«Αλλάζουμε τρόπο ζωής και διαχειριζόμαστε καλύτερα την υγεία μας σε κάθε ηλικία. Τα προγράμματα Υγεία στη Τσάντα μου, Like στην Υγεία και SmartCare στο Δήμο Π. Φαλήρου» Γιάννης Φωστηρόπουλος, Αντιδήμαρχος Διοίκησης Δήμου Παλαιού Φαλήρου, Τάσος Ρεντούμης, Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής Ε.Δ.Δ.Υ.Π.Π.Υ. Με την www.ygeia-pronoia.gr συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης www.epanad.gov.gr www.espa.gr
Κατά τον Π.Ο.Υ. υγεία θεωρείται η κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας του ανθρώπου και όχι απλώς η απουσία της αρρώστιας ή της αναπηρίας. Η ολοκληρωμένη παροχή υπηρεσιών υγείας περιλαμβάνει υπηρεσίες πρόληψης, αγωγής και προαγωγής υγείας. Στην εποχή του Μνημονίου, στην λογική περιορισμού των δημοσίων δαπανών επαναπροσδιορίζεται ο ρόλος της κεντρικής διοίκησης και των υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας με την παροχή εξατομικευμένων υπηρεσιών από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την ανασύσταση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
Ο δήμος Παλαιού Φαλήρου έχει σαν στρατηγικό του στόχο τη πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη και την προαγωγή της υγείας των δημοτών του με βάσει το προαναφερόμενο θεσμικό πλαίσιο. Οι δράσεις που αναπτύσσονται σχετίζονται με τη κοινωνική καινοτομία (social innovation), δηλαδή τους νέους συνδυασμούς πρακτικών και μεθόδων για την καλύτερη ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών. Γιατί είναι η Κοινωνική Καινοτομία αναγκαία περισσότερο από ποτέ;
Οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν σήμερα νέες προκλήσεις. Ιατρικά επιτεύγματα έχουν μετατρέψει επικίνδυνες για τη ζωή ιατρικές καταστάσεις σε χρόνιες καταστάσεις που πρέπει να διαχειριστούν κατάλληλα. Αυτές οι καταστάσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν σε συμμαχία με τους πολίτες και απαιτούν τη μετατόπιση από την έννοια δουλεύοντας για τον πολίτη προς την έννοια δουλεύοντας με αυτόν. Οι δημογραφικές προοπτικές είναι δυσοίωνες. Ο γηράσκων πληθυσμός αντιμετωπίζει περισσότερες ανάγκες διαχείρισης χρονίων νοσημάτων ενώ την ίδια στιγμή οι απαιτήσεις από τα συστήματα υγείας αυξάνονται.
Οι πολίτες έχουν συνηθίσει υψηλά επίπεδα εξατομικευμένης φροντίδας, αποτελεσματικότητα και ανταποκρισημότητα, ειδικά σε τομείς όπως οι τραπεζικές υπηρεσίες. Ενώ οι νέες τεχνολογίες θεωρητικά προσφέρουν μια μεγάλη ευκαιρία για τον τρόπο που παρέχονται οι δημόσιες υπηρεσίες, η επίδραση αυτών γίνεται αισθητή με πολύ αργό ρυθμό στα συστήματα υγείας και κοινωνικής φροντίδας από άλλες υπηρεσίες. Η οικονομική κρίση επίσης, δημιούργησε ένα πλαίσιο αποδοτικότητας ή αλλιώς να κάνεις περισσότερα με λιγότερα. 3 παραδείγματα κοινωνικής καινοτομίας στην υγεία και στην κοινωνική φροντίδα ακολουθούν:
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «Η ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΣΑΝΤΑ ΜΟΥ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ: Μαρία Τρύφων, Μένη Λογοθέτη, Μαρία Πολίτου, Νόρα Τζιόντζιολα ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ: Ευθυμίου Βασιλική
Στόχοι Βελτίωση διατροφικών συνηθειών των παιδιών σε καθημερινή βάση. Η ισορροπημένη και µε ποικιλία διατροφή, µε τις ανάλογες ποσότητες για την ηλικία τους. Δημιουργία σωστού διατροφικού προτύπου μέσω των συμμαθητών, των εκπαιδευτικών, των γονέων Δημιουργία θετικών προτύπων ως καταναλωτές Δημιουργία κριτικής σκέψης για διατροφικές επιλογές τους Εμπλοκή και συνεργασία πολλών φορέων μαθητών, εκπαιδευτικών γονέων, επιστημονικού δυναμικού, δομών Δήμου Π.Φαλήρου. Καταγραφή και χρησιμοποίηση δεδομένων με επιστημονικά εργαλεία (φύλλα καταγραφής σωματομετρικών μετρήσεων του κάθε μαθητή, ερωτηματολόγια-kidmed) Ανακοίνωση αποτελεσμάτων στην ευρύτερη κοινότητα.
Συνεργασία με φορείς Οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές, οι γονείς του 9ου νηπ/γείου Π.Φαλήρου Υπεύθυνη Αγωγής Υγείας Π.Ε Δ Δ/νσης Αθηνών Εθελοντή Διαιτολόγο Δήμου Π.Φαλήρου Κοινωνικές δομές Δήμου Π.Φαλήρου (κοινωνικό παντοπωλείο & κοινωνικό συσσίτιο μέσω του υπεύθυνου Αντιδημάρχου Γ.Φωστηρόπουλου. Δημοτικά Ιατρεία Δήμου Π.Φαλήρου Λέσχη Αρχιμαγείρων Ελλάδος ( chef s club) Εθελοντές γονείς με την επαγγελματική τους ιδιότητα (Γιατροί, ψυχολόγοι, γυμναστές, ιδιοκτήτες εστιατορίων, συγγραφείς) Συλλόγους του Π.Φαλήρου (ΑΛΜΑ-Πανελλήνιος Σύλλογος Προσαρμοσμένων Δραστηριοτήτων)
Μεθοδολογία Ενημέρωση παιδιών και γονέων από τις εκπαιδευτικούς και από επιστημονικούς συνεργάτες Δήμου Π.Φαλήρου από την αρχή και κατά την διάρκεια του προγράμματος. Ενεργή και επισταμένη εμπλοκή των γονέων Δίνονται κατευθυντήριες γραμμές και οδηγίες βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα από τους αρμόδιους φορείς Μετρήσεις σωματομετρικών χαρακτηριστικών & ενημέρωση καμπύλης ανάπτυξης. Παιδαγωγική προσέγγιση, μέσω τρόπων ενίσχυσης των προσπαθειών των παιδιών Διάρκεια προγράμματος-παρέμβασης κατά το σχ. ετ. 2014-15, 4 μήνες και το σχ.ετ.2015-16, 7 μήνες. Χρήση εκπαιδευτικού Μάρκετινγκ (προώθηση, οικονομικά οφέλη, κοινωνικά οφέλη)
Φύλο Κορίτσια 43% Αγόρια 57% 42 παιδιά 5,5 6 ετών, στοιχεία 2015-2016
Σε κάθε φάση αξιολογήθηκαν: Βάρος & Ύψος Σώματος Δείκτης Μάζας Σώματος Διατροφικές Συνήθειες = επίπεδο προσκόλλησης του παιδιού στη Μεσογειακή Διατροφή **KIDMED
4,8% Α φάση 9,5% 0,0% B φάση 21,4% 16,7% 14,3% 64,3% Λιποβαρής Φυσιολογικού βάρους Υπέρβαρος/η Παχύσαρκος/η 69,0% Λιποβαρής Φυσιολογικού βάρους Υπέρβαρος/η Παχύσαρκος/η ΔΜΣ
Σκορ KIDMED Α φάση Β φάση P-value 6,2 ± 2,3 8,4 ± 2,4 <0,001 Σωματικό βάρος (kg) 20,7 ± 3,5 21,9 ± 4,0 <0,001 Ύψος (m) 1,1 ± 0,1 1,2 ± 0,1 <0,001 Δείκτης Μάζας Σώματος (kg/m 2 ) 16,2 ± 1,8 15,6 ± 1,8 <0,001 Στατιστικά σημαντική διαφορά σε επίπεδο 0,05. Διαφορές Α και Β φάσης
Αριθμός των τελικών χρηστών Ικανοποίηση των τελικών χρηστών 120 100 99 104 108 1 80 2 60 3 40 4 18 20 16 18 20 17 9 0 1 4 0 0 0 0 e-ccis_3_1 e-ccis_3_2 e-ccis_3_3 1 99 104 108 2 18 16 17 3 20 18 9 4 0 0 4 5 1 0 0 e-ccis 3 σκορ από 1-5 5
Αριθμός τελικών χρηστών 120 Αντίληψη της ολοκλήρωσης των υπηρεσιών μεταξύ των τελικών χρηστών 100 80 83 82 1 2 60 40 44 20 17 7 4 5 0 0 e-ccis_5_1 e-ccis_5_2 1 83 82 2 44 31 3 7 17 4 4 5 5 0 3 e-ccis 5 σκορ από 1-5 31 3 3 4 5
SmartCare in Greece Συμμόρφωση των ασθενών στις οδηγίες για υγιεινή διατροφή και άσκηση στην έναρξη του προγράμματος To online πλάνο φροντίδας γα την άσκηση και τη διατροφή περιέχει 20 ατομικούς στόχους σχετικά με τη κατανάλωση φρούτων, κρέατος, αλατιού κλπ. fruit and vegetable consumption. Η διαφάνεια δείχενι πόσοι απο τους στόχους δεν επιτυγχάνονται από τους ασθενείς κατά την έναρξη του προγράμματος. π.χ. 5% των ασθενών δεν επιτυγχάνουν 13 στόχους 2% 5% 10% 2% 10% 27% % Ασθενών 17% 7% 10% 2% 2% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 5%
SmartCare in Greece REFINED CARBOHYDRATE FOODS RICH IN ADDED 5% % των ασθενών που δεν επιτυγχάνει το κάθε στόχο στην έναρξη του προγράμματος. Δείχνει που οι ασθενείς είχαν πρόβλημα, π.χ. Μόνο το 5 % δεν επιτυγχάνει το στόχο για λιγότερη ζάχαρη, επομένως είναι καλά ενημερωμένοι. PHYSICAL ACTIVITY ADDED SALT SKIN OF POULTRY VISIBLE FAT ON MEAT FISH OLIVE OIL HIDDEN SALT WHOLE GRAIN PRODUCTS LEGUMES FRUIT DAIRY RED MEAT VEGETABLES DAIRY LOW FAT NUMBER OF MEALS 20% 20% 20% 29% 34% 37% 39% 41% 46% 51% 54% 54% 59% 78% 85%
SmartCare in Greece Results of interim assessment: % of patients that selected the specific nutrition target and succeeded by 100 %. e.g. 25% of patients that selected the target poultry without skin, achieved it by 100% 50% 100% 100% 100% 100% 36% 25% 25% Refined carbohydrate foods rich in added sugar, fat and/ or salt Red Meat Visible fat on meat Skin of poultry % patients working on improving the behavior Mean % of achieving the goal (0 100%)
SmartCare in Greece % των ασθενών που επέλεξε να δουλέψει έναν συγκεκριμένο στόχο και ο μέσος όρος που το κατάφερε. π.χ. 11 % επέλεξε να δουλέψει στην αύξηση της κατανάλωση φαριών αλλά μόνο το 28% κατάφερε να πετύχει το στόχο. % patients working on improving the behavior Mean % of achieving the goal (0 100%) 64% 32% 42% 38% 36% 28% 47% 21% 41% 12% 17% 50% 8% 11% 0% 0% Legumes Fruit Fish Olive oil Whole grain products Vegetables Number of meals Physical activity
Συστάσεις προς τους πολιτικούς Η διαχείριση για τα χρόνια νοσήματα είναι σχεδόν ανύπαρκτη στην Ελλάδα και το μοντέλο της ολιστικής φροντίδας σε εμβρυικό επίπεδο (Tsiachristas et al, 2015). Ίσως τώρα είναι η στιγμή για τις αλλαγές που απαιτούνται (Kousoulis et al, 2013). Η ΠΦΥ είναι ο τρόπος για τον συντονισμό της φροντίδας των χρονίως πασχόντων, την προώθηση της πρόληψης και της δημόσιας υγείας, την συνεργασία μεταξύ διαφορετικών ειδικοτήτων, την δημιουργία νέων ρόλων, την εισαγωγή τεχνολογιών ηλεκτρονικής υγείας και τον έλεγχο μη αναγκαίων δαπανών.