Με θαη/ή ζθίαζε ζεκαίλνληαη νη βαζηθέο πιεξνθνξίεο Με ζεκαίλνληαη νη πην ζεκαληηθέο βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑ 1 o Πεξηερόκελα 1.1. ΑΝΑΙΘΗΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΙΘΗΙΟΛΟΓΙΑ ΟΡΙΜΟ ΑΝΑΙΘΗΙΑ ΔΙΓΙΚΟΣΗΣΑ ΑΝΑΙΘΗΙΟΛΟΓΙΑ ΣΟΥΟΙ ΤΓΥΡΟΝΗ ΑΝΑΙΘΗΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΗΝ ΑΝΑΙΘΗΙΟΛΟΓΙΑ ΙΣΟΡΙΑ ΣΗ ΑΝΑΙΘΗΙΑ Η ΑΝΑΙΘΗΙΑ ΣΗΝ ΑΡΥΑΙΟΣΗΣΑ Η ΑΝΑΙΘΗΙΑ ΣΟΝ ΓΔΚΑΣΟ ΈΝΑΣΟ ΑΙΧΝΑ Η ΑΝΑΙΘΗΙΑ ΣΟΝ ΔΙΚΟΣΟ ΑΙΧΝΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Με θαη/ή ζθίαζε ζεκαίλνληαη νη βαζηθέο πιεξνθνξίεο Με ζεκαίλνληαη νη πην ζεκαληηθέο βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο 1.1. ΑΝΑΙΘΗΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΙΘΗΙΟΛΟΓΙΑ Ο φξνο "Αλαηζζεζία" ζεκαίλεη απνπζία φισλ ησλ αηζζήζεσλ, αθήο, ζεξκνθξαζίαο, ζέζεο ζψκαηνο θαη πφλνπ θαη ζπλήζσο πξνυπνζέηεη φηη ν αζζελήο δελ έρεη ζπλείδεζε. Η Δηδηθόηεηα ηεο Αλαηζζεζηνινγίαο είλαη ν θιάδνο ηεο ηαηξηθήο πνπ έρεη ζαλ θύξην ζθνπό ηε ρνξήγεζε αλαηζζεζίαο, θαηαζηνιήο ή αλαιγεζίαο ζε αζζελείο πνπ ππνβάιινληαη ζε ρεηξνπξγηθέο, δηαγλσζηηθέο ή ζεξαπεπηηθέο επεκβάζεηο. Η Αλαηζζεζία είλαη ε ηαηξηθή πξάμε ελώ ε Αλαηζζεζηνινγία είλαη ε αληίζηνηρε ηαηξηθή εηδηθόηεηα. ύκθσλα κε ην Λεμηθό ηνπ Γ. Μπακπηληώηε: λάξθσζε: «βαζύο ύπλνο πνπ ζπλνδεύεηαη από πξνζσξηλή απώιεηα ηεο ζπλείδεζεο θαη παύζε θάζε θίλεζεο» ζπλώλπκα: ραύλσζε, αλαηζζεζία αληίζεηα: εγξήγνξζε, δηέγεξζε

2 Διέλε Αζθεηνπνύινπ λαξθώλσ: «πξνθαιώ ηάζε γηα βαζύ ύπλν θαη πξνζσξηλή απώιεηα ηεο ζπλείδεζεο» ξίρλσ ζε ιήζαξγν λαξθσηήο: «αλαηζζεζηνιόγνο» ΟΡΙΜΟ ΑΝΑΙΘΗΙΑ Ο νξηζκόο ηεο Αλαηζζεζίαο είλαη δύζθνιν λα θαζνξηζηεί, γηαηί δελ ππάξρεη γεληθή ζπλαίλεζε γηα ην ηη αθξηβώο είλαη ε πξάμε απηή, πνπ θαζεκεξηλά ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο. Ο όξνο "Αλαηζζεζία" είλαη πνιύ παιηόο. Γηα πξώηε θνξά ιέγεηαη όηη ρξεζηκνπνηήζεθε από ηνλ έιιελα θηιόζνθν Γηνζθνπξίδε ηνλ Πξώην π.υ. αηώλα γηα λα πεξηγξάθεη ηε δξάζε ηνπ θπηνύ καλδξαγόξα. Η ρξήζε ηνπ όξνπ κε ηε ζύγρξνλε έλλνηα απνδίδεηαη ζηνλ Oliver Wendell Holmes, πνπ ηνλ πξόηεηλε ην 1846 γηα λα πεξηγξάςεη ηελ θαηάζηαζε ηεο "αηζεξνπνίεζεο", πνπ πξνθάιεζε ε πξώηε ρνξήγεζε αηζέξα από ηνλ W. Morton ζηε Βνζηόλε ζηηο 16 Οθησβξίνπ ηνπ 1846 γηα ηε δηελέξγεηα κηαο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο. Σν 1950, εθαηό πεξίπνπ ρξόληα αξγόηεξα κεηά ηε ρξήζε ηνπ όξνπ από ηνλ Oliver Wendell Holmes, ζηελ Αγγιία νη Jackson Rees θαη Cecil Gray έδσζαλ θαηλνύξγην λόεκα ζ απηό ηνλ όξν κε ην δηαρσξηζκό ηεο αλαηζζεζίαο ζε ηξεηο βαζηθέο θαη μερσξηζηέο θαηαζηάζεηο: λάξθσζε αλαιγεζία κπνράιαζε. Γηα πνιιά ρξόληα ηα θύξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο αλαηζζεζίαο ζπλόςηδε απηή ε ηξηάδα, ζηελ νπνία πξνζεηέζε θαη ε θαηαζηνιή ησλ αληαλαθιαζηηθώλ, άπνςε όκσο πνπ ζήκεξα ακθηζβεηείηαη. ήκεξα, όιεο νη παξαπάλσ θαηαζηάζεηο κπνξνύλ λα πξνθιεζνύλ από δηαθνξεηηθά θάξκαθα ζε κηθξέο δόζεηο, κε απνηέιεζκα λα απνθεύγεηαη ε κεγάιε θαηαζηνιή ηνπ θεληξηθνύ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο θαη νη επαθφινπζεο παξελέξγεηεο πνπ πξνθαιεί ε δξάζε ελφο θαη κφλν θαξκάθνπ, όπσο ίζρπε κέρξη ηόηε κε ηνλ αηζέξα. ήκεξα μέξνπκε όηη αλαηζζεζία είλαη ε ηαηξηθή πξάμε πνπ πξνθαιεί: παξνδηθή, αλαζηξέςηκε θαη πξνθαζνξηζκέλνπ ρξφλνπ θαξκαθεπηηθή θαηαζηνιή ηεο αληίιεςεο ηνπ πφλνπ (δειαδή ηεο απάληεζεο ηνπ νξγαληζκνχ ζηα βιαπηηθά ρεηξνπξγηθά εξεζίζκαηα) θαη ησλ ζπλνδψλ ηεο αληηδξάζεσλ πνπ κπνξεί λα είλαη: ζσκαηηθά (αληαλαθιαζηηθέο θηλήζεηο) αηζζεηηθά (επώδπλε αίζζεζε) ζπιαρληθά ζπκπαζεηηθνηνληθά (ηαρπθαξδία, ππέξηαζε). Πνπ ζεκαίλεη όηη κηα αλαηζζεηηθή ηερληθή ραξαθηεξίδεηαη από έλα ή πεξηζζφηεξα από ηα αθόινπζα ζηνηρεία: αλαιγεζία, κπνράιαζε, θαηαζηνιή ησλ αληαλαθιαζηηθψλ αηκνδπλακηθψλ ή νξκνληθψλ αληηδξάζεσλ, χπλσζε (λάξθσζε). Δίλαη θαλεξό όηη δελ ηζρύεη απηό πνπ πηζηεύεη ε θνηλή γλώκε, όηη δειαδή αλαηζζεζία ζεκαίλεη χπλνο ή άιισο λάξθσζε. Ο όξνο λάξθσζε (λαξθώλσ) πνπ επηθξάηεζε γηα πνιιά ρξόληα ζε όιε ηελ Δπξώπε θαη θπξίσο ηε Γεξκαληθή θαη Γαιιηθή βηβιηνγξαθία, γηα λα πεξηγξάςεη ηελ επθνξηθή επίδξαζε ησλ λαξθσηηθώλ θαξκάθσλ, θαη θπξίσο ηεο Μνξθίλεο θαη ησλ παξαγώγσλ ηεο, απνηειεί έλα κόλν ζηνηρείν ηεο ζύγρξνλεο "αλαηζζεζίαο". 2

3 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Αλαηζζεζηνινγία Από ηα παξαπάλσ πξνθύπηεη όηη ζε αληίζεζε κε ηηο άιιεο ηαηξηθέο πξάμεηο, ε αλαηζζεζία δελ είλαη ζεξαπεπηηθή κέζνδνο κε ηελ επξεία έλλνηα ηνπ όξνπ, αλ θαη ζπρλά ρξεζηκνπνηεί ζεξαπεπηηθέο παξεκβάζεηο θαηά ηε δηάξθεηα κηαο εγρείξεζεο (π.ρ. αληηκεηώπηζε ρεηξνπξγηθήο αηκνξξαγίαο). Γελ ππάξρεη όκσο λόζνο πνπ λα ζεξαπεύεηαη από ηε ρνξήγεζε αλαηζζεζίαο. Δληνύηνηο, νη αλαηζζεζηνιόγνη είλαη ίζσο νη κόλνη γηαηξνί πνπ πνιύ άκεζα αλαγλσξίδνπλ ηελ αλάγθε γηα λα ρνξεγήζνπλ θάξκαθα ελώ παξάιιεια παξαθνινπζνύλ ηελ άκεζε επίδξαζή ηνπο ζηηο δσηηθέο ιεηηνπξγίεο. Απηή άιισζηε είλαη θαη ε επηζηεκνληθή κεζνδνινγία γηα ηελ αλάπηπμε ηεο αιιεινπρίαο "ππόζεζε πείξακα - παξαηήξεζε - ζπκπεξάζκαηα", ζηελ ηαηξηθή. Σπκπεξαζκαηηθά: Αλαηζζεζία είλαη "ε θαηάζηαζε πνπ εμαζθαιίδεη παξνδηθή θαη αλαζηξέςηκε θαηαζηνιή ησλ ζσκαηηθψλ θαη ζπιαρληθψλ αηζζεηηθψλ εξεζηζκάησλ θαη θαηά ζπλέπεηα ηεο αληίιεςεο ηνπ πφλνπ". Η αλαιγεζία, ε κπτθή ράιαζε θαη ε θαηαζηνιή ηεο δξαζηεξηόηεηαο ηνπ απηόλνκνπ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο δελ απνηεινύλ ζηνηρεία ηεο αλαηζζεζίαο, αιιά είλαη δξάζεηο θαξκάθσλ πνπ κπνξνύλ λα επηηεπρζνύλ μερσξηζηά από εηδηθά θάξκαθα θαη όρη απαξαίηεηα από ηα αλαηζζεηηθά θάξκαθα. Θεσξνύληαη ζαλ επηζπκεηό ζπκπιήξσκα ηεο αλαηζζεζίαο γηα ηε δηεπθόιπλζε ηεο εγρείξεζεο. Σν κόλν ζηνηρείν πνπ έρνπλ θνηλό όια ηα αλαηζζεηηθά είλαη ε θαηαζηνιή ηεο αληίιεςεο ησλ αηζζεηηθώλ εξεζηζκάησλ ΔΙΓΙΚΟΣΗΣΑ ΑΝΑΙΘΗΙΟΛΟΓΙΑ Η εηδηθόηεηα ηεο Αλαηζζεζηνινγίαο, κηα ηαρέσο αλαπηπζζόκελε ηαηξηθή εηδηθόηεηα, μεθίλεζε κε θύξην ζθνπό ηε ρνξήγεζε αλαηζζεζίαο, αλαιγεζίαο, ή θαηαζηνιήο ζε ρεηξνπξγηθνχο αζζελείο θαη ε νπνία ζήκεξα επεθηείλεηαη ζηελ όιε Πεξηεγρεηξεηηθή Αληηκεηώπηζε θαη Φξνληίδα ησλ αζζελώλ πνπ ππνβάιινληαη ζε ρεηξνπξγηθέο, καηεπηηθέο, ζεξαπεπηηθέο ή δηαγλσζηηθέο επεκβάζεηο. Οη δξαζηεξηόηεηεο απηέο δείρλνπλ θαη ηνλίδνπλ ηηο κνλαδηθέο ηδηόηεηεο ηεο εηδηθόηεηαο ηεο Αλαηζζεζηνινγίαο, ε νπνία αληηκεησπίδεη ζθαηξηθά ηνλ αζζελή θαη επνκέλσο απαηηεί ηελ εμνηθείσζε κε ηηο πεξηζζόηεξεο άιιεο εηδηθόηεηεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ όισλ ησλ ππνεηδηθνηήησλ ηεο ρεηξνπξγηθήο, ηεο παζνινγίαο, ηεο παηδηαηξηθήο, ηεο καηεπηηθήο θαζώο θαη ζεκαληηθέο γλώζεηο βηνταηξηθήο ηερλνινγίαο. Γη απηό θαη ε Αλαηζζεζηνινγία ζεσξείηαη κηα θάζεηε εηδηθφηεηα, πνπ ηέκλεη ηηο παξαδνζηαθέο νξηδφληηεο εηδηθόηεηεο όπσο είλαη: ε ρεηξνπξγηθή ε παζνινγία ε παηδηαηξηθή ε καηεπηηθή. Η θιηληθή πξαθηηθή ηεο εηδηθόηεηαο ηεο Αλαηζζεζηνινγίαο έρεη ηε κνλαδηθή ηδηόηεηα λα βαζίδεηαη: ζηελ επξεία γλψζε ησλ βαζηθψλ βηνταηξηθψλ επηζηεκψλ (ηδηαίηεξα ηεο Φπζηνινγίαο θαη ηεο Φαξκαθνινγίαο), θαζψο θαη ηεο Παζνθπζηνινγίαο θαη Παζνινγίαο ησλ δηαθφξσλ ζπζηεκάησλ, ζηελ εμνηθείσζε κε ηηο πεξηζζφηεξεο άιιεο εηδηθφηεηεο ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ρεηξνπξγηθήο θαη ησλ ππνεηδηθνηήησλ ηεο, ηεο παζνινγίαο, ηεο παηδηαηξηθήο, ηεο καηεπηηθήο, ζε πνηθηιία δεμηνηήησλ πνπ αθνξνχλ ηελ αλαδσνγφλεζε, ηελ πξνθχιαμε ηνπ αεξαγσγνχ, ηηο ηερληθέο πεξηνρηθήο αλαηζζεζίαο θαη ηηο δηάθνξεο κεζόδνπο παξαθνινχζεζεο ησλ δσηηθψλ ζεκείσλ (monitoring), ζηελ εθαξκνγή ησλ ζχγρξνλσλ πξνφδσλ ηεο βηνταηξηθήο ηερλνινγίαο. 3

4 Διέλε Αζθεηνπνύινπ Η εθαξκνγή ησλ πξνόδσλ απηώλ ησλ επηζηεκώλ ζηελ θιηληθή αλαηζζεζία εμαθνινπζεί λα θάλεη ηελ Αλαηζζεζηνινγία κηα άθξσο ελδηαθέξνπζα θαη ηαρέσο αλαπηπζζόκελε εηδηθόηεηα, ε νπνία κε ηελ εθαξκνγή ηεο πνηθηιίαο ησλ γλώζεσλ θαη επηδεμηνηήησλ ζηελ αληηκεηώπηζε ησλ βαξέσο παζρόλησλ ζηηο Μνλάδεο Δληαηηθήο Θεξαπείαο θαζώο θαη ζε άιια ηκήκαηα ηνπ λνζνθνκείνπ, θαηέζηεζε ηελ Αλαηζζεζηνινγία ηνλ ππξήλα αλαπηπζζόκελσλ λέσλ εηδηθνηήησλ θαη άλνημε θαηλνχξγηνπο νξίδνληεο ζηελ Ιαηξηθή κε ηελ αλάπηπμε εηδηθνηήησλ & δξαζηεξηνηήησλ (Πίλαθαο 1-1) όπσο ηεο: Δληαηηθήο Ιαηξηθήο Δπείγνπζαο Πξν- & Δλδν- λνζνθνκεηαθήο Ιαηξηθήο Κάξδην-Πλεπκνληθήο Αλαδσνγφλεζεο Ομένο θαη Υξφληνπ Πφλνπ. Αλ θαη ν όξνο Αλαηζζεζηνινγία πξνηάζεθε ην 1902 απν ηνλ Seiffert ζηελ Ακεξηθή, ε "Ακεξηθαληθή Δηαηξεία Αλαηζζεηηζηώλ" (American Society of Anaesthetists) κεηνλνκάζζεθε κόιηο ην 1945 ζε "Ακεξηθαληθή Δηαηξεία Αλαηζζεζηνιόγσλ" (American Society of Anaesthesiologists = ASA). Ο θύξηνο ιόγνο απηήο ηεο αιιαγήο ήηαλ λα ηνληζηεί ε δηαθνξά κεηαμύ ηνπ αλαηζζεζηνιφγνπ, πνπ είλαη εηδηθεπκέλνο γηαηξόο θαη ηνπ "αλαηζζεηηζηνχ ή λαξθσηνχ" πνπ δελ είλαη γηαηξόο. Απηή ε δηαθνξνπνίεζε δελ ήηαλ αλαγθαία γηα ηηο αγγινζαμνληθέο ρώξεο, όπνπ δελ ρξεζηκνπνηήζεθαλ πνηέ λνζειεπηέο γηα ηε ρνξήγεζε αλαηζζεζίαο, ε νπνία ήηαλ πάληνηε ππεπζπλόηεηα ησλ γηαηξώλ. Πίλαθαο 1-1. Δθηόο ρεηξνπξγείνπ δξαζηεξηόηεηεο Αλαηζζεζηνινγίαο. Ομύο & Υξόληνο ΠΟΝΟ Αλαηζζεζία γηα Υεηξνπξγηθή Μαηεπηήξην Απεηθόληζε & Αθηηλνζεξαπεία Δλδνζθνπήζεηο Ληζνηξπςία ΔΙΓΙΚΟΣΗΣΑ ΑΝΑΙΘΗΙΟΛΟΓΙΑ Έξεπλα & Γηδαζθαιία ΔΝΣΑΣΙΚΗ ΙΑΣΡΙΚΗ Αλαδσνγόλεζε ΔΠΔΙΓΟΤΑ ΙΑΣΡΙΚΗ Ιαηξηθή Εηδηθόηεηα ηαηξηθή εηδηθόηεηα ηεο Aλαηζζεζηνινγίαο έρεη ζεκαληηθά αιιάμεη ηα ηειεπηαία ρξόληα Η έηζη ώζηε λα απνηειεί ζήκεξα έλα ζπλερέο (αιιεινπρία) θξνληίδσλ, πνπ αξρίδεη κε ηελ πξνεγρεηξεηηθή εηνηκαζία ηνπ αζζελνύο θαη πξνρσξεί ζηε δηεγρεηξεηηθή αληηκεηώπηζε θαη κεηεγρεηξεηηθή θξνληίδα. Η Αλαηζζεζηνινγία ζήκεξα είλαη ε ηαηξηθή εηδηθόηεηα πνπ αζρνιείηαη κε ηελ όιε Πεξηεγρεηξεηηθή Αληηκεηώπηζε θαη Φξνληίδα ησλ αζζελώλ (βιέπε American Board of Anesthesiology ηνπ 1995), ε νπνία πεξηιακβάλεη ρσξίο λα πεξηνξίδεηαη ζηα αθόινπζα: 1. ηελ αμηνιόγεζε, γλσκάηεπζε θαη πξνεηνηκαζία ησλ εμσηεξηθώλ θαη εζσηεξηθώλ αζζελώλ πνπ πξόθεηηαη λα ηνπο ρνξεγεζεί αλαηζζεζία, κε ζθνπό λα επηηεπρζνύλ νη 4

5 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Αλαηζζεζηνινγία θαιύηεξεο γη απηνύο πεξηεγρεηξεηηθέο ζπλζήθεο θαη ν πεξηνξηζκόο ηνπ πεξηεγρεηξεηηθνύ θηλδύλνπ ζηνπο αζζελείο πςεινύ θηλδύλνπ, 2. ηελ εμαζθάιηζε ηεο θαηαζηνιήο ηνπ πόλνπ θαη ηνπ stress ησλ ρεηξνπξγηθώλ, καηεπηηθώλ, ζεξαπεπηηθώλ θαη δηαγλσζηηθώλ επεκβάζεσλ θαζώο θαη ηελ αληηκεηώπηζε απηώλ ησλ αζζελώλ, 3. ηελ "πεξηθξνύξεζε" (monitoring) θαη ππνζηήξημε ησλ δσηηθώλ ιεηηνπξγηώλ θαη απνθαηάζηαζε ηεο νκνηνζηαζίαο θαηά ηελ πεξηεγρεηξεηηθή πεξίνδν θαζώο θαη ζηνπο ηξαπκαηίεο θαη ζηνπο νμέσο θαη βαξέσο πάζρνληεο ζην Σκήκα Δπεηγόλησλ Πεξηζηαηηθώλ, ζηε Μνλάδα Μεηα-Αλαηζζεηηθήο Φξνληίδαο, ζηε Μνλάδα Απμεκέλεο Φξνληίδαο θαη ζηε Μνλάδα Δληαηηθήο Θεξαπείαο, 4. ηελ αληηκεηώπηζε ηνπ νμένο κεηεγρεηξεηηθνύ πόλνπ, 5. ηε δηάγλσζε θαη ζεξαπεία ησλ επώδπλσλ ζπλδξόκσλ θαη ηελ αλαθνύθηζε ηνπ ρξόληνπ πόλνπ, 6. ηελ αληηκεηώπηζε ησλ νμέσο παζρόλησλ αζζελώλ ζε όιν ην θάζκα ηεο ελδνλνζνθνκεηαθήο Αιπζίδαο ηεο Δπείγνπζαο Ιαηξηθήο, 7. ηελ θιηληθή αληηκεηώπηζε θαη δηδαζθαιία ηεο θαξδην-πλεπκνληθήο αλαδσνγόλεζεο, 8. ηελ επίβιεςε, δηδαζθαιία θαη αμηνιόγεζε ηεο επίδνζεο ηνπ ηαηξηθνύ θαη λνζειεπηηθνύ πξνζσπηθνύ ζηελ αλαηζζεζία θαη θαηαζηνιή, ηνλ πόλν, ηελ εληαηηθή ζεξαπεία θαη ηελ επείγνπζα ηαηξηθή, 9. ηελ αλάπηπμε θαηεπζπληήξησλ νδεγηώλ θιηληθήο πξαθηηθήο θαη ζπζηήκαηνο ζπλερνύο βειηίσζεο ηεο πνηόηεηαο ησλ παξερνκέλσλ θξνληίδσλ (Continuous Quality Improvement) θαη ειέγρνπ ηεο θιηληθήο πξαθηηθήο (medical audit), 10. ηε δηεμαγσγή έξεπλαο ζε θιηληθέο θαη βαζηθέο επηζηήκεο γηα λα εμεγήζεη θαη βειηηώζεη ηε θξνληίδα ησλ αζζελώλ, 11. ηελ εκπινθή ζηε δηνίθεζε λνζνθνκείσλ, ηαηξηθώλ ηκεκάησλ θαη εμσηεξηθώλ ηαηξείσλ πνπ αθνξνύλ ηηο παξαπάλσ ππεπζπλόηεηεο Ννζειεπηηθή Εηδηθόηεηα λνζειεπηηθή εηδηθόηεηα ηεο Αλαηζζεζηνινγίαο ζήκεξα είλαη μερσξηζηή εηδηθόηεηα, πνπ Η αζρνιείηαη κε ηελ όιε Πεξηεγρεηξεηηθή Ννζειεπηηθή Φξνληίδα ηνπ αζζελνύο πνπ ππνβάιιεηαη ζε ρεηξνπξγηθέο, ζεξαπεπηηθέο θαη δηαγλσζηηθέο επεκβάζεηο θαη ε νπνία αλαιπηηθά πεξηιακβάλεη: ηε λνζειεπηηθή θάιπςε θάζε αλαηζζεζηνινγηθήο ηερληθήο ζε νπνηνδήπνηε ρώξν ή ηόπν απηή δηελεξγείηαη, ηελ ππνδνρή, έιεγρν θαη ςπρνινγηθή ππνζηήξημε ηνπ αζζελνύο πνπ πξόθεηηαη λα ππνβιεζεί ζε αλαηζζεζία, ηε λνζειεπηηθή θξνληίδα (απνιύκαλζε, απνζηείξσζε) ηνπ αλαηζζεζηνινγηθνύ πιηθνύ, ηνλ εκεξήζην έιεγρν θαη θξνληίδα ηνπ αλαηζζεζηνινγηθνύ εμνπιηζκνύ, ηελ παξαθνινύζεζε θαη θξνληίδα ηνπ αζζελνύο ζηε Μνλάδα Μεηα-Αλαηζζεηηθήο Αλάλεςεο θαη Μνλάδα Απμεκέλεο Φξνληίδαο, ηε λνζειεπηηθή θξνληίδα ηνπ νμένο κεηεγρεηξεηηθνύ πόλνπ, ηελ αλαθνύθηζε ηνπ ρξόληνπ πόλνπ, ηελ θαξδηνπλεπκνληθή αλαδσνγόλεζε ζε όινπο ηνπο ρώξνπο ηνπ λνζνθνκείνπ, ηελ εθπαίδεπζε ηνπ ηαηξηθνύ θαη λνζειεπηηθνύ πξνζσπηθνύ ζηνλ επξύηεξν ρώξν ηνπ λνζνθνκείνπ ζηελ θαξδηνπλεπκνληθή αλαδσνγόλεζε ΣΟΥΟΙ ΤΓΥΡΟΝΗ ΑΝΑΙΘΗΙΟΛΟΓΙΑ Η επξύηεηα ηεο εηδηθόηεηαο, ηεο Αλαηζζεζηνινγίαο αληαλαθιάηαη θαη ζηηο πνιιαπιέο ππνεηδηθόηεηεο εληόο θαη εθηόο ρεηξνπξγείνπ ζηηο νπνίεο ρσξίδεηαη, πνπ είλαη νη αθόινπζεο, θαη όρη κόλνλ. Εληόο ρεηξνπξγείνπ δξαζηεξηόηεηεο: αλαηζζεζία γηα θνηιηαθέο επεκβάζεηο καηεπηηθή αλαηζζεζία 5

6 Διέλε Αζθεηνπνύινπ παηδναλαηζζεζία αλαηζζεζία γηα θαξδηνρεηξνπξγηθή αλαηζζεζία γηα αγγεηνρεηξνπξγηθή αλαηζζεζία γηα ζσξαθνρεηξνπξγηθή αλαηζζεζία γηα λεπξνρεηξνπξγηθή αλαηζζεζία γηα επεκβάζεηο βξαρείαο λνζειείαο αλαηζζεζία γηα πνιπηξαπκαηία. Εθηόο ρεηξνπξγείνπ δξαζηεξηόηεηεο: ήκεξα, νη αλαηζζεηηθέο ηερληθέο θαη νη κέζνδνη παξαθνινύζεζεο θαη ππνζηήξημεο ησλ δσηηθώλ ιεηηνπξγηώλ εθαξκόδνληαη, εθηόο από ηα ρεηξνπξγεία θαη ηηο κνλάδεο Δπείγνπζαο θαη Δληαηηθήο Ιαηξηθήο, θαη ζε άιια ηκήκαηα ηνπ λνζνθνκείνπ (Πίλαθαο 1-1), όπσο: δηαγλσζηηθέο επεκβάζεηο (αθηηλνδηαγλσζηηθό, καγλεηηθό ηνκνγξάθν, αμνληθό ηνκνγξάθν, επεκβαηηθή αθηηλνινγία, θιπ) καηεπηήξην ειεθηξν-shock ιηζνηξπςία αθηηλνζεξαπεία νδνληηαηξηθό ηκήκα ππεξεζίεο νμένο πόλνπ θιηληθή ρξόληνπ πόλνπ Δληαηηθή Θεξαπεία Δπείγνπζα Ιαηξηθή (πξν- & ελδν- λνζνθνκεηαθά ζηα αζζελνθόξα θαη ηα Σκήκαηα Δπεηγόλησλ Πεξηζηαηηθώλ) ΠΡΟΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΗΝ ΑΝΑΙΘΗΙΟΛΟΓΙΑ... if teaching is to be more than the retailing of the known, and if research is to seek real breakthroughs in the exploration of man and the cosmos, then teachers must be scholars, and scholarship must be more than refinement of the inherited store of knowledge... Kingman Brewster, President of Yale, 1971 Τ ν Ιαηξηθό Δθπαηδεπηηθό πλερέο: αξρίδεη κε ηελ πξνπηπρηαθή, ζπλερίδεηαη κε ηελ κεηαπηπρηαθή, θαη ηειεηψλεη κε ηε ζπλερηδόκελε ηαηξηθή εθπαίδεπζε. Σόζν ε πξνπηπρηαθή όζν θαη πηπρηαθή εθπαίδεπζε έρνπλ μεθάζαξα, θαιά αθνξηζκέλα θαη νκνηόκνξθα όξηα, ζηόρνπο αιιά θαη νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ, ζε αληίζεζε κε ηε ζπλερηδόκελε ηαηξηθή εθπαίδεπζε πνπ είλαη αλνκνηόκνξθε, πνιύ απισκέλε, θαη ρσξίο ζαθή δνκή. Πίλαθαο 1-2. Παλεπηζηεκηαθέο ζέζεηο (ΓΔΠ) ζηα 126 Ιαηξηθά Σκήκαηα ησλ ΗΠΑ θαηά ην αθαδεκατθό έηνο (ζύκθσλα κε έξεπλα πνπ δεκνζηεύζεθε ζην πεξηνδηθό JAMA 1992; 268: ). Γλωζηηθό Αληηθείκελν Σύλνιν ζέζεωλ 126 Ιαηξηθά Σκήκαηα HΠΑ Αξηζκόο % Παζνινγία Παηδηαηξηθή Φπρηαηξηθή Υεηξνπξγηθή (Βαζηθέο Δηδηθόηεηεο)

7 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Αλαηζζεζηνινγία Αθηηλνινγία Αλαηζζεζηνινγία Μαηεπηηθή/Γπλαηθνινγία Νεπξνινγία Οηθνγελεηαθή Ιαηξηθή Οθζαικνινγία Οξζνπεδηθή Απνηέιεζκα ηεο αλαγλώξηζεο ηεο απμαλόκελεο ζεκαζίαο ηεο ζύγρξνλεο Αλαηζζεζίαο ήηαλ ε έληαμε ηεο Αλαηζζεζηνινγίαο ζηα γλσζηηθά αληηθείκελα ησλ πεξηζζόηεξσλ ηαηξηθώλ ζρνιώλ ηνπ θόζκνπ. Έηζη ζήκεξα ε Αλαηζζεζηνινγία θαηαιακβάλεη ηελ 6ε ζέζε ζε αξηζκφ παλεπηζηεκηαθψλ ζέζεσλ ζηνλ θαηάινγν ησλ γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ ησλ 126 Ιαηξηθψλ ηκεκάησλ ηεο Ακεξηθήο θαηά ην αθαδεκατθφ έηνο (Πίλαθαο 1-2). Η παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε ζηελ Αλαηζζεζηνινγία, πνπ αξρηθά ήηαλ κόλν κεηαπηπρηαθή, πξννδεπηηθά έγηλε θαη πξνπηπρηαθή. Έξεπλα ζηελ Ακεξηθή ηνπ Alexander (Academ Med 1989; 64: 485) έδεημε φηη ην 80% ησλ αλαηζζεζηνινγηθψλ ηκεκάησλ ηεο Ακεξηθήο εθπαηδεχνπλ 3ηείο θνηηεηέο (πνπ αληηζηνηρνχλ ζηνπο 5εηείο ζηελ Διιάδα) γηα 2-4 εβδνκάδεο ζηελ Αλαηζζεζηνινγία, ελψ ζην 90% απηψλ ησλ ηκεκάησλ ε Αλαηζζεζηνινγία πξνζθέξεηαη ζην 4 0 έηνο θαη ζαλ θαη επηινγήλ θιηληθή άζθεζε γηα 4 εβδνκάδεο. ηελ Αγγιία θαηά ην 1988 ε δηάξθεηα εθπαίδεπζεο ζηελ Αλαηζζεζηνινγία θπκαηλφηαλ απφ 0 έσο 4 εβδνκάδεο, ρσξίο λα ππάξρνπλ πην ζπγθεθξηκέλα ζηνηρεία. Σν ίδην πεξίπνπ πξέπεη λα ηζρχεη θαη γηα ηελ Γεξκαλία, φπνπ ηψξα γίλεηαη πξνζπάζεηα ε Αλαηζζεζηνινγία λα γίλεη ππνρξεσηηθφ κάζεκα ζην 4ν Κιηληθφ κέξνο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί όηη ζηελ Ακεξηθή ν πξώηνο θαζεγεηήο Αλαηζζεζηνινγίαο ήηαλ ν R. Waters πνπ εμειέγε ην 1933, ελώ ζηελ Δπξώπε ν R. Mackintosh πνπ εμειέγε ην 1937 ζηελ Ομθόξδε. ηελ Διιάδα πξώηνο θαζεγεηήο Αλαηζζεζηνινγίαο ήηαλ ν πύξνο Μαθξήο πνπ εμειέγε ζην Παλεπηζηήκην ηεο Θεζζαινλίθεο κόιηο ηνλ Απξίιην ηνπ Πξνθεηκέλνπ λα δώζεη κηα γεληθή εθπαίδεπζε γηα όινπο ηνπο γηαηξνύο αλεμάξηεηα από ην κειινληηθό πεδίν ελδηαθέξνληόο ηνπο, ην θάζε ηαηξηθό ηκήκα πξέπεη λα απαληήζεη ζην εξώηεκα: "ηη ζα πξέπεη λα γλσξίδεη έλαο κε-εηδηθφο γηα θάζε γλσζηηθφ αληηθείκελν (Οδεγφο πνπδψλ Ιαηξηθνχ Σκήκαηνο Harvard). H Αλαηζζεζηνινγία ζαλ εηδηθόηεηα έρεη κηα αληίθαζε. Αθελόο είλαη κία εηδηθόηεηα κε ίζσο ην κεγαιύηεξν πνζνζηό εθαξκνζκέλεο θπζηνινγίαο θαη εθαξκνζκέλεο θαξκαθνινγίαο. Αθεηέξνπ όκσο, έρεη ηε κνλαδηθφηεηα λα θαηαξγεί ηελ επηθνηλσλία κε ηνλ αζζελή πνπ θνηκάηαη θαη εμ αλάγθεο λα βαζίδεηαη κόλνλ ζε βηνινγηθά ζεκεία θαη κεηξήζεηο ζρεηηθήο αθξίβεηαο, ρσξίο λα έρεη νινθιεξσκέλε εηθόλα ηνπ βηνςπρνινγηθνύ θόζκνπ απηνύ ηνπ αζζελνύο. Δίλαη επλόεην, όηη ε δηδαζθαιία ηεο Αλαηζζεζίαο απηήο θαζεαπηήο δελ είλαη ε ζεκαληηθφηεξε ζπλεηζθνξά ηνπ Αλαηζζεζηνιόγνπ ζηελ πξνπηπρηαθή εθπαίδεπζε ελόο γηαηξνύ άιιεο εηδηθόηεηαο. Δίλαη όκσο ζεκαληηθή ε δπλαηόηεηα πνπ πξνζθέξεη γηα εθκάζεζε ελόο ηξόπνπ ζθέςεο θαη κηαο θξηηηθήο ζεώξεζεο ζηελ πξνζέγγηζε ηνπ αζζελνύο. Γηαηί ν αζζελήο ππό αλαηζζεζία πξνζθέξεη ηε δπλαηόηεηα γηα: ηε ιήςε απνθάζεσλ ζε ηαρέσο κεηαβαιιφκελεο θιηληθέο θαηαζηάζεηο, κε ηε βνήζεηα ηνπ θιηληθνύ θαη εξγαζηεξηαθνύ monitoring ησλ δηαθόξσλ ιεηηνπξγηώλ, ηε ιχζε πξνβιεκάησλ ζε νμείεο θαηαζηάζεηο, ηε ιήςε απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ηε ρνξήγεζε πγξψλ ζε νμείο θαη κε θαηαζηάζεηο, λα βιέπεη ν θνηηεηήο ηνλ αζζελή ζαλ ζύλνιν θαη φρη ζαλ κεκνλσκέλεο ιεηηνπξγίεο ζπζηεκάησλ, πξνλόκην πνπ έρεη ε Αλαηζζεζηνινγία ζε ζύγθξηζε κε ηηο άιιεο εηδηθόηεηεο, ηε ζπλνιηθή ζεψξεζε ησλ δηαθφξσλ ζπζηεκάησλ θαη ησλ ηπρόλ αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμύ ηνπο, πνπ γίλεηαη πξάμε θαηά ηελ πξνεγρεηξεηηθή αμηνιόγεζε θαη 7

8 Διέλε Αζθεηνπνύινπ πξνεηνηκαζία ηνπ αζζελνύο, θαη απνηειεί βαζηθή γλώζε ηόζν γηα ηνλ αγξνηηθό όζν θαη ηνλ εηδηθό γηαηξό, εθαξκνζκέλε θαξκαθεπηηθή αγσγή θαη πξνζέγγηζε ππό άκεζν έιεγρν ησλ "νπνησλ" ζπλεπεηώλ κε ηελ παξαθνινύζεζε ηνπ θαηάιιεινπ monitoring, λα δηδάζθεηαη ν θνηηεηήο επεκβαηηθέο πξάμεηο θαη δεμηόηεηεο ρσξίο λα βαζαλίδεηαη ν αζζελήο κε απνηέιεζκα λα γίλεηαη δπλαηή ε δηδαζθαιία βαζηθώλ γηα ηε δηαηήξεζε ηεο δσήο δεμηνηήησλ όπσο είλαη: ε ΔΣΓηαζσιήλσζε, ηελ νπνία πξέπεη λα γλσξίδεη θάζε γηαηξόο αλεμάξηεηα εηδηθόηεηαο, ε δηαηήξεζε αλνηθηνύ ηνπ αεξαγσγνύ θαη ν αεξηζκόο ηνπ αζζελνύο κε κάζθα θαη αεξαγσγό, κηα δεμηόηεηα πνπ πηζαλά έρεη αξρίζεη λα πεζαίλεη, αιιά πνπ κπνξεί λα ζώζεη ηνλ αζζελή, εάλ ιάβνπκε ππόςε όηη νί αζζελείο δελ πεζαίλνπλ από αληθαλόηεηα λα δηαζσιελσζνύλ, αιιά από ηε κε αλαγλώξηζε ηεο δηαζσιήλσζεο ηνπ νηζνθάγνπ, ή από ην κε έγθαηξν ζηακάηεκα ησλ πξνζπαζεηώλ γηα δηαζσιήλσζε ηνπο (BMJ 1985), ε εθκάζεζε ηεο ρξήζεο ησλ monitors όπσο π.ρ. ηνπ ΗΚΓξάθνπ, ηεο νμπκεηξίαο, ηεο κέηξεζεο ηεο αξηεξηαθήο πίεζεο ζηελ παξαθνινύζεζε ηνπ αζζελνύο, ε ζπλνιηθή αληηκεηώπηζε ηεο βαζηθήο θαη εμεηδηθεπκέλεο αλαδσνγφλεζεο. πκπεξαζκαηηθά, ε πξνπηπρηαθή εθπαίδεπζε ζηελ Αλαηζζεζηνινγία έρεη ζθνπό λα δηδάμεη νξηζκέλεο βαζηθέο έλλνηεο θαη αξρέο θαζώο θαη δεμηόηεηεο κε ηηο νπνίεο πξέπεη λα είλαη εμνηθεησκέλνο θάζε γηαηξόο αλεμάξηεηα εηδηθόηεηαο, όπσο είλαη: oη ηερληθέο ηεο πξνεγρεηξεηηθήο αμηνιόγεζεο γηα ηελ αλαγλώξηζε αζζελώλ κε πςειό αλαηζζεηηθό θίλδπλν, ε θαιύηεξε πξνεγρεηξεηηθή αληηκεηώπηζε απηώλ ησλ αζζελώλ γηα κείσζε ηνπ αλαηζζεηηθνύ θηλδύλνπ, ν ηξόπνο δξάζεο θαη νη επηπινθέο αλαηζζεηηθώλ θαξκάθσλ θαη ηερληθώλ, αλάπηπμε ηθαλνηήησλ γηα θιηληθή παξαηήξεζε θαη ιήςε απνθάζεσλ ζε γξήγνξα κεηαβαιιόκελεο ζπλζήθεο, νη βαζηθέο αξρέο: ηεο αληηκεηώπηζεο θαη ππνζηήξημεο ηνπ αζζελνύο κε απώιεηα ζπλείδεζεο, ηνπ ειέγρνπ ηνπ αεξαγσγνύ, βαζηθώλ ηερληθώλ επηδεμηνηήησλ όπσο ε ΔΣΓ, ε ΚΑΑ, ηνπ αεξηζκνύ ησλ πλεπκόλσλ κε ζεηηθέο πηέζεηο, ηεο ρνξήγεζεο πγξώλ, ειεθηξνιπηώλ θαη αίκαηνο, ησλ επεκβαηηθώλ θαη κε κεζόδσλ monitoring, ηεο αληηκεηώπηζεο ηνπ νμένο θαη ρξόληνπ πόλνπ ΙΣΟΡΙΑ ΣΗ ΑΝΑΙΘΗΙΑ Η ηζηνξηθή αλαδξνκή ζηελ πνξεία θαη ηελ εμέιημε ηεο Αλαηζζεζίαο βνεζά λα δηαπηζησζεί, όρη κόλνλ ε ηεξάζηηα πξόνδνο πνπ έγηλε ζε ζύληνκν ζρεηηθά ρξνληθό δηάζηεκα αιιά θαη ε δηαθνξά ησλ αληηιήςεσλ πνπ ζήκεξα επηθξαηνύλ, ζρεηηθά κε ηε ρξεζηκόηεηα απηήο ηεο δπλακηθήο ηαηξηθήο εηδηθόηεηαο Η ΑΝΑΙΘΗΙΑ ΣΗΝ ΑΡΥΑΙΟΣΗΣΑ Η αλαηζζεηηθή πξαθηηθή ρξνλνινγείηαη από ηνπο Αξραίνπο ρξόλνπο. Οη αξραίνη ιανί ρξεζηκνπνηνύζαλ ηα θύιια ηεο παπαξνύλαο, ηα θύιια ηεο θνθαίλεο θαη ηηο ξίδεο ηνπ Μαλδξαγόξα γηα λα δεκηνπξγήζνπλ ζπλζήθεο ηέηνηεο πνπ ζα κπνξνύζαλ λα γίλνπλ ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο. Η πξαθηηθή ηεο Αλαηζζεζίαο είλαη ηόζν παιηά όζν θαη ν Μηλσηθφο πνιηηηζκφο, όπσο κπνξεί θαλείο λα ζπκπεξάλεη εάλ κειεηήζεη ηελ ηζηνξία ηεο Θεάο ησλ Μεθώλσλ. Η Θεά ησλ Μεθώλσλ θαη ησλ Ιακάησλ είλαη ε κία από ηηο 5 ζεέο πνπ έθεξε ην 1936 ζην θσο ε ζθαπάλε ηνπ θαζεγεηή Μαξηλάηνπ ζηελ πεξηνρή Γάδη, νθηώ ρηιηόκεηξα από ην Ηξάθιεην (Δηθόλα 1-1). Σν εηδώιην απηό, πνπ νη αξραηνιόγνη ην 8

9 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Αλαηζζεζηνινγία ηνπνζεηνύλ ζηε κεηαλαθηνξηθή πεξίνδν, γύξσ ζην 1450 π.υ., είλαη έλα από ηα πέληε πήιηλα εηδώιηα ηεο Μηλσηθήο Θεάο, ε νπνία θαηά ηνλ Μαξηλάην, βξίζθεηαη δηαδεδνκέλε ζε πνιύ κεγάιε πεξηνρή ηνπ πξντζηνξηθνύ θόζκνπ. Σν κεγαιύηεξν από ηα πέληε εηδώιηα ύςνπο 77 cm έρεη ζηνιηζκέλε ηελ θεθαιή ηνπ κε ηξεηο θαξθίδεο, πνπ παξηζηάλνπλ θεθαιέο ηεο κήθσλνο ηεο ππλνθφξνπ, γλσζηήο ζηε Βνηαλνινγία σο Paraver Somniferum. Οη αλαπαξαζηάζεηο απηέο ηεο θνηλήο παπαξνύλαο καξηπξνύλ ηε κεγάιε εμάπισζε ζηνλ αξραίν θόζκν ηνπ ρπκνύ ηεο, ηνπ νπίνπ, γηα ζεξαπεπηηθνύο ζθνπνύο. Δθηόο όκσο από ην όπην, πνιύ γλσζηό γηα ηηο ππλσηηθέο ηνπ ηθαλόηεηεο ζηελ αξραηόηεηα ήηαλ θαη ην θπηό "Μαλδξαγφξαο Officianarum", ε πην ζεκαληηθή πεγή ηεο νπζίαο "Τνζθίλε". Η ξίδα ηνπ θπηνύ Μαλδξαγόξα κνηάδεη κε αλδξείθειν, είλαη κεγάιε, ζαξθώδεο θαη από ηηλόο ζεκείνπ ζρίδεηαη ζηα δύν θαη κεξηθέο θνξέο θέξεη θαη δύν ιεπηόηεξεο δηαθιαδώζεηο. Γη απηό θαη ν Ππζαγόξαο νλόκαδε ην θπηό Αλζξσπφκνξθν. ύκθσλα κε ην κύζν επεηδή ην θπηό έκνηαδε κε άλζξσπν εζεσξείην όηη είλαη δσληαλφ θαη γη απηό ην λα ην μεξηδώζεηο ηζνδπλακνύζε κε θόλν είηε αλζξώπνπ είηε θπηνύ. ηνπο Διιελν - Ρσκατθνύο ρξόλνπο ήηαλ πνιύ γλσζηό όηη ηθαλή πνζόηεηα ηνπ ρπκνύ από ηηο ξίδεο ηνπ Μαλδξαγόξα πξνθαινύζε απψιεηα ζπλείδεζεο. Αιιά ην ελδηαθέξνλ γηα ηηο ππλσηηθέο ηθαλόηεηεο ηνπ Μαλδξαγόξα επηηείλεηαη θαηά ην Μεζαίσλα, όηαλ ην πξνζζέηνπλ ζην θξαζί ηνπ αηόκνπ πνπ πξόθεηηαη λα ππνζηεί κηα ρεηξνπξγηθή ηνκή γηα λα θνηκεζεί θαη λα κελ πνλάεη. Αληίζεηα κε απηά ηα επξήκαηα, νη αλαθνξέο ηνπ Ιππνθξάηε ζε ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο είλαη ζπάληεο. Σν γεγνλόο απηό απνδίδεηαη ζην όηη ν Ιππνθξαηηθόο όξθνο απαγόξεπε εηδηθά ηηο ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο ηηο νπνίεο ηηο άθελε ζε κε - γηαηξνύο θαη ηνπο ηεξείο: "Οπ ηεκέσ δε νπδέ κελ ιηζηψληαο "1. Γη απηό θαη ζηα γξαπηά ηνπ Ιππνθξάηε δελ βξίζθνληαη πεξηγξαθέο αλαηζζεζίαο θαη εγρείξεζεο, παξόιν όηη ζηνπο θιαζζηθνύο ρξόλνπο από ην 3000 π.υ. γίλνληαλ απιέο επεκβάζεηο, όπσο δηάλνημε απνζηεκάησλ ή αθαίξεζε απιώλ όγθσλ. Δηθόλα 1-1. Δηδώιην ηεο ζεάο ησλ Μεθώλσλ από ην Μνπζείν Ηξαθιείνπ (1450 π.υ), ζύκβνιν ηεο Αλαηζζεζηνινγηθήο Κιηληθήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Κξήηεο. 1 "Γελ ζα θόςσ αθόκε θη αλ είλαη ζθιεξό ζαλ πέηξα". 9

10 Διέλε Αζθεηνπνύινπ Πνιύ αξγόηεξα ζηε Υξηζηηαληθή Θξεζθεία ππάξρνπλ ηζρπξέο απνδείμεηο γηα ηελ εθαξκνγή θάπνηαο κνξθήο Αλαηζζεζίαο. ην βηβιίν ηεο Γέλεζεο, θεθάιαην ΙΙ, 21-22, αλαθέξεηαη: "O Κχξηνο θαη Θεφο έθαλε λα πέζεη ζηνλ Αδάκ βαζχο χπλνο, θαη απηφο θνηκήζεθε". Μ απηή ηελ αλαηζζεζία έγηλε δπλαηή ε αθαίξεζε ησλ δύν πιεπξώλ από ηηο νπνίεο δηαπιάζηεθε ε Δύα. Η ιέμε "βαζύο ύπλνο" είλαη κεηάθξαζε ηεο Δβξατθήο ιέμεο "tardamach" πνπ είλαη ζήκεξα ν αλαγλσξηζκέλνο όξνο ζην Ιζξαήι γηα ηελ πξάμε ηεο "Αλαηζζεζίαο". Καηά ηε δηάξθεηα ησλ αηώλσλ, από ηελ αξραηόηεηα κέρξη θαη ηνλ 19ν αηώλα, ε θνηλσλία πίζηεπε όηη; "ν πφλνο απνηεινχζε θαθφ ζεκάδη ησλ ζεψλ", πνπ κ απηόλ ηνλ ηξόπν ηηκσξνύζαλ ηνπ ζλεηνύο γηα ηηο ακαξηίεο ηνπο. ην Βηβιίν ηνπ Ιώβ γξάθεηαη: "Ο ακαξησιφο άλζξσπνο ζα πεξάζεη κε πόλν φιε ηνπ ηε δσή". Καηά ηνπο επόκελνπο αηώλεο ππήξμε κεγάιε απαηζηνδνμία θαη κνηξνιαηξία (regignation) ζρεηηθά κε ηνλ πόλν. H Αλαγέλλεζε έθεξε κηθξέο αιιαγέο ζηελ αληηκεηώπηζε ηνπ πόλνπ θαη ηεο λόζνπ. Οη γηαηξνί ηεο επνρήο εθάξκνδαλ αθόκε ηελ ηαηξηθή ηνπ Γαιελνύ, πνπ βαζηδόηαλ ζε "παξάινγεο ζεξαπείεο κε αθαίκαμε, ππαθηηθά θαη εκεηφ". Καζώο ν άλεκνο ηεο αιιαγήο γίλεηαη αηζζεηόο κε ηνλ εξρνκό ηεο Ρνκαληηθήο πεξηόδνπ δελ είλαη πεξίεξγν όηη απηή ε αλαπνηειεζκαηηθή πξαθηηθή ηεο Ιαηξηθήο πξνθάιεζε ην ζθεπηηθηζκό θαη ηελ αληίζηαζε ηόζν ησλ ζθεπηόκελσλ αηόκσλ αιιά θαη ησλ αζζελώλ. Ο θαηξόο έρεη θζάζεη γηα λα αληηκεησπηζηεί ε λφζνο θαη ν πφλνο κε ινγηθή, θαζώο γίλεηαη πξννδεπηηθά απνδεθηό όηη δελ απνηεινχλ ππεξθπζηθά θαηλφκελα, αιιά έθθξαζε ηεο θχζεο, πνπ κπνξνχλ λα κειεηεζνχλ θαη αθφκε λα ηξνπνπνηεζνχλ αλάινγα. Η λενδεκηνπξγνύκελε αληίιεςε φηη ν Πφλνο πξέπεη λα πξνιακβάλεηαη θαη λα αλαθνπθίδεηαη απνηειεί ην θνηλσληθό ζθεληθό ηεο αλαθάιπςεο ηεο ζχγρξνλεο Αλαηζζεζίαο ζηα κέζα ηνπ 19νπ αηώλα, ε νπνία ζπκπίπηεη κνλαδηθά θαη εηδηθά κε ηε Ρνκαληηθή Πεξίνδν, ηελ αιιαγή θαη ηηο λεώηεξεο αλζξσπηζηηθέο απόςεηο θαη αληηθεηκεληθέο ζέζεηο ηεο Ιαηξηθήο Η ΑΝΑΙΘΗΙΑ ΣΟΝ ΓΔΚΑΣΟ ΈΝΑΣΟ ΑΙΩΝΑ Α λ θαη ε αλαηζζεηηθή πξαθηηθή ρξνλνινγείηαη από ηνπο αξραίνπο ρξόλνπο, εληνύηνηο ε αλάπηπμε ηεο εηδηθόηεηαο άξρηζε κόιηο ζηα κέζα ηνπ 19 νπ αηώλα γηα λα εδξαησζεί θαηά ηελ ηειεπηαία πεληαθνληαεηία. Παξαθάησ αλαθέξνληαη αλαιπηηθά νη θπξηόηεξνη ζηαζκνί ηεο λεώηεξεο ηζηνξίαο ηεο Αλαηζζεζίαο (θαη ζπλνπηηθά ζηνλ Πίλαθαο 1-1). Δηθόλα 1-2. Πίλαθαο ηνπ Robert Hincklkey πνπ απεηθνλίδεη ηνλ W. Morton λα ρνξεγεί Αηζέξα γηα ηε δηελέξγεηα κηαο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο ζηε γλάζν. 10

11 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Αλαηζζεζηνινγία Σν 1800 ν Humphry Davy ζηελ Αγγιία είρε πξνηείλεη όηη ην Τπνμείδην ηνπ Αδώηνπ (Ν 2Ο) κπνξεί λα είλαη ρξήζηκν γηα ηελ αλαθνύθηζε ηνπ πόλνπ ησλ ρεηξνπξγηθώλ επεκβάζεσλ, ην αέξην απηό ρξεζηκνπνηείην κόλν γηα ςπραγσγηθνύο ζθνπνύο (ηιαξπληηθό αέξην) ζε θνηλσληθέο εθδειώζεηο. Σνλ Ιαλνπάξην ηνπ 1842 ν William E. Clarke από ην Rochester ηεο Νέαο Τόξθεο επηρείξεζε εμαγσγή νδόληνο ππό ηελ επείξηα ηνπ Αηζέξα. ηηο 30 Mαξηίνπ 1842 ν Dr Crawford Wiliamson Long ρνξήγεζε γηα πξώηε θνξά Αηζέξα γηα ρεηξνπξγηθή επέκβαζε, ηελ αθαίξεζε νγθηδίνπ από ηνλ απρέλα ηνπ James Venable, ζην Jefferson ηεο Aηιάληα ησλ ΗΠΑ. Αιιά ν Long δελ δεκνζηνπνίεζε απηό ην γεγνλόο κέρξη ην 1846 θαη έηζη έκεηλε ζηελ αθάλεηα. Σν 1844 ν Horace Wells, έλαο νδνληίαηξνο ρξεζηκνπνίεζε ην Τπνμείδην ηνπ Αδώηνπ γηα ηελ αλώδπλε εμαγσγή δνληηνύ, αιιά ε δεκόζηα επίδεημε απηήο ηεο αλαθάιπςεο δελ ήηαλ επηηπρήο θαη ην αέξην απηό μεράζηεθε γηα 20 πεξίπνπ ρξόληα, γηα λα επαλεηζαρζεί από ηνλ Gardner Quincy Colton ην Χο "αξρή ηεο ζύγρξνλεο αλαηζζεζίαο ζεσξείηαη ε 16 Οθηωβξίνπ ηνπ 1846 όηαλ έλαο νδνληίαηξνο, θαη ζηελ επνρή εθείλε θνηηεηήο ηεο Ιαηξηθήο, ν William Morton ρνξήγεζε αηζέξα γηα ηελ αθαίξεζε ελόο όγθνπ ηεο γλάζνπ ζην Γεληθό Ννζνθνκείν ηεο Μαζαρνπζέηεο ζηε Βνζηώλε ζηηο ΗΠΑ. Η 25ιεπηε απηή εγρείξεζε, πνπ ζεσξήζεθε νξόζεκν γηα ηελ ηαηξηθή, έγηλε ζηνλ αζζελή Gilbert Abbott από ην ρεηξνπξγό John Collins Warren o νπνίνο κόιηο ηειείσζε είπε "Gentlemen this is not humbung". 2 Απηό ην γεγνλόο αλαπαξάζηεζε ν δσγξάθνο Robert Hinckley ζ έλα δηάζεκν πίλαθα πνπ είλαη ζήκεξα αλαξηεκέλνο ζηελ ηαηξηθή βηβιηνζήθε Cantaway ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Harvard ζηε Βνζηώλε. ηνλ πίλαθα απηόλ (Δηθόλα 1-2) απεηθνλίδεηαη ν W. Morton λα ρνξεγεί Αηζέξα ζηνλ θαζηζηό (θαη όρη μαπισκέλν αζζελή) γηα ηε δηελέξγεηα ηεο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο ζηε γλάζν, ζην πεξίθεκν απηό ακθηζέαηξν ηεο Βνζηόλεο, πνπ νλνκάζηεθε ηηκήο έλεθελ "o ζόινο ηνπ Αηζέξα" (the Ether Dome) θαη αθόκε ζώδεηαη ζην Γεληθό Ννζνθνκείν ηεο Μαζαρνπζέηεο. Η επηηύκβηα επηγξαθή ζηνλ ηάθν ηνπ W. Morton (ζηελ Αηιάληα ησλ ΗΠΑ) πνπ ζεσξήζεθε ηειηθά ν παηέξαο ηεο ζύγρξνλεο αλαηζζεζίαο, απνηειεί έλαλ ύκλν ζηελ Αλαηζζεζία θαη ηε ζπκβνιή ηεο ζηε ζύγρξνλε επηζηήκε: Inventor and Revealer of Anaesthetic Inhalation Before Whom, in All Time, Surgery was an Agony, By Whom Pain in Surgery was Averted and Annulled, Since Whom Science has Control of Pain 3. Όπσο αλέθεξε ν Sir William Osler ζην Science: ζηελ Δπηζηήκε ε δόμα αλήθεη ζ απηόλ πνπ πείζεη ηνλ θόζκν θαη όρη ζ απηόλ ζηνλ νπνίν ε ηδέα αλήθεη. Ο Morton έπεηζε ηνλ θόζκν, ε δόμα είλαη δηθή ηνπ 4. Όπσο πξνέβιεςε ν δηάζεκνο ρεηξνπξγόο ηεο Βνζηόλεο Henry Bigelow, πνπ ήηαλ παξώλ ζ απηή ηελ πξώηε ηζηνξηθή επίδεημε ηεο αλαηζζεζίαο κε αηζέξα: απηή ε πξάμε είλαη θάηη πνπ ζα θάλεη ην γχξν ηνπ θφζκνπ 5, ελώ όπσο πξνείπε ιίγεο εκέξεο αξγόηεξα (ζηηο 21 Ννεκβξίνπ 1846) ν δηάζεκνο ρεηξνπξγόο O. Holmes απηφο ν φξνο ζα επαλαιεθζεί απφ φιεο ηηο γιψζζεο θάζε πνιηηηζκέλνπ ιανχ ηεο αλζξσπφηεηαο 6. ηηο 21 2 "Κύξηνη, απηό δελ είλαη απάηε" 3 Δθεξεχηεο ηεο Αλαηζζεζίαο Γη Δηζπλνήο Πξηλ απφ ηνλ νπνίν ε Υεηξνπξγηθή ζε φιεο ηηο επνρέο ήηαλ αγσλία, Με ηνλ νπνίν ν Πφλνο ηεο Δγρείξεζεο Απνηξάπεθε θαη Δθκεδελίζηεθε Μεηά ηνλ νπνίν ε Δπηζηήκε έιεγμε ηνλ Πφλν. 4 the credit goes to the man who convinces the world, not the man to whom the idea first occurs. Morton convinced the world; the credit is his. 5 This is something, that will go around the world 6 "a term which will be repeated by the tongues of every civilized race of mankind". 11

12 Διέλε Αζθεηνπνύινπ Ννεκβξίνπ 1846 ε θαηλνύξγηα αλαθάιπςε παίξλεη ην όλνκα ηεο. Ο δηάζεκνο ρεηξνπξγόο ηεο Βνζηόλεο Oliver Wendell Holmes, πνπ ήηαλ παξώλ ζ απηή ηελ πξώηε ηζηνξηθή επίδεημε ηεο αλαηζζεζίαο κε αηζέξα ηεο δίδεη ηελ νλνκαζία Αλαηζζεζία. Ο Holmes έγξαθε ιίγεο εκέξεο αξγόηεξα ζηνλ Morton: Everybody wants to have a hand in a great discovery. All I will do is to give you a hint or two as to names... The state I should think should be called Anaesthesia. This signifies insensibility, most particularly (as used by Linnaeus and Cullen) to objects of touch.. Μόιηο έλα κήλα κεηά ηελ ηζηνξηθή επίδεημε ηνπ Morton ε Αλαηζζεζία εηζάγεηαη θαη ζηελ Δπξώπε: ηηο αξρέο Ννεκβξίνπ 1846 o W. Frazer θάλεη αθξσηεξηαζκό άθξνπ κε Αηζέξα ζην Dumphries and Galloway Royal Infirmary ζηε θσηία. ηηο 20 Γεθεκβξίνπ 1846 ν Robert Liston o πην γλσζηόο ρεηξνπξγόο ηεο επνρήο ηνπ ρνξεγεί αλαηζζεζία κε Αηζέξα γηα ηνλ αθξσηεξηαζκό ηνπ κεξνύ αθξσηεξίαζε ην κεξό ηνπ Frederick Churchill, 36 εηώλ butler πνπ έπαζρε από ζεπηηθή αξζξίηηδα ηνπ γόλαηνο θαη νλνκάδεη ηε κέζνδν "a Yankee dodge" 7. Σνλ Αηζέξα ρνξήγεζε ν William Squire, έλαο καζεηεπόκελνο ρεηξνπξγόο, ζην North London Hospital, γλσζηό ζήκεξα ζαλ University College Hospital, ζην Λνλδίλν. ηηο 19 Ιαλνπαξίνπ 1847, δύν κήλεο κεηά ηελ πξώηε ρξήζε ηνπ Αηζέξα ζηελ Αγγιία, ν James Young Simpson, Καζεγεηήο Μαηεπηηθήο ζην Δδηκβνύξγν, ιακπξόο επηζηήκνλαο θαη ππνζηεξηθηήο θαηλνύξγησλ ηδεώλ, ακέζσο αλαγλώξηζε ηε ζεκαζία ηεο Αλαηζζεζίαο θαη ήηαλ ν πξψηνο πνπ ρνξήγεζε Αηζέξα γηα λα αλαθνπθίζεη γηα πξψηε θνξά ηνπο πφλνπο ηεο γέλλαο. ηελ αξρή ηνλ ρξεζηκνπνίεζε ζε δύζθνινπο ηνθεηνύο (εκβξπνπιθίεο θαη επεκβάζεηο) αιιά γξήγνξα ηνλ ρξεζηκνπνίεζε θαη ζε θπζηνινγηθνύο ηνθεηνύο. Δληνύηνηο βξήθε κεηνλεθηήκαηα ζηε... δπζάξεζηε θαη επίκνλε κπξσδηά, ηνλ εξεζηζκό ησλ βξόγρσλ θαηά ηελ πξώηε εηζπλνή θαη ηηο κεγάιεο πνζόηεηεο πνπ ελίνηε ρξεηαδόηαλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ Αξγόηεξα έγξαθε:... δνθίκαζα ζηνλ εαπηό κνπ θαη άιινπο ηελ εηζπλνή δηαθόξσλ πηεηηθώλ πγξώλ Έηζη, έθζαζε ζην Υισξνθόξκην. Δίλαη γλσζηό ην πείξακά ηνπ κεηά ην δείπλν ζηνλ εαπηό ηνπ θαη δύν λεώηεξνπο ζπλαδέιθνπο ηνπ. Ο γλσζηόο ρεηξνπξγόο θαη γείηνλαο ηνπ James Miller, πνπ γλώξηδε γηα ηα πεηξάκαηα, επηζθεπηόηαλ ην επόκελν πξσί ην γείηνλα ηνπ γηα λα επηβεβαηώζεη όηη όια ήζαλ εληάμεη κεηά ηηο λπθηεξηλέο εηζπλνέο. ηηο 4 Ννεκβξίνπ 1847 ν Simpson ήηαλ ν πξώηνο πνπ μύπλεζε, ελώ ν Duncan ξνράιηδε θάησ από ην ηξαπέδη θαη ν Keith ρηππηόηαλ βίαηα (Δηθόλα 1-3), ελώ ε θπξία Simpson θαη νη αληςηέο ηεο βξίζθνληαλ ζε θαηάζηαζε παληθνύ. Οη ηδηόηεηεο ησλ πξώησλ αλαηζζεηηθώλ αλαθαιύθζεθαλ θαηά ηύρε. ηηο 5 Ννεκβξίνπ 1847 έιαβε ρώξα ν πξψηνο ηνθεηφο κε Υισξνθφξκην. Μεηά 11 εκέξεο ν Simpson δεκνζίεπζε ην πξώην ηνπ θπιιάδην γηα ην Υισξνθόξκην. Έηζη κέζα ζε κόιηο 11 εκέξεο έγηλαλ ηα πξώηα πεηξάκαηα θαη δεκνζηεύζεηο θαη γελλήζεθε ε αλαηζζεζία κε ρισξνθφξκην. ηηο 3 Απξηιίνπ 1853 ν John Snow ρνξήγεζε Υισξνθφξκην ζηε Βαζίιηζζα Βηθηόξηα ζηε γέλλα ηνπ πξίγθηπα Λενπόιδνπ, γεγνλόο γηα ην νπνίν ε βαζίιηζζα έγξαςε ζην εκεξνιόγηό ηεο "the effect was soothing, quieting and delightful beyond measure Σν 1884 πξσηνεκθαλίζηεθε ε ηνπηθή αλαηζζεζία όηαλ ν C. Koller ζηε Βηέλλε επέδεημε ηε ρξεζηκνπνίεζε θνθαΐλεο γηα ηελ ηνπηθή αλαιγεζία ηνπ νθζαικνύ. Η ξαρηαία αλαηζζεζία πεξηγξάθεθε ην 1898 από ηνλ Bier θαη ε επηζθιεξίδηνο πξνζπέιαζε ην Ακεξηθάληθν ηέρλαζκα 8 disagreeable and very persistent smell, its occasional tedency to irritation of the bronchi during its first inspirations, and the large quantity occasionally required to be used I have tried upon myself and others the inhalation of different other volatile fluids... 12

13 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Αλαηζζεζηνινγία Δηθόλα 1-3. Πεξηγξαθή ηεο αλαθάιπςεο ηνπ Υισξνθνξκίνπ από ηνλ Simpson Η ΑΝΑΙΘΗΙΑ ΣΟΝ ΔΙΚΟΣΟ ΑΙΩΝΑ Τ α επόκελα ρξόληα δελ ππήξμε άιιε ζεκαληηθή πξόνδνο ζηελ Αλαηζζεζία θαη ε πξώηε εθαηνληαεηία ηεο Αλαηζζεζίαο ραξαθηεξίδεηαη από πνιύ αξγή πξφνδν ηεο Δηδηθόηεηαο θαη πεξηνξηζκέλν αξηζκό αλαηζζεηηθώλ παξαγόλησλ θαη ηερληθώλ, κε ιίγεο δπλαηόηεηεο γηα αλάπηπμε ηεο ρεηξνπξγηθήο. Ο αηζέξαο θαη ην ρισξνθόξκην ήηαλ νη θύξηνη αλαηζζεηηθνί παξάγνληεο, ελώ ην ρισξηνύρν αηζύιην θαη ην ππνμείδην ηνπ αδώηνπ ρξεζηκνπνηνύλην αξθεηά ζπρλά. Οη ηζρπξνί πηεηηθνί παξάγνληεο πξνζπαζνύλ λα ιύζνπλ έλα πνιππαξαγνληηθφ θαηλφκελν όπσο ε αλαηζζεζία κε έλαλ κόλν θάξκαθν, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζε δόζεηο δπλεηηθά ζαλαηεθόξεο. Οη επόκελνη ζεκαληηθνί ζηαζκνί ζηελ αλάπηπμε ηεο αλαηζζεζίαο ζεκεηώζεθαλ θαηά ηνπο δύν παγθόζκηνπο πνιέκνπο, νη νπνίνη πξνήγαγαλ καδί κε ηε ρεηξνπξγηθή θαη ηελ αλαηζζεζία θαη είραλ ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ αλάπηπμε ηεο εηδηθόηεηαο. Μεηά ην 1930 νη ζεκαληηθόηεξεο πξόνδνη είλαη: ε ρξεζηκνπνίεζε ελδνηξαρεηαθψλ ηερληθψλ ρνξήγεζεο αλαηζζεζίαο από ηνλ I.W. Magill, ε εηζαγσγή ελδνθιέβησλ βαξβηηνπξηθψλ (Evipan) ζηηο αξρέο ηνπ 1930 από ηνλ Lundy ζηηο ΗΠΑ, ε ρξεζηκνπνίεζε αλαπλεπζηήξσλ γηα ηνλ έιεγρν ηεο αλαπλνήο θαηά ηελ εγρείξεζε (1938), ε εηζαγσγή ησλ κπνραιαξσηηθώλ θαξκάθσλ (ηνπ θνπξαξίνπ από ηνλ Harold Randall Griffith ζηηο 23 Ιαλνπαξίνπ 1942 ζην Ννζνθνκείν νκνηνπαζεηηθήο ηνπ Μφληξεαι, θαη ηεο νπθηλπινρνιίλεο ην 1949) άιιαμε ηε κνξθή ηεο αλαηζζεζίαο πνπ ππέζηε κηα ηεξάζηηα κεηαβνιή. Ο ζεκαληηθόο ξόινο ηνπ Griffith ζηελ εμέιημε ηεο Αλαηζζεζηνινγίαο απνδίδεηαη πνιύ ραξαθηεξηζηηθά από ηνλ Sir Robert Mackintνsh πνπ ρσξίδεη ηελ Ιζηνξία ηεο Αλαηζζεζίαο ζηελ επνρή πξηλ θαη κεηά ηνλ Griffith. Η κνλαδηθόηεηα απηνύ ηνπ επηηεύγκαηνο βξίζθεηαη ζην όηη ρσξίδεη ε κπνράιαζε από ην βάζνο ηεο Αλαηζζεζίαο θαη ζεσξεηηθά ε δόζε ηνπ γεληθνύ αλαηζζεηηθνύ π.ρ. ηνπ Αηζέξα ζα κπνξεί λα κεησζεί εάλ ε κπνράιαζε πξνθαιείηαη από έλα μερσξηζηό θάξκαθν όπσο ην Κνπξάξην. Αξγόηεξα ρσξίδεη θαη ε αλαιγεζία κε ηελ εηζαγσγή εηδηθώλ θαξκάθσλ, έηζη ώζηε νη αλάγθεο ηνπ αζζελνύο θαη ηεο επέκβαζεο λα θαζνξίδνπλ ηελ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ θαξκάθνπ ή ηερληθήο. Μηα θαηλνύξγηα ινγηθή έρεη αξρίζεη γηα ηελ αλαηζζεζία! Η εηζαγσγή ησλ λεώηεξσλ πηεηηθώλ αλαηζζεηηθώλ, ησλ νπνίσλ ν ζεκαληηθόηεξνο εθπξόζσπνο είλαη ην Αινζάλην (1956). Η αληηθαηάζηαζε ησλ πηεηηθώλ αλαηζζεηηθώλ γηα ηελ πξόθιεζε απώιεηαο ζπλείδεζεο (ύπλσζεο), κπνράιαζεο θαη θαηαζηνιήο ησλ αληαλαθιαζηηθώλ κε ηηο δηάθνξεο ηερληθέο ηεο ιεγόκελεο "ηζνδπγηζκέλεο αλαηζζεζίαο" (balanced anaesthesia). Μ' απηό ηνλ ηξόπν, 13

14 Διέλε Αζθεηνπνύινπ θαηνξζώζεθε λα κεησζνύλ νη ηνμηθέο ζπγθεληξώζεηο θαξκάθσλ θαη καδί ηνπο νη επηπινθέο ηεο γεληθήο αλαηζζεζίαο. Σα ηειεπηαία 20 ρξόληα πξαγκαηνπνηήζεθε κηα πξαγκαηηθά ηξνκαθηηθή αλάπηπμε ησλ δηαθόξσλ κεζόδσλ θαη ηερληθώλ παξαθνινύζεζεο ησλ δσηηθώλ ιεηηνπξγηώλ (monitoring), πνπ θαζηζηνύλ ηελ αλαηζζεζία πνιύ αζθαιή. πκπεξαζκαηηθά: Μέρξη ην 1846 νη ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο γίλνληαλ κε ηελ παληειή έιιεηςε νπνηαζδήπνηε κνξθήο αλαηζζεζίαο. Μεηά ην 1846 ε Αλαηζζεζία έθζαζε ζε θάζε γσληά ηεο γεο θαη νκνινγνπκέλσο άιιαμε φρη κφλνλ ηε κνξθή ηεο ρεηξνπξγηθήο, αιιά θαη γεληθφηεξα ηεο ηαηξηθήο πξαθηηθήο. Αλακθηζβήηεηα, κεξηθέο από ηηο κεγαιύηεξεο πξνόδνπο ησλ ηειεπηαίσλ ρξόλσλ νθείινληαη ζηελ Αλαηζζεζία, πνπ ζεσξήζεθε σο ε κεγαιύηεξε κεκνλσκέλε πξόνδνο πνπ έγηλε πνηέ από ηελ ηαηξηθή. Υάξηο ζε απηή ηελ αλάπηπμε δόζεθε ε δπλαηόηεηα ζηε ρεηξνπξγηθή λα αλαπηπρζεί κε αικαηώδε ηξόπν θαη λα επηηειέζεη επεκβάζεηο (ζην ζώξαθα, ηελ θαξδηά, ηνλ εγθέθαιν) πνπ εζεσξνύλην κέρξη ηόηε αθαηόξζσηεο. Πίλαθαο 1-3. εκαληηθόηεξνη ζηαζκνί ζηελ ηζηνξία ηεο αλαηζζεζίαο. 1771: Αλαθάιπςε ηνπ Ο 2 (Priestley) 1800: Αλαιγεηηθέο ηδηόηεηεο Ν 2Ο (Humphry Davy) 1842: Πξώηε ρνξήγεζε Αηζέξα γηα αθαίξεζε νγθηδίνπ απρέλα (C. Long ζην Jefferson ηεο Αηιάληα ησλ ΗΠΑ) 1844: Υνξήγεζε Ν 2Ο γηα αλαηζζεζία (Η. Wells) γηα εμαγσγή νδόληνο 1846: Γεκόζηα επίδεημε αλαηζζεζίαο κε Αηζέξα (W. Morton ζηε Βνζηώλε θαη Liston ζην Δδηκβνύξγν) Υξεζηκνπνίεζε ηεο ιέμεο ΑΝΑΙΘΗΙΑ (Ο. Holmes) 1847: Υνξήγεζε Υισξνθόξκηνπ ζηε καηεπηηθή (Simpson) 1863: Σν Ν 2Ο γίλεηαη δεκνθηιέο ζηελ νδνληηαηξηθή (Colton) 1884: Δπίδεημε ηεο δξάζεο ηεο Κνθατλεο ζηνλ νθζαικό (C. Κoller, Βηέλλε) 1898: Υξεζηκνπνίεζε Ραρηαίαο Αλαιγεζίαο (Bier) 1901: Δπηζθιεξίδηνο πξνζπέιαζε (Siccard and Cathelin, Παξίζη) 1902: Ο Seiffert πξνηείλεη ηνλ όξν Αλαηζζεζηνινγία (Ακεξηθή) 1912: Γηαηξαρεηαθή ρνξήγεζε αλαηζζεζίαο (Αγγιία) 1917: Φνξεηό κεράλεκα αλαηζζεζίαο κε Ν 2Ο θαη Ο 2 (Boyle) 1920: ηάδηα αλαηζζεζίαο θαηά Guedel 1928: Σπθιή ξηληθή δηαζσιήλσζε (Magill, Αγγιία) 1929: Υνξήγεζε ΔΦ βαξβηηνπξηθώλ (Ναηξηνύρνπ ακπηάιεο) 1934: Υξεζηκνπνίεζε Θεηνπεληάιεο (Lundy, ΗΠΑ) 1938: Υξεζηκνπνίεζε αλαπλεπζηήξσλ γηα ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο (Φηιαδέιθεηα) 1939: ύλζεζε Πεζηδίλεο (Γεξκαλία) 1942:Υξεζηκνπνίεζε Μπνραιαξσηηθώλ θαξκάθσλ ζηελ αλαηζζεζία (Κνπξάξην, Griffith, Μνληξεάι) 1943: Πεξηγξαθή θπξηνύ ιαξπγγνζθνπίνπ (Mackintosh, Αγγιία) 1953: Υξεζηκνπνίεζε αλαπλεπζηήξσλ εθηφο ρεηξνπξγείνπ (Πξώηεο Μνλάδεο Δληαηηθήο Θεξαπείαο = ΜΔΘ) 1956: Υξεζηκνπνίεζε Αινζαλίνπ (Johnstone) 1980: Υεηξνπξγηθή κηαο εκέξαο (αλαηζζεηηθνί παξάγνληεο βξαρείαο δηάξθεηαο) 14

15 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Αλαηζζεζηνινγία 1.4. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ # 1. Abrahamson S. The state of american medical education. Teach Learn Med 1990; 2: Alpert CC, Conroy JM, Roy RC. Anesthesia and Perioperative medicine: A Department of Anesthesiology Changes its Name. Anesthesiology 1996; 84: Alexander LA, Miller JN. Anesthesiology in Medical School: Reaching, Teaching, and Recruiting Students. Academ Med 1989; 64: American Board of Anesthesiology. Booklet of Information. Raleigh, American Board of Anesthesiology, 1995 p2 5. American College Of Emergency Physicians. Guidelines for undergraduate education in emergency medicine. Ann Emerg Med 1980; 9: Baskett PJF. Resuscitation needed for the curriculum? Editorial. BMJ 1985; 290: Burnstein RM, Jeevaratnam RD, Jones JG. The need for basic sciences in the understanding and practice of anaesthesia. Anaesthesia 1997; 52: Deutschman CS, Traber KB. Evolution of Anesthesiolology. Editorial Views. Anesthesiology 1996; 85: Dripps JE, Eckenhoff LD, Vandam. Perspectives in Anesthesiology: History, Education and Clinical Practice, In: Introduction to Anesthesia, Philadelphia, W.B. Saunders Co, 1988, pp Eagle C. Anaesthesia and Education. Review Article. Can J Anaesth 1992; 39: Furnham AF: Medical students' beliefs about nine different specialties. BMJ 1986; 293: Goldstein DH, Beckwith RK. A survey of resuscitation training in Canadian undergraduate medical programs. JAMA 1991; 145: Greene NM. The 31st Rovenstine Lecture: The changing horizons in Anesthesiology. Anesthesiology 1993; 79: Jenas HS, Etzel SI, Barzansky B. Educational Programs in US Medical Schools. JAMA 1992; 268: Kloch PA, Roizen MF. More or Better - Educating the Patient about the Anesthesiologist's role as Perioperative Physician. Editorials. Anesth Analg 1996; 83: Longnecker DE. Planning the future of Anesthesiology. Editorial Views. Anesthesiology 1996; 84: McMAnus IC. How will medical education change? Lancet 1991; 337: Nelson MS: Medical student retention of intubation skills. Ann Emerg Med 1989; 18: Newell JP, Ogg TW, Wakeford RE. Teaching anaesthetics to medical students. Anaesthesia 1981; 36: Porter R. Cambridge illustrated history of Medicine. Publ. Cambridge University Press, 1996, pp , Prys-Roberts C. Anaesthesia: a practical or impractical construct? Editorial. Βr J Anaesth 1987; 59: Prys-Roberts C, Cooper GM, Hutton P. Anaesthesia in the undergraduate medical curriculum. Editorial. Βr J Anaesth 1988; 60: Richards P. America through the looking glass: 1, medical student years. Lancet 1990; 336: Saidman LJ. The anaesthesiologist outside the operating room: a new and exciting oportunity. Editorial views. Anesthesiology 1988, 68: Saidman LJ. The 35rd Rovenstine Lecture: What I have learned from 9 years and 9000 papers. Anesthesiology 1995; 83: Scott DB. Endotracheal intubation: friend or foe. Editorial. BMJ 1986; 292: # Oη ζεκαληηθόηεξεο βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο ζεκεηώλνληαη κε έλα ή δύν 15

16 Διέλε Αζθεηνπνύινπ 27. Skinner DV, Camm AJ, Miles S. Cardiopulmonary resuscitation skills of preregistration house officers. BMJ 1985; 290: