ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & AΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΡΓΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΟΜΕΤΡΙΑΣ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΓΑΛΑΚΤΙΚΟ ΟΞΥ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΑΝΑΕΡΟΒΙΟ ΚΑΤΩΦΛΙ Θωμάς Μεταξάς, PhD Eπ. Καθηγητής Εργομετρίας Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ.
ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
ΑΕΡΟΒΙΑ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΣΤΟΧΟΣ Η βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής αντοχής η VO 2max η ενεργειακή οικονομία το αναερόβιο κατώφλι ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ όγκος προπονητικής επιβάρυνσης ένταση της προπόνησης
Όγκος προπόνησης ανώτατο όριο προπονητικής επιβάρυνσης συνάρτηση με την ενεργειακή δαπάνη σύνδρομο υπερπροπόνησης μείωση της απόδοσης Ένταση της προπόνησης Διαλειμματική προπόνηση ένταση μυϊκής προσπάθειας διάρκεια ερεθίσματος διάρκεια διαλείμματος αριθμός επαναλήψεων αριθμός σειρών - σετ Συνεχόμενη προπόνηση μεγάλη διάρκεια μέτρια ένταση (~ 60% VO 2max ) μέτρια διάρκεια υψηλή ένταση (~ 80% VO 2max )
ΑΕΡΟΒΙΑ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΓΑΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΣΤΟΧΟΣ Η βελτίωση της αναερόβιας αντοχής που οριοθετείται από το αναερόβιο κατώφλι και τη VO 2max. αερόβιος μηχανισμός παραγωγής ΑΤΡ αναερόβιος γαλακτικός μηχανισμός μικρότερη παραγωγή γαλακτικού σε υπομέγιστες επιβαρύνσεις και ταχύτερη απομάκρυνση μετά από μέγιστες προσπάθειες
ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΓΑΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΣΤΟΧΟΣ Η βελτίωση της αναερόβιας ισχύς και ικανότητας που εξαρτάται από την αναερόβια γλυκόλυση για την παραγωγη του ΑΤΡ. κατώτερη ένταση στη VO 2max ανώτερη ένταση στη μέγιστη ενεργοποίηση της γλυκογονόλυσης και της συσσώρευσης γαλακτικού
ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΓΑΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ υπερμέγιστη ένταση που αντιστοιχεί στο 150% της VO 2max συμμετοχή του αερόβιου μεταβολισμού ~30% (Balsom, 1992) επαναλαμβανόμενες υπερμέγιστες ταχύτητες εναλλασσόμενες με διαλείμματα μικρής διάρκειας διάρκεια διαλείμματος, αντοχή και διατροφή βασικά συστατικά για το είδος αυτής της προπόνησης
ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΑΓΑΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΣΤΟΧΟΣ Η βελτίωση της ταχύτητας. ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ μικρές αποστάσεις υπερμέγιστη ένταση στη VO 2max πλήρες διάλειμμα (1-4 ) για την επανασύθεση της φωσφοκρεατίνης προσομείωση με το άθλημα για την ύπαρξη προσαρμογών ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ Η βελτίωση της απόδοσης και οι προσαρμογές εξαρτώνται από τη διάρκεια, το διάλειμμα και τη συχνότητα των επαναλήψεων
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ 1. ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ Αναφέρεται στους μυς που επιστρατεύονται για τη συγκεκριμένη κίνηση και για το ενεργειακό σύστημα που προμηθεύει το ΑΤΡ για την πραγματοποίηση της μυϊκής προσπάθειας 2. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ Αναφέρεται στις προσαρμογές που επέρχονται με την προπόνηση. Για την παραπέρα όμως βελτίωση πρέπει η ένταση της προπόνησης να αυξάνεται προοδευτικά. 3. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΡΟΦΗΣ αναφέρεται στις προσαρμογές που επέρχονται με την προπόνηση και δεν είναι μόνιμες. Αποφυγή της υποστροφής, διατήρηση και επανάκτηση των προσαρμογών ο κύριος στόχος της προπονητικής διαδικασίας.
Αναερόβιο κατώφλι Αναερόβιο κατώφλι ορίζεται η ποσότητα του οξυγόνου που καταναλώνει ο οργανισμός κατά την άσκηση πριν αρχίσει η απότομη συστηματική συγκέντρωση του γαλακτικού οξέος στο αίμα και αντιστοιχεί στην ένταση της προσπάθειας όπου αρχίζει η ενεργοποίηση της αναερόβιας γλυκόλυσης. Το αναερόβιο κατώφλι αντικατροπτίζει: τις μεταβολικές προσαρμογές των μυών VO2max στις προσαρμογές της καρδιάς και των πνευμόνων
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΑΕΡΟΒΙΟΥ ΚΑΤΩΦΛΙΟΥ Γαλακτικό κατώφλι Αναπνευστικό κατώφλι Κατώφλι καρδιακής συχνότητας
ΑΝΑΕΡΟΒΙΟ (ΓΑΛΑΚΤΙΚΟ) ΚΑΤΩΦΛΙ
ΑΝΑΕΡΟΒΙΟ (ΓΑΛΑΚΤΙΚΟ) ΚΑΤΩΦΛΙ ΠΡΟΠΟΝΗΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΑΠΡΟΠΟΝΗΤΩΝ
ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΑΝΑΕΡΟΒΙΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ R ΧΩΡΙΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ VO 2 ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΗΛΙΚΟΥ VE/VO 2 ΧΩΡΙΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΗΛΙΚΟΥ VE/VCO 2
ΑΤΟΜΙΚΟ ΑΝΑΕΡΟΒΙΟ ΚΑΤΩΦΛΙ
ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΑΝΑΕΡΟΒΙΟ ΚΑΤΩΦΛΙ
ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ
ΣΧΕΣΗ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΔΡΟΜΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ - ΓΑΛΑΚΤΙΚΟΥ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το γαλακτικό οξύ είναι η συχνότερα προσδιοριζόμενη βιοχημική παράμετρος στην αθλητική επιστήμη. Το γαλακτικό οξύ που παράγεται στους μυς κατά τη διάρκεια της άσκησης διαπερνά την κυτταρική μεμβράνη και διαχύνεται στο αίμα. Η μέγιστη συγκέντρωση στο αίμα παρατηρείται λίγα λεπτά μετά το τέλος της άσκησης και εξαρτάται από: α. το ρυθμό παραγωγής του στα μυϊκά κύτταρα β. το ρυθμό διάχυσής του από τα κύτταρα στο αίμα γ. το ρυθμό απομάκρυνσής του από το αίμα και δ. το βαθμό εξουδετέρωσής του από τα ρυθμιστικά συστήματα του αίματος (Κλεισούρας, 2004).
Γλυκονεογένεση Η παραγωγή του γαλακτικού οξέος στους μυς και η μεταφορά του στο συκώτι και εν συνεχεία από το συκώτι αποδομείται ως γλυκόζη στους μυς ονομάζεται κύκλος του γαλακτικού.
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΣΤΟ ΑΙΜΑ Η συγκέντρωση του γαλακτικού οξέος παρουσιάζει θεαματικές μεταβολές κατά την άσκηση. Σε έναν ασκούμενο μυ μπορεί να υπερτριαντακονταπλασιαστεί, ενώ στο αίμα να υπερεικοσιπλασιαστεί σε σχέση με συνθήκες ηρεμίας (Weltman, 1995).
ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΣΤΟ ΑΙΜΑ Το είδος της άσκησης πρέπει να αυξάνει τη ροή του αίματος που διοχετεύεται στους σκελετικούς μύες, όπου και καταβολίζεται (Hermansen et al., 1967; McDougall et al., 1977). Το τρέξιμο στην περίπτωση αυτή πρέπει να είναι συνεχές και όχι διαλειμματικό, διότι έτσι η απομάκρυνση γίνεται πιο γρήγορα (Belcastro and Bonen, 1975). (Plowman and Smith, 2003)
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΣΤΟ ΑΙΜΑ (Wilmore and Costill, 2004)
Όταν η ένταση της άσκησης είναι χαμηλότερη από το 50% της VΟ 2max παράγεται μικρή ποσότητα γαλακτικού οξέος (Åstrand and Rohdal, 1970). Η απομάκρυνση του γαλακτικού οξέος είναι ταχύτερη στους προπονημένους συγκριτικά με τους αγύμναστους, εξαιτίας της αυξημένης οξειδωτικής ικανότητας των πρώτων (Hermansen, 1971). Ο ρυθμός παραγωγής εξαρτάται από το είδος, την ένταση, τη διάρκεια και τη συχνότητα εκτέλεσης της άσκησης, καθώς επίσης από τη λειτουργική κατάσταση του οργανισμού, την ηλικία, τη μυϊκή μάζα και τις περιβαλλοντικές συνθήκες κάτω υπό τις οποίες γίνεται η άσκηση.
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΣΤΟ ΑΙΜΑ (Plowman and Smith, 2003)
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΣΤΟ ΑΙΜΑ
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΣΤΟ ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΜΥΣ H διαφορά οφείλεται στην καθυστέρηση της διάχυσης του γαλακτικού από τους μυς στο αίμα. (Astrand et al., 1976)
ΓΑΛΑΚΤΙΚΟ ΟΞΥ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ
ΓΑΛΑΚΤΙΚΟ ΟΞΥ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Η διαλειμματική άσκηση χαρακτηρίζεται από βραχύβιες μυϊκές προσπάθειες που εναλλάσσονται από μικρά διαλείμματα. Η εφαρμογή της διαλειμματικής άσκησης στην προπόνηση έχει ως αποτέλεσμα το σχηματισμό μικρότερων ποσοτήτων γαλακτικού οξέος, την αναστολή του μυϊκού κάματου και την παραγωγή περισσότερου έργου. Οι μηχανισμοί ενεργειοδότησης κατά τη διαλειμματική μυϊκή προσπάθεια μεταβάλλονται σε κάθε επανάληψη.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΑΙΜΑ (Edwards et al., 1939)
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΣΕ ΤΡΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΕΙΔΗ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ 200m 30-2 400m 75-1 800m 3 15-1 (Costill, 1986)
Cardiorespiratory and Metabolic Alterations During Exercise and Passive Recovery After Three Modes of Exercise Mandroukas, Athanasios1; Heller, Jan1; Metaxas, Thomas I2; Sendelides, Thomas3; Riganas, Cheistos2; Vamvakoudis, Efstratios2; Christoulas, Kosmas2; Stefanidis, Panagiotis2; Karagiannis, Vasilis2; Kyparos, Antonios4; Mandroukas, Konstantinos2 Author Information 1Department of Physical Education and Sport, Charles University in Prague, Prague, Czech Republic; 2Laboratory of Ergophysiology-Ergometry, Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki, Greece; 3Soccer Coaching Division, Department of Physical Education and Sports Science, Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki, Greece; and 4Department of Physical Education and Sports Science, Serres, Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki, Greece Address correspondence to Dr. Thomas Metaxas, tommet@phed.auth.gr.
DOPING