Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ενότητα 1: Εισαγωγικές Έννοιες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τις εισαγωγικές έννοιες του ηλεκτρονικού εμπορίου και του ηλεκτρονικού επιχειρείν. 4
Περιεχόμενα ενότητας Ορισμοί ηλεκτρονικού εμπορίου και ηλεκτρονικού επιχειρείν. Στάδια ανάπτυξης ηλεκτρονικής επιχείρησης. Πλαίσιο ηλεκτρονικού εμπορίου. Ταξινόμηση του Ηλεκτρονικού επιχειρείν βάσει συμμετεχόντων. Οφέλη και ανασταλτικοί παράγοντες ηλεκτρονικού εμπορίου. 5
Σκοπός μαθήματος (1) Κύριος σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση και ανάλυση της στρατηγικής και εφαρμογής του Ηλεκτρονικού Εμπορίου-Επιχειρείν από άποψη επιχειρησιακή, τεχνολογική, συνθηκών αγοράς και περιβάλλοντος. Η ανάλυση αυτή γίνεται σε επιμέρους επιχειρησιακές λειτουργίες (μάρκετινγκ, εφοδιαστική αλυσίδα και λοιπές διοικητικές λειτουργίες, κτλ.) και σε διάφορα πεδία επιχειρηματικής δράσης. 6
Σκοπός μαθήματος (2) Η ανάπτυξη της πληροφορικής τεχνολογίας και η χρήση του διαδικτύου οδηγούν σε νέα μοντέλα επιχειρηματικών οργανώσεων και στρατηγικής με βάση την συνέργεια μεταξύ των συμμετεχόντων. Η εφαρμογή διαδικασιών Ηλεκτρονικού εμπορίου, ο ηλεκτρονικός μετασχηματισμός της επιχείρησης (ηλεκτρονική επιχείρηση) και η ανάπτυξη ηλεκτρονικών επιχειρηματικών μοντέλων μέσα από διαδικασίες επιχειρηματικής δικτύωσης και εικονικών οργανώσεων αποτελούν τις τάσεις και προκλήσεις του παρόντος και μέλλοντος. 7
Σύγχρονες τάσεις (1) Διεθνοποίηση και παγκοσμιοποίηση αγορών. Προσανατολισμός στον πελάτη. Αύξηση και διαφοροποίηση απαιτήσεων πελατών. Σύντμηση κύκλου ζωής προϊόντων. Διαχείριση γνώσης. Επιχειρηματικές συνέργειες. 8
Σύγχρονες τάσεις (2) Επικέντρωση σε κύριες δεξιότητες. Ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Αλλαγές τεχνολογικών και οργανωσιακών δομών. Θεσμικές και οικονομικές αλλαγές. Ηλεκτρονική διαμεσολάβηση. Ολοκλήρωση εφοδιαστικής αλυσίδας. 9
Σύγχρονες τάσεις (3) Πολλαπλά κανάλια επικοινωνίας και διανομής. Εξειδίκευση γνώσης και δεξιότητας εργαζομένων. Ανάθεση έργου. 10
Διαδίκτυο και Ηλεκτρονικό Εμπόριο/ Επιχειρείν Το διαδίκτυο έχει εξελιχθεί σε ένα κύριο, ίσως το κύριο κανάλι διανομής για αγαθά, υπηρεσίες και διοικητικές και επαγγελματικές δραστηριότητες. Αυτό αλλάζει εκ βάθρων την οικονομία, τις αγορές και την δομή της βιομηχανίας, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες και τις ροές τους, την τμηματοποίηση των πελατών, τις αξίες των καταναλωτών, τις εργασίες και την αγορά εργασίας Η επίπτωση είναι ακόμη μεγαλύτερη στην κοινωνία, στην πολιτική και στον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας. Πηγή: Turban et al. (2010). 11
Ηλεκτρονικό Επιχειρείν και Ηλεκτρονικό Εμπόριο: Ορισμοί (1) Ηλεκτρονικό Επιχειρείν: «Η χρήση του διαδικτύου ή άλλων ηλεκτρονικών μέσων, καθώς επίσης και Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) για τη διεκπεραίωση συναλλαγών, διαδικασιών και τη συνεργασία μεταξύ οντοτήτων στις αγορές». Ηλεκτρονικό Εμπόριο: «Αγορά και πώληση αγαθών μέσω δικτύων υπολογιστών». 12
Ηλεκτρονικό Επιχειρείν και Ηλεκτρονικό Εμπόριο: Ορισμοί (2) Ηλεκτρονικό Επιχειρείν: «Ευρύτερος όρος του Ηλεκτρονικού Εμπορίου που περιλαμβάνει όχι μόνο την αγορά και πώληση προϊόντων υπηρεσιών πληροφοριών αλλά και την εξυπηρέτηση πελατών, την επικοινωνία και συνεργασία με επιχειρηματικούς εταίρους, και την διεξαγωγή ενδοεπιχειρησιακών ηλεκτρονικών συναλλαγών» (Turban et al., 2010). Η IBM υιοθέτησε τον όρο «Ηλεκτρονικό Επιχειρείν (ΗΕπ) ως «τον μετασχηματισμό των βασικών επιχειρησιακών διαδικασιών με τη χρήση των τεχνολογιών του διαδικτύου». Ηλεκτρονικό Εμπόριο: «Όρος που αναφέρεται βασικά στη διαδικασία αγοράς, πώλησης ή ανταλλαγής προϊόντων, υπηρεσιών και πληροφοριών μέσα από υπολογιστικά δίκτυα». 13
Ηλεκτρονικό Εμπόριο: διαφορετικές προσεγγίσεις (1) Κατά τους Kalakota & Whinston (1997), το Ηλεκτρονικό Εμπόριο (ΗΕ) έχει 4 διαφορετικές πτυχές: 1. Επικοινωνιακή πτυχή: παροχή πληροφοριών, προϊόντων/ υπηρεσιών ή πληρωμών με ηλεκτρονικά μέσα. 2. Πτυχή της επιχειρησιακής διαδικασίας: εφαρμογή της τεχνολογίας για τον αυτοματισμό των εμπορικών συναλλαγών και ροών εργασίας. 3. Πτυχή της παροχής υπηρεσιών: που επιτρέπει τη μείωση του κόστους με παράλληλη αύξηση της ταχύτητας και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. 4. Διαδικτυακή πτυχή: την αγορά και πώληση προϊόντων/ υπηρεσιών και πληροφοριών μέσω διαδικτύου. 14
Ηλεκτρονικό Εμπόριο: διαφορετικές προσεγγίσεις (2) Κατά τους Turban et al. (2008), το ΗΕ ορίζεται από τις παρακάτω 7 σκοπιές: 1. Επικοινωνίας, 2. Εμπορική, 3. Επιχειρησιακής διεργασίας, 4. Εξυπηρέτησης, 5. Εκπαίδευσης, 6. Συνεργασίας και 7. Κοινωνική. 15
Ηλεκτρονικό Επιχειρείν και Ηλεκτρονικό Εμπόριο: Σχέση τους Πηγή: Chaffey (2008). 16
Ιστορική Εξέλιξη Ηλεκτρονικού Επιχειρείν 17
Στάδια ανάπτυξης Ηλεκτρονικού Επιχειρείν 1. Παρουσία - Presence web site: στατικό περιεχόμενο, γραφικά & πληροφόρηση για την εταιρία/προϊόντα / υπηρεσίες, προβολή brochureware. 2. Αλληλεπίδραση Interaction: δυνατότητα αναζήτησης, αλληλεπίδρασης,προσωποποιημένες υπηρεσίες,κατάλογοι παραγγελιών, εξυπηρέτηση πελατών, on line κανάλι επικοινωνίας, δυνατότητες αμφίδρομης επικοινωνίας. 3. Συναλλαγή Transaction: δυνατότητα ανάπτυξης συναλλαγών και πωλήσεων μέσα από το διαδίκτυο, ενοποίηση με ERP, SCM και CRM, ηλεκτρονικές πωλήσεις, δημοπρασίες, αγορές, εφαρμογές εμπορίου, κοινότητες. 4. Μετασχηματισμός Transformation: πλήρης ολοκλήρωση λειτουργιών, συστημάτων και διαδικασιών, ηλεκτρονική διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας. Πηγή: Chaffey (2008). 18
Εικονικοί οργανισμοί και ηλεκτρονικές επιχειρήσεις (1) Ύπαρξη 2 βασικών μοντέλων μετάβασης στο ΗΕπ. Ανάλογα με τη θέση της εκάστοτε εταιρείας στην αγορά και το σκοπό της επιχειρηματικής της δράσης, ακολουθείται και το αντίστοιχο μοντέλο. 1. Οι εικονικοί οργανισμοί διεξάγουν τις συναλλαγές τους αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο. 2. Οι οργανισμοί μερικού ΗΕπ ή ηλεκτρονικές επιχειρήσεις διεξάγουν μερικές από τις εργασίες τους ηλεκτρονικά και τις υπόλοιπες με τον παραδοσιακό τρόπο. 19
Εικονικοί οργανισμοί και ηλεκτρονικές επιχειρήσεις (2) Κατά τον Choi et al. (1997), το ΗΕ μπορεί να πάρει πολλές μορφές, ανάλογα με το βαθμό ψηφιοποίησης (μετασχηματισμό από φυσικό σε ψηφιακό) 3 διαστάσεων: 1. του προϊόντος/ υπηρεσίας που πωλείται, 2. της διαδικασίας και 3. του διαμεσολαβητή. 20
Πλαίσιο Ηλεκτρονικού Εμπορίου Οι εφαρμογές ΗΕ υποστηρίζονται από υποδομή και από πέντε περιοχές υποστήριξης: 1. Ανθρώπους. 2. Δημόσια πολιτική. 3. Μάρκετινγκ και διαφήμιση. 4. Υπηρεσίες υποστήριξης. 5. Επιχειρηματικούς εταίρους. Πηγή: Turban et. al. (2008). 21
Ταξινόμηση του ΗΕπ βάσει συμμετεχόντων (1) 1. Επιχειρήσεις με επιχειρήσεις (Business-to-Business B2B). 2. Επιχειρήσεις με καταναλωτές (Business-to-Customer B2C). 3. Δημόσιες επιχειρήσεις με επιχειρήσεις (Government-to- Business G2B). 4. Δημόσιες επιχειρήσεις με καταναλωτές (Government-to- Customer G2C). 22
Ταξινόμηση του ΗΕπ βάσει συμμετεχόντων (2) 5. Καταναλωτές με καταναλωτές Customers-to- Customers C2C). 6. Επιχειρήσεις με υπαλλήλους (Business-to-Employees B2E). 7. Δημόσιες επιχειρήσεις με δημόσιες επιχειρήσεις (Government-to- Government G2G). 23
Τα κυριότερα οφέλη του ΗΕ για τις επιχειρήσεις (1) Παγκόσμια πρόσβαση. Μείωση κόστους. Βελτιώσεις στην αλυσίδα προμηθειών. Εκτεταμένες ώρες λειτουργίας: 24/7/365. Εξειδίκευση. Νέα επιχειρησιακά μοντέλα. 24
Τα κυριότερα οφέλη του ΗΕ για τις επιχειρήσεις (2) Ταχεία εισαγωγή στην αγορά Χαμηλότερο κόστος επικοινωνίας. Αποτελεσματική τροφοδοσία. Βελτιωμένες σχέσεις με τους πελάτες. Ενημερωμένο υλικό για την εταιρεία.. 25
Τα κυριότερα οφέλη του ΗΕ για τους καταναλωτές (1) Πανταχού παρουσία. Περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες. Φθηνότερα προϊόντα και υπηρεσίες Άμεση παράδοση. Διαθεσιμότητα πληροφοριών. 26
Τα κυριότερα οφέλη του ΗΕ για τους καταναλωτές (2) Συμμετοχή σε δημοπρασίες. Ηλεκτρονικές κοινότητες. Εξειδίκευση. 27
Βασικότεροι φραγμοίανασταλτικοί παράγοντες του ΗΕπ Ασφάλεια. (1) Εμπιστοσύνη και κίνδυνος. Έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού. Έλλειψη επιχειρησιακών μοντέλων. Κουλτούρα. Οργάνωση. 28
Βασικότεροι φραγμοίανασταλτικοί παράγοντες του ΗΕπ Απάτη. Νομικά ζητήματα.. (2) 29
Βιβλιογραφία Chaffey, D. (2008). Ηλεκτρονικό Επιχειρείν και ηλεκτρονικό εμπόριο (3 η Αμερικάνικη έκδοση). Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Αθήνα. Turban, E., King, D., McKay, J., Marshall, P., Lee, J., and Viehland, D. (2010). Ηλεκτρονικό Εμπόριο: Αρχές Εξελίξεις Στρατηγική από τη σκοπιά του Manager. Εκδόσεις Μ. Γκιούρδας, Αθήνα. Βλαχοπούλου, Μ. & Δημητριάδης, Σ. (2014). Ηλεκτρονικό επιχειρείν & μάρκετινγκ: καινοτόμα μοντέλα σε ψηφιακό περιβάλλον. Εκδόσεις Rosili Αθήνα. 30