vin arian qali patimrebi? saqartvelos kvlevis Sedegebi

Transcript

1 vin arian qali patimrebi? saqartvelos kvlevis Sedegebi gender-sensitiuri sasjelarsrulebiti politikis mimartulebit 2013 w. 1

2 2 cixis saertasoriso reforma Who are women prisoners? Survey results from Georgia (Catarebuli kvlevis sruli angarisi moicavs saqartvelosa da somxetsi qali patimrebis gamokitxvis Sedegebs). Penal Reform International 2013 organizacia,,cixis saertasoriso reforma madlobas uxdis tomris atabeis kvlevis Catarebisa da angarisis momzadebisatvis, agretve kvlevis asistentebs nino cagareisvilsa da mariam CxaiZes. winamdebare angarisi momzadda didi britanetis mtavrobis mxardawerit. am dokumentis Sinaarsze pasuxismgebelia mxolod,,cixis saertasoriso reforma da igi ar asaxavs didi britanetis mtavrobis pozicias. winamdebare dokumenti SeiZleba ganxilul iqnas, moxdes misi reproduqcia da Targmna, rogorc srulad aseve nawilobriv, magram ar aris gamiznuli gasayidad an raime komerciuli miznebisatvis. teqstsi nebismieri cvlileba SeTanxmebul unda iqnas,,cixis saertasoriso reformastan. gamoyenebisas, unda mietitos organizaciisa da publikaciis dasaxeleba. kitxvebisa da SeniSvnebisaTvis mogvmartet Semdeg misamartze: PRI-s nasromebis Sesaxeb damatebiti informaciistvis dagvikavsirdit: Penal Reform International organizacia cixis saertasoriso reforma satao ofisi Commercial Street londoni E1 6LT didi britaneti tel: +44 (0) cixis saertasoriso reforma samxret kavkasiis ofiso qiqozis q. #16 Tbilisi 0105 saqartvelo tel: ISBN ,,cixis saertasoriso reforma (PRI) damoukidebeli arasamtavrobo organizaciaa, romelic SeimuSavebs da xels uwyobs sisxlis samartlis problemebze samartlian, efeqtur da proporciul reagirebas mteli msoflios masstabit. Cveni mizania xeli SevuwyoT patimrobis alternativebs, romelic itvaliswinebs damnasaveta reintegracias da damnasaveta samartlian da humanur mopyrobas. Cven vawarmoebt kampanias wamebisa da sikvdilit dasjis winaarmdeg, aseve vmusaobt, kanontan konfliqtsi myofi bavsvebisa da qalebis sakitxebze satanado da samartliani reagirebis uzrunvelsayofad. amjamad Cven gvaqvs programebi axlo armosavletsa da afrikasi, centralursa da armosavlet evropasi, centralur aziasa da samxret kavkasiasi, aseve vmusaobt partniorebtan armosavlet afrikasa da samxret aziasi. Cveni yoveltviuri biuleteni SegiZliaT gamoiwerot

3 Sesavali dokumentis momzadebis dros saqartvelos sasjelarsrulebis sistema moicavda 16 dawesebulebas, mat Soris winaswari patimrobis dawesebulebebs, ori samedicino dawesebulebas, specialur dawesebulebebs arasrulwlovantatvis da qalebisatvis. mati umetesoba (12) mdebareobs armosavlet saqartvelosi, otxi ki - dasavlet saqartvelosi. 1 bolo dromde ert-erti mtavari gamowveva saqartvelos sasjelarsrulebis sistemasi iyo gadatvirtuloba, rac gamoiwvia dana- Saulisadmi nulovani tolerantobis politikis Sedegad 2004 wlidan patimrebis raodenobis stabilurma zrdam wlis 1 ianvris monacemebit, patimarta raodenoba 23, 469 iyo, patimrobis macvenebeli ki am monacemebit, saqartvelos hqonda msofliosi ert-erti yvelaze marali macvenebeli wlis seqtembris cixis skandaluri kadrebisa da oqtombris saparlamento arcevnebis Semdeg moxda sasjelarsrulebis sistemis axali reformis inicireba. pirveli nabijis saxit, 2013 wlis 12 ianvars xeli moewera amnistiis Sesaxeb kanons, romelmac Tavisuflebisken gza gauxsna daaxloebit 3, 000 da sasjeli Seumsubuqa 10, 000-ze met patimars wlebsi patimarta raodenobis mkvetri kleba aisaxa patimari qalebis raodenobazec, romelic 2012 wlis macveneblidan - 926, 2013 wlis 1 maisistvis Semcirda 463-mde ara mxolod amnistiis Sedegad gatavisuflebis gzit (cxrili 1). gansxvavebit bevri sxva qveynisgan, sadac msjavrdebul qalta wili, mamakacebs wiltan SedarebiT swrafad izrdeba, saqartvelosi wlebis manzilze qali patimrebis wili sakmaod stabiluri iyo, 4.5%-dan 5%-mde macvenebelit wlis maisis Sua ricxvebistvis patimari qalebis raodenoba iyo 444, romeltagan 438 imyofeboda TbilisTan axlos, rustavsi sasjelarsrulebis #5 dawesebulebasi, sadac PRI -m Caatara patimrebis kvleva. dawesebulebis 438 qalidan 411 qali msjavrdebuli iyo. saqartvelos sasjelarsrulebis sistemasi moxda mravali iniciativis wamoyeneba da dagegmva. es moicavda cixis jandacvis reformas, narkotikze damokidebulebis mkurnalobas, 4 patimartatvis fsiqo-socialur 1 საქართველოს სასჯელაღსრულების, პრობაციისა და იურიდიული დახმარების საკითხთა სამინისტროს ოფიციალური ვებ-გვერდი, 2013 წლის 14 მაისის მდგომარეობით 2 ევროსაბჭოს სასჯელაღსრულების ყოველწლიური სტატისტიკა, 2013 წლის 30 ივნისის მდგომარეობით i 3 `ნულოვანი ტოლერანტობიდან ფართომასშტაბიან ამნისტიამდე~ Georgia Today, 2012 წლის დეკემბერი, 2013 წლის 22 ივლისის მდგომარეობით `პარლამენტის თავმჯდომარე ხელს აწერს ამნისტიის შესახებ კანონს~, Civil Georgia, თბილისი, 12 იანვარი, 2013 წლის 22 ივლისის მდგომარეობით 4 საქართველოს სასჯელაღსრულების, პრობაციისა და იურიდიული დახმარების საკითხთა სამინისტრო, ციხის ჯანდაცვის რეფორმა, სტრატეგია და მისი განხორციელება, ½ (18 თვე) პერიოდისთვის, თბილისი, 2013, 2013 წლის 2 ივლისის მდგომარეობით 3

4 cixis saertasoriso reforma mxardaweras, cixeebsi sxvadasxva programebisa da RonisZiebebis danergvas, TanamSromelTa trenings, gatavisuflebistvis mozadebasa da yofili patimrebistvis gatavisuflebis Semdgomi daxmarebis gawevas. cxrili 1: saqartvelos patimrebis statistika patimarta saerto raodenoba mat Soris qali qalebis procentuli wili * 15,465 18,309 18,659 21,239 23,684 24,114 19,349 10, % 4.3% 4.1% 4.5% 5% 5% 4.8% 4.8% kvlevis Sedegebi kvlevis Sedegebi moicavs saqartvelos sisxlis samartlis organoebidan gamotxovili statistikuri monacemebis analizsa da patimar qalebs Soris Catarebuli kvlevis Sedegad gaketebul daskvnebs. kvleva Catarda 2013 wlis 15, 16 da 17 maiss 2013 rustavsi sasjelarsrulebis #5 qalta dawesebulebasi, sadac gantavsebulia qveynis patimar qalta umetesi nawili. 5 kvlevasi monawileoba miiro 290-ma patimarma, rac im drois mdgomareobit Seadgenda qveynis patimar qalta saerto raodenobis 65%-s (ix. cxrili 3). cxrili 3: qal patimarta monawileoba kvlevasi saerto raodenoba, maisi, 2013 kvlevasi monawileta raodenoba kvlevasi monawileta procentuli wili msjavrdebuli qalebi winaswar patimrobasi myofi qalebi % % 1. winaswar patimrobasi myofi qalebi 2013 wlis Tebervlis monacemebze dayrdnobit, winaswar patimrobasi myof qalta umetesobas (47.3%) brali edeboda TaRliTobaSi, romelsac meore 5 სხვა ციხეები, სადაც იმყოფებიან პატიმარი ქალები არის დასავლეთ საქართველოში მდებარე ქუთაისის #2 დაწესებულება, ბათუმის #3 დაწესებულება და ზუგდიდის #4 დაწესებულება, თუმცა კვლევის ჩატარების დროისთვის ყველა პატიმარი ქალი, რომელიც სასჯელს იხდიდა ბათუმისა და ზუგდიდის დაწესებულებაში, გათავისუფლდა ან გადაყვანილ იქნა რუსთავის #5 დაწესებულებაში. ქუთაისის #2 დაწესებულებაში იმყოფებოდა 6 ქალი, მათ შორის 3 წინასწარ პატიმრობაში მყოფი, 1 მაისი, 2013 წ. 4

5 adgilze mohyveboda mkvleloba (16%) da narkotikuli danasauli (10.5%). sxva danarceni danasaulebi arazaladabrivi iyo, zogierti matgani ki Sei- Zleba aseve ganxilul iqnas, rogorc TaRliToba. cxrili 4: samartaldarrvevebi, romelic bralad edebodat winaswar patimrobasi myof qalebs 2013 wlis TebervalSi raodenoba proporciuloba TaRliToba / gadasaxadebisgan Tavis arideba % mkvleloba/mkvlelobis mcdeloba 3 16% narkotiktan dakavsirebuli danasauli % yalbi dokumentaciis warmoeba 1 5.3% arasrulwlovnis mimart Svilad ayvanis miznit ukanono garigeba 1 5.3% qurdoba 1 5.3% miwastan dakavsirebuli garigebis ukanono registracia 1 5.3% akrzaluli nivtis gadatana 1 5.3% wyaro: sasjelarsrulebis departamenti, saqartvelos sasjelarsrulebis, probaciisa da iuridiuli daxmarebis sakitxta saministro 2. qalebis mier Cadenili danasaulebi da sasjelebi xelisuflebisgan mirebuli statistikis mixedvit, qalta didi nawili (39%) msjavrdebulia TaRliTobisTvis. calkeuli samartaldarrvevebi, iseti, rogoricaa gaflangva, gayalbeba an yalbi dokumentebis gayidva jamsi Seadgens saerto danasaulebis 3%-s, romelic aseve SeiZleba mivakutvnot TaRliTobas da Sedegad macvenebeli aiwevs 42%-mde. meore yvelaze xsiri danasauli narkotiktan dakavsirebuli danasaulia da Seadgens 29%-s, Tumca es procentuli macvenebeli SeiZleba ar asaxavdes amnistiamdel mdgomareobas. organizacia,,saertasoriso zianis Semcirebis mier Catarebuli kvlevis Tanaxmad, 2011/2012 wlebsi saqartvelosi qal patimarta 34% sasjels ixdida narkotikuli danasaulisatvis. 6 6 ე. იაკობიშვილი,,,საერთაშორისო ზიანის შემცირება, შეშფოთების საფუძველი: ქალთა პატიმრობა ნარკოტიკებთან დაკავშირებული სამართალდარღვევებისათვის ევროპასა და ცენტრალურ აზიაში და საკანონმდებლო და სასჯელაღსრულების სისტემის რეფორმის საჭიროება, დიდი ბრიტანეთი, 2012, გვ. 10 5

6 cixis saertasoriso reforma (*saqartvelos sasjelarsrulebis departamentis informaciaze dayrdnobit (ix. cxrili 5). moxda danasaulebis dajgufeba; mkvleloba, araganzrax mkvleloba, janmrtelobis ganzrax mzime dazianeba da dedis mier axalsobilis ganzrax mkvleloba gaertianda mzime danasaulis qves; TaRli- Toba, gaflangva da yalbi dokumentebis damzadeba da gayidva - qonebrivi (sakutrebis winaarmdeg mimartuli) danasaulis qves. sxva danasaulebi, mat Soris igulisxmeba Tavisuflebis ukanono arkveta, ukanono Svilad ayvana, sasjelarsrulebis dawesebulebis saqmianobistvis xelis SeSla da sxva danasaulebi, romlebic ar aris dakonkretebuli statistikasi, nagulisxmevi, rom aris arazaladobrivi danasaulebi, Tumca informacia ar aris sakmarisi arazaladobrivad klasificirebisatvis. narkotikuli danasaulebis Sesaxeb xelmisawvdomi monacemebi ar axdens moxmarebis, Senaxvisa da trefikingis, aseve Zaladobrivi da arazaladobrivi danasaulebis klasificirebas.) cxrili 5: saqartvelosi patimari qalebis mier Cadenili danasaulebi 2013 wlis maissi danasaulebi raodenoba procentuli wili narkotikuli danasauli % TaRliToba % mkvleloba % Tavisuflebis ukanono arkveta % dedis mier axalsobilis ganzrax mkvleloba 1 0.2% mkvleloba 1 0.2% janmrtelobis ganzrax mzime dazianeba 4 1% bavsvis Svilad ayvanis ukanono garigeba 1 0.2% 6

7 gaflangva 9 2% yalbi dokumentebis damzadeba da gayidva 4 1% sasjelarsrulebis dawesebulebis saqmianobistvis xelis SeSla % sxva danasaulebi 61 15% jami 411 wyaro: saqartvelos sasjelarsrulebis departamenti saqartvelos aqvs Zalian mkacri narkotikuli kanonmdebloba. narkotikebis ukanono gamoyeneba eqimis danisnulebis garese pirveladi gamovlenistvis inisneba administraciuli sasjeli jarimis an administraciuli patimrobis saxit 7, xolo imave wlis manzilze danasaulis ganmeorebiti Cadena itvleba ukve sisxlis samartlis danasaulad. 8 Sesabamisad, adamianta mnisvnelovani raodenoba patimrobasi imyofeba narkotikis gamoyenebis an flobistvis wlis maissi gacxadda, rom saqartvelos axali xelisufleba gegmavda sasjelebis Semcirebas narkotiktan dakavsirebuli zogierti dana- SaulisTvis, im saertasoriso midgomis gatvaliswinebit, rom narkotikis moxmarebas metad swirdeba Terapiuli midgoma vidre sisxlis samartlebrivi. 10,,bangkokis wesebi moitxovs narkotikis moxmarebis mkurnalobis genderulad mgrznobiare programebis arsebobas orive, danasaulis arkvetisa da alternatiuli sasjelebis diversificirebis miznit ww periodistvis mirebuli monacemebi acvenebs patimrobis alternativebis gamoyenebis sixsires, gamoyenebuli alternatiuli sanqciebis proporciulobas da qali da mamakaci patimrebis sasjelebs Soris sxvaobebs. (cxrili 6) 7 ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი, მუხლი 45 8 საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი, მუხლი ნ. ყვავილაშვილი, ქ. ფილაური, ნარკოტიკების უკანონო მოხმარება საქართველოს ციხეებში, საქართველოს ფსიქოლოგიური და სამედიცინო რეაბილიტაციის წამების მსხვერპლთა ცენტრი (GCRT), გვ. 3,4 (ნარკოტიკების უკანონო მოხმარება) სისხლის სამართლის კოდექსი, მუხლი 260, რომელიც ითვალისწინებს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას ნარკოტიკების უკანონო შენახვა, შეძენა / შენახვის და / ან გასაღებისთვის, არ განასხვავებს შენახვას პირადი მოხმარების და/ან გასაღებისთვის, ამგვარად ითვალისწინებს თანაბარ სასჯელს ორივე შემთხვევისთვის და აწესებს არაპროპორციულ სასჯელს ნარკომომხმარებლებისთვის. (ნარკოტიკების უკანონო მოხმარება, გვ. 6) 10 მაგ. იხილეთ, გაეროს კომისია ნარკოტიკული საშუალებებზე (CND) დადგენილება 55/12, პატიმრობის ალტერნატივები გარკვეული დანაშაულებისთვის, როგორც შემცირების სტრატეგიის მოთხოვნა, რომელიც ხელს უწყობს საზოგადოებრივ ჯანმრთელობასა და საზოგადოებრივ უსაფრთხოებას, 16 მარტი 2012, E/2012/28, E/CN.7/ ; UNODC, იძულებიდან ერთობამდე: ნარკოდამოკიდებულების მკურნალობა ჯანდაცვით და არა დასჯით, სადისკუსიო დოკუმენტი, ნიუ-იორკი, 2013 წლის 6 ივნისის მდგომარეობით Coercion 11,,ბანგკოკის წესები, წესი 62 7

8 cixis saertasoriso reforma cxrili 6: sasamartlos mier Sefardebuli sasjelebi ww: sasjelis tipebi sasjelebis raodenoba /qali sasjelebis Tanafardoba / qali sasjelebis raodenoba /kaci sasjelebis Tanafardoba / kaci Tavisuflebis arkveta 1, % 19, % pirobiti sasjeli 2, % 22, % jarima % 2, % saz. sasargeblo Sroma % 459 1% gamasworebeli samusao % 0 sasjelis gadavadeba % % Tanamdebobis dakavebis an saqmianobis uflebis CamorTmeva sasjelebis saerto raodenoba % 3,830 45,173 wyaro: saqartvelos uzenaesi sasamartlo sasamartloebis mier Sefardebuli sasjelebis umravlesoba rogorc mamakacebistvis, aseve qalebistvis, warmoadgens arasapatimro sanqciebs. mamakacebtan SedarebiT, qali damnasaveebis mimart gamotanili sapatimro sasjeli ufro isviatia (Sesabamisad 43.7% da 32.6%). msjavrdebuli qalebisa da maamkacebis sasjelebis xangrzlivobis cxrili (cxrili 7) acvenebs, rom sasjelebis Tanafardoba TiTqmis ertnairia orive sqesis SemTxvevaSi. orive SemTxvevaSi yvelaze didi proporciulobit warmodgenilia sasjelebi 2 wlamde vadit - 43% qalebis SemTxvevaSi da 49% mamakacebis SemTxvevaSi. Tumca, arsanisnavia, rom im qalebis procentuli raodenoba, romeltac grzelvadiani sasjelebi aqvt, maralia (33%), igive xangrzlivobis sasjelis mqone mamakacebis procentul raodenobaze (25.7%). cxrili 7: sasamartloebis mier Sefardebuli sasjelebis xangrzlivoba: ww. sasjelis xangrzlivoba qalebis raodenoba qalebis procentuli raodenoba kacebis raodenoba kacebis procentuli raodenoba 2 wlamde % 9,732 49% 2-dan 5 wlamde % 4,935 25% 5-dan 10 wlamde % 3, % 8

9 10-dan 20 wlamde 111 9% 1,382 7% 20 welze meti % % uvado T/a 0 0% % jami 1,250 19,745 wyaro: saqartvelos uzenaesi sasamartlo qal patimarta Soris Catarebuli kvleva 1. asaki, ojaxuri mdgomareoba da bavsvebi qalta erti mesamedi 50 welze metisaa. 32% procenti 40-dan 50 wlamde, xolo daaxloebit erti meotxedi - 30-dan 40 wlamde. patimar qalta procentuli raodenoba sxva qveynebis cixis kontigenttan SedarebiT, gasaocrad dabalia. saqartvelosi patimar qalta daaxloebit erti mesamedi nawili daqorwinebulia. qalebis 4% cxovrobs partniortan ertad, 28% ganqorwinebuli an dasorebulia. qvrivi qalebis raodenoba 21%-s Seadgens, xolo qal- Ta 11% dauojaxebelia. gamokitxvidan Cans, rom samxret kavkasiasi, iseve rogorc msoflios mraval sxva qveyanasi, qalebis umravlesobas (78%) hyavs Svili/Svilebi. bavsvebis umetesoba cxovrobs dedis msoblebis ojaxsi, xolo Zalian mcire nawili mamis msoblebtan. Svilebis didi nawili zrdasrulia da cxovrobs meurletan an partniortan ertad. saqartvelosi 586 iseti bavsvia, romelta dedebic imyofebian patimrobasi; 2. ganatlebis done arsanisnavia, rom saqartvelosi patimari qalebis ganatlebis done sakmaod maralia. es, savaraudod, asaxavs zogad situacias qveynis mosaxleo- 9

10 cixis saertasoriso reforma basi. 12 qalebis 98%-s aqvs sasualo an sasualoze marali ganatleba, 27%-s sauniversiteto ganatleba (bakalavris xarisxi), xolo 13%-s ufro marali xarisxi. 3. ekonomikuri statusi da dasaqmeba saqartvelosi patimar qalta 46% acxadebs, rom Raribi an Zalian Raribia. (ix. Tavi 5). qalebis 66%-s dakavebis periodsi hqonda anazraurebadi samsaxuri. arsanisnavia, qalta dasaqmebis marali macvenebeli. cxrili 2-dan Cans, Tu ra saxis saqmianobas eweodnen qalebi dakavebamde. 4. danasaulebi da braldebebi 12 UNICEF- ის სტატისტიკა, საქართველო, 2013 წლის 4 ივლისის მდგომარეობით infobycountry/georgia_statistics.html 10

11 saqartvelosi TaRliToba Seadgens mtliani danasaulebis 44%-s; qurdobaze modis 6% - orive danasauli ertad mtliani danasaulebis naxevars utoldeba. danasaulebis 31% narkotiktan dakavsirebul danasaulze modis, Tumca es macveneblebi, savaraudod, gansxvavebulia amnistiamdeli macvenebelisgan, radgan, rogorc amboben, bevri narkodanasaulis braldebit patimrobasi myofi qali gatavisuflda. 13 qalebis 4% braldebuli an msjavrdebulia ojaxis wevri mamakacis mkvlelobis an araganzrax mkvlelobistvis. es monacemi analogiuria sxva qveynebsi Catarebuli kvlevisas mirebuli monacemebisa, sadac statistikaze dayrdnobit Cans, rom, qalis mier Cadenili mkvlelobisas, mati msxverpli xsirad mozalade partniori an meurlea, romelic, xsir SemTxvevaSi, matze sistematiurad Zaladobda. patimari qalebis 3% sasjels ixdida ojaxis garese piris mkvlelobis an araganzrax mkvlelobistvis. mat Soris arian qalebi, romeltac brali edebat axalsobilis ganzrax mkvlelobasi (cxrili #5) wlis monacemebit 8 qali ixdida sasjels axalsobilis ganzrax mkvlelobistvis. 14 saqartvelosi qalebis mier Cadenili danasaulebis kategoriebis zogadi macvenebeli msgavsia msoflios sxva qveynebis macveneblebisa. dana- Saulebis umravlesoba arazaladobrivi xasiatisaa - qonebrivi (sakutrebis winaarmdeg mimartuli an narkotikuli danasaulia. 5. danasaulis Cadenis mizezebi patimari qalebis 27% danasaulis Cadenis mizezad finansur mdgomareobas asaxelebs. 11%-is gancxadebit, danasauli ojaxis dasaxmareblad Caidines. saqartvelosi, patimar qalta 23% acxadebs, rom mat danasaulisken arasworma azrovnebam ubizga da isini Secdnen, sworad ver gatvales Sedegebi. qalta meotxedi Tavs udanasaulod miicnevs. 11%-ma ki upasuxa, rom dana- Sauli kanonis ucodinrobit Caidines (ix. cxrili 4). 13 ინტერვიუ საქართველოს სასჯელაღსრულების დეპარტამენტის სოციალური დაცვის სამსახურის უფროსთან, 13 მაისი, ინტერვიუ არასამთავრობო ორგანიზაციის, ქალთა კლუბი პეონის რეგიონალურ კოორდინატორთან, ელისო ამირეჯიბთან, 13 მაისი, ქალთა კლუბმა პეონი რუსთავის #5 დაწესებულებაში ჩაატარა კვლევა ქალებზე, რომელთაც მოკლეს საკუთარი შვილები; შედეგები ასახულია თინათინ ამირეჯიბის მიერ მომზადებულ ანგარიშში: მკვლელი დედები, ფილიციდური და ნეონატიციდური დედების ფსიქო- სოციალური პორტრეტი საქართველოში, 2011, კვლევაში დეტალურადაა შესწავლილი დანაშაულის მიზეზები და დამნაშავეთა მახასიათებლები. 11

12 cixis saertasoriso reforma 6. msjavrdebisa da patimrobis praqtikuli Sedegebi patimrobis praqtikul Sedegebs Soris yvelaze aqtualuria samsaxurisa da sacxovreblis dakargva. saqartvelosi patimar qalta 34%-ma dakarga samusao adgili, xolo 36%-ma sacxovrebeli. ojaxis dangrevis msxverpli patimar qalta 18% gaxda. qalebis 13% ganacxada, rom mati Svilebi qucasi darcnen, xolo 3%-ma procentma, arnisna, rom bavsvebi waartves. saqartvelosi, patimar qalta 12 procenti ambobs, rom isini stigmatizebulni arian ojaxebisa da sazogadoebis mier. 7. narkotiksa da alkoholze damokidebuleba narkotikebsa da alkoholze damokidebulebis macvenebeli patimar qalebs Soris dabali armocnda - saqartvelosi narkodamokidebulebis saerto macveneblis 4%; alkoholze damokidebulebis saerto macveneblis 1%, xolo narkotiksa da alkoholze damokidebulebis mkurnalobis saerto macvenebelis 2%. Tumca, rigi gamokitxulebisa saubrobda patimar qalta Soris sxvadasxva narkotiktan dakavsirebul narkodamokidebulebis sakitxebze. 15 saxalxo damcvelis ofisis prevenciis erovnuli meqanizmis xelmzrvaneli acxadebs, rom patimari qalebisgan Semosuli sacivrebis 90% ukavsirdeba janmrtelobis mdgomareobas, kerzod ki, narkodamokidebulebas. arasam- Tavrobo organizaciebi, romlebic musaobdnen rustavis #5 dawesebulebasi, PRI-sTan saubarsi acxadeben, rom patimrobamde bevri qali iyo narkotikze an alkoholze damokidebuli, rasac cixis wina administracia 15 მაგალითად, გლობალური ინიციატივა ფსიქიატრიაში (GIP) აცხადებს, რომ ქალები დაპატიმრებამდე იყენებდენ სინთეტიკურ ნარკოტიკს, ჰეროინსა და მარიხუანას. მეორე არასამთავრობო ორგანიზაციამ - თანადგომა, რეპროდუქციული ჯანმრთელობის საინფორმაციო და საკონსულტაციო ცენტრმა 2007 წელს ჩაატარა კვლევა, რომელზე დაყრდნობითაც პატიმარ ქალთა 23% პატიმრობამდე ნარკოტიკის ინტრავენური მომხმარებელი იყო. 12

13 iyenebda patimrebis dasamsvideblad da gasakontroleblad. 16 cixesi ar arsebobs daxmarebis an mkurnalobis sasualeba, rodesac qalebs aqvt abstinenciis sindromi. Tu gavitvaliswinebt sxvadasxva gamokitxultagan mirebul informacias, oficialuri monacemebi saqartvelosi narkodamokidebulebis Sesaxeb ar asaxavs qveyanasi qal damnasaveta Soris narkodamokidebulebis realur dones. pirvel rigsi, kvlevis Sedegebze gavlena iqonia amnistiam, romelic qveyanasi ganxorcielda PRI-s kvlevis dawyebamde da romlis Sedegadac moxda 427 qalis gatavisufleba. 17 gansxvavebis mizezi SeiZleba iyos qalebis mier narkotiktan da alkoholtan dakavsirebuli sircxvilisa da stigmis gancda, an miuxedavad kvlevis anonimurobisa, is faqti, rom narkotikis moxmareba sisxlis samartlis danasaulia da mat ar surt yuradrebis mipyroba. SesaZloa, qalebs arar miacniat Tavi damokidebulad, radgan cixesi mat xeli ar miuwvdebat narkotikze. 8. patimrobis fsiqologiuri da fsiqiatriuli Sedegebi patimrobis fsiqologiur Sedegebs Soris yvelaze didi macvenebeli - 62% depresiaze modis, romelsac 53%-iani macveneblit uziloba moyveba. martoobas patimar qalta 34% ganicdis, xolo SiSs - qalebis 33%. saqartvelosi patimar qalta 15%-s agresia awuxebs, 17% fiqrobs TviTmkvlelobaze, xolo 6% Tavis dazianebaze. sxva fsiqologiuri problemebi pasuxebsi umnisvnelo raodenobit aisaxa. saqartvelosi interviuirebuli respodentebi xsirad saubrobdnen pa- 16 ქალთა კლუბი პეონი და პროფესიონალ ფსიქოლოგთა ასოციაცია 17 საქართველოს სასჯელაღსრულების დეპარტამენტის სოციალური სამსახურის ხელმძღვანელის ინფორმაციით, გათავისუფლებულ პატიმართა დიდი ნაწილი, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ნარკოტიკზე დამოკიდებული იყო. 13

14 cixis saertasoriso reforma timrobis uaryofit gavlenaze qalebis fsiqikur janmrtelobaze. es moicavs daxuruli sivrcisgan gamowveul stressa da SfoTvas (e.w. cixis sindromi ), aseve travmis Semdgom stresul aslilobas da fsiqikuri janmrtelobis sxvadasxva problemebs (uziloba, SfoTvis marali done, depresia, fobiebi, komunikaciis SezRuduli unari, fsiqologiuri Civilebi, Zlier depresiuli epizodebi, pirovnuli aslilobebi, fsiqopatia da fsiqozi). stresis marali done arinisneba winaswar patimrobasi myof da im msjavrdebul qalebs Soris, romlebic male Tavisufldebian. es ukanasknelni dardobdnen, miirebdnen Tu ara mat ojaxebi. respodentebma arnisnes narkotikze damokidebuli qalebisatvis damatebiti fsiqo-socialuri daxmarebis sawiroebac. 18 saxalxo damcvelis aparattan arsebuli prevenciis erovnuli meqanizmis ganyofilebasi PRI-s daudastures, rom bevr qals fsiqiatris regularuli zedamxedveloba esawiroeba, Tumca, fsiqiatrebi mattan TveSi ertxel Sedian. drevandeli xelmzrvaneloba musaobs ufro srulfasovani mkurnalobis danergvaze, Tumca jer-jerobit es sakmarisi ar aris. Sedegebi mxolod ramdenime wlis mere gaxdeba sagrznobi. 9. TviTdazianeba da TviTmkvleloba saqartvelosi patimar qalta 7%-s hqonda TviTdazianebis, xolo 13%-s TviTmkvlelobis mcdeloba. gamokitxul respodentta nawilma ganacxada, rom qal patimrebs Soris TviTdazianebisa da TviTmkvlelobis macveneblebi sakmaod maralia. cxrili 12: patimar qalta Soris TviTdazianebisa da TviTmkvlelobis mcdeloba patimrobamde 7% cixesi 10% orive, patomrobamde da cixesi 2% amjamindeli monacemebit, patimar qalta 7%-ma ganacxada, rom TviTdazianebisa da TviTmkvlelobis mcdeloba hqondat dapatimrebamde. qalebis 10% -s aseti mcdeloba cixesi hqonda, xolo 2%-s dapatimrebamdec da patimrobis periodsic. respodentebis mier dasaxelebuli iqna TviTmkvlelobisa da TviTdazianebis mcdelobis marali riskis periodebi: patimrobis pirveli kvirebi; sasamartlomde da sasamartlos Semdgomi periodebi; da dakavebidan 18 ინტერვიუ ქალთა კლუბ პეონთან, ორგანიზაციასთან გლობალური ინიციატივა ფსიქიატრიაში (GIP) და პროფესიონალ ფსიქოლოგთა ასოციაციასთან 14

15 6 Tvis manzilze. marali riskisaa aseve cixis msjavrdebulta nawilsi gadayvanis periodi, msjavrdebis SemTxvevaSi, kerzod ki SiSis safuzvelze, rom patimari gadayvanili iqneba cixis daxuruli rejimis nawilsi. 19 ukve msjavrdebul qalta Soris TviTmkvlelobis mcdelobis SemTxvevebi naklebia. am kategoriasi myof qalebs, rogorc wesi, yuradrebis mipyrobis mcdeloba qondat, magalitad, samedicino momsaxurebis xelmisawvdomobis misarebad. prevenciis erovnuli meqanizmis xelmzrvaneli adasturebs, rom TviTdazianebisa da TviTmkvlelobis mcdelobis done maralia, Tumca fataluri Sedegi isviatad dgeba. 10. ojaxuri Zaladobis gamocdileba saqartvelosi patimari qalebis 13% ambobs, rom ojaxuri Zaladobis msxverplia. es macvenebeli gacilebit bevri sxva qveynis macvenebelze dabalia - did britanetsi 50%, 20 xolo ass-si 43% ert-erti kvlevis mixedvit, xolo kidev ufro marali sxva kvlevaze dayrdnobit. 21 Znelia imis Tqma, asaxavs Tu ara samxret kavkasiis macveneblebi realobas. angarisebze dayrdnobit, ojaxuri Zaladoba problemuri sakitxia qveyanasi, Tumca faqtebis didi nawili ar aris dafiqsirebuli msxverplad yofnis sircxvilis mizezit. 22 saqartvelosi 2006 wels Catarebuli detaluri kvlevis mixedvit, qalebis Zalian mciredi nawili ariarebs, rom fizikuri an seqsualuri Zaladobis msxverplia. jamsi qalebis mxolod 6.9% ariarebs fizikuri an seqsualuri Zaladobis msxverplad yofnas. 23 am ricxvze dayrdnobit, patimar qalta Soris procentuli Tanafardoba, zogadad cixis mdedrobiti sqesis kontigenttan mimartebasi TiTqmis orjer ufro maralia. 11. seqsualuri Zaladobis gamocdileba saqartvelosi qalta 3% acxadebs, rom matze ertxel an orjer ganxorcielebula seqsualuri Zaladoba, xolo 2% seqsualuri Zaladobis xsiri msxverpli iyo. iseve rogorc ojaxuri Zaladobis SemTxvevaSi, es macveneblebic, SesaZloa, ar asaxavdes realobas. am sensitiur sakitxze monacemebis Sesagroveblad sawiroa damatebiti kvlevis Catareba. Zaladobis mxriv arsebuli vitareba da fsiqikuri janmrtelobis sawiroebebi SeiZleba uket 19 გლობალური ინიციატივა ფსიქიატრიაში (GIP) 20 UNODC სახელმძღვანელო ციხის მენეჯერებისა და ქალთა პატიმრობის პოლიტიკის შემმუშავებლებისათვის (2007), გვ იგივე., p შეაჩერე ქალების მიმართ ძალადობა, ადამიანის უფლებათა დამცველთა პროექტი < stopvaw.org/armenia.html და 23 პროფ. მარინე ჩიტაშვილი, პროფ. ნინო ჯავახიშვილი, ასოც. პროფ. ლუიზა არუთინოვი, ასოც. პროფ. ლია წულაძე, სოფიო ჩაჩანიძე,, ქალთა მიმართ ოჯახში ძალადობის საკითების ეროვნული კვლევა საქართველოში, თბილისი (2010) 15

16 cixis saertasoriso reforma iqnes gamovlenili piradi interviuebis Catarebis, samedicino Canawerebis gadamowmebisa da sxva metodologiebis gamoyenebis SemTxvevaSi. 12. kavsiri ojaxur Zaladobas, seqsualur Zaladobas, fsiqikur janmr- Telobasa da narkodamokidebulebas Soris fsiqikur avadmyofobis an narkodamokidebulebis, rogorc ojaxuri an seqsualuri Zaladobis Sedegze kavsiris Sesaxeb daskvnebis gaketebistvis sawiroa sakitxis damatebiti Seswavla. rogorc ukve arinisna, mocemuli macveneblebi SesaZloa ar Seesabamebodes sinamdviles. TumcaRa, kvlevis Sedegebi natlad mowmobs mat Soris korelacias. 24 magalitistvis, saqartvelosi patimar qalta 14%-s, romeltac gaiares mkurnaloba narkotikze an alkoholze damokidebulebisatvis, qonda ojaxuri Zaladobis, xolo 28% -s - seqsualuri Zaladobis istoria. im qal- Ta 28.5%, romlebsac hqondat TviTdazianebis mcdeloba iyo ojaxuri Zaladobis, xolo 23.8% - seqsualuri Zaladobis msxverplu ertxel an orjer. 13. axali cxovrebis dawyebistvis sawiro daxmareba cixesi sawiroebebtan dakavsirebit, qalebis umravlesobam (48%), ganacxada, rom yvelaze didi daxmareba, romelic SeiZleba mat gaewiot gatavisuflebis Semdgomi reintegraciistvis, iqneboda janmrtelobis problemebis mkurnaloba. meore, yvelaze sasurveli daxmarebaa Tavdajerebulobis amarlebisa da yoveldriuri cxovrebistvis sawiro unarcvevebis ganvi- Tarebis programebi - 19%, da profesiuli treningebi - 18%. amas mohyveba iuridiuli daxmareba - 17%, fsiqikuri janmrtelobis Terapia/konsultacia - 13% da ganatleba - 15%. gatavisuflebis Semdgomi daxmarebis sawiroebis Taobaze kitxvaris Semdegma kitxvam gamoavlina, rom jandacvisa da konsultaciebis serviss umravlesoba (54%) sawiroebs, rasac mohyveba samusaos mozieba (70%). bavsvze zrunvasa da ojaxis gaertianebasi daxmareba surs patimarta 49%-s, xolo sacxovreblit uzrunvelyofasi daxmareba - 43%. danarceni sawiroebebis CamonaTvalisaTvis ix. cxrili გამოკითხვა ითვალისწინებდა პასუხის რამდენიმე ვარიანტის შემოხაზვის საშუალებას და, შესაბამისად, რიცხვები არ ასახავს იმ ქალების რაოდენობას, რომლებსაც გააჩნიათ ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული საჭიროებები, ან რომლებიც ნარკოდამოკიდებულები გახდნენ წარსულში მსხვერპლად ყოფნის გამო. 16

17 14. warsuli danasaulebi da reintegraciis processi dabrkolebebi patimar qalta 15% warsulsic imyofeboda patimrobasi. cxrili 13 acvenebs im dabrkolebebs, romlebic mat SexvdaT wina patimrobidan gatavisuflebis Semdgom reintegraciis processi. kitxvarsi iyo ramdenime pasuxis monisvnis SesaZlebloba da, Sesabamisad, TiToeuli dabrkoleba ufro warmoadgens pasuxebis Tanafardobas, vidre patimrebis procentul macvenebels. saqartvelosi nasamartleobis qona, romelic xels uslis dasaqmebasac, warmoadgens yvelaze did dabrkolebas reintegraciis processi (51%). cxrili 13: gatavisuflebis Semdgomi reintegraciis procesis dabrkolebebi adrec yofilxart msjavrdebuli da imyofebodit patimrobasi? diax 15% Tu cixesi adrec imyofebodit, ra iyo ZiriTadi dabrkoleba, rasac waawydit gatavisuflebis Semdeg axali cxovrebis dawyebis mcdelobisas? stigma 9.3% nasamartleobis gamo dausaqmebloba 51% partniorma/qmarma mimatova 9.3% ojaxma mimatova 16% ver vnaxe sacxovrebeli 21% janmrtelobis mzime mdgomareoba da mkurnalobis xarjebis arqona 16% mzime fsiqologiuri mdgomareoba 2.3% narkodamokidebulebis mkurnalobis xelmiuwvdomloba 2.3% sxva 7% 17

18 18 cixis saertasoriso reforma 15. gatavisuflebis Semdgomi daxmareba samtavrobo an arasamtavrobo saagentoebisgan saqartvelosi yofili patimari qalebis 21%-ma gatavisuflebis Semdeg miiro socialur reintegraciasi daxmareba. cxrili 14-Si nacvenebia, Tu ra saxis daxmareba gaewiat mat. cxrili 14: yofili patimari qalebistvis gaweuli daxmarebis saxeobebi yofil patimarta saerto raodenoba 43 mirebuli daxmarebis raodenoba da procentuli macvenebeli samartlebrivi konsultacia 0 finansuri 4 (9.3%) dasaqmeba 2 (4.6%) jandacva 3 (7%) sacxovrebeli 2 (4.6%) fsiqo-socialuri 1 (2.3%) fsiqikuri janmrtelobis/narkodamokidebulebis Sesaxeb konsultacia 2 (4.6%) treningi unarebsi 0 ganatleba 3 (7%) sxva 0 dabrkolebebis Sesaxeb cxrili 13-Si nacvenebi Sedegebisa da gaweuli daxmarebis Sesaxeb cxrili 14-Si nacvenebi Sedegebis gatvaliswinebit, cxadia rom meti mxardaweraa sawiro patimari qalebistvis axali cxovrebis dawyebis xelsewyobisatvis da ganmeorebiti danasaulis Tavidan asacileblad. saqartvelosi am mxriv mimdinare musaoba zustad rom drouli da aucilebelia. 16. winaswar patimrobasi myofi qalebi kvlevasi monawile patimar qalta 7% imyofeboda winaswar patimrobasi. umetesoba winaswar patimrobasi imyofeba 1 welze naklebi vadit. mxolod 1 qalia 1 welze meti vadit (cxrili 15). saqartvelosi winaswari patimrobis maqsimaluri normatiuli vada 9 Tvea, sadac sasamartlo mosmenamde winaswar patimrobasi yofnis vadad dasvebulia 60 dre. 25 Sesabamisad, 1 qali, romlis winaswar patimrobasi yofnis vadac aremateboda 1 wels, patimrobasi imyofeboda kanonis mier dadgenili normatiuli vadis darrvevit dan 19 winaswar patimrobasi myof qals hyavda advokati, ertma qalma kitxvas ar gasca pasuxi. qalebis umetesobas kerzod daqiravebuli ad- 25 საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი (2009), მუხლი ეს მოიცავს პატიმრების იმ ჯგუფს, რომლებიც ჩართულნი იყვნენ ციხის ამბოხში და დაემატათ ახალი სასჯელები. ისინი იმყოფებოდნენ გაძლიერებული დაცვის ქვეშ რუსთავის #5 ციხეში.

19 vokatebi hyavda, romeltac gasamrjelos uxdidnen Tavad an mati ojaxebi. danarcenebs daxmarebas saxalxo damcveli an sasamartlos mier danisnuli advokati uwevda. cxrili 15: patimari qalebis winaswar patimrobasi yofnis vada 0-1 weli weli weli 3-4 weli 4-5 weli 4. rekomendaciebi winamdebare kvlevis angarisi ar vrceldeba iset sakitxebze, rogoricaa saxelmwifos mier,,bangkokis wesebis ganxorcieleba, an patimar qalta pirobebi cixesi. moyvanili rekomendaciebi ar Seicavs im zomebs, romlebic sawiroa cixesi fizikuri pirobebis gaumjobesebistvis. mnisvnelovani da TvalsaCino Zalisxmeva, romelic saqartvelosi sasjelarsrulebis sistemis reformirebis farglebsi xorcieldeba axali xelisuflebis mier samartliani da efeqturi sisxlis samartlis sistemisken gadadgmuli mnisvnelovani nabijia. gegmebi da saqmianoba moicavs: cixis populaciis Semcirebisken gadadgmul nabijebs (Tumca, PRI-s mxridan unda arinisnos, rom amnistiebis Sedegi, rogorc wesi, moklevadiania da mas unda mohyves sxva sistemuri RonisZiebebic); personalis treningis gaumjobeseba, ZiriTadi aqcentit adamianis uflebebze, specialuri jgufebis sawiroebebze da qal patimarta uflebebze; cixeebsi jandacvis momsaxurebis gaumjobeseba; patimarta momzadeba gatavisuflebistvis da gatavisuflebis Semdgomi daxmareba. saqartvelosi narkotiktan dakavsirebuli sakanonmdeblo cvlilebebi da reforma, naklebad mkacri midgomebis SemuSaveba sasjelarsrulebis politikas SesabamisobaSi moiyvans drevandel cnobierebastan, rom narkotikis moxmareba janmrtelobis problema ufroa, vidre sisxlis samartlis sakitxi. Semdegi rekomendaciebi saxelmzrvanelod unda iqnes gamoyenebuli qal patimarta mimart mimdinare da momavali politikis da programebis SemuSavebis processi: nabijebi unda gadaidgas qalta patimrobis Semcirebisaken mati viqtimizaciis istoriisa da sameurveo movaleobebis gatvaliswinebita da Semdegi gzebit: sadac SesaZlebelia, winaswari dakavebis nacvlad arasapatimro RonisZiebebis gamoyeneba. (bangkokis wesebi, wesi 57) 19

20 20 cixis saertasoriso reforma sasamartloebistvis uflebamosilebis miniweba, ganixilos Semamsubuqebeli da genderulad specifikuri faqtorebi qali damnasaveebistvis sasjelis gamotanis dros. (bangkokis wesebi, wesebi 57 da 61) ww. pirveli naxevristvis SemuSavebuli cixis jandacvis reformis strategiasi Camoyalibebuli gegmebis ariareba (cixis jandacvis reformis strategia), samedicino momsaxurebis gaumjobesebis sawiroebis xazgasma. kerzod, genderulad specifikuri jandacvis servisebi qal- Ta cixesi unda ganixilebodes, rogorc prioritetuli sakitxi. (bangkokis wesebi, wesi 6-dan 18-mde da 48) cixis jandacvis reformis strategiis gegmebis xelsewyobis paralelurad, qalta cixesi metadonis programis gafartoeba. aseve cnobilia, rom es programa exeba mxolod opioidebze damokidebulebas da ar aris efeqturi sxva saxis damokidebulebis dros. amave dros, rekomendebulia, qalta cixesi dainergos narkodamokidebulebis samkurnalo sxva programebic, romlis drosac gatvaliswinebuli iqneba qalta genderulad specifikuri sawiroebebi. (bangkokis wesebi, wesi 15) fsiqikur jandacvaze marali motxovnis miuxedavad, qalebis wvdoma fsiqologsa da fsiqiatrze Zalian SezRuduli iyo an saertod ar arsebobda wina xelisuflebis dros. axlandeli Zalisxmeva cixeebsi fsiqo-socialuri servisebis gaumjobesebaze droulia da micneul unda iqnas, rogorc prioritetuli sakitxi. patimars unda miewodebodes maralxarisxiani, individualuri fsiqo-socialuri servisi, romelic damyarebuli iqneba ara mxolod medikamentebze, aramed multi-disciplinarul midgomebze. (bangkokis wesebi, wesi 6, 12, 13 da 16) rekomendebulia strategiis SemuSaveba patimari qalebis sareabilitacio programebis gaumjobesebistvis. aseve Tanxebis gamoyofa programebis mdgradobisa da grzelvadianobis uzrunvelsayofad. aseti programebis ganxorcieleba SesaZlebelia samoqalaqo sazogadoebastan TanamSromlobis gzit. motxovna TviTSefasebisa da yoveldriuri cxovrebistvis sawiro unarebis SemuSavebis treningze, profesiuli treningebsa da ganatlebaze gansakutrebit marali iyo kvlevasi monawile qalebis mier sawiroebebis CamoTvlisas. (bangkokis wesebi, wesi 42) sareabilitacio programebis danergvis sawiroeba gansakutrebit mwvaved dgas patimari qalebis, aseve xangrzlivi sasjelis mqone, mat Soris uvado TavisuflebaaRkveTili qalebis SemTxvevaSi, mati ara mxolod saboloo gatavisuflebistvis momzadebis, aramed sakutari fsiqikuri janmrtelobis dacvis miznit. (bangkokis wesebi, wesi 42) Tu mxedvelobasi mivirebt, rom im qalebis 21%, romlebic patimrobasi adrec imyofebodnen, miiro raime saxis daxmareba gatavisuflebisas, da im qalta raodenobas, romelic gatavisuflda angarisis weris periodsi,

21 xelisuflebis Zalisxmeva, daexmaros yofil patimrebs, namdvilad droulia, magram amave dros rtulic. rekomendebulia yofil patimarta gatavisuflebis Semdgomi daxmarebis Sesaxeb strategiis dafinansebis gaumjobeseba da mdgradobis SenarCuneba, rata qalebs sasualeba miecet, ga- Tavisuflebis Semdeg daiwyon axali cxovreba. am miznit, mizansewonilia, rom am kvlevis daskvnebi iqnas gatvaliswinebuli. (bangkokis wesebi, wesi 46 da 47) 21

22 ganxorcielebis instrumentebi cixis saertasoriso reforma saxelmzrvanelo dokumenti: gzamkvlevi bangkokis yoveli wesistvis, politikis da praqtikul doneze gansaxorcielebeli RonisZiebebi, pozitiuri praqtikis magalitebit. ganxorcielebis indeqsi: massi CarTuli sxvadasxva pirebistvis Camoyalibebuli wesebis ganxorcielebis Sefasebis detaluri CamonaTvali. SesaZloa, gamoyenebul iqnas politikisa da strategiis ganvitarebis processi. orive dokumenti gamoica tailandis iusticiis saministrostan ertad. onlain kursi: patimari qalebi - gaeros bangkokis wesebi praqtikasi TviTmaswavlebeli, ufaso onlain kursi, romelic moicavs wesebis analizs, interaqtiul Sefasebas da wesebis realur cxovrebiseul situaciebze morgebas. kursis dasrulebisas gaicema sertifikati. genderulad sensitiuri monitoringis gzamkvlevi: saxelmzrvanelo, romelic exmareba Tavisuflebis arkvetis dawesebulebebsi monitoringis ganmaxorcielebel organoebs TavianT samusaosi Car- Ton genderuli perspeqtivebi da ebrzolon qalebisa da gogonebis mimart Zaladobas Tavisuflebis arkvetis dawesebuleebsi. gamoica wamebis prevenciis asociaciastan ertad. mokle saxelmzrvanelo bangkokis wesebis Sesaxeb: bangkokis wesebis mokle ilustrirebuli saxelmzrvanelo, romelic moicavs damnasave qalebisa da mati sawiroebebis tipiur profils, aseve wesebis mokle mimoxilvas. martlmsajulebis xelmisawvdomoba - qalta diskriminacia sisxlis samartlis sistemasi: moxseneba exeba qalebis, rogorc savaraudo damnasaveta diskriminaciis problemebs sisxlis samartlis sistemasi. ugulvebelyofili sawiroebebi: gogonebi sisxlis samartlis sistemasi: brifingic Tavs uyris martlmsajulebis sistemasi myofi gogonebis Sesaxeb konkretul sakitxebs. massi aseve Camoyalibebulia rekomendaciebi mati dacvis gazlierebis miznit. brifingi daibewda arasrulwlovanta martlmsajulebis uwyebatasoris paneltan (IPJJ) ertobliobit. eleqtronuli biuleteni: sisxlis samartlis sistemasi myofi qalebis Sesaxeb informaciis, bangkokis wesebis, PRI-sa da wesebze momusave sxva organizaciebis saqmianobis kvartaluri Sejameba. gamoiweret eleqtronul fostaze info@penalreform.org 22