ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΜ 950: Αεροβικός χορός- οργάνωση-μεθοδολογία Διάλεξη3η :Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤOΝ ΑΕΡΟΒΙΚO ΧΟΡΟ Πολυμενοπούλου Κατερίνα Μουσικολόγος-Διδάσκουσα ΤΕΦΑΑ-ΠΘ

Περιεχόμενα Γενικά Στοιχεία Μελωδία-Ρυθμός-Αρμονία-Ρυθμική Αγωγή-Δυναμική Η επίδραση της μουσικής στην Ψυχολογία και φυσιολογία του ασκούμενου Η συμβολή της μουσικής στη μεθοδολογία

Σκοπός Η κατανόηση των στοιχείων της μουσικής που βοηθούν στην καλύτερη οργάνωση και δομή ενός μαθήματος αεροβικού χορού.

ΓΕΝΙΚΑ Η Μουσική με τα στοιχεία της μελωδία, ρυθμό, αρμονία, ρυθμική αγωγή και δυναμική - είναι βασικός παράγοντας για την επιτυχή πραγματοποίηση του αεροβικού χορού.

Με τη μουσική ο άνθρωπος απελευθερώνεται από τα δεσμά του χρόνου. Ο ρυθμός και η εξέλιξη του οργανωμένου, οι εντάσεις και τα χαλαρώματα που προκαλεί η αρμονία και η μελωδία μπορούν να προκαλέσουν συγκινήσεις. Η ίδια η μουσική μοιάζει να γεννά κάθε είδους σωματικές αποκρίσεις που συνεργούν στην ευχάριστη πραγματοποίηση της άσκησης.

ΜΕΛΩΔΙΑ : Η Μελωδία είναι το στοιχείο που προκαλεί την μεγαλύτερη και αμεσότερη συγκίνηση. Ένα παιχνίδι διαδοχής φθόγγων διαφορετικού ύψους που ενώ υπακούει στις αισθητικές αντιλήψεις κάθε εποχής και κάθε λαού, πλάθεται με φαντασία, ευρηματικότητα και ελευθερία από τον κάθε δημιουργό. Ακούγοντας και αναγνωρίζοντας μια μελωδία που μας «αγγίζει», νοιώθουμε τη μοναδική της δύναμη να μας διεγείρει και να μας παρασύρει στην καλύτερη εκτέλεση της άσκησης.

ΗΔΟΜΗΤΗΣΜΕΛΩΔΙΑΣ: Η Μελωδία δομείται από φράσεις. Μια μουσική φράση μεταφέρει ένα ακέραιο μήνυμα το οποίο τερματίζεται σε ένα καταληκτικό σημείο, την πτώση. Η πτώση είναι σαν ένα σημείο στίξης στην γλώσσα, ένα κόμμα, μια ατελής πτώση δηλαδή, που αφήνει στον ακροατή την εντύπωση ότι κάτι θα συνεχιστεί ή μια τελεία, μια τέλεια πτώση ηοποίαδίνειτηναίσθησητου τέλους.

ΡΥΘΜΟΣ : Ο Ρυθμός είναι η προσπάθεια οργάνωσης του χρόνου σε μια μουσική σύνθεση. Ένα παιχνίδι με τις διάρκειες και του τονισμούς των ήχων. Η παρατήρηση της φύσης μας δίνει την πρώτη μαρτυρία για την παρουσία του ρυθμού στο σύμπαν. Ηδιαδοχή μέρας και νύχτας, ο συνεχής κυματισμός της θάλασσας, οι χτύποι της καρδιάς μας και η αναπνοή μας δείχνουν πως ο ρυθμός είναι κάτι στενά συνδεδεμένο με την κίνηση που επανεμφανίζεται ομαλά.

ΑΡΜΟΝΙΑ : Είναι το φαινόμενο που προσδίδει βάθος στην κίνηση της μελωδίας και περιγράφει σε κάθετο επίπεδο ταυτόχρονα μουσικά συμβάντα. Παράδειγμα η συνοδεία οργάνου ή οργάνων στη μελωδική κίνηση της φωνής ενός τραγουδιστή. Είναι για τη μουσική ότι η προοπτική για τη ζωγραφική.

ΡΥΘΜΙΚΗ ΑΓΩΓΗ (ΤΕΜΠΟ): Ρυθμική αγωγή ή τέμπο, είναι η ταχύτητα εκτέλεσηςενόςμουσικούκομματιού. ΔΥΝΑΜΙΚΗ : Η δυναμική καθορίζει πόσο ηχηρά ή πόσο απαλά εκτελείται η μουσική.

Η επίδραση της μουσικής στην ψυχολογία και φυσιολογία του ασκούμενου I. Διευκολύνει τη μάθηση (ρυθμός) II. Προκαλεί κίνητρο III. Καθορίζει την ένταση της άσκησης ( ταχύτητα μουσικής)

I. Η μάθηση διευκολύνεται με την ύπαρξη του ρυθμού. Αποτελεί γεγονός και απόρροια μελετών ότι ο ρυθμός υπάρχει και έχει την κινητήρια δύναμη και το ξεκίνημά του στο ίδιο μας το σώμα. Η επαφή μας με το ρυθμό είναι μια εμπειρία προγεννητική, είναι η πρώτη εμπειρία των αισθήσεων του εμβρύου μέσα στον μικρόκοσμο της μήτρας μέσω παλμικών κινήσεων.

Η ετυμολογία της λέξης «ρυθμός» προέρχεται από το ρήμα «ρέω», που προσδίδει το χαρακτηριστικό της συνεχόμενης κίνησης, της ροής, ηοποία επαναλαμβάνεται με περιοδικότητα. Η σπουδαιότητα του ρυθμού στην εκμάθηση της τεχνικής της κίνησης σε διάφορες κινητικές δραστηριότητες και στην απόκτηση του αυτοματισμού, βοηθάει τον ασκούμενο να φθάσει στο επιθυμητό επίπεδο απόδοσης.

II. Ομουσικόςήχοςκαιορυθμόςεπιδρούνστον συναισθηματικό κόσμο των ανθρώπων προκαλώντας αίσθημα ευφορίας ή δυσφορίας. Γι αυτό η χρήση της κατάλληλης μουσικής στον αεροβικό χορό είναι καθοριστική.

Η μουσική πρέπει να κρατά ζωντανή την προσοχή των ασκουμένων, γιατί είναι γεγονός ότι στα αθλήματα μεγάλης διάρκειας αποτελεί πρόβλημα η μείωση της προσοχής που την προκαλεί εκτός από την φυσική κόπωση και η ανία από την ανακυκλούμενη και επαναλαμβανόμενη άσκηση. Γι αυτό η επιλογή των κομματιών θα είναι ανάλογη με τους ανθρώπους στους οποίους απευθύνεται.

Στο τμήμα που απαρτίζεται από νέους, η μουσική να είναι της αρεσκείας τους, συνήθως σύγχρονα κομμάτια, για τα οποία ο γυμναστής θα ενημερώνεται και θα αλλάζει συχνά. Στο τμήμα που αποτελείται από άτομα μέσης ηλικίας, η επιλογή της μουσικής πρέπει να συνάδει με την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο τα ενδιαφέροντα τους και να είναι γνωστή σ αυτούς. Στο παιδικό τμήμα να χρησιμοποιούνται μουσικές από κινούμενα σχέδια, ταινίες, παιδικά τραγούδια κ.α.

III. Η Μουσική είναι μια τέχνη που τη χαρακτηρίζει η κίνηση. Έτσι η ταχύτητα εκτέλεσής της έχει μεγάλη σημασία. Ο παλμός μας, η αναπνοή μας, ολόκληρο το είναι μας συντονίζεται στο ρυθμό και στην ταχύτητα της κίνησης και στις επιδράσεις που αυτή προκαλεί στο συνειδητό και στο υποσυνείδητο.

Χρησιμοποιώντας τη μουσική στις αναρίθμητες μορφές της, διαφοροποιώντας το είδος της, τροποποιώντας την ταχύτητά της, μπορεί ο υπεύθυνος προγράμματος του Αεροβικού χορού να δημιουργήσει όλο και πιο πολύπλοκα και ενθουσιώδη μαθήματα που να παρασύρουν και να διασκεδάζουν τους ασκούμενους.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Σημαντικά για τον αεροβικό χορό είναι: ΟΧρόνος(Time) O Ρυθμός (Rythme) και Τα Β. Ρ.Μ. (Beats per minute, Χτύποι ανά λεπτό)

I. Ο Χρόνος(Time) O Χρόνος (Time) είναι η θεμελιώδης ρυθμική διάρθρωση της μουσικής. Οχρόνος (μέτρο) 3/8,για παράδειγμα, σημαίνει 3 όγδοα σε κάθε μέτρο. Για παράδειγμα, ο χρόνος για το χορό βαλς είναι 3/4 ή για το εμβατήριο είναι συνήθως 2/4.

Οχρόνος(μέτρο) καθορίζεται από το αριθμητικό κλάσμα που τοποθετείται στην αρχή κάθε μουσικού κομματιού. Π.χ. 2/4, 3/4, 3/8, 6/8 κ.τ.λ. Ο αριθμητής του κλάσματος καθορίζει σε πόσα ίσα μέρη χωρίζεται το μέτρο, ενώ ο παρανομαστής δείχνει τι αξίας νότα αντιστοιχεί σε κάθε μέρος του μέτρου. π.χ 2 = μισό, 4 = τέταρτο, 8 = όγδοο κ.τ.λ.

Τα μέτρα διακρίνονται σε : i. Απλά (αυτά που έχουν αριθμητή 2 και 3. π.χ. 2/4, 3/8 κ.τ.λ.) ii. Σύνθετα (αυτά που προέρχονται από την ένωση όμοιων απλών.) Π.χ. 4/4 = 2/4 +2/4, 6/8 = 3/8 +3/8 iii. Μικτά (αυτά που προέρχονται από την ένωση ανόμοιων απλών ). Π.χ. 5/4 = 3/4 + 2/4 7/8 = 3/8 +2/8 +2/8

ΤΟΝΙΣΜΟΣ Κάθε μέτρο χαρακτηρίζεται από τον τονισμό, την εναλλαγή,δηλαδή, ισχυρού και ασθενούς. Σε μέτρο με αριθμητή 2, π.χ. 2/4, 2/8 κ.τ.λ., το πρώτο μέρος του μέτρου είναι τα ισχυρό ή η θέση και το δεύτερο το ασθενές ή η άρση. Π.χ. Σε μέτρο με αριθμητή 3, π.χ. 3/8, 3/4, 3/2 κ.τ.λ. το πρώτο μέρος του μέτρου είναι το ισχυρό,ενώ το δεύτεροκαιτρίτοτα ασθενή. Π.χ.

Σε μέτρο με αριθμητή 4, π.χ. 4/2, 4/4 κ.τ.λ. το πρώτο μέρος του μέτρου είναι δύο φορές ισχυρό, το δεύτερο ασθενές, το τρίτο απλώς ισχυρό και το τέταρτο ασθενές.π.χ. Σε μέτρο με αριθμητές 5,6,7 κ.τ.λ. ο τονισμός εξαρτάται από την σύνθεση του κλάσματος.

Τα μουσικά κομμάτια που χρησιμοποιούνται συνήθως στον Αεροβικό χορό έχουν σταθερή δομή σε μέτρο 4/4 με όγδοα. Αυτό διευκολύνει την δημιουργία συνδυασμών που επαναλαμβάνονται χωρίς να παραβιάζουν τις μουσικές φράσεις και τους μουσικούς τονισμούς Κάθε μουσική φράση αποτελείται από τέσσερα μέτρα (4 μέτρα = 32 χρόνους (beats).

Σε κάθε μουσική φράση αντιστοιχούν τέσσερα (4) οχτάρια κινήσεων. Ο σεβασμός των μουσικών τονισμών, ιδιαίτερα του ισχυρού, είναι καθοριστικής σημασίας. Η κίνηση ή το σημείο με την μεγαλύτερη ώθηση θα συμπίπτει απόλυτα με το ισχυρό μέρος του μέτρου και η κινητική φράση θα αρχίζει ταυτόχρονα με τη μουσική. Αυτό διευκολύνει τους ασκούμενους στο να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα με «καλή μνήμη» και καλύτερη εκτέλεση.

Μορφές μουσικών μέτρων:

II.O Ρυθμός (Rythme) Με τη λέξη ρυθμός καλύπτεται οτιδήποτε αφορά στην πλευρά εκείνη της μουσικής που έχει σχέση με τον χρόνο, δηλαδή, beats, τονισμούς, μέτρα, οργάνωση φθόγγων σε μέτρα, οργάνωση μέτρων σε φράσεις κ.τ.λ. Είναιδηλαδήοιδιαδοχέςτωνδιαρκειώντων ήχων και των παύσεων μέσα στο χρόνο, σε συνδυασμό με κάποια στοιχεία έμφασης (θέση ισχυρά μέρη) καικάποιαστοιχείαχαλάρωσης (άρση- ασθενή μέρη). Είναι η απόπειρα οργάνωσης του «χρόνου», ένα παιχνίδι των διαρκειών των ήχων με τους τονισμούς.

Ο ρυθμός καθορίζει το είδος της μουσικής και κατά συνέπεια το στυλ της κίνησης. Για παράδειγμα η συγκοπή και ο αντιχρονισμός είναι ρυθμοί που καθορίζονται από την μετατόπιση των τονισμών του μέτρου ( ο τονισμός από το ισχυρό μέρος του μέτρου μεταφέρεται στο ασθενές) και είναι χαρακτηριστικά ιδιαίτερων μουσικών ειδών, όπως jazz, funk,, λατινοαμερικάνικης μουσικής κ.τ.λ.

III.Τα Β. Ρ.Μ. (Beats per minute, Χτύποι ανά λεπτό) Τα Β.Ρ.Μ δείχνουν πόσα beats (χτύποι) υπάρχουν σε ένα λεπτό και υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των μέτρων αριθμώντας και τα ισχυρά και τα ασθενή μέρη του μέτρου. π.χ. 1 2 3 4 Είναι μια συμβατή μέθοδος που χρησιμοποιείται στον Αεροβικό χορό για να προσδιορίζει την ταχύτητα της άσκησης στις διάφορες φάσεις του μαθήματος.

Το Β.Ρ.Μ. που ενδείκνυται για τη σωστή ταχύτητα των κινήσεων σε κάθε φάση του Αεροβικού Χορού είναι: Β.Ρ.Μ 110-135 110-120 120-145 100 ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Προθέρμανση Μυϊκή Ενδυνάμωση Διάπλαση Αερόβια φάση Αποθεραπεία Διατάσεις

Χρησιμότητα Σε τι μας χρησιμεύουν οι προαναφερθείσες πληροφορίες σχετικά με την καλύτερη σπουδή και γνώση του αεροβικού χορού;

Επίλογος Η μουσική είναι σημαντικότατο στοιχείο στην οργάνωση και διδασκαλία του μαθήματος του αεροβικού χορού και συμβάλλει θετικά στην ψυχολογία των ασκούμενων κάνοντας το μάθημα ελκυστικότερο.

Βιβλιογραφία Boccato, S., Pistilli, C.(1995) La Ginnastica Aerobica. Societa Stampa Sportiva-ROMA CHION MICHEL,(1998) ΗΜουσική, Εκδόσεις DOMINOS, Π.Τραυλός, Αθήνα Hayakata,Y., Miki,H., Takada,K., Tanaka K.(2000) Effects of music on mood during bench stepping exercise.perceptual and Motor Skills, 90, 307 314, Karageorghis,C, Lane,T.,and Lane A.(1999) Development and initial validaton of an instrument to access the motivational qualities of music in exercise and sport: The Brunel Music Rating Inventory Journal of Sports Sciences, 17,713 724,, ΚΑΡΚΑΛΑ Γ. (1992).Θεωρία της Μουσικής, Βόλος ΚΑΡΟΛΥΙ Ο., Εισαγωγή στη Μουσική, Εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ

KENNEDY MICHAEL, Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης, Εκδόσεις ΓΙΑΛΛΕΛΗ ΚΟΥΤΟΥΓΚΟΥ Μ, (1973)Βάσεις για τη Μουσική, Αθήνα, Μάιος ΚΥΝΗΓΟΥ ΦΛΑΜΠΟΥΡΑ Μ., Ρυθμός Ρυθμική, Εκδόσεις ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΑΚΑΣ Leste, A. and Rust, J.(1984) Perceptual and Motor Skills, Effects of dance on anxiety: 58, 767 772, MACHLIS JOSEPH FORNEY KRISTINE,(1996). Η Απόλαυσητης Μουσικής, Εκδόσεις FAGOTTO, Αθήνα 1996 MICHELS ULRICH,(1994) Ατλας της Μουσικής I, II, Εκδόσεις ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΑΚΑΣ, Αθήνα. ΜΠΛΑΚΙΝΓΚ Τ., Η έκφραση της ανθρώπινης μουσικότητας, Εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ ΠΙΛΚΑ Τα.,(1985) Ο κόσμος της Μουσικής, Εκδόσεις ΚΑΛΒΟΣ, Αθήνα ΠΡΙΝΟΥ ΠΟΛΥΜΕΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚ., Σημειώσεις Μουσικής, ΠΑΝ.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, ΤΕΦΑΑ, ΤΡΙΚΑΛΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΟΥ Λ,(1995). Μουσική και Ψυχολογία. Εκδόσεις ΘΥΜΑΡΙ, Αθήνα