A atmosfera
A atmosfera Capa gasosa que rodea á Terra Retida pola forza de gravidade Debido á compresibilidade dos gases, a maioría destes están cerca da superficie O 50% están por debaixo dos 6 km O 95% están por debaixo dos 15 km
Atmosfera: homosfera e heterosfera Segundo a distribución dos gases: Capa homoxénea: homosfera. Até os 80 km Capa heteroxénea: heterosfera. Desde os 80 km de altura
Porcentaxe dos diferentes gases Gases Porcentaxe (%) Nitróxeno (N 2 ) 78 Osíxeno (O 2 ) 21 Argon (Ar) 0,93 Dióxido de carbono (CO 2 ) 0,03 Vapor de auga Po en suspensión Cantidade variable Cantidade variable
Estrutura da atmosfera
Troposfera: Gradiente térmico vertical (GVT)
O espectro solar
Composición do espectro solar Porcentaxe das diferentes fraccións do espectro solar Tipo de radiación Lonxitude de onda (µm) Porcentaxe (%) Gamma (γ), X e ultravioleta < 0,4 9 Radiación visible 0,4-0,7 41 Infravermellos, microondas e ondas de radio 0,7-3000 50
A radiación solar Constante solar = 2 cal/cm 2 min
Concepto de albedo Albedo: radiación reflectida cara ao espazo Valor medio: 32% da radiación incidente
A atmosfera como filtro protector das radiacións Absorción da radiación solar na atmosfera Tipo de radiación γ, X e UV lonxano Lonxitude de onda (µm) Lugar de absorción Gas absorbente < 0,1 Termosfera Nitróxeno UV 0,1-0,2 Termosfera Osíxeno UV curto 0,2-0,3 Estratosfera Ozono UV próximo e visible 0,3-0,7 - Non se absorbe Infravermello próximo 0,7-4 Troposfera Auga e dióxido de carbono
Mecanismos de formación e destrución natural do ozono estratosférico Formación: 1º Fotolise do O 2 pola luz UV: O 2 + UV O + O 2º Formación do O 3 : O + O 2 O 3 + calor Destrución Fotolise do O 3 : O 3 + UV O 2 + O Reacción do O 3 co osíxeno atómico: O 3 + O O 2 + O 2
A atmosfera como reguladora do clima Impide que parte da calor emitida pola Terra escape ao espazo: efecto invernadoiro A circulación xeral do aire redistribúe a enerxía solar A circulación oceánica colabora na redistribución da calor
O efecto invernadoiro
Efecto invernadoiro
Observacións sobre o efecto invernadoiro É un fenómeno natural É producido por certos gases que hai na troposfera (gases invernadoiro), especialmente auga e dióxido de carbono Fai que a temperatura media do planeta sexa duns 15º C Se non existise o efecto invernadoiro A temperatura sería duns -18º C A auga do planeta estaría en forma de xeo No existiría vida no planeta Na actualidade estámos a aumentar na atmosfera certos gases invernadoiro (especialmente CO 2 ) polo que este fenómeno se está a incrementar
Factores condicionantes da circulación atmoférica Distribución latitudinal da enerxía solar Efecto de Coriolis Presenza de masas continentais
Factores que inflúen na cantidade de radiación solar recibida Tempo de exposición Maior número de horas de sol, maior radiación solar Inclinación dos raios solares Maior inclinación dos raios, menor radiación solar
Factores que inflúen na radiación solar recibida: tempo de exposición Se a Terra xirara sobre un eixe vertical, todo o planeta tería durante todo o ano 12 horas de luz e 12 de sombra A Terra xira sobre un eixe que ten unha inclinación de 23º o que inflúe no número de horas de luz que reciben as diferentes zonas do planeta No ecuador sempre hai 12 horas de luz e 12 de sombra No resto do planeta varía segundo as estacións, sendo as variacións cada vez máis extremas a medida que nos aproximamos aos polos
Inclinación do eixe de rotación
As estacións
Factores que inflúen na radiación solar recibida: tempo de exposición Solsticio de verán Equinoccio Solsticio de inverno
As estacións
Solsticio de verán
Factores que inflúen na radiación solar recibida: ángulo de incidencia dos raios solares Nunha esfera os raios só chegan perpendiculares nun punto Se o eixe da Terra fose vertical, isto tería lugar permanentemente no ecuador Debido á inclinación do eixo isto sucede: O 21 de xuño no trópico de Cáncer (solsticio de verán) O 22 de decembro no de Capricornio (solsticio de inverno) O 21 de marzo e o 23 de setembro no ecuador (equinoccios) O resto do ano nunha latitude comprendida entre os trópicos No resto do planeta os raios chegan sempre cunha certa inclinación
Factores que inflúen na radiación solar recibida: inclinación dos raios Solsticio de verán Equinoccio Solsticio de inverno
Factores que inflúen na radiación solar recibida: inclinación dos raios A intensidade da insolación por unidade de superficie é menor a medida que aumenta a inclinación dos raios: Ao aumentar a inclinación, a mesma radiación repártase nunha superficie más ampla Ao aumentar a inclinación o recorrido da radiación a través da atmosfera é maior, polo que hai máis absorción por parte da mesma
Factores que inflúen na radiación solar recibida: ángulo de incidencia dos raios solares
Distribución latitudinal da enerxía solar A zona intertropical recibe a máxima radiación solar A medida que nos afastamos cara aos polos, a enerxía solar recibida diminúe e aumentan as diferencias estacionais As zonas polares son as que reciben menor radiación solar
O efecto de Coriolis
O efecto de Coriolis
Ilustración do Efecto de Coriolis
O efecto de Coriolis Desviación que experimenta calquera fluído como consecuencia da rotación da Terra Máxima nos polos e nula no ecuador No hemisferio norte os fluídos desvíanse á dereita No hemisferio sur cara á esquerda
Presenza de masas continentais Impedimento para o transporte da calor Frean os ventos Frean as correntes mariñas Teñen maior amplitude térmica que os océanos
Curvas de estado É a representación da temperatura en función da altura do aire estático Curvas de estado mostrando diferentes tipos de GVT. A:Gradiente teórico. B e C: dous casos de inversións térmicas
Inversións térmicas a diferentes alturas
Dinámica vertical: movementos convectivos A variación de temperatura dun gas pode acontecer: Con intercambio de calor Sen intercambio de calor: cambios adiabáticos Gradiante adiabático: variación da temperatura dunha masa de aire en movemento vertical Tipos: Gradiente adiabático seco (GAS): 1ºC/100m Gradiente adiabático húmido (GAH): 0,3-0,6ºC/100 m Curvas de evolución: representación da variación de temperatura en función da altura dunha masa de aire en movemento vertical
Curvas de evolución
Estabilidade atmosférica GAS > GVT Subsidencia do aire Altas presións ou anticiclóns Bo tempo Impide a dispersión da contaminación
Estabilidade atmosférica
Inestabilidade atmosférica GAS < GVT Ascenso do aire Baixas presións, borrascas ou ciclóns Mal tempo Favorece a dispersión da contaminación
Inestabilidade atmosférica
Movemento do aire nos anticiclóns e borrascas
Borrasca en Islandia
Dinámica atmosférica horizontal
Dinámica atmosférica horizontal
Circulación atmosférica: esquema teórico nunha Terra inmóbil
Circulación atmosférica
Circulación atmosférica teórica sen efecto de Coriolis 60º 30º 0º 30º 60º
Circulación atmosférica teórica con efecto de Coriolis 60º Ventos do leste polares Fronte polar Ventos do oeste 30º Ventos alisios 0º ZCIT Ventos alisios 30º 60º Ventos do oeste Ventos do leste polares Fronte polar
Esquema xeral dos ventos dominantes
Esquema xeral dos ventos dominantes II
Conceptos de tempo meteoróloxico e clima Tempo meteorolóxico: comportamento da atmosfera nun lugar e momento determinado Clima: conxunto de fenómenos meteorolóxicos que caracterizan unha zona nun período de tempo amplo
Parámetros climáticos Humidade atmosférica Condensación, nubes e precipitacións Presión atmosférica Ventos
Diferenza entre clima e tempo metereolóxico en Galicia Clima de Galicia: Precipitacións: abundantes > 800 mm/ano Ventos dominantes do oeste Temperaturas suaves Medias das mínimas: entre 7ºC e 13º C Medias das máximas: entre 15 ºC e 24 ºC Tempo en Vilagarcia (19/2/09) Ceos pouco nubosos. Temperatura mínima de 5º C e máxima de 16ºC. Vento frouxo e variable pola mañá, frouxo do norte pola tarde e frouxo e variable pola noite
Humidade atmosférica Concentración de vapor de auga Depende de: Proximidade de grandes masas de auga Temperatura do aire
Humidade atmosférica Punto de saturación: cantidade máxima de vapor do aire a unha determinada temperatura Punto de rosada: temperatura á que se acada o punto de saturación Expresión da humidade: Humidade absoluta: gramos de vapor/m 3 de aire Humidade relativa: % de vapor de auga que conten o aire en relación coa cantidade máxima que admite a unha temperatura determinada
Condensación Irradiación: Orballo Xeada Néboas Ascensión adiabática Chuvia Neve Sarabia
Clasificación das nubes Tipos de nubes pola súa altura e forma Familia Tipo Altura (km) Forma Precipitacións Cirros Raias ou liñas Altas Cirroestratos 6-12 Estratificadas Non precipitan Cirrocúmulos Ceo aborregado Medias Altoestratos Altocúmulos 2-6 Capa branca ou grisácea con base alisada Globulares dispostas regularmente Chuvias débiles Baixas Estratos Nimboestratos Estratocúmulos 0,5-2 Laminar Laminar escura Globulares non dispostas regularmente Chuvias ou neves Desenvolvemento vertical Cúmulos Cumulonimbos 0,5-6 Globulares Enormes nubes con cima en forma de zafra Chuvias intensas e tormentas
Nubes
Nubes: clasificación segundo a altura
Precipitacións Convectivas Orográficas Ciclónicas ou frontais: Fronte fría Fronte cálida Fronte ocluída Oclusión fría Oclusión cálida
Precipitacións convectivas
Precipitacións orográficas. Efecto foehn
Precipitacións orográficas. Efecto foehn
Efecto Foehn: Monument Valley
Tipos de frontes
Tipos de frontes II
Presión atmosférica: experimento de Torricelli A nivel do mar a columna de mercurio ten unha altura de 760 mm Unidades de presión: Bares, atmosferas e mm de Hg 1 atm = 760 mm Hg = 1013 mb
Presión atmosférica
Factores que inflúen na presión atmosferica Altitude Latitude Situación de altas ou baixas presións
Ventos Constantes como os alisios Periódicos: Estacionais como os monzóns Diarios como as brisas mariñas ou as de montaña Locais como a tramontana en Cataluña
Ventos estacionais: os monzóns
Ventos diarios: brisas mariñas
Ventos diarios: brisas de montaña
Climograma
Clima ecuatorial
Clima tropical húmido
Clima tropical seco
Clima oceánico
Clima continental
Factores condicionantes do clima Latitude Altitude Continentalidade Correntes mariñas Vexetación
Climas en España Clima mediterráneo Clima oceánico Clima continental Clima de montaña Clima das illas Canarias
Climas de España: mediterráneo
Climas de España: oceánico
Climas de España: continental
Climas de España: montaña
Climas de España: canario
Masas de aire dominantes en Europa
Exercicio 20 Altitude (m) Aire circundante (ºC) Aire ascendente (ºC) 0 20 20,0 100 19,3 19,0 200 18,0 18,0 300 16,7 17,0 400 15,4 16,0 500 14,1 15,0 600 12,8 14,0 700 11,5 13,0 800 10,2 12,0 900 8,9 11,4 1000 7,6 10,8