ΤΕΙ Μεσολογγίου Τμήμα Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και Οικονομία. Recommendation systems

ΤΕΙ Μεσολογγίου Τμήμα Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και Οικονομία Διπλωματική Εργασία Recommendation systems Βασιλείου Ευαγγελία (Α.Μ. 10448) Καζαντζάκη Ελένη (Α.Μ. 10441) Επιβλέπων Καθηγητής Σπύρος Συρμακέσης, Επίκουρος Καθηγητής Μεσολόγγι,Σεπτέμβριος 2006

2

Πίνακας Περιεχομένων 1. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ....6 1.1 Εισαγωγή..6 1.2 Το Ιστορικό Της Ανάπτυξης Του Ηλεκτρονικού Εμπορίου. 7 1.3 Τι Είναι «Ηλεκτρονικό Εμπόριο»;....9 1.4 Το E-Commerce Στην Ελλάδα....10 1.5 Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο Μπορεί Να Οριστεί Από Τέσσερις Διαφορετικές Οπτικές Γωνίες.. 11 1.6 Ποιες Μορφές Μπορεί Να Πάρει Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο Σε Πρακτικό Επίπεδο.. 12 1.7 Μια Ηλεκτρονική Αγορά B2B....15 1.8 Ποια Είναι Η Διαφορά Μεταξύ B2C Και B2B......15 1.9 Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις του B2C e-commerce......16 1.10 Διαφορετικοί τύποι ηλεκτρονικών αγορών...17 1.11 Πλεονεκτήματα των Ηλεκτρονικών Αγορών 18 1.12 Πόσο Προσοδοφόρο Είναι Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο;.21 1.13 Είναι Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ασφαλές Για Τις Επιχειρήσεις Και Τους Πελάτες;....22 2. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ....23 2.1 Ηλεκτρονικό Εμπόριο (Electronic Mail E-Mail)....23 2.2 Ηλεκτρονική Ανταλλαγή Δεδομένων (Electronic Data Interchange-EDI)...24 2.3 Ηλεκτρονική Μεταφορά Κεφαλαίων (Electronic Funds Transfer EFT)......25 2.4 Ηλεκτρονικοί Κατάλογοι (E-Cat)....26 2.4.1 Πλεονεκτήματα Ηλεκτρονικών Καταλόγων..... 27 2.5 Ηλεκτρονικές Φόρμες (Electronic Forms)... 28 2.6 Διαχείριση Ροής Εργασίας (Workflow Management).....29 2.7 Πολυμέσα (Multimedia).. 31 3

3. Ε-MARKETING..... 32 3.1 Εισαγωγή....32 3.2 Πλεονεκτήματα Του Internet Marketing....34 3.3 Μειονεκτήματα Του Internet Marketing.....35 4. ON-LINE ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ........37 4.1 Ορισμός Και Ιστορία Της On-Line Διαφήμισης.....37 4.2 Χαρακτηριστικά......38 4.3 Πλεονεκτήματα Διαφήμισης Μέσω Internet......39 4.4 On-Line Αγορές Και Πωλήσεις.. 41 5. ΑΣΦΑΛΕΙΑ.....42 5.1 Ασφάλεια Στις Εφαρμογές Ηλεκτρονικού Εμπορίου......42 5.2 Απαιτήσεις Ασφαλείας....43 6. ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ....48 6.1 Ευχρηστία εφαρμογών... 48 6.2 Υποστήριξη Πελατών.....50 6.3 Εμπιστοσύνη... 51 6.4 Πλοήγηση Στα Προϊόντα Του Site..... 52 6.5 Πληροφορίες Σχετικά Με Τα Προϊόντα.....53 6.6 Πραγματοποίηση Αγορών...... 54 6.7 Απαιτήσεις Καταναλωτών..54 7. PERSONALIZATION..55 7.1 Εισαγωγή...55 7.2 Προσωπικοποίηση (Personalization)......55 7.3 Το Μέλλον Του Personalization. 62 8. RECOMMENDATION SYSTEMS.. 65 4

8.1 Εισαγωγή. 65 8.2 Αλγόριθμοι Σύστασης (Recommendation Algorithms)....66 8.21 Αλγόριθμοι Σύστασης......67 8.2.2 Παραδοσιακό Collaborative Filtering.......67 8.2.3 Πρότυπα Σύστασης (Cluster Models).....69 8.2.4 Μέθοδοι Βασισμένες Στην Αναζήτηση.........70 8.2.5 Item-To-Item Collaborative Filtering....71 8.2.6 Σύγκριση Των Αλγορίθμων....... 73 8.2.7 Συμπέρασμα. 74 8.3 Τεχνικές Collaborative Filtering Στα Recommendation Συστήματα.....74 8.3.1 Εισαγωγή.....74 8.3.2 Ιστορικό Του Collaborative Filtering. 76 8.3.3 Ζητήματα Μυστικότητας Και Προσδιορισμός Χρηστών 79 8.3.4 Μειονεκτήματα.......80 8.3.5 Υβριδικές Μέθοδοι..80 8.3.6 Το Επόμενο Εργαλείο Αξιολόγησης Για Την Ανάκτηση Πληροφοριών (Information Retrieval) (IR)....81 8.3.7 Μελλοντικές Τάσεις....81 8.3.8 Συμπέρασμα....82 9. ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ CD Store.......83 9.1 Εισαγωγή...83 9.2 CD Store.....83 9.3 Αρχική Σελίδα...85 9.4 Δελτίο Παραγγελιάς....87 9.5 Αναζήτηση...91 9.6 Επικοινωνία.....91 9.7 Γ.Ο.Σ.(Γενικοί Οροί Πωλήσεων Και Πληρωμών)..92 ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΥΣ...94 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...97 5

1. Ηλεκτρονικό Εμπόριο 1.1 Εισαγωγή Η εμφάνιση του Διαδικτύου, και μέσω αυτού η ικανότητα επικοινωνίας και ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ ανθρώπων που δε βρίσκονται φυσικά στον ίδιο χώρο, δημιούργησε νέες δυνατότητες και προοπτικές ανάπτυξης σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής. Τις νέες αυτές δυνατότητες δε θα μπορούσε παρά να εκμεταλλευτεί ο χώρος των επιχειρήσεων και του εμπορίου. Έτσι, δημιουργήθηκαν οι πρώτες νεωτεριστικές επιχειρήσεις που επένδυσαν στη διεξαγωγή των δραστηριοτήτων τους μέσω των τηλεπικοινωνιακών δικτύων, των κατανεμημένων υπολογιστών και του Internet, οι οποίες διακρίνονται από εκείνες που επιμένουν στους συμβατικούς τρόπους παροχής υπηρεσιών με τον όρο ηλεκτρονικό επιχειρείν ή e-business. Σε αντιστοιχία, ο όρος ηλεκτρονικό εμπόριο ή e-commerce αφορά στους οίκους που διεξάγουν εμπόριο με τη χρήση της νέας υποδομής και τεχνοτροπίας πωλήσεων. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ECA (Electronic Commerce Association), το ηλεκτρονικό εμπόριο ορίζεται ως εξής: «Το ηλεκτρονικό εμπόριο καλύπτει οποιαδήποτε μορφή επιχειρηματικής ή διοικητικής συναλλαγής ή ανταλλαγής πληροφοριών, η οποία εκτελείται με τη χρησιμοποίηση οποιασδήποτε τεχνολογίας Πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών». Γενικά, στόχος του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι η βελτίωση των συναλλαγών με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Πράγματι, η διεξαγωγή του εμπορίου μέσω του Internet παρέχει ουσιαστικές ωφέλειες τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους καταναλωτές. Πρώτα από όλα, οι επιχειρήσεις που υποστηρίζουν πωλήσεις μέσω του Διαδικτύου πλεονεκτούν έναντι των άλλων λόγω του ότι απευθύνονται σε πολύ μεγαλύτερο εύρος πελατών λόγω του ότι δεν τις περιορίζει ο παράγοντας της απόστασης. Επίσης πετυχαίνουν καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών, ταχύτερη παράδοση του προϊόντος, περιορισμό του κόστους πώλησης και σαφώς βελτίωση της δημόσιας εικόνας της επιχείρησης. Ο μετασχηματισμός της επιχείρησης είναι απαραίτητος αφού γίνεται πλέον εκμάθηση νέας τεχνολογίας και επιπλέον αλλάζει η σχέση της επιχείρησης με τους πελάτες. Τέλος, το ηλεκτρονικό εμπόριο επιτρέπει τη δημιουργία νέων προϊόντων και νέων λειτουργικών μονάδων στις επιχειρήσεις. Από τη πλευρά τους, οι καταναλωτές, 6

ωφελούνται από την εφαρμογή του ηλεκτρονικού εμπορίου, αφού το χαμηλό κόστος των συναλλαγών και ο αυξημένος ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων οδηγεί σε καλύτερη ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών και σε μείωση των τιμών. Η αμεσότητα της επικοινωνίας του πελάτη με την επιχείρηση οδηγεί στην καλύτερη διαχείριση των πληροφοριών σχετικά με τον πελάτη και κατά συνέπεια στη δημιουργία νέων προϊόντων σύμφωνα με τις επιθυμίες και απαιτήσεις των καταναλωτών. Τέλος, η δυνατότητα εκτέλεσης της αγοράς οποιαδήποτε στιγμή το εικοσιτετράωρο οπουδήποτε κι αν βρίσκεται ο καταναλωτής αποτελούν ίσως τα βασικότερα πλεονεκτήματα του ηλεκτρονικού εμπορίου. 1.2 Το Ιστορικό Της Ανάπτυξης Του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Δεκαετία του 1970 Εμφανίζονται τα συστήματα ηλεκτρονικής μεταφοράς χρηματικών πόρων (EFT) μεταξύ τραπεζών, που χρησιμοποιούν ασφαλή ιδιωτικά δίκτυα. Τα συστήματα EFT αλλάζουν την μορφή των αγορών. Δεκαετία του 1980 Οι τεχνολογίες ηλεκτρονικής επικοινωνίας που βασίζονται στην αρχιτεκτονική της ανταλλαγής μηνυμάτων (συστήματα EDI και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) αποκτούν σημαντική διάδοση. Πολλές δραστηριότητες, που παραδοσιακά διεκπεραιώνονταν με βασικό μέσο το χαρτί, μπορούν πλέον να γίνουν ταχύτερα και με μικρότερο κόστος. Οι συναλλαγές, που παλαιότερα απαιτούσαν έντυπα, όπως παραγγελίες αγοράς, συνοδευτικά έγγραφα και επιταγές πληρωμής, μπορούν να γίνουν κατά ένα μέρος ή στο σύνολό τους ηλεκτρονικά - με δομημένο τρόπο χάρη στα συστήματα EDI ή μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Τέλη της δεκαετίας του 1980 αρχές της δεκαετίας του 1990 Τα ηλεκτρονικά δίκτυα προσφέρουν μια νέα μορφή κοινωνικής επικοινωνίας, με δυνατότητες όπως ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail), ηλεκτρονική διάσκεψη (conferencing) και ηλεκτρονική συνομιλία (IRC), ομάδες συζήτησης (newsgroups, 7

forums), μεταφορά αρχείων (FTP) κτλ. Η πρόσβαση στο δίκτυο γίνεται φθηνότερη λόγω της διεθνούς απελευθέρωσης της αγοράς τηλεπικοινωνιών. Μέσα της δεκαετίας του 1990 Η εμφάνιση του Παγκόσμιου Ιστού (WWW) στο Internet και η επικράτηση των προσωπικών ηλεκτρονικών υπολογιστών (PC) που χρησιμοποιούν λειτουργικά συστήματα τύπου Windows, προσφέρουν μεγάλη ευκολία χρήσης λύνοντας το πρόβλημα της δημοσίευσης και της εύρεσης πληροφοριών στο Διαδίκτυο. Το ηλεκτρονικό εμπόριο γίνεται ένας πολύ φθηνότερος τρόπος για την πραγματοποίηση μεγάλου όγκου συναλλαγών, ενώ συγχρόνως διευκολύνει την παράλληλη λειτουργία πολλών διαφορετικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, επιτρέποντας σε μικρές επιχειρήσεις να ανταγωνιστούν μεγαλύτερες, με πολύ ευνοϊκότερες προϋποθέσεις. Τέλη της δεκαετίας του 1990 Η καθιέρωση μεθόδων κρυπτογράφησης του περιεχομένου και εξακρίβωσης της ταυτότητας του αποστολέα ηλεκτρονικών μηνυμάτων, καθώς και η σχετική προσαρμογή της νομοθεσίας στους τομείς των εισαγωγών-εξαγωγών και των επικοινωνιών, καθιστούν δυνατή την πραγματοποίηση ασφαλών διεθνών ηλεκτρονικών συναλλαγών. Στα τέλη της δεκαετίας του 90 πολλοί εκτιμούσαν ότι η ραγδαία εξέλιξη του Internet κα τα πλεονεκτήματα που αυτό προσέφερε θα το καθιστούσαν σύντομα ένα από τα κυριότερα κανάλια πωλήσεων για τις επιχειρήσεις και μία από τις σημαντικότερες πηγές αγορών για τους καταναλωτές. Η κατάρρευση πολλών εταιριών του χώρου καθυστέρησε σημαντικά αυτή την εξέλιξη μολονότι συχνά σε τεχνικό επίπεδο οι λύσεις που είχαν αναπτυχθεί ήταν πολύ καλές και επωφελείς. 8

1.3 Τι είναι «Ηλεκτρονικό Εμπόριο»; Πρόκειται για κάθε είδος εμπορικής συναλλαγής μεταξύ προσώπων (φυσικών και µη) που πραγματοποιείται µε ηλεκτρονικά μέσα. Είναι η διάθεση και αγοραπωλησία προϊόντων ηλεκτρονικά, η διεκπεραίωση εμπορικών λειτουργιών και συναλλαγών χωρίς τη χρήση χαρτιού, συνήθως µέσω δικτύων ηλεκτρονικών υπολογιστών. Πρόκειται για την αγοραπωλησία αγαθών, πληροφοριών και υπηρεσιών μέσα από δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών. Το «ηλεκτρονικό εμπόριο» είναι ένας όρος που ακούγεται ολοένα και περισσότερο. Υπόσχεται στους ηλεκτρονικούς εμπόρους αλλά και στους καταναλωτές κέρδη και ταχύτητα, καλύτερες τιμές και ευκολία συναλλαγών. Αν θέλαμε να δώσουμε κάποιον ορισμό για το τι ακριβώς είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο, θα μπορούσαμε απλώς να πούμε πως είναι η ηλεκτρονική μορφή των εμπορικών συναλλαγών, χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσει κανείς τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας και παρουσίασης των προϊόντων. Η μεγάλη καινοτομία του ηλεκτρονικού εμπορίου έγκειται στο γεγονός πως καταργεί εντελώς τους μεσάζοντες μεταξύ πελάτη-πωλητή. O Bill Gates υποστηρίζει πως «το ηλεκτρονικό εμπόριο ήρθε για να εξαφανίσει τους μεσάζοντες». Ποιες είναι όμως οι απαιτήσεις για να εισχωρήσει κανείς στον κόσμο του ηλεκτρονικού εμπορίου; Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να διερωτηθεί ο μελλοντικός ηλεκτρονικός έμπορος είναι «Μου χρειάζεται το ηλεκτρονικό κατάστημα; Σε τι μπορεί να με βοηθήσει;». Η απάντηση έχει να κάνει περισσότερο με τις ανάγκες της επιχείρησης του εμπόρου και πολύ λιγότερο με τις οικονομικές του δυνατότητες γιατί το να «στήσει» κανείς το ηλεκτρονικό του μαγαζί σε κάποιο server του Διαδικτύου και να αρχίσει το ηλεκτρονικό αλισβερίσι, δεν είναι καθόλου ακριβό σε σχέση με τα κέρδη που μπορεί να του αποφέρει. Οι οφειλές που ταυτόχρονα αποτελούν και τα κίνητρα για το μελλοντικό ηλεκτρονικό έμπορο είναι: 9

-Παγκόσμια αγορά Δεν υπάρχουν γεωγραφικοί περιορισμοί αφού μπορεί να ψωνίσει κανείς από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. -Μεγάλα κέρδη Από τη στιγμή που μπορείτε να πουλήσετε τα προϊόντα σας σε περισσότερους πελάτες ανά τον κόσμο, λογικό είναι να υπάρχει και μεγαλύτερος τζίρος για την επιχείρηση. -Παρουσίαση των προϊόντων σας Εκατομμύρια μάτια και πιθανοί πελάτες θα δουν τι είδους προϊόντα προσφέρετε είτε είναι δικής σας παραγωγής είτε κάνετε μεταπώληση. Εννοείτε πως τις περισσότερες φορές μαζί με το ηλεκτρονικό κατάστημα υπάρχει και παρουσίαση της επιχείρησης, πράγμα που σημαίνει και δωρεάν διαφήμιση γι' αυτόν. -Άμεση επικοινωνία με όλο τον κόσμο Επικοινωνία σε δευτερόλεπτα αφού μπορείτε με e-mail, δωμάτια συζητήσεων αλλά και on line πωλητές να έρθετε σε επαφή με τους πελάτες σας, τους προμηθευτές σας και όσους συναλλάσσονται με το ηλεκτρονικό σας κατάστημα. Προσωπικά πιστεύουμε πως με σωστές επενδύσεις, κινήσεις και γενικότερα επιλογές από τον επιχειρηματία, ένα ηλεκτρονικό κατάστημα μπορεί να του προσφέρει κέρδη και έσοδα που δε θα είχε με τη χρήση του συμβατικού εμπορίου. Υπάρχουν, βέβαια, πάντα και κάποιοι παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για να αποφεύγεται το ρίσκο. 1.4 Το Ε-commerce Στην Ελλάδα Στην χώρα μας το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει ήδη να επιδείξει μερικά επιτυχημένα παραδείγματα, ενώ οι προβλέψεις για το μέλλον είναι αρκετά αισιόδοξες. Όπως βέβαια ήταν αναμενόμενο για έναν χώρο που βρίσκεται στα πρώτα του βήματα, έχουν γίνει και εξακολουθούν να γίνονται αρκετά λάθη. Τα βασικότερα από αυτά είναι : 10

Η ελάχιστη εξοικείωση με το το internet των ατόμων που εμπλέκονται στην λήψη αποφάσεων για το στήσιμο μιας επιχείρησης ηλεκτρονικού εμπορίου. Η παρανόηση πως το internet είναι πρώτα ένα διαφημιστικό μέσο για την επιχείρηση και σε δεύτερη φάση ένα μέσο για απευθείας πωλήσεις. Η έλλειψη τεχνολογικής κατάρτισης που οδηγεί σε λύσεις ανεπαρκείς και ίσως και επικίνδυνες. Η απροθυμία των επιχειρήσεων να κάνουν αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας τους. 1.5 Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο Μπορεί Να Οριστεί Από Τέσσερις Διαφορετικές Οπτικές Γωνίες: Επιχειρήσεις: ως εφαρμογή νέων τεχνολογιών προς την κατεύθυνση του αυτοματισμού των συναλλαγών και της ροής εργασιών. Υπηρεσίες: ως μηχανισμός που έχει στόχο να ικανοποιήσει την κοινή επιθυμία προμηθευτών και πελατών για καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών, μεγαλύτερη ταχύτητα εκτέλεσης συναλλαγών και μικρότερο κόστος. Απόσταση: ως δυνατότητα αγοραπωλησίας προϊόντων και υπηρεσιών µέσω του Internet ανεξάρτητα από τη γεωγραφική απόσταση. Επικοινωνία: ως δυνατότητα παροχής πληροφοριών, προϊόντων, υπηρεσιών και πληρωμών μέσα από δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών. 11

1.6 Ποιες Μορφές Μπορεί Να Πάρει Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο Σε Πρακτικό Επίπεδο; 1. Εσωτερικό Εμπόριο Στόχος είναι η αποτελεσματικότερη λειτουργία των δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης, ώστε να μπορεί να προσφέρει καλύτερα προϊόντα και υπηρεσίες στους πελάτες της. Οι εφαρμογές του συνήθως εντάσσονται στη λειτουργία ενός τοπικού δικτύου (Intranet) και μπορούν να είναι: επικοινωνία μεταξύ ομάδων εργασίας, ηλεκτρονική δημοσίευση (άμεση διανομή πληροφοριών) κτλ. Επικοινωνία μεταξύ ομάδων εργασίας Οι εφαρμογές αυτές, όπως ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail), κλειστές ομάδες συζήτησης (discussion groups) και βιντεοσυνδιάσκεψη (video conference), επιτρέπουν το διοικητικό συντονισμό και τη συνεχή πληροφόρηση των ομάδων, αυξάνοντας τη ροή των πληροφοριών και βελτιώνοντας την απόδοση των ομάδων εργασίας. Ηλεκτρονική δημοσίευση Επιτρέπει την άμεση διανομή πληροφοριών όπως λειτουργικές διαδικασίες, προδιαγραφές προϊόντων, χρονοδιαγράμματα εργασιών και συναντήσεων, σε ηλεκτρονική μορφή, κυρίως μέσα από ιστοσελίδες. Στόχος της δημοσίευσης είναι η ολοκληρωμένη τεκμηρίωση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης για την αποφυγή λαθών. Η ηλεκτρονική δημοσίευση έχει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την παραδοσιακή έντυπη διανομή πληροφοριών, όπως: σχεδόν μηδενικό κόστος, ταχύτερη μετάδοση, συνεχής ενημέρωση και αυτόματη αντικατάσταση πληροφοριών που έχουν πάψει να ισχύουν. Παραγωγικότητα πωλήσεων Οι εφαρμογές αυτής της κατηγορίας βελτιώνουν τη ροή των πληροφοριών ανάμεσα στην επιχείρηση και τη δύναμη πωλητών της, καθώς επίσης ανάμεσα στην επιχείρηση και τους πελάτες της. Η επικοινωνία ανάμεσα στη δύναμη πωλητών και όλες τις άλλες 12

δραστηριότητες της επιχείρησης προσφέρει διπλό όφελος: καλύτερη γνώση των πωλητών για τις δυνατότητες των προϊόντων και συγχρόνως ενημέρωση όλων των τμημάτων της επιχείρησης για τη συμπεριφορά της αγοράς και των ανταγωνιστών. Οι πληροφορίες αυτές επιτρέπουν την ευέλικτη προσαρμογή της στρατηγικής και των προϊόντων της επιχείρησης στις ανάγκες και τις προτιμήσεις των καταναλωτών. Το εσωτερικό ηλεκτρονικό εμπόριο έχει δώσει μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη ενδοδικτύων από επιχειρήσεις. Τα ενδο-δίκτυα χρησιμοποιούν την τεχνολογία του Internet για τη σύνδεση των ανεξάρτητων τοπικών δικτύων των διάφορων παραρτημάτων μιας επιχείρησης σε ένα ενιαίο κλειστό δίκτυο. Προς το παρόν η χρήση των ενδο-δικτύων περιορίζεται στη δημοσίευση ζωτικών πληροφοριών για τη λειτουργία της επιχείρησης, όπως: στοιχεία διοίκησης προσωπικού, επικοινωνία μεταξύ των υπαλλήλων, δεδομένα για την ανάπτυξη προϊόντων και το συντονισμό ομάδων εργασίας, εσωτερικοί κατάλογοι, στοιχεία υποστήριξης πωλήσεων, απογραφή εξοπλισμού και προμηθειών, και πρόσβαση σε εταιρικές βάσεις δεδομένων. Η ύπαρξη ενός ενδο-δικτύου διευκολύνει επίσης σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη της παρουσίας μιας επιχείρησης στο Internet. 2. Συναλλαγές Μεταξύ Επιχειρήσεων (Business-To-Business - B2B) Το ηλεκτρονικό εμπόριο επιτρέπει σε επιχειρήσεις να βελτιώσουν τη μεταξύ τους συνεργασία, απλοποιώντας τις διαδικασίες και το κόστος των προμηθειών, την ταχύτερη αποστολή των προμηθειών και τον αποτελεσματικότερο έλεγχο του επιπέδου αποθεμάτων. Επιπλέον, καθιστά ευκολότερη την αρχειοθέτηση των σχετικών εγγράφων και ποιοτικότερη την εξυπηρέτηση πελατών. Η δυνατότητα ηλεκτρονικής σύνδεσης µε προμηθευτές και διανομείς, καθώς και η πραγματοποίηση ηλεκτρονικών πληρωμών βελτιώνουν ακόμη περισσότερο την αποτελεσματικότητα: οι ηλεκτρονικές πληρωμές περιορίζουν το ανθρώπινο σφάλμα, αυξάνουν την ταχύτητα και μειώνουν το κόστος των συναλλαγών. Το ηλεκτρονικό εμπόριο προσφέρει τη δυνατότητα αυξημένης πληροφόρησης σχετικά µε τα προσφερόμενα προϊόντα - είτε από τους προμηθευτές είτε από ενδιάμεσους οργανισμούς που προσφέρουν υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου. 13

Μετάβαση σε Μοντέλα Επιχειρήσεων B2B Οι εταιρίες που αποφασίζουν τη μετάβαση σε μοντέλα Β2Β(business to business) διαπιστώνουν ότι πρέπει να ολοκληρώσουν σε αυτά πολλές από τις διαδικασίες τους: παραγγελιοληψία, προμήθειες, εξυπηρέτηση πελατών, marketing κλπ. Η μετάβαση πρέπει να είναι συστηματική, και να κινείται σε τρεις άξονες: βελτίωση, επέκταση δραστηριοτήτων, αλλαγή. Πολλές εταιρίες αποφασίζουν να κάνουν το πρώτο βήμα εγκαινιάζοντας ένα νέο κανάλι επικοινωνίας και συναλλαγών με τους πελάτες τους. Μια από τις πρώτες πρωτοβουλίες στην Ελλάδα είναι και της Intersys, εταιρία με προσωπικό 280 ατόμων, κύκλο εργασιών 15 δις δρχ για το 1999 (και πρόβλεψη για 20 δις δρχ για το 2000), εκτεταμένο δίκτυο διάθεσης προϊόντων και περισσότερα από 3000 σημεία πώλησης στην ελληνική επικράτεια. Οι πολύπλοκες σχέσεις με τους πελάτες της και τους διανομείς την ώθησαν στην κατεύθυνση του Β2Β. Τα οφέλη που αποκομίζει είναι πολλαπλά: οικονομία, αποδέσμευση πόρων, εφαρμογή εξελιγμένων πολιτικών προώθησης και κοστολόγησης, αύξηση της ικανοποίησης του πελάτη, ταχύτητα διεκπεραίωσης. Το μέλλον στον τομέα του B2B διαγράφεται ιδιαίτερα λαμπρό καθώς: Οι αναλυτές συμφωνούν στο ότι οι συναλλαγές Β2Β θα ξεπεράσουν το ένα τρις. δολάρια το 2003 μόνο στις Η.Π.Α Ο μέσος όρος του μεγέθους των συναλλαγών Β2Β είναι τρεις με τέσσερις φορές μεγαλύτερος από αυτών των συναλλαγών με τελικούς καταναλωτές (Β2Β). 3. Λιανικές Πωλήσεις - Ηλεκτρονικό Εμπόριο Μεταξύ Επιχείρησης Και Καταναλωτών (Business-To-Consumer - B2C) Πρόκειται για την πιο διαδεδομένη μορφή ηλεκτρονικού εμπορίου. Ο καταναλωτής έχει πρόσβαση σε μια τεράστια ποικιλία προϊόντων σε δικτυακούς κόμβους-καταστήματα, βλέπει, επιλέγει, αν επιθυμεί να αγοράσει είδη ένδυσης μπορεί ενίοτε και να τα δοκιμάζει (µέσω ειδικών προγραμμάτων), ανακαλύπτει προϊόντα τα οποία δεν θα μπορούσε να βρει εύκολα στη χώρα του, συγκρίνει τιμές και, τέλος, αγοράζει. Κι όλα αυτά χωρίς να βγει από το σπίτι του, κερδίζοντας πολύτιμο χρόνο και κόπο. 14

1.7 Μια Ηλεκτρονική Αγορά B2B Είναι ανοιχτή σε πολλούς αγοραστές και πολλούς πωλητές Εστιάζει στο μοντέλο Business-to-Business ή Business-to-Government (Επιχείρηση προς Επιχείρηση, Επιχείρηση προς Δημόσια Διοίκηση) Αποτελεί πλατφόρμα εμπορίου, αλλά δεν συμμετέχει στις συναλλαγές ως πωλητής ή αγοραστής των αγαθών ή υπηρεσιών που συναλλάσσονται σε αυτήν Παρέχει τουλάχιστον μία εμπορική λειτουργία (βλ. παρακάτω) Αντίστροφα, ένας δικτυακός τόπος δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ηλεκτρονική αγορά Β2Β όταν: Προσφέρει μόνο πληροφόρηση (και καμία εμπορική λειτουργία) Αποτελεί το ηλεκτρονικό κατάστημα μιας συγκεκριμένης επιχείρησης Αποτελεί το ηλεκτρονικό κατάστημα κάποιας επιχείρησης/πωλητή, που δρα ως διανομέας, πωλώντας προϊόντα σε άλλες εταιρίες Εστιάζει κυρίως στην πώληση σε καταναλωτές (Β2C) ή μεταξύ καταναλωτών 1.8 Ποια Είναι Η Διαφορά Μεταξύ B2C Και B2B; Η βασική διαφορά είναι στο είδος των πελατών. Οι πελάτες B2B είναι εταιρείες, ενώ οι πελάτες B2C είναι άτομα. Γενικά, οι συναλλαγές B2B είναι πιο περίπλοκες και έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις ασφαλείας. Εκτός αυτού, υπάρχουν δύο μεγάλες διαφορές: Διαπραγμάτευση Η πώληση προς άλλες επιχειρήσεις σχετίζεται με τη διαπραγμάτευση των τιμών, της παράδοσης και των προδιαγραφών του προϊόντος, πράγμα που δεν συμβαίνει με την πώληση προς τους καταναλωτές. Αυτό διευκολύνει τους εμπόρους να «ανεβάσουν» στο Διαδίκτυο έναν κατάλογο και γι αυτό ακριβώς οι πρώτες πωλήσεις B2B αφορούσαν ετοιμοπαράδοτα προϊόντα ή αγαθά που ήταν εύκολο να περιγραφούν και να τιμολογηθούν. 15

Ενσωμάτωση Οι έμποροι δεν είναι αναγκασμένοι να γνωρίζουν τα συστήματα των πελατών τους. Ωστόσο, οι εταιρείες που πωλούν προϊόντα προς άλλες επιχειρήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι επικοινωνούν χωρίς την παρέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα. 1.9 Ποιες Είναι Οι Μεγαλύτερες Προκλήσεις Του B2C E-Commerce; Ωθήστε τους επισκέπτες να αγοράσουν - Η ιστοσελίδα σας e-commerce δεν μπορεί να επιβιώσει μόνο με επισκέψεις. Η προσέλκυση των επισκεπτών είναι η μισή λύση. Η άλλη μισή είναι να αγοράσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες. Το γνωστό «conversion rate» (ποσοστό μετατροπής: του επισκέπτη σε αγοραστή) στις ιστοσελίδες που προσφέρουν B2C e-commerce εξακολουθεί να είναι αρκετά χαμηλό. Ορισμένοι τρόποι για να αυξηθεί είναι η βελτίωση της διάταξης των σελίδων, η απλοποίηση των διαδικασιών αγοράς (όπως, π.χ. έξοδος από το καλάθι αγοράς με ένα βήμα και εύκολη αντικατάσταση μυστικών κωδικών) και η αποστολή ηλεκτρονικών μηνυμάτων με ειδικές προσφορές. Οικοδόμηση αφοσίωσης πελατών. Εκπλήρωση-Το E-commerce έχει αυξήσει το ενδιαφέρον για την ικανοποίηση των πελατών και την εκπλήρωση της παράδοσης προϊόντων ή υπηρεσιών. Η 16

προσφορά άμεσης ικανοποίησης στους πελάτες, όμως, εξακολουθεί να μην είναι εύκολη υπόθεση. Οι επιτυχημένες λειτουργίες B2C e-commerce δείχνουν ότι αυτό το πρόβλημα μπορεί να σταματήσει αν δείξετε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και επενδύσετε στην αλυσίδα προσφοράς και στις τεχνολογίες διαχείρισης αγαθών. 1.10 Διαφορετικοί Τύποι Ηλεκτρονικών Αγορών Προτού επιλέξετε μια ηλεκτρονική αγορά, συνιστούμε να αναζητήσετε τις σχετικές λύσεις στον κατάλληλο κλάδο, με εστίαση στη γεωγραφική περιοχή όπου δραστηριοποιείστε. Θα πρέπει επίσης η ηλεκτρονική αγορά που θα επιλέξετε να είναι σχετική με τη θέση σας στην αλυσίδα αξίας και στην εφοδιαστική αλυσίδα του κλάδου σας. 1. Κατηγορίες Οι πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες, βάσει των κύριων μετόχων και των διαχειριστών τους (operators). Ανεξάρτητη πλατφόρμα - Τη διαχειρίζεται ουδέτερος οργανισμός, ο οποίος δεν λειτουργεί ως αγοραστής ή πωλητής. Είναι ανοιχτή σε όλους τους αγοραστές και προμηθευτές ενός κλάδου ή μιας περιοχής. Πλατφόρμα που εστιάζει στις πωλήσεις - Διευθύνεται από περιορισμένο αριθμό συνεργαζόμενων εταιριών για αποδοτικές πωλήσεις σε μεγάλο αριθμό αγοραστών. Πλατφόρμα που εστιάζει στις αγορές - Διευθύνεται από περιορισμένο αριθμό μεγάλων αγοραστών, με στόχο την +επίτευξη μειωμένου κόστους στην αγοραστική διαδικασία. Αποτελεί πλατφόρμα ανοιχτή στους προμηθευτές των συγκεκριμένων αγοραστών. Ανεξάρτητα από την παραπάνω κατηγοριοποίηση, τον τελευταίο καιρό βλέπουμε να δραστηριοποιούνται πολλοί "υβριδικοί" τύποι ηλεκτρονικών αγορών, οι οποίοι συνδυάζουν χαρακτηριστικά διαφορετικών κατηγοριών. Σε πολλές περιπτώσεις, μεγάλες εταιρίες δημιούργησαν μια ηλεκτρονική πλατφόρμα που εστιάζει στις αγορές, αλλά προκειμένου να προσελκύσουν τους προμηθευτές τους, την κατέστησαν ανεξάρτητη δημιουργώντας μια ξεχωριστή εταιρία. 17

2. "Οριζοντίως ή καθέτως" Οι κάθετες ηλεκτρονικές αγορές αφορούν σε συγκεκριμένους κλάδους, για παράδειγμα την ιατρική τεχνολογία, τα χημικά, τα υλικά κατασκευών, τα προϊόντα μετάλλου ή την κλωστοϋφαντουργία. Πολλές επιχειρήσεις συμμετέχουν σε κάθετες αγορές για την πώληση ή την αγορά πρώτων υλών. Π.χ., μια εταιρία που παράγει είδη βρεφικής υγιεινής μπορεί να παραγγείλει χαρτί από μια κάθετη πλατφόρμα και χημικά από μια άλλη. Οι οριζόντιες ηλεκτρονικές αγορές, από την άλλη, εξαρτώνται από παράγοντες όπως η γεωγραφική περιοχή, ο τρόπος λειτουργίας και διεκπεραίωσης κ.λπ. Στις οριζόντιες αγορές, οι επιχειρήσεις προμηθεύονται κυρίως προϊόντα μεταποίησης, όπως ο εξοπλισμός γραφείου, ανταλλακτικά κ.λπ., ή/και συμβουλευτικές υπηρεσίες. 1.11 Πλεονεκτήματα των Ηλεκτρονικών Αγορών Το ηλεκτρονικό εμπόριο εισέβαλε τα τελευταία χρόνια στον χώρο των επιχειρήσεων διευρύνοντας τα οφέλη των εταιριών από τις on-line πωλήσεις και παρέχοντας νέους περισσότερο λειτουργικούς τρόπους διαχείρισης των πωλήσεων. Τα οφέλη της επιχείρησης σας από την είσοδο της στον κόσμο του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι πολλά μεταξύ των οποίων: Αύξηση των πωλήσεων Βέλτιστη διαχείριση των προϊόντων, παραγγελιών και εισροών κεφαλαίου Άμεση ικανοποίηση των αναγκών των πελατών Μεγαλύτερη ασφάλεια στις συναλλαγές Ακρίβεια στην ενημέρωση των πελατών για καινούργια προιόντα και άμεση προώθηση τους στην αγορά. Βελτίωση της επικοινωνίας με τους πελάτες σας. 18

Καθώς υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των σύγχρονων εταιριών αλλά και των κλάδων στους οποίους δραστηριοποιούνται, δεν είναι όλες οι επιχειρήσεις κατάλληλες για ένταξη σε μια ηλεκτρονική αγορά. Ωστόσο, η χρήση τους στο διεθνές εμπόριο, για τον αγοραστή ή τον πωλητή, μπορεί να προσφέρει τα παρακάτω πλεονεκτήματα: Οι εμπορικές συναλλαγές εντός των ηλεκτρονικών αγορών συμβάλλουν στη διαφάνεια της αγοράς, καθώς η διαθεσιμότητα, οι τιμές, τα αποθέματα, οι χρόνοι παράδοσης και οι όροι εξόφλησης εμφανίζονται στην πλατφόρμα. Οι επιχειρήσεις είναι ικανές να λαμβάνουν τις αποφάσεις τους βασιζόμενες σε περισσότερες πληροφορίες, εφόσον βέβαια υπάρχει η κρίσιμη μάζα αγοραστών και προμηθευτών, οι οποίοι όντως χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες. Η χρήση των ηλεκτρονικών αγορών μπορεί να απλοποιήσει τη διεθνή επιχειρηματικότητα, καθώς διευκολύνεται η αποτελεσματική πώληση και αγορά προϊόντων σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Είναι ευκολότερο για τις επιχειρήσεις να επικοινωνήσουν με τους υποψήφιους πελάτες του, μειώνοντας τα κόστη του marketing. Το Internet μπορεί πολύ εύκολα να αξιοποιηθεί ως κανάλι προώθησης, για τη διάδοση εταιρικών και προϊοντικών πληροφοριών σε ένα μεγάλο αριθμό δυνητικών καταναλωτών. Οι πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου εξαλείφουν τους χρονικούς και γεωγραφικούς περιορισμούς, καθώς οι συναλλαγές πραγματοποιούνται 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα και από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη. Κανένας από τους συναλλασσομένους δεν χρειάζεται να ταξιδέψει, αφού η διαπραγμάτευση γίνεται από το ίδιο τους το γραφείο, κάτι που μεταφράζεται σε σημαντική εξοικονόμηση χρόνου και χρήματος. Τα πλεονεκτήματα που παρέχουν οι ηλεκτρονικές αγορές ποικίλλουν από κλάδο σε κλάδο και από εταιρία σε εταιρία. Ένας επιπλέον διαχωρισμός των πλεονεκτημάτων μπορεί να γίνει με γνώμονα το ρόλο των συμμετεχόντων (προμηθευτής ή αγοραστής) σε μια πλατφόρμα 19

1. Πλεονεκτήματα προμηθευτών: Επίτευξη μακροχρόνιων συνεργασιών Αύξηση του όγκου των πωλήσεων Μείωση του λειτουργικού κόστους Βελτιστοποίηση των διαδικασιών προγραμματισμού Ελαχιστοποίηση του επιχειρηματικού κινδύνου Διεύρυνση της πελατειακής βάσης Διευκόλυνση στην εκποίηση των προϊόντων - Καλύτερη διαχείριση αποθέματος Ομαδοποίηση παραγγελιών, που μεταφράζεται σε μείωση του διαχειριστικού κόστους Προώθηση νέων προϊόντων Πρόσβαση σε ειδικό εργαλείο ανανέωσης της προϊοντικής πληροφορίας, ορατής σε όλους τους πελάτες της ηλεκτρονικής αγοράς Αποδοχή προσφορών αγοράς προϊόντων από νέους και υπάρχοντες πελάτες Σε αντίστροφες δημοπρασίες, συγκριτική ενημέρωση για τις ανταγωνιστικές προσφορές Δυνατότητα παραγγελιοληψίας μέσω Διαδικτύου, χωρίς τη χρήση ειδικής λύσης ηλεκτρονικού εμπορίου στο δικτυακό τόπο της επιχείρησης Ενημέρωση σχετικά με νέες αγορές (markets) Παρακολούθηση ανταγωνισμού Παρακολούθηση της πορείας των αλλαγών στην αλυσίδα αξίας του ίδιου κλάδου μέσω της εξέλιξης των ηλεκτρονικών αγορών 2. Πλεονεκτήματα αγοραστών: Ταχύτητα στην εγκριτική διαδικασία και τη διεκπεραίωση των παραγγελιών Αυτοματοποιημένη διαχείριση επαναλαμβανόμενων αγορών Ανάπτυξη ενιαίας αγοράς και συνεργασία με ομάδες αγοραστών Βελτίωση στον προγραμματισμό προμηθειών Αποδοχή και εκμετάλλευση των προσφορών Αποτελεσματικότερη διαχείριση της πληροφορίας 20

Ιχνηλασιμότητα (tracing) των παραγγελιών Διαδικασίες ελέγχου φερεγγυότητας των προμηθευτών Αποδοτική αναζήτηση, σύγκριση και αγορά προϊόντων Αυτοματοποιημένες επιχειρηματικές διαδικασίες, που μεταφράζονται σε λιγότερες χαμένες ανθρωποώρες σε θέματα γραφειοκρατίας Μείωση των "σκάρτων" αγορών. Οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματεύονται με εγκεκριμένους προμηθευτές και μπορούν μέσω της πλατφόρμας να παράσχουν στο προσωπικό τους έναν ελεγχόμενο μηχανισμό αγορών Η άμεση ενημέρωση των τιμών και της διαθεσιμότητας παρέχει τη δυνατότητα επιλογής της καλύτερης προσφοράς Σε κάποιες περιπτώσεις, οι ηλεκτρονικές αγορές αλλάζουν εντελώς τις παραδοσιακές επιχειρηματικές μεθόδους. Είναι πολύ σημαντικό για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να γνωρίσουν πώς λειτουργούν οι πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου στον κλάδο τους. Είναι λανθασμένη η εντύπωση ότι οι ηλεκτρονικές αγορές αφορούν αποκλειστικά στους εμπορικούς "κολοσσούς". 1.12 Πόσο Προσοδοφόρο Είναι Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο; Αρκετές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου δεν παρουσιάζουν ικανοποιητικά κέρδη. Ορισμένες, μάλιστα, έρευνες κάνουν λόγο για το ένα τρίτο των on-line εμπόρων. Από την άλλη πλευρά όμως, οι μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότεροι χρήστες του Internet ενημερώνονται για ένα προϊόν on-line και στη συνέχεια το αγοράζουν από αλλού. Έτσι, ακόμη κι αν ένα δικτυακό κατάστημα δεν σημειώνει αρκετές πωλήσεις, μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην αύξηση των αγορών μέσα από άλλα κανάλια Όσον αφορά τις εταιρείες που εστιάζουν στην ανάπτυξη επιχειρηματικών σχέσεων µε άλλες εταιρείες μέσα από το ηλεκτρονικό εμπόριο, στόχος τους δεν είναι τόσο η άντληση 21

οικονομικού κέρδους, όσο η περικοπή των εξόδων και η βελτίωση των υπηρεσιών προς τους πελάτες. 1.13 Είναι Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ασφαλές Για Τις Επιχειρήσεις Και Τους Πελάτες; Για τις επιχειρήσεις: Κανείς δεν είναι 100% ασφαλής on-line. Επιτήδειοι πάντοτε υπάρχουν, αλλά η κρυπτογράφηση και τα συστήματα ασφαλείας αναπτύσσονται συνεχώς. Ωστόσο, επενδυτές και αναλυτές συμφωνούν ότι οι συναλλαγές είναι λιγότερο επικίνδυνες στο Internet συγκριτικά µε το «φυσικό» κόσμο. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι περισσότερο ασφαλές από ένα «πραγματικό» κατάστημα, το οποίο μπορεί να λεηλατηθεί, να καεί, να πλημμυρίσει. Η δυσκολία έγκειται στο να κάνουν τους πελάτες να εξοικειωθούν µε την ιδέα ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι ασφαλές γι αυτούς. Για τους πελάτες: Μολονότι θεωρείται ότι οι συναλλαγές µέσω πιστωτικής κάρτας στο Internet δεν είναι ασφαλείς, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο και οι on-line συναλλαγές εν γένει είναι ασφαλέστερες από τις αγορές µε πιστωτικές κάρτες σε «φυσικά» καταστήματα. Κάθε φορά που ο πελάτης πληρώνει µε πιστωτική κάρτα σε ένα κατάστημα ή εστιατόριο και κάθε φορά που πετά την απόδειξη μιας πιστωτικής κάρτας γίνεται περισσότερο ευάλωτος στην απάτη. 2. Τεχνολογίες Ηλεκτρονικού Εμπορίου 2.1 Ηλεκτρονικό εμπόριο (Electronic Mail E-Mail) Αποτελεί ένα γρήγορο, οικονομικό και αποδοτικό τρόπο επικοινωνίας μεταξύ μεμονωμένων χρηστών στο δίκτυο σε ολόκληρο τον κόσμο αφού συνδυάζει άμεση διαπροσωπική επικοινωνία, αλλά και ευελιξία στη μεταφορά μηνυμάτων και αρχείων. Το Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο είναι το άμεσο αντίστοιχο του παραδοσιακού ταχυδρομείου σε ηλεκτρονική μορφή επιτρέποντας την επικοινωνία μεταξύ χρηστών για την ανταλλαγή οποιουδήποτε είδους πληροφορίας. Έτσι με το Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ο χρήστης 22

μπορεί να γράψει ένα γράμμα στον υπολογιστή (με την μορφή απλού κειμένου) και να το στείλει σε κάποιον αποδέκτη, σε οποιοδήποτε σημείο στον κόσμο. Προκειμένου να αποστείλει οποιοδήποτε μήνυμα πρέπει να είναι γνωστή η ηλεκτρονική διεύθυνση (99Email address) του παραλήπτη. Κάθε χρήστης του δικτύου έχει τη δική του διεύθυνση Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου, στην οποία μπορεί να παραλαμβάνει τα μηνύματα που του στέλνουν οι άλλοι χρήστες. Ακόμα κάθε χρήστης διαθέτει ένα ηλεκτρονικό γραμματοκιβώτιο όπου μπορεί να δέχεται και να διαβάζει μηνύματα. Το Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο αποτελεί την πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενη εφαρμογή ηλεκτρονικής επικοινωνίας, όχι μόνο μεταξύ επιχειρήσεων αλλά μεμονωμένων χρηστών. Η μεγάλη του διάδοση είναι πλήρως δικαιολογημένη αν αναλογιστεί κανείς τα πολλά πλεονεκτήματα που παρέχει η χρήση του σε σχέση με άλλες μορφές επικοινωνίας. Ο χρήστης μπορεί να διαβάσει τα μηνύματα του όποια στιγμή θελήσει, αρκεί να έχει πρόσβαση σε υπολογιστή που είναι συνδεδεμένος στο δίκτυο. Μπορεί να απαντήσει σε κάποιο μήνυμα οποιαδήποτε χρονική στιγμή. Ακόμα είναι δυνατή η αποστολή όχι μόνο απλών κειμένων αλλά ακόμη και αρχείων που περιέχουν εικόνα ήχο, video κ.λ.π. Ακόμα παρέχεται η δυνατότητα ταυτόχρονης αποστολής του μηνύματος σε περισσότερους από έναν παραλήπτες, γεγονός που καθιστά το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μέσο συζήτησης με τη συμμετοχή πολλών χρηστών, δημιουργώντας έτσι τις γνωστές mailing lists όπου τα μηνύματα που ανταλλάσσονται μεταξύ διαφόρων χρηστών μπορούν να είναι ορατά και από όλους όσους ενδιαφέρονται για τα θέματα που συζητούνται. Μια ειδική μορφή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι το Voice Messaging, το οποίο αποτελεί το συνδετικό κρίκο μεταξύ των τεχνολογιών της πληροφορικής και της κλασικής φωνητικής τηλεφωνίας επιτρέποντας την επικοινωνία με φυσικό τρόπο (φωνή) μεταξύ ανθρώπων σε μη πραγματικό χρόνο. Έτσι, το Voice Messaging μπορεί να θεωρηθεί σαν η εξελικτική διαδικασία του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, όπου τα ηλεκτρονικά μηνύματα κειμένου αντικαθίστανται από (πιο φιλικά σε όλους) φωνητικά 23

μηνύματα που μεταδίδονται μέσω επικοινωνιακών δικτύων. Κάθε χρήστης (σε αντιστοιχία με το E-mail) διαθέτει την προσωπική του φωνητική θυρίδα σε ένα έξυπνο ψηφιακό τηλεφωνικό κέντρο που διαχειρίζεται από υπολογιστή. Ο λήπτης των μηνυμάτων έχει την δυνατότητα να τα επεξεργαστεί με διάφορους τρόπους (να τα αποθηκεύσει, να τα διαγράψει, να τα προωθήσει, κ.τ.λ.). 2.2 Ηλεκτρονική Ανταλλαγή Δεδομένων (Electronic Data Interchange- EDI) Η Ηλεκτρονική Ανταλλαγή Δεδομένων αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές τεχνολογίες Η.Ε. Το EDI αναφέρεται στην ηλεκτρονική ανταλλαγή δομημένων εμπορικών δεδομένων (παραστατικών) μεταξύ επιχειρήσεων. Τυπικά τέτοια παραδείγματα είναι παραγγελίες, τιμολόγια, τιμοκατάλογοι, αναφορές, κ.α. Η μεγάλη επιτυχία του EDI οφείλεται στο γεγονός ότι τα δεδομένα που ανταλλάσσονται μορφοποιούνται σύμφωνα με κάποιο πρότυπο επικοινωνίας και έτσι μπορούν να τύχουν άμεσης επεξεργασίας από διαφορετικές εφαρμογές ακόμα και αν αυτές δεν είναι συμβατές μεταξύ τους. Η χρήση του EDI έχει εξαπλωθεί με ταχείς ρυθμούς σε πολλές χώρες και υπάρχουν ήδη αρκετά παραδείγματα χρηστών και στην Ελλάδα. Τα πλεονεκτήματα του EDI μπορούν να εντοπιστούν τόσο σε λειτουργικό επίπεδο (π.χ. αποφυγή λαθών επαναπληκτρολόγησης στοιχείων, εξοικονόμηση κόστους, μείωση αποθέματος) όσο και σε επίπεδο επιχειρησιακών στρατηγικών (π.χ. σύσφιξη σχέσεων με πελάτες και προμηθευτές, ανάπτυξη κοινών επιχειρηματικών διαδικασιών) Το Χρηματοοικονομικό EDI (Financial EDI) αποτελεί μια εξειδικευμένη περίπτωση του EDI, όπου ένας από τους δυο συναλλασσόμενους είναι Τράπεζα ή άλλο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Η ηλεκτρονική επικοινωνία μεταξύ επιχειρήσεων και τραπεζών για την διεκπεραίωση πληρωμών αποτελεί μια από τις πλέον γοργά αναπτυσσόμενες τεχνολογίες Η.Ε. Εφαρμογές αυτής της τεχνολογίας έχουν ήδη αναπτυχθεί για διεξαγωγή τραπεζικών συναλλαγών από το σπίτι καθώς και για την 24

πληρωμή εμπορικών συναλλαγών (όπου πελάτης και προμηθευτής δίνουν αντίστοιχες οδηγίες στις τράπεζες με τις οποίες ανταλλάσσονται για την διευθέτηση λογαριασμών). 2.3 Ηλεκτρονική Μεταφορά Κεφαλαίων (Electronic Funds Transfer EFT) Η Ηλεκτρονική Μεταφορά Κεφαλαίων εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1970 και αναφέρεται στην επικοινωνία μεταξύ δυο τραπεζών για την διεκπεραίωση των μεταξύ δοσοληψιών. Η επικοινωνία αυτή μπορεί να γίνεται μέσω EDI ή άλλων τεχνολογιών (π.χ. SWIFT). Τα πλεονεκτήματα χρήσης του EFT είναι: Ταχύτητα. Η μεταφορά κεφαλαίων μεταξύ διαφορετικών τραπεζών γίνεται συνήθως σε λιγότερο από 24 ώρες. Ασφάλεια. Η μεταφορά των κεφαλαίων και η ολοκλήρωση των συναλλαγών πραγματοποιούνται μέσα από ασφαλή δίκτυα. Διευκόλυνση καταθετών. Οι καταθέτες (πολίτες ή επιχειρήσεις) εξυπηρετούνται καλύτερα αφού τα κεφάλαια μεταφέρονται αυτόματα, χωρίς να απαιτείται η επίσκεψη τους στην τράπεζα, εξαλείφοντας τον κίνδυνο να χαθεί κάποια επιταγή ή να παρουσιασθεί φαινόμενο ακάλυπτων επιταγών. Μείωση του κόστους. Το κόστος κάθε συναλλαγής μειώνεται, εφόσον παρατηρείται μείωση διοικητικών εργασιών από την πλευρά των τραπεζών. Άμεση παρακολούθηση συναλλαγών. Οι καταθέτες παραλαμβάνουν αναφορές με τις συναλλαγές που πραγματοποιούνται στο τέλος κάθε περιόδου (ημερήσια, μηνιαία κ.λ.π.), παρέχοντας τη δυνατότητα άμεσης παρακολούθησης των αποθεμάτων των λογαριασμών. Η Ηλεκτρονική Μεταφορά Κεφαλαίων αποτελεί ακόμη μια πολύ διαδεδομένη εφαρμογή Ηλεκτρονικού Εμπορίου καθώς εδώ και αρκετά χρόνια όλες σχεδόν οι μεταφορές κεφαλαίων μεταξύ τραπεζών γίνονται με ηλεκτρονικό τρόπο. Η επέκταση της χρήσης του Ηλεκτρονικού Εμπορίου οδήγησε στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για τη μεταφορά κεφαλαίων, οι οποίες επιτρέπουν την ολοκλήρωση της με άλλες εφαρμογές ηλεκτρονικής επικοινωνίας. 25

2.4 Ηλεκτρονικοί Κατάλογοι (E-cat) Πρόκειται στην ουσία για ηλεκτρονικές σελίδες στο Internet που περιλαμβάνουν πληροφορίες για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρει μια εμπορική επιχείρηση. Ένας τυπικός ηλεκτρονικός κατάλογος περιλαμβάνει λεπτομερή πληροφόρηση για τη συσκευασία, τη μορφή και την τιμή των προϊόντων, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει δυνατότητα ηλεκτρονικής παραγγελίας, αγοράς και πληρωμής. Ένας ηλεκτρονικός κατάλογος δεν είναι μια ηλεκτρονική αντιγραφή ενός εκτυπωμένου καταλόγου. Ενσωματώνοντας προηγμένες δυνατότητες αλληλεπίδρασης και υιοθετώντας πρωτοποριακές μορφές παρουσίασης του υλικού, αποτελεί ένα εντελώς νέο, ιδιαίτερα ελκυστικό για τους χρήστες, μέσο με δυναμικό χαρακτήρα. 2.4.1 Πλεονεκτήματα Ηλεκτρονικών Καταλόγων Στα σημαντικά πλεονεκτήματα των ηλεκτρονικών καταλόγων μπορούμε να συμπεριλάβουμε: την αυξημένη δυνατότητα αλληλεπίδρασης, την δυναμική αναβάθμιση τους, την δυνατότητα ενσωμάτωσης υπέρ-συνδέσμων στο κείμενο και την δυνατότητα για παγκόσμια παρουσίαση του υλικού τους: Δυνατότητα αλληλεπίδρασης. Οι έντυποι κατάλογοι αναπαριστούν ροή πληροφορίας μιας κατεύθυνσης από την εταιρεία στους υποψήφιους πελάτες της. Οι ηλεκτρονικοί κατάλογοι, από την άλλη πλευρά παρέχουν ένα αμφίδρομο κανάλι επικοινωνίας μεταξύ της εταιρείας και των πελατών της. Για παράδειγμα, αν ένας πελάτης θέλει να κάνει ένα σχόλιο ή μια ερώτηση για κάποιο προϊόν καθώς βλέπει τον κατάλογο, μπορεί απλά να γράψει ένα ηλεκτρονικό μήνυμα και να διατυπώσει τα σχόλια του. Αυτή η δυνατότητα επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων με τους υποψήφιους πελάτες δίνει την ευκαιρία στην εταιρεία να αναπτύξει στενότερες σχέσεις με τους πελάτες και να γίνει πιο ευαίσθητη στις ανάγκες τους. Δυναμική αναβάθμιση. Οι ηλεκτρονικοί κατάλογοι αποθηκεύονται σε ένα κεντρικό εξυπηρετητή. Τα περιεχόμενα του καταλόγου μπορούν εύκολα και άμεσα να αναβαθμιστούν στον εξυπηρετητή και αυτές οι αλλαγές είναι άμεσα ορατές σε όλους τους πελάτες. Αυτή η δυναμική φύση των ηλεκτρονικών 26

καταλόγων επιτρέπει στις εταιρείες να αποκρίνονται άμεσα στις αλλαγές των συνθηκών αγοράς (π.χ. για την αλλαγή συσκευασίας, την μεταβολή των τιμών, την αλλαγή των καναλιών διανομής και άλλων στοιχείων). Δυνατότητα δημιουργίας κειμένου με υπερσυνδέσμους (hyperlinks). Το Internet και το Word Wide Web παρέχουν στους χρήστες δυνατότητες διασύνδεσης σε πηγές πληροφοριών σε ολόκληρο τον κόσμο. Η ευκολία μετάβασης από τη μια πηγή πληροφορίας στην άλλη βασίζεται σε μεγάλο βαθμό και στους υπερσυνδέσμους που προσαρμόζονται σε κείμενο. Με απλά λόγια οι ιστοσελίδες στο WWW παρέχουν τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης στο χρήστη, μέσα από την επιλογή συγκεκριμένων λέξεων του κειμένου που παραθέτουν. Η φιλοσοφία πίσω από αυτή την πρακτική είναι η διασύνδεση σχετικών πηγών πληροφορίας προκειμένου ο χρήστης να έχει τη δυνατότητα πληρέστερης ενημέρωσης. Έτσι, ο χρήστης μπορεί να επιλέξει έναν υπερσύνδεσμο και να πλοηγηθεί εύκολα και γρήγορα από την μια πηγή στην άλλη. Παγκόσμια παρουσία. Σε μια εποχή, όπως η σημερινή, όπου η παγκοσμιοποίηση σε κάθε επίπεδο ανθρώπινης δραστηριότητας, παρουσιάζεται ιδιαίτερα έντονη, το Internet πραγματικά κατορθώνει να γίνει ο φορέας διασύνδεσης της Παγκόσμιας Κοινωνίας των Πληροφοριών. Ο κόσμος του Internet ξεπερνά εθνικές ιδιαιτερότητες και πολιτισμικές διαφορές και γίνεται ένας κοινός τόπος αναφοράς των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο. Στα πλαίσια του η παρουσία για το καθένα καθίσταται εφικτή με ελάχιστο οικονομικό κόστος. Η δυνατότητα αυτή αποτελεί στην κυριολεξία πρόκληση για τις επιχειρήσεις που πάντα αναζητούν διέξοδο από τα στενά όρια των εθνικών αγορών και παρουσία στο διεθνές επίπεδο, αλλά συνήθως συναντούσαν οικονομικούς και άλλους φραγμούς (π.χ. αδυναμία πρόσβασης στα διεθνή κανάλια διανομής). Οι ηλεκτρονικοί κατάλογοι, είναι ένα μέσο που θέτει τέλος στις δυσκολίες αυτές καθιστώντας την παγκόσμια παρουσία των επιχειρήσεων (και όχι μόνο) εφικτή. Αξίζει πάντως να αναφερθεί ότι για να είναι αποδοτική μια τέτοια παρουσία πρέπει ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της όλης προσπάθειας να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή. 27

Τελικά τα παραπάνω χαρακτηριστικά των ηλεκτρονικών καταλόγων, τους προσδίδουν ευελιξία και προσαρμοστικότητα, στοιχεία ικανά για ολοκληρωμένες λύσεις στις κατευθύνσεις της ενημέρωσης, της παγκόσμιας διασύνδεσης, της υποστήριξης των πρακτικών του Μάρκετινγκ κ.α. 2.5 Ηλεκτρονικές Φόρμες (Electronic Forms) Οι Ηλεκτρονικές Φόρμες παρέχουν λύση στο αδιέξοδο που δημιουργούσε ανέκαθεν κ διαχείριση των έντυπων φορμών. Εκτός από τις κλασικές λειτουργίες της εκτύπωσης και της συμπλήρωσης οι ηλεκτρονικές φόρμες υποστηρίζουν και πιο ευφυείς πρακτικές αφού πολλές φόρμες αποτελούν διεπαφές που συνδέονται με βάσεις δεδομένων για αναζήτηση, ολοκλήρωση και χρήση πληροφοριών. Οι Ηλεκτρονικές Φόρμες παρέχουν τη δυνατότητα ηλεκτρονικής συμπλήρωσης και υποβολής δεδομένων μέσα από ένα ευχάριστο γραφικό περιβάλλον. Για παράδειγμα με τη χρήση τέτοιων φορμών οι πελάτες μιας επιχείρησης μπορούν να παραγγείλουν ηλεκτρονικά τα προϊόντα, να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια (δίνοντας έτσι πολύτιμες πληροφορίες στις επιχειρήσεις), να υποβάλλουν ερωτήματα και γενικά να επικοινωνήσουν με τις επιχειρήσεις με δομημένο τρόπο. Επιγραμματικά οι ηλεκτρονικές φόρμες αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα κάθε εφαρμογής στο Internet. 2.6 Διαχείριση Ροής Εργασίας (Workflow Management) Η Διαχείριση Ροής Εργασίας αναφέρεται στη χρήση υπολογιστικών εφαρμογών που καθοδηγούν τους εργαζόμενους στα βήματα που πρέπει να κάνουν ώστε να διεκπεραιώσουν τα καθημερινά τους καθήκοντα. Η τεχνολογία αυτή υπόσχεται μια νέα λύση σε ένα παλιό πρόβλημα: τη διαχείριση και υποστήριξη των επιχειρηματικών διαδικασιών. Αποτελεί μια νέα τεχνολογία με κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα τη χρήση της πληροφορικής με σκοπό την υποστήριξη της ροής εργασίας. Τα συστήματα αυτόματης διαχείρισης ροής διαδικασιών επιχειρήσεων προσφέρουν ένα νέο μοντέλο εργασίας μεταξύ ανθρώπων και υπολογιστών. Τα συστήματα αυτά υποστηρίζουν επιχειρηματικές διαδικασίες επιβάλλοντας τα εξής: 28

Προσεκτική σχεδίαση των διαδικασιών και ανάλυση των απαιτήσεων τους για την ευκολότερη υλοποίηση τους σε επίπεδο εφαρμογών. Άμεση συσχέτιση αρμοδιοτήτων και ανθρώπινου δυναμικού (απεικόνιση οργανωτικής δομής) προκειμένου να μπορεί να τεκμηριωθεί έλεγχος σε συγκεκριμένα πρόσωπα για συγκεκριμένα καθήκοντα μέσω της διαχείρισης της ροής εργασίας. Σύνδεση των εφαρμογών με όλες τις απαραίτητες πηγές πληροφοριών για την ορθή διεκπεραίωση των διαδικασιών (διακίνηση δεδομένων). Διαχείριση, έλεγχο και αξιολόγηση της εξέλιξης των διαδικασιών Τα συστήματα διαχείρισης ροής εργασίας, παρέχουν κεντρικό έλεγχο των διαδικασιών για τις επιχειρήσεις: μέσα από μια διαδικασία υπολογίζουν τον βαθμό της υπευθυνότητας κάθε ατόμου και τον αναμενόμενο ρόλο που θα πρέπει να κατέχει. Διαφέρουν από τα συνηθισμένα προγράμματα υπολογιστών ως προς τον τρόπο σχεδιασμού και υλοποίησης. Δεν σχεδιάζουν αυστηρά προγράμματα, αλλά παρέχουν τη δυνατότητα σχεδιασμού μιας διαδικασίας σε βάθος κάνοντας όλες τις αναγκαίες γενικεύσεις. Οι εφαρμογές του workflow μπορούν να ταξινομηθούν σε πέντε κύριους τομείς: Δρομολόγηση κειμένων και μηνυμάτων όπως ανασκοπήσεις κρητικών και ψηφοφοριών, Διοικητικές φόρμες όπως αναφορές εξόδων, Εφαρμογές που υλοποιούνται μέσω ουρών αναμονής, (π.χ. ηλεκτρονικά help desks), Συστήματα συνεργασιών (π.χ. διαδικασίες δανειοδότησης), Συστήματα παραγωγικότητας (επεξεργασία ασφαλιστικών αιτημάτων). Η χρήση τέτοιων εργαλείων αυξάνει κατά πολύ την παραγωγικότητα του προσωπικού. Τα κυριότερα πλεονεκτήματα χρήσης συστημάτων ροής εργασίας είναι: Βελτίωση της αποδοτικότητας με άμεσο αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους και την αύξηση της παραγόμενης εργασίας, 29

Βελτίωση ελέγχου, που προέρχεται από την προτυποποίηση των διαδικασιών, Βελτίωση της δυνατότητας διαχείρισης των διαδικασιών. Η σωστή εφαρμογή της τεχνολογίας workflow, προϋποθέτει όμως ένα πολύ συγκεκριμένο και δομημένο τρόπο εργασίας και συνεργασίας μεταξύ των στελεχών και δεν μπορεί να εφαρμοστεί με ευκολία σε κάθε τύπο επιχείρησης. Για να μπορέσει μια επιχείρηση να εισάγει εφαρμογές workflow σε κάθε τύπο εργασίας (και όχι μόνο σε πολύ τετριμμένες, γραφειοκρατικές φύσης δραστηριότητες) πρέπει προηγουμένως να έχει αναλύσει σε βάθος και να έχει καταγράψει με λεπτομέρεια τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Αυτή η μοντελοποίηση (ανάλυση και τεκμηρίωση) των επιχειρηματικών διαδικασιών, παρόλο που είναι μια δύσκολη και επίπονη εργασία, μπορεί να βοηθήσει μια επιχείρηση να εντοπίσει εστίες προβλημάτων και δυσλειτουργιών και να αποτελεί συνήθως το πρώτο βήμα για τον αναχσεδιασμό επιχειρηματικών διαδικασιών. 2.7 Πολυμέσα (Multimedia) Η χρήση πολυμέσων δεν αποτελεί από μόνη της τεχνολογία Ηλεκτρονικού Εμπορίου αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με άλλες τεχνολογίες αυξάνοντας κατά πολύ τις δυνατότητες μιας επιχείρησης να προσελκύσει το ενδιαφέρον των υποψήφιων πελατών της(π.χ. μέσω ηλεκτρονικής διαφήμισης). Τα πολυμέσα αφορούν στη χρήση ψηφιακών δεδομένων σε περισσότερες από μια μορφές όπως ο συνδυασμός κειμένου, ήχου, video και γραφικών. Τα πολυμέσα αξιοποιούν το φυσικό τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν οι άνθρωποι. Σκοπός τους είναι ο συνδυασμός της αμεσότητας μιας φιλικής διεπαφής με διάφορους τρόπους παρουσίασης περιεχομένου. Στις περισσότερες εφαρμογές πολυμέσων υπάρχει συνδυασμός προσωπικών υπολογιστών, τηλεόρασης και τηλεφωνικών υπηρεσιών. Τα οφέλη της ολοκληρωμένης χρήσης διαφόρων μέσων δεν προκύπτουν προσθετικά αλλά πολλαπλασιαστικά. Τα πολυμέσα χαρακτηρίζονται από αμεσότητα, ελκυστικότητα και αποδοχή (π.χ. ένα ηλεκτρονικό βιβλίο σε multimedia μορφή θα περιλαμβάνει όχι μόνο κείμενο αλλά και φωτογραφίες, ήχο κινούμενες εικόνες κ.λ.π.), γεγονός που τα κάνει πιο προσιτά στους ανθρώπους. 30

Η δυνατότητα πρόσβασης των χρηστών σε συστήματα πολυμέσων εξαρτάται από τις δυνατότητες του υλικού του κάθε χρήστη. Είναι δηλαδή απαραίτητο ο υπολογιστής του χρήστη να είναι εφοδιασμένος με εξοπλισμό όπως ηχεία, κάρτες video, ήχου κ.λ.π. Επειδή με τη χρήση πολυμέσων γίνεται προσπάθεια αναπαράστασης του πραγματικού κόσμου είναι φυσικό να προσελκύουν το ενδιαφέρον και την προσοχή του χρήστη πιο εύκολα απ οποιοδήποτε άλλο είδος διεπαφής, για αυτό άλλωστε και χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό σε συστήματα τηλε-εργασίας- τηλε-εκπαίδευσης κ.λ.π. 3. E-MARKETING 3.1 Εισαγωγή Η προώθηση υπηρεσιών και προϊόντων μέσα από το Internet έχει αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία 2-3 χρόνια. Οι χρήστες του διαδικτύου αποτελούν ένα συγκεκριμένο κοινό-στόχο, το οποίο έχει τη δική του συμπεριφορά και τις δικές του ανάγκες. Η εξατομίκευση του χρήστη έχει οδηγήσει ακόμα και στην εξατομίκευση των προωθητικών ενεργειών που απευθύνονται σε μεμονωμένους χρήστες. Έτσι, μιλάμε για υπηρεσίες και προϊόντα εξειδικευμένων απαιτήσεων, είτε πρόκειται για επιχείρηση είτε για ιδιώτη, ενώ η εξατομίκευση του χρήστη με τη δημιουργία προσωπικών ιστοσελίδων ή προφίλ έχει οδηγήσει ακόμα και στην εξατομίκευση των προωθητικών ενεργειών είναι η αποστολή προσωπικών επιστολών (e-mails) έρευνες με σύντομα ερωτηματολόγια. Το διαδικτυακό μάρκετινγκ, όπως θα μπορούσε να είναι η ελληνική μεταφορά του Internet marketing, είναι ένας νέος χώρος επικοινωνίας, με ιδιαίτερα ευρηματικές μεθόδους προσέλκυσης καταναλωτών, οι οποίες στην πλειοψηφία τους είναι πρωτότυπες και απόλυτα προσαρμοσμένες στη φιλοσοφία της σύγχρονης ηλεκτρονικής εποχής. Το γεγονός ότι ο τομέας αυτός ξεχωρίζει για τις διαφορετικές μεθόδους που χρησιμοποιεί έχει οδηγήσει και στη δημιουργία εξειδικευμένων εταιρειών, καθώς οι μεγαλύτερες εταιρείες του χώρου δεν είναι τόσο ευέλικτες, ούτε διαθέτουν την απαραίτητη 31

καινοτομία, ώστε να αναπτύξουν ένα ολόκληρο πλέγμα προωθητικών ενεργειών μέσω του Internet. Για να δραστηριοποιηθεί μία εταιρεία στον τομέα του διαδικτυακού μάρκετινγκ θα πρέπει να διαθέτει ευελιξία και να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις τόσο του προωθούμενου προϊόντος / υπηρεσίας, όσο και του χρήστη, ενώ θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ελίσσεται και να αναπτύσσει πολλαπλές ενέργειες, όχι μια και μονοδιάστατη αντίληψη της προώθησης. Η αποτελεσματικότητα της επιχείρησης δεν εξαρτάται άμεσα από το μέγεθος της, διότι, όπως είπαμε, οι χρηστές του διαδικτύου ως target-group είναι πολύ λιγότεροι σε σχέση με το μαζικό τηλεοπτικό κοινό και το ίδιο το marketing επεκτάθηκε στο χώρο του δικτύου μόλις τα τελευταία χρόνια. Άρα, μια μικρού μεγέθους και ευέλικτη εταιρεία ίσως να είναι πιο αποτελεσματική από έναν κολοσσό της διαφήμισης. Η σημασία των νέων ηλεκτρονικών μέσων και τεχνολογιών, ειδικότερα δε της χρήσης του διαδικτύου, για το marketing έγκειται στη δυνατότητα αύξησης μέσω αυτών των κερδών της επιχείρησης. Η αύξηση δε του κέρδους μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ένα πρόγραμμα Marketing που θα επικεντρώνεται στους εξής στόχους: Την αύξηση των συναλλαγών και των πωλήσεων (π.χ. με την προσαρμογή των προϊόντων στα ζητούμενα των πελατών, τη διεύρυνση της αγοράς των πελατών,την αμφίδρομη επικοινωνία). 32