Τσικολάτας Α. (2011) Συναισθηματική Νοημοσύνη. Πάτρα tsikolatas@gmail.com 3
2
1
I.Q. & E.I. * ΝΟΗΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ* & *ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ * Τσικολάτας Α. (2011) Συναισθηματική Νοημοσύνη. Πάτρα tsikolatas@gmail.com 4 /21
Στοιχεία Νοημοσύνης Διανόηση Ψυχική διεργασία Μάθηση Πρόσληψη πληροφοριών, Εκμάθηση νέων συμπεριφορών Συγκέντρωση Προσήλωση Προσαρμογή Σε νέες άγνωστες καταστάσεις και συνθέσεις γνωστών δεδομένων Αφηρημένη Σκέψη Σύμβολα και έννοιες 5 /21
Παράγοντες Επίδρασης 1. Βιολογικοί (κληρονομικότητα) 2. Κοινωνικοί (περιβάλλον) 3. Πολιτισμικοί (κουλτούρα) Ο κρίσιμος ρόλος της μάθησης Παιδεία Ο όρος IQ κατέληξε να είναι συνώνυμος με την ευφυΐα 6 /21
Τεστ Ευφυΐας Ο William Stern μελέτησε ατομικές διαφορές στο τέλος του 19ου αιώνα. Ο Alfred Binet το 1897 άρχισε μετρήσεις νοημοσύνης με παιδιά «χαμηλών ικανοτήτων» στα σχολεία του Παρισιού. 1905 παρουσιάζεται το πρώτο Alfred Binet τεστ νοημοσύνης Το τεστ αναθεωρείται το 1908 και μεταφράζεται στα αγγλικά από τον Henry Goddard. 7 /21
Ο Lewis Terman του Πανεπιστημίου Stanford επεκτείνει το τεστ νοημοσύνης και το αναθεωρεί για να περιλάβει τέσσερις τύπους ικανότητας (1916/Stanford-Binet): 1. Λεκτική (verbal reasoning) 2. Ποσοτική (quantitative reasoning) 3. Αφαιρετική (abstract/ visual reasoning) 4. Βραχύχρονη μνήμη (short-term memory) 8 /21
Το 1911 ο William Stern εισάγει την έννοια του σημερινού «δείκτη νοημοσύνης» (IQ) ως κλάσμα IQ=MA/CA X 100 IQ=ΠΗ/ΧΗ χ 100 Ένα παιδί με πνευματική ηλικία (ΠΗ) 10 ετών και χρονολογική ηλικία (ΧΗ) 10 ετών έχει ΙQ = 100 Ένα παιδί με πνευματική ηλικία (ΠΗ) 10 ετών και χρονολογική ηλικία (ΧΗ) 8 ετών έχει IQ = 125 Ένα παιδί με πνευματική ηλικία (ΠΗ) 8 ετών και χρονολογική ηλικία (ΧΗ) 10 ετών έχει IQ = 80 9 /21
1939 ο ψυχίατρος David Wechsler εισάγει το ομώνυμο τεστ νοημοσύνης για ενήλικες (WAIS - 17 ετών και άνω) Wechsler Adult Intelligence Scale Μερικά χρόνια αργότερα δημιουργεί και το ομώνυμο τεστ νοημοσύνης για παιδιά (WISC από προσχολική ηλικία) Wechsler Intelligence Scale for Children 10 /21
Θεωρία Πολλαπλής Νοημοσύνης Howard Gardner 1. Γλωσσική Νοημοσύνη (Συγγραφείς, Ποιητές, Γλωσσολόγοι) 2. Μαθηματική - λογική νοημοσύνη (Επιστήμονες, Φιλόσοφοι,) 3. Μουσική Νοημοσύνη (Συνθέτες, Μαέστροι, Μουσικοί) 4. Χωροταξική Νοημοσύνη (Αρχιτέκτονες, Ζωγράφοι, Γλύπτες) 5. Σωματικό-κιναισθητική Νοημοσύνη (Χορευτές, Αθλητές) 6. Διαπροσωπική Νοημοσύνη (Ψυχίατροι, Πολιτικοί, Ηγέτες) 7. Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη (Γνώση Εαυτού) 8. Νατουραλιστική Νοημοσύνη (Βιολόγοι, Ασχολούνται με τη Φύση) 11 /21
Ηγεσία, Νοημοσύνη, Συναίσθημα 12 /21
Τι είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη; 13 /21
Τι είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη; Αφορά τη γνώση των συναισθημάτων, τη διαχείριση των συναισθημάτων, την κινητοποίηση του εαυτού, την αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων (ενσυναίσθηση), το χειρισμό των σχέσεων (Salovey and Shulter, 1997). Είναι, η κοινωνικότητα, η ικανότητα επίλυσης των προβλημάτων αλλά και η υγιής μαχητικότητα. Όχι όμως και η συνεχής επιθυμία να αρέσουμε σε όλους. Κρίνουμε θετικά τους άλλους, βάζοντας όρια. Δεν τους δεχόμαστε όπως είναι. Αντιμετωπίζουμε ειρηνικά τις συγκρούσεις και σε πνεύμα συνεργασίας, αποδοχής και σεβασμού τόσο της προσωπικότητας όσο και των ιδιαιτεροτήτων 14 /21 των άλλων (Goleman, 1995).
Αναδρομή 1970: Αναγνωρίζεται η δυναμική των συναισθημάτων στη συνοχή της ανθρώπινης σκέψης 1980: Στροφή της έρευνας στη συμμετοχή του συναισθήματος στο χώρο επισκόπησης της ευφυΐας (Howard Gardner, Frames of Mind, 1983) 1990: Εισάγεται η ιδέα της Συναισθηματικής Νοημοσύνης (John Mayer, Peter Salovey) 1995: Daniel Goleman, Emotional Intelligence 15 /21
Αριστοτέλης: Ηθικά Νικομάχεια «Ο καθένας μας μπορεί να αισθανθεί θυμό, αυτό είναι εύκολο Αλλά να θυμώσεις με το πρόσωπο που πρέπει, στο βαθμό που πρέπει, τη στιγμή που πρέπει, για τον λόγο που πρέπει, με το σωστό τρόπο δεν είναι εύκολο.» 16 /21
Συναισθηματική Νοημοσύνη (P. Salovey) 1. Γνώση των συναισθημάτων μας (Self-awareness) 2. Έλεγχος των συναισθημάτων (Self-regulation) 3. Εξεύρεση προσωπικών κινήτρων (Self-motivation) 4. Αναγνώριση συναισθημάτων άλλων (Empathy) 5. Χειρισμός σχέσεων (People Skills) Γράφημα Ιστού 17 /21
Συναισθηματική Νοημοσύνη (P. Salovey) 1. Αντίληψη συναισθημάτων (Ικανότητα αντίληψης συναισθηματικών καταστάσεων στον εαυτό μου και σε άλλους, σε αντικείμενα, έργα τέχνης και άλλα ερεθίσματα) 2. Διαχείριση σκέψης (Ικανότητα παραγωγής, χρήσης και αντίληψης συναισθημάτων απαραίτητων για να προχωρήσουμε σε άλλες γνωστικές διαδικασίες) 3. Κατανόηση συναισθημάτων (Ικανότητα κατανόησης της γένεσης συναισθημάτων και της διαδικασίας της προόδου και μεταφοράς τους σε άλλες σχέσεις) 4. Διαχείριση συναισθημάτων (Ικανότητα αποδοχής συναισθημάτων στον εαυτό μου και άλλους με στόχο 18 /21 την επιτυχία αυτογνωσίας και ωρίμανσης)
Τα συστατικά της Συναισθηματικής Νοημοσύνης 19
Η Συναισθηματική Νοημοσύνη στο χώρο των Επιχειρήσεων 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ομαδική Εργασία (Teamwork) Επικοινωνία Διατήρηση (Retention) Επιλογή Προσωπικού Ανάπτυξη Καριέρας Ανάπτυξη Ηγεσίας Παραγωγικότητα Διαχείριση συγκρούσεων Management development Κουλτούρα Morale και Esprit de Corps Εμπιστοσύνη Τα τελευταία χρόνια ερευνητές και επιχειρηματίες στρέφονται στο ρόλο της Συναισθηματικής Νοημοσύνης στο εργασιακό περιβάλλον Τομείς στους οποίους η εφαρμογή της Συναισθηματικής Νοημοσύνης έχει αποτελέσματα; Συχνά σε τεστ αξιολόγησης συμπεριλαμβάνονται εργαλεία μέτρησης της Συναισθηματικής Νοημοσύνης των αξιολογούμενων ώστε να προκύψει ένα ολοκληρωμένο προφίλ 20 /21
Σκέψου Τι Μου αρέσει Δεν μου αρέσει Αποφεύγω Με προσελκύει Φιλοδοξώ να κάνω Τι σε υποκινεί? Τι σε σταματά? Πώς χειρίζομαι Το θυμό Την απογοήτευση Την απώθηση Την κριτική Την εκμετάλλευση Την επιτυχία Την χαρά 21 /21
ΣΝ δημιουργείται στο κέντρο αισθημάτων του εγκεφάλου στους νευρώνες, το οποίο ελέγχει τα αισθήματα, παρορμήσεις και κίνητρα. Η έρευνα αναφέρει ότι το κέντρο αισθημάτων «μαθαίνει» καλύτερα μέσω της κινητοποίησης, πρακτικής και ανάδρασης. Σε ένα άλλο τμήμα τυ εγκεφάλου, τον νεοφλοιό, η μάθηση αφορά στην αναλυτική και τεχνική ικανότητα. Ο νεοφλοιός είναι υπεύθυνος για τις έννοιες και τη λογική. Θέματα για συζήτηση Πως αναγνωρίζουμε τη συναισθηματική κατάσταση άλλων ατόμων; Ποιες είναι οι συνδέσεις των συναισθημάτων κάποιου με την έκφραση του σώματός του; Πόσο αξιόπιστα και καθολικά είναι τα φυσιολογικά μέτρα ως δείκτες διάθεσης ή συναισθημάτων; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ διάθεσης και συναισθήματος; Τι προκαλεί τασυναισθήματα; Η Πως τα συναισθήματα επηρεάζουν τις αποφάσεις και τη συμπεριφορά μας; Φυσιολογικές προοπτικές συναισθημάτων: α) Διάφανες στους άλλους, β) Μη διάφανες στους άλλους: Μπορεί η ΣΝ να αποκτηθεί με μάθηση; 22 /21
Μπορεί η ΣΝ να αποκτηθεί με μάθηση; Η επιστημονική έρευνα αναφέρει ότι οφείλεται σε γενετικό συστατικό. Η ψυχολογία αναφέρει ότι η ανατροφή, η παιδεία και η καλλιέργεια παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Η πρακτική εμπειρία ξεκαθαρίζει ότι η ΣΝ μπορεί να αποκτηθεί με την γνώση και ότι η ΣΝ αυξάνει με την ηλικία. Τα προγράμματα εκπαίδευσης πρέπει να έχουν στόχο το κέντρο αισθημάτων (θυμήσου Summerhill) για να μπορέσουν να εμπλουτίσουν την ΣΝ. Ο στόχος τους πρέπει να είναι η μετάβαση από τις παλιές συνήθειες συμπεριφοράς σε νέες. 23 /21
Συμπεράσματα Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι η Συναισθηματική Νοημοσύνη δεν είναι το αντίθετο της Νοημοσύνης Μυαλό Καλλιέργεια Καρδιά Γνώση 24 /21
Κάτι να θυμάσαι Οι άνθρωποι μπορούν να ξεχάσουν ότι τους έχεις πει Μπορούν να ξεχάσουν ότι έχεις κάνει σε εκείνους Αλλά δεν ξεχνούν ποτέ το πως τους έκανες να αισθανθούν