Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού για συσκευές κινητής τηλεφωνίας µε χρήση πρακτόρων λογισµικού

Transcript

1 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού για συσκευές κινητής τηλεφωνίας µε χρήση πρακτόρων λογισµικού ιπλωµατική εργασία του Σαρόγλου Παντελεήµονα (ΑΕΜ: 3982) υπό την επίβλεψη του αναπληρωτή καθηγητή Περικλή Α. Μήτκα Θεσσαλονίκη 2004

2 Στους γονείς µου

3 Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω: τον κ. Περικλή Μήτκα για την ευκαιρία που µου έδωσε να ασχοληθώ µε αυτήν την διπλωµατική εργασία και για την εµπιστοσύνη που έδειξε στο πρόσωπό µου κατά την διάρκεια της εκπόνησης της. τον κ. ιονύση Κεχαγιά για την συνεργασία που είχαµε όλους αυτούς τους µήνες, τις όµορφες ιδέες του σχετικά µε την κατεύθυνση της εργασίας και τον πολύτιµο χρόνο του που µου διέθεσε. όλους αυτούς που µε στήριξαν και µε βοήθησαν µε διάφορους τρόπους σε δύσκολες στιγµές.

4 Περιεχόµενα Ευχαριστίες...3 Περιεχόµενα...4 Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή Γενικά Στόχοι της εφαρµογής Μεθοδολογία Περιεχόµενα της διπλωµατικής εργασίας... 9 Κεφάλαιο 2. Ορισµός απαιτήσεων και προδιαγραφές συστήµατος Περιγραφή λογισµικού Χρήστες Τελικοί χρήστες Υπάλληλοι ξενοδοχείου Εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Ιδιοκτήτης επιχείρησης Εξωτερικές διεπαφές και εντολές χρήστη Κύρια οθόνη Προετοιµασία ταξιδιού Προτάσεις για την διασκέδαση του χρήστη Προτάσεις του βοηθού Ρυθµίσεις Βοήθεια ιεπαφές υπαλλήλου ξενοδοχείου Παραδείγµατα και σενάρια χρήσης Κεφάλαιο 3. Αρχιτεκτονική του συστήµατος Πράκτορες λογισµικού Αρχιτεκτονική ενός πράκτορα Συστήµατα πολλών πρακτόρων Επικοινωνία πρακτόρων Προτυποποίηση FIPA Πλεονεκτήµατα από τη χρήση πρακτόρων Λειτουργία πρακτόρων Αρχιτεκτονική Υποσυστήµατα Εφαρµογή τελικού χρήστη ιακοµιστής διευθύνσεων ιακοµιστής πόλης Υποδοχέας επιχείρησης Κέντρο πληροφοριών Οντολογίες Υλοποίηση τεχνολογίες Κεφάλαιο 4. Προσδιορισµός προτιµήσεων χρήστη Εισαγωγή... 64

5 4.2. Ανάλυση του αλγορίθµου Πειράµατα και αποτελέσµατα Πρώτο πείραµα ιαδοχική επιλογή κατηγοριών εύτερο πείραµα Ισοπίθανες τυχαίες επιλογές Τρίτο πείραµα Απλοποιηµένο µοντέλο χρήστη Τέταρτο πείραµα Επιθυµητή κατάσταση στον πίνακα rank Συµπεράσµατα Κεφάλαιο 5. Χρήση και αποτελέσµατα Προετοιµασία ταξιδιού Προτάσεις διασκέδασης Κεφάλαιο 6. Συµπεράσµατα Σύνοψη Οφέλη από την χρήση Μελλοντικές προεκτάσεις Βιβλιογραφία...105

6 Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή 1.1 Γενικά Στην εποχή µας που οι ρυθµοί είναι εντατικοί και η καθηµερινότητα γίνεται ολοένα και δυσκολότερη, ένας από τους ελάχιστους τρόπους για να ξεφύγει κάποιος από την πραγµατικότητα είναι τα ταξίδια. Μια εκδροµή µπορεί πράγµατι να αναζωογονήσει το µυαλό και το σώµα. Αν όµως ταξιδέψατε έστω και µια φορά, θα διαπιστώσατε ότι πολλές φορές οι διαδικασίες για να προετοιµαστεί η εκδροµή σας ήταν επίπονες και ιδιαίτερα ψυχοφθόρες. Ίσως χρειάστηκε να περιµένετε µέχρι και την τελευταία στιγµή κάποια ακύρωση στην αεροπορική εταιρεία ώστε να βρείτε εσείς εισιτήριο. Πιθανότατα να έχετε µαλώσει και µε κάποιον ταξιδιωτικό πράκτορα, γιατί ήταν αµελής και έθεσε σε κίνδυνο τις διακοπές που περιµένατε τόσο καιρό. Αυτά τα συµπτώµατα είναι οι συνέπειες του γεγονότος ότι στην περίπτωση των εκδροµών (κυρίως αυτές που έχουν ως προορισµό το εξωτερικό) δεν χειριζόµαστε οι ίδιοι τις διαδικασίες που απαιτούνται για την πραγµάτωση του σχεδίου µας αλλά λόγω της φύσεως του ήδη υπάρχοντος συστήµατος αναθέτουµε σε κάποιον τρίτο την προετοιµασία των διακοπών µας. Αλλά και κατά την διάρκεια της εκδροµής δεν σας έτυχε να µην επισκεφτείτε µέρη και αξιοθέατα που θα θέλατε να δείτε, γιατί απλώς αγνοούσατε την ύπαρξη τους ή κάνατε κακό προγραµµατισµό; Ή στην καλύτερη περίπτωση που είδατε αυτά που θέλατε, µπορείτε να υπολογίσετε πόσα χρήµατα έχετε ξοδέψει σε κάθε είδους ταξιδιωτικό βοηθό, ελπίζοντας ότι ο επόµενος θα είναι καλύτερος από τον προηγούµενο ελλιπέστατο; Πόσες φορές καταλήξατε να κυκλοφορείτε στην πόλη κρατώντας στο κάθε χέρι σας από ένα βιβλιαράκι

7 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 7 προσπαθώντας να καταλάβετε ποιος από τους δυο είναι ο σωστός και ποιος ο λάθος; Σκεφτείτε και ότι ένας οδηγός που κυκλοφόρησε πριν 5 χρόνια και τον κρατάτε στα χέρια σας, εξακολουθεί να είναι ο ίδιος µετά από αυτά τα 5 χρόνια, ενώ η πόλη που βρίσκεστε έχει αλλάξει µε συνέπεια µέρος της πληροφορίας που βρίσκεται στον οδηγό να µην είναι σωστή ή, στην καλύτερη περίπτωση, ελλιπής. Ακόµη και όταν είστε στην ίδια την πόλη σας, για να επεκτείνουµε ακόµη περισσότερο αυτό το θέµα, δεν υπήρχαν φορές που συµβουλευτήκατε κάποιο περιοδικό ή εφηµερίδα σχετικά µε την έξοδο σας; Ή, δεν υπήρχαν φορές που θα θέλατε να µάθετε πρώτα την γνώµη κάποιου που ήδη έχει πάει σε ένα µαγαζί και ανάλογα να πράξετε; Κατανοούµε, λοιπόν, ότι ένας σωστός οδηγός δεν είναι απαραίτητος µόνο στην περίπτωση που βρισκόµαστε σε κάποιο άγνωστο µέρος, αλλά είναι απαραίτητος και για την διασκέδαση µας στην ίδια την πόλη µας. Έτσι, στα πλαίσια της παρούσας διπλωµατικής εργασίας αναπτύξαµε µια εφαρµογή για φορητές συσκευές η οποία αποτελείται από δυο τµήµατα. Το πρώτο σχετίζεται µε την αγορά αεροπορικών εισιτηρίων και την κράτηση δωµατίων σε ξενοδοχεία, ενώ το δεύτερο µε την παροχή προτάσεων για την διασκέδαση του χρήστη. 1.2 Στόχοι της εφαρµογής Κατανοώντας την κατάσταση που επικρατεί θέτουµε ως στόχο αυτού του λογισµικού την λύση των προβληµάτων που αντιµετωπίζει ένας ταξιδιώτης σήµερα. Πιο συγκεκριµένα, κύριο µέληµα είναι η απλοποίηση των διαδικασιών που απαιτούνται για την εύρεση εισιτηρίων και ξενοδοχείου, ώστε ακόµη και ένα άτοµο, το οποίο έχει ελάχιστη επαφή µε την τεχνολογία και ειδικότερα µε τα συστήµατα επικοινωνιών και πληροφορικής, να µπορεί από µόνο του να προγραµµατίσει µε µερικά απλά βήµατα µια εκδροµή σύµφωνα µε τα δικά του δεδοµένα και τις δικές του ανάγκες. Εφ όσον, λοιπόν, ο χρήστης θα διαχειρίζεται µόνος του τις διαδικασίες, αυτόµατα παύει η οικονοµική επιβάρυνση από τους ταξιδιωτικούς πράκτορες και από τους έντυπους ταξιδιωτικούς οδηγούς, κάτι που αποτελεί έναν από τους στόχους της εφαρµογής.

8 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 8 Όσον αφορά το δεύτερο µέρος της εφαρµογής, δηλαδή τις προτάσεις του οδηγού, το επιθυµητό αποτέλεσµα είναι η ουσιώδης αρωγή στον χρήστη ώστε να κατανείµει ορθά τον χρόνο του κατά την διάρκεια µιας εκδροµής και γυρίζοντας στο σπίτι του να έχει το αίσθηµα της ικανοποίησης από τα µέρη που επισκέφτηκε. Αυτό, βέβαια, θέτει έναν επιπλέον στόχο: οι προτάσεις πρέπει να είναι εύστοχες, να συµβαδίζουν µε τα ενδιαφέροντα του χρήστη και σαφώς να ανταποκρίνονται στην πραγµατικότητα. Σε περίπτωση που συµβεί κάτι τέτοιο, ο χρήστης θα γνωρίζει ότι έχει µαζί του έναν διαρκώς ενηµερωµένο οδηγό και η εµπιστοσύνη αυτή θα τον απελευθερώσει από την αναγκαιότητα της µεταφοράς ενός βιβλίου σε κάθε δραστηριότητα του αλλά και από την αβεβαιότητα του τι θα συναντήσει σε κάποιο κατάστηµα που θα επισκεφθεί. Ανακεφαλαιώνοντας µε τους στόχους, το ευκταίο για τις βασικές λειτουργίες που παρέχει η εφαρµογή και µπορούν να διαχωριστούν σε τρεις άξονες, δηλαδή τα ξενοδοχεία, τα αεροπορικά εισιτήρια και τις προτάσεις διασκέδασης, είναι να αποτελέσουν ένα ολοκληρωµένο «πακέτο» που θα επιτρέπει στον χρήστη να οργανώνει µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ταξίδι του καθορίζοντας ο ίδιος όλες τις απαιτούµενες παραµέτρους. 1.3 Μεθοδολογία Σ αυτήν την εργασία έχουµε τον συγκερασµό αρκετών τεχνολογιών που έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Μια από αυτές είναι η τεχνολογία των πρακτόρων λογισµικού (software agents) που προσδίδει στην εφαρµογή µας την ιδιότητα της αυτονοµίας και της ευφυίας. Άµεσο επακόλουθο αυτής της τεχνολογίας είναι τα συστήµατα πολλών πρακτόρων, τα οποία µας επιτρέπουν να κατανείµουµε τους πόρους και τα δεδοµένα του συστήµατος σε διάφορα γεωγραφικά σηµεία. Σήµερα, η χρήση της παραπάνω τεχνολογίας είναι αρκετά συχνή. Αυτό που ξεχωρίζει στην συγκεκριµένη εργασία και αποτελεί µια καινοτοµία είναι η ενσωµάτωση των πρακτόρων λογισµικού σε συσκευές κινητής τηλεφωνίας. Οι συσκευές αυτές έκαναν την εµφάνιση τους πριν µερικά χρόνια και πλέον αποτελούν, λόγω της καλπάζουσας προόδου στον χώρο των τηλεπικοινωνιών, µέρος της καθηµερινής µας ζωής, γεγονός που εκµεταλλευόµαστε αναπτύσσοντας µια εφαρµογή που προορίζεται για αυτές. Η χρήση τους συνεπάγεται και την ανάγκη

9 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 9 ύπαρξης ασυρµάτων δικτύων µέσω των οποίων επιτυγχάνεται η µεταξύ τους επικοινωνία. Εκτός αυτού, αναπτύχθηκε και εφαρµόστηκε ένας αλγόριθµος, ο οποίος µε την χρήση ευριστικών συναρτήσεων, δηµιουργεί ένα προφίλ για τον χρήστη της εφαρµογής. Αυτό το προφίλ αφορά στις προτιµήσεις διασκέδασης του χρήστη και µεταβάλλεται δυναµικά σύµφωνα µε τις επιλογές του. Επίσης, συµβάλλει στη κατηγοριοποίηση του σε οµάδες «παροµοίων» χρηστών, κάτι που υποδηλώνει και µια ακόµη πτυχή του συστήµατος: πρόκειται για ένα σύστηµα που παρέχει προτάσεις διασκέδασης ανάλογα µε τον τύπο του χρήστη (Recommender system). ιαπιστώνουµε, λοιπόν, ότι µπορούµε να εκµεταλλευτούµε στο έπακρο τις δυνατότητες που µας παρέχει µια τέτοια συσκευή και να δηµιουργήσουµε, µε τη βοήθεια των πρακτόρων λογισµικού, µια εξελιγµένη υπηρεσία που µας επιτρέπει µέσω ασύρµατης µεταφοράς δεδοµένων να αγοράζουµε αεροπορικά εισιτήρια και να κλείνουµε δωµάτια σε ξενοδοχεία. Επιπλέον, η «προσωποποίηση» της εφαρµογής παρέχει την δυνατότητα παροχής «εξειδικευµένων» προτάσεων σε κάθε χρήστη. 1.4 Περιεχόµενα της διπλωµατικής εργασίας Η γενική περιγραφή του συστήµατος παρατίθεται στο Κεφάλαιο 2, όπου παράλληλα ορίζονται οι κατηγορίες των χρηστών και ο ρόλος τους. Ακολουθεί µια εκτεταµένη ανάλυση µε τις προδιαγραφές της εφαρµογής όπου έχουµε όλες τις διεπαφές της καθώς και τους αναγκαίους περιορισµούς των εισόδων και των εξόδων του προγράµµατος. Στη συνέχεια (Κεφάλαιο 3) αναλύεται η αρχιτεκτονική του συστήµατος. Αναφέρονται τα διάφορα υποσυστήµατα καθώς και η εσωτερική δοµή του καθενός. Τέλος, γίνεται αναφορά σχετικά µε την υλοποίησή του και τις τεχνολογίες που χρησιµοποιήθηκαν. Αµέσως µετά ακολουθεί το Κεφάλαιο 4, όπου παρουσιάζεται η ανάλυση του βασικού αλγορίθµου που χρησιµοποιείται για τον δυναµικό προσδιορισµό των προτιµήσεων του χρήστη. Εκτός από αυτή την ανάλυση, παρουσιάζουµε και µερικά πειράµατα που αποδεικνύουν την αποτελεσµατικότητα του αλγορίθµου. Μερικά παραδείγµατα χρήσης, στα οποία δοκιµάζουµε την ευχρηστία και την αποδοτικότητα του συστήµατος, εξετάζονται στο Κεφάλαιο 5, το οποίο αποτελεί έναν

10 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 10 οδηγό για τον τρόπο που µπορεί κανείς να χειριστεί την εφαρµογή και να εκµεταλλευτεί τις δυνατότητες που παρέχει. Τέλος, η παρούσα αναφορά εκθέτει στο Κεφάλαιο 6 τα συµπεράσµατα που εξάγαµε από την χρήση του λογισµικού καθώς και κάποιες µελλοντικές πιθανές προεκτάσεις που αποσκοπούν στην βελτίωση των υποστηριζόµενων λειτουργιών και στην προσθήκη κάποιων καινούριων.

11 Κεφάλαιο 2. Ορισµός απαιτήσεων και προδιαγραφές συστήµατος 2.1 Περιγραφή λογισµικού Το αντικείµενο του συστήµατος που αναπτύχθηκε στα πλαίσια της παρούσας διπλωµατικής εργασίας είναι η δηµιουργία ενός προσωπικού ταξιδιωτικού βοηθού, ο οποίος αντικαθιστά τους ταξιδιωτικούς πράκτορες καθώς και τους διάφορους έντυπους και µη οδηγούς πόλεων. Το περιβάλλον λειτουργίας είναι οι φορητές συσκευές και όχι οι γνωστοί σε όλους µας επιτραπέζιοι υπολογιστές (desktop computers). Έτσι, λοιπόν, η εφαρµογή εκτελείται σε συσκευές κινητής τηλεφωνίας και σε υπολογιστές παλάµης (Personal Digital Assistant, PDA), δηλαδή σε συσκευές οι οποίες έχουν εισχωρήσει στην καθηµερινή µας ζωή και κατ επέκταση η πλειοψηφία των ανθρώπων σήµερα έχει διαρκή πρόσβαση σε αυτές. Η φορητότητα της συσκευής υποδηλώνει και τον διπλό ρόλο του λογισµικού. Εκτός από τον σχεδιασµό και τις απαραίτητες προετοιµασίες ενός ταξιδιού (όπως εισιτήρια για την µεταφορά και ξενοδοχείο για την διαµονή του χρήστη) που αναλαµβάνει να υλοποιήσει ο βοηθός, το σύστηµα µας παρέχει τη δυνατότητα να επεκτείνουµε την δράση του και σε προτάσεις κατά την διάρκεια της εκδροµής. ηλαδή, είναι σε θέση να υποδείξει στον χρήστη αξιοθέατα και χρήσιµα µέρη να επισκεφτεί, όπως ιστορικά µνηµεία, µουσεία, αλλά και χώρους διασκέδασης. Βέβαια, όλα αυτά δεν αποκλείουν το γεγονός ότι ο χρήστης µπορεί να χρησιµοποιήσει το λογισµικό ακόµα και όταν δεν ετοιµάζει, ή δεν βρίσκεται σε κάποιο ταξίδι. Σε αυτή την περίπτωση έχει την

12 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 12 δυνατότητα να ζητήσει από τον βοηθό προτάσεις για την πόλη της µόνιµης διαµονής τους. Αυτή η σχέση βοηθού χρήστη είναι αµφίδροµη, αφού ο χρήστης έπειτα από κάθε πρόταση του βοηθού βαθµολογεί το µέρος που επισκέφτηκε, ανατροφοδοτώντας κατ αυτόν τον τρόπο το σύστηµα δυναµικά. Ένα πιθανό µοντέλο λειτουργίας του συστήµατος που αναπτύχθηκε είναι το εξής: όποιος βρίσκει την εφαρµογή ενδιαφέρουσα, είτε επειδή ταξιδεύει συχνά είτε επειδή αρέσκεται σε οδηγούς διασκέδασης, και επιθυµεί να την ενσωµατώσει στην φορητή συσκευή του απευθύνεται στην εταιρεία κινητής τηλεφωνίας που παρέχει την εφαρµογή σαν µια πρόσθετη υπηρεσία. Η µόνη προϋπόθεση είναι η συσκευή του να υποστηρίζει την τεχνολογία της Java [URL 4]. Έτσι, αποκτάει ένα µοναδικό όνοµα χρήστη (username) και αποθηκεύεται η εφαρµογή στην συσκευή του. Εφ όσον γίνει αυτό, ο χρήστης αυτός µπορεί µέσω του συστήµατος να αναζητήσει αεροπορικά εισιτήρια, ξενοδοχεία και προτάσεις διασκέδασης σε όποια πόλη επιθυµεί (αρκεί αυτή να υποστηρίζεται από το σύστηµα). Στην αναζήτηση αυτή συµπεριλαµβάνονται µόνο τα ξενοδοχεία και οι λοιπές επιχειρήσεις που έχουν ήδη καταχωρηθεί στο σύστηµα και ως εκ τούτου φέρουν και αυτές ένα µοναδικό username. Αφού τελειώσει η αναζήτηση, ο χρήστης διαθέτει µια λίστα µε προτάσεις, τις οποίες αποδέχεται ή απορρίπτει σύµφωνα µε την βούληση του. Βέβαια, σαν ένα τεχνολογικό στοιχείο, πρέπει να αναφέρουµε ότι ακρογωνιαίος λίθος του λογισµικού θα είναι η τεχνολογία των πρακτόρων λογισµικού (software agents) το οποίο θα έχει ως συνέπεια το σύστηµα να είναι α) κατανεµηµένο, δηλαδή ουσιαστικά θα έχουµε προγράµµατα, που εκτελούνται σε διάφορα γεωγραφικά σηµεία, τα οποία θα συνεργάζονται ώστε να έχουµε το επιθυµητό αποτέλεσµα και β) ευφυές, δηλαδή να αντιλαµβάνεται τις προτιµήσεις και τις συνήθειες του χρήστη και βάσει αυτών των στοιχείων να παίρνει τις δικές του αποφάσεις. 2.2 Χρήστες Οι χρήστες του συστήµατος µπορούν να ενταχθούν στις εξής τρεις κατηγορίες: α) Οι τελικοί χρήστες, οι οποίοι χειρίζονται το λογισµικό στην φορητή συσκευή τους, β) οι υπάλληλοι ξενοδοχείου, οι οποίοι µέσω συγκεκριµένων διεπαφών χειρίζονται τις αιτήσεις για κρατήσεις, ενώ το περιβάλλον εφαρµογής

13 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 13 αυτού του υποσυστήµατος είναι οι επιτραπέζιοι υπολογιστές και γ) η εταιρεία κινητής τηλεφωνίας η οποία διαχειρίζεται όλους τους λογαριασµούς χρηστών (προσωπικών και εταιρικών). Στο όλο σύστηµα εµπλέκονται έµµεσα και οι ιδιοκτήτες των διάφορων επιχειρήσεων που έχουν εγγραφεί στην υπηρεσία, αν και δεν παραδίδεται σε αυτούς κάποιο λογισµικό παρά µόνο ένας εταιρικός λογαριασµός Τελικοί χρήστες Η όλη εφαρµογή στοχεύει ουσιαστικά στον τελικό χρήστη, δηλαδή τον κάτοχο της φορητής συσκευής που θα χρησιµοποιεί αυτό το λογισµικό προς όφελος του. Όπως αναφέραµε και παραπάνω, αρχικά ο χρήστης οφείλει να εγγραφεί στην συγκεκριµένη υπηρεσία αφού απευθυνθεί στην εταιρεία κινητής τηλεφωνίας. Κατ αυτόν τον τρόπο αποκτάει ένα µοναδικό όνοµα χρήστη (username) βάσει του οποίου το σύστηµα θα είναι σε θέση να τον αναγνωρίσει. Επιπλέον, µέρος του λογισµικού πρέπει να εγκατασταθεί στη συσκευή του από την εταιρεία, µε την προϋπόθεση ότι η συσκευή υποστηρίζει την τεχνολογία της Java. Όσον αφορά τις λειτουργίες που µπορεί να εκτελέσει ο τελικός χρήστης αυτές µπορούν να διαχωριστούν σε τρία µέρη. Αρχικά, κατά την προετοιµασία της εκδροµής η µόνη ευθύνη του χρήστη είναι η επιλογή του προορισµού, ο ορισµός του πλήθους των ατόµων που θα συµµετέχουν στην εκδροµή, καθώς και η θέσπιση κάποιων περιορισµών (χρονικών και οικονοµικών σχετικά µε τα εισιτήρια και την διαµονή). Ο βοηθός, έχοντας αυτά τα δεδοµένα, αναλαµβάνει να δηµιουργήσει κάποιες προτάσεις που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις αλλά και τις προτιµήσεις του χρήστη. Έπειτα, είναι στην κρίση του χρήστη αν θα αποδεχτεί κάποια από αυτές ή αν θα τις απορρίψει όλες. Κατά την διάρκεια ενός ταξιδιού ή ακόµα και αν ο χρήστης βρίσκεται στην πόλη της µόνιµης διαµονής του, επιλέγει από κάποια λίστα το είδος διασκέδασης για το οποίο επιθυµεί να λάβει προτάσεις από τον βοηθό, ενώ του δίνεται και η δυνατότητα της αυτόµατης αναζήτησης κατά την οποία ο βοηθός ενεργεί αυτόνοµα έχοντας ως δεδοµένο το

14 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 14 ιστορικό των επιλογών του οπότε και δεν υπάρχει κάποια περαιτέρω είσοδος. Έτσι το λογισµικό, είτε στην περίπτωση της «χειροκίνητης» αναζήτησης είτε σε αυτήν της «αυτόµατης», έχοντας ως δεδοµένα την κατηγορία αλλά και τις προτιµήσεις του χρήστη, αναλαµβάνει να βρει κάποιες ιδέες που θα τον ικανοποιήσουν. Η τελική επιλογή του χρήστη έχει ως αποτέλεσµα για τον βοηθό να αντιληφθεί καλύτερα τι είναι αρεστό στον κάτοχό του και να µορφοποιήσει κατάλληλα την «εικόνα» που έχει για αυτόν ώστε την επόµενη φορά να είναι ακόµα πιο εύστοχες οι προτάσεις του. Η τελευταία λειτουργία που υποστηρίζεται είναι η βαθµολόγηση των προτάσεων, η οποία δεν σχετίζεται µε το προφίλ του χρήστη, είναι απλώς µια βαθµολόγηση του συγκεκριµένου καταστήµατος της πρότασης. Αφού ο χρήστης ακολουθήσει την πρόταση του βοηθού, καλείται να δώσει ένα βαθµό από το 1 (καθόλου ικανοποιηµένος) ως το 10 (απόλυτα ικανοποιηµένος). Κατά αυτόν τον τρόπο δηµιουργείται µια βάση δεδοµένων που περιέχει όλες τις κριτικές των χρηστών του συστήµατος και η οποία αποτελεί ένα βασικό εργαλείο για τον βοηθό έτσι ώστε να συµπεραίνει ποιες επιχειρήσεις είναι αρεστές στο κοινό και ποιες όχι Υπάλληλοι ξενοδοχείου Ο χρήστης αυτός εκπροσωπεί ένα πραγµατικό ξενοδοχείο και ο ρόλος του είναι αντίστοιχος της υποδοχής (reception) του ξενοδοχείου. Ο υπάλληλος δέχεται ερωτήσεις σχετικές µε την διαθεσιµότητα των δωµατίων και την τιµή τους, οι οποίες προέρχονται από τους τελικούς χρήστες µέσω των φορητών συσκευών τους. Ανάλογα µε την πληρότητα του ξενοδοχείου, απαντάει σε αυτά τα ερωτήµατα για το αν µπορεί να κάνει κάποια κράτηση ή όχι. Βέβαια, στην περίπτωση της καταφατικής απάντησης του υπαλλήλου τότε, αν ο τελικός χρήστης επιλέξει οριστικά το συγκεκριµένο ξενοδοχείο, καταφτάνει στην εφαρµογή του υπαλλήλου µια αίτηση για κράτηση. Αν για οποιοδήποτε λόγο δεν µπορεί να πραγµατοποιηθεί αυτή, ο υπάλληλος πρέπει να ειδοποιήσει τον χρήστη στέλνοντας ένα µήνυµα που να τον ενηµερώνει σχετικά µε το

15 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 15 ότι η συγκεκριµένη κράτηση είναι αδύνατη. Αλλά και στην αντίθετη περίπτωση, ο υπάλληλος στέλνει ένα µήνυµα µε το οποίο επιβεβαιώνει την κράτηση του χρήστη. Τέλος, ας σηµειωθεί ότι για αυτούς τους χρήστες, το περιβάλλον εφαρµογής είναι οι επιτραπέζιοι υπολογιστές Εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Η εταιρεία κινητής τηλεφωνίας είναι υπεύθυνη για την εγγραφή και εποµένως την διαχείριση των λογαριασµών των χρηστών και των επιχειρήσεων. εν υπάρχει κάποια διεπαφή γι αυτήν την εταιρεία. Παρ όλα αυτά αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του συστήµατος, αφού όλη η τεχνολογική υποδοµή που απαιτείται για την υλοποίηση την εφαρµογής σε πραγµατικές συνθήκες ανήκει σε αυτήν, και οι λειτουργίες που µπορεί να εκτελέσει σχετίζονται µε τις διάφορες βάσεις δεδοµένων που εµπλέκονται στο σύστηµα. Έτσι, µπορούν να εισάγουν, να τροποποιήσουν ή να διαγράψουν χρήστες (είτε εταιρικούς είτε προσωπικούς). Η εγγραφή συνεπάγεται απλώς την παράδοση ενός µοναδικού username στον χρήστη, το οποίο αποθηκεύεται στη φορητή συσκευή του ή στον επιτραπέζιο υπολογιστή του, κατά περίπτωση, καθώς και την εγκατάσταση του λογισµικού, ενώ παράλληλα ενηµερώνεται και ο πίνακας µε τους χρήστες του συστήµατος. Σε περίπτωση που έχουµε κάποιο ξενοδοχείο απαιτείται και η χειροκίνητη εγγραφή της στατικής διεύθυνσης, που κατέχει το ξενοδοχείο στο διαδίκτυο, στις βάσεις δεδοµένων του συστήµατος ώστε να είναι διαθέσιµη αυτή η επιχείρηση στους τελικούς χρήστες. Όσον αφορά τις διορθώσεις και τις διαγραφές, κι αυτές εκτελούνται στο περιβάλλον της βάσεως δεδοµένων όπου η εταιρεία µπορεί να τροποποιήσει ή να διαγράψει στοιχεία που βρίσκονται σε κάποιο πίνακα Ιδιοκτήτης επιχείρησης Όπως αναφέραµε και παραπάνω, µια επιπλέον κατηγορία χρηστών που δεν εµπλέκεται άµεσα είναι οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων οι οποίες είναι καταχωρηµένες στο σύστηµα (φυσικά εξαιρούνται από αυτήν την κατηγορία τα ξενοδοχεία για τα

16 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 16 οποία έχει επισηµανθεί ο ρόλος τους). Ο λόγος που θεωρούµε ότι η συµµετοχή τους είναι έµµεση και όχι άµεση είναι το γεγονός ότι δεν παραδίδεται κάποιο λογισµικό σε αυτές τις επιχειρήσεις. Από την άλλη, δεν µπορούµε να ισχυριστούµε ότι δεν υπάρχει καµία σχέση µε την εφαρµογή µας, αφού δίχως τα στοιχεία αυτών των επιχειρήσεων το σύστηµα µας είναι αναποτελεσµατικό, τουλάχιστον στο κοµµάτι που αφορά την εύρεση προτάσεων για την διασκέδαση του τελικού χρήστη. Παρόµοια, λοιπόν, µε τους υπόλοιπους χρήστες, οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων που θέλουν να εισάγουν την επιχείρησή τους στο σύστηµα, πρέπει πρώτα να απευθυνθούν στην εταιρεία κινητής τηλεφωνίας που εµπορεύεται το εν λόγω σύστηµα και να αποκτήσουν έναν λογαριασµό. Αυτό σηµαίνει ότι τα δεδοµένα της επιχείρησης τους εισάγονται στις βάσεις δεδοµένων του συστήµατος και κατά αυτόν τον τρόπο είναι προσπελάσιµα από τους τελικούς χρήστες. Αυτή είναι και η µοναδική ενέργεια αυτών των χρηστών και είναι καθαρά διαδικαστικού χαρακτήρα. Έτσι, µε µια απλή εγγραφή επιτυγχάνουν τη συνεχή προβολή τους στο αγοραστικό κοινό. 2.3 Εξωτερικές διεπαφές και εντολές χρήστη Στην προηγούµενη ενότητα, αναλύοντας τους χρήστες, επισηµάναµε ότι όλες οι διεπαφές του συστήµατος σχετίζονται µε τον τελικό χρήστη και µε τον υπάλληλο ξενοδοχείου. Έτσι σε αυτήν την ενότητα θα αναφέρουµε τις διάφορες διεπαφές που µπορεί να συναντήσει ο καθένας από αυτούς καθώς και τις λειτουργίες που µπορεί να εκτελέσει µέσω αυτών. Θα αρχίσουµε µε τον τελικό χρήστη και θα συνεχίσουµε µε τον υπάλληλο ξενοδοχείου. Σαν τελευταία παρατήρηση, πρέπει να υπενθυµίσουµε ότι οι εξωτερικές διεπαφές του τελικού χρήστη θα εµφανίζονται σε µια φορητή συσκευή, όπως είναι ένα κινητό τηλέφωνο. Το γεγονός αυτό θέτει έναν περιορισµό για το µέγεθος των διεπαφών, αφενός γιατί η οθόνη µιας τέτοιας συσκευής είναι αρκετά µικρή και αφετέρου γιατί η κύλιση (scrolling), αν και είναι κάτι κοινό στους υπολογιστές, είναι κουραστικό και δύσχρηστο για τους χρήστες κινητών τηλεφώνων και λοιπών φορητών συσκευών [WAG 03]. Για αυτό τον λόγο θα προσπαθήσουµε να προσαρµόσουµε τις διεπαφές µε τέτοιο τρόπο ώστε να µην καλύπτουν επιπλέον χώρο πέραν του µεγέθους µιας οθόνης φορητής συσκευής, τουλάχιστον όπου είναι εφικτό. Στο Σχ. 2.3 παρουσιάζονται συγκεντρωµένες όλες οι διεπαφές µε την σειρά που εµφανίζονται στην εφαρµογή.

17 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 17 Σχ. 2.3 ιεπαφές της εφαρµογής Κύρια οθόνη Στο Σχ απεικονίζεται η κύρια οθόνη της εφαρµογής που θα εκτελείται στις φορητές συσκευές και αποτελεί την πρώτη οθόνη που συναντά ο τελικός χρήστης. Μέσω αυτής µπορεί να οδηγηθεί στις κατάλληλες διεπαφές από τις οποίες έχει την δυνατότητα να εκτελέσει όλες τις λειτουργίες που υποστηρίζει το σύστηµα. Ο χρήστης χρησιµοποιώντας τα πλήκτρα «πάνω» ( ) και «κάτω» ( ) πλοηγείται στο µενού. Αυτό ισχύει για όλη την εφαρµογή. Με το δεξί κουµπί Exit κλείνει την εφαρµογή, ενώ µε το αριστερό Select ενεργοποιεί το αντικείµενο που είναι επιλεγµένο.

18 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 18 Σχ Κύρια οθόνη εφαρµογής Προετοιµασία ταξιδιού Αν ο χρήστης επιλέξει στην κύρια οθόνη την επιλογή Start a new trip, τότε ξεκινάει η διαδικασία προετοιµασίας ενός νέου ταξιδιού και ο χρήστης οδηγείται σε µια σειρά οθονών (Σχ Σχ ) όπου και καθορίζει τις τιµές για διάφορες παραµέτρους που του ζητούνται. Στο Σχ προσδιορίζεται ο αριθµός των ατόµων που θα συµµετέχουν στην εκδροµή. Συγκεκριµένα, έχουµε έναν αριθµό για τους ενήλικες και έναν για τους ανήλικους συµµετέχοντες, αφού αυτές οι δυο κατηγορίες αντιµετωπίζονται από τις αεροπορικές εταιρείες µε διαφορετικές τιµολογιακές πολιτικές. Ο χρήστης συµπληρώνει τα δύο πεδία, τα οποία είναι και τα δύο αριθµητικά και σαφώς µη αρνητικά, µε τις τιµές που επιθυµεί, ενώ ως µοναδικός περιορισµός απαιτείται ο αριθµός των ενηλίκων να είναι µεγαλύτερος του µηδενός. Έπειτα, πατώντας το αριστερό κουµπί Next, ο χρήστης µεταφέρεται στην οθόνη του σχήµατος για την εισαγωγή τιµών σε νέες παραµέτρους. Αν ο χρήστης αλλάξει γνώµη και δεν θέλει να προχωρήσει στην προετοιµασία κάποιου ταξιδιού πατάει το δεξιό κουµπί Back που τον οδηγεί στην κύρια οθόνη (Σχ ). Σε αυτό το σηµείο πρέπει να τονίσουµε ότι η λειτουργία του κουµπιού Back είναι η ίδια σε όλες τις διεπαφές που

19 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 19 εµφανίζεται, δηλαδή µε το κουµπί αυτό ο χρήστης επιστρέφει στην προηγούµενη οθόνη. Σχ Πλήθος συµµετοχών στο ταξίδι Τα στοιχεία που πρέπει να συµπληρωθούν στην φόρµα του σχήµατος είναι ο προορισµός της εκδροµής, η ηµεροµηνία αναχώρησης και ο αριθµός των διανυκτερεύσεων στο ξενοδοχείο. Ο χρήστης συµπληρώνει µε το πληκτρολόγιο της φορητής συσκευής του τα απαιτούµενα στοιχεία στα πεδία. Οι περιορισµοί είναι ότι ο προορισµός πρέπει να είναι στην αγγλική γλώσσα (εννοείται η ορθογραφία της λέξης) και οι ηµεροµηνίες πρέπει να είναι στη µορφή dd/mm/yyyy (όπου dd είναι η ηµέρα, mm ο µήνας και yyyy το έτος), όπου η εισαγόµενη ηµεροµηνία αναφέρεται στο µέλλον και δεν έχει παρέλθει, ενώ ο αριθµός των διανυκτερεύσεων είναι ένα αριθµητικό πεδίο που δέχεται τιµές µεγαλύτερες του µηδενός. Συγκεκριµένα για την σωστή γραφή της ηµεροµηνίας είναι υποχρεωτικό ακόµα και αν η ηµέρα ή / και ο µήνας έχουν ένα ψηφίο, να γράφονται σε µορφή δύο ψηφίων, π.χ. για την έκτη µέρα του µήνα Μαρτίου που είναι ο τρίτος µήνας του έτους 2004 θα πρέπει να πληκτρολογήσουµε 06/03/2004. Το σύµβολο / είναι µια επιπλέον σύµβαση που κάνουµε µε τον χρήστη. Μόλις ο χρήστης είναι έτοιµος πατάει το αριστερό κουµπί Next και παρουσιάζεται η οθόνη του σχήµατος όπου έχουµε παραµέτρους σχετικές µε τα εισιτήρια.

20 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 20 Σχ Γενικές παράµετροι του ταξιδιού Στο Σχ υπάρχουν παράµετροι σχετικά µε τα εισιτήρια. Καταρχήν, στο πρώτο πεδίο ο χρήστης συµπληρώνει το ανώτατο όριο χρηµάτων που είναι διατεθειµένος να δώσει για το αεροπορικό εισιτήριο. Πρόκειται για ένα ακέραιο αριθµητικό πεδίο µεγαλύτερο του µηδενός. Πρέπει να τονίσουµε ότι η τιµή αυτή είναι κατά άτοµο, δηλαδή δεν αποτελεί το συνολικό ποσό που θα κληθούν να δώσουν όλοι οι συµµετέχοντες, αλλά το ποσό που θα κοστίσει το ένα εισιτήριο σε Euros. Όσον αφορά τα radio buttons, αυτά καθοδηγούν τον χρήστη να διαλέξει τον τύπο εισιτηρίου που επιθυµεί (Economy, Business ή First class). Το αριστερό κουµπί Next µας κατευθύνει στην τελική οθόνη του σχήµατος

21 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 21 Σχ Παράµετροι για τα αεροπορικά εισιτήρια Η οθόνη του σχήµατος είναι η τελευταία φόρµα που απαιτείται να συµπληρωθεί από τον χρήστη. Τα πεδία που υπάρχουν αφορούν στην διαµονή και είναι και τα δύο ακέραια αριθµητικά. Στο πρώτο πεδίο ο χρήστης συµπληρώνει το ανώτατο ποσό που προτίθεται να ξοδέψει για την κάθε µια διανυκτέρευση και όχι για το σύνολο των νυχτών που θα παραµείνει στο ξενοδοχείο. Παρόµοια µε την περίπτωση των αεροπορικών εισιτηρίων, το ποσό αυτό είναι κατ άτοµο και αναφέρεται σε Euros. ηλαδή, αν π.χ. έχουµε 5 διανυκτερεύσεις και ο χρήστης συµπληρώσει 50 σε αυτό το πεδίο, τότε συνεπάγεται ότι το συνολικό κόστος διαµονής για το ένα άτοµο θα είναι το πολύ 250 Euros. Στο δεύτερο πεδίο ζητούµε από τον χρήστη να µας υποδείξει την επιθυµητή ελάχιστη κατηγορία ξενοδοχείου. Αυτό υποδηλώνεται από τον αριθµό αστέρων που χαρακτηρίζει το κάθε ξενοδοχείο. Σε αυτό, λοιπόν, το πεδίο οι επιτρεπτές τιµές είναι ένας ακέραιος αριθµός από το 2 ως 5, γιατί αυτά είναι τα όρια των αστεριών που µπορεί να έχει ένα ξενοδοχείο. Με το αριστερό κουµπί Send ολοκληρώνεται η διαδικασία προετοιµασίας του ταξιδιού.

22 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 22 Σχ Παράµετροι για την διαµονή Μια τελευταία παρατήρηση για τα σχήµατα είναι ότι αν υπάρχει κάποιο σφάλµα στις εισόδους του χρήστη (µη επιτρεπτές τιµές, κενά πεδία κτλ) και ο χρήστης πατήσει το κουµπί για να προχωρήσει (Next ή Send ανάλογα µε την περίπτωση) τότε παρουσιάζεται ένα µήνυµα λάθους που πληροφορεί τον χρήστη ότι τιµές που εισήγαγε δεν είναι σωστές και τον παραπέµπει να διορθώσει τα πεδία µε τα λανθασµένα στοιχεία. Τέλος, οφείλουµε να παρατηρήσουµε ότι µόλις ολοκληρωθεί η παραπάνω διαδικασία, δεν υπάρχει κανένας περιορισµός για τον χρήστη να ξεκινήσει µια νέα διαδικασία προετοιµασίας εκδροµής µε διαφορετικό προορισµό και διαφορετικά δεδοµένα Προτάσεις για την διασκέδαση του χρήστη Αν ο χρήστης στην κύρια οθόνη (Σχ ) επιλέξει την επιλογή Fun Guide τότε παρουσιάζεται το Σχ Σε αυτό το σχήµα υπάρχουν δυο επιλογές, η αυτόµατη αναζήτηση και η «χειροκίνητη» αναζήτηση. Επιλέγοντας την πρώτη και πατώντας το αριστερό κουµπί Next, η εφαρµογή ενεργεί αυτοβούλως χωρίς κάποια περαιτέρω είσοδο από τον χρήστη έχοντας ως δεδοµένα τα συµπεράσµατα που έχει εξάγει µέχρι εκείνη τη στιγµή σχετικά µε τις προτιµήσεις του χρήστη και αναζητά

23 Κατανεµηµένο σύστηµα ταξιδιωτικού οδηγού µε χρήση πρακτόρων 23 προτάσεις για την διασκέδαση του. Με την δεύτερη επιλογή οδηγούµαστε σε µια σειρά οθονών η οποία αρχίζει από το Σχ ως το Σχ , και αντιστοιχεί σε λειτουργίες που θα αναλυθούν παρακάτω. Σχ Οι δύο τρόποι αναζήτησης Στο Σχ βλέπουµε ότι η διασκέδαση του χρήστη χωρίζεται σε 4 κατηγορίες (Food, Entertainment, Shopping, Sightseeing). Πατώντας το αριστερό κουµπί Next οδηγείται στην επόµενη λίστα ανάλογα µε το τι επέλεξε. Σχ Κατηγορίες διασκέδασης