Φηινζνθία - Αηζζεηηθή

Transcript

1 ΣΔΗ ΑΘΖΝΑ ΥΟΛΖ Κ ΣΜΖΜΑ ΔΑΓΑ Φηινζνθία - Αηζζεηηθή Υπ. Κακθγθτισ: Νικιτασ Χιωτίνθσ Θέκα: νπξεαιηζκφο, πξνο αλαδήηεζε κηαο ππεξ-πξαγκαηηθφηεηαο Καηζηανχλε ηακαηίλα Νηθνινπνχινπ Γεσξγία

2 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ I. Ση είλαη ν νπξεαιηζκόο ή Τπεξξεαιηζκνο II. Ο νπξεαιηζκόο ζηελ ηέρλε III. Η θηινζνθία ησλ ζνπξεαιηζηώλ IV. Σν Μαληθέζην ηνπ νπξεαιηζκνύ V. νπξεαιηζκόο, Όλεηξν Πξαγκαηηθόηεηα VI. νπξεαιηζκόο θαη ζεμνπαιηθόηεηα VII. Ο νπξεαιηζκόο ζήκεξα VIII. Βηβιηνγξαθία

3 Θ. Ση είλαη ν νπξεαιηζκόο ή Τπεξξεαιηζκνο Ο νπξεαιηζκφο είλαη ινγνηερληθό θαη θαιιηηερληθό θίλεµα πνπ εµθαλίζηεθε ζηε Γαιιία κεηά ηνλ Α Παγθφζκην πφιεκν θαη πνπ νη ζεσξεηηθέο ηνπ ζέζεηο επεθηάζεθαλ θαη πξνο ηε θηινζνθία θαη ηελ πνιηηηθή. Χο επαλαζηαηηθό θίλεκα, ζεσξεζείηαη κηα κνξθή δηακαξηπξίαο πνπ επηδίσμε ξηδνζπαζηηθέο αιιαγέο ζην ρψξν ηεο ηέρλεο αιιά θαη ηεο ζθέςεο γεληθφηεξα. Ζ πξνέιεπζε ηεο ιέμεο είλαη απφ ηηο γαιιηθέο ιέμεηο «sur» πνπ ζεκαίλεη (επάλσ, επί) θαη «realisme» πνπ ζεκαίλεη (ξεαιηζκφο, πξαγκαηηθφηεηα), θαη ζηα ειιεληθά απνδίδεηαη «πάλσ ή πέξα απφ ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ππέξβαζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο». Ο ζνπξεαιηζκφο μεθίλεζε ζηηο αξρέο ηνπ 1910 ζαλ έλα ινγνηερληθφ θίλεκα ην νπνίν πεηξακαηηδφηαλ κε έλα λέν είδνο έθθξαζεο, απηόκαηε γξαθή (ή απηνκαηηζκφο) φπσο νλνκάζηεθε, θαη είρε ζθνπφ λα απειεπζεξψζεη ηελ θξπκκέλε θαληαζία ηνπ ππνζπλεηδήηνπ. Δμειίρζεθε θαηά ηα ρξφληα απφ ηνπο πνηεηέο πνπ δηεχζπλαλ ην πεξηνδηθφ "Litterature". Ζ επίζεκε εκθάληζή ηνπ φκσο, έγηλε ζην Παξίζη ην 1924 κε ηελ έθδνζε ηνπ Μαληθέζηνπ ηνπ νπξεαιηζκνύ απφ ηνλ Γάιιν πνηεηή, δνθηκηνγξάθν, θξηηηθφ θαη εθδφηε Αληξέ Μπξεηόλ ( ). Ο νξηζµόο πνπ έδσζε ν Μπξεηφλ, ν νπνίνο ήηαλ θαη εθπαηδεπκέλνο ςπρίαηξνο είλαη ν εμήο: «Καζαξόο υστικός ασηοµαηιζµός, πνπ επηρεηξεί λα εθθξάζεη πξνθνξηθά, γξαπηά ή µε νπνηνλδήπνηε άιινλ ηξόπν, ηελ πξαγµαηηθή ξνή ηεο ζθέςεο. Πξόθεηηαη γηα µηα σπαγόρεσζη ηης ζκέυης ρσξίο θαλέλα έιεγρν ηεο ινγηθήο θαη πέξα από θάζε αηζζεηηθή ή εζηθή πξνθαηάιεςε. Ο ζνπξξεαιηζµόο βαζίδεηαη ζηελ πίζηε ζε νξηζµέλεο ζπζρεηίζεηο από ηελ πξαγµαηηθόηεηα, ζηελ πανηοδσναµία ηοσ ονείροσ, ζην άζθνπν παηρλίδη ηεο ζθέςεο. Απνζθνπεί ζην λα θαηαζηξέςεη νπνηνπζδήπνηε άιινπο ςπρηθνύο µεραληζµνύο θαη λα πάξεη ηε ζέζε ηνπο, όηαλ πξόθεηηαη λα αληηµεησπηζζνύλ θαη λα ιπζνύλ ηα ζεµαληηθά πξνβιήµαηα ηεο δσήο». «Αφοφ μελζτθςα το κζμα κατάλθξα ςτο ςυμπζραςμα πωσ θ λζξθ surrealisme είναι προτιμότερθ από το surnaturalisme που χρθςιμοποιιςα αρχικά. Ο surrealisme δεν ζχει μπει ακόμα ςτα λεξικά και κα μπορζςουμε ζτςι να τον χειριςτοφμε πολφ πιο ανετα απ ότι το surnaturalisme, που ζχει ιδθ χρθςιμοποιθκεί από τουσ κυρίουσ Φιλοςόφουσ». Γθπγηψκ Απνιιηλαίξ, Μάξηηνο 1917 Σν θίλεκα απέθηεζε δηεζλή δηάζηαζε, αθνχ νη εθπξφζσπνί ηνπ πξνέξρνληαλ απφ δηαθνξεηηθέο εζληθφηεηεο.

4 II. Ο νπξεαιηζκόο ζηελ ηέρλε Οη θαιιηηέρλεο πνπ δξαζηεξηνπνηήζεθαλ ζηηο ηάμεηο ηνπ ππεξξεαιηζηηθνχ θηλήκαηνο ήηαλ πνιινί. Οη πην αληηπξνζσπεπηηθνί παξνπζηάδνληαη παξαθάησ. αιβαληφξ Νηαιί Γελλήζεθε ζηηο 11 Μαΐνπ ηνπ 1904 ζε έλα ρσξηφ ηεο Καηαινλίαο θαη ζεσξείηαη απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο Ηζπαλνχο δσγξάθνπο. πλδέζεθε κε ην θαιιηηερληθφ θίλεκα ηνπ ππεξξεαιηζκνχ ζην νπνίν αλήθε γηα έλα δηάζηεκα. Απνηειεί έλαλ απφ ηνπο πεξηζζφηεξν γλσζηνχο δσγξάθνπο ηνπ 20νπ αηψλα θαη κηα πνιχ εθθεληξηθή θπζηνγλσκία ηεο ζχγρξνλεο ηέρλεο. Σν 1922 ν Νηαιί εγθαζίζηαηαη ζηε Μαδξίηε γηα ζπνπδέο θαη αξρίδεη λα πεηξακαηίδεηαη κε ηνλ θπβηζκφ, αλ θαη νη γλψζεηο ηνπ γχξσ απφ ην λέν απηφ θίλεκα είλαη αξρηθά ειιηπείο θαη ζηε Μαδξίηε δελ ππάξρνπλ άιινη θπβηζηέο θαιιηηέρλεο. Δπίζεο, έξρεηαη ζε επαθή κε ην ξηδνζπαζηηθφ θίλεκα ηνπ ληαληατζκνχ ην νπνίν ζα επεξεάζεη ζεκαληηθά ην έξγν ηνπ ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ. Σν 1926 επηζθέπηεηαη γηα πξψηε θνξά ην Παξίζη ζην νπνίν γλσξίδεη ηνλ Πηθάζν θαη έπεηηα, ζηα έξγα ηνπ Νηαιί, απνηππψλνληαη ηζρπξέο επηδξάζεηο απφ ην έξγν ηνπ Πηθάζν, αιιά ηαπηφρξνλα αξρίδεη λα δηαθαίλεηαη έλα πξνζσπηθφ χθνο ζηνπο πίλαθέο ηνπ. Σν 1929 γίλεηαη θαη επίζεκα κέινο ηνπ ππεξξεαιηζηηθνχ θηλήκαηνο, αλ θαη ην ππεξξεαιηζηηθφ ζηνηρείν ππάξρεη ζηα έξγα ηνπ ήδε ιίγα ρξφληα λσξίηεξα. λεηξν Καληβαιηζκφο ηνπ Φζηλνπψξνπ Η Σειεπηαία χλαμε

5 ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1930, ν Νηαιί επηλνεί επηπιένλ ηελ Παξαλντθφθξηηηθή κέζνδν, φπσο ν ίδηνο ηελ απνθαιεί, πνπ απνηειεί έλα είδνο ππεξξεαιηζηηθήο ηερληθήο κε ζθνπφ ηελ πξφζβαζε ζην αζπλείδεην πξνο φθεινο ηεο θαιιηηερληθήο δεκηνπξγίαο. Ο Νηαιί ζηεξίδεη ηελ κέζνδν απηή ζηελ ηθαλφηεηα ηνπ αλζξψπνπ λα ιεηηνπξγεί ζπλεηξκηθά, ζπλδένληαο εηθφλεο ή αληηθείκελα πνπ δελ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο θαη' αλάγθε ινγηθά. πλδέεηαη άκεζα κε ηνλ ππεξξεαιηζηηθφ απηνκαηηζκφ θαη ηηο θξνυδηθέο ζεσξίεο γχξσ απφ ηα φλεηξα. Σν 1934 δηνξγαλψζεθαλ 6 πξνζσπηθέο ηνπ εθζέζεηο, ζηελ Δπξψπε θαη ζηηο Ζ.Π.Α. θαη ην 1937 επηζθέπηεηαη πξψηε θνξά ηελ Ηηαιία θη επεξεάδεηαη απφ ηε θιαζζηθή αλαγελλεζηαθή ηέρλε. Σν 1940 πνπ αξρίδεη ν Β' Παγθφζκηνο Πφιεκνο, εθείλνο καδί κε ηελ ζχδπγφ ηνπ κεηαβαίλνπλ ζηηο ΖΠΑ θαη γλσξίδεη κεγάιε επηηπρία. Μεηά απφ 7 ρξφληα επηζηξέθεη θαη εγθαζίζηαληαη ζην Πνξη Ληγθάη, αζρνιείηαη θαη κ' άιιεο δξαζηεξηφηεηεο, πέξαλ ηεο δσγξαθηθήο. Σν 1942 δεκνζηεχεηαη θαη ε απηνβηνγξαθία ηνπ The Secret Life of Salvador Dali (Ζ θξπθή δσή ηνπ αιβαδφξ Νηαιί). Αλαθάιπςε ηεο Ακεξηθήο Αηκκνξαγνχληα Ρφδα Αζρνιήζεθε κε ηε ζθελνγξαθία, ηε γιππηηθή, ηε ζρεδίαζε θνζκεκάησλ θη επίπισλ θαζψο επίζεο θη άιισλ αληηθεηκέλσλ ή ζπζθεπψλ, κε ηελ ίδηα εθπιεθηηθή επηηπρία. Αξθεηά ρξφληα κεηά, ην 1964, εθζέηεη ηε ζπιινγή ηνπ ζην Σφθην θαη κε ηε παξαδνμφηεηα ησλ έξγσλ ηνπ, γίλεηαη πηα γλσζηφο ζ' νιάθεξν ηνλ πιαλήηε. Σν1974, ζηηο εθζέζεηο ηνπ Λνλδίλνπ θαη ηνπ Κέληξνπ Πνκπηληνχ, ζεκεηψλεη ξεθφξ επηζθεπηψλ. Σν 1982, κεηά ην ζάλαην ηεο ζπδχγνπ ηνπ, επηζηέθεη ζηελ γελέηεηξα ηνπ θαη πεζαίλεη κεηά απφ 7 ρξφληα (23 Ηαλνπαξίνπ 1989). Δξεκηά

6 Σδφξηδην ληε Κίξηθν Γελλήζεθε ζηηο 19 Ηνπιίνπ ηνπ 1888 ζηνλ Βφιν, αιιά ζηελ θαηαγσγή ηνπ ήηαλ Ηηαιφο. Ήηαλ δσγξάθνο, ζπγγξαθέαο θαη γιχπηεο, γλσζηφο σο έλαο απφ ηνπο θαιιηηέρλεο πνπ δηακφξθσζαλ ην ηδίσκα ηεο Μεηαθπζηθήο Εσγξαθηθήο, αιιά θαη γηα ηελ επηξξνή πνπ άζθεζε ζε θαιιηηερληθά ξεχκαηα ηνπ 20νχ αηψλα, φπσο ν ππεξξεαιηζκφο θαη ε Νέα Αληηθεηκεληθφηεηα. Οη πίλαθεο ηνπ δηέπνληαη απφ νξακαηηθά θαη πνηεηηθά ζηνηρεία, ελψ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ ηδηαίηεξε έκθαζε ηνχ ληε Κίξηθν ζε αηληγκαηηθέο ζπλζέζεηο θαη ζηελ ακθηζεκία ησλ αληηθεηκέλσλ. Σν λενθιαζηθφ χθνο πνπ πηνζέηεζε κεηά ην 1919, φπσο θαη ζρεδφλ ην ζχλνιν ησλ έξγσλ ηνπ κεηά ηελ πεξίνδν ηεο Μεηαθπζηθήο Εσγξαθηθήο ηνπ, ζεσξήζεθε απφ πνιινχο θξηηηθνχο ππνδεέζηεξν, σζηφζν ε παξαγσγή ηνπ θαηά ηελ πεξίνδν αλαγλσξίδεηαη απφ ηελ πιεηνςεθία ηνπο σο ζεκαληηθή θαη μερσξηζηή ζηελ ηζηνξία ηεο κνληέξλαο ηέρλεο. Σελ πεξίνδν , θνίηεζε ζηελ Αλσηάηε ρνιή Καιψλ Σερλψλ, κε δαζθάινπο ηνπο Γεψξγην Ρντιφ, Κσλζηαληίλν Βνινλάθε θαη Γηψξγν Ηαθσβίδε. Μεηά ηνλ ζάλαην ηνπ παηέξα ηνπ, Σν θζηλφπσξν ηνπ 1906, εγθαηαζηάζεθε καδί κε ηε κεηέξα θαη ηνλ αδειθφ ηνπ ζην Μφλαρν, φπνπ μεθίλεζε ζπνπδέο ζηε Βαζηιηθή Αθαδεκία Καιψλ Σερλψλ, παξαθνινπζψληαο καζήκαηα ζρεδίνπ θαη δσγξαθηθήο. Απνρψξεζε απφ ηελ Αθαδεκία πξηλ νινθιεξψζεη ηηο ζπνπδέο ηνπ θαη ην θαινθαίξη ηνπ 1909 εγθαηαζηάζεθε ζην Μηιάλν. Σελ ίδηα πεξίπνπ πεξίνδν ήξζε ζε ζηελή επαθή κε ην έξγν ηνπ Φξίληξηρ Νίηζε, ην νπνίν επέδξαζε θαηαιπηηθά ζηελ εμέιημή ηνπ θαη ζηε δηακφξθσζε ηεο ηερλνηξνπίαο ηνπ. Σν 1910 θηινηέρλεζε Σν αίληγκα ελφο θζηλνπσξηλνχ απνγεχκαηνο (π. 1910, Ηδησηηθή ζπιινγή), πίλαθαο πνπ ζπρλά ραξαθηεξίδεηαη σο ην πξψην δείγκα ηεο Μεηαθπζηθήο Εσγξαθηθήο. Γηαθξίλεηαη γηα ηελ έληνλα αηληγκαηηθή αηκφζθαηξά ηνπ, ελζσκαηψλνληαο παξάιιεια πνηεηηθά ζηνηρεία θαη κεηαθέξνληαο αλαγλσξίζηκα αληηθείκελα ή θαζεκεξηλέο ζθελέο, ζηε ζθαίξα ηνπ αλεμήγεηνπ. Ηηαιηθή Πιαηεία «Με δεδνκέλε ηελ νινέλα πην πιηζηηθή θαη πην πξαγκαηηζηηθή πξνζέγγηζε ηεο ζύγρξνλεο επνρήο, δε ζα κε εμέπιεηηε ζην κέιινλ κηα θνηλσλία ζηελ νπνία, όζνη δνπλ γηα ηηο πλεπκαηηθέο απνιαύζεηο δε ζα έρνπλ δηθαίσκα λα δηεθδηθήζνπλ κηα ζέζε ζηνλ ήιην». Σν Αίληγκα ηνπ Φζηλνπσξηλνχ Απνγεχκαηνο

7 Ζ πεξίνδνο ήηαλ ε πην κεζηή ηεο θαξηέξαο ηνπ θαη απηή γηα ηελ νπνία έγηλε δηάζεκνο. ηα έξγα απηήο ηεο πεξηφδνπ απεηθνλίδεηαη έλαο θιεηζηφο, ζεαηξηθφο θφζκνο, κε θχξηα ζέκαηα ηηο «πιαηείεο ηεο Ηηαιίαο», πιαηείεο, έξεκεο, εθηφο απφ ηελ παξνπζία θάπνηνπ αγάικαηνο, ελφο θνπγάξνπ εξγνζηαζίνπ ή θάπνηνπ ηξέλνπ, πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα παγεξή θαη αγσληψδε αηκφζθαηξα, ηα «αλδξείθεια», άςπρα θαη απξφζσπα, πνπ πςψλνληαη κέζα ζε απζηεξέο πξννπηηθέο θαη νη «εζσηεξηθνί κεηαθπζηθνί ρψξνη», πνπ πλίγνληαη απφ πιήζνο εηεξφθιεησλ αληηθεηκέλσλ. Σν 1911 ζε έλα ηαμίδη ηνπ ζην Παξίζη πξνθάιεζε ην ελδηαθέξνλ ηνπ Πηθάζν θαη ηνπ Απνιηλέξ, κε ηε κεζνιάβεζε ηνπ νπνίνπ έγηλε γλσζηφο ζηνπο θαιιηηερληθνχο θχθινπο ηεο γαιιηθήο πξσηεχνπζαο. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Α' Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ, ζηξαηεχηεθε, αιιά ηνπνζεηήζεθε ζε βνεζεηηθή ζέζε θη έηζη ζπλέρηζε απεξίζπαζηα ην δσγξαθηθφ ηνπ έξγν. Απφ ην 1919 ν Νηε Κίξηθν εγθαηέιεηςε ηε «κεηαθπζηθή» δσγξαθηθή γηα λα αθνζησζεί ζε έλα είδνο θιαζηθηζκνχ, κε εκθαλή ηελ επηξξνή ησλ δσγξάθσλ ηεο Αλαγέλλεζεο θαη ηεο Φιακαλδηθήο ρνιήο. Πέζαλε ζηηο 20 Ννεκβξίνπ ηνπ 1978 ζηε Ρψκε. Σν 1986 ηδξχζεθε ην Ίδξπκα Σδφξηδην θαη Ίδα ληε Κίξηθν κε ζθνπφ ηε δηαθχιαμε ηνπ έξγνπ ηνπ. Σν Ξχπλεκα ηεο Αξηάδλεο Μεγάινο Πχξγνο Μπζηήξην θαη Μειαγρνιία ζην Γξφκν Ζ Αβεβαηφηεηα ηνπ Πνηεηή Ζ Καηάθηεζε ηνπ Φηινζφθνπ

8 Νίθνο Δγγνλφπνπινο Γελλήζεθε 1907, καδί κε ηε «γέλλα» ηνπ θπβηζκνχ. Καηαγφηαλ απφ ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε θαη ήηαλ Έιιελαο ηεο δηαζπνξάο. Έλαλ ρξφλν έπεηηα ην 1923, ν Δγγνλφπνπινο πεγαίλεη ζην Παξίζη φπνπ ηειεηψλεη ην Λχθεην. Εεη κία ηειείσο δηαθνξεηηθή δσή εθεί θαη παίξλεη άιιεο επηξξνέο θαη άιιεο εηθφλεο. Απνθηά (δπηηθή) Γαιιηθή παηδεία, αθνχ δηδάζθεηαη θαη καζαίλεη ηελ Γαιιηθή πνίεζε θάηη πνπ πξνθαλψο ηνλ βνεζά λα βιέπεη ηα πξάγκαηα θαη απφ άιιε νπηηθή, πξνζζέηνληάο ηε ζην έξγν ηνπ θαη αληηπαξαβάιινληάο ηε κε ηνλ αλαηνιηθφ νξζνινγηζκφ. πλερίδεη ηηο ζπνπδέο ηνπ, ηψξα πηα ζηε Αζήλα φπνπ κέλεη κφληκα. Δξγάδεηαη απφ ην ζαλ κεηαθξαζηήο ζε κηαλ ηξάπεδα θαη σο γξαθηάο ζην Παλεπηζηήκην. Σα επφκελα δπν κε 3 ρξφληα ζα εξγαζηεί σο σξνκίζζηνο ζρεδηαζηήο ζηε Γηεχζπλζε ζρεδίνπ Πφιεσο. ηελ Πφιε ήηαλ ηφηε αλέθηθην λα ζπνπδάζεη δσγξαθηθή, φπσο ζα ήζειε. πνπδάδεη φκσο ζηελ ΑΚΣ θαη έξρεηαη εθεί ζε επαθή θαη ζπλδέεηαη κε αλζξψπνπο κε ηελ ίδηα «ζπρλφηεηα» ζθέςεο, φπσο ηνλ Παξζέλε, ηνλ Κφληνγινπ, ηνλ Δκπεηξίθν, ηνλ Μειαρξηλφ θαη ηνλ Πηθηψλε. Ο Δγγνλφπνπινο καδί κε ηνλ ζπκκαζεηή ηνπ Σζαξνχρε ζα βνεζήζνπλ ηνλ Κφληνγινπ ζηηο ηνηρνγξαθίεο ηνπ ζπηηηνχ ηνπ. Οη Αδηάθζνξνη «Τνλ ππεξξεαιηζκό δελ πξνζρώξεζα πνη έ. Τνλ είρα κέζα κνπ όπσο ην πάζνο κνπ γηα ηε δσγξαθηθή, από ηόηε πνπ γελλήζεθα». Σελ επνρή εθείλε ζηελ Γαιιία γελληέηαη θαη εμαπιψλεηαη ζηελ Δπξψπε γξήγνξα ην θίλεκα ηνπ Τπεξξεαιηζκνχ. ηελ Διιάδα απηή ε θίλεζε πνπ απαζρφιεζε θάπνηνπο πνηεηέο θαη δηαλννχκελνπο θαη έθεξε κφλν ηε ζπειιψδε αληίδξαζε ηνπ θφζκνπ. Ο Δγγνλφπνπινο άλεθε ζε απηφ ην θίλεκα, είηε κε ηε πνηεηηθή ηνπ ηδηφηεηα, είηε ζαλ δσγξάθνο. Δθθξαδφηαλ κε απηφ ην ηνλ ηξφπν κέζα απφ ην έξγν ηνπ, ππεξξεαιηζηηθά, θαη απηφ γηαηί ίζσο κε απηφλ ηνλ ηξφπν δεκηνπξγνχζε κηαλ άιιε πξαγκαηηθφηεηα. Σν 1938 εθδίδεη ηελ πξψηε ηνπ πνηεηηθή ζπιινγή ζε 200 αληίηππα κε ηίηιν «Μελ νκηιείηε εηο ηνλ νδεγφλ». Αθνινχζεζε έλαο απίζηεπηνο δηαζπξκφο γηα ηελ πνίεζε ηνπ. Πεξηνδηθά θαη εθεκεξίδεο αλαδεκνζίεπζαλ θάπνηα πνηήκαηα ηνπ θαη ηνλ ριεχαδαλ αζχζηνια. Μεγάιε πίθξα γηα ηνλ Δγγνλφπνπιν. Πνηεηήο θαη Υσξηθφο

9 Σν επηέκβξε ηνπ 1939 εθδίδεηαη ε δεχηεξε πνηεηηθή ηνπ ζπιινγή κε 200 αληίηππα κε ηίηιν «Σα θιεηδνθχκβαια ηεο ζησπήο». Οη πνηεηέο ηνπ ηνλ επεξέαζαλ ζηε πνηεηηθή ηνπ γξαθή είλαη ν Γηνλχζηνο νισκφο, ν άγγινο νλεηξηθφο Μπσιληαίξ, ν γεξκαλφο Υαίιληεξιηλ, θαη ν ηνπξθναιβαλφο Υαηδή εξρέη, ν Απνιηλέξ, ν Καβάθεο, ν Καξπσηάθεο θαη ν ζηελφο ηνπ θίινο ν Δκπεηξίθνο. Σν 1941 επηζηξαηεχεηαη ζην Αιβαληθφ κέησπν. Οη γεξκαλνί ηνλ αηρκαιψηηζαλ, ηνλ πήγαλ ζηα ζηξαηφπεδα ζπγθεληξψζεσο εξγαζίαο αηρκαιψησλ απφ φπνπ ηειηθά θαηάθεξε λα δξαπεηεχζεη. Σν 1942 θαη 1943 ζπκκεηέρεη ζηελ Δπαγγεικαηηθή έθζεζε δσγξαθηθήο ζην Εάππεην, γξάθεη ην Μπνιίβαξ θαη ηνπ αλαηίζεηαη (καδί κε Αξγπξφπνπιν θαη Παπαγεσξγίνπ) απφ ηνλ ζχιινγν «Διιεληθήο Λατθήο Σέρλεο» λα ζρεδηάζεη παιηά ζπίηηα ηεο Αζήλαο. Σν 1944 εθδίδεη ζε 340 αληίγξαθα ην βηβιίν ηνπ «Μπνιίβαξ». Οη Γεξκαλνί πξφζεμαλ ην βηβιίν θαη ηνλ θαηαδίσμαλ. Κξχθηεθε ζην ζπίηη ηνπ θίινπ ηνπ Αλδξέα Δκπεηξίθνπ. Σν πνίεκα άξεζε ζηελ λενιαία. Μέρξη λα θχγεη ν Γεξκαλφο θαηαθηεηήο, ν Δγγνλφπνπινο θιεηζκέλνο ζην ππφγεην, δσγξάθηδε ζπλερψο έξγα πνπ θαλείο δελ ζα αλαγλψξηδε ηελ αμία ηνπο γηα ρξφληα θαη δελ ήζειε λα αγνξάζεη ζηελ επνρή ηνπ. Απφ ην 1945 σο ην 1956 ζα δνπιέςεη σο βνεζφο ζην Πνιπηερλείν ζηελ έδξα ηνπ Πηθηψλε. Γεκνζηεχεη θάπνηα πνηήκαηα ηνπ απφ ηε ζπιινγή «Δπηζηξνθή ησλ πνπιηψλ» θαη γξάθεη ην πνίεκα ηνπ γηα ηνλ Πηθάζν. Σν 1949 ζα ζπκκεηάζρεη ζηελ ίδξπζε ηνπ θαιιηηερληθνχ νκίινπ «Αξκφο» πνπ ζηφρν είρε ηελ «πξνψζεζε ηεο ζχγρξνλεο αηζζεηηθήο θίλεζεο ζηελ Διιάδα». Σν 1953 ζπκκεηέρεη ζηελ έθζεζε ειιήλσλ δσγξάθσλ ζηε Ρψκε. Ζ έθζεζε ζα ζπλερηζηεί θαη ζηελ Ακεξηθή. Σν 1958 Βξαβεχεηαη απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο γηα ηελ ηειεπηαία ηνπ πνηεηηθή ζπιινγή κε ην πξψην βξαβείν. Σν1966 ηηκάηαη κε ηνλ Υξπζφ ηαπξφ ηνπ Γεψξγηνπ Α γηα ην έξγν ηνπ ζηε δσγξαθηθή. Σν 1967 εθιέγεηαη εθηάθησο ζηελ έδξα ειεχζεξνπ ζρεδίνπ σο κφληκνο θαζεγεηήο ηνπ Δ.Μ. Πνιπηερλείνπ θαη έλα ρξφλν κεηά θπθινθνξεί ν δίζθνο ηνπ Μπνιίβαξ απφ ηελ Λχξα. Σν 1971 ηνπ απνλέκεηαη ην παξάζεκν ηαπξφο ηνπ Σαμηάξρε ηνπ Φνίληθνο. Απφ ην 1973 πνπ απνρψξεζε ιφγσ ειηθίαο απφ ην Δ.Μ Πνιπηερλείν, απνκνλψλεηαη νηθεηνζειψο ζην ζπίηη ηνπ θαη απφ ηφηε δελ έθαλε εμφδνπο. πλέρηζε λα δνπιεχεη θαζεκεξηλά θαη εληαηηθά. ην ζπίηη ηνπ δερφηαλ κφλν ιηγνζηνχο θίινπο ηνπ. Σν 1979 γηα δεχηεξε θνξά, θεξδίδεη ην Ά Κξαηηθφ βξαβείν Πνηήζεσο. ηηο 31 Οθησβξίνπ 1985 ν Δγγνλφπνπινο πεζαίλεη απφ αλαθνπή θαξδηάο θαη θεδεχεηαη δεκνζία δαπάλε ζην Ά λεθξνηαθείν ηεο Αζήλαο. Θεζέαο θαη Μηλψηαπξνο «Προςωπικά δεν πιςτεφω ςτον ςουρεαλιςµό ςαν ςχολι. Όµωσ µου ταιριάηει. Εκείνο που προςπάκθςα να κάνω είναι να τον ανανεώςω µε ελλθνικά ςτοιχεία, να προςκζςω ς αυτόν τθν ελλθνικι μεταφυςικι, να τον ανεβάςω από τον απλό μορφαςμό, όπου τον ζχουν ςταµατιςει οι Φράγκοι. Νοµίηω πωσ ο ςουρεαλιςµόσ ςιµερα ςθµαίνει το κακετί που βλζπει κανείσ µε πάκοσ» θεληθφ

10 Οδπζζέαο Διχηεο Γελλήζεθε ζην Ζξάθιεην ηεο Κξήηεο ζηηο 2 Ννεκβξίνπ ηνπ 1911 θαη ην πξαγκαηηθφ ηνπ φλνκα είλαη Οδπζζέαο Αιεπνπδέιιεο. Ήηαλ έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο Έιιελεο πνηεηέο, κέινο ηεο ινγνηερληθήο γεληάο ηνπ '30 θαη δηαθξίζεθε ην 1960 κε ην Κξαηηθφ Βξαβείν Πνίεζεο θαη ην 1979 κε ην βξαβείν Νφκπει Λνγνηερλίαο. Ο δεχηεξνο θαη ηειεπηαίνο κέρξη ζήκεξα Έιιελαο πνπ ηηκήζεθε κε βξαβείν Νφκπει. Γλσζηφηεξα πνηεηηθά ηνπ έξγα είλαη ηα Άμηνλ Δζηί, Ήιηνο ν πξψηνο, Πξνζαλαηνιηζκνί θ.α. Γηακφξθσζε έλα πξνζσπηθφ πνηεηηθφ ηδίσκα θαη ζεσξείηαη έλαο απφ ηνπο αλαλεσηέο ηεο ειιεληθήο πνίεζεο. Πνιιά πνηήκαηά ηνπ κεινπνηήζεθαλ, ελψ ζπιινγέο ηνπ έρνπλ κεηαθξαζηεί κέρξη ζήκεξα ζε πνιιέο μέλεο γιψζζεο. Σν έξγν ηνπ πεξηιάκβαλε αθφκα κεηαθξάζεηο πνηεηηθψλ θαη ζεαηξηθψλ έξγσλ. Τπήξμε κέινο ηεο Γηεζλνχο Έλσζεο Κξηηηθψλ Έξγσλ Σέρλεο θαη ηεο Δπξσπατθήο Δηαηξείαο Κξηηηθήο, Αληηπξφζσπνο ζηηο Rencontres Internationales ηεο Γελεχεο θαη Incontro Romano della Cultura ηεο Ρψκεο. O Οδπζζέαο Διχηεο εγγξάθεθε ην 1917 ζην ηδησηηθφ ζρνιείν Γ.Ν. Μαθξή, φπνπ θνίηεζε γηα επηά ρξφληα, έρνληαο κεηαμχ άιισλ δαζθάινπο ηνπ ηνλ Η.Μ. Παλαγησηφπνπιν θαη ηνλ Η.Θ. Καθξηδή. «...κ αλάγθαζαλ λα πξνζέμσ θη αδίζηαθηα λα παξαδερηώ ηηο δπλαηόηεηεο πνπ παξνπζίαδε, ζηελ νπζία ηεο ειεύζεξεο ελάζθεζεο ηεο, ε ιπξηθή πνίεζε» Σνλ Ννέκβξην ηνπ 1920, κεηά ηελ πηψζε ηνπ Βεληδέινπ, ε νηθνγέλεηά ηνπ αληηκεηψπηζε δηψμεηο, εμαηηίαο ηεο πξνζήισζήο ηεο ζηηο βεληδειηθέο ηδέεο θαη εγθαηαζηάζεθε ζηελ Λνδάλε φπνπ ν πνηεηήο είρε ηελ επθαηξία λα γλσξίζεη απφ θνληά ηνλ εμφξηζην κεηά ηελ πηψζε ηνπ, Διεπζέξην Βεληδέιν. Σν θαινθαίξη ηνπ 1928 πήξε ην απνιπηήξην ηνπ γπκλαζίνπ. Μεηά απφ πηέζεηο ησλ γνλέσλ ηνπ, απνθάζηζε λα ζπνπδάζεη ρεκηθφο, μεθηλψληαο εηδηθά θξνληηζηήξηα γηα ηηο εηζαγσγηθέο εμεηάζεηο ηνπ επφκελνπ έηνπο. Σελ ίδηα πεξίνδν ήξζε ζε επαθή κε ην έξγν ηνπ Καβάθε θαη ηνπ Κάιβνπ αλαλεψλνληαο ηε γλσξηκία ηνπ κε ηε ζειθηηθή αξραία ιπξηθή πνίεζε. Παξάιιεια αλαθάιπςε ην έξγν ηνπ Πσι Διπάξ θαη ησλ Γάιισλ ππεξξεαιηζηψλ, πνπ επέδξαζαλ ζεκαληηθά ζηηο ηδέεο ηνπ γηα ηε ινγνηερλία. Κάησ απφ ηελ επίδξαζε ηεο ινγνηερληθήο ηνπ ζηξνθήο, παξαηηήζεθε απφ ηελ πξφζεζε λα αζρνιεζεί κε ηε ρεκεία θαη ην 1930 εγγξάθεθε ζηε Ννκηθή ρνιή ηεο Αζήλαο.

11 Σελ ίδηα πεξίνδν ζπλδέζεθε ζηελφηεξα κε ηνλ Γηψξγν αξαληάξε ( ), ν νπνίνο ηνλ ελζάξξπλε ζηηο πνηεηηθέο ηνπ πξνζπάζεηεο, φηαλ αθφκα ν Διχηεο ηαιαληεπφηαλ ζρεηηθά κε ην αλ έπξεπε λα δεκνζηεχζεη ηα έξγα ηνπ, ελψ ηνλ έθεξε ζε επαθή θαη κε ηνλ θχθιν ησλ Νέσλ Γξακκάησλ ( , 1944). πσο ν Διχηεο αλαγλσξίδεη, ην 1935 ζηάζεθε κηα ηδηαίηεξε ρξνληά ζηελ πλεπκαηηθή πνξεία ηνπ. Σνλ Ηαλνπάξην θπθινθφξεζε ην πεξηνδηθφ Νέα Γξάκκαηα θαη ηνλ Φεβξνπάξην ηεο ίδηαο ρξνληάο γλψξηζε ηνλ Αλδξέα Δκπεηξίθν. Ο Οδπζζέαο Διχηεο απνηέιεζε έλαλ απφ ηνπο ηειεπηαίνπο εθπξνζψπνπο ηεο ινγνηερληθήο γεληάο ηνπ '30, έλα απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο νπνίαο ππήξμε ην ηδενινγηθφ δίιεκκα αλάκεζα ζηελ ειιεληθή παξάδνζε θαη ηνλ επξσπατθφ κνληεξληζκφ. Ο ίδηνο ν Διχηεο ραξαθηήξηδε ηε δηθή ηνπ ζέζε ζηε γεληά απηή σο παξάμελε. Σν έξγν ηνπ έρεη επαλεηιεκκέλα ζπλδεζεί κε ην θίλεκα ηνπ ππεξξεαιηζκνχ, αλ θαη ν Διχηεο δηαθνξνπνηήζεθε λσξίο απφ ηνλ "νξζφδνμν" ππεξξεαιηζκφ πνπ αθνινχζεζαλ ζχγρξνλνί ηνπ πνηεηέο, φπσο ν Αλδξέαο Δκπεηξίθνο, ν Νίθνο Δγγνλφπνπινο ή ν Νηθφιανο Κάιαο. Δπεξεάζηεθε απφ ηνλ ππεξξεαιηζκφ θαη δαλείζηεθε ζηνηρεία ηνπ, ηα νπνία σζηφζν αλακφξθσζε ζχκθσλα κε ην πξνζσπηθφ ηνπ πνηεηηθφ φξακα, άξξεθηα ζπλδεδεκέλν κε ην ιπξηθφ ζηνηρείν θαη ηελ ειιεληθή ιατθή παξάδνζε. Οη επηξξνέο απφ ηνλ ππεξξεαιηζκφ δηαθξίλνληαη επθνιφηεξα ζηηο δχν πξψηεο πνηεηηθέο ζπιινγέο ηνπ Πξνζαλαηνιηζκνί (1940) θαη Ήιηνο ν πξψηνο (1943). «...από ην έλα κέξνο ήκνπλα ν ζηεξλόο κηαο γεληάο, πνπ έζθπβε ζηηο πεγέο κηαο ειιεληθόηεηαο, θη απ' ηελ άιιε ήκνπλ ν πξώηνο κηαο άιιεο πνπ δέρνληαλ ηηο επαλαζηαηηθέο ζεσξίεο ελόο κνληέξλνπ θηλήκαηνο» Μία απφ ηηο θνξπθαίεο δεκηνπξγίεο ηνπ ππήξμε ην πνίεκα Σν Άμηνλ Δζηί (1959), έξγν κε ην νπνίν ν Διχηεο δηεθδίθεζε ζέζε ζηελ εζληθή ινγνηερλία, πξνζθέξνληαο ηαπηφρξνλα κία «ζπιινγηθή κπζνινγία» θαη έλα «εζληθφ έξγν». Ζ ινγνηερληθή θξηηηθή ππνγξάκκηζε ηελ αηζζεηηθή αμία ηνπ, θαζψο θαη ηελ ηερληθή ηνπ αξηηφηεηα. Ζ γιψζζα ηνπ επαηλέζεθε γηα ηελ θιαζζηθή αθξίβεηα ηεο θξάζεο ελψ ε απζηεξή δφκεζή ηνπ ραξαθηεξίζηεθε σο άζινο πνπ «δελ αθήλεη λα δηαθαλεί πνπζελά ν παξακηθξφο βηαζκφο ηεο απζφξκεηεο έθθξαζεο» Ζ κεηαγελέζηεξε πνξεία ηνπ Διχηε ππήξμε πην ελδνζηξεθήο, επηζηξέθνληαο ζηνλ αηζζεζηαζκφ ηεο πξψηκεο πεξηφδνπ ηνπ θαη ζε απηφ πνπ ν ίδηνο ν Διχηεο απνθαινχζε σο έθθξαζε κηαο «κεηαθπζηθήο ηνπ θσηφο» Ηδηφκνξθν, αιιά θαη έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα έξγα ηνπ Διχηε, κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί ην ζθεληθφ πνίεκα Μαξία Νεθέιε (1978), ζην νπνίν ρξεζηκνπνηεί - γηα πξψηε θνξά ζηελ πνίεζή ηνπ - ηελ ηερληθή ηνπ θνιάδ. Πέξα απφ ην πνηεηηθφ ηνπ έξγν, ν Διχηεο άθεζε ζεκαληηθά δνθίκηα, ζπγθεληξσκέλα ζηνπο ηφκνπο Αλνηρηά Υαξηηά (1974) θαη Δλ Λεπθψ (1992), θαζψο θαη αμηφινγεο κεηαθξάζεηο επξσπαίσλ πνηεηψλ θαη ζεαηξηθψλ ζπγγξαθέσλ.

12 Αλδξέαο Δκπεηξίθνο Γελλήζεθε ζηηο 2 επηεκβξίνπ ηνπ Ήηαλ Έιιελαο πνηεηήο, πεδνγξάθνο, θσηνγξάθνο θαη ςπραλαιπηήο. Γελλεκέλνο ζηε Μπξάηια ηεο Ρνπκαλίαο, εγθαηαζηάζεθε ζηελ Διιάδα ην 1902 θαη αξγφηεξα παξαθνινχζεζε καζήκαηα θηινζνθίαο θαη αγγιηθήο θηινινγίαο ζην Παλεπηζηήκην Αζελψλ θαη ζην King's College ηνπ Λνλδίλνπ. Σελ πεξίνδν έδεζε ζην Παξίζη, φπνπ ζπλδέζεθε κε ηνλ θχθιν ησλ ππεξξεαιηζηψλ θαη αζρνιήζεθε ελεξγά κε ηελ ςπραλάιπζε, θνληά ζηνλ ηδξπηή ηεο Φπραλαιπηηθήο Δηαηξείαο ηνπ Παξηζηνχ, Ρελέ Λαθφξγθ. Σν 1931 εγθαηαζηάζεθε νξηζηηθά ζηελ Διιάδα, πξαγκαηνπνηψληαο ηελ πξψηε εκθάληζή ηνπ ζηα ειιεληθά γξάκκαηα ην Χο ινγνηέρλεο αλήθεη ζηε Γεληά ηνπ '30 θαη απνηειεί έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο εθπξνζψπνπο ηνπ ειιεληθνχ ππεξξεαιηζκνχ. Ο Δκπεηξίθνο ππήξμε εηζεγεηήο ηνπ ππεξξεαιηζκνχ ζηελ Διιάδα, θαζψο θαη ν πξψηνο πνπ άζθεζε ηελ ςπραλάιπζε ζηνλ ειιεληθφ ρψξν, αζθψληαο ηελ ςπραλαιπηηθή πξαθηηθή θαηά ηελ πεξίνδν Υαξαθηεξίδεηαη σο έλαο απφ ηνπο θαηεμνρήλ «νξακαηηζηέο πνηεηέο», θαηέρνληαο πεξίνπηε ζέζε ζηνλ ειιεληθφ ινγνηερληθφ θαλφλα, παξά ηε δπζπηζηία κε ηελ νπνία αληηκεησπίζηεθε αξρηθά ην έξγν ηνπ. Απφ ην ζχλνιν ηνπ έξγνπ ηνπ μερσξίδεη ε πξψηε πνηεηηθή ζπιινγή ηνπ, κε ηίηιν Τςηθάκηλνο, σο ην πξψην ακηγψο ππεξξεαιηζηηθφ θείκελν ζηελ Διιάδα, ελψ αλάκεζα ζηα πεδά έξγα ηνπ δηαθξίλεηαη ην ηνικεξφ εξσηνγξάθεκα. Σελ πεξίνδν θνίηεζε ζην γπκλάζην ηεο ρνιήο Μαθξή θαη ζηε ζπλέρεηα ππεξέηεζε ηε ζεηεία ηνπ ζην λαπηηθφ. Γξάθηεθε ζηε Φηινζνθηθή ρνιή ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Αζήλαο, αιιά ζχληνκα δηέθνςε ηηο ζπνπδέο ηνπ θαη κεηαθφκηζε ζηε Λνδάλε, φπνπ είρε εγθαηαζηαζεί ε κεηέξα ηνπ κεηά ηνλ ρσξηζκφ ηεο απφ ηνλ παηέξα ηνπ. Δθεί παξαθνινχζεζε νηθνλνκηθά καζήκαηα ζην παλεπηζηήκην θαη έγξαςε ηα πξψηα ηνπ πνηήκαηα. «Σθνπόο ηεο δσήο καο δελ είλαη ε ρακέξπεηα. Υπάξρνπλ απεηξάθηο σξαηόηεξα πξάγκαηα θαη απ απηήλ ηελ αγαικαηώδε παξνπζία ηνπ πεξαζκέλνπ έπνπο. Σθνπόο ηεο δσήο καο είλαη ε αγάπε. Σθνπόο ηεο δσήο καο είλαη ε αηειεύηεηε κάδα καο. Σθνπόο ηεο δσήο καο είλαη ε ιπζηηειήο παξαδνρή ηεο δσήο καο θαη ηεο θάζε καο επρήο ελ παληί ηόπν εηο πάζαλ ζηηγκήλ εηο θάζε έλζεξκσλ αλακόριεπζηλ ησλ ππαξρόλησλ. Σθνπόο ηεο δσήο καο είλαη ην ζεζεκαζκέλσλ δέξαο ηεο ππάξμεώο καο» Σν 1926 ηαμίδεςε ζην Παξίζη, φπνπ απνθάζηζε λα αζρνιεζεί κε ηελ ςπραλάιπζε. Κνληά ζηνλ Ρελέ Λαθφξγθ έθαλε πξνζσπηθή θαη δηδαθηηθή αλάιπζε. πλδέζεθε κε αξθεηνχο Γάιινπο ςπραλαιπηέο, κεηαμχ απηψλ θαη ν Φξνπά Γνπηηκάλ, ν νπνίνο είρε ελδηαθέξνλ γηα ηε κνληέξλα πνίεζε θαη πεξίπνπ ην 1929 ηνλ έθεξε ζε επαθή κε ηνλ Δκπεηξίθν, κε ηελ νκάδα ησλ ππεξξεαιηζηψλ.

13 ηηο 25 Ηαλνπαξίνπ ηνπ 1935 έδσζε κία ηζηνξηθά ζεκαληηθή δηάιεμε «Πεξί ζνπξεαιηζκνχ» ζηε Λέζρε Καιιηηερλψλ εηζάγνληαο νπζηαζηηθά ηνλ ππεξξεαιηζκφ ζηνλ ειιεληθφ ρψξν. Σνλ Μάξηην ηνπ ίδηνπ έηνπο εμέδσζε ηελ πξψηε πνηεηηθή ζπιινγή ηνπ, κε ηίηιν Τςηθάκηλνο, ε νπνία πεξηείρε 63 πεδφκνξθα πνηήκαηα θαη ηππψζεθε ζηηο εθδφζεηο «Καζηαιία». Σελ ίδηα πεξίνδν γλσξίζηεθε κε ηνλ Οδπζζέα Διχηε. Απφ ην 1935 άξρηζε λα αζθεί ηελ ςπραλάιπζε σο επάγγεικα, αλαγλσξηζκέλνο απφ ηε Γηεζλή Φπραλαιπηηθή Έλσζε σο «δηδάζθσλ ςπραλαιπηήο», ελψ παξάιιεια αθνζηψζεθε ζηε ινγνηερλία, ζπλερίδνληαο ηηο πξνζπάζεηεο δηάδνζεο θαη ππεξάζπηζεο ηνπ ππεξξεαιηζκνχ. Σελ πεξίνδν 5-29 Μαξηίνπ ηνπ 1936 νξγάλσζε ζην ζπίηη ηνπ «Δπίδεημε ζνπξεαιηζηηθψλ έξγσλ», ε νπνία πεξηιάκβαλε έξγα ησλ Μαμ Δξλζη, ζθαξ Νηνκίλγθεδ θαη άιισλ δσγξάθσλ, ζπάληα βηβιία, πξψηεο εθδφζεηο ππεξξεαιηζηψλ, ηα καληθέζηα ηνπ θηλήκαηνο θαη θσηνγξαθηθφ πιηθφ. ην δηάζηεκα ηεο θαηνρήο ν Δκπεηξίθνο νξγάλσλε ζην ζπίηη ηνπ ζπγθεληξψζεηο θίισλ ινγνηερλψλ, φπνπ δηαβάδνληαλ απνζπάζκαηα ησλ έξγσλ ηνπο, θαζψο θαη άιισλ λέσλ ζπγγξαθέσλ. Αξρηθά νη ζπλαληήζεηο απηέο αθνξνχζαλ ιίγνπο ζηελνχο θίινπο ηνπ Δκπεηξίθνπ, σζηφζν ζχληνκα δηεπξχλζεθαλ θαη έθζαζαλ λα πεξηιακβάλνπλ έλαλ επξχ θχθιν θαιιηηερλψλ. ηηο 31 Γεθεκβξίνπ, ζπλειήθζε απφ ηελ ΟΠΛΑ, πέξαζε απφ αλάθξηζε θαη νδεγήζεθε καδί κε άιινπο νκήξνπο πνπ ζρεκάηηδαλ θάιαγγα, ζην ρσξηφ Κξψξα. Κνληά ζηε Θήβα ν Δκπεηξίθνο δηέθπγε θαη επέζηξεςε ζηελ Αζήλα. Σν 1945 άξρηζε λα γξάθεη ην ηνικεξφ κπζηζηφξεκα Ο Μέγαο Αλαηνιηθφο, ελψ παξάιιεια νινθιήξσζε ηα θείκελα Εεκθχξα ή Σν κπζηηθφ ηεο Παζηθάεο θαη Βεαηξίθε ή Έλαο έξσηαο ηνπ Buffalo Bill. Σν 1963 πξαγκαηνπνίεζε κηα νκηιία αθηεξσκέλε ζηνλ Νίθν Δγγνλφπνπιν, ζηελ αίζνπζα ηνπ Αζελατθνχ Σερλνινγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ, κε ηελ επθαηξία ηεο αηνκηθήο έθζεζεο ηνπ δσγξάθνπ. Σνλ επφκελν ρξφλν νινθιήξσζε ην καθξνζθειέο επηθφ πνίεκα Ζ άζπξε θάιαηλα. ηηο 26 Ηαλνπαξίνπ 1971 έδσζε δηάιεμε ζην Κνιέγην Αζελψλ γηα ηε κνληέξλα πνίεζε θαη ην 1973 κίιεζε γηα ην έξγν ηνπ ζηε Φηινζνθηθή ρνιή ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο Ο Αλδξέαο Δκπεηξίθνο πέζαλε ζηελ Κεθηζηά ζηηο 3 Απγνχζηνπ 1975, ζε ειηθία 74 εηψλ, απφ θαξθίλν ηνπ πλεχκνλα. Μεηά ηνλ ζάλαηφ ηνπ, εθδφζεθε γηα πξψηε θνξά ην κπζηζηφξεκα Ο Μέγαο Αλαηνιηθφο ( ) ζε νθηψ ηφκνπο.

14 Άιινη εθπξφζσπνη ηνπ θηλήκαηνο ηνπ ζνπξεαιηζκνχ Λνπί Αξαγθόλ (3 Οθησβξίνπ Γεθεκβξίνπ 1982), ποιθτισ, μυκιςτοριογράφοσ και δθμοςιογράφοσ Αληνλέλ Αξηώ (4 επηεκβξίνπ Μαξηίνπ 1948), Γάιινο εζνπνηφο, ζθελνζέηεο, πνηεηήο θαη ζεσξεηηθφο ηνπ ζεάηξνπ Αληξέ Μπξεηόλ (19 Φεβξνπαξίνπ επηεκβξίνπ 1966), ήηαλ ζεκαληηθφο Γάιινο ινγνηέρλεο, πνηεηήο θαη δνθηκηνγξάθνο, ν θπξηφηεξνο ζεσξεηηθφο ηνπ ππεξξεαιηζκνχ. Πσι Ειπάξ (14 Γεθεκβξίνπ Ννεκβξίνπ 1952), Γάιινο πνηεηήο Μαμ Εξλζη (2 Απξηιίνπ Απξηιίνπ 1976), Γεξκαλφο δσγξάθνο θαη γιχπηεο Μαξθ αγθάι (6 Ηνπιίνπ Μαξηίνπ 1985), Γάιινο δσγξάθνο

15 Αικπέξην Σδηαθνκέηη (10 Οθησβξίνπ Ηαλνπαξίνπ 1966), Διβεηφο γιχπηεο θαη δσγξάθνο Ρελέ Μαγθξίη (21 Ννεκβξίνπ, Απγνχζηνπ 1967), ζνπξεαιηζηήο θαιιηηέρλεο Ζνπάλ Μηξό (20 Απξηιίνπ Γεθεκβξίνπ 1983), Καηαιαλφο δσγξάθνο θαη γιχπηεο Μαλ Ραίε ( ), Ακεξηθαλφο δσγξάθνο, αξρηηέθηνλαο θαη θσηνγξάθνο

16 ΘΘΘ. Η θηινζνθία ησλ ζνπξεαιηζηώλ Ο νπξεαιηζκφο είλαη έλα ηδηφκνξθν θίλεκα πνπ μεθίλεζε απφ ηε ινγνηερλία, αιιά ζχληνκα επεξέαζε θαη ηελ εηθαζηηθή δεκηνπξγία. Σάρζεθε θαηά ηνπ νξζνινγηζκνχ, θάζε ηαιέληνπ θαη ζηαδηνδξνκίαο, ελαληίνλ ηνπ θαηεζηεκέλνπ, ηεο ζξεζθείαο θαη ησλ ζεζκψλ. ε αληίζεζε κε ηα άιια θηλήκαηα, δηαηεξεί ηε ξεαιηζηηθή αλαπαξάζηαζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο θαη εθθξάδεη ην ππεξθπζηθφ θαη ην ππνζπλείδεην κέζα απφ ηνλ παξάδνμν ζπλδπαζκφ ησλ ζηνηρείσλ θαη ησλ ζπκβφισλ, ησλ εηθφλσλ θαη ησλ ιέμεσλ. Σν θίλεκα είρε ζπγθεθξηκέλε ζεσξία θαη θαλφλεο ζχλζεζεο, πνπ έρνπλ ζθνπφ λα δηεγείξνπλ ηελ ςπρή κε νπηηθά εθέ θαη παξαδεηζηαθέο ή εθηαιηηθέο εηθφλεο. Οη θαιιηηέρλεο ηνπ ζνπξεαιηζκνχ ρξεζηκνπνηνχλ ηε θαληαζία γηα λα απεηθνλίζνπλ ην κπζηηθφ θφζκν ησλ νλείξσλ κε ηξφπν αζπλήζηζην, απνθξνπζηηθφ θαη ηαπηφρξνλα ρηνπκνξηζηηθφ. Μεηακνξθψλνπλ ην πξαγκαηηθφ ζε θαληαζηηθφ, παξακνξθψλνληαο ηα αλαηνκηθά ζηνηρεία θαη ηα αληηθείκελα, παξαζέηνληαο εηθφλεο ρσξίο ινγηθή ζπλνρή, ζηήλνληαο εξεκηθά θαη κνλαρηθά ηνπία, ζπλνδεχνληαο ηα έξγα ηνπο κε ηίηινπο κπζηεξηψδεηο θαη αθαηαλφεηνπο, κε ζθνπφ λα αγγίμνπλ ην ππνζπλείδεην θαη λα δεκηνπξγήζνπλ έλα νλεηξηθφ ζχκπαλ. πρλά ρξεζηκνπνηνχλ ην θσηνγξαθηθφ ξεαιηζκφ, ηελ νπηηθή απηαπάηε θαη ηελ ηέιεηα ηερληθή εθηέιεζε γηα λα δψζνπλ αιεζνθάλεηα ζην ππεξθπζηθφ. Σα κέιε ηνπ θηλήκαηνο πξφηεηλαλ κία επξχηεξε αλαζεψξεζε ησλ αμηψλ ζε θάζε πηπρή ηεο αλζξψπηλεο δσήο, ζηεξηδφκελνη ζηηο ςπραλαιπηηθέο ζεσξίεο θαη κειέηεο ηνπ Φξφπλη γηα ην φλεηξν, ζηα πνιηηηθά ηδεψδε ηνπ Μαξμηζκνχ, αιιά θαη ζην θίλεκα ηνπ Νηαληατζκνχ. Οη ζνπξεαιηζηέο επεδίσμαλ ην απαγνξεπκέλν θαη γνεηεχηεθαλ απφ ην καχξν ρηνχκνξ, ζηξεθφκελνη πξνο κηα εζσηεξηθφηεηα, φπνπ ε ηξέια, ε πζηεξία, ηα κέληηνπκ, ε χπλσζε, ε θαληαζία θαηείραλ θπξίαξρε ζέζε, ελψ ν κεδεληζκφο, ε εξκεηηθή παξάδνζε, ε αιρεκεία θαη ν θφζκνο ηεο Αλαηνιήο δελ ηνπο άθεζε αλεπεξέαζηνπο. Αλ θαη αξρηθά νη αλαδεηήζεηο ηνπο ήηαλ πξνζαλαηνιηζκέλεο ζε θαηεμνρήλ πλεπκαηηθνχο ρψξνπο πξνθξίλνληαο ηνλ ηδεαιηζκφ, ζηελ πνξεία πέξαζαλ ζηελ αλαγλψξηζε ηνπ δηαιεθηηθνχ πιηζκνχ σο ηελ κφλε επαλαζηαηηθή θηινζνθία, ζε κηα πξνζπάζεηα λα επηηεπρζεί ε ζχλδεζε ησλ θξνυδηθψλ θαη ησλ καξμηζηηθψλ ηδεψλ ηνπο, κε ζηφρν ηελ αλαζεψξεζε ηνπ νξηζκνχ ηεο πξαγκαηηθφηεηαο, ηνπ αηφκνπ θαη ζπλεπψο ηνπ ίδηνπ ηνπ θφζκνπ. «Τη κπνξνύλ λα πεξηκέλνπλ από ην ζνπξεαιηζηηθό θίλεκα εθείλνη πνπ λνηάδνληαη αθόκε γηα ηε ζέζε ηνπο ζηελ θνηλσλία;» Αληξέ Μπξεηφλ

17 ΘV. Σν Μαληθέζην ηνπ νπξεαιηζκνύ Σν πξώην καληθέζην ηνπ θηλήκαηνο θπθινθφξεζε ην 1924 απφ Αληξέ Μπξεηφλ θαη απνηέιεζε έλα απφ ηα πην πξσηνπνξηαθά θαη ακθηιεγόκελα θείκελα ηεο επνρήο ηνπ. Ο ζπγγξαθέαο ηνπ εμέηαζε ζέκαηα φπσο: ε γιψζζα, ε πνίεζε, ν απηνκαηηζκφο, ε ιαηξεία ηεο εηθφλαο, ε θαληαζία, ε ειεπζεξία, ε ηξέια, ην φλεηξν, ε παηδηθφηεηα θαη ν ζάλαηνο. Σν θείκελν γλψξηζε κεγάιε απήρεζε ζηα ζηειέρε ηνπ νπξεαιηζκνχ, απφ ηελ πξψηε θηφιαο ρξφληα θπθινθνξίαο ηνπ. Σα ζηειέρε απηά, αλαθέξνληαη νλνκαζηηθά ζην καληθέζην, αθνχ ήηαλ νη θαλαηηθνί ζχληξνθνη ηνπ Μπξεηφλ, πνπ ηνλ ζεσξνχζαλ εγέηε ηνπο. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη ε πεξίπησζε ηνπ Γάιινπ πνηεηή Μπέληδακηλ Πεξέη, πνπ ζπλεξγάδεηαη κε ηνλ Μπξεηφλ απφ ην 1919 ζηελ έθδνζε ηνπ πεξηνδηθνχ Littérature θαη ν νπνίνο παξνκνίαζε ην Μαληθέζην ηνπ Σνπξεαιηζκνύ κε κηα βφκβα πνπ εθξήγλπηαη ζε κηα επνρή, φπνπ ε αιιαγή ήηαλ ην πιένλ επηζπκεηφ, απνδερφκελνο ηελ αλάγθε απηή, φπσο ηελ παξνπζίαδε ν ζπγγξαθέαο ζην έξγν ηνπ. ην Μαληθέζην ηνπ Σνπξξεαιηζµνύ ν Μπξεηφλ δίλεη ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο αξρέο ηνπ ζνπξεαιηζηηθνχ θηλήκαηνο. Σνπνζεηείηαη ελάληηα ζηνλ νξζνινγηζµφ, ηε ινγηθνθξαηία, ηελ ηερλνθξαηία θαη ηελ ηερληθε πξφνδν γεληθά, πνπ θαηαπηέδνπλ ηε θαληαζία. Ο ζνπξξεαιηζµφο πξέπεη λα αθππλίζεη ηηο δπλάµεηο ηνπ ππνζπλεηδήηνπ γηα λα απνθαηαζηαζεί µηα εζσηεξηθή ηζνξξνπία ζηο ςπρνπλεπµαηηθέο δπλάµεηο ηνπ αλζξψπνπ. Δπίζεο, απνδίδνληαη αθφκα ηδηαίηεξεο ηηκέο ζηνλ ίγθκνπλη Φξφπλη, ηνλ πξψην αλαιπηή νλείξσλ, σο κέζν γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ αηφκνπ. Μεηαγελέζηεξα θαη ν ίδηνο ν Μπξεηφλ πξνβιεκαηίζηεθε κε ην θείκελν απηήο ηεο δηαθήξπμεο. Ο νπξεαιηζκφο, φπσο έρεη δειψζεη ήηαλ «...κηα ππαγόξεπζε ηεο ζθέςεο, κε ηελ απνπζία θάζε ειέγρνπ από ηε ινγηθή, έμσ από θάζε πξνθαηάιεςε αηζζεηηθή ή εζηθή...». Γηαρψξηζε, ινηπφλ, ηε ζθέςε απφ ηελ ινγηθή, ιέγνληαο νπζηαζηηθά φηη ε ινγηθή δελ είλαη ζθέςε. Άξα ε ινγηθή είλαη χιε; Σελ άπνςή ηνπ, φηη ε ζθέςε έρεη πξνηεξαηφηεηα απέλαληη ζηελ χιε, ηε ζεψξεζε ιαζεκέλε ην 1934, ελψ ηφληδε φηη κε ηνλ νξηζκφ πνπ έδσζε ην 1924, εμαπάηεζε ηνλ εαπηφ ηνπ, πξνηείλνληαο ηελ ρξήζε κηαο απηφκαηεο ζθέςεο πνπ δελ ήηαλ κφλν αλεμάξηεηε απφ θάζε έιεγρν ηεο ινγηθήο, αιιά θαη απφ θάζε αηζζεηηθή ή εζηθή πξνθαηάιεςε, ζρνιηάδνληαο φηη ζα έπξεπε λα είρε πεη ζπλεηδεηή αηζζεηηθή ή εζηθή πξνθαηάιεςε, ιακβάλνληαο ππφςε ηε ζηξνθή πξνο ηε ζηξάηεπζε ηνπ ίδηνπ θαη ηνπ ζνπξεαιηζηηθνχ θηλήκαηνο. Δοκίμια: Το Μανιφζςτο του Σουρρεαλιςμοφ 1924 Σουρρεαλιςμόσ και ηωγραφικι 1928 Δεφτερο Μανιφζςτο 1929 Προλεγόμενα για ζνα τρίτο Μανιφζςτο 1942

18 «...Σηελ πξαγκαηηθόηεηα...», έιεγε, «...βξηζθόκαζηε αληηκέησπνη κε δπν πξνβιήκαηα: ην έλα είλαη ην πξόβιεκα ηεο γλώζεο πνπ ζηηο αξρέο ηνπ 20νύ αηώλα ζπλδέζεθε κε ηηο ζρέζεηο ζπλεηδεηνύ θαη ππνζπλεηδήηνπ. Εκείο νη Σνπξεαιηζηέο κνηάδνπκε θαηεμνρήλ, πξννξηζκέλνη λ' αζρνιεζνύκε κε απηό ην πξόβιεκα. Είκαζηε νη πξώηνη πνπ γηα ηε ιύζε ηνπ εθαξκόδνπκε κηα εηδηθή κέζνδν, πνπ δε πάςακε λα ζεσξνύκε ζαλ ηελ πην θαηάιιειε θαη πην ηειεηνπνηήζηκε δελ έρνπκε θαλέλα ιόγν λα ηελ εγθαηαιείςνπκε. Τν δεύηεξν πξόβιεκα πνπ αληηκεησπίδνπκε αθνξά ηελ θνηλσληθή καο δξάζε, δξάζε πνπ γηα καο θαηεπζύλεηαη από ηνλ δηαιεθηηθό πιηζκό θαη πνπ δελ κπνξνύκε λα ηελ απνθύγνπκε, ζην βαζκό πνπ ζεσξνύκε πσο ε απειεπζέξσζε ηεο αλζξσπόηεηαο απνηειεί απαξαίηεηε πξνϋπόζεζε γηα ηελ απειεπζέξσζε ηνπ πλεύκαηνο θαη πσο δελ κπνξεί λα έιζεη παξά κόλν κε ηελ πξνιεηαξηαθή επαλάζηαζε...». Αλαδξνκηθά, γίλεηαη θαλεξφ, φηη ε δσγξαθηθή απνηεινχζε έλα ηέιεην κέζν έθθξαζεο ηνπ ππνζπλεηδήηνπ, αιιά ήηαλ αθφκε θαλεξφ φηη ειάρηζηα κπνξνχζε λα απαιιαγεί απφ αηζζεηηθνχο ζηφρνπο. Σν 1930 ν Μπξεηφλ παξνπζηάδεη ην Δεύηερο Μανιθέζηο. Βαζηθφ ζηνηρείν ηεο ζεσξίαο ησλ ζνπξεαιηζηψλ απνηειεί ε αληίζεζε ζηνλ Υξηζηηαληζκφ θαη ηνλ θαξηεζηαληζκφ, πνπ ζχκθσλα θαζψο παξαιχνπλ φιε ηελ ζθέςε ηεο Γχζεο. Με βάζε απηφ, ην Δεύηεξν Μαληθέζην ζηξέθεηαη πην έληνλα ζηελ εξκεηηθή θαη αιρεκηζηηθή παξάδνζε. Σν ζέκα ηεο ζρέζεο πλεχκαηνο χιεο θαη φπσο απηή εθηέζεθε απφ ηνλ ζπγγξαθέα, απαζρφιεζε πνιινχο κειεηεηέο ηνπ θηλήκαηνο. Γηα ην Μαληθέζην ηνπ νπξεαιηζκνχ, γξάθεη θαη ν Georges Bataille, ν άλζξσπνο πνπ είρε ζπγθξνπζηεί κε ηνλ Μπξεηφλ απφ ην 1929, κηα ζχγθξνπζε πνπ γίλεηαη εκθαλέζηαηε ζην Γεχηεξν Μαληθέζην ηνπ νπξεαιηζκνχ, ελψ ν ηειεπηαίνο ζην Πξνιεγφκελα ζε έλα Σξίην Μαληθέζην ή ρη ην 1942 ηνλ ηνπνζεηεί αλάκεζα ζηα θσηεηλά θαη ηνικεξά πλεχκαηα. ε κηα κειέηε ηνπ, γηα ηε δηαθνξά κεηαμχ νπξεαιηζκνχ θαη Τπαξμηζκνχ, ην 1966, ηελ ρξνληά ηνπ ζαλάηνπ ηνπ Αληξέ Μπξεηφλ ζεσξεί, πνιχ ζσζηά, φπσο θαη ν ίδηνο ν Μπξεηφλ ηo 1934, αδχλαηε θαη αλέθηθηε ηελ πξφηαζε ηνπ γηα απνθαζηζηηθή έλσζε ησλ ςπρηθψλ κεραληζκψλ κε ζθνπφ ηελ αληηκεηψπηζε ησλ βαζηθψλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο. Σέζζεξα ρξφληα αξγφηεξα έλαο κειεηεηήο ηνπ Νηαληά θαη ηνπ νπξεαιηζκνχ, ν C.W.E. Bigsby πνιχ ζσζηά, ραξαθηήξηζε ην Μαληθέζην ηνπ νπξεαιηζκνχ σο «...έλα αθειέο θείκελν πνπ, αλ αληηθαηφπηξηδε κε αθξίβεηα ηελ νπζία ηνπ νπξεαιηζκνχ ηε ζηηγκή εθείλε, φκσο δελ κπφξεζε λα δηαηππψζεη εθ ησλ πξνηέξσλ ηε ξηδνζπαζηηθή ηξνπή πνπ πήξε ηνλ επφκελν ρξφλν...».

19 Σν φλνκα ηνπ Αληξέ Μπξεηόλ, φπσο ήηαλ αλακελφκελν, πξνβιεκάηηζε θαη δίραζε ηνπο ζχγρξνλνχο ηνπ απνδέθηεο αιιά θαη ηνπο κεηαγελέζηεξνπο κειεηεηέο, νη απφςεηο ησλ νπνίσλ πξέπεη λα εληαρζνχλ θαη εξκελεπηνχλ ζην δηθφ ηνπο πνιηηηζκηθφ, πνιηηηθφ, θνηλσληθφ, νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ, θαζψο έρνπκε λα θάλνπκε κε άηνκα πνπ ππήξμαλ απφ θαλαηηθνί νπαδνί ηνπ, κέρξη θαη αληίπαινη θαη αληαγσληζηέο ηνπ, άηνκα πνπ έδεζαλ ζην ίδην πεξηβάιινλ κε ην ζπγγξαθέα κε απνηέιεζκα λα κνηξάδνληαη βηψκαηα θαη ηδέεο, αιιά θαη άηνκα πνπ ηνλ γλψξηζαλ εθ ησλ πζηέξσλ θαη αληηκεηψπηζαλ κε δηαθνξεηηθή νπηηθή ην παξειζφλ, θξαηψληαο κηα πην αληηθεηκεληθή ζηάζε απνθεχγνληαο εκπάζεηεο θαη ζπλαηζζεκαηηζκνχο. Κάλνληαο έλαλ απνινγηζκφ ησλ αξρψλ ηνπ ζπγγξαθέα θαη ζπλεπψο θαη ηνπ ίδηνπ ηνπ θηλήκαηνο ηνπ νπξεαιηζκνχ, δηαπηζηψλεη θαλείο εχθνια φηη ζηε δεθαεηία ηνπ 1920 ε εκθάληζε ηνπ θηλήκαηνο ζφθαξε, πξνβάιινληαο ζθέςεηο εμσπξαγκαηηθέο γηα ηα δεδνκέλα θαη ηηο αλάγθεο ηεο επνρήο. Πνιιέο απφ ηηο ηδέεο πνπ παξνπζηάζηεθαλ ζην Μαληθέζην, φπσο ήηαλ αλακελφκελν, ακθηζβεηήζεθαλ απφ ηνπο αληηπάινπο ηνπ, αιιά θαη απφ ηνλ ίδην ηνλ δεκηνπξγφ ηνπ. Σν 1966, ηελ ρξνληά ηνπ ζαλάηνπ ηνπ, ηφζν ν Μπξεηφλ φζν θαη νη νπαδνί ηνπ εμέθξαζαλ έλαλ ζθεπηηθηζκφ γηα ην θίλεκα θαη ηελ πνξεία ηνπ, ζην πιαίζην ηεο γεληθφηεξεο ακθηζβήηεζεο θαη δπζπηζηίαο πνπ ραξαθηεξίδεη ηε δεθαεηία. Γχν ρξφληα αξγφηεξα, νη ηδέεο ηνπ πξσηνπνξηαθνχ απηνχ αηφκνπ εθηηκήζεθαλ απφ Γάιινπο ζπνπδαζηέο, πνπ επεδίσθαλ ηελ απφξξηςε ησλ ζπληεξεηηθψλ θαη μεπεξαζκέλσλ ζεζκψλ, ηελ αιιαγή, ηελ νπνία έβιεπαλ λα έξρεηαη κέζα απφ ηελ επαλάζηαζε, αλαβηψλνληαο ηηο ηδέεο ηνπ André Breton θαη ηεο Γαιιηθήο Δπαλάζηαζεο πνπ είρε παξφκνηνπο ζηφρνπο, ηνπνζεηεκέλνπο ζε δηαθνξεηηθφ πάληα ρξνληθφ πιαίζην, γηα ηελ ηθαλνπνίεζε δηαθνξεηηθψλ απαηηήζεσλ. Οη ζηφρνη πνπ ηέζεθαλ ζην Μανιθέζηο ηοσ Σοσρεαλιζμού, ήηαλ πςεινί θαη αλέθηθηνη ρσξίο λα δηαζέηνπλ ηελ ηθαλφηεηα ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ απαηηήζεσλ ηεο πξαγκαηηθφηεηαο. Οη εθπξφζσπνη ηνπ θηλήκαηνο, πνπ ήηαλ κηα αζηαζήο νκάδα κεκνλσκέλσλ αηφκσλ, έπεζαλ ζε πνιιαπιέο αληηθάζεηο κε απνηέιεζκα ν νπξεαιηζκφο, λα ζεσξείηαη ζήκεξα έλα ζρέδην πνπ έκεηλε αλεθπιήξσην, ην νπνίν ζα ρξεηαζηεί επαλεμέηαζε απφ ηνπο κειεηεηέο θαη ηνπο ηζηνξηθνχο ηνπ κέιινληνο, πξνθεηκέλνπ λα γίλεη θαηαλνεηφ ην πινχζην θαη ζχλζεηφ ηνπ πεξηερφκελν.

20 V. νπξεαιηζκόο, Όλεηξν - Πξαγκαηηθόηεηα Ζ πξαγκαηηθφηεηα νξίδεηαη ιαλζαζκέλα πνιιέο θνξέο θαη ν νξηζκφο ηεο απαζρνιεί ηνπο θηινζφθνπο, νη νπνίνη έρνπλ εθθξάζεη δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο θαηά θαηξνχο. Γηα παξάδεηγκα, γηα ηνπο αλζξψπνπο πνπ είλαη απφιπηα ζξήζθνη, ε πξαγκαηηθφηεηά ηνπο νξίδεηαη ζε απηά πνπ πξεζβεχεη ν ρξηζηηαληζκφο γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ αλζξψπνπ θαη φινπ ηνπ ζχκπαληνο (δεκηνπξγία ηνπ θφζκνπ απφ ην Θεφ ζε έμη εκέξεο), δειαδή ζε κηα ζετθή πξαγκαηηθφηεηα. Ζ επηζηήκε απφ ηελ άιιε, πίζηεςε ζηε Νεπηψλεηα ζεσξία θαηά ηελ νπνία ην ζπκπαλ είλαη έλα ηξηζδηάζηαην γεσκεηξηθφ ζπλερέο άξα κηαο ηξηζδηάζηαηεο πξαγκαηηθφηεηαο φπσο ηελ πεξηέγξαςε ν Νεχησλαο. Αξγφηεξα, ε ζεσξία ηνπ Άικπεξη Ατλζηάηλ ηνλ 20 ν αηψλα, θαηέξξηςε ηελ πξνεγνχκελε ζεσξία αλαηξψληαο ηε επηζηεκνληθά, θαη απνδεηθλχνληαο γηα κηα αθφκα θνξά νηη ε πξαγκαηηθφηεηα ήηαλ άιιε. Ζ αλαίξεζε θαη ε εμέιημε απηψλ θαη άιισλ ιηγφηεξσλ γλσζηψλ ζεσξίσλ έρεη νδεγήζεη ηελ αλζξσπφηεηα ζε κηα δηαξθή αλαδήηεζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο. Με βάζε ηα παξαπάλσ, ε πξαγκαηηθφηεηα ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί θάηη ππνθεηκεληθφ, αθνχ γηα ηνλ νξηζκφ ηεο ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ πνιινί παξάγνληεο ππνςηλ. Ο ξεαιηζκφο απνηειεί ηελ πξαγκαηηθφηεηα ηνπ 19 νπ αηψλα. Ο νπξεαιηζκφο εληάζζεηαη ζε κηα πξνζπάζεηα δηείζδπζεο ζε κηα ππεξπξαγκαηηθόηεηα. Χο κηα κνξθή επαλάζηαζεο απέλαληη ζην ξεαιηζκφ, ν ζνπξεαιηζκφο ηνπνζεηείηαη ζε έλαλ ππεξθπζηθό θη νλεηξηθό θφζκν. Αθφκα θαη κέζα απφ ξεαιηζηηθέο αλαπαξαζηάζεηο ηνλίδεηαη ε αίζζεζε ηνπ ππεξθπζηθνχ, ζπκβνιηζκνί πνπ αθνξνχλ ην ππνζπλείδεην, θαζψο θαη ην νλεηξηθφ ζηνηρείν. Σα έξγα ησλ ζνπξεαιηζηψλ είλαη ζαλ πεξίεξγα φλεηξα πνπ δελ κπνξνχλ λα εμεγεζνχλ. Ζ ηέρλε ηνπο είλαη κηα ζεηξά απφ κελχκαηα ηνπ ππνζπλείδεηνπ, πνπ πξνζπαζεί λα έξζεη ζηελ επηθάλεηα ή λα παξαζχξεη ην ζεαηή ζηνλ θφζκν πνπ αληηπξνζσπεχεη, ηνλ θφζκν ηνπ νλείξνπ.

21 VI. νπξεαιηζκόο θαη ζεμνπαιηθόηεηα Σν θίλεκα ηνπ ζνπξεαιηζκνχ, ρξεζηκνπνηεί σο θαζνξηζηηθφ ζηνηρείν, ηε ζεμνπαιηθόηεηα. Ζ πξφζεζε ή κάιινλ ε αλάγθε ησλ ζνπξεαιηζηψλ λα πξνθαιέζνπλ, λα ζθαλδαιίζνπλ ηελ θνηλσλία ηεο επνρήο ηνπο είλαη πνιχ έληνλε. Ζ ζεμνπαιηθφηεηα είλαη κηα ζεκαληηθή δηάζηαζε ηεο αλζξψπηλεο πξνζσπηθφηεηαο. Δίλαη ε ζρέζε ηνπ αηφκνπ κε ηελ εξσηηθή επηζπκία θαη ηηο ζπκπεξηθνξέο πνπ επηιέγεη γηα ηελ ηθαλνπνίεζε απηήο ηεο επηζπκίαο. Οη ιέμεηο ζεμνπαιηθφηεηα θαη θνηλσληθό θύιν δελ έρνπλ φξηα. Οη δηαθνξέο φκσο είλαη εκθαλείο ζηηο πξαθηηθέο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο. Κάζε θνπιηνχξα θαη ζξεζθεία εθαξκφδεη πνηθίια κέζα γηα ηνλ ρεηξηζκφ ηεο αλζξψπηλεο ζεμνπαιηθφηεηαο. ε θάπνηεο θνηλσλίεο αζθνχληαη θαλφλεο θαη πεξηνξηζκνί θαη ζε θάπνηεο άιιεο επηηξέπεηαη ε αηνκηθή έθθξαζε θαη ε ειεπζεξία. Οη άλζξσπνη σο ζεμνπαιηθά φληα ζε φιε ηελ δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο θαη θάζσο ε πξαγκαηηθφηεηα ηνπο ηθαλνπνηεί ειάρηζηα, ζηξέθνληαη εληφο κηαο θαληαζηηθήο πεξηνρήο γηα λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ηνπο πφζνπο ηνπο. Οη ζνπξεαιηζηέο ηνλίδνπλ απηφ ην ηαμίδη κέζα ζηελ εξσηηθή θαληαζία. Γίλνπλ έκθαζε ζηε δπλακηθή απειεπζέξσζε ηνπ ππνζπλείδεηνπ ζαλ πεγή δεκηνπξγίαο, φπσο θαη ζηελ εθηεηακέλε εθκεηάιιεπζε απ ηελ ηέρλε ησλ εξσηνγελψλ νλεηξηθώλ θαληαζηώζεσλ. πσο ζηνλ νλεηξηθφ θφζκν ησλ ζνπξεαιηζηψλ, έηζη θαη ζηνλ εξσηηθφ αλαδεηνχλ ην εμσπξαγκαηηθό, θάηη πνπ δελ βξίζθεηαη ζηελ θαζεκεξηλόηεηα. Ζ γπλαηθεία κνξθή θαη ε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ θνηλσλία θαη ζηελ νηθνγέλεηα, απαζρφιεζε πνιχ ηνπο ζνπξεαιηζηέο. «Ζ γπλαίθα θαιφγεξνο» ηνπ Μαλ Ραίε είλαη ε εηθφλα κηαο γπλαίθαο άβνπιεο, ηεκαρηζκέλεο, ππνηαγκέλεο, ζαλ πνιχζπαζην κνληέιν βηδσκέλν ζε κηα ρξεζηηθή θαηαζθεπή. Οη επεκβάζεηο απηέο έγηλαλ έξγν ράξηο ζηε θσηνγξαθία θαη ην θνιάδ. Απηή ηελ ηερληθή πνπ βνεζάεη ζηε ζχλζεζε αλαπάληερσλ ζπλδπαζκψλ θαη απξνζδφθεησλ ζπκπηψζεσλ, ηελ εθάξκνζαλ θαη νη δηθνί καο Διχηεο, Βαιασξίηεο θαη εηδηθά ν Δκπεηξίθνο, πνπ ήηαλ θαη εμαηξεηηθφο θσηνγξάθνο.

22 Ζ έλλνηα ηεο εξσηηθήο ππνηαγήο ππάξρεη αθφκα θαη ζε ήπηεο επεκβάζεηο, φπσο απηή ηνπ Μαλ Ραίε ζην «Violon d Ingres», πνπ ππνβάιεη ηελ εηθφλα ηεο γπλαίθαο κνπζηθφ φξγαλν, έηνηκν λα ππαθνχζεη ζηηο πξνζέζεηο ηνπ κνπζηθνχ - εξαζηή. ινη απηνί νη πνιιέο θνξέο βίαηνη ρεηξηζκνί εθθξάδνπλ φρη κφλν ηελ απνζπαζκαηηθή θχζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο, αιιά δίλνπλ θαη ηηο «θνζκηθέο» δηαζηάζεηο πνπ, θαηά ηνπο ζνπξεαιηζηέο, κπνξεί λα πάξεη κηα γπλαίθα. Σέηνηεο δηαζηάζεηο δίλεη κέζα απφ ηα έξγα ηνπ ν Νηαιί ζηελ πεξίθεκε Γθαιά πνπ ηε ιάηξεςε θαη ηε δσγξάθηζε ζεά θαη «νπξάληα παξζέλα». Ζ ηδέα ηεο γπλαίθαο «άθζαξηνπ φληνο» νδεγεί ηνπο ζνπξεαιηζηέο ζηε γνεηεία ηεο «γπλαίθαοπαηδί», απηήο πνπ, φπσο ιέεη ν Μπξεηφλ, δελ έρεη θαηαιάβεη αθφκα ηε δχλακή ηεο. «Χ γπλαίθα σ παηδί κνπ» αλαθσλεί ν Αξαγθφλ πξνο ηελ άιιε κνχζα ηνπ ζνπξεαιηζκνχ, ηελ Έιζα Σξηνιέ. Σειηθά, είλαη ζίγνπξν πσο ππάξρεη έλα θνβηθφ αίζζεκα πξνο ηε γπλαίθα, πνπ ν θαζέλαο απ απηνχο βξίζθεη ηξφπν λα ην θαλεξψζεη, λα ην ππνηάμεη ή λα ην μνξθίζεη. Ο Νηε Κίξηθν δελ ππήξμε ηδηαίηεξα αηζζεζηαθφο δσγξάθνο. Οξηζκέλνη κειεηεηέο δηαθξίλνπλ κηα ηάζε νκνθπινθηιίαο ''εηδηθά ζην έξγν «Σα κπζηεξηψδε ινπηξά», κε κηα νκάδα γπκλψλ λέσλ λα ηνπο πεξηβάιινπλ ληπκέλνη θχξηνη'' βξίζθεη φκσο ηξφπνπο λ αδξαλνπνηήζεη ηε γπλαίθα πεηξσκέλε ζαλ δσληαλφ άγαικα ή θάλνληάο ηελ αλψλπκε κε ηα σνεηδή θεθάιηα ησλ μχιηλσλ κνληέισλ ρσξίο ραξαθηεξηζηηθά, πνπ δνθίκαζε εμάιινπ θαη ν Δγγνλφπνπινο. Πνιιέο θνξέο, απηέο νη «κεηακνξθψζεηο» απνθηνχλ θαζαξά επηζεηηθφ χθνο. Γελ έρνπκε παξά λα ζηαζνχκε κπξνζηά ζην έξγν «Μαγηθφο Απιφο» ηνπ Νηαιί κε ηελ απερζή φςε ηεο κάγηζζαο ή ζην «Γάζνο» ηνπ Μαμ Δξλζη έλα απφ ηα γεκάηα θφβν δάζε ηνπ, κε ηελ παγίδα ηεο αξάρλεο - ζηφραζηξν ζηελ είζνδν θαη ην φλνκα ηεο θφληζζαο Ηνπδήζ ζηνλ ηίηιν. Ο Ενπάλ Μηξφ ζηηο γπλαίθεο - πνπιηά κε ηα καιζαθά ξεπζηά ζρήκαηα ζηήλεη άιιεο ζεμνπαιηθέο παγίδεο, ελψ δελ έρεη θαλείο παξά λα ζπκεζεί ηε ζεκλή θίγγα ησλ Ναμίσλ ζηνπο Γειθνχο γηα λ αλαγλσξίζεη πφζν επηζεηηθά εξσηηθή είλαη ε δσφκνξθε θίγγα ηνπ Δγγνλφπνπινπ.

23 VII. Ο νπξεαιηζκόο ζήκεξα Αλ θαη ν νπξεαιηζκφο ζεκέξα δελ έρεη κεγάιε απήρεζε, ππάξρνπλ θαιιηηέρλεο πνπ πεηξακαηίδνληαη σο πξνο ηελ ηέρλε ηνπο, θπξίσο ςεθηαθά. Ο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο θαη ηα πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο εηθφλσλ δίλνπλ απνηειέζκαηα πνπ εχθνια θαηαηάζζνληαη ζηε ζνπξεαιηζηηθή ηέρλε θαη ζπκίδνπλ πνιχ έξγα παιαηφηεξσλ θαιιηηερλψλ. Δλδεηθηηθά κεγαιχηεξεο δπλαηφηεηεο ζηνπο ζεκεξηλνχο ζνπξεαιηζηέο δίλνπλ πξνγξάκκαηα φπσο ην Photoshop, ην Picasa, Gimp θ.α. Οη ζνπξεαιηζηέο ηνπ ζήκεξα φκσο δελ δηαζέηνπλ ηηο ίδηεο αξρέο κε απηέο πνπ εμέθξαζαλ νη πξψηνη ζην Μαληθέζην. Αλ θαη ε ζεκαηνινγία ηνπο είλαη παξφκνηα, δελ αθνινπζνχλ απφιπηα ηε θηινζνθία ησλ ζνπξεαιηζηψλ. ε απηφ ζπκβάιιεη ην γεγνλφο νηη ε θνηλσλία ζεκέξα επηηξέπεη πεξηζζφηεξν ηελ ειεπζεξία πνπ ηνπο εθθξάδεη, νπφηε δελ έρνπλ ηελ αλάγθε αληεπίζεζεο ζηελ θνηλσλία αιιά νχηε ηνπο αζθείηαη θνηλσληθή πίεζε. Δπίζεο, ζήκεξα, ζπρλά ε ιέμε νπξεαιηζκφο, ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα εθθξάζεη απιά ην παξάινγν, θνηλσληθά, νηθνλνκηθά θαη θπξίσο πνιηηηθά.

24 VIII. Βηβιηνγξαθία Μσξίο Ναληψ (Maurice Nadeau) 1944, Ιζηνξία ηνπ Σνπξεαιηζκνύ, Δθδφζεηο Φνξκα, κεηαθξ.2004 Μάζηνπ Γθέηι (Matthew Gale) 1997, Νηαληά θαη Υπεξξεαιηζκόο, Δθδφζεηο Καζηαληψηε, κεηαθξ.1997 Ρφηδεξ Πέλξννπδ (Roger Penrose), Τη ελλννύκε σο πξαγκαηηθόηεηα; Δθεκεξίδα Σν Βήκα, 07/01/2007 Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : Μαξία Οπδνχλνγινπ, Νίθνο Εγγνλόπνπινο ν Έιιελαο Υπεξξεαιηζηήο, Σέρλε θαη Εσή, 18/9/2013 Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : Έθε Αλδξεάδε, Σνπξεαιηζκόο θαη ζεμνπαιηθόηεηα, 27/12/2012 Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : ηεηαθάθεο Βαιάληεο, Τν Μαληθέζην ηνπ Σνπξεαιηζκνύ (1924) θαη ν αληίθηππόο ηνπ, 17/5/2013 Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : Σνπξεαιηζκόο (Surrealism) Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : Ο Σνπξεαιηζκόο, Αλαζθάπηνληαο ην παξειζφλ 11/11/2013 Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : Γεκήηξεο Λαδάξνπ 2013, Σνπξεαιηζκόο: Όλεηξν θαη Πξαγκαηηθόηεηα Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : Υαινχινο Παλαγηψηεο 2007, Σνπξεαιηζκόο ή ππεξξεαιηζκόο Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : Παληειήο Σζάβαινο 2006, Σνπξεαιηζκόο Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : Τδόξηδην Νηε Κίξηθν Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : Dali, Πηλαθνζήθε Γηαζέζηκν ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν : Υπεξξεαιηζκόο, Σαιβαδόξ Νηαιί, Βηθηπαίδεηα Γηαζέζηκα ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν: %82 CE%BB%CE%AF