Το παιχνίδι και η αξία του στη φυσική αγωγή Διγγελίδης Νικόλαος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ
Σκοποί της παρουσίασης Η καλύτερη κατανόηση του παιχνιδιού Η κατανόηση της αξίας του παιχνιδιού στη φυσική αγωγή Κριτήρια επιλογής παιχνιδιών για το καθημερινό πρόγραμμα Η κατάδειξη στρατηγικών για την τροποποίηση του παιχνιδιού
Τι είναι παιχνίδι; Μια ελεύθερη δραστηριότητα που τοποθετείται συνειδητά έξω από την «κανονική» ζωή, δεν είναι σοβαρή αλλά την ίδια ώρα απορροφά τον παίκτη ολοκληρωτικά Huinzinga, 1955
«Το παιχνίδι είναι τρόπος ζωής, τρόπος διευκόλυνσης, προσέγγισης και προέκτασης του εαυτού στον κόσμο» Roochnik
Τι είναι αυτό που ξεχωρίζει το παιχνίδι από τις υπόλοιπες δραστηριότητες; Ποια είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά μιας δραστηριότητας ώστε να ονομαστεί «παιχνίδι»; Πότε σταματάει κάποιος να παίζει;
Γιατί παίζουν οι άνθρωποι; Παιχνίδι σαν αποτέλεσμα περίσσιας ενέργειας (Schiller, 1875) Παιχνίδι σαν αναψυχή (Lazarus, 1883) Παιχνίδι σαν εξερεύνηση (Berlyne, 1960) Παιχνίδι σαν παίξιμο ρόλων (Mead, 1934)
Γιατί είναι σημαντικά τα παιχνίδια; Είναι σημαντικά για όλα τα παιδιά; Υπάρχουν παιδιά που δεν τους αρέσουν τα παιχνίδια;
Ιστορικά ερωτήματα Τα παιδιά παίζουν τα ίδια παιχνίδια όπως παλιότερα; Τα παιδιά παίζουν στους ίδιους χώρους όπως παλιότερα; Παίζουν με τους ίδιους κανόνες όπως παλιότερα;
Μερικά γεγονότα Στην Ιταλία 53% των παιδιών μεταξύ 5-13 ετών έχουν μια κονσόλα ηλεκτρονικών παιχνιδιών 71% των παιδιών σε έρευνα στην Ελλάδα απάντησαν ότι δεν βρίσκουν παρέα για να παίξουν μέσα στο σπίτι Τα παιχνίδια με μπάλα και ειδικά οι αθλοπαιδιές είναι αυτά που προτιμούν κυρίως σήμερα τα παιδιά
Παιχνίδια μόνο για παιδιά; Οι ενήλικες παίζουν; Είναι σημαντικά τα παιχνίδια και για τους μεγάλους;
«Ο άνθρωπος είναι άνθρωπος μόνο όταν παίζει» Schiller
Το παιχνίδι μέσα σε διαφορετικά μοντέλα αναλυτικών προγραμμάτων φυσικής αγωγής Το παιχνίδι μπορεί να έχει διαφορετικό νόημα, διαφορετική σημασία ή διαφορετικούς σκοπούς ανάλογα με τους σκοπούς της φυσικής αγωγής
Το παιχνίδι στο μοντέλο της ανάπτυξης των σπορ (Siedentop, 1994) Τα σπορ αναγνωρίζονται σαν μια προχωρημένη μορφή παιχνιδιού Αποκλείονται μη ανταγωνιστικά παιχνίδια
Ο πολιτισμός θεμελιώνεται όταν σταματάει ο πόλεμος και αρχίζει το παιχνίδι. Όταν το παιχνίδι γίνει ανταγωνισμός, τότε ξαναρχίζει ο πόλεμος
Ερωτήματα περί ανταγωνισμού Όταν ξεκινάει το μάθημα με ένα ανταγωνιστικό παιχνίδι επιτυγχάνεται η ευχάριστη εισαγωγή στο μάθημα; Διασκεδάζουμε περισσότερο ή μαθαίνουμε καλύτερα όταν αυξάνουμε το άγχος; Αυξάνουμε το ενδιαφέρον (παρακίνηση) για όλα τα παιδιά όταν ο στόχος είναι «ποιος θα κερδίσει;» Τι θα συμβεί όταν ζητήσουμε από τα παιδιά να παίξουν ένα παιχνίδι μόνο για την υγεία τους; Καλλιεργείται κλίμα κατάλληλο για μάθηση όταν κυριαρχεί ο ανταγωνισμός στο μάθημα της φυσικής αγωγής;
Το παιχνίδι στο μοντέλο της ανάλυσης της κίνησης (Lawson & Placek, 1981) Το παιχνίδι αναδεικνύει την αισθητική αξία της κίνησης Είναι σημαντικό για όλα τα παιδιά να εκτελούν τέλειες κινήσεις;
Αποκλείεται να συνυπάρχουν διασκέδαση και μάθηση;
Θεωρίες μάθησης και παιχνίδι Γενικά, λέμε ότι κάποιος έμαθε μια έννοια ή δεξιότητα όταν χρησιμοποιεί αποτελεσματικά αυτά που υποτίθεται ότι ήδη έχει μάθει Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού εκπληρώνονται σχεδόν όλες οι αρχές των θεωριών μάθησης
Τι ακριβώς μαθαίνουν τα παιδιά μέσα από τα παιχνίδια; Η δυσκολία ορισμού μαθησιακών στόχων μπορεί να ξεπεραστεί: Όταν υπάρχει ένας κυρίαρχος στόχος για τη φυσική αγωγή Όταν καθορίζονται συγκεκριμένα προσδοκώμενα αποτελέσματα Όταν οι κανόνες του παιχνιδιού δίνουν ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή και επιτυχία σε όλα τα παιδιά
Προσδοκώμενα αποτελέσματα από τα παιχνίδια Επιδεικνύει ικανότητα συνδυασμού δεξιοτήτων ατομικά ή σε συνεργασία με άλλους Επιδεικνύει ικανότητα σε διαφορετικές μορφές δραστηριότητας
Το παιχνίδι στο μοντέλο της προσωπικής σημασίας (Jewett & Bain, 1987) Το παιχνίδι πρέπει να έχει νόημα για το κάθε παιδί που συμμετέχει σ αυτό Πώς θα εξασφαλίσει ο/η καθηγητής/ τρια ΦΑ ότι το παιχνίδι έχει νόημα για κάθε μαθητή και μαθήτρια;
Το παιχνίδι μέσα στο μοντέλο της δια βίου άσκησης (Fox & Whitehead, 1987) Το παιχνίδι εξυπηρετεί την ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων (αντοχή, δύναμη, ευλυγισία) Το παιχνίδι πρέπει να ενισχύει τις στάσεις των μαθητών προς την άσκηση και τις φυσικές δραστηριότητες
Αν αφήσουμε ελεύθερα τα παιδιά να επιλέξουν τι θα παίξουν, πώς θα παίξουν, με ποιον θα παίξουν δεν εξασφαλίζεται η δια βίου άσκηση;
Σύνοψη
Βιβλιογραφία Belka D.E. (1994). Teaching children games. Human Kinetics Publishers, pp3-12, 29-38. Don Morris G.S. & Stiehl J. (1989). Changing kids games. Human Kinetics Publishers, pp31-54. Kasser S.L. (1995). Inclusive games. Human Kinetics Publishers, pp5-17 Δογάνης Γ. (1985). Θέματα αθλητικής ψυχολογίας (σελ. 29-60). Θεσσαλονίκη.