11.11.2017 Aννα Αγγελούση Ακαδημαϊκή Υπότροφος Ενδοκρινολογικό τμήμα, ΕΚΠΑ
1897: Aναγνώριση των εντεροχρωμαφφιανών κυττάρων, τα οποία δημιουργούν τους καρκινοειδείς όγκους απο τον Kulchitsky 1924: Seale Harri Υπερινσουλινισμός 1927: Martin C & Ernest Henry Starling, Παγκρεατική έκκριση ορμονών υπό την επίδραση του νευρικού και ύπαρξη γαστροεντεροπαγκρεατικού νευροενδοκρινούς συστήματος. 1936: Liu S, Loucks H, Chou S, Chen K. Περιγραφή του πρώτου ινσουλινώματος 1944: Langhans & Siegfried Oberndorfer. Περίεργοι όγκοι στο λεπτό έντερο ονομάστηκαν karzinoide or carcinoma-like. 1955: Robert Zollinger &Edwin Ellison. Περιγραφή 1 ου γαστρινώματος 1.Neuroendocrine Tumours, Suayib Yalcin Kjell O berg 2. Liu E, Oberg K 2010, Endocrinol Metab Clin North Am
Το 2004 και 2005 κυκλοφορούν τα πρώτα "Guidelines for the Diagnosis and Treatment of Neuroendocrine Gastrointestinal Tumours
Oι νευροενδοκρινείς όγκοι (NEN ή ΝΕΤ) είναι μια ετερογενής ομάδα νεοπλασμάτων τα οποία προέρχονται απο τα νευροενδοκρινή κύτταρα τα οποία παρουσιάζουν διαφορές σε εμβρυολογικό, βιολογικό και ιστοπαθολογικό επίπεδο. Παραδοσιακά θεωρούνται σπάνιοι όγκοι ωστόσο έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας εξαιτίας της αυξημένης συχνότητας που οφείλεται στα νεά διαγνωστικά μέσα και στην ευαισθητοποίηση των κλινικών γιατρών
«pulmonary neuroendocrine tumors, bronchial neuroendocrine tumors, bronchial carcinoid tumors, pulmonary carcinoid» O ιστορικός όρος «καρκινοειδή» τυπικά ή άτυπα αφορά υποομάδα καλώς διαφοροποιημένων ΝΕΤ και προτιμάται έναντι άλλων όρων που χαρατηρίζουν το grading, tumor extension or behavior Αποτελουν ξεχωριστές κλινικο-ιστολογικές οντότητες και διαφοροποιούνται απο τα κακώς διαφοροποιημένα NET που περιλαμβάνουν τα μη μικροκυτταρικό νευροενδοκρινές καρκίνωμα (LCNEC) και το μικροκυτταρικό καρκίνωμα (SCLC) Caplin ME, et al Ann Oncol. 2015
1. NET ανώτερου, μέσου και κατώτερου εντέρου NET γαστροεντερικού σωλήνα (GI) NET παγκρεατικά (pnet) NET 12/δακτύλου, ειλεού, νήστιδας, παχέος εντέρου, σιγμοειδούς, πρωκτού 2. NEC νευροενδοκρινές καρκίνωμα Σύμφωνα με την WHO 2010 τα NEC ορίζονται ως χαμηλής διαφοροποίησης με Ki-67 >20% Ramage et al. Neuroendocrinology 2008
GEP-NETs Incidence / % patients 10 5 with metastases % with ΜΕΝ 1 Carcinoid tumours 1.5 2.0 60-70% Rare Non functioning pancreatic endocrine tumours (pnet) 0.3-0.5 60-70% 20% Ιnsulinoma 0.3 5-10% 5-7% Gastrinoma 0.2 50% 18-25% Glucagonoma 0.1 >70% 10% VIPoma 0.1 40-50% 10-15% Somatostatinoma? >70% 10% Rare tumours??????
H επίπτωση των ΝΕΤ αυξάνεται σημαντικά και συνεχώς ΕΤΗΣΙΑ ΕΠΙΠΤΩΣΗ 1973: 1.09/ 100,000 άτομα 2012: 6.98/100,000 άτομα Eιδικά (2000-2012) 1.49/ 100, 000 στον πνεύμονα 3.56/100,000 στο γαστροεντερικό σωλήνα 0.84/100, 000 αγνώστου 1παθούς Dong M,et al. Clin Cancer Res. 2012 Dasari A, et al JAMA Oncol. 2017
Dasari A, et al JAMA Oncol. 2017
Dasari A, et al JAMA Oncol. 2017
Τα ΝΕΤ της σκωληκοειδούς απόφυσης είναι σχετικά συχνά με επίπτωση 0.15-0.6/100,000/έτος και κυρίως είναι πιο συχνά στις γυναίκες στις δυτικές κοινωνίες Pape UF. Consensus guidelines for neuroendocrine neoplasms of the Appendix (excluding goblet cell carcinomas), Neuroendocrinology, 2016
Tα NET πρωκτού αποτελούν διαφορετική νόσο σε σχέση με τα ΝΕΤ παχέος εντέρου. Τα ΝΕΤ του πρωκτού είναι συχνά μικρά και μέτριας-χαμήλης διαφοροποίησης (G1, G2) ενώ του παχέος εντέρου είναι πιο επιθετικά με χαμηλότερη διαφοροποίηση (G3). Τα ΝΕΤ πρωκτού έχουν αυξηθεί σε συχνότητα συγκριτικά με τα ΝΕΤ εντέρου ιδιαίτερα μετά απο το 2000. Ramage J,Consensus guidelines update for colorectal neuroendocrine neoplasms (NEN), Neuroendocrinology 2016
Το 35 55% των NEC προέρχονται απο τον πνεύμονα Απο τα υπόλοιπα όργανα: - 7% στο πάγκρεας - 40% στο παχύ έντερο Μέχρι το 85% των ασθενών μπορεί να παρουσιάσει σύγχονες μεταστάσεις την στιγμή της διάγνωσης (65% απομακρυσμένες ). Οι πιο συχνές μεταστάσεις είναι στο ήπαρ (70%), πνεύμονα (15%), οστά (15%) και εγκέφαλο (4%). ENETS Consensus Guidelines for High-Grade Gastroenteropancreatic Neuroendocrine Tumors and Neuroendocrine Carcinomas Neuroendocrinology 2016
Τα νευροενδοκρινή κύτταρα εκφράζουν ειδικά μόρια όπως : Χρωμογρανίνη(CgA) Συναπτοφυσίνη(Syn) η παρoυσία των οποίων ορίζει την νευροενδοκρινική φύση των όγκων Αλλοι: CD56, TTF1, CDX2, ISL1, Και PDX1