Ανάπτυξη των Θεµελιωδών Κινητικών εξιοτήτων

Transcript

1 Ανάπτυξη των Θεµελιωδών Κινητικών εξιοτήτων Εγχειρίδιο για το Μάθηµα της Φυσικής Αγωγής στο ηµοτικό Σχολείο Μετάφραση-Επιµέλεια: Πέτρος Α. Νάτσης PhD., MSc.

2 Εισαγωγή Η Ανάπτυξη Θεµελιωδών εξιοτήτων Κίνησης είναι ένα ζητούµενο για εκπαιδευτικούς, προπονητές, γονείς, παιδιά και άλλους που θέλουν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη θεµελιωδών δεξιοτήτων κίνησης σε παιδιά σε ηλικίες από 5 έως 12 ετών µε έναν ευχάριστο και σκόπιµο τρόπο. Οι δεξιότητες κίνησης παρέχουν µία θεµελίωση για πολλές φυσικές δραστηριότητες περιλαµβάνοντας το παίξιµο, τα παιχνίδια, το χορό, τις δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής και τα αθλήµατα. Το να κατέχεις αυτές τις δεξιότητες είναι ένα ουσιώδες τµήµα της ευχάριστης συµµετοχής και ενός δια βίου ενδιαφέροντος προς έναν ενεργητικό τρόπο ζωής. Ο σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να καταστήσει ικανά τα παιδιά να µάθουν και να αναπτύξουν θεµελιώδεις δεξιότητες µέσω του παιξίµατος και των παιχνιδιών. Είναι επίσης σχεδιασµένο να ενθαρρύνει µέγιστη συµµετοχή και ψυχαγωγία, και να βοηθήσει τα παιδιά να προοδέψουν µε το δικό τους ρυθµό. Η Ανάπτυξη Θεµελιωδών εξιοτήτων Κίνησης µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να κάνει δυνατή την κίνηση σε επίσηµες και ανεπίσηµες συνεδρίες δραστηριοτήτων (παίξιµο, παιχνίδια, χορός και αθλήµατα) στα σχολεία, στους αθλητικούς συλλόγους, σε οµάδες ενηλίκων και στο σπίτι. Ο αναγνώστης ενθαρρύνεται να εφαρµόσει µία παιδο-κεντρική προσέγγιση µε την παροχή εµπειριών κίνησης στις οποίες τα παιδιά µπορούν να διερευνήσουν και να ανακαλύψουν πράγµατα από µόνα τους. Αυτές οι εµπειρίες αυξάνουν την κατανόηση τους για την κίνηση και βοηθούν στην ανάπτυξη της ικανότητας και της αυτοπεποίθησής τους σε ένα ευρύ φάσµα θεµελιωδών δεξιοτήτων κίνησης. Χρησιµοποίηση αυτού του Εγχειριδίου Τα παρακάτω υποκεφάλαια παρέχουν επιπλέον γνώση πάνω στη δοµή του βιβλίου και του τρόπου χρησιµοποίησής του: Κατηγορίες θεµελιωδών κινητικών δεξιοτήτων. Κατανόηση των τµηµάτων των θεµελιωδών δεξιοτήτων κίνησης. Κατανόηση των δραστηριοτήτων. Χρήση ερωτήσεων για την επαύξηση της µάθησης. Επιλογή κατάλληλων αναπτυξιακά δραστηριοτήτων. Μάθηση µέσω του παιξίµατος παιχνιδιών. ηµιουργία ενός περιβάλλοντος για συµµετοχή και µάθηση. Κατηγορίες των Θεµελιωδών εξιοτήτων Κίνησης Αυτό το βιβλίο οµαδοποιεί τις δεξιότητες και τις δραστηριότητες σε τρεις κατηγορίες θεµελιωδών δεξιοτήτων κίνησης: Οι Κινητικές δεξιότητες περιλαµβάνουν τη µετακίνηση του σώµατος σε οποιαδήποτε κατεύθυνση από ένα σηµείο σε ένα άλλο. Οι κινητικές δεξιότητες σ αυτό το βιβλίο περιλαµβάνουν το περπάτηµα, το τρέξιµο, την αποφυγή, το πήδηµα, την αναπήδηση και το χοροπήδηµα. Οι δεξιότητες Ισορροπίας περιλαµβάνουν την ισορροπία του σώµατος είτε σε µία θέση (στατική) ή κατά την κίνηση (δυναµική). Οι δεξιότητες ισορροπίας σ αυτό το βιβλίο περιλαµβάνουν την προσγείωση, την ισορροπία (στατική και δυναµική) και την περιστροφή. Οι δεξιότητες χειρισµού περιλαµβάνουν το χειρισµό και τον έλεγχο αντικειµένων µε το χέρι, το πόδι ή ένα όργανο (µπαστούνι, ρόπαλο ή ρακέτα). Οι δεξιότητες χειρισµού σ αυτό το βιβλίο περιλαµβάνουν το ρίξιµο και πιάσιµο, το χτύπηµα µε τα χέρια, τα πόδια και ένα όργανο (π.χ., κλότσηµα, χτύπηµα στο µπέιζµπολ και ντριµπλάρισµα).

3 Κατανόηση των υποενοτήτων των θεµελιωδών δεξιοτήτων κίνησης Περιγραφή Μία σύντοµη περιγραφή της δεξιότητας κάθε κίνησης παρέχεται στην αρχή της υποενότητας κάθε δραστηριότητας. Αυτή η περιγραφή περιλαµβάνει το τι είναι η δεξιότητα, πότε χρησιµοποιείται και το γιατί είναι σηµαντική. Αρχές κίνησης και υποδείξεις µάθησης Οι ορισµοί και η εφαρµογή των αρχών της κίνησης που σχετίζονται µε κάθε δεξιότητα παρέχονται όπου είναι απαραίτητο. Αυτές οι αρχές είναι η θεµελίωση πάνω στις οποίες βασίζονται οι υποδείξεις µάθησης. Οι υποδείξεις µάθησης παρέχουν έναν εστιασµό για τις παρατηρήσεις σου κατά τη µάθηση των παιδιών και την ανάπτυξη σε σχέση µε τις κινητικές δεξιότητες. Ενθαρρύνεστε να χρησιµοποιήσετε µία παιδο-κεντρική προσέγγιση κατά την εφαρµογή αυτών των αρχών κίνησης και τις υποδείξεις µάθησης. Οι µαθητές αναπτύσσουν µία κατανόηση των δεξιοτήτων κίνησης και µαθαίνουν πιο αποτελεσµατικά όταν εµπλέκονται στην επίλυση προβληµάτων από µόνοι τους. Τα παιδιά χρειάζονται την ευκαιρία να βιώσουν µία δραστηριότητα και να παίξουν έναν ενεργό ρόλο ώστε να συνεισφέρουν ή να είναι οι ίδιοι τµήµα της δικής τους µάθησης. Μπορείς να τους βοηθήσεις στην διαδικασία µάθησής τους παρέχοντάς τους υποδείξεις µάθησης όταν και µόνο αν το χρειάζονται. Φάσεις µάθησης Κάθε δεξιότητα κίνησης χωρίζεται σε τρεις φάσεις µάθησης που εξελίσσονται από απλή (ανακάλυψη) έως την πιο σύνθετη (σταθεροποίηση). Κάθε παιδί θα είναι σε µία διαφορετική φάση σε εξάρτηση την εµπειρία του και την προηγούµενη µάθηση. Οι δραστηριότητες σε κάθε φάση παρέχουν µία προοδευτική ακολουθία για µάθηση. Οι τρεις φάσεις µάθησης χαρακτηρίζονται παρακάτω. Στη φάση ανακάλυψης, το παιδί κάνει µία συγκεντρωµένη προσπάθεια για µάθηση της κίνησης. ραστηριότητες σ αυτό το στάδιο καθιστούν τα παιδιά ικανά να εξερευνήσουν και να ανακαλύψουν από µόνα τους τι περιλαµβάνεται κατά την εκτέλεση µιας ιδιαίτερης δεξιότητας κίνησης. Στη φάση ανάπτυξης, οι µαθητές γίνονται πιο αποτελεσµατικοί και ραφινάτοι στην εκτέλεση της δεξιότητας κίνησης µέσω της επανάληψης και της εξάσκησης σε µία ποικιλία από περιβάλλοντα. Στη φάση σταθεροποίησης, τα παιδιά χρησιµοποιούν πιο αυτοµατοποιηµένες κινήσεις από τη φάση ανάπτυξης. Μπορούν να εφαρµόζουν δεξιότητες κίνησης µε µία ποικιλία τρόπων και να συνδυάζουν άλλες κινήσεις σε πιο σύνθετα παιχνίδια και δραστηριότητες. Κατανόηση των υποενοτήτων των δραστηριοτήτων Η Ανάπτυξη Θεµελιωδών εξιοτήτων Κίνησης παρέχει µία επιλογή δραστηριοτήτων που βοηθούν τα παιδιά να µάθουν σχετικά µε τις δεξιότητες κίνησης, τις έννοιες κίνησης και στρατηγικές που σχετίζονται µε πολλά είδη παιξίµατος και παιχνιδιών. Το παίξιµο παιχνιδιών που είναι ευχάριστο, περιεκτικό και βασισµένο στη δεξιότητα θα βοηθήσει στην προετοιµασία των παιδιών να συµµετέχουν σε µια µεγάλη ποικιλία φυσικών δραστηριοτήτων µε µεγαλύτερη επιτυχία και ευχαρίστηση. Κάθε δραστηριότητα παρέχει πληροφορία σχετικά µε τις δεξιότητες κίνησης και έννοιες που αναπτύσσονται µαζί µε µία λίστα από µέσα που χρειάζονται για την εφαρµογή της δραστηριότητας. εξιότητες κίνησης/έννοιες Στο ξεκίνηµα κάθε δραστηριότητας, περιλαµβάνεται µία λίστα από δεξιότητες κίνησης και έννοιες που αναπτύσσονται. Οι έννοιες κίνησης περιγράφουν το πώς µία δεξιότητα κίνησης µπορεί να εκτελεστεί (π.χ., άλµα ψηλά, προσγείωση απαλά και κλότσηµα µακριά). Για την εκτέλεση της δεξιότητας, τα παιδιά χρειάζονται να έχουν µία βασική κατανόηση των εννοιών της κίνησης. Αυτό το βιβλίο, µέσω παιχνιδιών και δραστηριοτήτων, παρέχει στα παιδιά µία ευκαιρία για εξερεύνηση της κίνησης και την ανάπτυξη µίας κατανόησης το πώς µετακινείται το σώµα τους µε διαφορετικούς τρόπους. Η έννοιες κίνησης είναι η βάση για πολλά προγράµµατα αγωγής στην κίνηση. Ο πίνακας 1 περιγράφει αυτές τις έννοιες κίνησης.

4 Πίνακας 1. Έννοιες κίνησης Επίγνωση σώµατος (τι µπορεί να κάνει το σώµα) Επίγνωση Χώρου (που κινείται το σώµα) Ιδιότητες (πώς κινείται το σώµα) Σχέσεις (µε ποιον και µε τι σχετίζεται το σώµα) ιαφορετικές µορφές που ένα σώµα µπορεί να κάνει (π.χ., τεντωµένο, κουλουριασµένο, λυγισµένο, πλατύ, στενό) Προσωπικός (άµεσος χώρος γύρω απ το παιδί) και γενικός χώρος (συνολικά διαθέσιµος χώρος) Ταχύτητα µετακίνησης (π.χ., γρήγορα, αργά, ξαφνικά, παρατεταµένα) Με άτοµο (π.χ., καθρέφτισµα, ταίριασµα, σαν σκιά, µαζί, σε ζευγάρια ή σε γκρουπ) Ισορροπία σε διαφορετικά µέρη του σώµατος (π.χ., ένα πόδι για µια ισορροπία πελαργού) Κατευθύνσεις (προς τα µπρος, προς τα πίσω, προς τα πάνω) και διαδροµές ή πρότυπα κίνησης (π.χ., κύκλος, ζικζακ) ύναµη (προσπάθεια) κίνησης (π.χ., δυνατά, ελαφρά) Με αντικείµενα (π.χ., από πάνω, από κάτω, µέσα, έξω, ανάµεσα, µπροστά από, πάνω, κάτω) Μεταφορά βάρους από ένα µέσος του σώµατος σε ένα άλλο (π.χ., περπάτηµα) Επίπεδα τοποθέτησης του σώµατος ή µερών του σώµατος στην κίνηση (π.χ., ψηλά µέτρια, χαµηλά) Ροή της κίνησης (π.χ., ελεύθερα, µε αναπήδηση) Adapted from Kirchner & Fishburne, ιάταξη Τα µέσα, οι διευκολύνσεις και ο εξοπλισµός ου απαιτείται για κάθε δραστηριότητα καταγράφονται µε τον όρο ιάταξη. Τροποποίησε τη δραστηριότητα αν είναι απαραίτητο, µε βάση τα διαθέσιµα µέσα. Εδώ µπορείς επίσης να βρεις λεπτοµέρειες για το πώς να οµαδοποιήσεις και να διευθετήσεις τα παιδιά για τη δραστηριότητα. ραστηριότητα Αυτή είναι µία περιγραφή για το πώς µία δραστηριότητα µπορεί να εφαρµοστεί, περιλαµβάνοντας κανονισµούς και τροποποιήσεις όπου είναι σηµαντικό. Τροποποίησε τη δραστηριότητα για να ταιριάξει µε τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών µε τα οποία δουλεύεις. Μπορείς να δεις ; Οι κουκίδες κάτω απ αυτήν την ερώτηση είναι ένα δείγµα του τι θα έπρεπε να παρατηρείς όταν τα παιδιά εκτελούν την κίνηση. Εφάρµοσε αυτά όταν χρειάζεται να βοηθήσεις τη βελτίωση της µάθησης του παιδιού. Οι κουκίδες παρέχουν µία βάση για πιθανές ερωτήσεις που µπορείς να υποβάλεις στα παιδιά σχετικά µε τις εµπειρίες τους. Οι κουκίδες επίσης περιλαµβάνουν κάποιες υποδείξεις ασφαλείας όταν απαιτείται. Θα µπορούσες να ρωτήσεις Σ αυτό το τµήµα παρέχεται δείγµα ειδικών ερωτήσεων για τη δηµιουργία ενός περιβάλλοντος µάθησης όπου τα παιδιά προβληµατίζονται σχετικά µε τις εµπειρίες τους σ αυτή τη δραστηριότητα. Μέσω αυτής της µεθόδου, η µάθηση των παιδιών επαυξάνεται και τα παιδιά αναλαµβάνουν µεγαλύτερη ευθύνη για τη µάθησή τους. Παραλλαγές Παραδείγµατα παραλλαγών για κάθε δραστηριότητα παρέχονται. Τα παιδιά ενθαρρύνονται να τροποποιήσουν τις δραστηριότητες από µόνα τους έτσι ώστε να ταιριάζουν µε τις ανάγκες τους, το διαθέσιµο εξοπλισµό και τις εγκαταστάσεις, και να οικειοποιούνται τη δραστηριότητα.

5 Ερωτήσεις που επαυξάνουν τη µάθηση Όταν θέτεις ερωτήσεις και δίνεις στα παιδιά µία ευκαιρία να επιλύσουν ένα πρόβληµα, τα παιδιά θα προσπαθήσουν πολύ να το επιλύσουν. Η επίλυση που δίνουν είναι δική τους. Τα παιδιά θα οικειοποιηθούν περισσότερο την επίλυση απ ότι αν τους λέγονταν τι να κάνουν, και πώς να το κάνουν. Η επίλυση προβληµάτων µέσω των ερωτήσεων καθιστά τα παιδιά ικανά να διερευνήσουν, να ανακαλύψουν, να δηµιουργήσουν και γενικά να πειραµατιστούν µε µία ποικιλία κινητικών και τακτικών διαδικασιών. Η Ανάπτυξη Θεµελιωδών εξιοτήτων Κίνησης περιλαµβάνει δείγµατα ερωτήσεων (κοίτα, Θα µπορούσες να ρωτήσεις σε ειδικές δραστηριότητες) για να βοηθήσεις τα παιδιά να προβληµατιστούν για τη µάθησή τους ενώ παίζουν παιχνίδια, όπως επίσης τους δίνει τη δυνατότητα να µοιραστούν αυτό που γνωρίζουν και ανακαλύπτουν. Τα παρακάτω είναι κάποια παραδείγµατα των διαφορετικών ειδών ερωτήσεων που µπορείς να κάνεις: Οι Ερωτήσεις δεξιοτήτων αναπτύσσουν σκόπιµη ανατροφοδότηση και επίγνωση δεξιότητας. Τα παιδιά ρωτούνται Τι; Πού; (π.χ., Τι παρατήρησες όταν αναπηδούσες; Πού κατέληξε ο βραχίονας ρίψης µετά την απελευθέρωση της µπάλας;) Οι Ερωτήσεις Τακτικής αναπτύσσουν λήψη απόφασης και επίλυση προβλήµατος σε σχέση µε τις στρατηγικές του παιχνιδιού/δραστηριότητας. Χρησιµοποιούνται το Πώς; και το Γιατί; (πώς µπορείς εσύ και ο παρτενέρ σου να δουλέψετε µαζί για να έρθετε σε µία θέση για σκοράρισµα; Γιατί το τρέξιµό σου ήταν γρηγορότερο αυτή τη φορά;) Οι Ερωτήσεις Ανασκόπησης αναπτύσσουν τις δεξιότητες σκέψης σε σχέση µε την τροποποίηση δραστηριοτήτων για να κάνουν τη δραστηριότητα πιο προκλητική, ευχάριστη και συµπεριληπτική (π.χ., Τι ευχαριστήθηκες περισσότερο σ αυτή τη δραστηριότητα; Τι θα µπορούσες να αλλάξεις σ αυτή τη δραστηριότητα; Τι έµαθες σχετικά µε τη δραστηριότητα); Επιλογή αναπτυξιακά κατάλληλων δραστηριοτήτων Η Ανάπτυξη Θεµελιωδών εξιοτήτων Κίνησης είναι σχεδιασµένη να προσδιορίσει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών, και να τα αυξήσει µε µία ποικιλία εµπειριών κίνησης και περιβαλλόντων, µε την έµφαση να είναι πάνω στην ευχαρίστηση και στη µάθηση µέσω του παιξίµατος και των παιχνιδιών. Κατά την επιλογή δραστηριοτήτων για παιδιά/ οµάδες, κράτα στο µυαλό ότι: Τα παιδιά µαθαίνουν και αναπτύσσουν δεξιότητες κίνησης µε διαφορετικούς τρόπους και ποικίλους ρυθµούς Ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων στα παιδιά σχετίζεται µε αλλά δεν εξαρτάται από την ηλικία τους και την εµπειρία τους Όταν τα παιδιά είναι έτοιµα (π.χ., έχουν τις προαπαιτούµενες φυσικές, κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες) και δείχνουν ενδιαφέρον (π.χ., είναι ενθουσιώδη και µε παρακίνηση), θα µάθουν Τα παιδιά είναι πιθανό να αναπτύσσουν δεξιότητες κίνησης µε ένα προοδευτικό τρόπο, µαθαίνουν απλές πριν τις σύνθετες δεξιότητες (π.χ., το περπάτηµα και οι αναπηδήσεις είναι απλά πρότυπα κίνησης και συνδυάζονται για να φτιάξουν ένα χοροπήδηµα) Τα παιδιά τείνουν να αναπτύσσουν τον έλεγχο του σώµατός τους από το κέντρο (κορµός) προς τα πιο µακρινά άκρα (βραχίονες, χέρια και πόδια), (π.χ., τα παιδιά αναπτύσσουν κινήσεις περιστροφής του κορµού όπως το ρίξιµο πριν αναπτύξουν πιο εκλεπτυσµένες δεξιότητες όπως το γράψιµο µε το χέρι). Αυτό το βιβλίο παρέχει αναπτυξιακά κατάλληλες δραστηριότητες, με προοδευτική σειρά από απλές προς πιο σύνθετες δεξιότητες κίνησης, για να καταστήσουν ικανά τα παιδιά να μάθουν αυτές τις δεξιότητες

6 Μάθηση µέσω παιξίµατος παιχνιδιών Τα παιδιά αγαπάνε το να παίζουν παιχνίδια. Μέσω του παιξίµατος παιχνιδιών έχουν ένα σηµαντικό µέσο να εκφράζονται, να εξερευνούν και να ανακαλύπτουν πολλά ζητήµατα της ζωής σε σχέση µε τον εαυτό τους και τους άλλους. Το παίξιµο παιχνιδιών µπορεί να είναι ένα µέσο για την ανάπτυξη µε φυσικό τρόπο των θεµελιωδών δεξιοτήτων κίνησης και, την ίδια στιγµή, φέρνουν τα παιδιά σε θέση να µάθουν σχετικά µε τη συνεργασία, το συναγωνισµό, την επικοινωνία, τις σχέσεις, την ισότητα και το νόηµα της επιτυχίας. Η ιδασκαλία Παιχνιδιών για Κατανόηση αποτελεί µία παιδο-κεντρική προσέγγιση µέσω της οποίας τα παιδιά µαθαίνουν σχετικά µε το παιχνίδι και αναπτύσσουν δεξιότητες µέσα στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού παρά ξεχωριστά από αυτό. Η µάθηση µέσα στο πλαίσιο οικοδοµεί µία ισχυρή κατανόηση του παιχνιδιού και παρέχει καλύτερες ευκαιρίες για εφαρµογή δεξιοτήτων και λήψης απόφασης σχετικά µ αυτό. Όταν βοηθάς τα παιδιά να µάθουν µέσα στο πλαίσιο των παιχνιδιών, ο ρόλος σου είναι να πάρεις αποφάσεις για το πώς προσαρµόζεις ένα παιχνίδι ώστε να ταιριάξεις µε τις ανάγκες του παιδιού ή της οµάδας παιδιών. Μπορείς να υποβάλλεις ερωτήσεις τέτοιες που τα παιδιά να µπορούν να µάθουν σχετικά µε ένα ιδιαίτερο τοµέα της εκτέλεσής τους. ηµιουργία ενός περιβάλλοντος για συµµετοχή και µάθηση Ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον που εστιάζεται στη συµµετοχή, την ευχαρίστηση και τη µάθηση των δεξιοτήτων κίνησης θα φέρει θετικά αποτελέσµατα. Κατά τον καθορισµό αυτού του είδους περιβάλλοντος λάβε υπόψη τα παρακάτω: καθιέρωσε µία θετική ατµόσφαιρα στην οποία τα παιδιά και οι ενήλικες αλληλεπιδρούν µε έναν υποστηρικτικό και ενθουσιαστικό τρόπο, και κυριαρχούν η θετική ενίσχυση και ο έπαινος µεγιστοποίησε τη συµµετοχή: - επιτρέποντας πολύ χρόνο για εξάσκηση - έχοντας µικρές οµάδες µε πρόσβαση σε εξοπλισµό - εξασφαλίζοντας ότι όλα τα παιδιά έχουν πρόσβαση στον εξοπλισµό - αποφεύγοντας παιχνίδια αποκλεισµού - φροντίζοντας τις διαφορετικές ανάγκες και ικανότητες Τροποποίησε τη δραστηριότητα (κάνοντάς την δυσκολότερη ή ευκολότερη) έτσι που όλα τα παιδιά να πετυχαίνουν τροποποιώντας κανονισµούς, εξοπλισµό, χωρισµό των οµάδων, χώρο και απαιτήσεις του καθήκοντος Εξασφάλισε την ασφάλεια των παιδιών φυσικά (π.χ., εξοπλισµός, διευκολύνσεις) και συναισθηµατικά (τα παιδιά είναι άνετα σχετικά µε τι κάνουν και µε αυτοπεποίθηση στο να αναπτύσσουν τον εαυτό τους).