Περιβαλλοντική ιαχείριση

Transcript

1 Περιβαλλοντική ιαχείριση Αθανάσιος Σφέτσος Πανεπιστήµιο υτικής Μακεδονίας Τµήµα Μηχανικών ιαχείρισης Ενεργειακών Πόρων Εργαστήριο Τεχνολογίας Περιβάλλοντος Εργαστήριο Περιβαλλοντικών Ερευνών Ινστιτούτο Πυρηνικής Τεχνολογίας και Ακτινοπροστασίας ΕΚΕΦΕ ηµόκριτος &

2 Η Ευρωπαϊκή πολιτική και νοµοθεσία 1 ο EAP (Environmental Action programmes) Σηµασία προστασίας Ρυπαίνων πληρώνει Τα κράτη δεν θα δηµιουργούν διασυνοριακή ρύπανση και θα εµποδίζουν την ανάπτυξη των χωρών του τρίτου κόσµου 2 ο EAP Πρόληψη Περιβαλλοντικοί σχεδιασµοί στα αρχικά σταδια λήψης αποφάσεων Φύση να µην εκτίθεται σε κίνδυνο Ερευνα για το περιβάλλον Περιβαλλοντική προαστασία µέσα από διεθνείς οργανισµούς Περιβαλλοντική παιδεία

3 Η Ευρωπαϊκή πολιτική και 3 ο EAP Επαυξηµένη σηµασία πρόληψης Χωροταξικός σχεδιασµός νοµοθεσία 4 ο EAP Αξιόπιστη εφαρµογή κοινοτικής νοµοθεσίας Έλεγχος επιπτώσεων από στοιχεία και πηγές ρύπανσης Πρόσβαση σε περιβαλλοντική πληροφορία Θέσεις εργασίας 5 ο EAP Αειφόρος ανάπτυξη Μέτρα παρέµβασης Πέντε τοµείς (ενέργεια, µεταφορές, τουρισµός, γεωργία, µεταποιοιτική βιοµηχανία)

4 6 ο EAP Η Ευρωπαϊκή πολιτική και 4 τοµείς νοµοθεσία Κλιµατικές αλλαγές και παγκόσµια θέρµανση Εκποµπές αερίων θερµοκηπίου 8% την περίοδο Φυσικό οικοσύστηµα και άγρια ζώα Περιβάλλον και υγεία Φυσικοί πόροι και απορρίµµατα

5 Η Ευρωπαϊκή πολιτική και νοµοθεσία Αρχές Ευρωπαικής πολιτικής Ο ρυπαίνων πληρώνει Η βιοµηχανία να αναλάβει το πραγµατικό κόστος παραγωγής Αρχή πρόληψης Πρόληψη στα πρώιµα στάδια Μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων Αρχή κοντινότητας Ένα πρόβληµα πρέπει να αντιµετωπίζεται όσο το δυνατό πιο κοντά στην πηγή του Απορρίµµατα Αρχή αποφυγής κινδύνου It is better to be safe than sorry. ιαχείριση κινδύνου µε τον βέλτιστο τρόπο

6 Η Ευρωπαϊκή πολιτική και νοµοθεσία Αρχές Ευρωπαικής πολιτικής Αρχή υψηλού βαθµού προστασίας Υγεία, καταναλωτές, περιβάλλον Αρχή ολοκλήρωσης Περιβάλλον σε όλες τις πολιτικές

7 Τι είναι ενα Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (ΣΠ ) Το ΣΠ είναι µια συλλογή από δράσεις που πραγµατοποιούνται για την διαχείριση του περιβάλλοντος Ένα ΣΠ είναι σηµαντικό για : Τήρηση περιβαλλοντικών νόµων Βελτίωση περιβαλλοντικής απόδοσης Μεγιστοποίηση περιβαλλοντικών επενδύσεων Ολοκλήρωση περιβαλλοντικών στόχων στους εταιρικούς Ασφαλές εργασιακό περιβάλλον

8 Τι είναι ενα ΣΠ - 2 Είναι εργαλείο σχετικό µε : ιάρθρωση επιχείρησης Σχεδιασµό Κατανοµή αρµοδιοτήτων Πρακτικές, δραστηριότητες Προώθηση περιβαλλοντικών στόχων στις καθηµερινές δραστηριότητες της επιχείρησης / οργανισµού / φορέα και την συνεχή βελτίωση

9 ΣΠ : Βασικά στοιχεία Πολιτική Σχεδιασµός Εφαρµογή Ποιοτικός έλεγχος Αναθεώρηση διαχείρισης Ανάµειξη εµπλεκοµένων Check Policy Do Plan Review for Continuous Improvement

10 Γενικές Αρχές ΣΠ : «Plan«Plan-Do-Check-Act Management Model» Πρέπει να υπηρετεί τον οργανισµό και τις δραστηριότητες του και όχι το αντίστροφο Είναι µια διαδικασία Που αφορά τους ανθρώπους και τις πράξεις τους. Βελτιώσεις σχετίζονται µε αλλαγές στη συµπεριφορά

11 Λόγοι εφαρµογής

12 Προυποθέσεις συµµετοχής Θέσπιση Περιβαλλοντικής Πολιτικής Αρχική Περιβαλλοντικής Ανάλυση (Review( Review) ) της Λειτουργίας της Εγκατάστασης Εκπόνηση Προγράµµατος ράσης για το Περιβάλλον (Environmental Program) Υιοθέτηση Περιβαλλοντικού Συστήµατος ιαχείρισης (Environmental Management System)

13 Προυποθέσεις συµµετοχής Σχεδιασµός ιαδικασιών Εσωτερικού Ελέγχου και Επιθεωρήσεων (Audit( Audit) ηµοσιοποίηση της Περιβαλλοντικής ήλωσης (Environmental Statement) Πιστοποίηση της Εγκατάστασης στο EMAS από Ανεξάρτητο ιαπιστευµένο Οργανισµό

14 Συνιστώσες ΣΠ Συνεχής βελτίωση Αναθεώρηση διαχείρισης Περιβαλλοντική πολιτική Έλεγχος Σχεδιασµός Εφαρµογή

15 Περιβαλλοντική Πολιτική Θεσπίζεται γραπτά και αναθεωρείται περιοδικά Αρχές δράσης: Ευθύνη όλων των επιπέδων της ιεραρχίας της επιχείρησης για το περιβάλλον Εφαρµογή της σχετικής νοµοθεσίας και δέσµευση για διαρκή βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων Προκαταβολική εκτίµηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κάθε νέας δραστηριότητας ή προϊόντος Περιοδική παρακολούθηση των επιπτώσεων των τρεχουσών δραστηριοτήτων

16 Περιβαλλοντική Πολιτική Αρχές δράσης (2): Λήψη των αναγκαίων µέτρων για την πρόληψη ή µείωση στο ελάχιστο δυνατό της ρύπανσης και τη διατήρηση των πόρων Καθορισµός και αναπροσαρµογή των διαδικασιών µη συµµόρφωσης προς την περιβαλλοντική πολιτική Εξασφάλιση συνεργασίας µε τις δηµόσιες αρχές Επιδίωξη διαλόγου µε το κοινό και παροχή των απαραίτητων πληροφοριών για την κατανόηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της επιχείρησης

17 Σκοποί Σκοποί και προγράµµατα Προσδιορίζονται σε όλα τα σχετικά επίπεδα Συνάδουν µε την Περιβαλλοντική Πολιτική και όπου είναι δυνατόν εκφράζονται ποσοτικά

18 Σκοποί και προγράµµατα Πρόγραµµα Περιλαµβάνει κάθετο και οριζόντιο προσδιορισµό της ευθύνης καθώς και τα µέσα για την επίτευξη των σκοπών Κατάρτιση επιµέρους προγραµµάτων για την περιβαλλοντική διαχείριση σχεδίων αναφορικά µε νέα προϊόντα

19 ΣΠ Εκπονείται και εφαρµόζεται µε σκοπό την τήρηση των εξής απαιτήσεων: Πολιτική, αντικειµενικοί σκοποί και προγράµµατα στον τοµέα του περιβάλλοντος Οργάνωση και προσωπικό Ευθύνες και δραστηριότητες Εκπρόσωπος της διεύθυνσης Προσωπικό, επικοινωνία και κατάρτιση Σχεδιασµός Στοιχεία (ο ο περιβαλλοντικός χαρακτήρας της εταιρείας) Νοµικά (Νόµοι και κανονισµοί) Στόχοι (που θα υπάρχει βελτίωση) Προργάµµατα διαχείρισης (εξειδικευµένες δράσεις ανάλογα µε τους στόχους)

20 ΣΠ Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Αξιολόγηση και καταγραφή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων Επιχειρησιακός έλεγχος Κατάρτιση επιχειρησιακών διαδικασιών Παρακολούθηση Μη συµµόρφωση και διορθωτική δράση Τήρηση στοιχείων της περιβαλλοντικής διαχείρισης Περιβαλλοντικοί έλεγχοι

21 Στοιχεία Περιβαλλοντικά στοιχεία και επιπτώσεις ράσεις του οργανισµού, προϊόντα / υπηρεσίες που σχετίζονται µε το περιβάλλον. Απόβλητα, κατανάλωση πόρων, αλλαγές στο οικοσύστηµα κλπ. Επιπτώσεις Κάθε αλλαγή στο περιβάλλον, είτε θετική είτε αρνητική, είναι αποτέλεσµα από τις δραστηριότητες ενος οργανισµού. Η σηµασία των επιπτώσεων επιλέγεται από τον οργανισµό.

22 Εφαρµογή Όταν ένα περιβαλλοντικό πρόβληµα έχει εντοπιστεί, πρέπει να καθοριστούν οι πολιτικές και οι δράσεις που θα αφορούν τους περιβαλλοντικούς κινδύνους, ελαχιστοποιώντας τις επιπτώσεις.

23 Έλεγχοι ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑ ΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ Συνδυασµός εσωτερικών ελεγκτών και τρίτων προς την επιχείρηση προσώπων ή οργανισµών ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΛΕΓΧΩΝ Ο έλεγχος διενεργείται σε διαστήµατα όχι µεγαλύτερα των τριών (3) ετών και εξαρτάται από την φύση των δραστηριοτήτων της εγκατάστασης

24 Έλεγχοι Περιεχόµενα των ελέγχων Αντικειµενικοί σκοποί Έκταση ιοργάνωση και µέσα Σχεδιασµός και προετοιµασία του ελέγχου ραστηριότητες ελέγχου Έκθεση διαπιστώσεων και πορισµάτων του ελέγχου Μετά τον έλεγχο

25 Περιβαλλοντική δήλωση Η Περιβαλλοντική ήλωση περιέχει κάθε σηµαντική µεταβολή σε σχέση µε την προηγούµενη δήλωση Συντάσσεται υποχρεωτικά µετά από την αρχική περιβαλλοντική ανάλυση και απαιτεί επικύρωση από διαπιστευµένο ανεξάρτητο επιθεωρητή Συντάσσεται ετήσια απλουστευµένη δήλωση

26 Επιθεώρηση - διαπίστευση Η Περιβαλλοντική Επιθεώρηση διενεργείται από διαπιστευµένους επιθεωρητές περιβάλλοντος Ο ιαπιστευµένος Επιθεωρητής Περιβάλλοντος ελέγχει: Τη συµµόρφωση προς όλες τις απαιτήσεις του κανονισµού Την Περιβαλλοντική Πολιτική & το Πρόγραµµα Την Περιβαλλοντική Ανάλυση & τη λειτουργία του Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης Την µέθοδο Περιβαλλοντικού Ελέγχου Τις Περιβαλλοντικές ηλώσεις και την έκταση των δεδοµένων και πληροφοριών που περιλαµβάνει η Περιβαλλοντική ήλωση

27 Σύγκριση EMAS ISO Το EMAS όπως και το ISO εφαρµόζονται σήµερα σε όλους τους οργανισµούς Το EMAS απαιτεί περιβαλλοντική δήλωση ενώ το ISO όχι Το EMAS απαιτεί δηµοσιοποίηση της περιβαλλοντικής δήλωσης Το EMAS έχει αναγνώριση µόνο από την ΕΕ ενώ το ISO παγκόσµια Το EMAS απαιτεί την καταγραφή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της σχετικής µε την εταιρία νοµοθεσία Το EMAS εισάγει την υιοθέτηση των ΒΑΤ στην παραγωγική διαδικασία της εγκατάστασης

28 υσκολίες ιεξαγωγή αρχικής περιβαλλοντικής ανάλυσης Έλλειψη πληροφόρησης περιβαλλοντικής νοµοθεσίας Απαιτήσεις επενδύσεων για συµµόρφωση µε την περιβαλλοντική νοµοθεσία

29 Σχεδιάζοντας εφαρµόζοντας ένα ΣΠ Σχεδιασµός ενός ΣΠ αφορά την δηµιουργία κειµένων, ανάθεση αρµοδιοτήτων, εκπαίδευση, σχεδιασµό συστήµατος κλπ. Εφαρµογή ενός ΣΠ αφορά την χρήση του στον οργανισµό και παραµένει µετά την αρχική εφαρµογή αλλάζοντας την περιβαλλοντική κουλτούρα των εργαζοµένων.

30 Παραδείγµατα

31 Σύνοψη Τα ΣΠ είναι µόνο εργαλεία και σαν τέτοια πρέπει να αντιµετωπίζονται. Από µόνα τους δεν εγγυώνται επιτυχία. Ο οργανισµός πρέπει να χρησιµοποιεί τα εργαλεία αυτά και όχι µονό να υπάρχουν. Ένα επιτυχηµένο ΣΠ είναι «ζωντανό». Συνεχώς µετράει την απόδοση, γίνονται µικροαλλαγές και έχει σκοπό ευκαιρίες για βελτιώσεις.

32 ίκτυα µέτρησης Αυτοµατοποιηµένες µετρήσεις ειγµατοληψίες σε επιλεγµένα χρονικά διαστήµατα (π.χ. εποχικά) Εξειδικευµένες µετρήσεις (µόνο σε χηµικό εργαστήριο)

33 Οδηγίες για την δηµιουργία και συντήρηση δικτύων µέτρησης ηµόσιες αρχές Βιοµηχανίες Επιθεωρητές περιβάλλοντος Άλλοι - κοινό

34 Στόχοι Έλεγχος στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις Μεγαλύτερη περιβαλλοντική επαγρύπνηση Compliance της επιχείρησης µε τις ισχύουσες διατάξεις Συστηµατική σχέση κόστους απόδοσης Πρόσβαση κοινού στις πληροφορίες

35

36 Τι περιέχει ένα δίκτυο µέτρησης Καταγραφή στοιχείων από τις βιοµηχανικές διεργασίες Εκποµπές Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις εκποµπές Επιπτώσεις και ανάλυση εδοµένα από δίκτυο - µοντέλα - δείκτες ανάπτυξης / αειφορίας

37 Παράµετροι Χρησιµοποιούµενοι πόροι / πρώτες ύλες Χαρακτηριστικά / συνθήκες λειτουργίας Κατανάλωση ενέργειας Εκποµπές απαερίων Υγρά απόβλητα Στερεά απόβλητα

38 Παράµετροι (συνέχεια) ιάσπαρτες (µη ελεγχόµενες εκποµπές) σε αέρα, νερά, στερεά Εκποµπές από ατυχήµατα Επίπεδα θορύβου και οσµές Λειτουργία και συντήρηση δικτύου µέτρησης Επιπτώσεις στο άµεσο περιβάλλον

39

40 Πρακτική ηµιουργία σχεδίου σχετικό µε το σύστηµα µέτρησης Κατασκευή συστήµατος Κείµενα τεχνικά δελτία Ποιοτικός έλεγχος (Quality( control - quality assurance) Οδηγίες αποφυγής ατυχηµάτων Έλεγχος αποδοτικότητας / αξιοπιστίας του προγράµµατος µέτρησης

41 Κύρια βήµατα στην ανάπτυξη προγράµµατος µέτρησης Επιλογή στόχων Ανάθεση αρµοδιοτήτων Τµήµα / διεύθυνση περιβάλλοντος Εξωτερικοί Καταγραφή εναλλακτικών µεθοδολογιών Αναλυτική καταγραφή χαρακτηριστικών και απαιτήσεων για κάθε µια

42 Κύρια βήµατα στην ανάπτυξη προγράµµατος µέτρησης Καθορισµός αναγκών δειγµατοληψίας Επιλογή περιοχής, χώρων και συνθηκών. Συνθήκες λειτουργίας Απαιτήσεις ποιοτικού ελέγχου δικτύου και οργάνων

43 Κύρια βήµατα στην ανάπτυξη προγράµµατος µέτρησης Απαιτήσεις καταγραφής και αποθήκευσης δεδοµένων Σύστηµα µεταφοράς δεδοµένων Εσωτερικό σύστηµα που να εξασφαλίζει συµβατότητα µε παρόµοια συστήµατα - ISO

44 Απαιτήσεις ποιοτικού ελέγχου Καταγραφή και εύρεση δεδοµένων µέτρησης Συντήρηση δικτύου Περιοδικός έλεγχος από πιστοποιηµένα εργαστήρια

45 Απαιτήσεις ποιοτικού ελέγχου Εκπαίδευση προσωπικού Πιστοποίηση οργάνων και επάρκειας προσωπικού σύµφωνα µε σχετικά συστήµατα Καλιµπράρισµα οργάνων Ποιοτικός έλεγχος αποτελεσµάτων - Συµµετοχή εργαστηρίου σε ασκήσεις σύγκρισεις

46 Παράµετροι επιλογής τοποθεσίας Τιµές ρύπανσης Μεγαλύτερη συγκέντρωση ρύπων Περισσότερες υπερβάσεις ορίων & νοµοθεσίας Μεγαλύτερη διακύµανση στην συγκέντρωση ρυπαντών Περισσότερες συνολικές εκποµπές Περισσότερες συνολικές εκποµπές από την βιοµηχανία Περισσότερες συνολικές εκποµπές από το οδικό δίκτυο Κοινωνικοί παράµετροι Πληθυσµό Ευπαθείς οµάδες Παιδιά - ηλικιωµένοι Κυκλοφοριακός φόρτος

47 Βελτιστοποίηση κόστους για συστήµατα µέτρησης από επιχειρήσεις

48 Ποιό είναι το κόστος Πόροι που χρησιµοποιούνται για το σχεδιασµό του δικτύου: προσωπικό, εξωτερικοί σύµβουλοι Σχεδιασµός δικτύου και εργαστηριακές µετρήσεις Εκπαίδευση προσωπικού

49 Ποιό είναι το κόστος Κόστος δειγµατοληψίας Μεταφορά και επεξεργασία δειγµάτων Επεξεργασία δεδοµένων ιανοµή δεδοµένων στους εµπλεκόµενους Σύµβαση µε εξωτερικούς φορείς για εξειδικευµένες µέτρήσεις Πιθανές µετατροπές

50 ράσεις για βελτιστοποίηση κόστους Επιλογή κατάλληλων δεικτών περιβαλλοντικού ελέγχου Βελτιστοποίηση χρόνου δειγµατοληψίας ανάλογα µε τα απαιτούµενα από διεθνείς πρακτικές, κανονισµούς και διαθέσιµα όργανα Αριθµός παραµέτρων που µετρούνται Περιορισµός µόνο στους απολύτως απαραίτητους Συνεχείς καταγραφές µόνο όταν απαιτούνται ή είναι καλύτερη εναλλακτική

51 ράσεις για βελτιστοποίηση κόστους Χρήση surrogates όπου είναι δυνατό / πιο οικονοµικό σε αντικατάσταση άµεσης µέτρησης Οµογενοποίηση πρακτικών µέτρησης και εργαλείων Ανάλυση του κατά πόσο τα δεδοµένα είναι επαρκή για το σκοπό που καλύπτουν Εστιασµένες µετρήσεις

52 Περιβαλλοντική λήψη αποφάσεων Εκτίµηση κινδύνου

53 Μοντέλα λήψης αποφάσεων

54 Εκτίµηση κινδύνου Ποιοι κίνδυνοι προκαλούνται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες και φυσικά φαινόµενα?? (Risk Assessment) Είναι αποδεκτοί? (Risk Valuation) Πως µπορούν να ελαχιστοποιηθούν?? (Option Generation) Πως αποτιµώνται τα εναλλακτικά σενάρια?? (Cost/Benefit) Risk Assessment RISK MANAGEMENT Economic costs Values Legal issues

55 Ποσοτικοποίηση κινδύνου i i th th γεγονός Risk = n i= 1 x i f i f i x i πιθανότητα εµφάνισης επιπτώσεις

56 Risk (Sequences and Consequences) Γεγονός Τυχαία (ατύχηµα) Έκθεση απότοµη συνεχείς Επιπτώσεις άµεσες µακροπρόθεσµες µακροπρόθεσµες Συνεχείς συνεχείς µακροπρόθεσµες

57 Ανάλυση και διαχείριση κινδύνου Επιστηµονική µεθοδολογία για την εύρεση και ποσοτικοποίηση των δυνητικών κινδύνων Εκτίµηση αναγκών και εκπόνηση σχεδίων για την ελαχιστοποίηση ή αποφυγή κινδύνου

58 Ανάλυση κινδύνου Ανάλυση δεδοµένων Περιβαλλοντικά δεδοµένα µε ρυπαντές Στόχοι αποκατάστασης Εναλλακτικές λύσεις ιεξαγωγή συµπερασµάτων και αποφάσεων Εκτίµηση έκθεσης και επιπτώσεων στην υγεία

59 Πως πραγµατοποιείται η ανάλυση κινδύνου Ποια χηµικά είναι παρόντα? Πόσο επικίνδυνα είναι? Πόσοι εκτίθενται σε αυτά και µε ποιο τρόπο? Πόσο επικίνδυνο είναι?

60 Framework for Risk Assessment air plants Source/ Inventory Emission water sediment soil layers Exposure Events Risk Mitigation Transport and transformation Dose/Response Risk Characterization Response Dose Biokinetics Uptake

61 Ανάλυση των επιπτώσεων 3 διαφορετικά επίπεδα όσον αφορά στη γεωγραφική κλίµακα Οι επιπτώσεις τοπικής κλίµακας που αφορούν κυρίως στην επίδραση της αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία, στην αγροτική παραγωγή και στα υλικά σε αποστάσεις περίπου έως 50 km από τη θέση εγκατάστασης της εξεταζόµενης µονάδας. Οι επιπτώσεις περιφερειακής κλίµακας που αφορούν κυρίως στην επίδραση της αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία, στην αγροτική παραγωγή και στα υλικά σε αποστάσεις εκατοντάδων km από την πηγή εκποµπής. Οι επιπτώσεις παγκόσµιας κλίµακας που αφορούν κυρίως σε διαταραχές που µπορεί να επηρεάσουν όλο τον πλανήτη όπως για παράδειγµα οι εκποµπές CO2 και το φαινόµενο της κλιµατικής αλλαγής.

62

63 Βήµα 1- προσδιορισµός ρυπαντή Εάν κάποιος ρυπαντής επηρεάζει την υγεία? Τοξικολογικά δεδοµένα Καρκίνοι Άλλες επιπτώσεις (πνευµονολογικά, καρδιαγγειακά κλπ)

64 Βήµα 2 δόση / απόκριση Ποιο αποτέλεσµα (απόκριση) έχει η δόση από κάποιο χηµικό? Πειράµατα µε ζώα Ευπαθείς οµάδες (παιδιά, βρέφη, ηλικιωµένοι, έγγυµονούσες) Σελίδα µε δείκτες τοξικότητας

65 Μοντέλα Χαρακτηρίζονται από τον τρόπο που αναπαριστούν τον κίνδυνο σε µικρές δόσεις R(d) = const x d m m =1 is linear m>1 is sublinear m<1 is supralinear Response Supralinear Linear Sublinear Dose

66 είκτες επικινδυνότητας Μη καρκινικά χηµικά : όριο για ασφαλή δόση Reference Doses (RfDs)- mg/kg/day expressed in milligrams per kilogram of body weight per day Reference Concentrations in mg/ cubic meter (air) Καρκινικά : δεν υπάρχει δόση χωρίς κίνδυνο Cancer Potency Slope Factors (CPS) in risk/(mg/kg/day) Unit Risks (URs) in risk/ug/liter (water) or risk/ug/cubic meter (air)

67 Βήµα 3 εκτίµηση έκθεσης Ποιος είναι δυνητικά εκτεθειµένος και πόσο? Περιγραφή περιβάλλοντος ιαδροµές έκθεσης Τρόπος που µια ουσία εισέρχεται στο περιβάλλον Πως ταξιδεύει Πως εισχωρεί στο ανθρώπινο σώµα Σενάρια έκθεσης

68 A Multimedia, Multiple Pathway Exposure Model Air Personal air Inhalation Soil Source Surface water Tap water Ingestion Food Ground water Dermal Household soil Contact

69 Βήµα 4 χαρακτηρισµός κινδύνου Επίπεδο κινδύνου Εκτίµηση από προηγούµενα βήµατα Τοξικολογικά επίπεδα Έκθεση Calculations for Cancer causing pollutants Calculations for Non-cancer causing pollutants

70 Μετρικές κινδύνου Consequence or Hazard Measure of Risk Acute Fatalities Early Deaths/ Year Cancer Death Latent Deaths/ Year Contaminated Land Acres Lost/ Year Contaminated Water Concentration in Drinking Water or Wells Closed/ Year Economic Loss $ Lost/ Year Genetic Effects Mutations/ Year Teratogenic Effects Birth Defects/ Year Neurological Disease Illness/ Year Species Loss Species Loss/ Year Core Melt Events/ Year

71 παράδειγµα Κίνδυνος από την οδήγηση ΗΠΑ : 15,000,000 ατυχήµατα το χρόνο,, 1 ανά 300 θανατηφόρο,, 250,000,000 πλυθησµός accidents 1 death Societal Risk = 15,000,000 = 50, 000 year 300 accident Individual Risk = 50,000 deaths / year 250,000,000 people = deaths Lifetime Risk = years = person year 4 deaths year deaths person year ( in 70)

72 Υπολογισµός κινδύνου Risk = (Estimate of Exposure) X (Estimate of Toxicity) (C) (CR) (EF) (ED) X Toxicity = Risk (BW) (AT) Where: C= chemical concentration CR= contact rate (how much is eaten) EF= exposure frequency (how often eaten) ED= exposure duration (how many years) BW= body weight AT= time exposure in averages Toxicity= cancer or non-cancer toxicity value

73 Risk From Radioactive Materials and Toxic Chemicals in the Environment Risk is a function of exposure & toxicity How much of the toxic material is the individual going to be exposed to? What amount of toxic material is likely to cause an adverse health effect? R = N M i= 1 j= 1 Q ij X i E ij DR i contaminant pathway Location and strength of source (Q( ij ) Model the spread of the plume (X i ) Model the exposure to human or other species (E( ij Model the dose response relationship (DR( i ) i j = = i th j th ij )

74 Εκτίµηση κινδύνου Cancer Causing Pollutant Στατιστική πιθανότητα για εµφάνιση καρκίνου Αθροιστική πιθανότητα από έκθεση σε πολλαπλά χηµικά Non-cancer Causing Pollutant Hazard Quotient- σύγκριση µε reference dose Άθροιση Hazard Quotient για διαφορετικά χηµικά

75 Elements in Risk Assessment Emission Ambient concentration Life pattern Population Exposure assessment Exposure concentration/ Dose/Body burden Toxicity assessment Hazard Hazard identification Dose-response relationship Risk characterization Incidence of of adverse effects effects

76 Who and How does risk assessment? From risk assessment, to risk management National government data Emission control watch Local government Toxicity Monitoring and/or Model Manufacturer Exposure Risk assessment Concentration refer Reference values (Environmental standard) Citizens, NGO

77 Προσδιορισµός επίδρασης κάθε κύριας πηγής Σηµαντικό είναι να αναπτυχθούν τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να µπορεί να ποσοτικοποιηθεί η επίδραση της κάθε πηγής σε οποιαδήποτε θέση Source apportionment

78 Χηµικές αναλύσεις Εργαλεία Προφίλ δεκτών και πηγών (χηµική ανάλυση) για επιλεγµένους ρυπαντές και πηγές και στη συνέχεια εφαρµογή κατάλληλης στατιστικής µεθοδολογίας (π.χ. CMB) Εφαρµογή µοντέλων Μοντελοποίηση περιπτώσεων Έµφαση στην απογραφή εκποµπών

79 Μοντέλα διασποράς

80 ιαχωρισµός Gaussian Eulerian Trajectory Κλίµακες Μίκρο - Οδικό φαράγγι - Αστική - µέση (περιοχικό) - ήπειρος - παγκόσµιο

81 micro-γ micro-β micro-α meso-γ meso-β meso-α macro GLOBAL long range transport global warming ozone hole local climatology regional climatology REGIONAL SCALE URBAN SCALE AQM Domain IV III II I Gaussian dispersion Puff models Lagrangian models Eulerian/hybrid models acid deposition regional ozone urban ozone visibility degradation short range transport intermediate transport thermals plume rise RCHO CF4 C3H8 NOx SO2 CCl2F2 CCl3F CS2 NH3 HCHO CO O3 CH4 H2 plume chemistry LOCAL TURBULENCE mech. turbulence downwash Average Concentration m ppb sec Residence Time (sec) air toxics Multi-Media grid resolution

82 Μοντέλα διασποράς Μετεωρολογία «φυσική» και «χηµεία» του µοντέλου Πηγές ρύπανσης Αρχικές και οριακές συνθήκες

83 Μοντέλα ατµοσφαιρικής διασποράς 5 5km grids Πηγές πεδίο δρόµοι

84 Gaussian model C Q ( H e )exp 2σ 2 = exp( 2 2 2πσ yσ zu 2σ y z y z) 2

85 Visual examples (1) Unstable condition During the daytime: Calm and strong solar radiation convective and unstable Larger wind speed, and smaller solar radiation neutral stability

86 Visual examples (2) Stable condition During the daytime: Larger wind speed, and smaller solar radiation neutral stability During the night: Windy to calm, and less cloudy more stable

87 Παράδειγµα Ambient concentration of benzene in an industrial complex

88

89 Μικρο-µετεωρολογία

90 Το πείραµα MUST Total size of Computation domain (in m) 150m Length (stream wise) Width (span wise) m Height Full scale (FS) Wind tunnel scale (WS) FS -150m -170m 170m 340 m

91 The velocity field and concentration at z= C CU = Q * ref source H 2

92 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΕ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΟΡΟΥΣ Συναρτήσεις έκθεσης-απόκρισης (dose- response functions) οι οποίες αναπτύσσονται µε τη χρήση κατάλληλων στατιστικών µεθόδων. Αβεβαιότητα.

93 Εκτίµηση επιπτώσεων αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία

94 Εκτίµηση επιπτώσεων αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία Συναρτήσεις έκθεσης απόκρισης που συσχετίζουν τις συγκεντρώσεις αερίων ρυπαντών µε τον αριθµό επεισοδίων θνησιµότητας / νοσηρότητας Ι είναι ο αριθµός των επιπλέον επεισοδίων νοσηρότητας / θνησιµότητας ανά άτοµο το έτος λόγω µεταβολής της συγκέντρωσης στην ατµόσφαιρα ενός ρυπαντή και τά c και fberb η κλίση

95

96 Εκτίµηση επιπτώσεων αέριας ρύπανσης στην αγροτική παραγωγή Η αέρια ρύπανση επιδρά στα φυτά µέσω δύο βασικών µηχανισµών. Ο πρώτος αφορά στην απόθεση των αέριων ρυπαντών στα φυλλώµατα ενώ ο δεύτερος σχετίζεται µε την όξινη απόθεση στο έδαφος. Και οι δύο αυτοί µηχανισµοί είναι δυνατόν να επηρεάσουν τα φυτά είτε άµεσα µεταβάλλοντας την παραγωγική ικανότητά τους είτε έµµεσα επιδρώντας στη δυνατότητα αντίστασής τους σε παράσιτα κλπ., ή στην ικανότητα ανταγωνισµού τους µε άλλα είδη. Οι σηµαντικότεροι αέριοι ρυπαντές που επιδρούν στην αγροτική παραγωγή είναι το SO2 και το O3, και σε µικρότερο βαθµό τα NOx και η ΝΗ3.

97 Εκτίµηση επιπτώσεων αέριας ρύπανσης στην αγροτική παραγωγή

98 Εκτίµηση επιπτώσεων αέριας ρύπανσης στα υλικά Η διάβρωση και καταστροφή των υλικών θεωρούνται σήµερα από τις πλέον σηµαντικές επιπτώσεις της αέριας ρύπανσης, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες που τα υλικά εκτίθενται σε αυξηµένες συγκεντρώσεις ρυπαντών για παρατεταµένα χρονικά διαστήµατα (π.χ. αστικό περιβάλλον). Αλλοίωση του χρώµατος και της όψης των κτιρίων, κύρια λόγω της επικάθισης σωµατιδίων στην εξωτερική επιφάνειά τους. ιάβρωση των υλικών των κτιρίων / υποδοµών, σαν αποτέλεσµα των χηµικών, φυσικών και βιολογικών διεργασιών που αναπτύσσονται στην επιφάνειά τους. οµικές καταστροφές. Οι επιπτώσεις αυτές αν και σπάνιες είναι δυνατόν να προκληθούν από την παρατεταµένη έκθεση των υλικών σε υψηλά επίπεδα ρύπανσης και ταυτόχρονη παράλειψη υλοποίησης βασικών εργασιών συντήρησης.

99 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΟΦΕΛΟΥΣ ελκυστικότητα της αντίστοιχης επένδυσης σε συνδυασµό µε την βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων που συνεπάγεται η εφαρµογή της κόστος εφαρµογής αποτελεί εί βασικό κριτήριο λήψης αποφάσεων και υλοποίησης σχετικών επενδύσεων

100 Εφαρµογή Β Τ α) Β Τ των οποίων η εφαρµογή συνεπάγεται άµεσο οικονοµικό όφελος (win win) οικονοµικά ελκυστικές χωρίς να απαιτείται πρόσθετη - άµεση ή έµµεση - οικονοµική ενίσχυση (επιχορηγήσεις, φοροαπαλλαγές κ.ά) από κρατικούς φορείς για την υλοποίησή τους. µείωση των υφιστάµενων δαπανών της µονάδας λόγω εξοικονόµησης εισροών όπως είναι η ενέργεια και οι πρώτες ύλες,, ή / και ενδέχεται να οδηγήσουν σε σηµαντικά οφέλη λόγω περιορισµού εκροών όπως τα υγρά απόβλητα. Μέσω των εξοικονοµήσεων επιτυγχάνεται µείωση του κόστους προµήθειας καυσίµων και πρώτων υλών, ενώ ο περιορισµός της παραγόµενης ποσότητας αποβλήτων οδηγεί σε µείωση του κόστους επεξεργασίας και διάθεσης αυτών β) Β Τ που καθίστανται οικονοµικά ελκυστικές µε την ενσωµάτωση του περιβαλλοντικού κόστους - οφέλους που απορρέει από την εγκατάσταση και τη λειτουργία των Β Τ στις µονάδες. Προέρχεται από τη µείωση των αερίων ρύπων και αποτιµάται σε οικονοµικούς όρους µε κατάλληλη µεθοδολογία γ) Β Τ χαµηλής προτεραιότητας.

101 Λόγος οφέλους-κόστους ο λόγος οφέλους-κόστους προσδιορίζει τη σχέση ωφελειών και δαπανών εκφράζοντας το αναµενόµενο κέρδος για µοναδιαίο κόστος. Πιο συγκεκριµένα, όσο µεγαλύτερη είναι η τιµή του λόγου τόσο µεγαλύτερα αναµένονται τα κέρδη σε σχέση µε τις απαιτούµενες δαπάνες. Έτσι, σύµφωνα µε την προτεινόµενη µεθοδολογία,, η τιµή του λόγου οφέλους-κόστους αποτελεί ένδειξη για την αποδοτικότητα της όλης επένδυσης. Άλλοι δείκτες όπως : ο εσωτερικός βαθµός απόδοσης (IRR), ο χρόνος απόσβεσης,, η καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ) Οι δυο πρώτοι δεν εξυπηρετούν το στόχο της ανάλυσης κόστους οφέλους και δεν διευκολύνουν το συνυπολογισµό του περιβαλλοντικού οφέλους, ενώ η ΚΠΑ εκφράζει το καθαρό κέρδος (ή ζηµία) της επένδυσης σε απόλυτους όρους.

102 Προσδιοριστικοί παράγοντες κόστους

103 Προσδιοριστικοί παράγοντες οφέλους

104 Στάδια οικονοµικής αξιολόγησης Υπολογισµός κόστους επένδυσης. διαµορφώνεται ο πίνακας των συνολικά απαιτούµενων χρηµατοροών για την πραγµατοποίηση των σχετικών επενδύσεων. Υπολογισµός κόστους λειτουργίας και συντήρησης. υπολογίζεται για το κόστος λειτουργίας και συντήρησης, το οποίο προκύπτει ως άθροισµα των αντίστοιχων προσδιοριστικών του παραγόντων. Υπολογισµός οικονοµικού οφέλους.. α) δείκτες που εκφράζουν ποσότητες εξοικονοµούµενων πρώτων / βοηθητικών υλών και καυσίµων,, β) συντελεστές που προσδιορίζουν µεταβολή στην παραγωγή υγρών, στερεών αποβλήτων και λάσπης και γ) αντίστοιχες τιµές πώλησης ή επεξεργασίας των υλικών. Σηµειώνεται ότι στην κατηγορία των ωφελειών συγκαταλέγεται και η υπολειµµατική αξία (Residual value) ) των επιλεγόµενων Β Τ ως έµµεσο οικονοµικό όφελος. H υπολειµµατική αξία που υπολογίζεται για κάθε εφαρµοζόµενη Β Τ προστίθεται στα οικονοµικά οφέλη που αντιστοιχούν στο τελευταίο έτος του χρονικού ορίζοντα της ανάλυσης. Υπολογισµός λόγου οφέλους-κόστους

105 Υπολογισµός λόγου οφέλους- κόστους

106 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ / ΟΦΕΛΟΥΣ Μείωση των επιπτώσεων που προκαλούνται από αέριους ρύπους καθώς και από υγρά ή/και στερεά απόβλητα. Οι επιπτώσεις αυτές αν και αντιστοιχούν σε κάποια χρηµατική αξία δεν ενσωµατώνονται στη κλασσική οικονοµική ανάλυση εξαιτίας της δυσκολίας να απεικονισθεί η υποβάθµιση ή βελτίωση της ποιότητας περιβάλλοντος σε χρηµατικούς όρους, και για το λόγο αυτό χαρακτηρίζονται ως «εξωτερικές οικονοµίες»» (externalities). Οι εξωτερικές περιβαλλοντικές οικονοµίες, αντιπροσωπεύουν τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και στο περιβάλλον που συνεπάγεται η έκλυση περιβαλλοντικών φορτίων εξαιτίας µιας βιοµηχανικής δραστηριότητας, οι οποίες και δεν συµπεριλαµβάνονται στις τιµές της αγοράς. Το κόστος αυτό, ακριβώς λόγω του ότι δεν απεικονίζεται στις υφιστάµενες τιµές της αγοράς, χαρακτηρίζεται ως "εξωτερικό κόστος" (external cost) και έχει ιδιαίτερη σηµασία καθώς µεταβιβάζεται είτε εξ ολοκλήρου στη σηµερινή κοινωνία, είτε και σε επόµενες γενιές.

107 Συγκριτική θεώρηση του κόστους δύο τεχνολογιών ηλεκτροπαραγωγής στη βάση της ενσωµάτωσης ή µη του εξωτερικού κόστους

108 Αποτίµηση ωφελειών από την εφαρµογή Β Τ Ανάλυση της παραγωγικής διαδικασίας σε επιµέρους στάδια- διεργασίες ανάλογα µε την χρησιµοποιούµενη αντιρρυπαντική τεχνολογία Ενσωµάτωση κατάλληλων Β Τ (µε βάση τους αντίστοιχους καταλόγους) σε κάθε επιµέρους στάδιο-διεργασία διεργασία Σύνδεση κάθε υποψήφιας Β Τ µε τους αντίστοιχους περιβαλλοντικούς (συντελεστές εκποµπής) και οικονοµικούς (οφέλη και κόστη) δείκτες ηµιουργία προφίλ προφίλ τυπικής µονάδας ως προς στάδια-διεργασίες διεργασίες και χρησιµοποιούµενη αντιρρυπαντική τεχνολογία (Πηγή: Εργο απογραφής Υ.ΠΕ.ΧΩ. Ε ) Αποτίµηση περιβαλλοντικού και οικονοµικού οφέλους από την εφαρµογή Β Τ

109 Αποτίµηση περιβαλλοντικού οφέλους Στόχοι 1. Σύνδεση κάθε Β Τ µε ποσοτικά δεδοµένα για τον υπολογισµό αέριων εκποµπών και όγκου υγρών 2. Αποτίµηση περιβαλλοντικού φορτίου πριν και µετά την εφαρµογή Β Τ Εργαλεία Συντελεστές εκποµπής αερίων ρύπων και υγρών αποβλήτων και δυναµικότητες,, για κάθε στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας, τυπική µονάδα και κλάδο / υποκλάδο Εγκατεστηµένες τεχνολογίες Εφαρµόσιµες Β Τ Βήµατα 1. Υπολογισµός αέριων εκποµπών / όγκου υγρών αποβλήτων υφιστάµενης κατάστασης 2. Υπολογισµός αέριων εκποµπών / όγκου υγρών αποβλήτων µετά την εφαρµογή Β Τ 3. Περιβαλλοντικό αποτέλεσµα από την εφαρµογή Β Τ

110 Αποτίµηση οικονοµικού οφέλους Στόχοι 1. Σύνδεση κάθε Β Τ µε ποσοτικά δεδοµένα για τον υπολογισµό απαιτούµενων δαπανών και αναµενόµενου οφέλους 2. Οικονοµική αξιολόγηση Β Τ που µπορούν να εφαρµοστούν στην τυπική µονάδα ενός κλάδου / υποκλάδου Εργαλεία 1. είκτες ιδιωτικού οικονοµικού κόστους για κάθε Β Τ Κόστος επένδυσης (αγορά εξοπλισµού, εγκατάσταση κ.λ.π) Κόστος λειτουργίας και συντήρησης (καύσιµα, πρώτες ύλες, εργατικά κ.λ.π) 2. είκτες οικονοµικών ωφελειών από την εφαρµογή Β Τ Εσοδα (πώληση παραπροϊόντων, υπολλειµατική αξία επένδυσης κ.ά) Μείωση υφιστάµενων δαπανών (ανάκτηση υλικών, εξοικονόµηση, αποφυγή επεξεργασίας αποβλήτων κ.ά)

111 Αποτίµηση οικονοµικού οφέλους Μέθοδος Ανάλυση Κόστους Οφέλους (Cost( Benefit Analysis) Αποτίµηση ελκυστικότητας επενδύσεων (έλεγχος λόγου οφέλους / κόστους) Βήµατα 1. Υπολογισµός κόστους επένδυσης 2. Υπολογισµός κόστους λειτουργίας και συντήρησης 3. Υπολογισµός οικονοµικού οφέλους 4. Υπολογισµός λόγου οφέλους-κόστους

112 Μεθοδολογικά προβλήµατα Κριτήρια προσδιορισµού τυπικής µονάδας Ενσωµάτωση Β Τ (ποιες Β Τ, γιατί, σε ποιο στάδιο;) Εύρεση ποσοτικών δεδοµένων ως προς την εφαρµογή Β Τ (βαθµοί απόδοσης, οφέλη, κόστη) Απουσία καταλόγου υποψήφιων Β Τ για συγκεκριµένο κλάδο (δεν υπάρχει BREF) υσκολία προσδιορισµού τυπικής µονάδας για συγκεκριµένο κλάδο (δεν υπάρχουν στοιχεία για τις µονάδες του κλάδου στο έργο της απογραφής) υσκολία εύρεσης συντελεστών εκποµπής για επιµέρους στάδιο-διεργασία διεργασία

113 Βήµατα 1. Αρχικός διαχωρισµός (κατηγοριοποίηση) Β Τ µέσω της Ανάλυσης Κόστους Οφέλους µόνο µε ιδιωτικο-οικονοµικά οικονοµικά κριτήρια Β Τ µε Ο / Κ > 1 ( win( win-win win Β Τ) Β Τ µε Ο / Κ < 1 2. Αποτίµηση περιβαλλοντικού κόστους οφέλους που σχετίζεται µε την εφαρµογή Β Τ Προσδιορισµός µεταβολών των περιβαλλοντικών οχλήσεων ως αποτέλεσµα των Β Τ Υπολογισµός µεταβολών των συγκεντρώσεων αερίων ρύπων Εκτίµηση ζηµίας εκφραζόµενης σε φυσικούς όρους Εκφραση των φυσικών επιπτώσεων σε οικονοµικούς όρους 3. Τελική κατηγοριοποίηση Β Τ µε ενσωµάτωση του περιβαλλοντικού κόστους οφέλους (3 κατηγορίες) Win-win Β Τ Οικονοµικά ελκυστικές Β Τ (αν ληφθεί υπ όψιν και το περιβαλλοντικό κόστος όφελος) ή αλλιώς ιονεί win-win win Β Τ Σχετικά χαµηλής προτεραιότητας Β Τ

114 Μεθοδολογίες εκτίµησης του εξωτερικού περιβαλλοντικού κόστους - οφέλους Συνάρτηση Ζηµίας Στόχος της µεθόδου είναι η αποτίµηση των εξωτερικών οικονοµιών µε βάση τη διάθεση που επιδεικνύει η κοινωνία να πληρώσει προκειµένου να διατηρήσει ένα αγαθό ή την απαίτησή της να αποζηµιωθεί για την απώλεια του αγαθού αυτού (Pearce and Turner 1990). Αποτελεί µια αναλυτική διαδικασία που εξετάζει βήµα προς βήµα µια ακολουθία διεργασιών µέσω των οποίων η εκποµπή ενός φορτίου (ανεπιθύµητου ή ωφέλιµου) από µια δραστηριότητα δηµιουργεί προς το κοινωνικό σύνολο οικονοµική ζηµία ή αντίστοιχα οικονοµικό όφελος.

115

116 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Η συνολική οικονοµική αξία του φυσικού περιβάλλοντος θεωρείται ότι είναι το άθροισµα της χρηστικής (user value) και της εσωτερικής (intrinsic value) του αξίας Η χρηστική του αξία έχει να κάνει µε τις υπηρεσίες που το φυσικό περιβάλλον άµεσα ή έµµεσα προσφέρει και που µπορούν να αφορούν στην προσφορά τόσο καταναλωτικών όσο και µη καταναλωτικών αγαθών (Pearce and Markandya, 1989). Για µια ολοκληρωµένη αποτίµηση της χρηστικής αξίας του φυσικού περιβάλλοντος θα πρέπει να συµπεριληφθούν και οι εκτιµήσεις εκείνων που αν και δεν θέλουν να κάνουν κάποια χρήση του, εντούτοις επιθυµούν να διατηρήσουν το ενδεχόµενο µιας τέτοιας χρήσης στο µέλλον. Το όφελος που προσφέρει η εξασφάλιση ότι το υπό θεώρηση αγαθό θα είναι διαθέσιµο στο µέλλον για να χρησιµοποιηθεί είτε από την παρούσα είτε από µελλοντικές γενιές οδηγεί τους ανθρώπους στην επιθυµία να πληρώσουν προκειµένου να διατηρήσουν την προοπτική αυτή.. Η αξία αυτή είναι γνωστή στους οικονοµολόγους ως αξία ενδεχόµενης χρήσης (option value). Ο προσδιορισµός της εσωτερικής αξίας του περιβάλλοντος παρουσιάζει σαφώς περισσότερες δυσκολίες και ασάφειες. Αφορά αξίες που βρίσκονται στη φύση των αγαθών αυτών και δεν έχει να κάνει µε κάποια χρήση τους ή ακόµα και µε δυνατότητα χρήσης τους.

117 Οικονοµική αποτίµηση των επιπτώσεων της αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία - θνησιµότητα Στο παρελθόν έχουν χρησιµοποιηθεί διάφορες τεχνικές προκειµένου να υπολογισθεί σε οικονοµικούς όρους η «στατιστική αξία της ζωής»» (Value of Statistical Life). Με τις τεχνικές αυτές επιχειρείται να προσδιορισθούν εµπειρικές σχέσεις που συσχετίζουν την προθυµία για πληρωµή (Willingnes to Pay - WTP) ενός ιδιώτη προκειµένου να αποφύγει την έκθεση σε αυξηµένο ρίσκο θνησιµότητας ή την απαίτηση για αποζηµίωση (Willingnes to Accept - WTA) προκειµένου ο κίνδυνος αυτός να γίνει αποδεκτός. Πιο συγκεκριµένα για το σκοπό αυτό έχουν χρησιµοποιηθεί οι µέθοδοι: Αποζηµίωσης-ρίσκου (Wage Risk Method), η οποία συσχετίζει την αποζηµίωση που λαµβάνει ένας εργαζόµενος µε την επικινδυνότητα της εργασίας του. Εξαρτηµένης αξιολόγησης (Contingent Valuation Method), η οποία προσδιορίζει µε τη βοήθεια ερωτηµατολογίων τις WTP και WTA σε σχέση µε µέτρα που µειώνουν την πιθανότητα θνησιµότητας (προθυµία για πληρωµή) ) ή για καταστάσεις που την αυξάνουν (απαίτηση για αποζηµίωση). Αποτρεπτικής συµπεριφοράς (Avertive( Behaviour Approach), η οποία εκτιµά την προθυµία για πληρωµή προκειµένου να µειωθεί ο κίνδυνος θνησιµότητας στη βάση των δαπανών που πραγµατοποιούνται οικειοθελώς για τη µείωση της έκθεσης σε κίνδυνο και εποµένως της πιθανότητας θνησιµότητας.

118 Η προτεινόµενη τιµή από το πρόγραµµα ExternE για τη στατιστική «Αξία του Έτους Ζωής» ανέρχεται σε Η τιµή αυτή εκφράζει την προθυµία για πληρωµή προκειµένου το προσδόκιµο ζωής για ένα άτοµο να αυξηθεί κατά ένα έτος, και θεωρείται ότι γίνεται µέσω ετήσιων πληρωµών κατά τη διάρκεια µιας δεκαετίας.

119 Οικονοµική αποτίµηση των επιπτώσεων της αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία νοσηρότητα Η έκθεση του πληθυσµού σε αυξηµένες συγκεντρώσεις αέριων ρυπαντών προκαλεί µια σειρά από ασθένειες και διαταραχές, οι οποίες ανά περίπτωση µπορούν να εµφανισθούν είτε άµεσα είτε σε µακροχρόνια βάση. Οι τρεις βασικές αυτές κατηγορίες κόστους περιλαµβάνουν: Ιατρικές δαπάνες (resource costs), που καταβάλλονται τόσο από το σύστηµα υγείας σε µια χώρα ή από ασφαλιστικούς οργανισµούς / εταιρείες όσο και από τους ίδιους τους ασθενείς ή τις οικογένειές τους προκειµένου να θεραπευθούν. Κόστος ευκαιρίας (opportunity costs), που σχετίζεται µε την απώλεια ωρών εργασίας ή/και παραγωγικότητας καθώς και µε την απώλεια ελεύθερου χρόνου λόγω της εµφάνισης των υπό θεώρηση ασθενειών / διαταραχών. Κόστος δυσφορίας (disutility), που περιλαµβάνει οικονοµικά και κοινωνικά κόστη εξαιτίας της µειωµένης απασχόλησης σε επιθυµητές δραστηριότητες, του αισθανόµενου πόνου, της προκαλούµενης ανησυχίας για το µέλλον, της προκαλούµενης ανησυχίας σε άλλα µέλη της οικογένειες και του κοινωνικού περίγυρου, κλπ.

120

121 Οικονοµική αποτίµηση των επιπτώσεων στη γεωργία Μια ολοκληρωµένη οικονοµική αποτίµηση των επιπτώσεων της αέριας ρύπανσης στη γεωργία θα πρέπει να συµπεριλαµβάνει τη µεταβολή του γεωργικού εισοδήµατος και της αξίας της γεωργικής παραγωγής από τις προκαλούµενες διακυµάνσεις στην παραγόµενη ποσότητα της αγροτικής παραγωγής, τις µεταβολές στις τιµές των αγροτικών προϊόντων εξαιτίας υπερπαραγωγής ή της στενότητας παραγωγής, τις µεταβολές στην αξία της γης, τις πρόσθετες δαπάνες που θα πρέπει να αναληφθούν για τη φροντίδα των καλλιεργειών και των εδαφών, τα µακρο-οικονοµικά οικονοµικά κόστη / οφέλη από τη µεταβολή της αποδοτικότητας των καλλιεργούµενων εδαφών, κλπ. Στο πλαίσιο της παρούσας ανάλυσης, και δεδοµένου ότι το περιβάλλον αναφοράς σε τοπικό επίπεδο κυρίως αφορά σε αστικές χρήσεις γης, εξετάζονται µόνο οι εξωτερικές οικονοµίες που σχετίζονται µε: Μεταβολές στην αξία της γεωργικής παραγωγής εξαιτίας αυξο-µειώσεων της αποδοτικότητας των καλλιεργειών λόγω της αέριας ρύπανσης. Μεταβολές στις δαπάνες λίπανσης και αποκατάστασης των εδαφών που απαιτούνται λόγω µεταβολών στην όξινη απόθεση και στην απόθεση αζώτου.

122

123 Οικονοµική αποτίµηση των επιπτώσεων στα υλικά Με τη χρήση των συναρτήσεων έκθεσης- απόκρισης κατά το προηγούµενο στάδιο της µεθόδου ΣΖ υπολογίζεται η απώλεια πάχους ή µάζας που υφίστανται διάφορες κατηγορίες υλικών από την έκθεσή τους στην αέρια ρύπανση. Η οικονοµική αποτίµηση των επιπτώσεων αυτών γίνεται στη βάση της συχνότητας διενέργειας και του κόστους των εργασιών συντήρησης / επιδιόρθωσης που απαιτούνται για την αποκατάσταση των προκαλούµενων ζηµιών.

124

125 Παράδειγµα : Αποτελέσµατα για την Πόλη του Μεξικού Source: McKinley et al (CO2 reductions valued at US$ 7(2-22) per ton)

126 Source: McKinley et al 2005 Αποτελέσµατα για την Πόλη του Μεξικού