν Ο Δ Ρ Γ Ο Α. ΣΗΣΛΟ: Μειέηε ηνπ ξόινπ ηνπ Β ιεκθνθπηηάξνπ ζηελ παζνγέλεηα ηεο ίλσζεο ζηα πιαίζηα ηεο ζπζηεκαηηθήο ζθιεξνδεξκίαο. Β. ΣΟΥΟ: Να κειεηεζεί ε ζπκβνιή ηνπ Β ιεκθνθπηηάξνπ ζηελ παζνγέλεηα ηεο ζπζηεκαηηθήο ζθιεξνδεξκίαο ηόζν in vitro (κε ηελ ρξήζε πεηξακαηηθνύ κνληέινπ) όζν θαη ex vivo (κειεηώληαο βηνςίεο δέξκαηνο αζζελώλ κε ζπζηεκαηηθή ζθιεξνδεξκία). Δπηπιένλ ζα δηεξεπλεζεί ε επίδξαζε ηεο εμάιεηςεο ησλ Β ιεκθoθπηηάξσλ, κε ηελ ρξήζε αληί-cd20 κνλνθισληθνύ αληηζώκαηνο (rituximab), ζε αζζελείο κε ζπζηεκαηηθή ζθιεξνδεξκία. Γ. ΠΔΡΗΛΖΦΖ: Η ζπζηεκαηηθή ζθιεξνδεξκία () είλαη έλα ξεπκαηηθό λόζεκα πνπ σαξαθηεξίδεηαη από πξννδεπηηθή ίλσζε ηόζν ηνπ δέξκαηνο όζν θαη εζσηεξηθώλ νξγάλσλ. Σα ηειεπηαία ρξόληα έρνπλ ζπγθεληξσζεί αξθεηά δεδνκέλα ζην επίπεδν ηεο βαζηθήο έξεπλαο πνπ αλαδεηθλύνπλ ηνλ ξόιν ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ ζηελ ίλσζε. ε θιηληθό επίπεδν ππήξμαλ πξόζθαηα ζεκαληηθέο δεκνζηεύζεηο, κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη κία κειέηε από ην δηθό καο ηκήκα, πνπ αλαδεηθλύνπλ ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο εμάιεηςεο ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ, κε ηελ ρξήζε rituximab, ζε αζζελείο κε. Σν εξεπλεηηθό απηό έξγν ζρεδηάζηεθε γηα λα κειεηήζεη ηνλ ξόιν ηνπ Β ιεκθνθπηηάξνπ ζηε παζνγέλεηα ηεο θαη απνηειείηαη από δύν κέξε. ην πξώην κέξνο ζα δηεξεπλεζεί κε «άκεζν» ηξόπν ε ζπκκεηνρή ηνπ Β ιεκθνθπηηάξνπ ζηελ ίλσζε σο εμήο: α) κειεηώληαο ηε παξνπζία ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ ζε βηνςίεο δέξκαηνο αζζελώλ κε θαη ηελ ζπζρέηηζε κε ελαπόζεζε θνιιαγόλνπ θαη β) ηελ επίδξαζε Β ιεκθνθπηηάξσλ (από αζζελείο κε, πγηείο κάξηπξεο θαη αζζελείο κάξηπξεο) ζηελ παξαγσγή θνιιαγόλνπ από ηλνβιάζηεο. ην δεύηεξν κέξνο ζα δηεξεπλήζνπκε ηελ επίδξαζε ηεο εμάιεηςεο ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ, κειεηώληαο αζζελείο κε πξν θαη κεηά ζεξαπεία κε Rituximab, νζνλ αθνξά α) ηελ παξαγσγή θνιιαγόλνπ, β) ελδνζειηαθή βιάβε/δπζιεηηνπξγία, γ)ηελ παξαγσγή δηεγεξηηθώλ απηναληηζσκάησλ έλαληη ηνπ ππνδνρέα PDGF, δ) ηελ παξαγσγή θπηηαξνθηλώλ θαη ε) ηελ πόισζε ησλ Σ ιεκθνθπηηάξσλ κειεηώληαο ηνπο Th1, Th2 θαη Th17 ππνπιεζπζκνύο. Με ηα πεηξάκαηα απηά ειπίδνπκε λα θαηαλνήζνπκε θαιύηεξα ηνλ ξόιν ηνπ Β ιεκθνθπηηάξνπ ζηελ παζνγέλεηα ηεο ίλσζεο θαη ηνπο πηζαλνύο κεραληζκνύο δξάζεο ηνπ rituximab ζηελ. 2

Γ. ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΟ 1. ημεπινή γνώζη ζηο θέμα Η ζπζηεκαηηθή ζθιεξνδεξκία () είλαη έλα ζπζηεκαηηθό ξεπκαηηθό λόζεκα πνπ ζρεηίδεηαη κε ζεκαληηθή ζλεηόηεηα θαη ραξαθηεξίδεηαη από πξννδεπηηθή ίλσζε ηόζν ηνπ δέξκαηνο όζν θαη εζσηεξηθώλ νξγάλσλ, ζε ζπλδπαζκό κε ιεηηνπξγηθέο θαη δνκηθέο αλσκαιίεο ησλ κηθξώλ αγγείσλ, δηέγεξζε ηνπ αλνζνινγηθνύ ζπζηήκαηνο θαί εκθάληζε απηναλνζίαο. Η ζεξαπεπηηθή αληηκεηώπηζε ηνπ λνζήκαηνο παξακέλεη έσο θαη ζήκεξα απνγνεηεπηηθή θαζώο θακία ζεξαπεία έσο ηώξα δελ θαηάθεξε λα ηξνπνπνηήζεη νπζηαζηηθά ηελ θπζηθή πνξεία ηεο λόζνπ. Η παζνγέλεηα ηεο παξακέλεη ελ πνιινίο άγλσζηε. Σα ηειεπηαία ρξόληα όκσο, έρνπλ ζπγθεληξσζεί αξθεηά δεδνκέλα από ηελ βαζηθή έξεπλα πνπ αλαδεηθλύνπλ ηνλ ξόιν ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ ζηελ ίλσζε 1,2. ην tight skin mouse (TSK), έλα πεηκαηηθό κνληέιν ζθιεξνδεξκίαο, ηα Β ιεκθνθύηηαξα εκθαλίδνπλ απμεκέλε ζεκαηνδόηεζε ζην κνλνπάηη ηνπ CD19. Ωο απνηέιεζκα απηήο ηεο ππεξζεκαηνδόηεζεο είλαη ηα Β ιεκθνθύηηαξα ζην TSK πνληίθη λα εκθαλίδνπλ ππεξαληηδξαζηηθόηεηα 3. Η «εμάιεηςε» ηνπ CD19 (CD19 knockout mice) από απηά ηα πνληίθηα νδήγεζε ζε νκαινπνίεζε ηνπ θαηλνηύπνπ ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ κε κείσζε ηεο παξαγσγήο απηναληηζσκάησλ αιιά θαη θιηληθή βειηίσζε κε κείσζε ηεο ίλσζεο ηνπ δέξκαηνο. Η κειέηε απηή αλέδεημε ηελ ζρέζε κεηαμύ ηεο ππεξαληηδξαζηηθόηεηαο ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ θαη ηεο ίλσζεο θαη εηζεγείηαη όηη ε ηξνπνπνίεζε ηεο δξάζεο ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ κπνξεί εκκέζσο λα δξάζεη επεξγεηηθά ζηελ ίλσζε. Η ρνξήγεζε rituximab ζην TSK πνληίθη νδήγεζε ζε ζεκαληηθή κείσζε ηεο ίλσζεο παξέρνληαο λέα ζηνηρεία πνπ εληζρύνπλ ηελ άπνςε όηη ηα Β ιεκθνθύηηαξα πηζαλώο παίδνπλ πνιύ πην ζεκαληηθό ξόιν ζηελ ίλσζε από όηη ζεσξνύζακε παιαηόηεξα 4. ην πεηξακαηηθό κνληέιν ζθιεξνδεξκίαο πνπ επάγεηαη από ηελ έγρπζε κπιενκπθίλεο, ε εμάιεηςε ηνπ CD19 νδήγεζε ζε ζεκαληηθά ιηγόηεξε ίλσζε όρη κόλνλ ζην δέξκα, αιιά θαη ζηνλ πλεύκνλα ζε ζρέζε κε ηα wildtype πνληίθηα 5. Πξόζθαηα απνδείρζεθε όηη ην κνληέιν πλεπκνληθήο ίλσζεο από ρνξήγεζε κπιενκπθίλεο είλαη CD19-εμαξηώκελν θαη όηη ε ίλσζε ζρεηίδεηαη κε ηελ παξνπζία Β ιεκθνθπηηάξσλ ζηνλ πλεύκνλα 6. Δλδείμεηο γηα ηνλ ελεξγό ξόιν ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ ζηελ ίλσζε ππάξρνπλ θαη ζε αλζξώπνπο. ε αζζελείο κε ηα Β ιεκθνθύηηαξα ππεξεθθξάδνπλ CD19 θαη είλαη ρξνλίσο ελεξγνπνηεκέλα 7. ε αζζελείο κε δηάκεζε πλεπκνλνπάζεηα ζρεηηδόκελε κε βξέζεθε όηη ε δηήζεζε από Β ιεκθνθύηηαξα ήηαλ ζπρλό εύξεκα ζε βηνςίεο πλεύκνλα 8. Δπίζεο έρεη βξεζεί όηη ζην δέξκα αζζελώλ κε ππεξεθθξάδνληαη γνλίδηα ραξαθηεξηζηηθά γηα ηα Β ιεκθνθύηηαξα ζε ζρέζε κε πγηείο κάξηπξεο 9. Σν κνλνθισληθό αληίζσκα rituximab (RTX) ζηνρεύεη έλα επηθαλεηαθό κόξην ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ, ην CD20, θαη κε ηελ δέζκεπζε ηνπ αληηζώκαηνο ζηελ επηθάλεηα ηνπ 3

Β ιεκθνθπηηάξνπ θηλεηνπνηνύληαη δηάθνξνη κεραληζκνί πνπ νδεγνύλ ηειηθά ζηνλ ζάλαηό ηνπ. Έρεη ήδε πάξεη επηζήκσο έγθξηζε γηα ηελ ζεξαπεία ηεο ξεπκαηνεηδνύο αξζξίηηδαο ελώ ππάξρνπλ επίζεο ελζαξξπληηθά απνηειέζκαηα από ηελ ρξήζε ηνπ ζε πνιιά άιια απηνάλνζα λνζήκαηα. Ο ηξόπνο δξάζεο ηνπ, αλ θαη όρη απόιπηα μεθαζαξηζκέλνο, θαίλεηαη όηη πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ δηάθνξσλ κεραληζκώλ. Σα Β ιεκθνθύηηαξα απνηεινύλ ζεκαληηθά αληηγνλνπαξνπζηαζηηθά θύηηαξα ελώ επίζεο εθθξίλνπλ θαη πιεηάδα πξνθιεγκνλσδώλ θπηηαξνθηλώλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί επίζεο όηη ην RTX έρεη γεληθόηεξε δξάζε όζνλ αθνξά ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο αλνζνινγηθήο απάληεζεο πνπ μεθεύγεη από ην ζηελό όξην ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ θαη θαίλεηαη όηη εκκέζσο επεξεάδεη θαη ηα Σ ιεκθνθύηηαξα 10. Έλαο άιινο ζπλδεηηθόο θξίθνο κεηαμύ ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ θαη ηεο ίλσζεο κπνξεί λα είλαη θαη ηα απηναληηζώκαηα, κεξηθά από ηα νπνία ίζσο έρνπλ παζνγελεηηθό ξόιν. Γηεγεξηηθά απηναληηζώκαηα έλαληη ηνπ ππνδνρέα ηνπ PDGF έρνπλ αλεπξεζεί ζηελ θαη εηθάδεηαη όηη κπνξεί λα παίδνπλ ζεκαληηθό ξόιν ζηελ παζνγέλεηα ηεο λόζνπ 11. Η εμάιεηςε ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ κε ηελ ρξήζε RTX ζεσξεηηθά ζα κπνξνύζε λα νδεγήζεη ζε κείσζε ηεο παξαγσγήο απηώλ ησλ απηναληηζσκάησλ θαη ζε θιηληθή βειηίσζε. Με βάζε όια ηα παξαπάλσ δεδνκέλα, έρνπκε ήδε κειεηήζεη ηελ δξάζε ηνπ rituximab ζηελ ζε κηα πηινηηθή, ηπραηνπνηεκέλε θαη κε νκάδα ειέγρνπ κειέηε, δηάξθεηαο ελόο έηνπο 12. Γηαπηζηώζεθε ζεκαληηθή βειηίσζε ηεο αλαπλεπζηηθήο ιεηηνπξγίαο θαη ηεο ίλσζεο ηνπ δέξκαηνο όπσο εθηηκήζεθε θιηληθά αιιά θαη ηζηνινγηθά. Πξόζθαηα δεκνζηεύζεθαλ από ηελ νκάδα καο θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο καθξνρξόληαο ζεξαπείαο κε RTX (4 θύθινη ζεξαπείαο-2 ρξόληα παξαθνινύζεζεο) ζε έλαλ αζζελή κε ν νπνίνο αληαπνθξίζεθε δξακαηηθά θπξίσο όζνλ αθνξά ηελ αλαπλεπζηηθή λόζν 13. Πξόζθαηα, ηξεηο αθόκε κειέηεο δηεξεύλεζαλ ηελ πηζαλή θιηληθή απνηειεζκαηηθόηεηα ηνπ RTX ζηελ κε ελζαξξπληηθά απνηειέζκαηα 14-16. 2. Μεθοδολογία ηος ππογπάμμαηορ Σν εξεπλεηηθό απηό έξγν απνηειείηαη από δύν κέξε. ην πξώην κέξνο ζα δηεξεπλεζεί κε «άκεζν» ηξόπν ε ζπκκεηνρή ηνπ Β ιεκθνθπηηάξνπ ζηελ ίλσζε ελώ ζην δεύηεξν κέξνο ζα δηεξεπλήζνπκε ηελ επίδξαζε ηεο εμάιεηςεο ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ, κειεηώληαο αζζελείο κε πξν θαη κεηά ζεξαπεία κε Rituximab. Η. Μελέηη ηος πόλος ηος Β λεμθοκςηηάπος ζηη ίνυζη Αζθενείς : Πξνηείλνπκε ηελ κειέηε 30 αζζελώλ κε νη νπνίνη ζα ζηξαηνινγεζνύλ από ην ηαθηηθό Ρεπκαηνινγηθό Ιαηξείν έπεηηα από έγγξαθε ζπγθαηάζεζε. Πξνηείλνπκε επίζεο ηελ κειέηε 5 αζζελώλ κε ξεπκαηνεηδή αξζξίηηδα (ΡΑ) σο αζζελείο κάξηπξεο θαη 5 πγηώλ εζεινληώλ. 4

Μέθοδοι: Από όινπο ηνπο αζζελείο κε ζα ιεθζεί βηνςία δέξκαηνο από πξνζβεβιεκέλε πεξηνρή ηνπ αληηβξαρίνπ (8mm punch biopsy) ελώ από ην ίδην ζεκείν ζα ιεθζεί θαη ε αληίζηνηρε βηνςία από ηνπο πγηείο κάξηπξεο. ηελ ζπλέρεηα ην ηεκάρην ηεο βηνςίαο ζα ηέκλεηαη ζηα δύν ππό ζηείξεο ζπλζήθεο. Σν έλα ηκήκα ζα ηνπνζεηείηαη ζε θνξκόιε γηα ηελ παζνινγναλαηνκηθή εμέηαζε ξνπηίλαο. Σν δεύηεξν ηκήκα ζα ηνπνζεηείηαη ζε απνζηεηξσκέλν δνρείν (Eppendorf) θαη ζα θπιιάζεηαη άκεζα ζην πγξό άδσην. Η βηνςία δέξκαηνο ζα εθηηκεζεί από παζνινγναλαηόκν κεηά από θαηάιιειε επεμεξγαζία ηνπ δείγκαηνο θαη δηελέξγεηα ησλ αθόινπζσλ ρξώζεσλ α) Αηκαηνμπιίλεο-Ησζίλεο γηα ηελ ζπλήζε ηζηνινγηθή εμέηαζε β) Υξώζε Masson trichrome γηα εθηίκεζε ελαπόζεζεο θνιιαγόλνπ θαη γ) Αλνζντζηνρεκηθόο έιεγρνο κε ρξώζε γηα CD19 θαη αsma ώζηε λα εθηηκεζεί ε παξνπζία Β ιεκθνθπηηάξσλ θαη κπντλνβιαζηώλ αληίζηνηρα, ζην δέξκα. Η πνζνηηθνπνίεζε ηεο ίλσζεο (ελαπόζεζε θνιιαγόλνπ) θαη παξνπζίαο κπντλνβιαζηώλ (myofibroblast score) ζην δέξκα, ζα γίλεη κε ρξήζε εηδηθνύ ινγηζκηθνύ (computerized image analysis-image J software). Ο αξηζκόο ησλ αλνζντζηνρεκηθά ζεηηθώλ θπηηάξσλ γηα CD19 (B ιεκθνθύηηαξα) ζα πξνζδηνξηζζεί κε εθηίκεζε ηξηώλ πεδίσλ αλά ηνκή θαη ζα ππνινγηζζεί ν κέζνο όξνο. Από ηνπο αζζελείο κάξηπξεο, 5 αζζελείο κε (επηιεγκέλνη ηπραία) θαη ηνπο πγηείο εζεινληέο ζα ιεθζνύλ 30 ml επαξηληζκέλνπ θιεβηθνύ αίκαηνο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνύλ γηα ηελ απνκόλσζε Μνλνπύξελσλ Κπηηάξσλ ηνπ Πεξηθεξηθνύ Αίκαηνο (ΜΚΠΑ) κε θιαζηθή κεζνδνινγία (επίζηξσζε ζε Ficoll-Hypaque). Από ην δείγκα απηό αλακέλνπκε λα ζπιιέμνπκε 30-60 Υ 10 6 ΜΚΠΑ ηα νπνία ζα θπιιάζζνληαη ζε πγξό άδσην. Σα θύηηαξα απηά ζα ρξεζηκνπνηεζνύλ γηα απνκόλσζε Β ιεκθνθπηηάξσλ κε ζηξαηεγηθή «αξλεηηθήο επηινγήο» κε ηελ ρξήζε καγλεηηθώλ ζθαηξηδίσλ (magnetic beads). Σα ιεκθνθύηηαξα απηά ζα ρξεζηκνπνηεζνύλ ζηα πεηξάκαηα πνπ αλαθέξνληαη παξαθάησ. Ηα. Δκηίμηζη ηηρ παποςζίαρ Β λεμθοκςηηάπυν ζηο δέπμα αζθενών με και ζςζσέηιζη με εναπόθεζη κολλαγόνος Γελ ππάξρνπλ έσο ηώξα αξθεηά δεδνκέλα γηα ηελ παξνπζία Β ιεκθνθπηηάξσλ ζε βηνςίεο δέξκαηνο αζζελώλ κε, θαζώο έρνπλ γίλεη ειάρηζηεο κειέηεο ζε πνιύ κηθξό αξηζκό αζζελώλ. Έλαο από ηνπο ζηόρνπο ηεο παξνύζαο κειέηεο είλαη λα απαληήζεη νξηζηηθά ζην εξώηεκα εάλ ηα Β ιεκθνθύηηαξα βξίζθνληαη ζε κεγαιύηεξνπο αξηζκνύο ζην δέξκα αζζελώλ κε, ζε ζρέζε κε ην πγηέο δέξκα, αλαιύνληαο κεγάιν αξηζκό αζζελώλ (ζύγθξηζε ηνπ αξηζκνύ ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ ζην δέξκα αζζελώλ κε κε ηνλ αξηζκό ζην πγηέο δέξκα κε unpaired t-test). ηε ζπλέρεηα ζα δηεξεπλήζνπκε εάλ ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμύ ηνπ αξηζκνύ ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ θαη ηεο ελαπόζεζεο θνιιαγόλνπ, όπσο απηό έρεη πνζνηηθνπνηεζεί κε ηελ κέζνδν ηνπ image analysis, κε Pearson correlation. Παξνκνίσο ζα δηεξεπλεζεί ε ζπζρέηηζε ηνπ αξηζκνύ ησλ Β 5

ιεκθνθπηηάξσλ θαη ηνπ ζθνξ κπντλνβιαζηώλ. Γηα ηα ζέκαηα απηά δελ ππάξρνπλ θαζόινπ δεδνκέλα ζηελ παγθόζκηα βηβιηνγξαθία. Σα πεηξάκαηα απηά ζα δώζνπλ νξηζηηθά απάληεζε ζην εξώηεκα εάλ ηα Β ιεκθνθύηηαξα ππεξεθθξάδνληαη ζην ζθιεξνδεξκαηηθό δέξκα ελώ ζα πξνζθέξνπλ θαη έκκεζεο ελδείμεηο γηα ηνλ ξόιν ηνπ Β ιεκθνθπηηάξνπ ζηελ ίλσζε. Ηβ. Μελέηη ηηρ επίδπαζηρ ηος Β λεμθοκςηηάπος ζηην παπαγυγή κολλαγόνος ζε in vitro πειπαμαηικό μονηέλο Αλ θαη έρνπλ αλαθεξζεί θαηλνηππηθέο «αλσκαιίεο» ζηα Β ιεκθνθύηηαξα αζζελώλ κε, δελ έρεη κειεηεζεί εάλ απηέο παίδνπλ θάπνην ιεηηνπξγηθό ξόιν. ηα αθόινπζα πεηξάκαηα ζα δηεξεπλήζνπκε εάλ ηα Β ιεκθνθύηηαξα από αζζελείο κε έρνπλ δηαθνξεηηθή επίδξαζε ζε ηλνβιάζηεο (όζνλ αθνξά ηελ παξαγσγή θνιιαγόλνπ) ζε ζρέζε κε Β ιεκθνθύηηαξα από αζζελείο κε ΡΑ θαη πγηείο εζεινληέο. Αξρηθά ζα απνκνλώζνπκε ηλνβιάζηεο από δέξκα πγηνύο κάξηπξα κε θιαζζηθή κεζνδνινγία. Σα θύηηαξα απηά ζα θαιιηεξγεζνύλ ζε θαηάιιειεο πιαζηηθέο θιάζθεο ζε πιηθό DMEM-10% FCS κε ηαθηηθέο αλαθαιιηέξγεηεο κέρξη ηελ 4 ε γεληά ώζηε λα έρνπκε νκνηνγελή πιεζπζκό. ηελ ζπλέρεηα, έλαο αξηζκόο ηλνβιαζηώλ ζα κεηαθεξζεί ζε θαηάιιεια πεγαδάθηα (6-well plates). ηα πεγαδάθηα απηά ζα πξνζηεζεί ηελ επόκελε κέξα θαη θαηάιιειν δηάιπκα πνπ ζα πεξηέρεη Β ιεκθνθύηηαξα (είηε από αζζελή κε, είηε από αζζελή κε ΡΑ, είηε από πγηή κάξηπξα) ελώ ζε θάπνηα πεγαδάθηα νη ηλνβιάζηεο ζα θαιιηεξγεζνύλ σο έρνπλ. Θα ρξεζηκνπνηήζνπκε δηάθνξεο αλαινγίεο ηλνβιαζηώλ/β ιεκθνθπηηάξσλ θαζώο επίζεο θαη δηαθνξεηηθό ρξόλν ζπλ-θαιιηέξγεηαο ηλνβιαζηώλ/β ιεκθνθπηηάξσλ (από 6 έσο 48 ώξεο). ηε ζπλέρεηα ζα αλαξξνθάηαη ην ππεξθείκελν ησλ θαιιηεξγηώλ (ην νπνίν ζα θπιιάζεηαη) θαη ζα ζπιιέγνπκε ηνπο ηλνβιάζηεο έπεηηα από ήπηα πέςε κε ζξπςίλε. Θα αθνινπζεί απνκόλσζε RNA από ηνπο ηλνβιάζηεο κε θιαζζηθή ηερληθή (RNEasy MiniKit, Qiagen, ζύκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ θαηαζθεπαζηή). ηε ζπλέρεηα κε κεζνδνινγία RT-PCR ζα κειεηήζνπκε ηνλ βαζκό έθθξαζεο ηνπ γνληδίνπ γηα ηελ α1 αιπζίδα ηνπ πξνθνιιαγόλνπ Ι θαη ΙΙΙ (mrna levels) θαη ζα κειεηήζνπκε εάλ ππάξρεη δηαθνξά ζηελ έθθξαζε ησλ γνληδίσλ απηώλ ζηνπο ηλνβιάζηεο πνπ έρνπλ θαιιηεξγεζεί κε ή ρσξίο ηελ παξνπζία Β ιεκθνθπηηάξσλ. ηε ζπλέρεηα ζα δνύκε εάλ ππάξρνπλ δηαθνξέο ζηνπο ηλνβιάζηεο πνπ ζπλ-θαιιηεξγήζεθαλ κε Β ιεκθνθύηηαξα από αζζελείο κε, ζε ζρέζε κε ηνπο ηλνβιάζηεο πνπ ζπλ-θαιιηεξγήζεθαλ κε Β ιεκθνθύηηαξα από αζζελείο κε ΡΑ ή πγηείο κάξηπξεο. ηα πεηξάκαηα απηά ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε δείγκαηα από ηνπιάρηζηνλ 5 άηνκα από θάζε θαηεγνξία (αζζελείο κε /αζζελείο κε ΡΑ/πγηείο κάξηπξεο). Σα πεηξάκαηα απηά ζα καο δείμνπλ εάλ ηα Β ιεκθνθύηηαξα ησλ αζζελώλ κε έρνπλ δηαθνξεηηθή βηνινγηθή ζπκπεξηθνξά όζνλ αθνξά ηελ επαγσγή παξαγσγήο θνιιαγόλνπ από ηλνβιάζηεο. 6

ΗΗ. Μελέηη ηυν μησανιζμών δπάζηρ ηηρ εξάλειτηρ ηυν Β λεμθοκςηηάπυν με ηην σπήζη rituximab ζε αζθενείρ με ην δεύηεξν απηό ζθέινο ηεο κειέηεο ζηνρεύνπκε λα κειεηήζνπκε πηζαλνύο κεραληζκνύο δξάζεο ηνπ κνλνθισληθνύ αληηζώκαηνο rituximab, πνπ πξνθαιεί εμάιεηςε ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ, ζε αζζελείο κε. Η κειέηε αζζελώλ, πξν θαη κεηά ζεξαπεία κε RTX, παξνπζηάδεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ θαζώο πξνζθέξεη κηα κνλαδηθή επθαηξία λα κειεηήζνπκε ηελ επίδξαζε ηεο εμάιεηςεο ηνπ ππό κειέηε θπηηάξνπ (Β ιεκθνθύηηαξν) όρη ζε θάπνην in vitro πεηξακαηηθό κνληέιν αιιά νπζηαζηηθά in vivo. Μειεηώληαο ηελ επίπησζε πνπ έρεη ε εμάιεηςε ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ ζηνπο αζζελείο κε ζηνρεύνπκε ζην λα θαηαλνήζνπκε θαιύηεξα ην ξόιν ηνπ Β ιεκθνθπηηάξνπ ζηε παζνγέλεηα ηεο λόζνπ. Αζθενείς: Έρνπκε ήδε ρνξεγήζεη ζξαπεία κε RTX ζε 15 αζζελείο κε ελώ ζην άκεζν κέιινλ ζηνρεύνπκε λα ζηξαηνινγήζνπκε 10 αζζελείο αθόκα. Από όινπο ηνπο αζζελείο απηνύο έρνπλ ήδε ιεθζεί ή πξόθεηηαη λα ιεθζνύλ ηα αθόινπζα δείγκαηα α) βηνςία δέξκαηνο όπσο έρεη αλαθεξζεί πξνεγνπκέλσο. Η απόζηαζε κεηαμύ ησλ βηνςηώλ ζα είλαη <2cm, β) νξόο θαη γ) Μνλνπύξελα θύηηαξα πεξηθεξηθνύ αίκαηνο (ΜΚΠΑ). Σα δείγκαηα απηά ζα ιεθζνύλ ζε 2 ρξνληθά ζεκεία: η) ζηνλ ρξόλν κεδέλπξν ζεξαπεία κε RTX θαη ηη) 6 κήλεο κεηά ηελ ζεξαπεία. ΗΗα. Μελέηη ηηρ επίδπαζηρ ηηρ εξάλειτηρ ηυν Β λεμθοκςηηάπυν ζηο επίπεδο παπαγυγήρ κολλαγόνος Πξνηείλνπκε ηελ κειέηε ηνπ βαζκνύ έθθξαζεο ηνπ γνληδίνπ γηα ηελ α1 αιπζίδα ηνπ πξνθνιιαγόλνπ Ι θαη ΙΙΙ (mrna levels) κε ηελ κέζνδν ηεο RT-PCR. Η εμαγσγή ηνπ RNA ζα γίλεη κε θιαζζηθή ηερληθή από ην ηκήκα ηεο βηνςίαο πνπ ζα έρεη θπιαρζεί ζην πγξό άδσην (RNeasy Fibrous Tissue Mini kit, ζύκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ θαηαζθεπαζηή). Με ηνλ ηξόπν απηό ζα έρνπκε κηα «άκεζε» εθηίκεζε ηεο παξαγσγήο θνιιαγόλνπ 6 κήλεο κεηά ηελ ζεξαπεία (δεύηεξε βηνςία) ζε ζρέζε κε ην ζεκείν αλαθνξάο (αξρηθή βηνςία). Θα δηαπηζηώζνπκε έηζη εάλ ε εμάιεηςε ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ νδεγεί ζε κείσζε παξαγσγήο θνιιαγόλνπ (ζε θιηληθό επίπεδν έρνπκε ήδε πεξηγξάςεη κείσζε ηεο ζθιήξπλζεο ηνπ δέξκαηνο ζε αζζελείο κε κεηά ηελ ζεξαπεία κε RTX). πκπιεξσκαηηθά πξνηείλνπκε ηελ κειέηε ησλ αθόινπζσλ κνξίσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ κεηαβνιηζκό ηνπ θνιιαγόλνπ : α) Ακηλνηειηθό πξνπεπηίδην ηνπ πξνθνιιαγόλνπ Ι θαη ΙΙΙ (PINP θαη PIIINP) θαη β) Καξβνμπηειηθά θαη ακηλν-ηειηθά δηαζπλδεόκελα ηεινπεπηίδηα ηνπ θνιιαγόλνπ 1 (C-terminal and N-terminal cross-linking telopeptide of collagen 1). Οη κεηξήζεηο ζα γίλνπλ κε θιαζζηθή κέζνδν (ELISA) από ησλ νξό ησλ αζζελώλ πνπ ζα έρεη ζπιιερζεί ζηνπο 0 θαη 6 κήλεο. 7

ΗΗβ. Μελέηη ηηρ επίδπαζηρ ηηρ εξάλειτηρ ηυν Β λεμθοκςηηάπυν ζηο επίπεδο ηηρ ενθοθηλιακήρ δςζλειηοςπγίαρ Πξνηείλνπκε ηελ κειέηε ησλ αθόινπζσλ κνξίσλ πνπ εκκέζσο ζρεηίδνληαη κε ηνλ βαζκό ελδνζειηαθήο δηέγεξζεο/βιάβεο: α) ICAM-1, β) VCAM-1 θαη γ) E-selectin Οη κεηξήζεηο ζα γίλνπλ κε θιαζζηθή κέζνδν (ELISA) από ησλ νξό ησλ αζζελώλ πνπ ζα έρεη ζπιιερζεί ζηνπο 0 θαη 6 κήλεο. ΗΗγ. Μελέηη ηηρ επίδπαζηρ ηηρ εξάλειτηρ ηυν Β λεμθοκςηηάπυν ζηην παπαγυγή διεγεπηικών anti-pdgfr αςηοανηιζυμάηυν και ζηην ενεπγοποίηζη ηος PDGFR ζηο δέπμα Η παξνπζία δηεγεξηηθώλ απηναληηζσκάησλ έλαληη ηνπ ππνδνρέα ηνπ PDGF (PDGFR) ζε αζζελείο κε πεξηγξάθεθε από ηελ νκάδα ηνπ θαζ. Gabrielli θαη δεκνζηεύζεθε ζην πιένλ έγθξηην ηαηξηθό πεξηνδηθό (New England Journal of Medicine). Με δεδνκέλν ηνλ θεληξηθό ξόιν ηνπ PDGF ζηελ ίλσζε, ηα απηναληηζώκαηα απηά ζεσξήζεθε όηη πηζαλά παίδνπλ ζεκαληηθό παζνγελεηηθό ξόιν ζηελ. Η αλίρλεπζε ησλ απηναληηζσκάησλ απηώλ γίλεηαη κε ηελ ρξήζε κηαο ιεηηνπξγηθήο κεζόδνπ (functional bio-assay). Η αξρή ηεο κεζόδνπ ζηεξίδεηαη ζην γεγνλόο όηη ε δηέγεξζε ηνπ ππνδνρέα PDGF νδεγεί ζε παξαγσγή reactive oxygen species (ROS), ελεξγνπνίεζε ηεο θηλάζεο ERK θαη ηειηθώο ζε ελεξγνπνίεζε γνληδίσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ παξαγσγή θνιιαγόλνπ. Η κέζνδνο πεξηιακβάλεη ηα αθόινπζα ζηάδηα α) απνκόλσζε IgG από ηνλ νξό, β) επώαζε ζπγθεθξηκκέλεο πνζόηεηαο IgG κε ηλνβιάζηεο από έκβξπν πνληηθνύ (Fα θπηηαξηθή ζεηξά), γ) κέηξεζε παξαγσγήο ελδνθπηηάξηνπ ROS κε θζνξνκεηξηθή κέζνδν. πκπιεξσκαηηθά, κε παξόκνην ηξόπν, γίλεηαη επώαζε ζπγθεθξηκκέλεο πνζόηεηαο IgG κε θπζηνινγηθνύο ηλνβιάζηεο θαη αληρλεύεηαη κε αλνζνθαζήισζε ε θσζθνξπιησκέλε (ελεξγνπνηεκέλε) κνξθή ηεο ERK. Έρνπκε ήδε μεθηλήζεη ζπλεξγαζία κε ην εξεπλεηηθό εξγαζηήξην ηνπ θαζεγεηή Gabrielli ζηελ Ιηαιία (Παλεπηζηήκην Αncona) θαη ζηα άκεζα ζρέδηά καο είλαη ε απνζηνιή ελόο κεηαπηπρηαθνύ θνηηεηή ζην ζπγθεθξηκκέλν απηό εξγαζηήξην γηα κηθξό ρξνληθό δηάζηεκα ώζηε λα εθπαηδεπηεί ζηελ ηερληθή αλίρεπζεο απηώλ ησλ απηναληηζσκάησλ. ηόρνο καο είλαη λα κεηαθεξζεί ε ηερλνγλσζία όζνλ αθνξά απηήλ ηελ απαηηεηηθή θαη επαίζζεηε κέζνδν θαη ζην δηθό καο Δξεπλεηηθό Δξγαζηήξην (ε ζπλαίλεζε ηνπ δηεπζπληή ηνπ Δξγαζηεξίνπ ζηε Ιηαιία έρεη ήδε εμαζθαιηζζεί). Δσο ηώξα δελ ππάξρνπλ θαζόινπ δεδνκέλα γηα ηελ επίδξαζε ηεο εμάιεηςεο ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ ζην επίπεδν παξαγσγήο ησλ απηναληηζσκάησλ απηώλ. Δθηόο από ηελ αλίρλεπζε ησλ δηεγεξηηθώλ απηώλ απηναληηζσκάησλ ζην πεξηθεξηθό αίκα, πξνηείλνπκε θαη ηελ κειέηε ηεο ελεξγνπνίεζεο ηνπ ππνδνρέα PDGFR ζην δέξκα, πξν θαη κεηά ζεξαπεία, κε αλνζντζηνρεκεία. Ο PDGFR απνηειείηαη από 2 8

ππνκνλάδεο (PDGFRα θαη PDGFRβ) νη νπνίεο κεηά από δηέγεξζε δηκεξίδνληαη θαη μεθηλά έλαο θαηαξξάθηεο θσζθνξπιηώζεσλ. Πξνηείλνπκε ηελ ρξήζε αληηζώκαηνο πνπ αλαγλσξίδεη ηελ θσζθνξπιησκέλε (θαη θαηά ζπλέπεηα ελεξγνπνηεκέλε) κνξθή ησλ PDGFRα θαη PDGFRβ (phosphoy754 θαη phospho Y579, Abcam). Η αλνζντζηνρεκεία ζα γίλεη κε ρξήζε θιαζζηθήο ηερληθήο (streptavidin biotin peroxidase method) θαη σο ζεηηθό control ζα ρξεζηκνπνηεζεί πιηθό από επαηνθθπηαξηθό θαξθίλσκα. Ιδηαίηεξε έκθαζε ζα δνζεί ζηελ έθθξαζε ησλ phospho- PDGFRα θαη phospho-pdgfrβ ζε θύηηαξα κε αηξαθηνεηδή κνξθνινγία (κνξθνινγία ηλνβιάζηε) όπνπ ζα γίλεη θαη πνζνηηθνπνίεζε κε ηελ ρξήζε image analysis (Image-Pro Plus software program; Media Cybernetics, Silver Spring, MD). Έσο ηώξα ππάξρνπλ ειάρηζηα δεδνκέλα γηα ηε έθθξαζε ηνπ PDGFR ζην ζθιεξνδεξκαηηθό δέξκα, πνπ αθνξνύλ κόλν ηελ κε ελεξγνπνηεκέλε κνξθή ηνπ ππνδνρέα, θαη δείρλνπλ πςειόηεξε έθθξαζε PDGFR ζην δέξκα αζζελώλ κε ζε ζρέζε κε πγηέο δέξκα. Η κειέηε ησλ phospho-pdgfrα θαη phospho-pdgfrβ ζην ζθιεξνδεξκαηηθό δέξκα δελ έρεη γίλεη έσο ηώξα ελώ δελ ππάξρνπλ θαζόινπ δεδνκέλα γηα ηε επίδξαζε ηεο εμάιεηςεο ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ ζηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ PDGFR. Έρνπκε ήδε κειεηήζεη 8 αζζελείο πξν θαη κεηά ζεξαπεία κε RTX θαη έρνπκε βξεί ηα εμήο: α) πςειή έθθξαζε ησλ phospho-pdgfrα θαη phospho- PDGFRβ ζην ζθιεξνδεξκαηηθό δέξκα ζε ζρέζε κε πγηέο δέξκα θαη β) ζεκαληηθή κείσζε ηεο έθθξαζεο ησλ phospho-pdgfrα θαη phospho-pdgfrβ 6 κήλεο κεηά από ζεξαπεία κε RTX (ηα δεδνκέλα απηά έρνπλ ήδε ππνβιεζεί γηα δεκνζίεπζε). θνπόο καο είλαη λα επηβεβαηώζνπκε ηα επξήκαηα απηά ζε κεγαιύηεξν αξηζκό δεηγκάησλ. ΗΗδ. Μελέηη ηηρ ηηρ επίδπαζηρ ηηρ εξάλειτηρ ηυν Β λεμθοκςηηάπυν ζε διαλςηούρ μεζολαβηηέρ με ππο- και ανηι-ινυηική δπάζη. Πξνηείλνπκε ηελ κέηξεζε κηαο νκάδαο δηαιπηώλ κεζνιαβεηώλ (IL2, IL4, IL5, IL6, IL10, IL12, IL13, IL17A, IFNγ, TNFα, G-CSF, TGFβ1) πξν θαη κεηά ζεξαπεία, κε ηελ ρξήζε ELISA κεζνδνινγίαο (Human Th1 / Th2 / Th17 Cytokines Multi-Analyte ELISArray Kit, SABiosciences). Η κέζνδνο απηή επηηξέπεη ηελ ηαπηόρξνλε αλίρλεπζε θαη ησλ 12 απηώλ κνξίσλ. Σα δηαιπηά απηά κόξηα απνηεινύλ θαη ηηο βαζηθέο θπηνθίλεο πνπ παξάγνληαη από ηα Th1, Th2 θαη Th17 ιεκθνθύηηαξα. Από ηηο θπηνθίλεο απηέο ε IFNγ απνηειεί ηελ βαζηθή «αληη-ηλσηηθή» θπηνθίλε ελώ νη IL4, IL13, IL17A θαη TGFβ1 έρνπλ «πξν-ηλσηηθή» δξάζε. ηόρνο καο είλαη λα κειεηήζνπκε εάλ ε εμάιεηςε ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ επνδώλεη ή αλαζηέιιεη ηελ παξαγσγή ζπγθεθξηκκέλσλ θπηνθηλώλ δηαθνξνπνηώληαο έηζη ηελ ηζνξξνπία κεηαμύ πξν- θαη αληη-ηλσηηθώλ κνξίσλ. 9

ΗΗε. Μελέηη ηηρ ηηρ επίδπαζηρ ηηρ εξάλειτηρ ηυν Β λεμθοκςηηάπυν ζηο επίπεδο ηυν Th1, Th2 και Th17 ςποπληθςζμών Έσο ηώξα γλσξίδακε από πεηξακαηηθά κνληέια όηη ε πόισζε ησλ Σ ιεκθνθπηηάξσλ πξνο ηνλ Th1 θαηλόηππν πξνζηαηεύεη από ηελ ίλσζε ελώ ε πόισζε πξνο ηνλ Th2 θαηλόηππν επνδώλεη ηελ ίλσζε. Πξόζθαηα έρνπλ πεξηγξαθεί θαη ηα Th17 ιεκθνθύηηαξα (ηα νπνία παξάγνπλ IL17) ηα νπνία θαίλεηαη λα ζπκκεηέρνπλ ζηελ ηλσηηθή δηαδηθαζία θαη αλαθέξεηαη όηη είλαη απμεκέλα ζε αζζελείο κε 17. Πξνηείλνπκε ηελ κέηξεζε ησλ Th1, Th2 θαη Th17 ππνπιεζπζκώλ, πξν θαη κεηά ζεξαπεία κε rituximab, κε ηελ κέζνδν ηεο θπηηαξνκεηξίαο ξνήο. Σα ΜΚΠΑ (1Υ10 6 ) ζα ηνπνζεηεζνύλ ζε θαιιηέξγεηα κηθξήο δηάξθεηο (6 ώξεο) παξνπζία PMA, ηνλνκπθίλεο θαη ελόο αλαζηνιέα κεηαθνξάο πξσηετλώλ, ζε θαηάιιεια «πεγαδάθηα» (12-well culture plates). ηελ ζπλέρεηα ζα γίλεη ε ρξώζε γηα ηo κόξην επηθαλείαο CD4 κε ηε ρξήζε αληίζηνηρνπ κνλνθισληθνύ αληηζσκάηνο ζπδεπγκέλνπ κε θζνξηόρξσκα. Θα αθνινπζήζεη κνληκνπνίεζε ησλ θπηηάξσλ θαη δηαπεξαηνπνίεζε ηεο θπηηαξηθήο κεκβξάλεο κε ηε ρξήζε θιαζζηθώλ ηερληθώλ (ρξήζε παξαθνξκαιδεύδεο θαη ζαπνλίλεο). ηελ ζπλέρεηα ζα γίλεη θαη ε ελδνθπηηάξηα ρξώζε γηα IL17, INFγ θαη IL-4 κε αληίζηνηρα αληηζώκαηα ζπδεπγκέλα κε θζνξηόρξσκα. Σα θύηηαξα ζα αλαιπζνύλ άκεζα ζηνλ θπηηαξνκεηξεηή ξνήο. Ωο Th1, Th2 θαη Th17 ιεκθνθύηηαξα ζα νξίζνπκε ηα δηπιά ζεηηθά CD4 + INFγ +, CD4 + IL4 + θαη CD4 + IL17 + θύηηαξα, αληίζηνηρα. ηόρνο καο είλαη λα κειεηήζνπκε ηε επίδξαζε ηεο εμάιεηςεο ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ ζηελ πόισζε ησλ Σ ιεκθνθπηηάξσλ. 3. κοπιμόηηηα, ζημαζία και ζςμβολή ηος ππογπάμμαηορ Η ζπζηεκαηηθή ζθιεξνδεξκία είλαη έλα λόζεκα κε θαθή πξόγλσζε γηα ην νπνίν ζηε νπζία δελ δηαζέηνπκε θακία ζεξαπεία έσο ηώξα. Γίλεηαη ινηπόλ θαλεξή ε επηηαθηηθή αλάγθε αλεύξεζεο λέσλ ζεξαπεηώλ. Σα έσο ηώξα δεδνκέλα από κηθξέο πηινηηθέο κειέηεο ζπλεγνξνύλ ζην γεγνλόο όηη ε εμάιεηςε ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ κε ηελ ρξήζε ηνπ rituximab έρεη επεξγεηηθή δξάζε ζην λόζεκα απηό. Οη κειέηεο απηέο απνηεινύλ παξαδείγκαηα εθαξκνζκέλεο θιηληθήο έξεπλαο ζηηο νπνίεο αμηνπνηήζεθε ε γλώζε πνπ ζπζζσξεύζεθε ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ζε επίπεδν βαζηθήο έξεπλαο, πξνθεηκέλνπ λα κειεηεζεί ε απνηειεζκαηηθόηεηα κηα λέαο ζεξαπείαο ζε αζζελείο κε («from bench to bedside»). ηελ έξεπλα απηή ην Σκήκα καο βξίζθεηαη ζηε πξσηνπνξία παγθνζκίσο θαζώο είκαζηαλ νη πξώηνη πνπ κειεηήζακε ηελ επίδξαζε ηεο εμάιεηςεο ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ ζηε δηάκεζε πλεπκνλνπάζεηα αζζελώλ κε. Η κειέηε απηή δεκνζηεύζεθε πξόζθαηα ζε έλα από ηα πιένλ έγθξηηα δηεζλή πεξηνδηθά Ρεπκαηνινγίαο (Rheumatology-Oxford) θαη ζεσξήζεθε ηδηαίηεξα ζεκαληηθή θαζώο αθηεξώζεθε ζε απηή ην editorial αξζξνπ ηνπ ζύζηνηρνπ ηεύρνπο ηνπ πεξηνδηθνύ. Δηδηθή κλεία ζηελ κειέηε απηή έγηλε θαη ζε πιεζώξα έγθξηησλ ηζηνζειίδσλ ηαηξηθήο 10

ελεκέξσζεο (πρ Medscape νπνπ ζπκπεξηιήθζεθε ζηα Top Stories θαη αθηεξώζεθε άξζξν ViewPoint θιπ). Οξηζηηθή απάληεζε ζην εξώηεκα εάλ ε εμάιεημε ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ είλαη επεξγεηηθή ζηελ, ώζηε λα απνηειέζεη θαη κέξνο ηνπ ζεξαπεπηηθνύ αιγνξίζκνπ ζην λόζεκα απηό, ζα δώζεη κόλνλ κηα κεγάιε πνιπθεληξηθή, δηπιά ηπθιή θαη ειεγρόκελε κε εηθνληθό θάξκαθν κειέηε. Με δεδνκέλν όκσο ηνπ ηεξάζηηνπ θόζηνπο κηαο ηέηνηαο κειέηεο θαη ηεο δπζθνιίαο αλεύξεζεο αζζελώλ, ιόγσ ηεο ζπαληόηεηαο ηνπ λνζήκαηνο, πηζηεύνπκε όηη απηή είλαη ε θαηάιιειε ρξνληθή ζηηγκή λα αμηνπνηήζνπκε ην πιηθό πνπ ήδε δηαζέηνπκε από απηνύο ηνπο αζζελείο, ην νπνίν έρεη ιεθζεί πξν θαη κεηά ζεξαπεία, ώζηε λα δηεξεπλήζνπκε ζε βάζνο ηνπο πηζαλνύο κεραληζκνύο δξάζεο ηεο εμάιεηςεο ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ, όρη πιένλ ζε πεηξακαηηθά κνληέια αιιά ζηνλ άλζξσπν. Δάλ βξνύκε όηη ε εμάιεηςε ησλ Β ιεκθνθπηηάξσλ έρεη επεξγεηηθή δξάζε ζε δηάθνξνπο παζνγελεηηθνύο κεραληζκνύο όπσο π.ρ. κείσζε παξαγσγήο δηεγεξηηθώλ anti-pdgfr απηναληηζσκάησλ, κείσζε ελεξγνπνίεζεο PDGFR, αλαζηνιή παξαγσγήο πξνηλσηηθώλ κνξίσλ ή δηέγεξζε παξαγσγήο αληη-ηλσηηθώλ κνξίσλ, ηόηε ζα πξνθύςνπλ ηζρπξά επηρεηξήκαηα πνπ ζα ζπλεγνξνύλ ππέξ ηεο πεξαηηέξσ δηεξεύλεζεο ηεο θιηληθήο απνηειεζκαηηθόηεηαο ηνπ RTX ζηελ. Η παξνύζα εξγαζία απνηειεί παξάδεηγκα κειέηεο ηύπνπ «from bedside back to the bench» θαζώο επηρεηξεί λα επεθηείλεη ζε κεγαιύηεξν βάζνο ηελ γλώζε πνπ έρνπκε ζρεηηθά κε ηνλ ξόιν ηνπ Β ιεκθνθπηηάξνπ ζηελ ίλσζε, αμηνπνηώληαο πιηθό πνπ πξνέθπςε από ηελ θιηληθή έξεπλα. 4. Βιβλιογπαθία 1. Hasegawa M (2010) B lymphocytes: Shedding new light on the pathogenesis of systemic sclerosis. J Dermatol 37: 3-10 2. Wollheim FA (2004) Is Rituximab a Potential New Therapy in Systemic Sclerosis?: New Evidence Indicates the Presence of CD20-Positive B-lymphocytes in Scleroderma Skin. J Clin Rheumatol 10: 155 3. Asano N, Fujimoto M, Yazawa N, Shirasawa S, Hasegawa M, Okochi H, Tamaki K, Tedder TF, Sato S (2004) B Lymphocyte signaling established by the CD19/CD22 loop regulates autoimmunity in the tight-skin mouse. Am J Pathol 165: 641-650 4. Hasegawa M, Hamaguchi Y, Yanaba K, Bouaziz JD, Uchida J, Fujimoto M, Matsushita T, Matsushita Y, Horikawa M, Komura K, Takehara K, Sato S, Tedder TF (2006) B-lymphocyte depletion reduces skin fibrosis and autoimmunity in the tightskin mouse model for systemic sclerosis. Am J Pathol 169: 954-966 5. Yoshizaki A, Iwata Y, Komura K, Ogawa F, Hara T, Muroi E, Takenaka M, Shimizu K, Hasegawa M, Fujimoto M, Tedder TF, Sato S (2008) CD19 regulates skin and lung fibrosis via Toll-like receptor signaling in a model of bleomycin-induced scleroderma. Am J Pathol 172: 1650-1663 11

6. Komura K, Yanaba K, Horikawa M, Ogawa F, Fujimoto M, Tedder TF, Sato S (2008) CD19 regulates the development of bleomycin-induced pulmonary fibrosis in a mouse model. Arthritis Rheum 58: 3574-3584 7. Sato S, Fujimoto M, Hasegawa M, Takehara K (2004) Altered blood B lymphocyte homeostasis in systemic sclerosis: expanded naive B cells and diminished but activated memory B cells. Arthritis Rheum 50: 1918-1927 8. Lafyatis R, O'Hara C, Feghali-Bostwick CA, Matteson E (2007) B cell infiltration in systemic sclerosis-associated interstitial lung disease. Arthritis Rheum 56: 3167-3168 9. Whitfield ML, Finlay DR, Murray JI, Troyanskaya OG, Chi JT, Pergamenschikov A, McCalmont TH, Brown PO, Botstein D, Connolly MK (2003) Systemic and cell type-specific gene expression patterns in scleroderma skin. Proc Natl Acad Sci U S A 100: 12319-12324 10. Datta SK (2009) Anti-CD20 antibody is an efficient therapeutic tool for the selective removal of autoreactive T cells. Nat Clin Pract Rheumatol 5: 80-82 11. Baroni SS, Santillo M, Bevilacqua F, Luchetti M, Spadoni T, Mancini M, Fraticelli P, Sambo P, Funaro A, Kazlauskas A, Avvedimento EV, Gabrielli A (2006) Stimulatory autoantibodies to the PDGF receptor in systemic sclerosis. N Engl J Med 354: 2667-2676 12. Daoussis D, Liossis SN, Tsamandas AC, Kalogeropoulou C, Kazantzi A, Sirinian C, Karampetsou M, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP (2010) Experience with rituximab in scleroderma: results from a 1-year, proof-of-principle study. Rheumatology (Oxford) 49: 271-280 13. Daoussis D, Liossis SN, Tsamandas AC, Kalogeropoulou C, Kazantzi A, Korfiatis P, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP (2009) Is There a Role for B-cell Depletion as Therapy for Scleroderma? A Case Report and Review of the Literature. Semin Arthritis Rheum 14. Bosello S, De Santis M, Lama G, Spano C, Angelucci C, Tolusso B, Sica G, Ferraccioli G (2010) B cell depletion in diffuse progressive systemic sclerosis: safety, skin score modification and IL-6 modulation in an up to thirty-six months follow-up open-label trial. Arthritis Res Ther 12: R54 15. Smith V, Van Praet JT, Vandooren B, Van der CB, Naeyaert JM, Decuman S, Elewaut D, De Keyser F (2010) Rituximab in diffuse cutaneous systemic sclerosis: an open-label clinical and histopathological study. Ann Rheum Dis 69: 193-197 16. Lafyatis R, Kissin E, York M, Farina G, Viger K, Fritzler MJ, Merkel PA, Simms RW (2009) B cell depletion with rituximab in patients with diffuse cutaneous systemic sclerosis. Arthritis Rheum 60: 578-583 17. Radstake TR, van Bon L, Broen J, Hussiani A, Hesselstrand R, Wuttge DM, Deng Y, Simms R, Lubberts E, Lafyatis R (2009) The pronounced Th17 profile in systemic sclerosis (SSc) together with intracellular expression of TGFbeta and IFNgamma distinguishes SSc phenotypes. PLoS One 4: e5903 12

Δ. ΥΡΟΝΟΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΔΚΣΔΛΔΖ ΣΟΤ ΔΡΓΟΤ ηνρεύνπκε λα ζηξαηνινγήζνπκε 30 αζζελείο κε ζην πξώην ζθέινο ηεο κειέηεο. Τπνινγίδνληαο όηη ζα έρνπκε ηελ δπλαηόηεηα λα ζηξαηνινγνύκε πεξίπνπ 3 αζζελείο ην κήλα, ππνινγίδνπκε λα έρνπκε πεηύρεη ηνλ ζηόρν ζηξαηνιόγεζεο 30 αζζελώλ ζε έλα έηνο πεξίπνπ. Η ζηξαηνιόγεζε ησλ πγηώλ καξηπξσλ θαη ησλ αζζελώλ κε ΡΑ ππνινγίδνπκε λα έρεη νινθιεξσζεί ζε 3 κήλεο πεξίπνπ. Έλα ζεκαληηθό πνζνζηό ησλ δεηγκάησλ πνπ ζα κειεηεζνύλ ζην δεύηεξν κέξνο ηνπ πξνηεηλόκελνπ έξγνπ, έρεη ήδε ζπγθεληξσζεί. Έρνπκε ρνξεγήζεη έσο ηώξα ζεξαπεία κε RTX ζε 15 αζζελείο κε θαη έρνπκε ήδε ζπιιέμεη ηα απαηηνύκελα βηνινγηθά δείγκαηα. Τπνινγίδνπκε όηη ζε έλα έηνο πεξίπνπ ζα έρνπκε νινθιεξώζεη ηε ζηξαηνιόγεζε 10 αθόκε αζζελώλ νη νπνίνη ζα ιάβνπλ ζεξαπεία κε RTX. Πξνηείλνπκε ην αθόινπζν ρξνλνδηάγξακκα: επηέμβπιορ 2010-επηέμβπιορ 2011: Οινθιήξσζε ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ δεηγκάησλ από ηνπο αζζελείο. επηέμβπιορ 2010-επηέμβπιορ 2012: Δθηέιεζε ηνπ κεγαιύηεξνπ όγθνπ ησλ πεηξακάησλ. Σα πεηξάκαηα κπνξνύλ λα μεθηλήζνπλ άκεζα θαζώο έλα κεγάιν πνζνζηό ησλ δεηγκάησλ έρεη ήδε ιεθζεί. επηέμβπιορ 2012-επηέμβπιορ 2013: Οινθιήξσζε ησλ πεηξακάησλ θαη αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ. 13

Σ. ΑΝΑΛΤΖ ΚΑΗ ΑΗΣΗΟΛΟΓΖΖ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΗΜΟΤ Π Ρ Ο Τ Π Ο Λ Ο Γ Ι Μ Ο Γ Α Π Α Ν Ω Ν 1. ΤΠΟΣΡΟΦΙΔ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΟΙ ΦΟΙΣΗΣΔ (82 %) ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΜΗΝΔ ΑΠΑΥΟΛΗΗ ΜΔΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΑΜΟΙΒΗ Ανηωνόποσλος Ιωάννης 36 800 28800 ΤΝΟΛΙΚΗ ΓΑΠΑΝΗ 2. ΑΝΑΛΩΙΜΑ ΠΔΡΙΓΡΑΦΗ ΠΟΟ Αληηζώκαηα γηα αλνζντζηνρεκεία 1500 Αληηζώκαηα γηα θπηηαξνκεηξία ξνήο 2000 Τιηθά γηα θπηηαξνθαιιηέξγεηεο 300 ELISA kits 3000 ύζηεκα καγλεηηθνύ δηαρσξηζκνύ Β-ιεκθνθπηηάξσλ 500 Τιηθά γηα απνκόλσζε RNA 1500 Τιηθά γηα RT-PCR 1500 3. ΜΔΣΑΚΙΝΗΔΙ ΠΔΡΙΓΡΑΦΗ Γεν προβλέπονηαι ηέηοιες δαπάνες ΠΟΟ ΤΝΟΛΙΚΗ ΓΑΠΑΝΗ ΔΡΓΟΤ 39100 14

Προζωπικά ζηοιτεία Επώνσμο Όνομα Θέζη ζηο Ίδρσμα Τμήμα Βιογραθικό Δπιζηημονικού Τπεσθύνοσ Γαούζηρ Γημήηπιορ Λέκηοπαρ Παθολογίαρ/Ρεςμαηολογίαρ Ηαηπικήρ Email jimdaoussis@hotmail.com, jimdaoussis@med.upatras.gr Τηλέθωνο επικοινωνίας 2613 603693, 6972828004 Έηος Ίδρσμα Σίηλος (πηστίο, διδακηορικό) 1996 Πανεπιζηήμιο Παηρών Πηστίο Ιαηρικής 2006 Πανεπιζηήμιο Παηρών Διδακηορικό (Ιαηρική) Κύρια ερεσνηηική δραζηηριόηηηα Μελέηη ηοσ ρόλοσ ηοσ Β λεμθοκσηηάροσ ζηη ίνωζη Μελέηη ηης παθογένειας ηης ζσζηημαηικής ζκληροδερμίας 15

Δπιζηημονικές εργαζίες ηα ηελεσηαία 7 τρόνια (ζε διεθνή περιοδικά με κριηές) 1) Andonopoulos AP, Meimaris N, Daoussis D, Bounas A, Yiannopoulos G. Intraarticular antitumor necrosis factor alpha in recalcitrant arthritis of Behcet disease. Clinical and experimental Rheumatology 2003; 21: S57-58 2) Andonopoulos AP, Meimaris N, Daoussis D, Bounas A, Giannopoulos G. Experience with infliximab (anti-tnf alpha monoclonal antibody) as monotherapy for giant cell arteritis. Annals of the Rheumatic Diseases. 2003 Nov; 62(11): 1116 3) Daoussis D, Andonopoulos AP, Liossis SN. Targeting CD40L: a promising therapeutic approach. Clinical and Diagnostic Laboratory Immunology. 2004 Jul; 11(4): 635-41 4) Papapetropoulos S, Argyriou AA, Liossis S., Daoussis D, Katsoulas G, Apostolopoulos D, Chroni E. A case of L-dopa-responsive parkinsonian syndrome after low-dose oral methotrexate intake. Clinical Neuropharmacology. 2004 Mar-Apr; 27(2): 95-8 5) Leonardou A, Giali S, Daoussis D, Siambi V, Gogos H, Liossis SN. Moraxella catarrhalisinduced septic arthritis of a prosthetic knee joint in a patient with rheumatoid arthritis treated with anakinra. Arthritis and Rheumatism. 2005 Apr; 52(4): 1337 6) Yiannopoulos G, Daoussis D, Andonopoulos AP. Arthritis accompanying ileal pouchitis or undifferentiated HLA B27-related spondyloarthropathy? Rheumatology International 2006 Apr; 26(6): 565-6 7) Daoussis D, Antonopoulos I, Andonopoulos AP, Liossis SN. Increased expression of CD154 (CD40L) on stimulated T-cells from patients with psoriatic arthritis. Rheumatology (Oxford). 2007 Feb;46(2):227-31. 8) Euthymiopoulou K, Aletras AJ, Ravazoula P, Niarakis A, Daoussis D, Antonopoulos I, Liossis SN, Andonopoulos AP. Antiovarian antibodies in primary Sjogren's syndrome. Rheumatology International. 2007 Oct;27(12):1149-55. 9) Daoussis D, Siambi V, Liossis SN, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP. Bony ears. Arthritis and Rheumatism. 2008 Feb;58(2):611. 10) Daoussis D, Andonopoulos AP, Liossis SN. Wnt pathway and IL-17: novel regulators of joint remodeling in rheumatic diseases. Looking beyond the RANK-RANKL-OPG axis. Seminars in Arthritis and Rheumatism. 2010 Apr;39:369-83. 11) Daoussis D, Panoulas VF, Antonopoulos I, John H, Toms TE, Wong P, Nightingale P, Douglas KM, Kitas GD. Cardiovascular risk factors and not disease activity, severity or therapy associate with renal dysfunction in patients with rheumatoid arthritis. Annals of the Rheumatic Diseases. 2010 Mar;69:517-21. 12) Daoussis D, Liossis SN, Tsamandas AC, Kalogeropoulou C, Kazantzi A, Sirinian C, Karampetsou M, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP. Experience with rituximab in scleroderma: results from a 1-year, proof-of-principle study. Rheumatology (Oxford). 2010 Feb;49:271-80. 13) Daoussis D, Panoulas V, Toms T, John H, Antonopoulos I, Nightingale P, Douglas KM, Klocke R, Kitas GD. Uric acid is a strong independent predictor of renal dysfunction in patients with rheumatoid arthritis. Arthritis Research & Therary. 2009;11(4):R116. 14) Daoussis D, Liossis SN, Tsamandas AC, Kalogeropoulou C, Kazantzi A, Korfiatis P, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP. Is there a role for B cell depletion as therapy for scleroderma? A case report and review of the literature. Seminars in Arthritis & Rheumatism. Epub ahead of print 15) Daoussis D, Liossis SN, Solomou EE, Tsanaktsi A, Bounia K, Karampetsou M, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP. Evidence that Dkk-1 is dysfunctional in ankylosing spondylitis. Arthritis & Rheumatism. 2010 Jan;62(1):150-8. 16) Daoussis D, Andonopoulos AP. Rituximab in the treatment of systemic sclerosis- associated interstitial lung disease. Comment on the article by Yoo. Rheumatology International. Epub ahead of print 17) Daoussis D, Panoulas VF, John H, Toms TE, Antonopoulos I, Treharne G, Nightingale P, Douglas KMJ and Kitas GD. Microalbuminuria in rheumatoid arthritis in the post penicillamine/gold era: association with hypertension, but not therapy or inflammation. Clinical Rheumatology. In press 16

Δπιζηημονικέρ επγαζίερ ζηο ανηικείμενο ηηρ ππόηαζηρ ηα ηελεςηαία 10 σπόνια (ζε διεθνή πεπιοδικά με κπιηέρ, ζςμπεπιλαμβανομένυν ζσεηικών επίζηρ διπλυμάηυν εςπεζιηεσνίαρ, βιβλίυν, βπαβείυν, κ.ά.) 1)Daoussis D, Liossis SN, Tsamandas AC, Kalogeropoulou C, Kazantzi A, Sirinian C, Karampetsou M, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP. Experience with rituximab in scleroderma: results from a 1-year, proof-of-principle study. Rheumatology (Oxford). 2010 Feb;49:271-80. ηο άπθπο αςηό αθιεπώθηκε ηο editorial ηος ζύζηοισος ηεύσοςρ ηος πεπιοδικού: «Rituximab: a potential therapeutic advance in Scleroderma. What is the evidence?» To πεπιοδικό επίζηρ αθιέπυζε ζηο άπθπο πποζυπική ζςνένηεςξη/ζσόλιο ηος εκδόηη ςπό μοπθή podcast ηο οποίο ήηαν διαθέζιμο ζηη ιζηοζελίδα ηος πεπιοδικού. ην άξζξν απηό ππήξμαλ εθηελή αθηεξώκαηα από πνιιέο ηζηνζειίδεο ηαηξηθήο ελεκέξσζεο ςμπεπιλήθθηκε ζηα Top Stories ηηρ δημοθιλούρ ιζηοζελίδαρ Medscape ενώ επίζηρ αθιεπώθηκε άπθπο/ζσόλιο (Viewpoint). Δθηελήο αλαθνξά κε πξνζσπηθή ζπλέληεπμε ηνπ πξώηνπ ζπγγξαθέα ζηελ ηζηνζειίδα Musculosceletal Reports Δθηελήο αλαθνξά ζηε ηζηνζειίδα Medpage Today Δθηελείο αλαθνξέο θαη ζηηο ηζηνζειίδεο Scleroderma Care Foundation θαη Health Care International 2) Daoussis D, Liossis SN, Tsamandas AC, Kalogeropoulou C, Kazantzi A, Korfiatis P, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP. Is there a role for B cell depletion as therapy for scleroderma? A case report and review of the literature. Seminars in Arthritis & Rheumatism. Epub ahead of print Σν άξζξν απηό ζπκπεξηιήθζεθε ζηε ηζηνζειίδα ηαηξηθήο ελεκέξσζεο MDLinx όπνπ αλαξηήζεθε θαη ζπλέληεπμε/ζρόιην ηνπ πξώηνπ ζπγγξαθέα. 3) Daoussis D, Andonopoulos AP. Rituximab in the treatment of systemic sclerosisassociated interstitial lung disease. Comment on the article by Yoo. Rheumatology International. Epub ahead of print 4) 1o Βπαβείο Κλινικήρ έπεςναρ ζηο 21 ν Παλειιήλην πλέδξην Ρεπκαηνινγίαο 2009 για ηην επγαζία «Ιmprovement of lung function and skin thickening following long term rituximab treatment in patients with scleroderma. D. Daoussis, SΝ. Liossis, G. Yiannopoulos and AP. Andonopoulos. Σν βξαβείν ζπλνδεύζεθε από ρξεκαηηθό έπαζιν 1500 5) D. Daoussis, SΝ. Liossis, A. Tsamandas, C. Sirinian, C. Kalogeropoulou, A. Kazantzi, G. Yiannopoulos and AP. Andonopoulos. Δvidence of skin remodeling and improvement of lung function following 2 years of rituximab treatment in a patient with diffuse scleroderma. 21 ν Παλειιήλην πλέδξην Ρεπκαηνινγίαο 2009, Θεζζαινλίθε 6) D. Daoussis, SN. Liossis, C. Kalogeropoulou, A. Kazantzi, G. Yiannopoulos and AP. Andonopoulos. Improvement of lung function and skin thickening following long term rituximab treatment in patients with scleroderma. 1 st Systemic Sclerosis World Congress, Florence, 2010 17

7) D. Daoussis, SN. Liossis, A. Tsamandas, C. Sirinian., C. Kalogeropoulou, A. Kazantzi, G. Yiannopoulos, AP. Andonopoulos. Evidence of skin remodeling and improvement of lung function following 2 years of rituximab treatment in a patient with diffuse scleroderma. 1 st Systemic Sclerosis World Congress, Florence, 2010 Απιθμόρ εηεποαναθοπών και ζημανηικέρ διεθνείρ ζςνεπγαζίερ: 99 εηεποαναθοπέρ ςνολικόρ απιθμόρ δημοζιεύζευν ζε πεπιοδικά: 17 δημοζιεύζειρ ζε ξενόγλυζζα πεπιοδικά ηος εξυηεπικού πος λειηοςπγούν με κπιηέρ Ε. ΤΝΘΔΖ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΖ ΟΜΑΓΑ ΚΑΗ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΚΑΘΔ ΜΔΛΟΤ (Ακολοςθούν ηα επιζςναπηόμενα 3 πλήπη βιογπαθικά ζημειώμαηα) 1) Γαούζηρ Γημήηπιορ (επιζηημονικόρ ςπεύθςνορ) πκκεηνρή ζηελ ζηξαηνιόγεζε θαη θιηληθή εθηίκεζε ησλ αζζελώλ πνπ ζα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ κειέηε. Ο επηζηεκνληθόο ππεύζπλνο ζα δηδάμεη ηνλ κεηαπηπρηαθό θνηηεηή όιεο ηηο ηερληθέο θαη κεζόδνπο πνπ απαηηνύληαη γηα ηελ εθηέιεζε ησλ πεηξακάησλ ελώ κέξνο ησλ πεηξακάησλ ζα γίλεη θαη από ηνλ ίδην. Θα θαζνδεγήζεη ηνλ κεηαπηπρηαθό θνηηεηή θαη ζα επηβιέπεη ηελ εθηέιεζε όισλ ησλ πεηξακάησλ. Θα ζπκκεηάζρεη ζηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ζηε ζπγγξαθή ησλ απνηειεζκάησλ ηεο κειέηεο. 2) Ανηυνόποςλορ Ηυάννηρ (μεηαπηςσιακόρ θοιηηηήρ) πκκεηνρή ζηελ ζηξαηνιόγεζε θαη θιηληθή εθηίκεζε ησλ αζζελώλ πνπ ζα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ κειέηε. Θα ιακβάλεη ηα βηνινγηθά γείγκαηα από ηνπο αζζελείο (βηνςία δέξκαηνο, ιήςε αίκαηνο θαη απνκόλσζε ΜΚΠΑ θιπ). 18

Ο κεηαπηπρηαθόο θνηηεηήο ζα εθπαηδεπηεί αξρηθά ζηηο απαηηνύκελεο κεζόδνπο θαη ηερληθέο από ηνλ επηζηεκνληθό ππεύζπλν θαη ζηελ ζπλέρεηα ζα επηηειέζεη ην κεγαιύηεξν κέξνο ησλ πεηξακάησλ. Θα θαηαγξάςεη ηα απνηειέζκαηα θαη ζα ζπκκεηάζρεη ζηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ζηε ζπγγξαθή ησλ απνηειεζκάησλ ηεο κειέηεο. 19

ΒΗΟΓΡΑΦΗΚΟ ΖΜΔΗΧΜΑ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΣΗΚΟ ΤΠΟΜΝΖΜΑ ΓΖΜΟΗΔΤΔΧΝ ΓΖΜΖΣΡΗΟ ΓΑΟΤΖ ΛΔΚΣΟΡΑ ΠΑΘΟΛΟΓΗΑ/ ΡΔΤΜΑΣΟΛΟΓΗΑ ΗΑΣΡΗΚΖ ΥΟΛΖ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟΤ ΠΑΣΡΧΝ ΠΑΣΡΑ 2010 20

1. ΠΡΟΧΠΗΚΖ ΚΑΣΑΣΑΖ Ονομαηεπώνςμο Γημήηπιορ Γαούζηρ Γιεύθςνζη 25 εο Mαξηίνπ Kάησ Καζηξίηζη, Ρίν, Πάηξα 26500 Tηλέθυνο (κινηηό) E Mail (οικία) +30 6972828004 +30 2610 990047 jimdaoussis@hotmail.com Ζμεπομηνία γεννήζευρ 12/9/1972 jimdaoussis@med.upatras.gr Σόπορ γεννήζευρ Οληάξην, Καλαδάο Τπηκοόηηηα Διιεληθή/Καλαδηθή Οικογενειακή καηάζηαζη Έγγακνο κε έλα παηδί 21

2. ΠΟΤΓΔ Πποπηςσιακέρ ποςδέρ Πηπρηνύρνο ηεο Ιαηξηθήο ρνιήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξώλ. Δγγξαθή κεηά από επηηπρείο παλειιήληεο εηζαγσγηθέο εμεηάζεηο ηνλ επη 1990. Aπνθνίηεζε: Ινύιηνο 1996, κε βαζκό πηπρίνπ «Λίαλ Καιώο». Άδεηα αζθήζεσο ηαηξηθνύ επαγγέικαηνο 1996. Μεηαπηςσιακέρ ποςδέρ Γηδαθηνξηθό Γίπισκα Σίηινο: «Μειέηε ηεο έθθξαζεο ηνπ CD40L ζηα Σ ιεκθνθύηηαξα αζζελώλ κε ςσξηαζηθή αξζξίηηδα». Δπηβιέπσλ ν θαζεγεηήο θνο Αλδξέαο Αλησλόπνπινο. Ιαηξηθό Σκήκα Παλεπηζηεκίνπ Παηξώλ. Βαζκόο: «Άξηζηα». Ηκεξνκελία: 18/12/2006. 22

3. ΔΗΓΗΚΟΣΖΣΑ Δηδηθεπόκελνο Παζνινγίαο ζην 401 Γεληθό ηξαηησηηθό Ννζνθνκείν, Αζήλα (ζηα πιαίζηα ηεο ζηξαηησηηθήο κνπ ζεηείαο) από Γεκ 1998 έυρ επ 1999 Δηδηθεπόκελνο Παζνινγίαο ζηελ Β Παζνινγηθή Κιηληθή, ηζκαλόγιεην Ννζνθνκείν, Αζήλα από Γεκ 1999 έυρ Ηοςλ 2001 Δηδηθεπόκελνο Ρεπκαηνινγίαο ζην Ρεπκαηνινγηθό Σκήκα ηνπ Παλεπηζηεκηαθνύ Γεληθνύ Ννζνθνκείνπ Παηξώλ από Aςγ 2001 έυρ επ 2005 Απόθηεζε ηίηινπ εηδηθόηεηαο Ρεπκαηνινγίαο κεηά από επηηπρείο εμεηάζεηο ζηηο 19/10/2005 23

4. Μεηεκπαίδεςζη-Κλινική εμπειπία Γιεςθςνηήρ Ρεςμαηολογίαρ (consultant) ζηο Δθνικό ύζηημα Τγείαρ (NHS) ηος Ζνυμένος Βαζιλείος. (Consultant in Rheumatology, Department of Rheumatology, Dudley Group of Hospitals NHS Trust, Russells Hall Hospital, Birmingham, West Midlands, UK) από Ηαν 2006 έυρ Noεμ 2006. Σν ζπγθεθξηκέλν θέληξν απνηειεί έλα από ηα 3 κεγαιύηεξα Ρεπκαηνινγηθά Σκήκαηα ζην Ηλσκέλν Βαζίιεην. Δθεί ππεξέηεζα ζε έκκηζζε ζέζε θαη ζηελ πςειόηεξε ηαηξηθή βαζκίδα (Consultant). Δθηόο από ηελ πινύζηα θιηληθή εκπεηξία πνπ απέθηεζα είρα ηελ επθαηξία λα αζρνιεζώ ελεξγά κε ηελ έξεπλα. Σν θύξην πεδίν έξεπλαο αθνξνύζε ηνλ θαξδηαγγεηαθό θίλδπλν ζηνπο αζζελείο κε ξεπκαηνεηδή αξζξίηηδα- πεδίν ζην νπνίν ην ζπγθεθξηκέλν Σκήκα ζεσξείηαη πξσηνπόξν παγθνζκίσο. Από ηελ εξεπλεηηθή απηή δνπιεηά πξνέθπςε ηθαλόο αξηζκόο δεκνζηεύζεσλ ζε έγθξηηα Ιαηξηθά πεξηνδηθά (κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη κία δεκνζίεπζε ζην πεξηνδηθό Annals of the Rheumatic Diseases πνπ δηαζέηεη ηνλ κεγαιύηεξν δείθηε απήρεζεο ζηελ Ρεπκαηνινγία-7.2). Δπηθ. Δπηκειεηήο Β Ρεπκαηνινγίαο ζην Παλεπηζηεκηαθό Γεληθό Ννζνθνκείν Παηξώλ από ηνλ Ννεκ 2006 έσο ηνλ Ιαλ 2009 5. Παπούζα θέζη Λέθηνξαο Παζνινγίαο/Ρεπκαηνινγίαο ζηελ Ιαηξηθή ρνιή ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξώλ. 24

6. Κλινικό έπγο Νοέμβπιορ 2006 έυρ Ηαν 2009 Δπηθνπξηθόο Δπηκειεηήο Β Ρεπκαηνινγίαο ζην Ρεπκαηνινγηθό Σκήκα ηνπ Παλεπηζηεκηαθνύ Γεληθνύ Ννζνθνκείνπ Παηξώλ Ηανοςάπιορ 2006 έυρ Οκηώβπιο 2006 Γιεςθςνηήρ Ρεςμαηολογίαρ ζηο Δθνικό ύζηημα Τγείαρ (NHS) ηος Ζνυμένος Βαζιλείος. Consultant in Rheumatology, Department of Rheumatology, Dudley Group of Hospitals NHS Trust, Russells Hall Hospital, Dudley, Birmingham, West Midlands, UK Aύγοςζηορ 2001 έυρ επηέμβπιο 2005 Δηδηθεπόκελνο Ρεπκαηνινγίαο ζην Ρεπκαηνινγηθό Σκήκα ηνπ Παλεπηζηεκηαθνύ Γεληθνύ Ννζνθνκείνπ Παηξώλ Γεκέμβπιορ 1999 έυρ Ηούλιο 2001 Δηδηθεπόκελνο Παζνινγίαο ζηελ Β Παζνινγηθή Κιηληθή, ηζκαλόγιεην Ννζνθνκείν, Αζήλα Γεκέμβπιορ 1998 έυρ επηέμβπιο 1999 Δηδηθεπόκελνο Παζνινγίαο ζην 401 Γεληθό ηξαηησηηθό Ννζνθνκείν, Αζήλα (ζηα πιαίζηα ηεο ζηξαηησηηθήο κνπ ζεηείαο) Οκηώβπιορ 1996 έυρ Γεκέμβπιο 1997 Τπεξεζία Τπαίζξνπ ζην Π.Ι. Γαζηνπξίνπ, Κ.Τ Λεπθθίκεο Κέξθπξα 7. Γιδακηικό έπγο Δθπαηδεπηήο γηα ην κάζεκα ηεο Φπζηθήο Δμέηαζεο γηα ηνπο ηξηηνεηείο θνηηεηέο Ιαηξηθήο ρνιήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Birmingham (University of Birmingham) θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο κνπ ζην Ηλσκέλν Βαζίιεην. πκκεηνρή ζηελ εθπαίδεπζε ησλ θνηηεηώλ Ιαηξηθήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξώλ θαηά ηελ θιηληθή ηνπο άζθεζε ζηελ Ρεπκαηνινγία. 25

8. ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΔ ΔΡΓΑΗΔ Γημοζιεύζειρ ζε Ξενόγλυζζα Δπιζηημονικά Πεπιοδικά 1) Andonopoulos AP, Meimaris N, Daoussis D, Bounas A, Yiannopoulos G. Intraarticular anti-tumor necrosis factor alpha in recalcitrant arthritis of Behcet disease. Clinical and experimental Rheumatology 2003; 21: S57-58 2) Andonopoulos AP, Meimaris N, Daoussis D, Bounas A, Giannopoulos G. Experience with infliximab (anti-tnf alpha monoclonal antibody) as monotherapy for giant cell arteritis. Annals of the Rheumatic Diseases. 2003 Nov; 62(11): 1116 3) Daoussis D, Andonopoulos AP, Liossis SN. Targeting CD40L: a promising therapeutic approach. Clinical and Diagnostic Laboratory Immunology. 2004 Jul; 11(4): 635-41 4) Papapetropoulos S, Argyriou AA, Liossis S., Daoussis D, Katsoulas G, Apostolopoulos D, Chroni E. A case of L-dopa-responsive parkinsonian syndrome after low-dose oral methotrexate intake. Clinical Neuropharmacology. 2004 Mar- Apr; 27(2): 95-8 5) Leonardou A, Giali S, Daoussis D, Siambi V, Gogos H, Liossis SN. Moraxella catarrhalis-induced septic arthritis of a prosthetic knee joint in a patient with rheumatoid arthritis treated with anakinra. Arthritis and Rheumatism. 2005 Apr; 52(4): 1337 26

6) Yiannopoulos G, Daoussis D, Andonopoulos AP. Arthritis accompanying ileal pouchitis or undifferentiated HLA B27-related spondyloarthropathy? Rheumatology International 2006 Apr; 26(6): 565-6 7) Daoussis D, Antonopoulos I, Andonopoulos AP, Liossis SN. Increased expression of CD154 (CD40L) on stimulated T-cells from patients with psoriatic arthritis. Rheumatology (Oxford). 2007 Feb;46(2):227-31. 8) Euthymiopoulou K, Aletras AJ, Ravazoula P, Niarakis A, Daoussis D, Antonopoulos I, Liossis SN, Andonopoulos AP. Antiovarian antibodies in primary Sjogren's syndrome. Rheumatology International. 2007 Oct;27(12):1149-55. 9) Daoussis D, Siambi V, Liossis SN, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP. Bony ears. Arthritis and Rheumatism. 2008 Feb;58(2):611. 10) Daoussis D, Andonopoulos AP, Liossis SN. Wnt pathway and IL-17: novel regulators of joint remodeling in rheumatic diseases. Looking beyond the RANK- RANKL-OPG axis. Seminars in Arthritis and Rheumatism. 2010 Apr;39:369-83. 11) Daoussis D, Panoulas VF, Antonopoulos I, John H, Toms TE, Wong P, Nightingale P, Douglas KM, Kitas GD. Cardiovascular risk factors and not disease activity, severity or therapy associate with renal dysfunction in patients with rheumatoid arthritis. Annals of the Rheumatic Diseases. 2010 Mar;69:517-21. 27

12) Daoussis D, Liossis SN, Tsamandas AC, Kalogeropoulou C, Kazantzi A, Sirinian C, Karampetsou M, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP. Experience with rituximab in scleroderma: results from a 1-year, proof-of-principle study. Rheumatology (Oxford). 2010 Feb;49:271-80. 13) Daoussis D, Panoulas V, Toms T, John H, Antonopoulos I, Nightingale P, Douglas KM, Klocke R, Kitas GD. Uric acid is a strong independent predictor of renal dysfunction in patients with rheumatoid arthritis. Arthritis Research & Therary. 2009;11(4):R116. 14) Daoussis D, Liossis SN, Tsamandas AC, Kalogeropoulou C, Kazantzi A, Korfiatis P, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP. Is there a role for B cell depletion as therapy for scleroderma? A case report and review of the literature. Seminars in Arthritis & Rheumatism. Epub ahead of print 15) Daoussis D, Liossis SN, Solomou EE, Tsanaktsi A, Bounia K, Karampetsou M, Yiannopoulos G, Andonopoulos AP. Evidence that Dkk-1 is dysfunctional in ankylosing spondylitis. Arthritis & Rheumatism. 2010 Jan;62(1):150-8. 16) Daoussis D, Andonopoulos AP. Rituximab in the treatment of systemic sclerosis- associated interstitial lung disease. Comment on the article by Yoo. Rheumatology International. Epub ahead of print 28

17) Daoussis D, Panoulas VF, John H, Toms TE, Antonopoulos I, Treharne G, Nightingale P, Douglas KMJ and Kitas GD. Microalbuminuria in rheumatoid arthritis in the post penicillamine/gold era: association with hypertension, but not therapy or inflammation. Clinical Rheumatology. In press Δπγαζίερ ςπoβληθείζερ ππορ δημοζίεςζη ζε Ξενόγλυζζα Δπιζηημονικά Πεπιοδικά 1) Daoussis D, Liossis SN, Tsamandas A, Kalogeropoulou C, Paliogianni F, Sirinian C, Yiannopoulos G and Andonopoulos AP. Improvement of lung function and skin fibrosis following long term treatment with rituximab in patients with diffuse scleroderma. Improvement of skin fibrosis associates with rituximab induced decrease in PDGF receptor phosphorylation (submitted). 29

Αναθοπέρ ζε Βιβλιογπαθικούρ δείκηερ Η αλαδήηεζε ησλ βηβιηνγξαθηθώλ αλαθνξώλ έγηλε ρξεζηκνπνηώληαο ηε δηεζλή βάζε δεδνκέλσλ Scopus ηνπ νίθνπ Elsevier θαη ην Google Scholar. Γηα ην ρξνληθό δηάζηεκα πνπ εθηείλεηαη κέρξη ηηο 10/04/2010 απέδσζε ζςνολικά 101 αναθοπέρ (99 εηεποαναθοπέρ). Ο ζπληειεζηήο απήρεζεο είλαη γηα ην έηνο 2008. Πεξηνδηθό πληειεζηήο απήρεζεο αξηζκόο (impact factor) Annals of the Rheumatic 7.18 2 Diseases Arthritis & Rheumatism 6.78 3 Arthritis Research & 4.48 1 Therapy Seminars in Arthritis & 4.37 2 Rheumatism Rheumatology (Oxford) 4.13 2 Clinical Neuropharmacology 2.54 1 Clinical Experimental 2.36 1 Rheumatology Clinical and Diagnostic 2.23 1 Laboratory Immunology (now Clinical and Vaccine Immunology) Clinical Rheumatology 1.55 1 Rheumatology International 1.32 3 Δπγαζίερ ζε διεθνή επιζηημονικά ςνέδπια-ςμπόζια * Πξνθνξηθή αλαθνίλσζε πεξίιεςεο 1) G.Kokkini, Th.Papadaki, D.Georgiadou, S.Malecou, D.Daoussis Nasal type extranodal T-NK lung lymphoma 6 th Meeting of the European Hematology Association 2001 30

2) A.P. Andonopoulos, G.Yiannopoulos, N. Meimaris, D. Daoussis, C. Paschalis, P. Dimopoulos. Magnetic resonance imaging (MRI) of the brain in patients with systemic sclerosis (SSc) Annual European Congress of Rheumatology 2003 Annals of the Rheumatic Diseases Vol 62, supp 1, p460 3) A.P. Andonopoulos, N. Meimaris, D. Daoussis, A. Bounas. Intraarticular anti-tumor necrosis factor alpha in recalcitrant arthritis of Behcet disease Annual European Congress of Rheumatology 2003 Annals of the Rheumatic Diseases Vol 62, supp 1, p450 4) A.P. Andonopoulos, N. Meimaris, D. Daoussis, A. Bounas. Experience with infliximab (anti-tnfa antibody) as monotherapy for giant cell arteritis Annual European Congress of Rheumatology 2003 Annals of the Rheumatic Diseases Vol 62, supp 1, p207 5) S. Papapetropoulos, A. Argyriou, S. Liossis, D. Daoussis, G. Katsoulas, D. Apostolopoulos, E. Chroni Parkinsonian syndrome as a side effect of oral methotrexate intake: case report. Journal of Neurology June 2004, Vol 251, suppl 3, p67 6) S.N.C. Liossis, D. Daoussis, I. Antonopoulos, A.P. Andonopoulos. T cells from patients with psoriatic arthritis (PsA) overexpress CD40L (CD154). Annual European Congress of Rheumatology, Amsterdam, 2006 31