ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΛ/ΛΑΚ

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΛ/ΛΑΚ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο αρχείο αυτό θα βρείτε όλες τις απαραίτητες οδηγίες για την εγκατάσταση της Ηλεκτρονικής ιαδικτυακής Βιβλιοθήκης για το Ελεύθερο Λογισµικό / Λογισµικό Ανοιχτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ). Το περιεχόµενο του αρχείου αποτελείται από τρία µέρη: Ορισµός ΕΛ/ΛΑΚ (ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1) Οδηγίες εγκατάστασης Βιβλιοθήκης στον υπολογιστή του ιαχειριστή (Administratr) της βιβλιοθήκης (ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2) Οδηγίες χρήσης Βιβλιοθήκης για κάθε έναν από τους Χρήστες (Users) (ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3) 1.2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΛ/ΛΑΚ Γενικά Ελεύθερο Λογισµικό / Λογισµικό Ανοικτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ) είναι το λογισµικό που ο καθένας µπορεί ελεύθερα να χρησιµοποιεί, να αντιγράφει, να διανέµει και να τροποποιεί ανάλογα µε τις ανάγκες του. Είναι ένα εναλλακτικό µοντέλο ανάπτυξης και χρήσης λογισµικού που βασίζεται στην ελεύθερη διάθεση του πηγαίου κώδικα, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα αλλαγών ή βελτιώσεων ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες αυτού που το χρησιµοποιεί. Με βάση αυτή τη φιλοσοφία δηµιουργήθηκε µια µεγάλη κοινότητα χρηστών και προγραµµατιστών, οι οποίοι συνεργάζονται για τη συνεχή βελτίωση του λογισµικού, παρέχοντας γνώσεις και εργασία. Σήµερα λειτουργεί ένα παγκόσµιο ανοικτό δίκτυο προγραµµατιστών, οι οποίοι παράλληλα αναπτύσσουν και διορθώνουν τον κώδικα των προγραµµάτων, κυκλοφορώντας ταχύτατα νέες βελτιωµένες εκδόσεις λογισµικού. Με αυτό τον τρόπο συµβάλλουν καθηµερινά στην δηµιουργία νέων κοινών αγαθών. Το ιαδίκτυο αποτελεί το βασικό τρόπο πρόσβασης στο διαθέσιµο Ελεύθερο Λογισµικό. Η σχέση του ιαδικτύου και ΕΛ/ΛΑΚ, υπήρξε εξ αρχής στενή και αµφίδροµη. Η εξάπλωση του ΕΛ/ΛΑΚ έχει στηριχθεί στην ευρεία χρήση του ιαδικτύου και η διαδικασία ανάπτυξης και λειτουργίας του ιαδικτύου βασίζεται, κατά κύριο λόγο, σε ΕΛ/ΛΑΚ. Τέλος και το ιαδίκτυο νέας γενιάς αναπτύσσεται µε ανοιχτό λογισµικό. Το Λογισµικό Ανοιχτού Κώδικα, µε συνεχείς βελτιώσεις και αυξηµένη πλέον φιλικότητα προς το χρήστη, κερδίζει διαρκώς νέους φίλους παγκοσµίως. Στην εκπαίδευση, στη δηµόσια διοίκηση και στις επιχειρήσεις, οι ενδιαφερόµενοι ενηµερώνονται και αποκτούν ιδιαίτερα ελκυστικά εργαλεία, αξιόπιστα, σταθερά στη λειτουργία, και απαλλαγµένα από τα σηµαντικά κόστη απόκτησης και συνεχούς αναβάθµισης που απαιτούν τα κλειστά λογισµικά. Έτσι πλέον όλο και πιο πολλοί πόροι διατίθενται στην τεχνική υποστήριξη µε σηµαντικά οφέλη για την τοπική και εθνική οικονοµία. 1

2 1.2.2 Ορισµός Ελεύθερου Λογισµικού Είναι Ελεύθερο Λογισµικό αν ο χρήστης έχει: την ελευθερία να χρησιµοποιήσει/εκτελέσει το λογισµικό (πρόγραµµα) για κάθε σκοπό (ελευθερία 0) την ελευθερία να µελετήσει πως λειτουργεί το πρόγραµµα και να το προσαρµόσει στις ανάγκες του (ελευθερία 1) - προαπαιτεί πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα την ελευθερία να (ανά)διανείµει αντίγραφα για να βοηθήσει τους άλλους (ελευθερία 2) την ελευθερία να βελτιώσει το πρόγραµµα και να διαθέσει τις βελτιώσεις στο ευρύ κοινό, ώστε όλοι να επωφεληθούν (ελευθερία 3) - προαπαιτεί πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα Ορισµός Ανοιχτού Κώδικα Ανοικτός Κώδικας δεν σηµαίνει µόνο πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα. Η διανοµή πρέπει να συµµορφώνεται µε τα κριτήρια: Ελεύθερη αναδιανοµή ιανοµή και του πηγαίου κώδικα ιανοµή µε τους ίδιους όρους αλλαγών και λογισµικού που βασίζεται στο αρχικό. Άδεια αλλαγής του πηγαίου κώδικα (η µέθοδος εφαρµογής αρχείων αλλαγών - patches) Καµία διάκριση απέναντι σε άτοµα ή οµάδες Καµία διάκριση απέναντι σε πεδία εφαρµογής Ελεύθερη διανοµή της άδειας χρήσης Άδεια χρήσης που δεν εξαρτάται από συγκεκριµένη διανοµή Άδεια χρήσης που δεν περιορίζει άλλο λογισµικό Άδεια χρήσης που είναι τεχνολογικά ουδέτερη Οµοιότητες και ιαφορές του Ελεύθερου Λογισµικού Λογισµικού Ανοιχτού Κώδικα Οι διαφορές µεταξύ Ελεύθερου Λογισµικού και Λογισµικού Ανοικτού Κώδικα είναι µηδαµινές. Συνήθως ότι ανήκει στην κατηγορία του Ελεύθερου Λογισµικού ανήκει και σε αυτήν του Λογισµικού Ανοικτού Κώδικα. Και τα δύο δίνουν στον χρήστη πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα και δυνατότητα να τον αλλάξει. Μερικές, όµως, άδειες πνευµατικών δικαιωµάτων για το Λογισµικό Ανοικτού Κώδικα είναι πολύ περιοριστικές για να θεωρηθούν συµβατές µε το Ελεύθερο Λογισµικό. Η µόνη διαφορά βρίσκεται στην φιλοσοφία: Οι οµάδες ανάπτυξης ελεύθερου λογισµικού οδηγούνται από την ιδέα της ελευθερίας των πληροφοριών και της ανιδιοτελούς προσφοράς. Οι οµάδες ανάπτυξης λογισµικού ανοικτού κώδικα δίνουν πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα επειδή πιστεύουν ότι αυτό θα βοηθήσει στην βελτιστοποίηση του προγράµµατος, καθώς αυτό θα µπορεί να ελεγχθεί και να βελτιωθεί από µεγάλο αριθµό χρηστών, κάνοντας το λογισµικό καλύτερο, έτσι ώστε να µπορούν να το εκµεταλλευτούν εµπορικά. 2

3 1.3 Ιστορία του ΕΛ/ΛΑΚ Ιστορία του ΕΛ/ΛΑΚ: Συνοπτικά 1983: Εκκίνηση του έργου GNU από το Richard Stallman 1986: ηµιουργείται το ίδρυµα ελεύθερου λογισµικού 1989: ηµοσιεύεται η πρώτη έκδοση της Γενικής Aδειας ηµόσιας Χρήσης GNU (GNU GPL) 1991: Ξεκινά η κατασκευή του λειτουργικού συστήµατος Linux από το Linus Trvalds. 1993: Εµφάνιση των πρώτων διανοµών GNU/Linux 1998: Χρησιµοποιείται για πρώτη φορά ο όρος Ανοικτός Κώδικας Ιστορία του ΕΛ/ΛΑΚ: 1950's 1960's Σχεδόν όλο το λογισµικό παράγεται από τη συνεργασία ακαδηµαϊκών και ερευνητών και παρέχεται µαζί µε το υλισµικό. Το κόστος παραγωγής του περιλαµβάνεται στην τιµή του λογισµικού. Τα λειτουργικά συστήµατα διανέµονται ελεύθερα και συντηρούνται από την κοινότητα των χρηστών τους. Ο πηγαίος κώδικας διατίθεται µαζί µε το λογισµικό,nκαθώς οι χρήστες συχνά κάνουν µετατροπές, παρεµβάσεις και βελτιώσεις. Οµάδες χρηστών όπως οι SHARE (IBM 701) και DECUS (DEC) σχηµατίζονται για την ανταλλαγή και βελτίωση λογισµικού Ιστορία του ΕΛ/ΛΑΚ: Τέλη 1960's Το κόστος παραγωγής και συντήρησης λογισµικού για τους κατασκευαστές υλισµικού αυξάνεται. Αρχίζει να αναπτύσσεται µια βιοµηχανία παραγωγής λογισµικού προς πώληση ανεξάρτητα από το λογισµικό. Το 1969 η αποκλειστική διάθεση λογισµικού µαζί µε το υλισµικό κρίνεται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ ως βλαπτική για τον ανταγωνισµό Ιστορία του ΕΛ/ΛΑΚ: 1970's 's: H AT&T διαθέτει πρώιµες εκδόσεις του λειτουργικού συστήµατος UNIX δωρεάν στην κυβέρνηση και την ακαδηµαϊκή κοινότητα, αλλά χωρίς άδεια αναδιανοµής και διανοµής τροποιήσεων. 3

4 1976: O Bill Gates συντάσσει την Ανοικτή επιστολή προς Χοµπίστες, ισχυριζόµενος ότι αυτό που οι hackers αποκαλούσαν µοίρασµα ήταν γι αυτόν κλοπή. 1979: Η ΑΤ&Τ αρχίζει να θέτει σε ισχύ περιοριστικές άδειες χρήσης εφόσον κρίνει ότι θα έχει κέρδη πωλώντας το λειτουργικό σύστηµα UNIX. Τέλη 1970's αρχές 1980's: Η βιοµηχανία λογισµικού αρχίζει να χρησιµοποιεί τεχνικά µέτρα, όπως η διάθεση µόνο των εκτελέσιµων µορφών των προγραµµάτων, προκειµένου να αποτρέψει τους χρήστες Η/Υ να µελετούν και να προσαρµόζουν το λογισµικό. 1980: Ο νόµος περί πνευµατικής ιδιοκτησίας (cpyright) επεκτείνεται και στο λογισµικό Ιστορία του ΕΛ/ΛΑΚ: : Ο Richard Stallman ανακοινώνει το έργο GNU για την παραγωγή ενός πλήρους λειτουργικού συστήµατος απαλλαγµένου από περιορισµούς στη διανοµή και χρήση του πηγαίου του κώδικα. Επιλέγεται η αρχιτεκτονική UNIX. 1985: Ιδρύεται από τον Richard Stallman το ίδρυµα ελεύθερου λογισµικού (Free Sftware Fundatin). 1986: ηµοσιεύεται ο πρώτος ορισµός του Ελεύθερου Λογισµικού. 1989: ηµοσιεύεται η πρώτη έκδοση της Γενικής Aδειας ηµόσιας Χρήσης GNU (GNU GPL) 1991: Έχει ήδη ολοκληρωθεί η ανάπτυξη πολλώνεργαλείων και βοηθητικών εφαρµογών. Κάποια έχουν ήδη γίνει κυρίαρχα στην αγορά (GNUCmpiler Cllectin, GNU Debugger, GNU Emacs). Ο πυρήνας του λειτουργικού (HURD) συνεχώς καθυστερεί Ιστορία του ΕΛ/ΛΑΚ: 1991 ηµιουργία του Linux Ο Φιλανδός Linus Trvalds αρχίζει να κατασκευάζει τον πυρήνα Linux. Αρχικός σκοπός του η κατασκευή ενός προσωµοιωτή τερµατικού, προκειµένου να έχει πρόσβαση στα συστήµατα UNIX που διέθετε το Πανεπιστήµιο του Ελσίνκι. Αναπτύσσει για την αρχιτεκτονική του προσωπικού του υπολογιστή (80386). Η ανάπτυξη γίνεται σε Minix µε χρήση του GNU C cmpiler. Ανακοινώνει το έργο του στο Usenet στο newsgrup "cmp.s.minix." 4

5 1.3.7 Ιστορία του ΕΛ/ΛΑΚ: : T Linux αδειοδοτείται κάτω από την GPL. 1993: Ξεκινά το Debian GNU/Linux, η πρώτη διανοµή GNU/Linux από τον Ian Murdck. Κυκλοφορούν τα ελεύθερα λ/σ FreeBSD και NetBSD. 1994: Κυκλοφορεί το Red Hat Linux 1.0, η πρώτη εµπορική διανοµή GNU/Linux. Εταιρίες αρχίζουν να διαθέτουν προϊόντα βασισµένα στο Linux και διανοµές µε εταιρική υποστήριξη. ηµιουργείται το Αpache Grup που θα αναπτύξει το ελεύθερο λογισµικό διακοµιστών διαδικτύου Apache. Ξεκινά η ανάπτυξη της γλώσσας PHP. 1995: Πρώτη έκδοση ελεύθερου λογισµικού σχεσιακών βάσεων δεδοµένων MySQL : Ξεκινάνε τα έργα KDE και GNOME (ολοκληρωµένα γραφικά περιβάλλοντα ελεύθερου λογισµικού). 1998: Ο φυλλοµετρητής Netscape Navigatr διατίθεται ως ελεύθερο λογισµικό. ηµιουργία της Πρωτοβουλίας Ανοικτού Κώδικα 1999: ηµιουργείται η σουίτα γραφείου ελεύθερου λογισµικού OpenOffice από το Sun StarOffice. Τέλη 1990's: Το ελεύθερο λογισµικό κυριαρχεί στους διακοµιστές διαδικτύου. Ο Apache είναι ο δηµοφιλέστερος web server, ενώ συστήµαταεξοπλισµένα µε Linux, Apache, MySQL και PHP φιλοξενούν τις περισσότερες διαδικτυακές εφαρµογές. Η συντριπτική πλειοψηφία των υποδοµών του διαδικτύου στηρίζονται σε ελεύθερο λογισµικό Ιστορία του ΕΛ/ΛΑΚ: : Ιδρύεται το Open Surce Develpment Lab (OSDL) Η ΙΒΜ αρχίζει να υποστηρίζει το Linux στα προϊόντα της. 2001: H Apple διαθέτει το MacOS X v10 ο πυρήνας οποίου βασίζεται σε ελεύθερο λογισµικό. 2003: Η SCO καταθέτει µήνυση στην IBM για παραβίαση cpyright κατά τη µεταφορά κώδικα από το UNIX στο Linux. 2004: Η Dell διαθέτει τους πρώτους desktp υπολογιστές µε προεγκατεστηµένο Linux. ιατίθεται η πρώτη έκδοση της διανοµής Ubuntu Linux. T mzilla fundatin διαθέτει τον firefx

6 2005: 2006: Η Sun διαθέτει το OpenSlaris. Ανακοινώνεται το έργο One Laptp Per Child. 2007: 2008: Η Micrsft συνάπτει συµφωνία προστασίας πατεντών µε τη Nvel. Κυβερνήσεις ξεκινούν διαδικασίες µετάβασης του δηµόσιου τοµέα σε ελεύθερο λογισµικό. Εκδίδεται η 3η έκδοση της άδειας χρήσης GPL. Το Java Develpment Kit διατίθεται κάτω από την GPL. Ο πυρήνας Linux ξεπερνά τις γραµµές κώδικα. Το Linux Fundatin εκδίδει µελέτη σχετικά µε την ανάπτυξη του πυρήνα Linux. Red Hat, Nvell, IBM, Intel, SGI, Oracle, HP, Cisc, Ggle, Fujitsu είναι µερικές µόνο από τις εταιρίες που βρίσκονται στην κορυφή του πίνακα συνεισφορών κώδικα. 1.4 Η φιλοσοφία του ΕΛ/ΛΑΚ Ελεύθερη διάδοση της γνώσης Συνεργασία Συµµετοχή Κοινωνική αλληλεγγύη ιαφάνεια Κοινή χρήση Αυτο-οργάνωση Ο άνθρωπος στο επίκεντρο Εάν έχεις ένα µήλο και εγώ έχω ένα µήλο και ανταλλάξουµε τα µήλα, τότε εσύ και εγώ θα έχουµε πάλι από ένα µήλο. Εάν όµως έχεις µια ιδέα και εγώ έχω µια ιδέα και ανταλλάξουµε αυτές τις ιδέες, τότε κάθε ένας από µας θα έχει δύο ιδέες. Gerge Bernard Shaw 1.5 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ/ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΕΛ/ΛΑΚ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Μικρό κόστος απόκτησης λογισµικού υνατότητα εγκατάστασης και χρήσης σε απεριόριστο αριθµό σταθµών εργασίας Ελευθερία στην πολιτική αναβάθµισης 6

7 υνατότητα προσαρµογής Έλλειψη δέσµευσης µε συγκεκριµένη εταιρεία ή/και προµηθευτή Αρκετά προγράµµατα ΕΛ/ΛΑΚ είναι πια τουλάχιστον τόσο ώριµα και εύχρηστα όσο και τα εµπορικά ισοδύναµα τους ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Ο αντίλογος θέλει το ΕΛ/ΛΑΚ να µην είναι και τόσο ελκυστικό και εστιάζει τη διαφωνία το σε διάφορα σηµεία: Κόστος το συνολικό κόστος (που περιλαµβάνει το κόστος εγκατάστασης, υποστήριξης, εκµάθησης κ.λπ.) είναι µεγαλύτερο για το ΕΛ/ΛΑΚ Ποιότητα / Αξιοπιστία το ΕΛ/ΛΑΚ δεν αναπτύσσεται µέσα από αυστηρά ελεγχόµενες διαδικασίες εξασφάλισης ποιότητας και δεν είναι τόσο αξιόπιστο Ασφάλεια διάφοροι κακόβουλοι µελετώντας τον πηγαίο κώδικα µπορούν να βρουν και να εκµεταλλευτούν κενά ασφαλείας Πρωτοτυπία το ΕΛ/ΛΑΚ δεν συνεισφέρει στην καινοτοµία αφού οτι αναπτύσσεται µιµείται τη λειτουργικότητα υπάρχοντος εµπορικού λογισµικού Επενδύσεις η εξάπλωση του ΕΛ/ΛΑΚ µπορεί να δηµιουργήσει οικονοµικά προβλήµατα στις εταιρείες ανάπτυξης λογισµικού που δεν θα µπορούν να επενδύουν στην έρευνα µε αποτέλεσµα η πρόοδος στην ανάπτυξη λογισµικού να σταµατήσει. 1.6 Α ΕΙΕΣ ΕΛ/ΛΑΚ ύο µεγάλες οµάδες αδειών χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ Υπάρχουν πολλές δεκάδες άδειες χρήσης λογισµικού ΕΛ/ΛΑΚ. Η συντριπτική όµως πλειοψηφία ΕΛ/ΛΑΚ χρησιµοποιεί µία από τέσσερις βασικές[τα]. Κάθε άδεια προσφέρει στον αποδέκτη όλες τις βασικές ελευθερίες και δικαιώµατα που αναφέραµε αλλά παρουσιάζει τις δικές της ιδιαιτερότητες και φυσικά διαφέρει στη διατύπωση. Η πιο σηµαντική ίσως διαφορά αφορά στην περίπτωση που ο αποδέκτης επιθυµεί να διανείµει (πουλήσει, χαρίσει κ.τ.λ) µε τη σειρά του το λογισµικό (είτε ως είναι, είτε αφότου το µετατρέψει). Σε αυτή την περίπτωση µπορούµε να ξεχωρίσουµε δύο µεγάλες οµάδες: τις προστατευτικές άδειες χρήσης (οι οποίες αναφέρονται και ως cpyleft) και τις µη προστατευτικές. Η διαφορά τους έγκειται σε έναν επιπλέον περιορισµό που θέτουν οι προστατευτικές άδειες χρήσης. 7

8 Συγκεκριµένα ο αποδέκτης του λογισµικού µπορεί να το διαθέσει σε τρίτους µόνο κάτω από το καθεστώς της ίδιας άδειας χρήσης µε αυτή κάτω από την οποία το έλαβε και ο ίδιος. Ο επιπλέον αυτός περιορισµός υπάρχει για να διασφαλίσει ότι κάθε αποδέκτης είτε του πρωτότυπου λογισµικού είτε λογισµικού που προκύπτει από την τροποποίηση του θα συνεχίσει να απολαµβάνει τις ίδιες ελευθερίες και δικαιώµατα. Η διαφορά αυτή επηρεάζει στην πράξη [ ΕΛ] µόνο τους χρήστες που: ΚΑΙ σκοπεύουν να τροποποιήσουν µια εφαρµογή ΕΛ/ΛΑΚ ΚΑΙ σκοπεύουν να διαθέσουν την τροποποιηµένη εφαρµογή κάτω από διαφορετική άδεια χρήσης από αυτή που είχαν την δυνατότητα[προ] οι ίδιοι να αποκτήσουν την αρχική εφαρµογή ΕΛ/ΛΑΚ. Η πλέον διαδεδοµένη άδεια χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ, η GPL, είναι προστατευτική. Η πιο γνωστή µη προστατευτική άδεια[εμ] είναι η BSD και είναι πιθανότατα η 2η πιο διαδεδοµένη άδεια ΕΛ/ΛΑΚ. Σε αυτό το σηµείο είναι καλό να αναφέρουµε µια συχνή παρεξήγηση σχετικά µε τη διαφορά µεταξύ Ελευθέρου Λογισµικού και Λογισµικού Ανοικτού Κώδικα: αρκετός κόσµος θεωρεί πως η διαφορά µεταξύ Ελευθέρου Λογισµικού και Λογισµικού Ανοικτού Κώδικα είναι πως το µεν Ελεύθερο προϋποθέτει µια προστατευτική άδεια ενώ το δε Ανοικτού Κώδικα αποδέχεται και τις µη προστατευτικές (ίσως επειδή το Freedm Sftware Fundatin προωθεί ως προτιµότερες τις προστατευτικές έναντι των µη προστατευτικών αδειών) Σύγκριση των αδειών ΕΛ/ΛΑΚ Άδεια Academic Free Apache Apple Public Surce Συγγραφέας Τελευταία Έκδοση Ηµεροµηνία ηµοσίευσης Σύνδεση µε κώδικα από άλλη άδεια Release changes under a different license Lawrence E. Rsen Ναι Ναι Ίδρυµα Apache Sftware Apple Cmputer Ναι Ναι Αύγουστος 6, 2003 Artistic Larry Wall Ναι With restrictins Berkeley Database BSD license Bst Sftware Cmmn Develpment and Distributin Cmmn Public Cryptix General Eclipse Public Oracle Crpratin? Regents f the University f Califrnia? 1.0 Sun Micrsystems 1.0 Φεβρουάριος 7, 2008 Ναι Οχι Οχι Οχι?? Ναι Ναι Αύγουστος 17, 2003 εκέµβριος 1, 2004 Ναι Ναι Ναι Ναι IBM 1.0 Μάιος 2001 Ναι Οχι Cryptix Fundatin? 1995 Ναι Ναι Ίδρυµα Eclipse 1.0? Ναι Οχι Educatinal? 1.0? Ναι Ναι 8

9 Cmmunity Eiffel Frum EUPL GNU General Public GNU Lesser General Public Hacktivism Enhanced-Surce Sftware Agreement NICE Ναι Ναι Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ίδρυµα Ελεύθερου Λογισµικού Ίδρυµα Ελεύθερου Λογισµικού Hacktivism/Cult f the Dead Cw 1.1 IBM Public IBM 1.0 Intel Open Surce ISC license LaTeX Prject Public MIT license / X11 license Mzilla Public Netscape Public OPaC Free Public Open Sftware Ιανουάριος 2009 Ναι With an explicit cmpatibility list 3.0 Ιούνιος 2007 Οχι Οχι 3.0 Ιούνιος 2007 Ναι Οχι? Νοέµβριος 26, 2002 Αύγουστος 1999?? Intel Crpratin?? Ναι Ναι Internet Systems Cnsrtium Ναι Ναι? Ιούνιος 2003 Ναι Ναι LaTeX prject 1.3c? Ναι Ναι MIT N/A 1988 Ναι Ναι Ίδρυµα Mzilla 1.1? Ναι Limited Netscape 1.1???? OPaC bright ideas? 1998 Οχι Οχι Lawrence Rsen Ναι Οχι OpenSSL license OpenSSL Prject???? PHP PHP Grup 3.01? Ναι Ναι Petic Alex Genaud Ναι Ναι Pythn Sftware Fundatin Pythn Sftware Fundatin 2? Ναι Ναι Q Public Trlltech?? Οχι Οχι Sun Industry Standards Surce Sun Micrsystems?? Ναι Οχι Sun Public Sun Micrsystems?? Ναι Οχι Sybase Open Watcm Public W3C Sftware Ntice and??? Ναι Οχι??? Ναι Ναι XFree86 1.1??? Ναι Ναι zlib/libpng license??? Ναι Ναι Zpe Public??? Ναι Ναι 9

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ο ΗΓΙΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ 2.1 Ο ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ ΣΑΣ ΕΝ ΕΧΕΙ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟ ΣΕΡΒΕΡ Αν είστε ο τυχερός ιδιοκτήτης της ιαδικτυακής Βιβλιοθήκης του ΕΛ/ΛΑΚ (Ελεύθερου Λογισµικού/Λογισµικού Ανοιχτού Κώδικα) στο CD (DVD) µε τη βιβλιοθήκη εκτός από αυτό το έγγραφο υπάρχει και το αρχείο (.zip) µε το όνοµα WebServers Bήµα 1: αποσυµπιέζετε αυτό το αρχείο στον υπολογιστή σας στο disc C Βήµα 2: ανοίγετε αυτό το αρχείο από τη θέση του στο disc C -> C\WebServers Θα δείτε τα τρία εικονίδια συντόµευσης µε ονόµατα Start servers, Restart servers, Stp servers Βήµα 3: θα αντιγράψετε αυτά τα εικονίδια στην επιφάνεια εργασίας Βήµα 4: Από την επιφάνεια εργασίας θα πατήσετε το εικονίδιο Start servers, θα εµφανιστεί µια µαύρη οθόνη στην οποία µπορεί να χρειαστεί να πατήσετε οποιοδήποτε γράµµα + Enter, θα εξαφανιστεί η οθόνη. Αν ο server λειτούργησε στο κάτω δεξί µέρος γραµµής εργαλείων θα εµφανιστεί ένα εικονίδιο πούπουλο µε το όνοµα Apache.exe Βήµα 5: Θα ανοίξετε το web brwser του υπολογιστή σας και στη γραµµή διευθύνσεων θα πληκτρολογήσετε και εµφανίζεται η πρώτη σελίδα της βιβλιοθήκης Μετά διαβάζετε της οδηγίες χρήσης της βιβλιοθήκης στο Κεφάλαιο 3 αυτού του εγγράφου. 2.2 Ο ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ ΣΑΣ ΕΧΕΙ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟ ΣΕΡΒΕΡ Bήµα 1: Στο CD (DVD) υπάρχει αρχείο µε το όνοµα site, το αντιγράφει στο Server του υπολογιστή του στο ριζικό Φάκελο του site. Bήµα 2: Θα δηµιουργήσετε την καινούρια βάση δεδοµένων - αρχείο db.sql (από CD) Bήµα 3: Θα µπίτε στο φάκελο admin\cnfig.php και θα διορθώσετε τα παρακάτω στοιχεία, αναλογα µε τις ριθύσεις του server σας. $hst = "myhst (usually lcalhst)"; $user = "myusername"; $passwrd = "mypasswrd"; $database = "mydatabesename"; 10

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Ο ΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΕΝΑΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ 3.1 ΜΗ ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΣ ΧΡΗΣΤΗΣ Αρχική Σελίδα Ο χρήστης µπαίνει στην σελίδα της βιβλιοθήκης, πληκτρολογώντας τη διεύθυνση της, π.χ.: (η διεύθυνση, που προτείνουµε εδώ είναι φανταστική λόγου ότι η βιβλιοθήκη ακόµα δεν είναι ανεβασµένη στο διαδίκτυο). Προφανώς ο χρήστης θα γνωρίζει από πριν τη διεύθυνση της ή θα µεταβεί σ αυτήν µέσω κάποιου link από άλλη ιστοσελίδα. Εικόνα 3.1 Μέρος αρχικής σελίδας της Βιβλιοθήκης Κατάλογος Λογισµικού Στο δεξί µέρος της σελίδας υπάρχει ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ µε τις κατηγορίες λογισµικού, που υπάρχουν στη Βιβλιοθήκη. Ο χρήστης επιλέγει τις κατηγορίες του λογισµικού οι οποίες των ενδιαφέρουν και πατάει το κουµπί «ΠΡΟΒΟΛΗ». Αν δεν ξέρει σε πια κατηγορία ακριβώς ανήκει το λογισµικό που ψάχνει µπορεί να επιλέξει την προβολή όλων των κατηγοριών και µετά να ψάξει µέσω άλλων «φίλτρων» που του προτείνει η βιβλιοθήκη στη συνέχεια. Ας υποθέσουµε ότι ο χρήστης µας θέλει να βρει λογισµικό που ανήκει στην κατηγορία EDUCATION του καταλόγου. Το «τσεκάρει» και το «προβάλει». Ο χρήστης µεταφέρεται στη σελίδα µε τα λογισµικά της κατηγορίας ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ (Εικόνα 3.2) 11

12 Εικόνα 3.2 Πίνακας µε τα Λογισµικά της κατηγορίας ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Στα πλαίσια εισαγωγής κειµένου µπορεί να ψάξει το λογισµικό που θέλει µε διάφορους τρόπους: µε εισαγωγή του Τίτλου του προγράµµατος (αν το γνωρίζει), µε Λέξη Κλειδί, διαλέγοντας (υπό)κατηγορία, αν ψάχνει λογισµικό συγκεκριµένα για κάποια Πλατφόρµα ή Άδεια. (Εικόνα 3.3) Πληκτρολογεί το επιθυµητό στοιχείο και πατάει το κουµπί «Ψάξε». Εικόνα 3.3 Φιλτράρισµα του πίνακα Για να µεταβεί στην σελίδα περιγραφής της εφαρµογής πατάει το κουµπάκι της προβολής Για να καθαρίσει το φίλτρο και να ψάξει το λογισµικό µε άλλα στοιχεία «κλειδιά», πατάει το Καθάρισµα φίλτρου. εν θα προβάλουµε σ αυτό το σηµείο κάποια παραδειγµατική σελίδα περιγραφής του λογισµικού, αλλά θα αφήσουµε τον χρήστη να την κοιτάξει µέσα από την ιστοσελίδα. 12

13 3.1.3 Άλλα δεδοµένα της ιστοσελίδας Εκτός από τη βιβλιοθήκη µε τα λογισµικά µέσα από την σελίδα ένας απλός χρήστης µπορεί να διαβάσει για τις πιο γνωστές άδειες του ΕΛ/ΛΑΚ, να βρει υπερσυνδέσεις για χρήσιµες ιστοσελίδες µε δωρεάν scripts, templates και µε κοινότητες των χρηστών του ΕΛ/ΛΑΚ στην Ελλάδα. Εκτός αυτού, ο χρήστης µπορεί να επικοινωνήσει µε τον διαχειριστή, να ζητήσει υποστήριξη και να εγγραφτεί ώστε να γίνει πιο δραστήριο µέλος των χρηστών της βιβλιοθήκης. 3.2 ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΣ ΧΡΗΣΤΗΣ Εγγραφή νέου χρήστη Για να εγγραφείτε στην ιστοσελίδα χρειάζεστε µόνο 2 λεπτά από το χρόνο σας για αυτή τη διαδικασία. Πάνω δεξιά στη σελίδα πηγαίνετε στην υπερσύνδεση Εγγραφή νέου χρήστη και µεταφέρεστε στη σελίδα µε φόρµα εισαγωγής των στοιχείων σας. (Εικόνα 3.4) Εικόνα 3.4 Εγγραφή νέου χρήστη Μετά από την εισαγωγή και αποστολή των στοιχείων θα είστε πλέον εγγεγραµµένος χρήστης της βιβλιοθήκης. Και από αυτή τη στιγµή θα µπαίνετε στη βιβλιοθήκη µε το όνοµα σας. Το «προνόµιο» που έχει ένας εγγεγραµµένος χρήστης από έναν µη εγγεγραµµένο είναι στη δυνατότητα του σχολιασµού ή µη των εφαρµογών της βιβλιοθήκης αντίστοιχα. ΠΡΟΣΟΧΗ: Στη φόρµα εγγραφής νέου χρήστη υπάρχει δυνατότητα να τσεκάρετε αν θέλετε να γίνετε επιµελητής (tutr) της βιβλιοθήκης. Θα εξηγήσουµε τι σηµαίνει αυτό στην Ενότητα Προσθήκη σχολίου 13

14 Ένας εγγεγραµµένος χρήστης της βιβλιοθήκης όταν προβάλει τη σελίδα του λογισµικού βλέπει το πλαίσιο κειµένου, όπου µπορεί να αφήσει την παρατήρηση του (Εικόνα 3.5). Είναι πολύ σηµαντικό για την ανάπτυξη, διάδοση και αύξηση του επιπέδου της βιβλιοθήκης. Εικόνα 3.5 Προσθήκη σχολίου 3.3 ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ Είστε επιµελητής (tutr) της βιβλιοθήκης Αν έχετε γίνει επιµελητής της βιβλιοθήκης τότε εκτός από τις δυνατότητες των δύο προηγούµενων κατηγοριών χρηστών µπορείτε να προσθέσετε/τροποποιήσετε σελίδες και λογισµικά. ΠΡΟΣΟΧΗ: εν γίνεστε άµεσα tutr της βιβλιοθήκης όταν το τσεκάρετε στην εγγραφή. Μόνο ο διαχειριστής (admin) της σελίδας µπορεί να σας κάνει επιµελητή της βιβλιοθήκης. Αν µπήκατε ως επιµελητής στο πάνω δεξιό µέρος της σελίδας θα δείτε τι µπορείτε να κάνετε ως επιµελητής και υπερσύνδεση για τις σελίδες επεξεργασίας (wrkspace) δεδοµένων (Εικόνα ). Εικόνα

15 Εικόνα 3.7 Σύστηµα διαχείρισης (fr tutr) Τροποποίηση σελίδων (Pages) Για να τροποποιήσετε τις ιστοσελίδες της βιβλιοθήκης πατάτε το κουµπί PAGES στη αρχική σελίδα του συστήµατος διαχείρισης (Εικόνα 3.7) Θα µεταβείτε στο πλαίσιο επεξεργασίας όπως στην Εικόνα 3.8 Εικόνα 3.8 Σύστηµα διαχείρισης σελίδων ( pages) Υπάρχουν όπως βλέπετε τρείς περιοχές της ιστοσελίδας της βιβλιοθήκης οι οποίες επεξεργάζονται µέσα από αυτό το πλαίσιο Tp Navigatin 15

16 Left Navigatin Left Navigatin 2 Tp Navigatin Left Navigatin Εικόνα 3.9 Περιοχές σελίδων ( pages) Left Navigatin 2 Εικόνα 3.10 Περιοχές σελίδων ( pages) Κάθε σελίδα της καθεµίας από τις τρείς περιοχές των σελίδων µπορείτε να Εµφανίσετε ή µη εµφανίσετε (πράσινο και κόκκινο κουµπάκι αντίστοιχα). Αλλαγή µε το πάτηµα του κουµπιού (Εικόνα ) Εικόνα

17 Εικόνα 3.12 Να την επεξεργαστείτε Να την διαγράψετε Επίσης, µπορείτε να Προσθέσετε (Add) άλλες σελίδες, Ταξινοµήσετε (Srt) και Ανανεώσετε (Refresh) υπάρχουσες σε κάθε µία από αυτές τις περιοχές (Εικόνα 3.8) Πρόσθεση σελίδων Όταν θα πατήσετε το κουµπάκι Add (Εικόνα 3.8) θα εµφανιστεί ένα πλαίσιο επιλογής της περιοχής της ιστοσελίδας που θέλετε να προσθέσετε τη καινούρια σελίδα (Εικόνα 3.13). Εικόνα 3.13 Επιλογή περιοχής για πρόσθεση σελίδας Ας υποθέσουµε ότι επιλέγουµε περιοχή Tp Navigatin και πατάµε Next. Εµφανίζεται ένα πλαίσιο όπως στην Εικόνα

18 Εικόνα 3.14 Πρόσθεση Νέας Σελίδας στην περιοχή Tp Navigatin Στο πλαίσιο Page Name, Title, Keywrds, Descriptin προσθέτουµε τα στοιχεία που χρειαζόµαστε Τα πιο απαραίτητα από αυτά είναι το Page Name και το Title. Και από κάτω το κείµενο που θέλουµε να εµφανίζεται στη σελίδα. Πατάµε Submit για την αποθήκευση ή Cancel για ακύρωση της καταχώρησης. Αν η σελίδα έχει αποθηκευτεί µε επιτυχία θα δείτε το αντίστοιχο µήνυµα. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ_1: Όλες τις σελίδες σε κάθε µια από τις περιοχές της ιστοσελίδας προσθέτουµε µε το ίδιο τρόπο. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ_2: Μετά από κάθε πρόσθεση δεν ξεχνάµε να κάνουµε ανανέωση (Refresh) της βάσης και να πατάµε το κουµπάκι εµφάνισης της σελίδας (Εικόνα 3.11). Αρχικά κάθε πρόσθετη σελίδα δεν είναι εµφανίσιµη Πρόσθεση λογισµικού στη βάση δεδοµένων της βιβλιοθήκης Για να προσθέσουµε καινούριο λογισµικό στη βάση δεδοµένων της βιβλιοθήκης στην οθόνη Συστήµατος ιαχείρισης (Εικόνα 3.7) πατάµε το κουµπί CATALOG. Το µενού επιλογών που εµφανίζεται φαίνεται στη Εικόνα 3.15 Εικόνα 3.15 Μενού επιλογών της CATALOG Σ αυτό το µενού έχετε τρείς επιλογές: Να προσθέσετε καινούρια Κατηγορία/Υποκατηγορία του Λογισµικού υπερσύνδεση Sftware Categries Να δείτε τον κατάλογο µε τα Λογισµικά υπερσύνδεση List Sftware Να προσθέσετε καινούριο Λογισµικό Add new applicatin t Κατηγορίες Λογισµικού Ας υποθέσουµε ότι µεταφερθήκαµε στον υπερσύνδεση Sftware Categries, θα δούµε το µενού επιλογών όπως στην Εικόνα

19 Γράφουµε Ονοµασία Κατηγορίας Γράφουµε Ονοµασία Υποκατηγορίας Πατάµε εδώ για αλλαγή ονοµασίας Εικόνα 3.16 Μενού πρόσθεσης Κατηγορίας/Υποκατηγορίας ΠΡΟΣΟΧΉ: πρώτα γράφουµε το όνοµα της κατηγορίας ή της υποκατηγορίας και µετά πατάµε το κουµπί Add Upper Level Categry, Add Subcategry αντίστοιχα. Αν θέλουµε να αλλάξουµε την ονοµασία κάποιας κατηγορίας πατάµε στο όνοµα της και ανοίγεται το πλαίσιο κειµένου για αλλαγή της ονοµασίας (Εικόνα 3.17) Εικόνα Πρόσθεση καινούριου Λογισµικού Και τώρα το πιο σηµαντικό ίσως κοµµάτι της διαχείρισης της βιβλιοθήκης. Ας υποθέσουµε ότι έχουµε καινούριο λογισµικό το οποίο θέλουµε να προσθέσουµε στη βάση µας και πατάµε το κουµπάκι G (Εικόνα 3.15) Η φόρµα που θα δούµε είναι σαν αυτή στην Εικόνα 3.18 Εικόνα 3.18 Φόρµα εισαγωγής Νέου Λογισµικού 19

20 Στη συµπλήρωση της φόρµας υπάρχουν κάποιοι κανόνες, οι οποίοι καλό θα είναι να τηρούνται Στα πλαίσια εισαγωγής KEYWORDS, PLATFORM, LICENSE οι λέξεις (αν είναι παραπάνω από µια) πρέπει να χωρίζονται µε κόµµα και κενό. Καλύτερα να χρησιµοποιούµε το Full text editr, το οποίο δίνει περισσότερες δυνατότητες µορφοποίησης. Στο πάνω µέρος της σελίδας εύκολα θα βρείτε την επιλογή του αλλαγής του text editr. Παράδειγµα συµπληρωµένης φόρµας βλέπετε στην Εικόνα 3.19 Εικόνα 3.19 Συµπληρωµένη φόρµα εισαγωγής Νέου Λογισµικού Όταν θα εισάγουµε όλα τα στοιχεία για το λογισµικό πατάµε το πλήκτρο SAVE (πάνω δεξί µέρος της σελίδας) 3.4 ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗ: από κάτω είναι γραµένο το όνοµα και ο κωδικός για τον διαχειριστή της βιβλιοθήκης Ονοµα: admin Κωδικός: admin Μενού διαχειριστή Μπορεί να είναι περιττό αλλά θα σηµειώσουµε εδώ ότι ένας ιαχειριστής (Administratr) της βιβλιοθήκης µπορεί να κάνει όλα αυτά που µπορούν οι άλλοι χρήστες, οπότε δεν τα επαναλαµβάνουµε ξανά. Οι παραπάνω δυνατότητες του διαχειριστή από έναν επιµελητή (tutr) είναι ακριβώς στη δυνατότητα του να δώσει σε έναν απλό χρήστη το στάτους του επιµελητή ή αντίθετα, να διαγράφει τους χρήστες, και να διαγράφει τα ανεπιθύµητα σχόλια. (Εικόνα 3.20) 20

21 Εικόνα 3.20 Σύστηµα διαχείρισης (fr administratr) Αν ο διαχειριστής θα πατήσει το κουµπί USERS θα δει το κατάλογο ονοµάτων τον χρηστών (Εικόνα 3.21) Εικόνα 3.21 Κατάλογος χρηστών Για να επεξεργαστεί τα στοιχεία του χρήστη (Π.χ.: να του δώσει διαφορετικό στάτους) ή να των διαγράψει πατάει το εικονίδιο επεξεργασίας απέναντι από τον χρήστη. Η σελίδα στην οποία θα µεταφερθεί φαίνεται στην Εικόνα

22 Εικόνα 3.22 Επεξεργασία χρήστη Όταν θα συµπληρώσει αυτά που επιθυµεί πρέπει να αποθήκευσει τα δεδοµένα κουµπί SAVE (κάτω αριστερά) Ένας εγγεγραµµένος χρήστης δεν πρέπει να ξεχνάει να κάνει αποσύνδεση, όταν τελειώνει τη πλοήγηση/ δουλειά του στη βιβλιοθήκη. References κοινότητα Ελ/ΛΑΚ Πανελλήνιο Σχολικό ίκτυο Βιβλιοθήκη JavaScript Βιβλιοθήκη JavaScript Βιβλιοθήκη JavaScript htt:// ωρεάν templates ωρεάν templates 22