Ίδρσμα Οικονομικών & Βιομητανικών Ερεσνών. Η Ελληνική Οικονομία 1/12

Transcript

1 Ίδρσμα Οικονομικών & Βιομητανικών Ερεσνών Η Ελληνική Οικονομία 1/12 Τριμηνιαία Έκθεση Αρ. Τεύτοσς 67, Μάρτιος 2012

2 Νη Ππγγξαθείο Ζ αλάιπζε ηεο πνξείαο ηεο Διιεληθήο Νηθνλνκίαο απνηειεί πξντφλ ζπιινγηθήο εξγαζίαο ησλ εξεπλεηψλ ηνπ ΗΝΒΔ. Ρα θείκελα απηά είλαη αλππφγξαθα θαη νη απφςεηο πνπ εθθξάδνληαη απνηεινχλ ηε ζπληζηακέλε ησλ δηαθφξσλ αληηιήςεσλ θαη απφςεσλ. Δπίζεο, νη απφςεηο πνπ εθθξάδνληαη εδψ δελ αληαπνθξίλνληαη θαη αλάγθε πξνο απηέο ησλ νξγαληζκψλ πνπ ππνζηεξίδνπλ, ρξεκαηνδνηνχλ ή ζπλεξγάδνληαη κε ην Ίδξπκα. Ρν IOBE Ρν Ίδξπκα Νηθνλνκηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ είλαη ηδησηηθφο, κε θεξδνζθνπηθφο, θνηλσθειήο εξεπλεηηθφο νξγαληζκφο. Ηδξχζεθε κε ζθνπφ λα πξνσζεί ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα γηα ηα ηξέρνληα θαη αλαδπφκελα πξνβιήκαηα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη λα παξέρεη αληηθεηκεληθή πιεξνθφξεζε θαη λα δηαηππψλεη πξνηάζεηο νη νπνίεο είλαη ρξήζηκεο ζηε δηακφξθσζε πνιηηηθήο Copyright 2012 Ίδξπκα Νηθνλνκηθψλ & Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ ISSN Απαγνξεχεηαη ε κε νηνλδήπνηε ηξφπν αλαηχπσζε ή κεηάθξαζε νπνηνπδήπνηε κέξνπο ηεο κειέηεο, ρσξίο ηελ άδεηα ηνπ εθδφηε. Ίδξπκα Νηθνλνκηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ (IOBE) Ρζάκε Θαξαηάζε 11, Αζήλα, Tει. ( ), Fax:( )

3 Ξεξηερφκελα ΞΟΝΙΝΓΝΠ... 5 «ΓΖΚΝΠΗΝΛΝΚΗΘΖ ΞΟΝΠΑΟΚΝΓΖ, ΑΛΡΑΓΥΛΗΠΡΗΘΝΡΖΡΑ, ΟΔΠΡΝΡΖΡΑ ΘΑΗ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖ ΑΛΑΞΡΜΖ» ΠΛΝΞΡΗΘΖ ΔΞΗΠΘΝΞΖΠΖ - ΠΚΞΔΟΑΠΚΑΡΑ Δπηβξάδπλζε ηεο αλάπηπμεο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο ην εμαξηψκελε ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηε δηαδηθαζία δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο ησλ νηθνλνκηψλ ηεο Δπξσδψλεο...15 Πεκαληηθή θιηκάθσζε ηεο χθεζεο ζηελ Διιάδα ην Ηζρπξφο αληίθηππνο ηεο χθεζεο ην 2011 ζε ζεκαληηθνχο ηνκείο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο...16 Κεγαιχηεξε απφθιηζε ηνπ ειιείκκαηνο ην 2011, πξφζζεηα κέηξα γηα ην Ξαξαηείλεηαη ε χθεζε ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία ην 2012, κε ηζρπξή έληαζε...17 Ξαξακνλή ηεο αλεξγίαο ζε αλνδηθή ηξνρηά ην 2012, κε επηφηεξν ξπζκφ απφ φηη πέξπζη...19 Πεκαληηθή απνθιηκάθσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ην 2012, εμαηηίαο ηεο εμαζζελεκέλεο δήηεζεο...19 Δηδηθφ ζέκα: «Δπηπηψζεηο εθαξκνγήο πξνγξάκκαηνο Δζεινληηθήο Αληαιιαγήο Νκνιφγσλ κε ηε Ππκκεηνρή ηνπ Ηδησηηθνχ Ρνκέα» ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΝ ΞΔΟΗΒΑΙΙΝΛ Ράζεηο θαη Ξξννπηηθέο ηεο Γηεζλνχο Νηθνλνκίαο Ρν Ξαγθφζκην Ξεξηβάιινλ...21 Νηθνλνκίεο ηεο ΔΔ θαη ηεο Δπξσδψλεο Ρν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ ζηελ Διιάδα Α) Νηθνλνκηθφ θιίκα...31 B) Γεκνζηνλνκηθέο Δμειίμεηο θαη Ξξννπηηθέο ΔΞΗΓΝΠΔΗΠ ΘΑΗ ΞΟΝΝΞΡΗΘΔΠ Καθξννηθνλνκηθέο Δμειίμεηο Δμειίμεηο ην Κεζνπξφζεζκεο πξννπηηθέο Δμειίμεηο θαη πξννπηηθέο ζε βαζηθνχο ηνκείο ηεο Νηθνλνκίαο Δμαγσγηθέο Δπηδφζεηο ηεο Διιεληθήο Νηθνλνκίαο Απαζρφιεζε - Αλεξγία Ρηκέο Θαηαλαισηή Ξξφζθαηεο εμειίμεηο...79 Κεζνπξφζεζκεο εθηηκήζεηο Ηζνδχγην Δμσηεξηθψλ Ππλαιιαγψλ Ηζνδχγην Ρξερνπζψλ Ππλαιιαγψλ...85 Ηζνδχγην Θεθαιαηαθψλ Κεηαβηβάζεσλ...86 Ηζνδχγην Σξεκαηννηθνλνκηθψλ Ππλαιιαγψλ...86 Απνηίκεζε ΔΞΗΞΡΥΠΔΗΠ ΔΦΑΟΚΝΓΖΠ ΞΟΝΓΟΑΚΚΑΡΝΠ ΔΘΔΙΝΛΡΗΘΖΠ ΑΛΡΑΙΙΑΓΖΠ ΝΚΝΙΝΓΥΛ ΚΔ ΡΖ ΠΚΚΔΡΝΣΖ ΡΝ ΗΓΗΥΡΗΘΝ ΡΝΚΔΑ Αλάιπζε Βησζηκφηεηαο Γεκνζίνπ Σξένπο Ππκπέξαζκα ΞΑΟΑΟΡΖΚΑ: ΓΗΑΟΘΟΥΡΗΘΝΗ ΓΔΗΘΡΔΠ

4

5 ΞΟΝΙΝΓΝΠ Ρν ΗΝΒΔ εθδίδεη ηελ πξψηε έθζεζή ηνπ γηα ην 2012, ζην πιαίζην ησλ πεξηνδηθψλ επηζθνπήζεσλ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Ζ δεκνζίεπζή ηεο πξαγκαηνπνηείηαη ζε κηα πεξίνδν θακπήο γηα ηε δεκνζηνλνκηθή πξνζαξκνγή ηεο Διιάδαο, θαζψο νινθιεξψζεθαλ πξφζθαηα νη δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηελ αληαιιαγή ησλ ειιεληθψλ νκνιφγσλ θαη ηε ζχλαςε λέαο δαλεηαθήο ζχκβαζεο, σζηφζν ε επφδσζή ηνπο πεξηβάιιεηαη απφ ζεκαληηθέο αβεβαηφηεηεο. Νθείινληαη θπξίσο ζηηο ακθηβνιίεο γηα ηε δπλαηφηεηα επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ πνπ έρνπλ ηεζεί ζε ζπλζήθεο έληνλεο χθεζεο θαη ζηε ξεπζηφηεηα γχξσ απφ ην απνηέιεζκα ησλ πξνζερψλ εθινγψλ. πσο φιεο νη εθζέζεηο ηνπ ΗΝΒΔ, έηζη θαη απηή αλαπηχζζεηαη ζε ηέζζεξηο ελφηεηεο, ελψ ζπλνδεχεηαη απφ ην Ξαξάξηεκα ησλ δηαξζξσηηθψλ δεηθηψλ, ζην πιαίζην ηεο πνζνηηθήο παξαθνινχζεζεο ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ιηζζαβφλαο. Υζηφζν, πξνεγείηαη έλα θείκελν ζρεηηθά κε ηηο πξφζθαηεο εμειίμεηο θαη ηηο επηινγέο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Νη ππφινηπεο ελφηεηεο πεξηιακβάλνπλ ηα εμήο: Ζ πξψηε ελφηεηα απνηειεί ηε ζπλνπηηθή επηζθφπεζε ηεο έθζεζεο, ζηελ νπνία παξνπζηάδνληαη ηα βαζηθά ζεκεία ηεο, πνπ αλαιχνληαη ιεπηνκεξψο ζηηο επφκελεο ελφηεηεο. Ζ δεχηεξε ελφηεηα εζηηάδεη ζην γεληθφηεξν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ θαη πεξηιακβάλεη: α) ηελ αλάιπζε ηνπ δηεζλνχο πεξηβάιινληνο, κε βάζε ηηο πιένλ πξφζθαηεο εθζέζεηο ησλ ΝΝΠΑ, Δπξ. Δπηηξνπήο θαη ΓΛΡ, β) ηελ απνηχπσζε ηνπ νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο ζηελ Διιάδα, φ- πσο απηφ ζθηαγξαθείηαη απφ ηηο έξεπλεο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο ηνπ ΗΝΒΔ, γ) ηελ παξνπζίαζε ησλ ηειεπηαίσλ εμειίμεσλ ζην πεδίν ησλ δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ, δειαδή ηα πξφζθαηα ιεθζέληα κέηξα, θαζψο θαη ηελ πινπνίεζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ζην πξψην δίκελν ηνπ Ζ ηξίηε ελφηεηα εζηηάδεη ζηηο επηδφζεηο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ην 2011 θαη ζηηο πξνβιεπφκελεο γηα ην Σαξηνγξαθείηαη θαηαξρήλ ην ηξέρνλ καθξννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ, ελψ ζηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη νη κεζνπξφζεζκεο πξννπηηθέο ηνπ. Θαηαγξάθνληαη νη ε- μειίμεηο ζε βαζηθνχο παξαγσγηθνχο ηνκείο ην 2011 θαη παξνπζηάδνληαη νη εμαγσγηθέο επηδφζεηο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ζην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα. Θαηφπηλ, απνδειηηψλνληαη νη εμειίμεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαηά ην πεξαζκέλν έηνο. Δπίζεο, αλαιχεηαη ε πνξεία ηνπ πιεζσξηζκνχ ην 201 θαη ζηνπο δχν πξψηνπο κήλεο θέηνο, ελψ ε ελφηεηα νινθιεξψλεηαη κε ηελ παξνπζίαζε ηεο πεξπζηλήο πνξείαο ηνπ ηζνδπγίνπ εμσηεξηθψλ ζπλαιιαγψλ. Πηελ ηέηαξηε ελφηεηα αλαιχεηαη ην πξφγξακκα Δζεινληηθήο Αληαιιαγήο Νκνιφγσλ κε ηε Ππκκεηνρή ηνπ Ηδησηηθνχ Ρνκέα (PSI). Πε κεζνδνινγηθφ επίπεδν ε έθζεζε αλαθέξεηαη θαη ζηεξίδεηαη ζε ζηνηρεία πνπ ήηαλ δηαζέζηκα κέρξη ηηο 26/03/2012. Ζ επφκελε ηξηκεληαία έθζεζε ηνπ ΗΝΒΔ γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία ζα εθδνζεί ζηα ηέιε Ηνπλίνπ ηνπ

6

7 «ΓΖΚΝΠΗΝΛΝΚΗΘΖ ΞΟΝΠΑΟΚΝΓΖ, ΑΛΡΑΓΥΛΗΠΡΗΘΝΡΖΡΑ, ΟΔΠΡΝΡΖΡΑ ΘΑΗ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖ ΑΛΑΞΡΜΖ» Ξξνηεξαηφηεηα γηα ηελ Διιάδα ζήκεξα είλαη λα παξακείλεη ζηελ Δπξσδψλε, λα ζπλερίζεη λα έρεη πξφζβαζε ζηνπο επίζεκνπο κεραληζκνχο ζηήξημεο θαη λα επηζηξέςεη ζηαδηαθά ζηηο ηδησηηθέο αγνξέο ρξήκαηνο θαη θεθαιαίνπ. Δμίζνπ ζεκαληηθή πξνηεξαηφηεηα φκσο είλαη λα μεθχγεη απφ ηε βαζηά χθεζε (-6,9% ην 2011) θαη ηελ κεγάιε αλεξγία (ην πνζνζηφ αλεξγίαο ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011 πξνζέγγηζε ην 21%) θαη λα εηζέιζεη ζε ηξνρηά βηψζηκεο α- λάπηπμεο. Ζ χθεζε θαη ε αλεξγία πνπ καζηίδνπλ ζήκεξα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία είλαη εληνλφηεξεο απφ ηηο αξρηθέο πξνβιέςεηο δηφηη (i) ην κείγκα νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο πνπ αθνινπζήζεθε κέρξη ζήκεξα δελ ήηαλ ην θαηαιιειφηεξν, (ii) παξάιιεια κε ην θφζηνο ζε φξνπο πξντφληνο θαη απαζρφιεζεο- ηεο απαξαίηεηεο δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο, ε νηθνλνκία πθίζηαηαη θαη ην πξφζζεην θφζηνο ηεο κεγάιεο πηζησηηθήο ζηελφηεηαο θαη ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ιφγσ ηεο θξίζεο δεκνζίνπ ρξένπο θαη ηεο χθεζεο, (iii) νη δηεζλείο νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο θαη ηδηαηηέξσο απηέο πνπ επηθξαηνχλ ζηελ Δπξσδψλε, είλαη ρεηξφηεξεο απφ ηηο πξνβιεθζείζεο. Ρα πξνβιήκαηα ηνπ αθνινπζνχκελνπ κέρξη ζήκεξα κείγκαηνο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο είλαη ηα εμήο: Ξξψηνλ, κεηψζεθαλ δξαζηηθά, θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ζε ζρέζε κε ηηο αξρηθέο πξνβιέςεηο, νη δεκφζηεο επελδχζεηο, νη νπνίεο φκσο ραξαθηεξίδνληαη απφ πςειφ πνιιαπιαζηαζηή εηζνδήκαηνο. Γεχηεξνλ, ελψ κεηψζεθαλ ζεκαληηθά θαη νη ηξέρνπζεο πξσηνγελείο δαπάλεο ηεο Γεληθήο Θπβέξλεζεο, ε δεκνζηνλνκηθή πξνζαξκνγή ήηαλ θαηψηεξε ησλ ζηφρσλ θαζψο νη παξεκβάζεηο ζην θνξνινγηθφ ζχζηεκα δελ απέδσζαλ, παξά ηε ζεκαληηθή αχμεζε ησλ θφξσλ θαη ηνπ θνξνινγηθνχ βάξνπο ησλ ζπλεπψλ θνξνινγνπκέλσλ, πνπ επηβάξπλαλ ην πξντφλ, ηελ απαζρφιεζε θαη ηηο ηηκέο. Ρξίηνλ, δελ ππήξμε ε αλαγθαία πξφνδνο ζηελ εθαξκνγή ησλ κέηξσλ βειηίσζεο ησλ ζπλζεθψλ αληαγσληζκνχ ζηηο αγνξέο αγαζψλ, ππεξεζηψλ, επαγγεικάησλ θαη εξγαζίαο. Ρέηαξηνλ, ππήξμε κηθξή πξφνδνο ζηελ άξζε ησλ πνιπάξηζκσλ εκπνδίσλ ζηηο επελδχζεηο θαη ηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ζπλζήθεο πηζησηηθήο ζηελφηεηαο, δελ βνήζεζε ηελ αλάθακςε ησλ ηδησηηθψλ επελδχζεσλ. Ξέκπηνλ, νη ηδησηηθνπνηήζεηο θαη ε αμηνπνίεζε ηεο αθίλεηεο πεξηνπζίαο ηνπ δεκνζίνπ θαζπζηέξεζαλ αδηθαηνιφγεηα θαη φηαλ ελεξγνπνηήζεθαλ, ην νηθνλνκηθφ θιίκα είρε ρεηξνηεξεχζεη. Έθηνλ, ςεθίζηεθαλ λφκνη νη νπνίνη φκσο δελ εθαξκφζηεθαλ είηε δηφηη αθπξψζεθαλ ζηελ πξάμε (π.ρ. θακπνηάδ) είηε δηφηη αθπξψζεθαλ απφ εξκελεπηηθέο εγθπθιίνπο ή/θαη ππνπξγηθέο απνθάζεηο (π.ρ. θιεηζηά επαγγέικαηα). Υο απνηέιεζκα ησλ αλσηέξσ πξνβιεκάησλ, ε χθεζε είλαη βαζχηεξε ησλ αξρηθψλ πξνβιέςεσλ ελψ νη ηηκέο ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ηελ ηειεπηαία δηεηία ( ) απμήζεθαλ ζεκαληηθά, αθφκα θαη αλ δελ ιεθζεί ππφςε ε επίπησζε ηεο αχμεζεο ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ θαη ησλ έκκεζσλ θφξσλ. Γηα παξάδεηγκα, ε αχμεζε ηνπ απνπιεζσξηζηή ηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο ζε βαζηθέο ηηκέο, πνπ είλαη απαιιαγκέλνο ησλ ηηκψλ πεηξειαίνπ θαη ηεο εκκέζνπ θνξνινγίαο, ππεξέβε ην 2% ζσξξεπηηθψο, παξά ην γεγνλφο φηη (α) ην κέζν νλνκαζηηθφ κηζζνινγηθφ θφζηνο ζην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο κεηψζεθε θαηά 6,3% θαη εηδηθφηεξα 7

8 ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ ηνκέα ην θφζηνο εξγαζίαο αλά κνλάδαο πξντφληνο κεηψζεθε θαηά 6,6% θαη (β) ε απφθιηζε κεηαμχ ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο θαη ηνπ δπλεηηθνχ πξντφληνο εθηηκάηαη κεηαμχ -8% θαη -12%. Απηέο νη εμειίμεηο ζηηο ηηκέο, νη νπνίεο γίλνληαη αθφκα πην δπζκελείο αλ αμηνινγεζνχλ κε βάζε ηνπο ηξηκεληαίνπο εζληθνινγηζηηθνχο απνπιεζσξηζηέο ησλ ζηνηρείσλ ηνπ ΑΔΞ (π.ρ. ν απνπιεζσξηζηήο ησλ εμαγσγψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ απμήζεθε θαηά 6% θαη ν απνπιεζσξηζηήο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο θαηά 2,9% ην 2011) εμεγνχλ ηελ ζρεηηθά κηθξή βειηίσζε ηνπ ειιείκκαηνο ζην ηζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ παξά ηελ πνιχ κεγάιε χθεζε θαη ηελ ζεκαληηθή βειηίσζε ηνπ ζρεηηθνχ θφζηνπο εξγαζίαο αλά κνλάδα πξντφληνο. Ζ ζεκαληηθή αληίζηαζε πνπ, κέρξη ζήκεξα ηνπιάρηζηνλ, πξνβάιινπλ νη ηηκέο παξά ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο εξγαζίαο αλά κνλάδα πξντφληνο θαη ηνλ θαηαπνληηζκφ ηεο εγρψξηαο δήηεζεο (είλαη, π.ρ., ελδεηθηηθή ε ζχγθξηζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ ηηκψλ κεηαμχ Διιάδνο θαη Ηξιαλδίαο φηαλ ε Ηξιαλδία βξέζεθε ζε παξφκνηα θάζε ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ) αλαδεηθλχεη ηελ άκεζε αλάγθε ελίζρπζεο ηνπ αληαγσληζκνχ ζηηο αγνξέο αγαζψλ, ππεξεζηψλ θαη εξγαζίαο πξνθεηκέλνπ ην ζχζηεκα ησλ ηηκψλ λα γίλεη πην εχθακπην, βειηηψλνληαο έηζη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ αθνινπζνχκελνπ κείγκαηνο ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Πε ζπλδπαζκφ κε ηε ζεκαληηθή δεκνζηνλνκηθή πξνζαξκνγή πνπ αθφκε απαηηείηαη (πεξίπνπ 12 δηζ. επξψ γηα ηε δηεηία ), ε Διιάδα ρξεηάδεηαη λα εληζρχζεη ηφζν ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ησλ εγρσξίσο παξαγνκέλσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζε κφληκε βάζε φζν θαη ηελ αλαπηπμηαθή δηάζηαζε ηεο νηθνλνκηθήο ηεο πνιηηηθήο πξνθεηκέλνπ λα βγεη απφ ην θαχιν θχθιν ηεο χθεζεο θαη ηεο ππεξρξέσζεο. Ζ πξφζθαηε ζεζκνζέηεζε κέηξσλ γηα ηελ ελίζρπζε ηεο απειεπζέξσζεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο δελ αλακέλεηαη λα έρεη ζεκαληηθέο πξαθηηθέο επηπηψζεηο ζηνπο πξάγκαηη θαηαβαιιφκελνπο κηζζνχο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα γηα πεξηζζφηεξν απφ έλα ρξφλν, ελψ θαη νη πξνηαζείζεο ιχζεηο γηα κείσζε ηνπ κε κηζζνινγηθνχ θφζηνπο εξγαζίαο δελ κπνξνχλ λα παξάγνπλ ζεκαληηθά πξφζζεηα απνηειέζκαηα πνπ λα είλαη δεκνζηνλνκηθψο νπδέηεξα. Κεγαιχηεξε επίδξαζε ζηνπο κηζζνχο αζθεί ην πθεζηαθφ θιίκα θαη ν θίλδπλνο ηεο αλεξγίαο, ζηνηρεία ηα νπνία νδεγνχλ εξγνδφηεο θαη εξγαδφκελνπο ζε ζπκθσλεκέλεο κεηψζεηο ακνηβψλ ζην πιαίζην δηαπξαγκάηεπζεο ησλ αηνκηθψλ ζπκβάζεσλ εξγαζίαο. Νη κεηψζεηο απηέο, ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ηε δπλαηφηεηα κείσζεο ηνπ θαηψηαηνπ κηζζνχ, είλαη βαζηθά κέζα γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο κείσζεο ηνπ θφζηνπο εξγαζίαο αλά κνλάδα πξντφληνο θαηά 15% ζε δχν ρξφληα θαη ηεο αληίζηνηρεο βειηίσζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο. Ζ κείσζε ησλ κηζζψλ κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ αλάζρεζε ηεο έληνλα επηδεηλνχκελεο αλεξγίαο, ηδηαίηεξα ηεο δηαξζξσηηθήο. κσο, ζε ζπλζήθεο θαηαπνληηζκνχ ηεο εγρψξηαο δήηεζεο, δελ αξθεί γηα λα νδεγήζεη ζε αλάθακςε ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο θαη ηνπ πξντφληνο, ελψ ε ελδερφκελε δηαηψληζε ηεο χθεζεο ζα ζέζεη ζε θίλδπλν θαη ηα νθέιε απφ ηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο. Ζ ελίζρπζε ηεο αλάπηπμεο θαη ηεο απαζρφιεζεο θαζψο θαη ε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ζε κφληκε βάζε πξέπεη λα γίλεη θαη κε ηελ εθαξκνγή κεηαξξπζκίζεσλ πνπ απνβιέπνπλ ζηελ ελίζρπζε ηεο έληαζεο ηνπ αληαγσληζκνχ ζε φιεο ηηο αγνξέο (θαη φρη κφλν ζηελ αγνξά εξγαζίαο), ζηελ εμάιεηςε ησλ εκπνδίσλ ζηελ επηρεηξεκαηηθφ- 8

9 ηεηα θαη ηηο επελδχζεηο, αιιά θαη κε ζπγθεθξηκέλεο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ πξνψζεζε ηδησηηθψλ θαη δεκνζίσλ επελδχζεσλ ζε ηνκείο κε ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα. Πεκαληηθφο θαηαιχηεο γηα ηελ πξνζέιθπζε μέλσλ άκεζσλ επελδχζεσλ θαη ηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο ηελ επφκελε πεξίνδν είλαη ε αμηνπνίεζε ηεο δεκφζηαο πεξηνπζίαο. Νη αθφινπζεο πξνηάζεηο κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ επίηεπμε ησλ επηδησθφκελσλ ζηφρσλ: 1. Νη κεηαξξπζκίζεηο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηεο αλάπηπμεο πξέπεη λα ζηνρεχζνπλ αθελφο ζηελ απειεπζέξσζε φισλ ησλ αγνξψλ (επαγγεικάησλ, πξντφλησλ, ππεξεζηψλ, εξγαζίαο) κέζσ ηεο θαηάξγεζεο ησλ πνηθίισλ θαη πνιππιεζψλ εκπνδίσλ εηζφδνπ ζ απηέο θαζψο θαη ζε φια ηα ζεκεία ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, θαη αθεηέξνπ ζηελ άξζε ηεο πιεζψξαο ησλ εκπνδίσλ ζηηο ηδησηηθέο επελδχζεηο θαη ηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Έρεη ήδε αλαθεξζεί φηη ην ΗΝΒΔ εθηηκά ην καθξνπξφζεζκν φθεινο απφ ην άλνηγκα φισλ ησλ αγνξψλ θαη ηελ άξζε ησλ εκπνδίσλ ζηηο επελδχζεηο θαη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζην 17% ηνπ ΑΔΞ. Ξαξά ηελ επηηαθηηθή αλάγθε αχμεζεο ηεο ζπλνιηθήο πξνζθνξάο ηεο νηθνλνκίαο θαη βειηίσζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, ε απειεπζέξσζε ησλ αγνξψλ έρεη θαζπζηεξήζεη, ελψ απφ ηα 250 εκπφδηα ζηηο επελδχζεηο θαη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα πνπ έρεη εληνπίζεη ν ΠΔΒ, ιηγφηεξν απφ ην 10% έρεη αληηκεησπηζηεί. Ρν πην ζεκαληηθφ απφ απηά ηα εκπφδηα ζρεηίδεηαη κε ηε λνκνζεζία γηα ηηο ρξήζεηο γεο θαη ηηο πεξηβαιινληηθέο άδεηεο, κε ηηο γλσκνδνηήζεηο ηνπ ΠηΔ λα ζπκβάιινπλ ζεκαληηθά ζηελ θαζπζηέξεζε ή θαη ηελ εκπινθή ησλ ππνζέζεσλ. Ζ πηνζέηεζε ηεο αξρήο ηεο «άπξαθηεο πξνζεζκίαο» γηα ηελ αδεηνδφηεζε ησλ ηδησηηθψλ επελδχζεσλ, θαζψο θαη πξαθηηθψλ πνπ ηζρχνπλ ζε άιιεο ρψξεο-κέιε ηεο Δπξσδψλεο, ζα κπνξνχζαλ λα ζπκβάιινπλ ζηνλ εμνξζνινγηζκφ ησλ ζρεηηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη ζηελ απεκπινθή ησλ ππνζέζεσλ πνπ εθθξεκνχλ. Πε θάζε πεξίπησζε, ζα πξέπεη λα επηζπεπηεί ε ςήθηζε απφ ηε Βνπιή ηνπ πνιπλνκνζρεδίνπ γηα ηελ δηεπθφιπλζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ησλ ηδησηηθψλ επελδχζεσλ, θπξίσο φκσο ε εθαξκνγή ηνπ, δεδνκέλνπ φηη ε Διιάδα θαηαηάζζεηαη πιένλ ζηε ζέζε 100 κε βάζε ηελ Έθζεζε Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο (Doing Business Report) ηεο Ξαγθφζκηαο Ρξάπεδαο (World Bank). Δίλαη γεγνλφο αμηνζεκείσην φηη ζε πξφζθαηε εκεξίδα γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηηο ηδησηηθέο ε- πελδχζεηο πνπ ζπλδηνξγάλσζε ην ΗΝΒΔ κε άιινπο θνξείο, εθπξφζσπνη ηεο επηρεηξεκαηηθήο θνηλφηεηαο ηφληζαλ ηελ αξλεηηθή επίπησζε ηεο αζηάζεηαο ηνπ ζεζκηθνχ θαη ηνπ θνξνινγηθνχ πιαηζίνπ, ηελ αβεβαηφηεηα ιφγσ ησλ ηξερνπζψλ ζπλζεθψλ, ηα πξνβιήκαηα ξεπζηφηεηαο, ηελ έιιεηςε ρσξνηαμηθνχ ζρεδίνπ θαη ηελ αβεβαηφηεηα γχξσ απφ ηηο πεξηβαιινληηθέο άδεηεο, ηα κεγάια δηαζηήκαηα πνπ αθφκα κεζνιαβνχλ γηα ηελ έγθξηζε κηαο επέλδπζεο, ηηο αλεπάξθεηεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, ην λνκηθφ θνξκαιηζκφ, ηνλ αλαρξνληζηηθφ αλαπηπμηαθφ λφκν φπνπ αθφκε δεκηνπξγεί ζηξεβιψζεηο κε ηηο επηδνηήζεηο (grants) πνπ ρνξεγεί αληί λα επηθεληξψλεηαη ζε θνξναπαιιαγέο. 2. Πηνλ ηνκέα ησλ δεκνζίσλ επελδχζεσλ ζα πξέπεη λα δνζεί πξνηεξαηφηεηα ζηελ πιήξε πινπνίεζε ηνπ Ξξνγξάκκαηνο Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ, ην νπνίν πξέπεη λα πάςεη λα ζεσξείηαη ε εχθνιε ιχζε γηα ηε κείσζε ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο, δεδνκέλνπ ηνπ απμεκέλνπ πιένλ πνζνζηνχ ζπγρξεκαηνδφηεζεο ησλ Γηαξζξσηηθψλ Ρακείσλ ηεο Δπξσπατθήο Έ- 9

10 λσζεο (95%) θαη ηνπ πςεινχ εηζνδεκαηηθνχ πνιιαπιαζηαζηή απηψλ ησλ επελδχζεσλ. Πην πιαίζην απηφ, ε Θπβέξλεζε ζα πξέπεη λα επηιέμεη έλαλ κηθξφ αξηζκφ ζεκαληηθψλ δεκνζίσλ έξγσλ κε κεγάιε ζπκβνιή ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε πνπ κπνξνχλ λα απνξξνθήζνπλ ζεκαληηθά πνζά ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα (νδηθνί άμνλεο, εθζπγρξνληζκφο ιηκαληψλ, καξηλψλ, αεξνδξνκίσλ, νξηζκέλα ελεξγεηαθά έξγα θιπ) πξνθεηκέλνπ λα απμεζεί κε ηαρείο ξπζκνχο ε απνξξνθεηηθφηεηα ησλ επελδπηηθψλ θεθαιαίσλ ηνπ ΔΠΞΑ πνπ απνκέλνπλ (πεξίπνπ 14 δηζ. επξψ). 3. Ζ Δπξσπατθή Ρξάπεδα Δπελδχζεσλ ζα πξέπεη λα παξάζρεη εγγπήζεηο ψζηε λα θαιχςεη ην θελφ ρξεκαηνδφηεζεο πνπ έρνπλ δεκηνπξγήζεη νη ειιεληθέο θαη μέλεο εκπνξηθέο ηξάπεδεο ζηα κεγάια δεκφζηα έξγα ιφγσ ηεο ηξέρνπζαο αβεβαηφηεηαο, ελψ ζα πξέπεη λα αλαδεηεζνχλ λέα εξγαιεία θεθαιαηαθήο ελίζρπζεο, ζηα πξφηππα ελδερνκέλσο ηεο ζπκκεηνρήο ηεο Δπξσπατθήο Ρξάπεδαο Αλαζπγθξφηεζεο & Αλάπηπμεο (EBRD) ζηηο πξψελ αλαηνιηθέο ρψξεο ηεο ΔΔ. 4. Ρν πξφγξακκα ησλ ηδησηηθνπνηήζεσλ κπνξεί λα γίλεη αλαπηπμηαθφο κνριφο θπξίσο κέζσ ηεο πξνζέιθπζεο άκεζσλ μέλσλ επελδχζεσλ ζηελ Διιάδα. Ρν πξφγξακκα αμηνπνίεζεο ηεο ηδησηηθήο πεξηνπζίαο ηνπ δεκνζίνπ ζηεξίδεηαη θαηά 50% ζηελ αμηνπνίεζε ηεο γεο, θαηά 35% ζηελ αμηνπνίεζε ππνδνκψλ θαη θαηά 15% ζηελ πψιεζε κεηνρψλ πνπ ζήκεξα θαηέρεη ην θξάηνο. Ν ζηφρνο είζπξαμεο εζφδσλ αλέξρεηαη ζε 19 δηζ. επξψ κέρξη ην 2015, ελψ ν ζηφρνο εζφδσλ κέρξη ην 2020 είλαη 45 δηζ. επξψ. Ρν θπβεξλεηηθφ πξφγξακκα απνθξαηηθνπνηήζεσλ δελ είλαη θπξίσο εηζπξαθηηθφ, αιιά ε- πηδηψθεη ηελ επηηάρπλζε ηεο αλάπηπμεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θπξίσο κέζσ αμηνπνίεζεο γεο θαη ππνδνκψλ 1. Αλακέλεηαη γηα παξάδεηγκα φηη ε αμηνπνίεζε ηνπ Διιεληθνχ (πεξηνρή πξψελ αεξνδξνκίνπ Αζήλαο) ζα πξνζζέζεη 0,3% ηνπ ΑΔΞ ζηνπο ξπζκνχο α- λάπηπμεο ηεο ρψξαο, γηα θάζε έηνο ηεο ρξνληθήο δηάξθεηαο θαηαζθεπψλ. Δληνχηνηο, νη δηαδηθαζίεο είλαη αξγέο θαη ε γξαθεηνθξαηία δεκηνπξγεί ζπζηεκαηηθά εκπφδηα (κηα ηππηθή δηαδηθαζία ηδησηηθνπνίεζεο δηαξθεί κήλεο), ελψ ε ζεκεξηλή πξαθηηθή λα παξέρνληαη κε ην ζηαγνλφκεηξν αθίλεηα ή πεξηνπζηαθά ζηνηρεία ηνπ δεκνζίνπ ζην Ρακείν Αμηνπνίεζεο Ηδησηηθήο Ξεξηνπζίαο ηνπ Γεκνζίνπ (ΡΑΗΞΔΓ) δπλακηηίδεη ην πξφγξακκα ησλ απνθξαηηθνπνηήζεσλ θαη δεκηνπξγεί θφβνπο φηη νη ηδησηηθνπνηήζεηο δελ ζα επηηχρνπλ. Δηδηθνί ζην ρψξν ησλ ηδησηηθνπνηήζεσλ ηνλίδνπλ ηε ζεκαζία λα ππάξμνπλ γξήγνξεο επηηπρίεο, λα δεκηνπξγεζεί ζεηηθφ θιίκα ζηελ νηθνλνκία θαη λα δνζνχλ έηζη ηα θαηάιιεια κελχκαηα ζηνπο επελδπηέο θαη ηελ θνηλσλία. Πην πιαίζην απηφ έρνπλ πξνηαζεί δπν ζρέδηα: Ξξψηνλ, ε κεηαθνξά πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ ζε νξγαληζκνχο φπσο ε Δπξσπατθή Ρξάπεδα Δπελδχζεσλ ή ην Δπξσπατθφ Ρακείν Σξεκαηνπηζησηηθήο Πηαζεξφηεηαο, κε άκεζε απνπιεξσκή ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ απφ απηνχο (κεηά απφ εθηίκεζε ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ απφ δπν αλεμάξηεηνπο εθηηκεηέο) θαη άκεζε εμφθιεζε κέξνπο ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο κε ην ηίκεκα. Νη νξγαληζκνί απηνί, ζε 1 Αλακέλεηαη φηη γηα θάζε 1 πνπ ζα εηζπξάηηεηαη 3 επί πιένλ ζα επελδχνληαη. 10

11 ζπλεξγαζία κε ην Ρακείν Αμηνπνίεζεο Ηδησηηθήο Ξεξηνπζίαο ηνπ Γεκνζίνπ, ζα κπνξνχζαλ ζηαδηαθά λα αμηνπνηήζνπλ θαηάιιεια απηά ηα ραξηνθπιάθηα ψζηε λα απνθεπρζεί ν θίλδπλνο πψιεζήο ηνπο ζε ππνηηκεκέλεο αμίεο. Ζ νπνηαδήπνηε ζεηηθή ή αξλεηηθή δηαθνξά αμίαο πξνθχςεη ζα κπνξνχζε λα δηεπζεηεζεί εθ ησλ πζηέξσλ θαη ζε βάζνο ρξφλνπ. Γεχηεξνλ, ε εθρψξεζε απφ ηελ Διιάδα, ζε εηαηξεία εηδηθνχ ζθνπνχ, φισλ ησλ κειινληηθψλ εηζπξάμεσλ απφ έξγα παξαρσξήζεσλ κεγάισλ έξγσλ (Αηηηθή Νδφο, Δγλαηία, ιηκέλεο, αεξνδξφκηα, κεγάινη νδηθνί άμνλεο) ψζηε κε ηελ ελερπξίαζε ησλ παξαπάλσ ε- μαζθαιίζεσλ, επξσπατθνί νξγαληζκνί φπσο ε Δπξσπατθή Ρξάπεδα Δπελδχζεσλ λα πξνρσξήζνπλ ζε έλα εθηεηακέλν πξφγξακκα ηδησηηθψλ επελδχζεσλ θαη επελδχζεσλ κέζσ ΠΓΗΡ κε επλντθά επηηφθηα θαη φξνπο δαλεηζκνχ, απνθεχγνληαο ρξνλνβφξεο γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο. Ν εθζπγρξνληζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο, ηδηαίηεξα ζε ζέκαηα αμηνπνίεζεο γεο, κπνξεί λα γίλεη θαη κε ηε δεκηνπξγία λέσλ ζεζκψλ φπσο ε «επηθάλεηα». Κε ηνλ ζεζκφ απηφ, ην ειιεληθφ δεκφζην δελ ζα πσιεί ην έδαθνο ηεο αθίλεηεο πεξηνπζίαο ηνπ, ζα παξέρεη φκσο εκπξάγκαηα δηθαηψκαηα ζηνπο αληηζπκβαιιφκελνπο επελδπηέο, δίδνληαο ην δηθαίσκα ππνζήθεπζεο άξα ηελ δπλαηφηεηα άληιεζεο πξφζζεησλ θεθαιαίσλ γηα επελδχζεηο. Νη ζπκθσλίεο παξαρψξεζεο γηα ηελ αμηνπνίεζε ππνδνκψλ φπσο αεξνδξφκηα, ιηκάληα, απηνθηλεηφδξνκνη, ηνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο (καξίλεο) απνηεινχλ κηα δνθηκαζκέλε θαη ζηελ Διιάδα πξαθηηθή, ηδηαίηεξα αλ ιεθζεί ππφςε φηη ην πξφγξακκα αμηνπνίεζεο ηεο η- δησηηθήο πεξηνπζίαο ηνπ δεκνζίνπ ζηεξίδεηαη θαηά 35% ζηελ αμηνπνίεζε ππνδνκψλ. Κηα εηδηθή πεξίπησζε κπνξεί λα απνηειέζνπλ ηα δεκφζηα λνζνθνκεία κε ππεξβάιινπζα δπλακηθφηεηα, ν εμνπιηζκφο θαη νη εγθαηαζηάζεηο ησλ νπνίσλ ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηαηξηθνχ ηνπξηζκνχ. Ζ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ελέξγεηαο θαη ε ηδησηηθνπνίεζε ηεο ΓΔΖ, κέζσ ηεο πψιεζεο κνλάδσλ ή ηεο δεκηνπξγίαο θαη πψιεζεο κεηθηψλ ζπγαηξηθψλ ζρεκάησλ, παξάιιεια κε ηελ παξνρή ζηνπο ππνςήθηνπο επελδπηέο κεγαιχηεξεο επειημίαο ζηελ επηινγή ηνπ κείγκαηνο θαπζίκσλ, κπνξεί λα πξνζειθχζεη πξφζζεηα επελδπηηθά θεθάιηα. Ρν ίδην θαη ε επέθηαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ηδησηηθνπνηήζεσλ ζηηο αζηηθέο ζπγθνηλσλίεο. Ρν απνθαινχκελν Πρέδην Marshall είλαη πξνηηκφηεξν λα ιάβεη ζάξθα θαη νζηά φρη κε ηε κνξθή κηαο λέαο θξαηηθήο επελδπηηθήο ηξάπεδαο, δειαδή κηαο λέαο ΔΡΒΑ, αιιά κε ηε κνξθή ελφο Πρήκαηνο Ηδησηηθψλ Ππκκεηνρψλ (Private Equity Fund) απφ Έιιελεο θαη μέλνπο θεθαιαηνχρνπο, κε ηε δπλαηφηεηα επέλδπζεο ζε ηδησηηθέο ειιεληθέο εηαηξίεο ζε αλεξρφκελνπο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο, φπσο ν πξσηνγελήο ηνκέαο, ε εμφξπμε πξψησλ πιψλ, ν ηνπξηζκφο, νη αλαλεψζηκεο θαη φρη κφλν κνξθέο ελέξγεηαο, ε πγεία, κέξνο ηεο κεηαπνίεζεο θαη νη θιάδνη πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ. Νη ζρεδηαδφκελεο θαη εθαξκνδφκελεο κεηαξξπζκίζεηο, νη επελδχζεηο θαη ε αμηνπνίεζε ηεο δεκφζηαο πεξηνπζίαο φζν αθξηβείο θαη ζηνρεπκέλεο λα είλαη δελ πξφθεηηαη λα απνδψζνπλ εάλ 11

12 δελ ζπλνδεχνληαη απφ ηηο θαηάιιειεο νηθνλνκηθέο, ζεζκηθέο/νξγαλσηηθέο θαη θνηλσληθέο πξνυπνζέζεηο. Νη πξνυπνζέζεηο απηέο είλαη: Ξξψηνλ, ε άξζε ηεο δηάρπηεο αβεβαηφηεηαο θαη ε επηθξάηεζε ελφο ζηαζεξνχ νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο. Ζ επηηπρήο έθβαζε ηνπ εγρεηξήκαηνο ηεο αληαιιαγήο νκνιφγσλ (PSI) θαη ε ε- μαζθάιηζε ηνπ λένπ δαλείνπ ησλ 130 δηζ. επξψ θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ δεκνζίνπ ηνπιάρηζηνλ κέρξη θαη ην 2014, πξνζθέξνληαο έηζη ηηο θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ άξζε ηεο δηαξθνχο αβεβαηφηεηαο γηα ηελ Διιεληθή νηθνλνκία. Νη αθαζάξηζηεο ρξεκαηνδνηηθέο αλάγθεο ηνπ δεκνζίνπ κέρξη ην 2020 κεηψλνληαη ζεκαληηθά (θαηά πεξίπνπ 92 δηζ.), ηα επηηφθηα δηακνξθψλνληαη ζε πνιχ ρακειά επίπεδα (κεζνζηαζκηθά ζην 3,7% κέρξη ην 2020 γηα ην ζχλνιν ηνπ ρξένπο 2 ), ελψ επεθηείλεηαη ε πεξίνδνο απνπιεξσκήο ησλ λέσλ νκνιφγσλ, δηακνξθψλνληαο έηζη ηηο θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα ηελ εθπφλεζε ελφο καθξνρξφληνπ, ηνπιάρηζηνλ δεθαεηνχο, επηρεηξεζηαθνχ ζρεδίνπ αλάηαμεο ηεο νηθνλνκίαο. Ρν ζρέδην απηφ, πνπ ζα απνηειεί ζηελ νπζία ην λέν αλαπηπμηαθφ θαη θνηλσληθφ πξφηππν ηεο ρψξαο, πξέπεη λα εθπνλεζεί απφ κία ειιεληθή νκάδα δξάζεο, ελψ ε ίδηα νκάδα ζα παξαθνινπζεί ηελ εθαξκνγή ηνπ, ζε ζπλεξγαζία κε ηελ ηξηκεξή (ηξφηθα) θαη ηελ νκάδα δξάζεο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. Γεχηεξνλ, ε απνθαηάζηαζε ηεο ξεπζηφηεηαο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο. Πήκεξα, νη πξνκεζεπηέο πξψησλ πιψλ ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ δεηνχλ ηελ πιεξσκή ησλ πξντφλησλ ηνπο πξνθαηαβνιηθά αληί ησλ ζπκθσλεζέλησλ πηζηψζεσλ, ελψ δπζθνιεχνληαη λα α- πνδερζνχλ ηηο εγγπεηηθέο επηζηνιέο ησλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ ηεο ρψξαο. Ξαξάιιεια, φινη νη δηεζλείο αζθαιηζηηθνί νξγαληζκνί κεηψλνπλ ζεκαληηθά ηηο θαιχςεηο ηνπο πξνο ηνπο πξνκεζεπηέο ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ. Δπίζεο, ην πνπξγείν Νηθνλνκηθψλ ζπλερίδεη λα κελ απνπιεξψλεη εγθαίξσο ηηο νθεηιέο ηνπ πξνο ηηο επηρεηξήζεηο, είηε απηέο είλαη γηα αλαηεζέληα έξγα ή πξνκήζεηεο πιηθψλ είηε γηα επηζηξνθέο θφξνπ εηζνδήκαηνο θαη Φ.Ξ.Α. Ρέινο, ε θπγή ησλ θαηαζέζεσλ απφ ηηο ειιεληθέο ηξάπεδεο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ απηέο αληηκεησπίδνπλ ιφγσ ηεο απνκείσζεο ηεο αμίαο ησλ νκνιφγσλ ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ πνπ έρνπλ ζηελ θαηνρή ηνπο θαη ηεο χθεζεο πνπ επηδξά αξλεηηθά ζηελ αμηνιφγεζε ησλ θηλδχλσλ ηνπ ραξηνθπιαθίνπ ησλ δαλείσλ ηνπο, νδεγνχλ ζε κείσζε ησλ πηζηψζεσλ πξνο ηηο επηρεηξήζεηο, ζε απαηηήζεηο νινέλα θαη πςειφηεξσλ εγγπήζεσλ απφ απηέο θαη ζε αχμεζε ησλ επηηνθίσλ α- λαρξεκαηνδφηεζήο ηνπο. ια απηά νδεγνχλ ζε δξακαηηθή ζπξξίθλσζε ηνλ παξαγσγηθφ ηνκέα ηεο ρψξαο θαη ζε κεγάιε αχμεζε ηεο αλεξγίαο. Ζ ζπκθσλία γηα αλαθεθαιαηνπνίεζε ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ κε θνλδχιηα πνπ κπνξεί λα θζάζνπλ ηα 50 δηζ. επξψ απφ ην λέν δάλεην ησλ 130 δηζ. επξψ θαη ε δπλαηφηεηά ηνπο λα αξρίζνπλ λα δαλείδνληαη εθ λένπ απφ ηελ Δπξσπατθή Θεληξηθή Ρξάπεδα (ΔΘΡ) κε θαιχηεξνπο φξνπο, κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ ξεπζηφηεηαο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο. Απηφ ζα είλαη απνηέιεζκα θπξίσο ηεο ηφλσζεο ηεο εκπηζηνζχλεο ζηελ νηθνλνκία πνπ ζα νδεγήζεη ζε επαλάθακςε ησλ θαηαζέζεσλ ζην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα θαζψο, ελδερνκέλσο, θαη ηε ζηαδηαθή απν- 2 Δθηηκήζεηο ΗΝΒΔ. Πεκεηψλεηαη φηη ην κεζνζηαζκηθφ επηηφθην γηα ην κέξνο ηνπ ρξένπο πνπ αληαιιάρζεθε ππνινγίδεηαη ζην 2,63% κέρξη ην 2020 (3,65% κέρξη ην 2030). 12

13 θαηάζηαζε ησλ ζπλζεθψλ ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ απφ ηηο αγνξέο. Νη α- θφινπζεο πξνηάζεηο ζα κπνξνχζαλ επίζεο λα ζπκβάιινπλ ζηελ εμππεξέηεζε ηνπ ζηφρνπ ηεο βειηίσζεο ησλ ζπλζεθψλ ξεπζηφηεηαο ζηελ νηθνλνκία: 1. Γηαβνχιεπζε κε ηελ ΔΘΡ γηα ηνπο ηξφπνπο βειηίσζεο ηεο ξεπζηφηεηαο ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ, δεδνκέλεο θαη ηεο πηζησηηθήο πνιηηηθήο πνπ έρεη ηειεπηαία πηνζεηήζεη ε ΔΘΡ έλαληη φισλ ησλ ηξαπεδψλ ηεο Δπξσδψλεο (LTRO). 2. Άκεζε επηζηξνθή απφ ην Διιεληθφ Γεκφζην ηνπ Φ.Ξ.Α. επί ησλ εμαγσγψλ. 3. Άκεζε απνπιεξσκή ησλ νθεηιψλ ηνπ Γεκνζίνπ πξνο ηηο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο αλέξρνληαη ζε 6 δηζ. επξψ πεξίπνπ. Ρξίηνλ, ε δεκηνπξγία ελφο ζηαζεξνχ θνξνινγηθνχ πιαηζίνπ κε καθξνρξφλην νξίδνληα, ε απινπνίεζε ηνπ θνξνινγηθνχ θψδηθα, ε αχμεζε ηεο δηαθάλεηαο θαη ε κείσζε ηνπ γξαθεηνθξαηηθνχ θφζηνπο. Ζ δξαζηηθή απινχζηεπζε θαη ν εμνξζνινγηζκφο φισλ ησλ δηαδηθαζηψλ θαη λφκσλ πνπ δηέπνπλ ηε ζρέζε θξάηνπο-επηρείξεζεο θαη θξάηνπο πνιίηε είλαη βαζηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επαλαηνπνζέηεζε ηεο νηθνλνκίαο ζε ζηαζεξέο βάζεηο. Ρέηαξηνλ, ε ηαρεία εθαξκνγή ησλ λφκσλ πνπ ςεθίδνληαη θαη ησλ απνθάζεσλ πνπ ιακβάλνληαη. Ξνιινί ζήκεξα ακθηβάιινπλ αλ ε δεκφζηα δηνίθεζε είλαη ζε ζέζε λα αληεπεμέιζεη ζην βάξνο απηψλ ησλ θαζεθφλησλ. Πην πιαίζην απηφ ν ηδησηηθφο ηνκέα ζα κπνξνχζε λα ζπλδξάκεη ζηελ εθαξκνγή νξηζκέλσλ θξίζηκσλ απνθάζεσλ (outsourcing), ελψ ε βειηίσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζε κφληκε βάζε δηέξρεηαη κέζα απφ ην ζεζκφ ησλ κφληκσλ γεληθψλ γξακκαηέσλ ή θαη πθππνπξγψλ, θαη ηνλ απνηειεζκαηηθφηεξν ζπληνληζκφ ηνπ θπβεξλεηηθνχ έξγνπ. Ξέκπηνλ, ε δεκηνπξγία θιίκαηνο θνηλσληθήο ζπλαίλεζεο. Πηηο ζεκεξηλέο θξίζηκεο ζπλζήθεο εθείλεο νη πνιηηηθέο θαη θνηλσληθέο δπλάκεηο πνπ ζεσξνχλ φηη, παξά ηηο αληημνφηεηεο θαη ηα ζθάικαηα πνπ έρνπλ δηαπξαρζεί, ε αθνινπζνχκελε νηθνλνκηθή πνιηηηθή πνπ ζηνρεχεη ζηελ αλάηαμε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο εληφο ηεο Δπξσδψλεο είλαη κνλφδξνκνο, νθείινπλ λα παξακεξίζνπλ ηηο δηαθνξέο ηνπο θαη λα εμεγήζνπλ επζαξζψο ζηνλ ειιεληθφ ιαφ πνην είλαη ην δηαθχβεπκα απφ κηα ελδερφκελε εγθαηάιεηςή ηεο. Ξαξάιιεια, νθείινπλ λα αλαδεηήζνπλ ηνπο άμνλεο κηαο ζχγρξνλεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο πάλσ ζηνπο νπνίνπο ζα ζηεξηρηεί ην λέν θνηλσληθφ πξφηππν ηεο ρψξαο. 13

14

15 1. ΠΛΝΞΡΗΘΖ ΔΞΗΠΘΝΞΖΠΖ - ΠΚΞΔΟΑΠΚΑΡΑ Δπηβξάδπλζε ηεο αλάπηπμεο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο ην ε- μαξηψκελε ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηε δηαδηθαζία δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο ησλ νηθνλνκηψλ ηεο Δπξσδψλεο Ζ παγθφζκηα νηθνλνκία αλαπηχρζεθε κε ρακειφηεξνπο ξπζκνχο ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ Ζ επηβξάδπλζε ήηαλ κεγαιχηεξε ζηελ Δπξσδψλε, απφ 1,3% ην γ ηξίκελν ζε 0,7% ζην ακέζσο επφκελν, αληαλαθιψληαο ηηο επηδξάζεηο ηεο εληαηηθνπνίεζεο ζε πνιιά απφ ηα θξάηε-κέιε ηεο πξνζπάζεηαο ηηζάζεπζεο ησλ δεκνζηνλνκηθψλ αληζνξξνπηψλ πνπ δεκηνπξγήζεθαλ θαηά ηελ αληηκεηψπηζε ηεο δηεζλνχο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο. Νη αλεζπρίεο γηα εμάπισζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο θξίζεο ζε άιιεο ρψξεο ηηο Δπξσδψλεο, πέξαλ ηεο Διιάδαο, ηεο Ξνξηνγαιίαο θαη ηεο Ηξιαλδίαο, κε αληίθηππν ζηελ επξσζηία ηνπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα, ιεηηνχξγεζαλ πεξηνξηζηηθά ζηε ξεπζηφηεηα ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο. Πε φηη αθνξά νξηζκέλεο απφ ηηο πιένλ ηζρπξέο νηθνλνκίεο εθηφο Δπξσδψλεο, ε αλάπηπμε ζηηο ΖΞΑ παξνπζίαζε γηα δεχηεξν ζπλερφκελν ηξίκελν ζηελ πεξίνδν Νθησβξίνπ-Γεθεκβξίνπ πέξπζη ηάζεηο ζηαζεξνπνίεζεο, ζηελ πεξηνρή ηνπ 1,5%, ελψ ζπγθξαηεκέλε ζην ίδην, ρακειφ επίπεδν, ήηαλ ε χθεζε ζηελ Ηαπσλία ( 0,5%). Νη αλαπηπζζφκελεο ρψξεο επεξεάζηεθαλ απφ ηηο εμειίμεηο ζηελ Δπξσδψλε, θαζψο απνδπλακψζεθε ε δήηεζε γηα ηα πξντφληα ηνπο, κε απνηέιεζκα λα εμαζζελήζνπλ νη πςεινί ξπζκνί κεγέζπλζεο ησλ νηθνλνκηψλ ηνπο. Ζ πεξαηηέξσ απψιεηα αλαπηπμηαθήο δπλακηθήο ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία ζηα ηέιε ηνπ 2011, δηακφξθσζε ηε κεγέζπλζε ηνπ ΑΔΞ ηεο ζην ζχλνιν ηνπ πεξαζκέλνπ ρξφλνπ ζην 3,8%, απφ 6,2% ην Νη ηάζεηο πνπ επηθξάηεζαλ ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία θαηά ην δεχηεξν εμάκελν ηνπ 2011 ζα δηαηεξεζνχλ θαη ζα θιηκαθσζνχλ ην Ζ επηβξάδπλζε ηεο α- λάπηπμεο ζηελ Δπξσδψλε θαηά πάζα πηζαλφηεηα ζα ζπλερηζηεί θαη ζα επηηαρπλζεί, εμαηηίαο ηεο εληνλφηεξεο πξνζπάζεηαο δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο αιιά θαη ηεο επηφηεξεο αχμεζεο ηεο δήηεζεο απφ ηηο αλαπηπζζφκελεο νηθνλνκίεο, νδεγψληαο ζε χθεζε, κηθξήο έθηαζεο (-0,3% κε - 0,5%), βάζεη ησλ πξφζθαησλ ζρεηηθψλ εθηηκήζεσλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ΓΛΡ). Ζ ζπξξίθλσζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο δελ ζα επηηξέςεη ηελ ππνρψξεζε ηεο αλεξγίαο, πνπ παξέκεηλε πέξπζη ζε νξηαθά δηςήθην πνζνζηφ. Ζ αλεξρφκελε εγρψξηα δήηεζε ζηηο ΖΞΑ ζα αλαραηηίζεη ζε κεγάιν βαζκφ ηηο επηπηψζεηο ηεο κείσζεο ηνπ ΑΔΞ ζηελ Δπξσδψλε ζηελ νηθνλνκία ηνπο, πξνέξρεηαη φκσο ζε κεγάιν βαζκφ απφ δεκνζηνλνκηθέο παξεκβάζεηο πνπ δηαηεξνχλ ην έιιεηκκα ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ζε πςειά επίπεδα. Δπηζηξνθή ζηελ αλάπηπμε θαίλεηαη λα επηηπγράλεη ε Ηαπσλία, παξά ην ηζρπξφ πιήγκα πνπ δέρηεθε απφ ην ζεηζκφ πξηλ έλα ρξφλν. Πε φηη αθνξά ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, εθηφο απφ ηνλ αληίθηππν απφ ηελ θάκςε ηεο πξνεξρφκελεο απφ ηελ Δπξσδψλε δήηεζεο, νη νηθνλνκίεο ηνπο ζα επεξεαζηνχλ θαη απφ ηελ απνδπλάκσζε ηεο αλφδνπ ηεο εγρψξηαο δήηεζεο πνπ αλακέλεηαη λα ζεκεησζεί ζε πνιιέο απφ απηέο. Νη εμειίμεηο ζηηο θχ- 15

16 ξηεο νηθνλνκηθά ρψξεο θαη δψλεο πνπ κφιηο πεξηγξάθεθαλ, πξνβιέπεηαη λα δηακνξθψζνπλ ην ξπζκφ αλάπηπμεο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο ζην 3,3% ην 2012, ν νπνίνο είλαη ζαθψο ρακειφηεξνο ηνπ 4,0% πνπ ήηαλ ε αληίζηνηρε εθηίκεζε ζηα ηέιε ηνπ Πεκαληηθή θιηκάθσζε ηεο χθεζεο ζηελ Διιάδα ην 2011 Ζ πηψζε ηνπ ΑΔΞ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο δηεπξχλζεθε εθ λένπ ζην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2011, θζάλνληαο ην 7,5%. Ζ θιηκάθσζε ηεο χθεζεο πξνήιζε απφ εμειίμεηο πνπ επεξέαζαλ πξαγκαηηθά νηθνλνκηθά κεγέζε, αιιά θαη απφ ηελ έληνλε επηδείλσζε ηνπ εγρψξηνπ θνηλσληθνπνιηηηθνχ θιίκαηνο. Ξην ζπγθεθξηκέλα, ε εγρψξηα δήηεζε δέρηεθε ζεκαληηθέο πηέζεηο, πξψηνλ απφ ηελ πιήξε εθαξκνγή ησλ δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ πνπ ιήθζεθαλ απφ ηα κέζα θαη κεηά ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο, θπξίσο φζσλ επέθεξαλ κείσζε ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο ησλ λνηθνθπξηψλ (αχμεζε άκεζεο θνξνινγίαο, πεξηθνπέο ζπληάμεσλ, εληαίν κηζζνιφγην ζην δεκφζην ηνκέα, ηέινο ειεθηξνδνηνχκελσλ δνκεκέλσλ επηθαλεηψλ θ.ιπ.), δεχηεξνλ απφ ηελ απφηνκε άλνδν ηεο αλεξγίαο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη θιπδσληζκνί ζε θπβεξλεηηθφ επίπεδν θαη νη κεηέπεηηα εγρψξηεο πνιηηηθέο εμειίμεηο γηα ην ζρεκαηηζκφ πνιπθνκκαηηθήο θπβέξλεζεο, νη παξαηεηακέλεο δηαβνπιεχζεηο γηα ηνπο φξνπο αληαιιαγήο ησλ ειιεληθψλ νκνιφγσλ, θαζψο θαη γηα ηε λέα δαλεηαθή ζχκβαζε κε ηελ ηξφηθα, ελίζρπζαλ ηελ αβεβαηφηεηα θαη ηελ αλεζπρία ζην εζσηεξηθφ ηεο ρψξαο γηα ηελ πνξεία ηεο ζην ακέζσο επφκελν δηάζηεκα. Υο α- πνηέιεζκα ηεο ηζρπξνπνίεζεο ηεο πησηηθήο ηάζεο ηνπ ΑΔΞ απφ ηνπο παξαπάλσ παξάγνληεο ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011, ε ππνρψξεζή ηνπ ζην ζχλνιν ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο δηακνξθψζεθε ζην 6,9%, κείσζε πνπ είλαη δηπιάζηα εθείλεο ην 2010 (- 3,5%). Δμαηηίαο ηεο ζπλερνχο χθεζεο απφ ην 2009, ην εγρψξην πξντφλ ηεο Διιάδαο παξνπζηάδεη ζσξεπηηθή ζπξξίθλσζε ζηελ ηξηεηία θαηά 13,1%. Αλαιχνληαο ηηο βαζηθέο ζπληζηψζεο ηνπ ΑΔΞ ην 2011, ε πηψζε ηεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο ήηαλ γηα δεχηεξν ζπλερή ρξφλν ν θχξηνο παξάγνληαο πνπ ζπλέβαιε ζηε κεγάιε κείσζή ηνπ, θζάλνληαο ην 7,1%, πνζνζηηαία κεηαβνιή παξαπιήζηα κε απηή ηνπ ΑΔΞ. Κεγαιχηεξε αλαινγηθά, αλ θαη κηθξφηεξε σο απφιπην κέγεζνο, ήηαλ ε πεξηθνπή ηεο δεκφζηαο θαηαλάισζεο, μεπεξλψληαο ην 9,0%, απφ 7,2% ην Πην πεδίν ησλ επελδχζεσλ, ν ξπζκφο ππνρψξεζήο ηνπο ήηαλ δηςήθηνο, 14,4%, ειαθξά πςειφηεξνο απφ ηνλ αληίζηνηρν ηνπ 2010 (-13,3%). Πην ζχλνιν ησλ εηψλ , νη επελδπηηθέο δαπάλεο έρνπλ πεξηνξηζηεί θαηά 50%, απφ ηα 54 δηζ. ζηα 27 δηζ.. Δλ κέξεη αληηζηαζκηζηηθά ζηηο παξαπάλσ πεξηνξηζηηθέο ε- πηδξάζεηο ζην ΑΔΞ ιεηηνχξγεζε θαη ην 2011 ην απνηέιεζκα ηνπ εμσηεξηθνχ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο: ην έιιεηκκά ηνπ ζε εζληθνινγηζηηθνχο φξνπο, σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΞ, ήηαλ ην 2011 πεξίπνπ ην κηζφ ηνπ 2008, 6,7% έ- λαληη 14,1%. Ηζρπξφο αληίθηππνο ηεο χθεζεο ην 2011 ζε ζεκαληηθνχο ηνκείο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο Ζ ζπλέρηζε ηεο κείσζεο ηνπ ΑΔΞ ην πξνεγνχκελν έηνο, κε ηαρχηεξν ξπζκφ απφ φηη ην 2010, είρε αληίζηνηρα απνηειέζκαηα ζηελ παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα βαζηθψλ 16

17 ηνκέσλ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Ζ βηνκεραληθή παξαγσγή ζπξξηθλψζεθε θαηά 8,4% πέξπζη, έλαληη κείσζεο 5,9% ην Ν δείθηεο παξαγσγήο ζηηο Kαηαζθεπέο ππνρψξεζε ην 2011 ζηελ ε- ιάρηζηε ηηκή ηνπ ηελ ηειεπηαία πεληαεηία, ζεκεηψλνληαο κείσζε ηεο ηάμεο ηνπ 28,0%, ζε ζπλέρεηα ηεο πηψζεο ηνπ θαηά 31,6% πέξπζη. Πην Ιηαληθφ Δκπφξην, νη απψιεηεο ηνπ δείθηε φγθνπ ηελ πεξαζκέλε ρξνληά αλήιζαλ ζην 10,3% απφ 6,3% ην 2010, ελψ πιήζνο δεηθηψλ θχθινπ εξγαζηψλ ζηηο πεξεζίεο παξνπζίαζαλ κεηψζεηο άλσ ηνπ 5%. Κεγαιχηεξε απφθιηζε ηνπ ειιείκκαηνο ην 2011, πξφζζεηα κέηξα γηα ην 2012 Πην πιαίζην ηεο ζχλαςεο ηεο δεχηεξεο δαλεηαθήο ζχκβαζεο θαη ηεο πινπνίεζεο ηνπ ζπλνδεπηηθνχ Κλεκνλίνπ (λ.4046/ 2012), ε θπβέξλεζε πξνρψξεζε ζηελ α- λαζεψξεζε ηνπ θεηηλνχ πξνυπνινγηζκνχ. Ζ αλάγθε αλαζεψξεζεο πξνήιζε απφ ηε δηεπξπλφκελε πζηέξεζε ησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ ζε ζρέζε κε ηηο εθηηκήζεηο ηνπ Ξξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2012, ε νπνία αλακέλεηαη λα δηακνξθψζεη ζε ρακειφηεξν επίπεδν ηα ζρεηηθά κεγέζε ηφζν ηνπ πεξαζκέλνπ έηνπο φζν θαη ηνπ ηξέρνληνο. Κε ην ζπκπιεξσκαηηθφ πξνυπνινγηζκφ, ην έιιεηκκα ηνπ 2011 πξνβιέπεηαη φηη ζα είλαη πεξί ηα 1,3 δηζ. πςειφηεξν ηεο εθηίκεζεο ζηνλ Ξξνυπνινγηζκφ ηνπ Πε φηη αθνξά ην έιιεηκκα ηνπ 2012, πιένλ εθηηκάηαη φηη ζα είλαη θαηά 2,3 δηζ. κεγαιχηεξν, παξά ηηο πξφζζεηεο παξεκβάζεηο. Ζ αλαζεψξεζε ηνπ θεηηλνχ πξνυπνινγηζκνχ ζεσξείηαη επηβεβιεκέλε, δεδνκέλσλ ηνπ κεγαιχηεξνπ βάζνπο ηεο χθεζεο ην ηξέρνλ έηνο αιιά θαη ηεο έληνλεο δπζηνθίαο πνπ παξαηεξείηαη ζηε ζπιινγή εζφδσλ. Κέλεη σζηφζν λα θαλεί εάλ ηα κέηξα πνπ ιήθζεθαλ επαξθνχλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ λέσλ ζηφρσλ. Πε γεληθέο γξακκέο νη λένη ζηφρνη θξίλεηαη φηη ζα κπνξνχζαλ λα επηηεπρζνχλ, εθ φζνλ εθαξκνζηνχλ πιήξσο ηα ιεθζέληα κέηξα. Πε φηη αθνξά ηελ πνξεία ηεο δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο ζηηο αξρέο ηνπ 2012, ζχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηνπ πξψηνπ δηκήλνπ ηνπ έηνπο, ζηελ πιεπξά ησλ εζφδσλ ε κεγαιχηεξε απφθιηζε απφ ηνπο ζηφρνπο δηαγξάθεηαη -γηα άιιε κηα ρξνληά- ζηνπο θφξνπο εηζνδήκαηνο θαη ζην ΦΞΑ. Πην ζθέινο ησλ δαπαλψλ, ηα αζθαιηζηηθά ηακεία (θαη ν ΝΑΔΓ) απνξξνθνχλ πφξνπο πνιχ ηαρχηεξα απ φ,ηη πξνβιεπφηαλ. Ξαξφκνηα εμέιημε παξνπζηάδνπλ θαη νη θαηαλαισηηθέο δαπάλεο, πνπ απμήζεθαλ θαηά πεξίπνπ 32%. Ξαξαηείλεηαη ε χθεζε ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία ην 2012, κε ηζρπξή έληαζε Ζ ηαρχηαηα θζίλνπζα εγρψξηα δήηεζε θαηά ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο ηνπ 2011, πνπ πξνήιζε απφ ηηο δηαδνρηθέο δέζκεο δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ θαη ηελ αχμεζε ηεο αλεξγίαο, ζα ζπλερίζεη λα απνδπλακψλεηαη, ηνπιάρηζηνλ ζην πξψην εμάκελν ηνπ 2012, απνηειψληαο ηνλ θχξην παξάγνληα δηακφξθσζεο ησλ ηάζεσλ ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία. Πεκαληηθφ ξφιν ζηηο ε- μειίμεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη αθνινχζσο ζηελ παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα ην 2012, αιιά θαη ζηα επφκελα ρξφληα, ζα δηαδξακαηίζνπλ νη πξφζθαηεο δηαξζξσηη- 17

18 θέο παξεκβάζεηο γηα ηε κείσζε ηνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη ηηο αιιαγέο ζηηο δηαδηθαζίεο δηαπξαγκάηεπζεο κεηαμχ εξγνδνηψλ-εξγαδνκέλσλ. Βξαρπρξφληα, ηα ζπγθεθξηκέλα κέηξα ζα επηθέξνπλ λέεο πεξηθνπέο ζην δηαζέζηκν εηζφδεκα ησλ εξγαδφκελσλ, πεξηνξηζκφ ηεο αγνξαζηηθήο ηνπο δχλακεο, πνπ ζα ζπγθξαηεζεί ζε θάπνην βαζκφ απφ ηελ επαθφινπζε απνθιηκάθσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, ζπλεπψο ηζρπξνπνίεζε ηεο χθεζεο. Υζηφζν νη ηειηθέο, πιήξεηο επηδξάζεηο ηνπο ζα γίλνπλ αηζζεηέο κέζνκαθξνπξφζεζκα, φηαλ νη επηρεηξήζεηο πξνζαξκφζνπλ ηελ παξαγσγή θαη ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ηνπο ζηα λέα δεδνκέλα. Πηα απνηειέζκαηα ησλ λέσλ κέηξσλ γηα ηελ αγνξά εξγαζίαο ζα πξέπεη λα ζπκπεξηιεθζνχλ θαη νη επηδξάζεηο πνπ ζα αζθήζνπλ ζηηο μέλεο επελδχζεηο, νη νπνίεο πάλησο ζπλερίδνπλ λα ζπλαληνχλ πξνζθφκκαηα ζε δηαδηθαζίεο αδεηνδφηεζεορξεκαηνδφηεζεο, ελψ αλαζηαιηηθά ιεηηνπξγεί ην ζπλερψο κεηαβαιιφκελν, απξφβιεπην εγρψξην θνηλσληθνπνιηηηθφ πεξηβάιινλ. Υζηφζν, δεκηνπξγνχληαη ζηαδηαθά πξνυπνζέζεηο γηα ηελ πξνζέιθπζε μέλσλ επελδχζεσλ θαη ηελ αλαζέξκαλζε ηνπ ε- πελδπηηθνχ θιίκαηνο θαζψο: α) κε ηε λέα δαλεηαθή ζχκβαζε αίξεηαη ε αβεβαηφηεηα γηα ηελ ηθαλφηεηα ηεο Διιάδαο λα ζπλερίζεη λα εμππεξεηεί ην δεκφζην ρξένο ηεο, β) νξηζκέλα επηρεηξεκαηηθά ζρέδηα ζηξαηεγηθψλ επελδχζεσλ πνπ είραλ θαηαηεζεί ζηε δηάξθεηα ηνπ 2011 πιεζηάδνπλ ζην ζηάδην ηεο έγθξηζεο θαη ζα αξρίζνπλ λα πινπνηνχληαη, γ) παξνπζηάδνληαη ζεκαληηθέο πξννπηηθέο δηεπθφιπλζεο ηεο λέαο ε- πηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ησλ επελδχζεσλ κε ηηο ξπζκίζεηο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην Λ/Π γηα ηε βειηίσζε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ 18 πεξηβάιινληνο ζηε ρψξα θαη δ) ζχκθσλα κε ην λέν Κλεκφλην, ζα δνζεί πξνηεξαηφηεηα ζηελ νινθιήξσζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ πνιενδνκηθψλ ζρεδίσλ, κε ζπκβαηφηεηα πξνο ηα ηέζζεξα θιαδηθά ρσξνηαμηθά ζρέδηα, κέρξη ην ηέινο ηνπ 2012, επηιχλνληαο ζηαδηαθά ην πξφβιεκα ηεο αβεβαηφηεηαο-απξνζδηνξηζηίαο σο πξνο ηηο δπλαηφηεηεο ρξήζεο γεο πνπ ζπλαληνχλ πνιιά επελδπηηθά ζρέδηα. Αλαιπηηθφηεξα ην 2012, ε ηδησηηθή θαηαλάισζε ζα πεξηνξηζηεί ζεκαληηθά εθ λένπ. Δθηεηακέλεο ζα είλαη νη πεξηθνπέο θαη ζηηο θαηαλαισηηθέο δαπάλεο ηνπ δεκνζίνπ, ζην πιαίζην ηεο εληαηηθνπνίεζεο ηεο πξνζπάζεηαο δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο. Νη ζπλνιηθέο εγρψξηεο επελδχζεηο ζα ππνρσξήζνπλ γηα αθφκα κηα ρξνληά, εμαηηίαο ηεο αξθεηά εμαζζελεκέλεο εγρψξηαο δήηεζεο θαη ηεο ζπλάξηεζεο ηεο π- ινπνίεζεο ηνπ Ξξνγξάκκαηνο Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ απφ ηελ επίηεπμε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ζηφρσλ, φπσο έγηλε ηα δχν πξνεγνχκελα έηε. Ζ εθθίλεζε νξηζκέλσλ κεγάισλ μέλσλ επελδχζεσλ ελδερνκέλσο λα ζπγθξαηήζεη ηελ πηψζε ηνπο ζε κηθξφηεξε έθηαζε απφ φηη πέξπζη. Πε ηξνρηά βειηίσζεο ηνπ ηζνδπγίνπ ηνπ ζα παξακείλεη ν εμσηεξηθφο ηνκέαο θαη θέηνο. Υζηφζν, είλαη πηζαλφ απηή λα πξνέιζεη απνθιεηζηηθά απφ ηελ θαηαθφξπθε πηψζε ησλ εηζαγσγψλ, θαζψο δελ απνθιείεηαη θαη νη εμαγσγέο λα πεξηνξηζηνχλ ην 2012, εμαηηίαο ηεο επηβξάδπλζεο ηφζν ηεο παγθφζκηαο αλάπηπμεο φζν θαη ηεο κεγέζπλζεο ηνπ δηεζλνχο εκπνξίνπ. Ππληζηακέλε ησλ πξνεγνχκελσλ εθηηκψκελσλ κεηαβνιψλ ζηηο βαζηθέο ζπληζηψζεο ηνπ ΑΔΞ απνηειεί ε πξφβιεςε γηα ζπξξίθλσζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαηά 5% ην 2012.

19 Ξαξακνλή ηεο αλεξγίαο ζε αλνδηθή ηξνρηά ην 2012, κε επηφηεξν ξπζκφ απφ φηη πέξπζη Ρα δεδνκέλα θαη νη ζπλζήθεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο επηδεηλψζεθαλ εθ λένπ ζηα ηέιε ηνπ 2011, εμέιημε πνπ είρε πξνεμνθιεζεί ζηελ πξνεγνχκελε ηξηκεληαία έθζεζε ηνπ ΗΝΒΔ, θαζψο αλακελφηαλ φηη ε παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα ζα πξνζαξκνδφηαλ ζην δεχηεξν κηζφ ηνπ 2011 ζηελ αξθεηά εληνλφηεξε ηεο αλακελφκελεο ππνρψξεζε ηνπ ΑΔΞ, πξνζαξκνγή κε αλαπφθεπθηεο επηπηψζεηο θαη ζηελ απαζρφιεζε. Έηζη, ην πνζνζηφ αλεξγίαο αλήιζε ζην 20,7% ζην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2011, 6,5 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο πςειφηεξα απφ φηη βξηζθφηαλ ζηελ ίδηα πεξίνδν ηνπ 2010, ελψ ζπλνιηθά ην 2011 ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο έθηαζε ηηο 5,2 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο, απφ ην 12,5% ζην 17,7%. Ζ ζεκαληηθή πηψζε ηεο εγρψξηαο δήηεζεο θαη θαηά ην ηξέρνλ έηνο ζα θαζνξίζεη ηηο ηάζεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Θνκβηθή εμέιημε γηα ηελ πνξεία ηεο απαζρφιεζεο εθεμήο απνηεινχλ νη πξφζθαηεο ξπζκηζηηθέο παξεκβάζεηο ζην κηζζνινγηθφ θφζηνο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαη ζηηο δηαδηθαζίεο δηαπξαγκάηεπζεο κεηαμχ εξγνδνηψλ-εξγαδνκέλσλ. πσο επηζεκάλζεθε παξαπάλσ, βξαρπρξφληα ζα επηθέξνπλ επηδείλσζε ηεο χθεζεο, ε νπνία ζα έρεη αξλεηηθφ αληίθηππν θαη ζηελ α- παζρφιεζε. κσο, ε πιήξεο επίδξαζή ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο ζα νινθιεξσζεί ζε κέζν-καθξνπξφζεζκν νξίδνληα. Πηελ πξνζαξκνγή ηνπ εξγαηηθφ ηνπο δπλακηθνχ, νη επηρεηξήζεηο, ηδίσο φζεο έρνπλ παξνπζία ζε αγνξέο ηνπ εμσηεξηθνχ, ζα ζπλεθηηκήζνπλ ηνλ αληίθηππν απφ ηηο κεηαβνιέο ησλ ηηκψλ ησλ πξντφλησλ/ππεξεζηψλ ηνπο ιφγσ κείσζεο ηνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο, ζηε δηεζλή δήηεζε θαη αληαγσληζηηθφηεηά ηνπο. πφ ηελ ε- πίδξαζε ησλ παξαγφλησλ πνπ αλαιχζεθαλ, ην πνζνζηφ αλεξγίαο αλακέλεηαη λα δηακνξθσζεί ην 2012 ζηελ πεξηνρή ηνπ 20%. Πεκαληηθή απνθιηκάθσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ην 2012, εμαηηίαο ηεο ε- μαζζελεκέλεο δήηεζεο Νη δηαδνρηθέο δέζκεο δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ, νη επηπηψζεηο ησλ νπνίσλ ζην δηαζέζηκν εηζφδεκα δελ έρνπλ αθφκα εθδεισζεί πιήξσο, θαζψο θαη ε ζπλερηδφκελε άλνδνο ηεο αλεξγίαο, ζα πεξηνξίζνπλ πεξαηηέξσ ην δηαζέζηκν εηζφδεκα, ηε δήηεζε θαη αθνινχζσο ηνλ πιεζσξηζκφ, φπσο ήδε ζπκβαίλεη απφ ηνλ πεξαζκέλν Νθηψβξην, κεηά ηελ ηειεπηαία αχμεζε έκκεζσλ θφξσλ. Ρελ ππνρψξεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ζηε ζπλέρεηα ηνπ 2012 ζα ππνβνεζήζεη θαη ην ηερληθφ απνηέιεζκα ηνπ πςεινχ επηπέδνπ-βάζεο ζχγθξηζεο ηνπ ΓΓΡΘ απφ ηνλ Κάξηην ηνπ 2011 θαη κεηά. Ππλεπψο, δελ απνθιείεηαη ε εκθάληζε α- πνπιεζσξηζκνχ ζε νξηζκέλνπο απφ ηνπο πξνζερείο κήλεο. Αληίξξνπα ζε απηέο ηηο πεξηνξηζηηθέο επηδξάζεηο ζηνλ πιεζσξηζκφ ζα ιεηηνπξγήζνπλ νη απμήζεηο ηηκψλ βαζηθψλ αγαζψλ (πρ. ειεθηξηθφ ξεχκα) θαη έκκεζσλ θφξσλ (εμίζσζε εηδηθνχ θφξνπ ζην πεηξέιαην ζέξκαλζεο θαη θίλεζεο απφ ην θζηλφπσξν), πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ νη δεκνζηνλνκηθνί ζηφρνη, κε ηελ α- λαζρεηηθή δπλακηθφηεηά ηνπο ζηελ απνθιηκάθσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ λα ζεσξείηαη πάλησο πεξηνξηζκέλε. Γεδνκέλσλ ησλ παξαπάλσ αλακελφκελσλ επηδξάζεσλ, ν πιεζσξηζκφο πξνβιέπεηαη λα θηλεζεί ην 2012 ζε επίπεδν ιίγν ρακειφηεξν ηνπ 1%. 19

20 Δηδηθφ ζέκα: «Δπηπηψζεηο εθαξκνγήο πξνγξάκκαηνο Δζεινληηθήο Αληαιιαγήο Νκνιφγσλ κε ηε Ππκκεηνρή ηνπ Ηδησηηθνχ Ρνκέα» Πην ηειεπηαίν θεθάιαην ηεο έθζεζεο παξνπζηάδεηαη πηζαλφηαηα ε ζεκαληηθφηεξε εμέιημε ζην δήηεκα ηεο δηαρείξηζεο ηνπ ειιεληθνχ δεκφζηνπ ρξένπο, ην πξφγξακκα Δζεινληηθήο Αληαιιαγήο Νκνιφγσλ κε ηε Ππκκεηνρή ηνπ Ηδησηηθνχ Ρνκέα (PSI), καδί κε κηα αλάιπζε βησζηκφηεηάο ηνπ. Απφ ηε δηεξεχλεζε ησλ παξαπάλσ αλαδεηθλχνληαη ηα νθέιε πνπ απνξξένπλ απφ ην πξφγξακκα, ην νπνίν ζε ζπλδπαζκφ κε ην λέν παθέην ρξεκαηνδφηεζεο απφ ηνπο εηαίξνπο θαη ην πξφγξακκα απνθξαηηθνπνηήζεσλ θαη αμηνπνίεζεο ηεο δεκφζηαο πεξηνπζίαο θαίλεηαη λα δεκηνπξγεί πξνυπνζέζεηο βησζηκφηεηαο ηνπ ειιεληθνχ δεκφζηνπ ρξένπο. Υζηφζν, νη θίλδπλνη πνπ ειινρεχνπλ γηα ηελ επαιήζεπζε ησλ ππνζέζεσλ ησλ δηαθφξσλ ζελαξίσλ εμέιημεο ηνπ ρξένπο εμαθνινπζνχλ λα είλαη κεγάινη, ιφγσ ηεο επξχηεξεο ξεπζηφηεηαο πνπ επηθξαηεί ζην νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ, ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη δηεζλψο. Δπίζεο, ε εξκελεία ησλ δηαθφξσλ αλαιχζεσλ γηα ηε βησζηκφηεηα ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο ζα πξέπεη λα εζηηάδεηαη ζηε δεκηνπξγία ησλ θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ καθξνρξφληα ψζηε ν ιφγνο ηνπ ρξένπο / ΑΔΞ λα εηζέιζεη ζε κηα κφληκε θαη δηαηεξήζηκε πησηηθή πνξεία, παξά ζηε κπσπηθή πξνζήισζε ζε ζπγθεθξηκέλα πνζνζηά. Δλαπφθεηηαη επνκέλσο ζηνπο αξκφδηνπο θνξείο λα αζθήζνπλ ππεχζπλε δεκνζηνλνκηθή δηαρείξηζε, πξνζεισκέλε ζηνπο ζπκθσλεζέληεο ζηφρνπο θαη ζηα πξνδηαγεγξακκέλα ρξνλνδηαγξάκκαηα, θαη λα αθνινπζήζνπλ αλαπηπμηαθέο πνιηηηθέο ηα επφκελα ρξφληα, ψζηε λα εηζέιζεη ην ρξένο ζε κηα πησηηθή δηαηεξήζηκε ηξνρηά, βειηηψλνληαο ζε αληίζεζε κε φηη γηλφηαλ ηα πξνεγνχκελα ρξφληα ηηο πξνυπνζέζεηο επεκεξίαο ησλ επφκελσλ γελεψλ. 20

21 2. ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΝ ΞΔΟΗΒΑΙΙΝΛ 2.1 Ράζεηο θαη Ξξννπηηθέο ηεο Γηεζλνχο Νηθνλνκίαο Ρν Ξαγθφζκην Ξεξηβάιινλ Ζ παγθφζκηα νηθνλνκία αλαπηχρζεθε κε ρακειφηεξνπο ξπζκνχο ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ Ζ επηβξάδπλζε ήηαλ κεγαιχηεξε ζηελ Δπξσδψλε, απφ 1,3% ην γ ηξίκελν ζε 0,7% ζην ακέζσο επφκελν, αληαλαθιψληαο ηηο επηδξάζεηο ηεο εληαηηθνπνίεζεο ζε πνιιά απφ ηα θξάηε-κέιε ηεο πξνζπάζεηαο ηηζάζεπζεο ησλ δεκνζηνλνκηθψλ αληζνξξνπηψλ πνπ δεκηνπξγήζεθαλ θαηά ηελ αληηκεηψπηζε ηεο δηεζλνχο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο. Νη αλεζπρίεο γηα εμάπισζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο θξίζεο ζε άιιεο ρψξεο ηηο Δπξσδψλεο, πέξαλ ηεο Διιάδαο, ηεο Ξνξηνγαιίαο θαη ηεο Ηξιαλδίαο, κε αληίθηππν ζηελ επξσζηία ηνπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα, ιεηηνχξγεζαλ πεξηνξηζηηθά ζηε ξεπζηφηεηα ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο. Πε φηη αθνξά νξηζκέλεο απφ ηηο πιένλ ηζρπξέο νηθνλνκίεο εθηφο Δπξσδψλεο, ε αλάπηπμε ζηηο ΖΞΑ παξνπζίαζε γηα δεχηεξν ζπλερφκελν ηξίκελν ζηελ πεξίνδν Νθησβξίνπ-Γεθεκβξίνπ πέξπζη ηάζεηο ζηαζεξνπνίεζεο, ζηελ πεξηνρή ηνπ 1,5%, ελψ ζπγθξαηεκέλε ζην ίδην, ρακειφ επίπεδν, ήηαλ ε χθεζε ζηελ Ηαπσλία ( 0,5%). Νη αλαπηπζζφκελεο ρψξεο επεξεάζηεθαλ απφ ηηο εμειίμεηο ζηελ Δπξσδψλε, θαζψο απνδπλακψζεθε ε δήηεζε γηα ηα πξντφληα ηνπο, κε απνηέιεζκα λα εμαζζελήζνπλ νη πςεινί ξπζκνί κεγέζπλζεο ησλ νηθνλνκηψλ ηνπο. Ζ πεξαηηέξσ απψιεηα αλαπηπμηαθήο δπλακηθήο ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία ζηα ηέιε ηνπ 2011, δηακφξθσζε ηε κεγέζπλζε ηνπ ΑΔΞ ηεο ζην ζχλνιν ηνπ πεξαζκέλνπ ρξφλνπ ζην 3,8%, απφ 6,2% ην Νη ηάζεηο πνπ επηθξάηεζαλ ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία θαηά ην δεχηεξν εμάκελν ηνπ 2011 ζα δηαηεξεζνχλ θαη ζα θιηκαθσζνχλ ην Ζ επηβξάδπλζε ηεο αλάπηπμεο ζηελ Δπξσδψλε θαηά πάζα πηζαλφηεηα ζα ζπλερηζηεί θαη ζα επηηαρπλζεί, εμαηηίαο ηεο εληνλφηεξεο πξνζπάζεηαο δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο αιιά θαη ηεο επηφηεξεο αχμεζεο ηεο δήηεζεο απφ ηηο αλαπηπζζφκελεο νηθνλνκίεο, νδεγψληαο ζε χθεζε, κηθξήο έθηαζεο (-0,3% κε -0,5%), βάζεη ησλ πξφζθαησλ ζρεηηθψλ εθηηκήζεσλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ΓΛΡ). Ζ ζπξξίθλσζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο δελ ζα επηηξέςεη ηελ ππνρψξεζε ηεο αλεξγίαο, πνπ παξέκεηλε πέξπζη ζε νξηαθά δηςήθην πνζνζηφ. Ζ αλεξρφκελε εγρψξηα δήηεζε ζηηο ΖΞΑ ζα αλαραηηίζεη ζε κεγάιν βαζκφ ηηο επηπηψζεηο ηεο κείσζεο ηνπ ΑΔΞ ζηελ Δπξσδψλε ζηελ νηθνλνκία ηνπο, πξνέξρεηαη φκσο ζε κεγάιν βαζκφ απφ δεκνζηνλνκηθέο παξεκβάζεηο πνπ δηαηεξνχλ ην έιιεηκκα ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ζε πςειά επίπεδα. Δπηζηξνθή ζηελ αλάπηπμε θαίλεηαη λα επηηπγράλεη ε Ηαπσλία, παξά ην ηζρπξφ πιήγκα πνπ δέρηεθε απφ ην ζεηζκφ πξηλ έλα ρξφλν. Πε φηη αθνξά ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, εθηφο απφ ηνλ αληίθηππν απφ ηελ θάκςε ηεο πξνεξρφκελεο απφ ηελ Δπξσδψλε δήηεζεο, νη νηθνλνκίεο ηνπο ζα επεξεαζηνχλ θαη απφ ηελ απνδπλάκσζε ηεο αλφδνπ ηεο εγρψξηαο δήηεζεο πνπ αλακέλεηαη λα ζεκεησζεί ζε πνιιέο απφ απηέο. Ξην ζπγθεθξηκέλα, ν ξπζκφο αλάπηπμεο γηα ηηο αλαδπφκελεο θαη αλαπηπζζφκελεο νηθνλνκίεο εθηηκάηαη ζην 5,8% ην 2012 (απφ 6,8% ην 2011), ρακειφηεξα απφ ηηο αξρηθέο εθηηκήζεηο. Νη εμειίμεηο ζηηο θχξηεο νηθνλνκηθά 21

22 ρψξεο θαη δψλεο πνπ κφιηο πεξηγξάθεθαλ, πξνβιέπεηαη λα δηακνξθψζνπλ ην ξπζκφ αλάπηπμεο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο ζην 3,3% ην 2012, ν νπνίνο είλαη ζαθψο ρακειφηεξνο ηνπ 4,0% πνπ ήηαλ ε αληίζηνηρε εθηίκεζε ζηα ηέιε ηνπ Πην πεδίν ηνπ πιεζσξηζκνχ, νη ηειεπηαίεο εθηηκήζεηο ηνπ ΓΛΡ θάλνπλ ιφγν γηα ππνρψξεζε ησλ ηηκψλ ζε παγθφζκην επίπεδν ην 2012 ζην 1,5% (απφ 2,8% ην 2011) εμαηηίαο ηνπ πεξηνξηζκνχ ηεο δήηεζεο θαη ηεο ζηαζεξνπνίεζεο, εάλ φρη ππνρψξεζεο, ησλ ηηκψλ ησλ εκπνξεπκάησλ. Πε φηη αθνξά ηελ εμέιημε ησλ πνζνζηψλ αλεξγίαο, αλακέλεηαη λα δηαθνξνπνηεζεί ζεκαληηθά κεηαμχ ησλ γεσγξαθηθψλ δσλψλ, κε ηελ αγνξά εξγαζίαο ζηηο ΖΞΑ λα παξνπζηάδεη ζεκάδηα βειηίσζεο, ελψ ζηελ Δπξσδψλε αλακέλεηαη επηδείλσζε ην Θα πξέπεη σζηφζν λα επηζεκαλζεί φηη νη εθηηκήζεηο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο πεξηβάιινληαη απφ ζεκαληηθέο αβεβαηφηεηεο, νη θπξηφηεξεο εθ ησλ νπνίσλ πξνέξρνληαη απφ ηε ξεπζηφηεηα γχξσ απφ ηηο δπλεηηθέο εμειίμεηο ζηνλ ρξεκαηνπηζησηηθφ ηνκέα. Ζ εληεηλφκελε αβεβαηφηεηα γηα ηηο δεκνζηνλνκηθέο αληζνξξνπίεο ζηελ Δπξσδψλε έρεη νδεγήζεη ζε άλνδν ηνπ θφζηνπο δαλεηζκνχ, κε απνηέιεζκα νη ζπλζήθεο ηεο δηαηξαπεδηθήο αγνξάο λα έρνπλ επηδεηλσζεί. Νη πξννπηηθέο έληνλεο πηζησηηθήο επηβξάδπλζεο (ή θαη ζπξξίθλσζεο) πνπ έ- ρνπλ δηακνξθσζεί, έρνπλ θπζηθά αληίθηππν θαη ζηα κεγέζε ηεο πξαγκαηηθήο νηθνλνκίαο. Δπηπιένλ, ε πνηφηεηα ησλ ζηνηρείσλ ελεξγεηηθνχ ησλ ηξαπεδψλ (δάλεηα) εμαθνινπζεί λα απνηειεί παξάγνληα αλεζπρίαο, θαζψο ζε ζπλζήθεο χθεζεο (ή επηβξάδπλζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο) απμάλεηαη ν δείθηεο κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ, κε 22 αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηα θεθάιαηα ησλ ηξαπεδψλ. Πε φηη αθνξά ηηο ζεκαληηθφηεξεο νηθνλνκίεο παγθνζκίσο, απηή ησλ ΖΞΑ θαηέγξαςε αχμεζε ηνπ ΑΔΞ θαηά 3% (ζε ηξηκεληαία βάζε) ην δ ηξίκελν ηνπ 2011 (απφ 1,8% ζην γ ηξίκελν ηνπ έηνπο), επηηαρχλνληαο ηελ αλάπηπμή ηεο θαη θαηαγξάθνληαο ηελ πςειφηεξε επίδνζε απφ ην β ηξίκελν ηνπ Γηα ην ζχλνιν ηνπ έηνπο, ν ξπζκφο νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο δηακνξθψζεθε ζην 1,8%, θαηαγξάθνληαο ζεκαληηθή επηβξάδπλζε ζε ζρέζε κε ην Ν βαζηθφο παξάγνληαο πνπ ζπλέβαιε ζηελ ελίζρπζε ηεο αλάπηπμεο ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ έηνπο είλαη ε αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο (πνπ απνηειεί θαη ηε βαζηθφηεξε ζπληζηψζα ηνπ ΑΔΞ), ε νπνία απμήζεθε θαηά 2,1% (απφ 1,7% ην πξνεγνχκελν ηξίκελν). Ζ δεκνζίεπζε πξφζθαησλ ζηνηρείσλ δείρλεη φηη ζπλερίδεηαη ε ε- λίζρπζή ηεο, κε αχμεζε ηφζν ησλ ιηαληθψλ πσιήζεσλ φζν θαη ησλ θαηαλαισηηθψλ δαλείσλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη δεκφζηεο δαπάλεο ζπξξηθλψζεθαλ γηα πέκπην ζπλερφκελν ηξίκελν (θαηά 4,4%), ελψ ν ξπζκφο αχμεζεο ησλ επηρεηξεκαηηθψλ επελδχζεσλ ζεκείσζε ζεκαληηθή επηβξάδπλζε (ζην 3% απφ 16% ηνπ πξνεγνχκελνπ ηξηκήλνπ). Αμίδεη σζηφζν λα αλαθεξζεί φηη νη επελδχζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ θαηαζθεπή θαηνηθηψλ εληζρχζεθαλ ζεκαληηθά θαηά 11,5% (απφ 1,5%), ζεκαηνδνηψληαο κηα αλάθακςε ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ ηνκέα. Δπίζεο, ε ζπκβνιή ηνπ εμσηεξηθνχ ηνκέα ζηε δηακφξθσζε ηνπ ΑΔΞ ήηαλ ζρεδφλ κεδεληθή, θαζψο ν ξπζκφο αχμεζεο ησλ εηζαγσγψλ εληζρχζεθε (απφ 1,2% ζε 3,8%) πιεζηάδνληαο ηηο επηδφζεηο ησλ εμαγσγψλ (απφ 4,7% ζην 4,3%, νπζηαζηηθά ακεηάβιεηνο). Ξεξλψληαο ζηηο πξψηεο εμειίμεηο θαηά ην ηξέρνλ έηνο, νη εμαγσγέο θαηέγξαςαλ ηνλ

23 Ηαλνπάξην 2012 εηήζηα αχμεζε 1,4%, ελψ νη εηζαγσγέο απμήζεθαλ θαηά 2,2%, ζπκβάιινληαο ζηε δηεχξπλζε ηνπ εκπνξηθνχ ειιείκκαηνο θαη εληζρχνληαο ηηο αλεζπρίεο γηα αξλεηηθή ζπκβνιή ηνπ εμσηεξηθνχ ηνκέα ζηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ηνπ α ηξηκήλνπ ηνπ έηνπο. Πεκάδηα βειηίσζεο εκθαλίδνληαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο, θαζψο ην Φεβξνπάξην 2012 ην πνζνζηφ αλεξγίαο δηακνξθψζεθε ζην 8,3% (απφ 9,1% ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ην πξνεγνχκελν έηνο), ζην ρακειφηεξν επίπεδν απφ ην Φεβξνπάξην Πεκεηψλεηαη φηη απφ ηνλ Νθηψβξην ηνπ 2010 θαηαγξάθεηαη ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο θάζε κήλα, ηδίσο ζηνλ ηνκέα ηεο κεηαπνίεζεο, πνπ έρεη επηθέξεη αλαζέξκαλζε ηεο θαηαλάισζεο ησλ λνηθνθπξηψλ. Πην πεδίν ηνπ πιεζσξηζκνχ, ε άλνδνο ησλ ηηκψλ ελέξγεηαο θαη ησλ θαπζίκσλ εληείλεη ηηο πηέζεηο γηα άλνδν ηνπ Γείθηε Ρηκψλ Θαηαλαισηή, ν νπνίνο απμήζεθε κε ξπζκφ 2,9% εηεζίσο ην Φεβξνπάξην ηνπ κσο, ε έληνλα αλνδηθή ηάζε ζηηο ηηκέο ησλ θαπζίκσλ αλακέλεηαη λα ππνζθάςεη ηελ αλνδηθή πνξεία ηεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο, θαη θαη επέθηαζε, ηνπ ΑΔΞ. Πηελ αλάθακςε ηεο νηθνλνκίαο ησλ Ζ.Ξ.Α. ζπκβάιιεη θαη ν δεκφζηνο ηνκέαο. Ξξφζθαηα ζηνηρεία θαηαδεηθλχνπλ φηη ην έιιεηκκα ηνπ πξνυπνινγηζκνχ κεηψζεθε θαηά πεξίπνπ 10% ην πξψην 5κελν (Νθηψβξηνο 2011 Φεβξνπάξην 2012), κε ηα έζνδα λα απμάλνληαη θαηά 2,9% θαη ηηο δαπάλεο λα κεηψλνληαη θαηά 2,5%. Πηφρνο ηεο θπβέξλεζεο γηα ην ζχλνιν ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ έηνπο ηνπ 2012 είλαη ην έιιεηκκα λα δηακνξθσζεί ζην 7-7,5% ηνπ ΑΔΞ, επίπεδν σζηφζν πνπ παξακέλεη πςειφ. πφ ηηο παξαπάλσ επηδξάζεηο, ν ξπζκφο αλάπηπμεο ζηηο Ζ.ΞΑ.. α- λακέλεηαη λα δηαηεξεζεί θέηνο ζηα επίπεδα ηνπ 2011, ζην 1,8%, βάζεη ησλ ηειεπηαίσλ εθηηκήζεσλ ηνπ ΓΛΡ. Δπηζεκαίλεηαη πάλησο φηη παξά ηα ζεκάδηα ζηαζεξνπνίεζεο ηεο ακεξηθάληθεο νηθνλνκίαο, ε ζπλερηδφκελε θξίζε ρξένπο ζηελ Δπξσδψλε ζα κπνξνχζε λα απεηιήζεη ηελ πνξεία αλάθακςήο ηεο, δεκηνπξγψληαο πεξαηηέξσ αλαηαξαρή ζηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο θαη απνδπλακψλνληαο ηελ παγθφζκηα δήηεζε. Νη δχν κεγάιεο θπζηθέο θαηαζηξνθέο ηνπ 2011 επεξέαζαλ ηελ παξαγσγή θαη ηηο εμαγσγέο ησλ κεγάισλ ηαπσληθψλ εηαηξεηψλ θαη νδήγεζαλ ζηε ζπξξίθλσζε ηεο νηθνλνκίαο ηεο Ηαπσλίαο. Ππγθεθξηκέλα, θαηά ην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο ην ΑΔΞ ηεο ρψξαο κεηψζεθε ζεκαληηθά, θαηά 2,3%, ελψ ζπλνιηθά ε πηψζε ηνπ ην 2011 άγγημε ην 0,9%. Δπηπξφζζεηα, ην 2011, γηα πξψηε θνξά κεηά απφ ηξεηο ζπλερφκελεο δεθαεηίεο, ην εκπνξηθφ ηζνδχγην ηεο Ηαπσλίαο θαηέγξαςε ζπλνιηθά έιιεηκκα ηεο ηάμεο ησλ $32 δηζ., αθνχ νη εμαγσγέο ηεο ρψξαο πξνο ηελ Δπξψπε θαη ηελ Θίλα ππνρψξεζαλ ζεκαληηθά. Ξαξά ηελ επηβξάδπλζε ηεο δήηεζεο απφ ηηο μέλεο αγνξέο θαη ηελ αλαηίκεζε ηνπ γηέλ, νη ηειεπηαίεο εθηηκήζεηο (ΓΛΡ) δηαβιέπνπλ επάλνδν ζε αλάπηπμε, ε νπνία αλακέλεηαη λα θηάζεη ην 1,7% ην 2012 θαη ην 1,6% ην Δπεξεαδφκελνο απφ ηελ επηβξάδπλζε ηεο αλάπηπμεο δηεζλψο ην 2012, ν ξπζκφο αλφδνπ ηνπ ΑΔΞ ηεο Θίλαο αλακέλεηαη λα α- πνθιηκαθσζεί, ππνρσξψληαο ζην ειάρηζην επίπεδφ ηνπ θαηά ηελ ηειεπηαία νθηαεηία. Νη πξφζθαηεο εθηηκήζεηο γηα ηελ αλάπηπμε έ- ρνπλ αλαζεσξεζεί πξνο ηα θάησ θαη πξνβιέπνπλ λα θζάζεη ην 7,5% ην 2012, φηαλ ην 2011 πιεζίαζε ην 9,2% θαη ην 2010 ην 10,4%. Ζ νηθνλνκία ηεο Θίλαο εκθαλίδεη άι- 23

24 ισζηε ζρεηηθά πςειά επίπεδα πιεζσξηζκνχ, ν νπνίνο πιεζηάδεη ην 4%, παξφιν πνπ ζπλνιηθά ην 2011 θαηάθεξε λα κεηψζεη ην ξπζκφ αλφδνπ ησλ ηηκψλ ηεο. Ραπηφρξνλα, ην έιιεηκκα ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηεο ρψξαο αλακέλεηαη λα απμεζεί ειαθξά θέηνο, ζην 1,5% ηνπ ΑΔΞ (απφ 1,1% ηνπ ΑΔΞ ην 2011). Νη εμειίμεηο απηέο νδεγνχλ ηηο αξκφδηεο αξρέο ζηε ιήςε δεκνζηνλνκηθψλ θαη λνκηζκαηηθψλ κέηξσλ, πξνθεηκέλνπ λα ζπγθξαηεζνχλ ηφζν νη απμεηηθέο ηάζεηο ηνπ δεκνζίνπ ειιείκκαηνο φζν θαη νη πιεζσξηζηηθέο πηέζεηο. Ζ επηβξάδπλζε ηεο α- λάπηπμεο ηεο Θίλαο ζα θαζνξηζηεί ζε κεγάιν βαζκφ απφ ην δηεζλέο πεξηβάιινλ θαη εηδηθφηεξα ηελ θξίζε θξαηηθνχ ρξένπο ζηελ Δπξσδψλε. Δθηηκάηαη ζρεηηθά φηη ε αχμεζε ησλ εμαγσγψλ ηεο Θίλαο πξνο ηελ ΔΔ επηβξαδχλζεθε ήδε ζεκαληηθά πέξπζη, ζην 14% απφ 32% ην Πε φηη αθνξά ηηο ηειεπηαίεο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο ζηελ Οσζία, κεηά ηηο πξνεδξηθέο εθινγέο ηνπ Καξηίνπ 2012 θαη ηελ ελίζρπζε ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ πνπ πξνεγήζεθε, αλακέλεηαη ήπηα αλαζέξκαλζε ζηηο ηδησηηθέο επελδχζεηο θαη ελίζρπζε ηεο πξφζβαζεο ζηα δηεζλή θεθάιαηα, θπξίσο σο απνηέιεζκα ηεο απνθιηκάθσζεο ηεο πνιηηηθήο αβεβαηφηεηαο. Ζ ρψξα εθηηκάηαη φηη ζα επσθειεζεί θαη απφ ηηο πςειέο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ, φπσο επίζεο θαη απφ ην ηζρπξφ ξνχβιη. Πηνλ αληίπνδα, νη δπζκελείο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, αζθνχλ ηζρπξέο πηέζεηο ζηηο πξνβιέςεηο γηα ηηο ξσζηθέο εμαγσγέο πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ, θαη αθνινχζσο ζηελ απμεηηθή ζπκβνιή ησλ ε- μαγσγψλ ζην ΑΔΞ. Υο εθ ηνχηνπ, αλακέλεηαη ζπλέρηζε ηεο αλάπηπμεο ηεο ξψζηθεο νηθνλνκίαο ην 2012, αιιά κε επηφηεξν ξπζκφ, 3,3%, έλαληη 4,1% ην Ζ επηθπιαθηηθφηεηα πνπ επηθξαηεί γηα ην εχξνο ηεο αλάθακςεο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο αληαλαθιάηαη ζηελ εμέιημε ησλ δεηθηψλ νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο, φπνπ ελψ παξαηεξείηαη κηα βειηίσζε ην α ηξίκελν ηνπ 2012, νη εθηηκήζεηο γηα ηελ παξνχζα θαηάζηαζε θαηέγξαςαλ νξηαθή ππνρψξεζε. Νη ζρεηηθνί δείθηεο νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο, πνπ πεξηέρνληαη ζην World Economic Survey, ην νπνίν δηεμάγεηαη απφ ην Ηλζηηηνχην IFO ηεο Γεξκαλίαο, εληζρχνληαη γηα πξψηε θνξά κεηά ην β ηξίκελν ηνπ 2011, ελψ ν δείθηεο πνπ εθθξάδεη ηηο εθηηκήζεηο γηα ηελ παξνχζα θαηάζηαζε κεηψλεηαη γηα 3 ν ζπλερφκελν ηξίκελν. Ρα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο θαηαδεηθλχνπλ φηη ε αλάθακςε ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο ζα είλαη δχζθνιε θαη ζαθψο επηφηεξε απ φηη είρε αξρηθά εθηηκεζεί. 24

25 Ξίλαθαο 2.1 Γηεζλέο Ξεξηβάιινλ - Γηεζλέο Λνκηζκαηηθφ Ρακείν (εηήζηα % κεηαβνιή, ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο) ΖΞΑ 3,0 1,8 1,8 2,2 Ηαπσλία 4,4-0,9 1,7 1,6 Αλαπηπζζφκελε Αζία 9,5 7,9 7,3 7,8 Θίλα 10,4 9,2 8,2 8,8 ASEAN-5 6,9 4,8 5,2 5,6 Δπξσδψλε 1,9 1,6-0,5 0,8 Θνηλνπνιηηεία Αλεμάξηεησλ Θξαηψλ (CIS) 4,6 4,5 3,7 3,8 εθ ησλ νπνίσλ Οσζία 4,0 4,1 3,3 3,5 Κέζε Αλαηνιή θαη Βφξεηα Αθξηθή 4,3 3,1 3,2 3,6 πνζαράξηα Αθξηθή 5,3 4,9 5,5 5,3 Ξαγθφζκηα νηθνλνκία 5,2 3,8 3,3 3,9 Αλαπηπζζφκελε Αζία: Βηεηλάκ, Ηλδία, Ηλδνλεζία, Θίλα, Καιαηζία, Ρατιάλδε, Φηιηππίλεο. ASEAN5: Βηεηλάκ, Ηλδνλεζία, Καιαηζία, Ρατιάλδε, Φηιηππίλεο. Κέζε Αλαηνιή θαη Βφξεηα Αθξηθή: Αίγππηνο, Αιγεξία, Καξφθν, Ζλ. Αξαβηθά Δκηξάηα, Ηνξδαλία, Ηξάθ, Ηξάλ, Θαηάξ, Θνπβέηη, Ιίβαλνο, Ιηβχε, Καπξηηαλία, Κπαρξέηλ, Νκάλ, Πανπδηθή Αξαβία, Πνπδάλ Ππξία, εκέλε, Ρδηκπνπηί, Ρπλεζία. πνζαράξηα Αθξηθή: Αγθφια, Αηζηνπία, Αθηή Διεθαληνζηνχ, Γθακπφλ, Ηζεκεξηλή Γνπηλέα, Θακεξνχλ, Θέλπα, Θνλγθφ, Καπξίθηνο, Κπνηζνπάλα, Λακίκπηα, Ληγεξία, Λφηηα Αθξηθή, Νπγθάληα, Ξξάζηλν Αθξσηήξη, Πευρέιιεο, Πνπαδηιάλδε, Ραλδαλία, Ρζαλη, θ.α. Ξεγή: World Economic Outlook Update, IMF, January 2012 Ξίλαθαο 2.2 IFO - Δθηηκήζεηο γηα ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία (Γείθηεο, 2005=100) Ρξίκελν / Έηνο Νηθνλνκηθφ Θιίκα Ξαξνχζα Θαηάζηαζε I/10 II/10 IΗΗ/10 IV/10 Η/11 ΗΗ/11 ΗΗΗ/11 ΗV/11 I/12 99,5 104,1 103,2 98,6 106,8 107,7 97,7 78,7 82,4 67,3 80,4 93,5 95,3 102,8 108,4 99,1 86,0 84,1 Ξξνζδνθίεο 129,8 126,3 112,3 101,8 110,5 107,0 96,5 71,9 80,7 Ξεγή: IFO, World Economic Survey, WES 02/2012 Ξίλαθαο 2.3 IFO - Γείθηεο νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο ζηηο νηθνλνκηθέο δψλεο (2005=100) Ρξίκελν / Έηνο I/10 II/10 III/10 IV/10 Η/11 IΗ/11 ΗΗΗ/11 IV/11 I/12 Βφξεηα Ακεξηθή 90,4 95,4 88,7 82,8 104,6 98,7 81,2 69,5 87,9 Γπηηθή Δπξψπε 98,3 99,3 102,2 105,2 113,2 115,1 105,2 81,4 82,4 Αζία 108,8 113,2 107,9 95,6 105,3 101,8 94,7 77,2 74,6 Ξεγή: IFO, World Economic Survey, WES 02/

26 Αλαιπηηθφηεξα, ν δείθηεο νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία ην α ηξίκελν ηνπ έηνπο ζεκείσζε κηθξή αχμεζε ζε ζχγθξηζε κε ην ακέζσο πξνεγνχκελν ηξίκελν (Ξίλαθαο 2.2). Ξαξφια απηά, ν δείθηεο εμαθνινπζεί λα παξακέλεη ρακειφηεξα απφ ηνλ καθξνρξφλην κέζν φξν ηνπ (96,9 κνλάδεο). Ζ βειηίσζε ηνπ ελ ιφγσ δείθηε νθείιεηαη απνθιεηζηηθά ζηηο ειαθξψο πην αηζηφδνμεο εθηηκήζεηο γηα ηηο πξννπηηθέο ηεο θαηάζηαζεο ηεο νηθνλνκίαο ηνπο επφκελνπο 6 κήλεο. ζνλ αθνξά ζηηο πξνζδνθίεο γηα ηελ πνξεία ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο, απηέο θαηέγξαςαλ βειηίσζε, χζηεξα απφ 3 ζπλερφκελα ηξίκελα επηδείλσζεο ηνπ ζρεηηθνχ δείθηε, θπξίσο ιφγσ ηεο άξζεο ησλ αλεζπρηψλ γηα πιεζσξηζηηθέο πηέζεηο θαη ηεο πξνζδνθίαο φηη ηα επηηφθηα ζα παξακείλνπλ ζηαζεξά βξαρπρξφληα ή/θαη ζα θαηαγξάςνπλ κηθξή κείσζε ηνπο επφκελνπο 6 κήλεο. Αληηζέησο, ε αμηφινγε ηεο ηξέρνπζαο θαηάζηαζεο παξέκεηλε γηα αθφκε έλα ηξίκελν αξλεηηθή, κε ην ξπζκφ κείσζεο ηνπ ζρεηηθνχ δείθηε φκσο λα κεηψλεηαη ζεκαληηθά ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε πεξίνδν. Πε γεληθέο γξακκέο νη ηάζεηο γηα ηελ πνξεία ηεο παγθφζκηαο αλάπηπμεο αιιάδνπλ ειαθξά, κε ηηο πξνζδνθίεο γηα αλάθακςε λα πξνέξρνληαη απφ ηηο ΖΞΑ, ελψ νη αλαπηπμηαθέο πξννπηηθέο γηα ηηο αλαδπφκελεο νηθνλνκίεο είλαη πιένλ επηφηεξεο θαη αλακέλεηαη αθφκα ιχζε ζηε θξίζε ρξένπο ηεο Δπξψπεο, επεξεάδνληαο αξλεηηθά ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία. Πε επίπεδν νηθνλνκηθψλ δσλψλ (Ξίλαθαο 2.3), ην νηθνλνκηθφ θιίκα βειηηψζεθε ζεκαληηθά ζηε Βφξεηα Ακεξηθή, αληηζηξέθνληαο ηελ θαζνδηθή πνξεία πνπ θαηαγξάθνληαλ ηα δπν πξνεγνχκελα ηξίκελα. Πηε Βφξεηα Ακεξηθή, θαη ηδίσο ζηηο ΖΞΑ, ζεκεηψζεθε βειηίσζε ηδηαίηεξα ζηελ αμηνιφγεζε ηεο ηξέρνπζαο θαηάζηαζεο ηεο νηθνλνκίαο, ελψ 26 πην ζεηηθέο είλαη νη εθηηκήζεηο γηα ηηο πξννπηηθέο ηνπο επφκελνπο 6 κήλεο, ζε ζρέζε κε ηηο αληίζηνηρεο πξνζδνθίεο πξηλ 3 κήλεο. Θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ αληηζηξνθή ηνπ θιίκαηνο απνηέιεζαλ ηα ζηνηρεία γηα ηελ αγνξά εξγαζίαο ζηηο ΖΞΑ ηνλ Ηαλνπάξην, φπνπ ε αλεξγία κεηψζεθε ζρεδφλ ζε ρακειφ ηξηεηίαο (ζην 8,3%), κε ηνλ αξηζκφ ησλ λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο λα είλαη κεγαιχηεξνο απφ απηέο πνπ ράζεθαλ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Πηε Γπηηθή Δπξψπε ην νηθνλνκηθφ θιίκα κεηαβιήζεθε νξηαθά ζεηηθά, εμαηηίαο ησλ πην αηζηφδνμσλ πξννπηηθψλ γηα ηνπο επφκελνπο 6 κήλεο. Ζ αξλεηηθή αμηνιφγεζε φκσο ηεο ηξέρνπζαο θαηάζηαζεο ηεο νηθνλνκίαο ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν ηξίκελν εληζρχεη ηνλ ζθεπηηθηζκφ γηα ηε δηαηεξεζηκφηεηα ηεο αλνδηθήο ηάζεο. Ζ θξίζε ζηελ επξσδψλε παξακέλεη, θαη παξά ηελ απνκάθξπλζε ηνπ θηλδχλνπ γηα πηζησηηθή αζθπμία χζηεξα απφ ηηο θηλήζεηο ζηήξημεο ηεο ΔΘΡ, ε αλεζπρία γηα ηελ θεθαιαηαθή ελίζρπζε ησλ ηξαπεδψλ δηαηεξείηαη, κε ηηο ηξάπεδεο λα είλαη επηθπιαθηηθέο ζηε ρνξήγεζε πηζηψζεσλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ηα ζηνηρεία γηα ηελ Αζία δείρλνπλ κηα επηβξάδπλζε, κε ηνλ δείθηε ηνπ νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο λα ζπλερίδεη ηελ θαζνδηθή ηνπ πνξεία γηα 4ν ζπλερφκελν ηξίκελν. Ζ θπξία αηηία γηα ηελ ππνρψξεζε ηνπ δείθηε αθφκα ρακειφηεξα απφ ηνλ καθξνρξφλην κέζν φξν είλαη ε πην αξλεηηθή αμηνιφγεζε γηα ηελ ηξέρνπζα θαηάζηαζε ηεο νηθνλνκίαο, ελψ νη πξννπηηθέο γηα ηελ επφκελε πεξίνδν είλαη επηθπιαθηηθέο. Νηθνλνκίεο ηεο ΔΔ θαη ηεο Δπξσδψλεο Γηα ην ζχλνιν ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο ην ΑΔΞ ζηελ ΔΔ-27 εθηηκάηαη φηη απμήζεθε θαηά 1,5%, ελψ ζηελ Δπξσδψλε ν ξπζκφο αλάπηπμεο δηακνξθψζεθε ζην 1,4% (απφ

27 2% θαη 1,9% αληίζηνηρα ην 2010) 3, ζχκθσλα κε ηηο ηειεπηαίεο εθηηκήζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. Δληνχηνηο, ε απψιεηα ηεο αλαπηπμηαθήο δπλακηθήο ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο απνδείρζεθε κεγαιχηεξε απφ ηηο αξρηθέο εθηηκήζεηο. Πχκθσλα κε ηηο πξνζσξηλέο εθηηκήζεηο ηεο Eurostat, ην δ ηξίκελν ηνπ 2011 ην ΑΔΞ κεηψζεθε θαηά 0,3% ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν ηξίκελν. Πε εηήζηα βάζε ν ξπζκφο αλάπηπμεο ππνρψξεζε ην ηειεπηαίν ηξίκελν πέξπζη ζην 0,9% ζηελ ΔΔ-27 θαη ζην 0,7% ζηελ Δπξσδψλε (έλαληη 1,4% θαη 1,3% αληίζηνηρα ην γ ηξίκελν) 4. Ζ εγρψξηα δήηεζε θαίλεηαη φηη είρε ηε κεγαιχηεξε ζπκβνιή ζηελ επηβξάδπλζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Νη εθηηκήζεηο γηα ηελ πνξεία ηνπ ΑΔΞ ζηελ ΔΔ-27 θαη ζηηο ρψξεο ηεο Δπξσδψλεο αλαζεσξήζεθαλ επί ηα ρείξσ ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2012 θαη πιένλ θαηαιήγνπλ ζε κεδεληθή αλάπηπμε ζηελ ΔΔ-27 θαη ζε κηθξή χθεζε (- 0,3%) ζηελ Δπξσδψλε ην 2012 (αλαζεψξεζε θαηά 0,6 θαη 0,8 πνζνζηηαίεο κνλάδεο ηνπ ΑΔΞ αληίζηνηρα απφ ηηο πξνεγνχκελεο). Πε επίπεδν ηξηκήλνπ, αλακέλεηαη αλάθακςε ην β εμάκελν ηνπ 2012, κε επηφηεξνπο ξπζκνχο απ φηη είρε αξρηθά πξνβιεθζεί, αληαλαθιψληαο κηα πην ζηαδηαθή επηζηξνθή ηεο επηρεηξεκαηηθήο θαη θαηαλαισηηθήο εκπηζηνζχλεο. Ν βαζηθφο ιφγνο γηα απηή ηελ αλαζεψξεζε ησλ εθηηκήζεσλ ήηαλ ε απνδπλάκσζε ηεο πξννπηηθψλ αλάπηπμεο ζην ηέινο ηνπ 2011, παξάιιεια κε ηε κεγάιε επηδείλσζε ηεο εκπηζηνζχλεο, ηελ επηβξάδπλζε ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο θαη ηηο πην αδχλακεο πξννπηηθέο ηνπ δηεζλνχο πεξηβάιινληνο, θαζψο θαη ε ζπλερηδφκελε αβεβαηφηεηα πνπ απνξξέεη απφ ηελ θξίζε ρξένπο. 3 Interim Forecast, European Commission, February News Release Flash Estimate for 4Q2011, 26/ /02/2012 Θαηαιπηηθφ ξφιν δηαδξακάηηζε θαη ε πηνζέηεζε πξφζζεησλ κέηξσλ δεκνζηνλνκηθήο ιηηφηεηαο απφ πνιιά θξάηε-κέιε, θαζψο ε ρξίζε ρξένπο ζηελ επξσδψλε ζπλερίδεηαη θαη επηβαξχλεη ηηο βξαρππξφζεζκεο αλαπηπμηαθέο πξννπηηθέο. Νη δηαθνξέο ζην επίπεδν πξφζβαζεο ησλ δηαθφξσλ νηθνλνκηψλ ζην δηεζλέο εκπφξην θαη ζηε αληαγσληζηηθή ηνπο ζέζε παγθνζκίσο, θαζψο θαη ε δηαθνξεηηθή θαηάζηαζε ησλ δεκνζηψλ νηθνλνκηθψλ ησλ θξαηψλκειψλ ή/θαη επξσζηία ησλ εγρψξησλ ηξαπεδηθψλ ζπζηεκάησλ, απνηεινχλ ζεκαληηθνχο παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηηο δηαθνξνπνηήζεηο θαη απνθιίζεηο ζηνπο ξπζκνχο α- λάπηπμεο ησλ δηαθφξσλ ρσξψλ-κειψλ ηεο ΔΔ. Γηα παξάδεηγκα, ην 2012 αλακέλεηαη ζπξξίθλσζε ζε ρψξεο φπσο ε Διιάδα (- 4,3%) θαη ε Ξνξηνγαιία (-3,3%), φηαλ ν- ξηζκέλα λέα θξάηε-κέιε φπσο ε Ξνισλία θαη Ιηζνπαλία αλακέλεηαη λα θαηαγξάςνπλ ηθαλνπνηεηηθνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο (+2,5% θαη +2,3% αληίζηνηρα). Ζ επηβξάδπλζε ησλ ξπζκψλ αλάπηπμεο ην 2012 αλακέλεηαη λα επεξεάζεη φιεο ηηο ζπληζηψζεο ηνπ ΑΔΞ. Νη εμαγσγέο, πνπ απνηέιεζαλ ηνλ αλαπηπμηαθφ θαηαιχηε ην 2012, ζα κεηψζνπλ ηε ζπκβνιή ηνπο ζηελ αχμεζε ηνπ ΑΔΞ ιφγσ ηεο κείσζεο ηεο δπλακηθήο ηνπ παγθφζκηνπ εκπνξίνπ. Ζ ζρεηηθά ηζρπξή αλάθακςε ησλ επξσπατθψλ εμαγσγψλ ηε δηεηία δελ ζπλνδεχηεθε απφ κεγάιε αχμεζε ζηηο ηδησηηθέο επελδχζεηο, πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζεί πεξαηηέξσ ε αληαγσληζηηθφηεηα ησλ επξσπατθψλ πξντφλησλ. Ν αθαζάξηζηνο ζρεκαηηζκφο παγίνπ θεθαιαίνπ απμήζεθε κε ρακεινχο ξπζκνχο ην 2011 (+1,9% εηεζίσο ζηελ ΔΔ-27, +2,0% εηεζίσο ζηελ Δπξσδψλε), ηδηαίηεξα ην 2 ν 27

28 θαη 3 ν ηξίκελν ηνπ έηνπο. Γηα ην 2012, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή εθηηκά πεξαηηέξσ ε- πηβξάδπλζε ησλ ξπζκψλ αχμεζεο ησλ ε- πελδχζεσλ (+0,8% θαη +0,5% εηεζίσο ζε ΔΔ-27 θαη Δπξσδψλε αληίζηνηρα), κε ζαθή εμαζζέληζε ησλ επελδπηηθψλ θηλήηξσλ απφ ηηο εηαηξίεο ιφγσ ησλ αδχλακσλ πξννπηηθψλ γηα ην εκπφξην θαη ηελ εγρψξηα δήηεζε. Δπηπιένλ, ηα ζπκπίεζε ηεο εηαηξηθήο θεξδνθνξίαο θαη ηα πξνβιήκαηα ξεπζηφηεηαο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηνκέα ζα επεξεάζνπλ αξλεηηθά ηε ξνπή πξνο επελδχζεηο. Ζ θαηαλάισζε θηλήζεθε ζε κέηξηα επίπεδα ην 2011 (+0,4% εηεζίσο ζηελ ΔΔ-27 θαη +0,5% ζηελ Δπξσδψλε), παξά ηε κηθξή α- λάθακςε ηεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο ην γ ηξίκελν ηνπ έηνπο. Νη αδχλακεο πξννπηηθέο ηεο αγνξάο εξγαζίαο, ε ππνηνληθή θαηαλαισηηθή εκπηζηνζχλε, ε ζπλερηδφκελε απνκφριεπζε ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ζε πνιιά θξάηε-κέιε θαη ε αξλεηηθή επίπησζε ησλ κέηξσλ δεκνζηνλνκηθήο ιηηφηεηαο, αλακέλεηαη λα έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ νξηαθή κφλν αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο ζην ηξέρνλ έηνο, θαηά 0,4% ζε ακθφηεξεο ΔΔ-27 θαη Δπξσδψλε. Αλαθνξηθά κε ηηο εμειίμεηο ζηνλ ρξεκαηνπηζησηηθφ ηνκέα, εληείλνληαη νη ελδείμεηο γηα πεξαηηέξσ επηβξάδπλζε ηεο πηζησηηθήο επέθηαζεο, ρσξίο σζηφζν λα απεηιείηαη ε ΔΔ κε πηζησηηθή αζθπμία. Πεκαληηθφ ξφιν έπαημαλ νη παξεκβάζεηο ηεο ΔΘΡ ηειεπηαία, κε ηελ παξνρή ξεπζηφηεηαο ζην ζχζηεκα θαη ηε δηεχξπλζε ησλ επηιέμηκσλ εγγπήζεσλ, βειηηψλνληαο ηε δηάζεζε γηα ξίζθν. Υο εθ ηνχηνπ, νη ρξεκαηαγνξέο δείρλνπλ ζεκάδηα ζηαζεξνπνίεζεο, απνζπκπηέδνληαο ην θφζηνο δαλεηζκνχ ζηα θξαηηθά νκφινγα ησλ ρσξψλ-κειψλ. Ξαξά ην γεγνλφο φηη ε πξνζθνξά πηζηψζεσλ θαη ε επέθηαζε ησλ ρνξεγήζεσλ παξνπζηάδνπλ κεγάιεο δηαθνξνπνηήζεηο κεηαμχ ησλ ρσξψλ-κειψλ, νη πηέζεηο πνπ αζθνχληαη ζηηο πηζησηηθέο ζπλζήθεο δελ αλακέλεηαη λα επεξεάζνπλ ζεκαληηθά ηηο επελδχζεηο θαη ηελ θαηαλάισζε, θαζψο θαη ε δήηεζ πηζηψζεσλ παξακέλεη ρακειή. Δπίζεο, παξά ηηο αξρηθέο αλεζπρίεο, ε αλαθεθαιαηνπνίεζε ησλ επξσπατθψλ ηξαπεδψλ ζπλερίδεηαη θαλνληθά. Πην πεδίν ηεο αγνξάο εξγαζίαο, ην δ ηξίκελν ηνπ 2011 ε κεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο ήηαλ αξλεηηθή (-0,1% ζε ΔΔ-27 θαη Δπξσδψλε), γηα πξψηε θνξά απφ ηελ άλνημε ηνπ Ξαξά ην γεγνλφο φηη ε κείσζε ήηαλ ζρεηηθά κηθξή, απνηειεί έλδεημε φηη ε βειηίσζε ηεο δπλακηθήο ηεο απαζρφιεζεο ζε νξηζκέλα θξάηε-κέιε δελ κπνξεί πιένλ λα αληηζηαζκίζεη ηελ επηδείλσζε ηεο αλεξγίαο ζε ρψξεο πνπ αληηκεησπίδνπλ κεγάιεο δηαξζξσηηθέο πξνζαξκνγέο. Ρν πνζνζηφ αλεξγίαο ηνλ Γεθέκβξην 2011 δηακνξθψζεθε ζην 10,4% ζηελ Δπξσδψλε (9,9% ζηελ ΔΔ-27). Νη κεγαιχηεξεο απμήζεηο ζηελ αλεξγία πξνήιζαλ απφ ρψξεο πνπ βξίζθνληαη ζε δηαδηθαζία καθξννηθνλνκηθήο πξνζαξκνγήο, κε ην 95% απηήο ηεο αχμεζεο λα νθείιεηαη ζηα απνηειέζκαηα ζηελ Διιάδα, ζηελ Ξνξηνγαιία θαη ζηελ Ηζπαλία. Γηα ην 2012, ε επηδείλσζε ησλ νηθνλνκηθψλ πξννπηηθψλ αλακέλεηαη λα αθήζεη ην απνηχπσκά ηεο θαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο, κε ηα πνζνζηά αλεξγίαο λα απμάλνληαη ηφζν ζε ΔΔ-27 (9,8%) φζν θαη ζηελ Δπξσδψλε (10,1%), ιακβάλνληαο ππφςε θαη ην φηη νη εμειίμεηο ζε επίπεδν απαζρφιεζεο έπνληαη ηεο πνξείαο ηνπ ΑΔΞ κε κηα ρξνληθή πζηέξεζε απφ 2 έσο 4 ηξίκελα. 28

29 Ξίλαθαο 2.4 Βαζηθά Καθξννηθνλνκηθά Κεγέζε, ΔΔ27, Δπξσδψλε (εηήζηεο % κεηαβνιέο) ΔΔ-27 Δπξσδψλε ΑΔΞ 2,0 1,5 0,0* 1,9 1,4-0,3* Ηδησηηθή Θαηαλάισζε 1,0 0,4 0,4 0,9 0,5 0,4 Γεκφζηα Θαηαλάισζε 0,7 0,3-0,2 0,5 0,1-0,2 Δπελδχζεηο -0,3 1,9 0,8-0,5 2,0 0,5 Απαζρφιεζε -0,6 0,4 0,1-0,5 0,3 0,0 Αλεξγία (%) 9,7 9,7 9,8 10,1 10,0 10,1 Ξιεζσξηζκφο 2,1 3,1 2,3* 1,6 2,7 2,1* Δμαγσγέο αγαζψλ ππεξεζηψλ 10,8 6,3 3,6 11,3 6,1 3,4 Δηζαγσγέο αγαζψλ ππεξεζηψλ 9,8 4,6 2,9 9,6 4,8 3,0 Ηζνδχγην Γελ. Θπβέξλεζεο (% ηνπ ΑΔΞ) -6,6-4,7-3,9-6,2-4,1-3,4 Σξένο Γελ. Θπβέξλεζεο (% ηνπ ΑΔΞ) 80,3 82,5 84,9 85,6 88,0 90,4 Ηζνδχγην Ρξερνπζψλ. Ππλαιιαγψλ (% ηνπ ΑΔΞ) Ξεγή: European Economic Forecast, Spring 2011, European Commission, May 2011, * Interim Forecast, European Commission, February ,8-0,8-0,4-0,4-0,6-0,5 Ν πιεζσξηζκφο ην 2011 δηακνξθψζεθε ζε ζπγθξηηηθά πςειά επίπεδα εμαηηίαο ηεο αλφδνπ ησλ ηηκψλ ελέξγεηαο θαη ηεο αχμεζεο ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο ζε αξθεηά θξάηε-κέιε. Γηα ην ζχλνιν ηνπ έηνπο, ν ε- λαξκνληζκέλνο πιεζσξηζκφο δηακνξθψζεθε ζην 2,7% ζηελ Δπξσδψλε (2,9% ην δ ηξίκελν ηνπ 2011) θαη ζην 3,1% ζηελ ΔΔ-27 (3,2% ην δ ηξίκελν ηνπ 2011), πςειφηεξα απφ ηηο αξρηθέο εθηηκήζεηο. Γηα ην 2012, ν πιεζσξηζκφο αλακέλεηαη λα ζηαζεξνπνηεζεί ζην 2,3% ζηελ ΔΔ-27 θαη ζην 2,1% ζηελ Δπξσδψλε, εμαηηίαο ησλ πησηηθψλ ηάζεσλ πνπ παξαηεξνχληαη ζηηο ηηκέο ησλ εκπνξεπκάησλ θαη ηεο επηβξάδπλζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, θαζψο επίζεο θαη ιφγσ ηεο εμαζζέληζεο ησλ επηπηψζεσλ πνπ νδήγεζαλ ζηελ αχμεζε ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνο (αχμεζε ηηκψλ ελέξγεηαο, πςειφηεξε έκκεζε θνξνινγία). Ξαξά ηελ πξνο ηα θάησ αλαζεψξεζε ησλ ξπζκψλ κεηαβνιήο ηνπ ΑΔΞ ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο, ε εμέιημε ησλ πξφδξνκσλ δεηθηψλ, φπσο ν δείθηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο 5 θαη νη δείθηεο νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο (DG EG- FIN), αληαλαθινχλ έζησ πεξηνξηζκέλε βειηίσζε ηνπ θιίκαηνο, ε νπνία νπζηαζηηθά ζα πξέπεη λα εξκελεπζεί σο ζηαζεξνπνίεζε, πξνο ην παξφλ, ηνπ νηθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο θαη πεξηνδηθή άξζε ηεο επξχηεξεο αβεβαηφηεηαο. Αλαιπηηθφηεξα, ν δείθηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο γηα ηελ Δπξσδψλε ζπλέρηζε ηελ αλνδηθή πνξεία πνπ θαηαγξάθεη απφ ηελ αξρή ηνπ έηνπο, θπξίσο ιφγσ ησλ ιηγφηεξν απαηζηφδνμσλ εθηηκήζεσλ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ θαηαλαισηψλ. Θα πξέπεη σζηφζν λα ζεκεησζεί φηη ν δείθηεο εμαθνινπζεί λα θηλείηαη ζε αξλεηηθφ έδαθνο, παξέρνληαο έηζη ελδείμεηο φηη ην β ηξίκελν ηνπ 2012 πξννησλίδεηαη κεδεληθή (ή νξηαθά αξλεηηθή) κεηαβνιή ηνπ ΑΔΞ ζηελ Δπξσδψλε, ζε ζρέζε κε ην ακέζσο πξνεγνχκελν ηξίκελν. 5 Ρν εξεπλεηηθφ θέληξν Center of Economic Policy Research ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Ρξάπεδα ηεο Ηηαιίαο εθηηκά θάζε κήλα ηνλ πξφδξνκν δείθηε νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο -COIN γηα ηελ Δπξσδψλε O δείθηεο ζπληζηά πξφβιεςε ηεο εμέιημεο ηνπ θαη πξνθχπηεη απφ ηε ζχλζεζε πνηθίισλ δηαθνξεηηθψλ δεδνκέλσλ, φπσο ε πνξεία ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο, ησλ ηηκψλ, ζηνηρείσλ απφ ηελ αγνξά εξγαζίαο, θαζψο θαη ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ. 29

30 Γηάγξακκα 2.1 Κεληαίνο Γείθηεο -CΝΗΛ ηνπ CEPR Κήλαο Ξεγή: CEPR ( Ξίλαθαο 2.5 Δπξ. Δπηηξνπή Γείθηεο Νηθνλνκηθνχ Θιίκαηνο ΔΔ-27 & Δπξσδψλεο ( =100)* Ηαλ-11 Φεβ-11 Καξ-11 Απξ-11 Κάη-11 Ηνπλ-11 Ηνπι-11 Απγ-11 Πεπη-11 Νθη-11 Λνε-11 Γεθ-11 ΔΔ ,5 107,0 106,8 104,7 104,9 104,1 101,9 97,1 93,6 93,6 92,6 91,6 Δπξσδψλε 80,6 83,5 82,6 78,8 78,6 75,0 75,8 78,3 75,5 73,0 74,0 75,7 Κήλαο Ηαλ-12 Φεβ-12 Καξ-12 Απξ-12 Κάη-12 Ηνπλ-12 Ηνπι-12 Απγ-12 Πεπη-12 Νθη-12 Λνε-12 Γεθ-12 ΔΔ-27 92,8 93,9 Δπξσδψλε 74,9 74,9 *Απφ ηνλ Κάην ηνπ 2010, ηα ζηνηρεία ησλ εξεπλψλ ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ην νηθνλνκηθφ θιίκα, ηαμηλνκνχληαη πιένλ ζχκθσλα κε ηελ λέα NACE Rev. 2 ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πνπ αληηζηνηρεί ζηελ εζληθή ΠΡΑΘΝΓ 08 Ξεγή: European Commission (DG ECFIN), February 2012 Δπίζεο, νη δείθηεο νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο ζε Δπξσδψλε θαη ΔΔ-27, νη νπνίνη ζηελ Διιάδα εθηηκψληαη απφ ην ΗΝΒΔ, θαηαγξάθνπλ βειηίσζε ην ηειεπηαίν δηάζηεκα (έζησ θαη νξηαθή). Ρνλ Φεβξνπάξην παξαηεξήζεθε αχμεζε ηνπ ελ ιφγσ δείθηε ζηελ Δπξσδψλε, γηα δεχηεξν ζπλερφκελν κήλα. Ξαξφκνηα ηάζε εκθαλίδεηαη θαη ζε επίπεδν ΔΔ-27. Υζηφζν, νη δείθηεο απέρνπλ αθφκα απφ ην καθξνρξφλην κέζν φξν θαη ζηηο δπν δψλεο, ελψ ε αλάθακςε ηνπ Φεβξνπαξίνπ νθείιεηαη ζε πςειφηεξεο πξνζδνθίεο ζε φινπο ηνπ ηνκείο (Βηνκεραλία, Ιηαληθφ Δκπφξην, Θαηαζθεπέο) εθηφο απφ ηηο πεξεζίεο, φπνπ θαηαγξάθεηαη νξηαθή ππνρψξεζε. Ζ κηθξή βειηίσζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ πξνζδνθηψλ νπζηαζηηθά αληαλαθιά ηελ ππνρψξεζε ησλ αλεζπρηψλ γηα επηδείλσζε ηεο θξίζεο ζηελ επξσδψλε. Ξαξάιιεια, ν δείθηεο θαηαλαισηηθήο εκπηζηνζχλεο βειηηψζεθε νξηαθά ηνλ Φεβξνπάξην θαη ζηηο δπν δψλεο, εμέιημε ε νπνία εθπνξεχεηαη απφ ηελ άλνδν ησλ πξνζδνθηψλ ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ σο πξνο ηε κειινληηθή νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ λνηθνθπξηψλ θαη ηεο ρψξαο ηνπο. 30

31 2.2 Ρν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ ζηελ Διιάδα Α) Νηθνλνκηθφ θιίκα Νη έξεπλεο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο ηνπ ΗΝΒΔ αληαλαθινχλ ηηο δπζκελείο εμειίμεηο ζηελ νηθνλνκία ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο, αιιά θαη ηελ εληεηλφκελε απαηζηνδνμία ησλ θαηαλαισηψλ. Ζ κέρξη πξφηηλνο εθηεηακέλε αβεβαηφηεηα γηα ην ζπλνιηθφ νηθνλνκηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο ρψξαο θαη ηε ρξεκαηνδφηεζή ηεο κε λέν δάλεην δελ επέηξεςε ππνρψξεζε ησλ απαηζηφδνμσλ πξνβιέςεσλ. Ζ επηθχξσζε απφ ηε Βνπιή ηνπ λένπ Κλεκνλίνπ, αλ θαη ζπλέβαιε ζηελ άξζε ηνπ λνκηζκαηηθνχ θηλδχλνπ, δελ ακβιχλεη ηελ αβεβαηφηεηα γηα ηελ νηθνλνκηθή πνξεία ηεο ρψξαο, θαζψο απηφ πεξηιακβάλεη έλα επξχ πξφγξακκα δηαξζξσηηθψλ παξεκβάζεσλ, νη νπνίεο ζε βξαρππξφζεζκν ηνπιάρηζηνλ νξίδνληα, ζα εληείλνπλ ηελ χθεζε θαη ηελ αλεξγία, κε απνηέιεζκα ηε λέα κείσζε ησλ πξαγκαηηθψλ εηζνδεκάησλ θαη ησλ απνηακηεχζεσλ. Ζ άξζε ηνπ λνκηζκαηηθνχ θηλδχλνπ, ε επαλαθεθαιαηνπνίεζε ησλ ηξαπεδψλ θαη ε ζηαδηαθή βειηίσζε ηεο εηθφλαο ηεο ρψξαο ζην εμσηεξηθφ, αιιά θαη ν ζαθήο εθινγηθφο νξίδνληαο, πνπ ιεηηνπξγεί σο έλα βαζκφ απνζπκπηεζηηθά γηα ηελ θνηλσλία, αλακέλεηαη λα νδεγήζνπλ ζε βειηίσζε ηνπ νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο. Απφ ηελ πιεπξά ηεο δήηεζεο, ε απμαλφκελε αλεξγία θαη ε κείσζε ησλ νλνκαζηηθψλ κηζζψλ θαη ηεο πξαγκαηηθήο αγνξαζηηθήο δχλακεο ησλ θαηαλαισηψλ δελ αθήλνπλ πνιιά πεξηζψξηα βειηίσζεο ηεο θαηαλαισηηθήο εκπηζηνζχλεο θαη θαη επέθηαζε ηεο αλαζέξκαλζεο ηεο αγνξάο, κέζα απφ ηελ ηφλσζε ηεο δήηεζεο. Ξην ζπγθεθξηκέλα: Ν Γείθηεο Νηθνλνκηθνχ Θιίκαηνο ζηελ Διιάδα ην πξψην δίκελν ηνπ 2012 παξακέλεη ζρεδφλ ζηα επίπεδα, ηνπ πξνεγνχκελνπ ηξηκήλνπ ζηηο 75 κνλάδεο (απφ 74,2 κνλάδεο). Ρν νηθνλνκηθφ θιίκα έρεη φκσο επηδεηλσζεί ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξζηλή πεξίνδν (82,1 κνλάδεο), ελψ απέρεη ζεκαληηθά ζπγθξηηηθά κε ην καθξνρξφλην κέζν φξν ηεο πεξηφδνπ (96,3 κνλάδεο). Άιισζηε ην νηθνλνκηθφ θιίκα ζηηο αξρέο ηνπ έηνπο δελ κεηαβάιιεηαη επί ηεο νπζίαο νχηε ζε επξσπατθφ επίπεδν, (ζηηο 93,9 θαη 93,4 κνλάδεο ζε ΔΔ θαη Δπξσδψλε), ελψ ζε ζρέζε κε ην ίδην δηάζηεκα πέξπζη, έρεη ζεκεησζεί θάκςε θαη ζηνπο δχν επξσπατθνχο δείθηεο (ζηηο 106,3 θαη 107 κνλάδεο αληίζηνηρα). Νη επηρεηξεκαηηθέο πξνζδνθίεο επηδεηλψλνληαη ζηηο αξρέο ηνπ έηνπο ζε ζρέζε κε ην ακέζσο πξνεγνχκελν δηάζηεκα ζην Ιηαληθφ Δκπφξην θαη ηηο πεξεζίεο, ελψ ζηε Βηνκεραλία θαη ζηηο Θαηαζθεπέο παξακέλνπλ ζρεδφλ ακεηάβιεηεο. Πε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξζηλή πεξίνδν, νη ζρεηηθνί κέζνη δείθηεο έρνπλ π- πνρσξήζεη ήπηα ζηε Βηνκεραλία, ηηο πεξεζίεο θαη ην Ιηαληθφ Δκπφξην, ελψ αληίζεηα ζηηο Θαηαζθεπέο ζεκεηψλνπλ ειαθξά αλάθακςε. Απφ ηελ πιεπξά ηεο δήηεζεο, ε θαηαλαισηηθή εκπηζηνζχλε παξακέλεη πιεζίνλ ησλ ηζηνξηθά ρακειψλ επηπέδσλ ηνπ ηειεπηαίνπ ηξηκήλνπ ηνπ 2011, θαηαγξάθνληαο έληνλε ππνρψξεζε ζε ζχγθξηζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξζηλή πεξίνδν. Αλαιπηηθφηεξα: Ν Γείθηεο Θαηαλαισηηθήο Δκπηζηνζχλεο ζηελ Διιάδα, κεηά ηα ηζηνξηθά ρακειά επίπεδα ηνπ Νθησβξίνπ, θαηέγξαθε ζηαζεξφηεηα κέρξη ηνλ Ηαλνπάξην. Ρνλ Φεβξνπάξην φκσο επηδεηλψζεθε ζεκαληηθά, θαζψο ζην πξνζθήλην είρε έξζεη ην λέν πξφγξακκα ρξεκαηνδφηεζεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο 31

32 ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/12 θαη ε ςήθηζή ηνπ απφ ηελ Βνπιή. Έηζη ν ζρεηηθφο δείθηεο ζεκείσζε επίδνζε πνιχ θνληά ζηελ ηζηνξηθά ρακειή ηνπ θαη δηακνξθψζεθε θαηά κέζν φξν ην πξψην δίκελν ηνπ 2012 ζηηο -81,8 κνλάδεο, 12 κνλάδεο ρακειφηεξα ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξζηλή κέζε ηηκή ηνπ. Νη Έιιελεο θαηαλαισηέο παξακέλνπλ γηα πάλσ απφ δχν έηε νη πην απαηζηφδνμνη Δπξσπαίνη. Νη κέζνη επξσπατθνί δείθηεο γηα ην ππφ εμέηαζε δίκελν δηακνξθψλνληαη ζηηο -20,5 κνλάδεο ζε ΔΔ θαη Δπξσδψλε, αηζζεηά πςειφηεξα έλαληη ηνπ ειιεληθνχ δείθηε θαη ζηα ίδηα πεξίπνπ επίπεδα ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν ηξίκελν. Πε ζχγθξηζε σζηφζν κε ηελ ίδηα πεξίνδν πέξπζη σζηφζν έρνπλ κεησζεί θαηά 9 θαη 7 κνλάδεο αληίζηνηρα. Πε ηζηνξηθά ρακειά επίπεδα θηλνχληαη θαηά κέζν φξν ην εμεηαδφκελν δίκελν νη πξνβιέςεηο ησλ Διιήλσλ θαηαλαισηψλ γηα ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ λνηθνθπξηψλ ηνπο ην επφκελν 12κελν θαη ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο, ελψ ζεκεηψλνπλ ν- ξηαθή άλνδν απφ ηελ ηζηνξηθά ρακειή πξφζεζε γηα απνηακίεπζε θαη ηηο επίζεο ηζηνξηθά δπζκελέζηεξεο πξνβιέςεηο γηα ηελ εμέιημε ηεο αλεξγίαο ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ θαηαλαισηψλ είλαη απαηζηφδνμε, κε ην 85% πεξίπνπ ησλ λνηθνθπξηψλ λα θξίλεη φηη ε νηθνλνκηθή ηνπ θαηάζηαζε ζα επηδεηλσζεί ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν ζην επφκελν 12-κελν θαη έλα ειαθξψο κεγαιχηεξν πνζνζηφ λα πξνβιέπεη ειαθξά ή αηζζεηή επηδείλσζε ζηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο. Νη πξνβιέςεηο γηα ηελ εμέιημε ηεο αλεξγίαο ην επφκελν 12-κελν αληαλαθινχλ ηελ αβεβαηφηεηα θαη ηνπο θφβνπο ησλ θαηαλαισηψλ γηα ηα ηεθηαηλφκελα ζηελ αγνξά εξγαζίαο, αθνχ ελληά ζηνπο δέθα αλακέλνπλ θαη λέα άλνδν ηεο αλεξγίαο. 130 Γηάγξακκα 2.2 Γείθηεο Νηθνλνκηθνχ Θιίκαηνο: Δ.Δ.-27, Δπξσδψλε θαη Διιάδα ( =100, επνρηθά εμνκαιπκέλα ζηνηρεία) E.E Διιάδα Κέζνο Όξνο ΔΔ27 ( ) Δπξσδ ψλε Ξεγή: Δπξσπατθή Δπηηξνπή, DG ECFIN 32

33 Αλαηκηθή παξακέλεη θαη ε πξφζεζε γηα απνηακίεπζε ζην επφκελν 12κελν, αθνχ πεξί ην 85% ησλ λνηθνθπξηψλ δειψλεη αδπλακία λα απνηακηεχζεη. Ρν πνζνζηφ ησλ θαηαλαισηψλ πνπ αλαθέξεη φηη είλαη «ρξεσκέλν» πεξηνξίδεηαη ειαθξά ζην 16% (απφ 18% ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο), ελψ κφλν έλαο ζηνπο 10 θαηαλαισηέο δειψλεη φηη απνηακηεχεη ιίγν ή πνιχ. Ρέινο, ην 53% ησλ θαηαλαισηψλ δειψλνπλ φηη «κφιηο ηα βγάδνπλ πέξα», ελψ δηεπξχλεηαη ζην 19% (απφ 15%) ην πνζνζηφ εθείλσλ πνπ δειψλνπλ φηη «αληινχλ απφ ηηο απνηακηεχζεηο ηνπο». Πηνλ ηνκέα ηεο Βηνκεραλίαο, ν Γείθηεο Δ- πηρεηξεκαηηθψλ Ξξνζδνθηψλ ην πξψην δίκελν ηνπ 2012 θηλείηαη θαηά κέζν φξν ζηηο 71,5 κνλάδεο, νξηαθά ρακειφηεξα ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν ηξίκελν, αιιά επηά κνλάδεο ρακειφηεξα ζε ζρέζε κε ην κέζν φξν ηνπ αληίζηνηρνπ πεξζηλνχ δηκήλνπ. Νη δπζκελείο πξνβιέςεηο γηα ηε βξαρππξφζεζκε εμέιημε ηεο παξαγσγήο εμνκαιχλνληαη ειαθξά, ελψ ε εμαγσγηθή δπλακηθή ηνπ ηνκέα λα εμαζζελεί ζε ζρέζε κε ηνπο πξνεγνχκελνπο κήλεο. Νη πεξηζζφηεξνη δείθηεο δξαζηεξηφηεηαο ηνπ ηνκέα επηδεηλψλνληαη: νη εθηηκήζεηο γηα ην επίπεδν παξαγγειηψλ θαη δήηεζεο πεξηνξίδνληαη αθφκα πεξηζζφηεξν (ζηηο -54 απφ -48 κνλάδεο), κε ην δείθηε λα θζάλεη ζε ζεκαληηθά ρακειφηεξα επίπεδα ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα πεξζηλά (-39 κνλάδεο). Νη πξνβιέςεηο γηα ηελ εμέιημε ηεο παξαγσγήο ηνπο πξνζερείο 3-4 κήλεο είλαη αθφκα πην απαηζηφδνμεο θαη δηακνξθψλνληαη θαηά κέζν φξν ζηηο -10 κνλάδεο (απφ -3 κνλάδεο ην πεξαζκέλν ηξίκελν), ελψ δηνγθσκέλα είλαη θαη ηα απνζέκαηα εηνίκσλ πξντφλησλ, κε ην ζρεηηθφ δείθηε ζηηο +15 κνλάδεο. Απφ ηα ππφινηπα ζηνηρεία, ην αξλεηηθφ ηζνδχγην ζηηο πξνβιέςεηο απαζρφιεζεο ζηνλ ηνκέα παξακέλεη ζηηο -27 κνλάδεο, ζε επίδνζε ρακειφηεξε ζε ζχγθξηζε κε ηνλ αληίζηνηρν κέζν φξν ηεο πεξζηλήο ρξνληάο (-21 κνλάδεο). Υο πξνο ην πνζνζηφ ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ εξγνζηαζηαθνχ δπλακηθνχ, απηφ ππνρσξεί ζην 64% ζηηο αξρέο ηνπ έηνπο (απφ 67% ην πξνεγνχκελν δηάζηεκα), θαηψηεξα έλαληη ηεο αληίζηνηρεο πεξζηλήο επίδνζεο (68%). Ρέινο, νη κήλεο εμαζθαιηζκέλεο παξαγσγήο πεξηνξίδνληαη νξηαθά ζηνπο 4 κήλεο (απφ 4,2 κήλεο), ε- ιαθξψο ρακειφηεξα ζε ζρέζε κε πέξπζη. Ν Γείθηεο Δπηρεηξεκαηηθψλ Ξξνζδνθηψλ ζην Ιηαληθφ Δκπφξην ην δίκελν Ηαλνπαξίνπ Φεβξνπαξίνπ δηακνξθψλεηαη ζηηο 54,3 κνλάδεο, απφ 59 κνλάδεο ην πξνεγνχκελν ηξίκελν θαη 61 κνλάδεο ην αληίζηνηρν πεξπζηλφ δηάζηεκα. Ζ πηψζε απηή εθπνξεχεηαη θπξίσο απφ ηελ αηζζεηή κείσζε ζηηο εθηηκήζεηο ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ηηο ηξέρνπζεο πσιήζεηο ηνπο, κε ηα απνζέκαηα λα παξακέλνπλ ελ γέλεη ζε ρακειά γηα ηελ επνρή επίπεδα, αθνχ δελ αλαλεψλνληαη νη παξαγγειίεο πξνο πξνκεζεπηέο. 33

34 Μήνασ/ Ζτοσ Ξίλαθαο 2.6 Βξαρπρξφληνη Γείθηεο Νηθνλνκηθήο Ππγθπξίαο Δείκτεσ Οικονομικοφ Δείκτεσ Επιχειρηματικϊν Προςδοκιϊν 2 Κλίματοσ 1 (Ελλάδα) E.E-27 Ελλάδα Βιομηχανία Καταςκευζσ Λιαν. Εμπόριο Υπηρεςίεσ Δείκτησ Καταναλωτικήσ Εμπιςτοςφνησ 1 (Ελλάδα) ,3 102,0 101,2 114,0 93,3 82, ,4 100,1 97,9 115,0 102,0 85, ,3 104,8 99,1 81,5 104,8 94, ,8 98,1 92,6 63,0 96,8 93, ,3 104,9 101,5 91,1 110,8 103, ,0 108,4 102,8 92,5 120,8 106, ,3 97,4 91,9 95,2 102,5 97, ,3 79,7 72,1 65,5 80,4 70, ,2 79,3 76,2 45,2 59,5 62, ,3 77,6 76,9 34,2 58,9 61,7-74 Ιαν ,5 80,6 76,6 29,1 57,5 60,1-72 Φεβ ,0 83,5 80,6 34,6 64,8 57,5-67 Μαρτ ,8 82,6 80,5 26,3 66,7 59,2-66 Απρίλ ,7 78,8 78,3 29,4 62,0 62,9-70 Μάιοσ ,9 78,6 78,1 36,4 52,9 61,9-69 Ιοφν ,1 75,0 76,2 29,9 55,0 64,0-75 Ιοφλ ,9 75,8 77,5 28,8 56,9 65,4-77 Αυγ-11 97,1 78,3 81,0 33,7 57,2 69,1-71 Σεπτ-11 93,6 75,5 76,2 44,3 57,1 66,8-74 Οκτ-11 93,6 73,0 74,0 40,6 62,8 62,1-84 Νοεμ-11 92,6 74,0 72,6 37,1 59,7 56,5-82 Δεκ ,6 75,7 70,9 40,7 54,1 55,2-82 Ιαν 12 92,8 74,9 71,4 36,4 56,0 54,2-80 Φεβ-12 93,9 74,9 71,6 43,4 52,7 53,4-84 Ξεγέο: 1 Δπξσπατθή Δπηηξνπή, DG ECFIN, 2 ΗΝΒΔ Γηάγξακκα 2.3 Πηνηρεία έξεπλαο θαηαλαισηψλ γηα ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηνπ λνηθνθπξηνχ ηνπο (κέζνο φξνο Ηαλνπαξίνπ Φεβξνπαξίνπ 2012) δεν γνωρίηω ζχουμε χρεωθεί 1% 16% αποταμιεφουμε πολφ 1% αποταμιεφουμε λίγο 10% αντλοφμε από τισ αποταμιεφςεισ μασ 19% μόλισ τα βγάηουμε πζρα 53% Ξεγή: ΗΝΒΔ 34

35 Έηζη, απφ ηα βαζηθά ζηνηρεία δξαζηεξηφηεηαο, νη εθηηκήζεηο ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ηηο ηξέρνπζεο πσιήζεηο ηνπο, ράλνπλ 10 κνλάδεο, κε ην ζρεηηθφ δείθηε λα δηακνξθψλεηαη ζηηο -64 κνλάδεο θαη ην 74% ησλ επηρεηξήζεσλ λα θξίλνπλ θαη πάιη ηηο πσιήζεηο ηνπο σο ρακειφηεξεο ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν δηάζηεκα. Ζ πηψζε ηνπ δείθηε ζε ζχγθξηζε κε ην πξνεγνχκελν ηξίκελν εθπνξεχεηαη θαη απφ ηελ πεξαηηέξσ ππνρψξεζε ζηηο ήδε έληνλα εμαζζελεκέλεο πξνβιέςεηο γηα ηηο βξαρππξφζεζκεο πσιήζεηο, κε ην ζρεηηθφ ηζνδχγην λα δηακνξθψλεηαη θαηά κέζν φξν ζηηο -58 κνλάδεο (απφ -46 κνλάδεο), πνιχ ρακειφηεξα έλαληη ηεο ίδηαο πεξηφδνπ πέξπζη (-32 κνλάδεο). Αληίζεηα, ν δείθηεο ησλ απνζεκάησλ πεξηνξίδεηαη ζεκαληηθά, ζηηο -4 κνλάδεο (απφ +3 ην πξνεγνχκελν δηάζηεκα θαη +15 ην ίδην δίκελν πέξπζη), ππνδειψλνληαο φηη νη φπνηεο πσιήζεηο ηξνθνδνηνχληαη απφ ηα απνζέκαηα ησλ επηρεηξήζεσλ. Αξλεηηθέο είλαη θαη νη πξνβιέςεηο γηα ηηο παξαγγειίεο πξνο πξνκεζεπηέο (ζηηο -62 απφ -54 κνλάδεο ν κέζνο δείθηεο ηεο πεξηφδνπ), ελψ ζρεηηθά κε ηελ απαζρφιεζε ηνπ ηνκέα, νη αξλεηηθέο πξνβιέςεηο εληζρχνληαη, κε ην ζρεηηθφ ηζνδχγην λα δηπιαζηάδεηαη ζηηο -57 κνλάδεο ζε ηζηνξηθά ρακειά επίπεδα. Ρέινο, ζε φξνπο ηηκψλ, θπξηαξρνχλ ζηαζεξά νη απνπιεζσξηζηηθέο πξνζδνθίεο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο έλαληη ησλ πξνζδνθηψλ αλφδνπ ησλ ηηκψλ. Πε επηκέξνπο θιάδνπο, θαηαγξάθεηαη κηθξή άλνδνο ζηα θάζκαηα-έλδπζε- πφδεζε θαη ηα Ξνιπθαηαζηήκαηα απηφ ην δίκελν ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν δηάζηεκα, φκσο ζε φινπο νη πξνζδνθίεο βξίζθνληαη ζε πνιχ ρακειά επίπεδα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά νη επηρεηξεκαηηθέο πξνζδνθίεο ζηηο Θαηαζθεπέο ζεκεηψλνπλ νξηαθή βειηίσζε ζηηο αξρέο ηνπ 2012 ζε ζρέζε κε ηα ηέιε ηνπ 2011, παξακέλνληαο φκσο εμαηξεηηθά ππνηνληθέο. Ν ζρεηηθφο δείθηεο δηακνξθψλεηαη ζηηο 40 κνλάδεο, επίδνζε ειαθξψο πςειφηεξε έλαληη ηεο αληίζηνηρεο πεξζηλήο (32 κνλάδεο). Γελ ππάξρνπλ νπζηαζηηθέο πξννπηηθέο αλάθακςεο ζηνλ ηνκέα ην επφκελν δηάζηεκα θαη παξά ηε κηθξή βειηίσζε ζηηο πξνζδνθίεο γηα ην πξφγξακκα εξγαζηψλ, νη ζπλζήθεο ζηνλ θιάδν είλαη απνγνεηεπηηθέο. Ξξάγκαηη, νη έληνλα αξλεηηθέο πξνβιέςεηο ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ην επίπεδν πξνγξάκκαηνο εξγαζηψλ ηνπο ακβιχλνληαη ην εμεηαδφκελν δίκελν, κε ην ζρεηηθφ ηζνδχγην λα δηακνξθψλεηαη ζηηο -73 κνλάδεο (απφ -85 κνλάδεο), ζε ε- ιαθξψο πςειφηεξα επίπεδα ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα πεξζηλά. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη πξνβιέςεηο γηα ηελ απαζρφιεζε ηνπ ηνκέα βαίλνπλ δπζκελέζηεξεο, κε πεξαηηέξσ ππνρψξεζε ηνπ αξλεηηθνχ ηζνδπγίνπ ηεο απαζρφιεζεο ζηηο -51 κνλάδεο (απφ - 38). Απφ ηα ππφινηπα ζηνηρεία δξαζηεξηφηεηαο, νη έληνλα αξλεηηθέο εθηηκήζεηο ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ην ηξέρνλ επίπεδν πξνγξάκκαηνο ησλ εξγαζηψλ ηνπο βαίλνπλ δπζκελέζηεξεο ζηηο αξρέο ηνπ 2012 θαη δηακνξθψλνληαη θαηά κέζν φξν ζηηο -50 κνλάδεο (απφ -33 κνλάδεο). Νη κήλεο εμαζθαιηζκέλεο δξαζηεξηφηεηαο πεξηνξίδνληαη ζηνπο 7, φηαλ πέξπζη ηελ ίδηα πεξίνδν εκθαλίδνληαλ δηπιάζηνη. Πε ζρέζε κε ηηο πξνβιέςεηο ησλ ηηκψλ, ηα 2/5 ησλ επηρεηξήζεσλ αλακέλνπλ κείσζή ηνπο (απφ 55%). Ρέινο, ην 7% θαηά κέζν φξν ησλ εξσηεζέλησλ (απφ 3%) εθηηκά φηη δελ αληηκεησπίδεη πξνζθφκκαηα ζηε ιεηηνπξγία ηνπ, κε ην 44% λα θξίλεη σο ζεκαληηθφηεξν εκπφδην ηελ αλεπαξθή ρξεκαηνδφηεζε, ην 33% ηε ρακειή δήηεζε θαη έλα 14% παξάγνληεο φπσο ε γεληθή νηθνλνκηθή θα- 35

36 ηάζηαζε ηεο ρψξαο θαη ε χθεζε, ε πςειή θνξνινγία, ε έιιεηςε έξγσλ, ε θαζπζηέξεζε πιεξσκψλ απφ ην Θξάηνο, νη νθεηιέο απφ εθηειεζκέλεο εξγαζίεο, ε αλαπνηειεζκαηηθή δηνηθεηηθή ππνζηήξημε, νη κεγάιεο εθπηψζεηο, ε γξαθεηνθξαηία θ.α. Πε θιαδηθφ επίπεδν, νη πξνζδνθίεο θηλνχληαη ζεηηθά απηφ ην δίκελν ζε ζρέζε κε ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο ζηηο Θαηαζθεπέο Γεκνζίσλ Έξγσλ, ελψ αληίζεηα ζηηο Ηδησηηθέο Θαηαζθεπέο ζεκεηψλνπλ πηψζε. Πηνλ ηνκέα ησλ πεξεζηψλ, ν Γείθηεο Δπηρεηξεκαηηθψλ Ξξνζδνθηψλ ην εμεηαδφκελν δηάζηεκα πεξηνξίδεηαη ζε ηζηνξηθά ρακειά επίπεδα, ζηηο 54 κνλάδεο (απφ 58 κνλάδεο ην πξνεγνχκελν ηξίκελν). Ρν δηάρπην θιίκα απαηζηνδνμίαο ζηνλ ηνκέα γηα ηελ ηξέρνπζα δξαζηεξηφηεηα θαη ηελ πνξεία ηεο δήηεζεο δηεπξχλεηαη, ελψ θαη νη πξνβιέςεηο γηα ην επφκελν δηάζηεκα παξακέλνπλ δπζνίσλεο, παξά ηε κηθξή εμνκάιπλζε. Ππγθεθξηκέλα, ην ηζνδχγην ησλ εθηηκήζεσλ ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ηελ ηξέρνπζα δξαζηεξηφηεηά ηνπο πεξηνξίδεηαη ζε ηζηνξηθά ρακειά επίπεδα, ζηηο -44 κνλάδεο (ίδηα επίδνζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξζηλή ζηηο -30 κνλάδεο ην πεξαζκέλν ηξίκελν,). Νη αξλεηηθέο πξνβιέςεηο πάλησο γηα ηε δήηεζε ακβιχλνληαη ειαθξά ην εμεηαδφκελν δίκελν, θαηά 9 κνλάδεο, κε ην ζρεηηθφ δείθηε λα δηακνξθψλεηαη ζηηο -19 κνλάδεο, ζε ειαθξψο θαιχηεξα επίπεδα ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα πεξζηλά (-22 κνλάδεο). Αληίζεηα, νη εθηηκήζεηο γηα ηελ ηξέρνπζα δήηεζε επηδεηλψλνληαη πεξαηηέξσ ζε ζχγθξηζε κε ην πξνεγνχκελν ηξίκελν, κε ηηο κηζέο επηρεηξήζεηο ηνπ ηνκέα (απφ 40%) λα ηελ εθηηκνχλ σο κεησκέλε θαη κφιηο ην 5% λα δειψλεη ην αληίζεην. Νη πξνβιέςεηο γηα ηελ απαζρφιεζε θεξδίδνπλ 7 κνλάδεο, αιιά παξακέλνπλ δπζκελείο (ζηηο - 22 κνλάδεο ν ζρεηηθφο δείθηεο), ελψ σο πξνο ηηο ηηκέο, νη ζρεηηθέο πξνζδνθίεο παξακέλνπλ ζηαζεξά απνπιεζσξηζηηθέο. Ρέινο, κφιηο ην 16% ησλ επηρεηξήζεσλ (απφ 20%) αλαθέξεη απξφζθνπηε επηρεηξεκαηηθή ιεηηνπξγία, κε ηα 2/5 απηψλ λα δειψλνπλ ηελ αλεπάξθεηα δήηεζεο σο ην βαζηθφηεξν εκπφδην ζηε ιεηηνπξγία ηνπο, ην 23% ηελ αλεπάξθεηα θεθαιαίσλ θίλεζεο θαη ην 17% λα ππνγξακκίδεη ηνπο παξάγνληεο πνπ ζπλδένληαη κε ηε γεληθή νηθνλνκηθή θαηάζηαζε θαη ηελ θξίζε, ηελ αλεπάξθεηα ηνπ θξάηνπο, ηελ επνρηθφηεηα, ην κεησκέλν ηξαπεδηθφ δαλεηζκφ, ηελ πςειή θνξνινγία, ηελ θαζπζηέξεζε πιεξσκψλ απφ πειάηεο, ηε δηεζλή δχζθνιε ζπγθπξία, ηελ αξλεηηθή εηθφλα ηεο ρψξαο ζε δηεζλέο επίπεδν, ην ππνβαζκηζκέλν θέληξν ηεο πξσηεχνπζαο θαη ηελ άλνδν ηεο εγθιεκαηηθφηεηαο, ηηο απεξγηαθέο θηλεηνπνηήζεηο θ.ά. Νη Δλδηάκεζνη Σξεκαηνπηζησηηθνί νξγαληζκνί θαη νη Γηάθνξεο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο είλαη νη κφλνη θιάδνη ζηνπο νπνίνπο νη επηρεηξεκαηηθέο πξνζδνθίεο κεηαβάιινληαη ζεηηθά απηφ ην δίκελν ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο. 36

37 Φεβ-09 Μαϊ-09 Αυγ-09 Νοε-09 Φεβ-10 Μαϊ-10 Αυγ-10 Νοε-10 Φεβ-11 Μαϊ-11 Αυγ-11 Νοε-11 Φεβ-12 Φεβ-09 Μαϊ-09 Αυγ-09 Νοε-09 Φεβ-10 Μαϊ-10 Αυγ-10 Νοε-10 Φεβ-11 Μαϊ-11 Αυγ-11 Νοε-11 Φεβ-12 Φεβ-09 Μαϊ-09 Αυγ-09 Νοε-09 Φεβ-10 Μαϊ-10 Αυγ-10 Νοε-10 Φεβ-11 Μαϊ-11 Αυγ-11 Νοε-11 Φεβ-12 Φεβ-09 Μαϊ-09 Αυγ-09 Νοε-09 Φεβ-10 Μαϊ-10 Αυγ-10 Νοε-10 Φεβ-11 Μαϊ-11 Αυγ-11 Νοε-11 Φεβ-12 ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/12 Γηάγξακκα 2.4 Γείθηεο Δπηρεηξεκαηηθψλ Ξξνζδνθηψλ 1 Βηνκεραλία Θαηαζθεπέο Σύνολο Βιομητανίας Μέσος Όρος ( ) Σύνολο Κατασκεσών Μέσος Όρος ( ) Ιηαληθφ Δκπφξην πεξεζίεο Σύνολο Λιανικού Εμπορίοσ Μέσος Όρος ( ) Σύνολο Υπηρεσιών Μέσος Όρος ( ) 1. Πηνλ ππνινγηζκφ ησλ δεηθηψλ ρξεζηκνπνηείηαη πεξίνδνο βάζεο, αληί γηα έηνο βάζεο. Έηζη νη ηνκείο ηεο Βηνκεραλίαο, ησλ Θαηαζθεπψλ θαη ηνπ Ιηαληθνχ εκπνξίνπ απνθηνχλ θνηλή πεξίνδν βάζεο ( =100) θαη ζηηο πεξεζίεο ρξεζηκνπνηείηαη ε πεξίνδνο ( =100) αθνχ δελ ππάξρνπλ κεηξήζεηο ηνπ ηνκέα πξηλ ην Ζ αιιαγή απηή επηηξέπεη ηελ αθξηβέζηεξε απνηχπσζε ησλ δηαθπκάλζεσλ ηεο επηρεηξεκαηηθψλ πξνζδνθηψλ ζε κία καθξά πεξίνδν, ελψ παξάιιεια δίλεη ηε δπλαηφηεηα θαηαζθεπήο ζπγθξίζηκσλ επηκέξνπο θιαδηθψλ δεηθηψλ. Ξεγή: ΗΝΒΔ 37

38 B) Γεκνζηνλνκηθέο Δμειίμεηο θαη Ξξννπηηθέο Πην πιαίζην ηεο έγθξηζεο ηνπ δεχηεξνπ παθέηνπ ρξεκαηνδνηηθήο ζηήξημεο θαη ηεο ε- θαξκνγήο ηνπ Κλεκνλίνπ, φπσο ςεθίζηεθε κε ην λ.4046/2012, ε θπβέξλεζε πξνρψξεζε ζηελ αλαζεψξεζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ (λ.4051/2012). Ν θχξηνο ιφγνο ήηαλ ε ζπλερήο πζηέξεζε ησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ, ε νπνία αλακέλεηαη λα δηακνξθψζεη ηα κεγέζε ηφζν ηνπ 2011 φζν θαη ηνπ 2012 πξνο ην ρεηξφηεξν ζε ζρέζε κε ηηο εθηηκήζεηο ηνπ Ξξνυπνινγηζκνχ Κε ηελ αλαζεψξεζε πξνβιέπεηαη φηη ην έιιεηκκα ηνπ 2011 ζα είλαη πεξί ην 1,3 δηζ. πςειφηεξν ηεο αξρηθήο εθηίκεζεο, ελψ ν ζηφρνο γηα ην έιιεηκκα ηνπ 2012 είλαη 2,3 δηζ. πςειφηεξνο, παξά ηηο λέεο παξεκβάζεηο πνπ πξνβιέπνληαη (βιέπε Ξίλαθα 2.7). Δηδηθφηεξα, ε εηθφλα ηνπ Θξαηηθνχ Ξξνυπνινγηζκνχ γηα ην ζθέινο ησλ εζφδσλ δηακνξθψλεηαη σο εμήο (Ξίλαθαο 2.8): Γηα ην 2011, νη έκκεζνη θφξνη παξνπζηάδνπλ ηελ πςειφηεξε απφθιηζε ( 452 εθαη.), ε νπνία πξνέξρεηαη θπξίσο απφ ηνπο θφξνπο θαηαλάισζεο θαη ηελ αδπλακία είζπξαμεο θφξσλ παξειζφλησλ εηψλ. Πεκαληηθή πζηέξεζε παξαηεξείηαη θαη ζηνπο άκεζνπο θφξνπο ( 303 ε- θαη.), ε νπνία πξνέξρεηαη θαη πάιη απφ ηε κε είζπξαμε ησλ πξνβιεπνκέλσλ ιεμηπξνζέζκσλ νθεηιψλ, θαζψο θαη απφ ηνπο ινηπνχο άκεζνπο θφξνπο. Δπίζεο, παξνπζηάδεηαη ππέξβαζε 283 εθαη. ζηηο επηζηξνθέο θφξσλ. Ζ είζπξαμε 405 εθαη. επί πιένλ γηα ην ΞΓΔ πεξηνξίδεη ηε ζπλνιηθή απφθιηζε εζφδσλ ηνπ 2011 ζε 1,1 δηζ.. Ξίλαθαο 2.7 Ξεγέο ππέξβαζεο ηνπ θαζαξνχ ειιείκκαηνο εθαη ΦΝΟΝΙΝΓΗΘΑ ΔΠΝΓΑ ΚΖ ΦΝΟΝΙΝΓΗΘΑ ΔΠΝΓΑ ΔΞΗΠΡΟΝΦΔΠ ΦΝΟΥΛ Ξ.Γ.Δ ΠΡΔΟΖΠΖ ΔΠΝΓΥΛ ΘΟΑΡ. Ξ/ ΡΝΘΝΗ ΑΞΝΓΝΣΔΠ ΘΑΗ ΠΛΡΑΜΔΗΠ -13 ΑΠΦΑΙΗΠΖ, ΞΔΟΗΘ., ΘΝΗΛ. ΞΟΝΠΡ ΙΔΗΡΝΟΓΗΘΔΠ & ΙΝΗΞΔΠ ΓΑΞΑΛΔΠ ΑΞΝΓΗΓΝΚΔΛΝΗ ΞΝΟΝΗ -429 ΑΞΝΘΔΚΑΡΗΘΝ Ξ.Γ.Δ ΠΛΝΙΝ ΓΑΞΑΛΥΛ ΘΟΑΡ. Ξ/ ΔΙΙΔΗΚΚΑ ΘΟΑΡ. Ξ/ ΔΘΛΗΘΝΙΝΓΗΠΡΗΘΔΠ ΞΟΝΠΑΟΚΝΓΔΠ -387 ΔΙΙΔΗΚΚΑ Λ.Ξ.Γ.Γ. 0 ΔΙΙΔΗΚΚΑ ΓΔΘΝ 564 ΔΙΙΔΗΚΚΑ ΝΡΑ 0 ΔΙΙΔΗΚΚΑ ΝΘΑ ΔΞΗΒΑΟΛΠΖ ΔΙΙΔΗΚΚΑΡΝΠ Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ: IOBE 38

39 Δπηζεκαίλεηαη πάλησο φηη ηνλ θίλδπλν απφθιηζεο είρε επηζεκάλεη θαη ην ΗΝΒΔ (Έθζεζε γηα ηελ Διιεληθή Νηθνλνκία 04/11). Νη ρεηξφηεξεο επηδφζεηο γηα ην 2011, θαζψο θαη ε αλαζεψξεζε ηνπ ΑΔΞ ηνπ 2012 πξνο ηα θάησ, επεξεάδνπλ αλαιφγσο θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ Ζ αλαζεψξεζε ηνπ ζηφρνπ ησλ εζφδσλ θαηά 3 δηζ., νθείιεηαη θπξίσο ζηνπο έκκεζνπο θφξνπο ( 2,2 δηζ.) θαη κνηξάδεηαη ζρεδφλ ηζνκεξψο κεηαμχ ΦΞΑ θαη θφξσλ θαηαλάισζεο. Πε θάζε πεξίπησζε, πάλησο, εληππσζηαθή είλαη ε ζηαδηαθή α- λαπξνζαξκνγή ηνπ ζηφρνπ γηα ην 2012 απφ 60,8 δηζ. πνπ πξνβιεπφηαλ ζην ΚΞΓΠ ζε 56,2 δηζ. (- 4,6 δηζ.) Ζ πξνβιεπφκελε ζεκαληηθή πζηέξεζε ησλ εζφδσλ νδήγεζε ζηε ιήςε ζρεδφλ ηζφπνζσλ κέηξσλ χςνπο 3,2 δηζ. απφ ηελ πιεπξά ησλ δαπαλψλ. Νη πεξηθνπέο ησλ δαπαλψλ πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο θαξκαθεπηηθήο δαπάλεο ( 576 εθαη.), ηε κείσζε ηεο επηρνξήγεζεο ζηνλ ΔΝΞY ( 500 εθαη.), ηε κείσζε ηνπ εζληθνχ ζθέινπο ηνπ ΞΓΔ ( 400 εθαη.), ηελ πεξηθνπή ζπληάμεσλ ( 386 εθαη.), ηε κείσζε ησλ εμνπιηζηηθψλ δαπαλψλ ( 300 εθαη.), ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ιεηηνπξγηθψλ δαπαλψλ ( 300 εθαη.), ηηο πεξηθνπέο ζηα εηδηθά κηζζνιφγηα ( 205 εθαη.) θ.ά. Ππλνιηθά πξνβιέπνληαη κέηξα χςνπο 2,2 δηζ. ζηνλ Θξαηηθφ Ξξνυπνινγηζκφ θαη 962 εθαη. ζηνπο Νξγαληζκνχο Θνηλσληθήο Αζθάιηζεο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, εθηηκάηαη φηη νη πιεξσκέο γηα ηφθνπο ζα είλαη 300 εθαη. πςειφηεξεο ησλ αξρηθψο πξνβιεθζεηζψλ. εθαη. ΠΛΝΙΝ ΔΠΝΓΥΛ ΘΟΑΡ. ΞΟΝ- ΫΞ. ΠΛΝΙΝ ΘΑΘΑΟΥΛ ΔΠΝΓΥΛ Ρ.Ξ. Ξίλαθαο 2.8 Αλαζεσξεκέλνο Θξαηηθφο Ξξνυπνινγηζκφο Έζνδα Ξ/ Αλαζ. Ξ/ 12 ΚΞΓΠ Ξ/Π 12 Ξ/ 12 Αλαζ. Ξ/ ΔΞΗΠΡΟΝΦΔΠ ΦΝΟΥΛ ΠΛΝΙΝ ΔΠΝΓΥΛ ΦΝΟΝΙΝΓΗΘΑ ΔΠΝΓΑ ΑΚΔΠΝΗ ΦΝΟΝΗ Φφξνη εηζνδήκαηνο Φφξνη ζηελ πεξηνπζία Ακεζνη θφξνη Ξ.O.Δ Ινηπνί άκεζνη θφξνη ΔΚΚΔΠΝΗ ΦΝΟΝΗ Φφξνη ζπλαιιαγψλ Φφξνη θαηαλάισζεο Δκκεζνη θφξνη ΞΝΔ Ινηπνί έκκεζνη ΚΖ ΦΝΟΝΙΝΓΗΘΑ ΔΠΝΓΑ ΑΞΝΙΖΤΔΗΠ ΑΞΝ Δ.Δ ΚΖ ΡΑΘΡΗΘΑ ΔΠΝΓΑ ΑΓΔΗΔΠ ΘΑΗ ΓΗΘΑΗΥΚΑΡΑ ΙΝΗΞΑ Ξ.Γ.Δ Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ: IOBE 39

40 Ξίλαθαο 2.9 Αλαζεσξεκέλνο Θξαηηθφο Ξξνυπνινγηζκφο Γαπάλεο 2011 Ξ/Π Ξ/ 12 Αλαζ. Ξ/ 12 ΚΞΓΠ εθαη. ΠΛΝΙΝ ΓΑΞΑΛΥΛ ΘΟΑΡ. ΞΟΝΫΞ ΠΛΝΙΝ ΓΑΞΑΛΥΛ Ρ.Ξ ΡΝΘΝΗ ΠΛΝΙΝ ΞΟΥΡΝΓΔΛΥΛ ΓΑΞΑΛΥΛ ΑΞΝΓΝΣΔΠ ΘΑΗ ΠΛΡΑΜΔΗΠ Κηζζνί Ινηπέο παξνρέο Ππληάμεηο ΑΠΦΑΙΗΠΖ, ΞΔΟΗΘ., ΘΝΗΛ. ΞΟΝΠΡΑΠΗΑ Δπηρνξεγήζεηο αζθαιηζηηθψλ ηακείσλ Koηλσληθή πξνζηαζία Eπηρνξήγεζε ζηνλ ΝΑΔΓ Ινηπέο δαπάλεο πεξίζαιςεο, αζθάιηζεο ΙΔΗΡΝΟΓΗΘΔΠ ΘΑΗ ΙΝΗΞΔΠ ΓΑΞΑΛΔΠ Δπηρνξεγήζεηο Θαηαλαισηηθέο δαπάλεο Αληηθξηδφκελεο δαπάλεο Ινηπέο δαπάλεο * ΑΞΝΓΗΓΝΚΔΛΝΗ ΞΝΟΝΗ ΑΞΝΘΔΚΑΡΗΘΝ Ξ.Γ.Δ * Ξεξηιακβάλνπλ κε θαηαλεκεκέλεο δαπάλεο, εμφθιεζε ρξεψλ λνζνθνκείσλ, εμνπιηζηηθέο δαπάλεο θαη πιεξσκέο εγγπήζεσλ Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ: IOBE Θαηφπηλ ηνχησλ, ν Θξαηηθφο Ξξνυπνινγηζκφο αλαζεσξήζεθε θαη εκθαλίδεηαη ζηνλ Ξίλαθα 2.9. Πηε ζπλέρεηα, φπσο παξαηεξνχκε ζηνλ Ξίλαθα 2.7, νη λεφηεξεο εθηηκήζεηο γηα ην 2012 πεξηιακβάλνπλ θαη κία ζεκαληηθή επηδείλσζε ησλ ηζνδπγίσλ ησλ ΓΔΘΝ θαη ησλ ΝΘΑ, ε νπνία ζπλνιηθά αλακέλεηαη λα επηβαξχλεη ην έιιεηκκα κε 1,9 δηζ. (βιέπε ηηο ζρεηηθέο επηζεκάλζεηο ηνπ ΗΝΒΔ ζηελ πξνεγνχκελε ηξηκεληαία έθζεζε). Πε ζπλδπαζκφ κε ηα κέηξα πνπ ζρεδηάζηεθαλ, ε αλαζεψξεζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ θαηέιεμε ζηελ αλαδηακφξθσζε ηνπ ζηφρνπ ηνπ θαζαξνχ ειιείκκαηνο απφ 11,4 δηζ. (5,4% ηνπ ΑΔΞ) ζε 13,7 δηζ. (6,7% ηνπ ΑΔΞ). Ππγρξφλσο, ην πξσηνγελέο πιεφλαζκα 2,4 δηζ. πνπ πξνβιεπφηαλ αξρηθά κεηαηξάπεθε ζε έιιεηκκα 0,5 δηζ.. Ζ αλαζεψξεζε ηνπ Ξξνυπνινγηζκνχ ζεσξείηαη επηβεβιεκέλε, δεδνκέλνπ ηνπ βάζνπο ηεο χθεζεο θαη ηεο δπζηνθίαο πνπ παξαηεξείηαη ζηε ζπιινγή εζφδσλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ζα πξέπεη λα απνδεηρηεί φηη ηα κέηξα πνπ ειήθζεζαλ ζα αξθέζνπλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ λέσλ ζηφρσλ. Πε γεληθέο γξακκέο νη λένη ζηφρνη θξίλεηαη φηη ζα κπνξνχζαλ λα επηηεπρζνχλ, εθ φζνλ απνδψζνπλ πιήξσο ηα ιεθζέληα κέηξα. Δπηπιένλ, ζα πξέπεη λα επαιεζεπηνχλ θαη νη πξνβιέςεηο γηα θάπνηα κεγέζε πνπ έρνπλ πην επκεηάβιεην ραξαθηήξα, φπσο ην έιιεηκκα ησλ ΝΘΑ ή νη εζληθνινγηζηηθέο πξνζαξκνγέο. Υο εθ ηνχηνπ, αζθαιέζηεξα ζπκπεξάζκαηα ζα κπνξνχλ λα εμαρζνχλ ίζσο απφ ηηο λεφηεξεο εθηηκήζεηο ηνπ θεηηλνχ Απξηιίνπ γηα ην 2011 θαη ην α ηξίκελν ηνπ

41 Πε θάζε πεξίπησζε, πάλησο, κία πξψηε ηδέα κπνξνχκε λα έρνπκε απφ ηα απνηειέζκαηα ηνπ πξψηνπ δηκήλνπ ηνπ έηνπο. Αλ θαη ηα ζηνηρεία δελ είλαη αθφκε αξθεηά γηα ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ, κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε φηη γηα ηα έζνδα (Ξίλαθαο 2.10) νη θπξηφηεξνη θίλδπλνη απφθιηζεο δηαγξάθνληαη ζηνπο θφξνπο εηζνδήκαηνο θαη ηνλ ΦΞΑ, φπνπ νη ξπζκνί κεηαβνιήο ππνιείπνληαη ζεκαληηθά απφ ηνπο πξνυπνινγηζζέληεο. ζνλ αθνξά ζηηο δαπάλεο (Ξίλαθαο 2.11), θαίλεηαη φηη ηα Ρακεία (θαη ν ΝΑΔΓ) απνξξνθνχλ πφξνπο πνιχ ηαρχηεξα απ φ,ηη πξνβιεπφηαλ, παξνπζηάδνληαο ζεκαληηθή αχμεζε ησλ επηρνξεγήζεψλ ηνπο (29%), έλαληη κείσζεο 10% πνπ πξνβιέπεηαη ζηνλ Ξξνυπνινγηζκφ, έρνληαο απνξξνθήζεη έηζη ήδε ην 28% ησλ πξνβιεπνκέλσλ πηζηψζεσλ. Ξεξίπνπ ηελ ίδηα εηθφλα παξνπζηάδνπλ θαη νη θαηαλαισηηθέο δαπάλεο θαη - δεδνκέλνπ φηη επέξρνληαη εθινγέο- είλαη ακθίβνιν αλ ζα πξνιάβνπλ κέρξη ην ηέινο ηνπ έηνπο λα ζεκεηψζνπλ κείσζε 12,3%, αθνχ ήδε απμάλνληαη κε ξπζκφ 32,2% (θπξίσο ιφγσ ησλ πξνκεζεηψλ). Ρέινο, ζην πξψην δίκελν ηνπ έηνπο ην απνζεκαηηθφ ήδε εμαληιήζεθε θαηά 27%. Ξίλαθαο 2.10 Ξξαγκαηνπνηήζεηο Θξαηηθνχ Ξξνυπνινγηζκνχ Έζνδα ΚΔΡΑΒΝΙΔΠ 2012/11 ΗΑΛ ΦΔΒ ΠΛΝΙΝ ΗΑΛ ΦΔΒ ΠΛΝΙΝ ΗΑΛ ΦΔΒ ΠΛΝΙΝ ΠΛΝΙΝ ΔΠΝΓΥΛ ΘΟΑΡ. Ξ/ ,9% 27,8% 8,2% ΠΛΝΙΝ ΘΑΘΑΟΥΛ ΔΠΝΓΥΛ ,2% 13,3% 1,5% ΔΞΗΠΡΟΝΦΔΠ ΦΝΟΥΛ ,7% 4,7% -40,5% ΠΛΝΙΝ ΔΠΝΓΥΛ ,2% 12,8% -1,4% ΦΝΟΝΙΝΓΗΘΑ ΔΠΝΓΑ ,2% 17,7% 0,7% ΑΚΔΠΝΗ ΦΝΟΝΗ ,8% 56,7% 7,6% Φφξνη εηζνδήκαηνο ,4% 16,5% -1,4% Φφξνη ζηελ πεξηνπζία ,0% 4939,8% 4840,5% Ακεζνη θφξνη Ξ.O.Δ ,1% -31,9% -3,3% Ινηπνί άκεζνη θφξνη ,9% 6,9% -61,6% ΔΚΚΔΠΝΗ ΦΝΟΝΗ ,7% -2,3% -3,2% Φφξνη ζπλαιιαγψλ ,2% -5,4% -14,0% Φφξνη θαηαλάισζεο ,4% -3,0% 17,2% Δκκεζνη θφξνη ΞΝΔ ,9% 138,5% 161,6% Ινηπνί έκκεζνη ,0% 11,4% 0,8% ΚΖ ΦΝΟΝΙΝΓΗΘΑ ΔΠΝΓΑ ,3% -27,8% -26,1% ΑΞΝΙΖΤΔΗΠ ΑΞΝ Δ.Δ ,1% 23,1% 13,1% ΚΖ ΡΑΘΡΗΘΑ ΔΠΝΓΑ ,0% -22,4% -32,7% ΑΓΔΗΔΠ ΘΑΗ ΓΗΘΑΗΥΚΑ- ΡΑ ΙΝΗΞΑ ,0% -30,4% -23,1% Ξ.Γ.Δ ,6% 100,3% 97,2% Ξεγή: Γειηίν Δθηέιεζεο Θξαηηθνχ Ξξνυπνινγηζκνχ, Ηαλνπάξηνο-Φεβξνπάξηνο

42 Ξίλαθαο 2.11 Ξξαγκαηνπνηήζεηο Ξξνυπνινγηζκνχ Γαπάλεο ΚΔΡΑΒΝΙΔΠ 2012/11 ΗΑΛ ΦΔΒ ΠΛΝΙΝ ΗΑΛ ΦΔΒ ΠΛΝΙΝ ΗΑΛ ΦΔΒ ΠΛΝΙΝ ΠΛΝΙΝ ΓΑΞΑΛΥΛ ,9% -5,4% 1,5% ΡΝΘΝΗ ,9% 52,3% 0,3% ΞΟΥΡΝΓΔΛΔΗΠ ΓΑΞΑΛΔΠ Ρ.Ξ ,8% -9,1% 2,4% ΑΞΝΓΝΣΔΠ ΘΑΗ ΠΛΡΑΜΔΗΠ ,7% -6,0% -4,9% Κηζζνί ,1% -5,2% -3,2% Ινηπέο παξνρέο ,8% -79,4% -74,2% Ππληάμεηο ,6% 1,4% 2,5% ΑΠΦΑΙΗΠΖ, ΞΔΟΗΘ., ΘΝΗΛ. ΞΟΝΠΡ ,1% 9,1% 26,0% Δπηρνξεγήζεηο αζθαιηζηηθψλ ηακείσλ ,1% 18,4% 29,1% Koηλσληθή πξνζηαζία ,5% -10,0% -10,8% Eπηρνξήγεζε ζηνλ ΝΑΔΓ ,1% -6,3% Ινηπέο δαπάλεο πεξίζ., αζθάιηζεο ΙΔΗΡΝΟΓΗΘΔΠ ΘΑΗ ΙΝΗΞΔΠ ΓΑΞΑΛΔΠ ,2% -27,3% -8,5% Δπηρνξεγήζεηο ,3% -7,0% -1,7% Θαηαλαισηηθέο δαπάλεο ,1% 43,6% 32,2% Αληηθξηδφκελεο δαπάλεο ,8% 1,6% -2,5% Ινηπέο δαπάλεο * ,7% -73,6% -24,2% ΑΞΝΓΗΓΝΚΔΛΝΗ ΞΝΟΝΗ ,9% -29,3% -33,3% Ξ.Γ.Δ ,9% -1,1% -24,9% * Ξεξηιακβάλνπλ κε θαηαλεκεκέλεο δαπάλεο, εμφθιεζε ρξεψλ λνζνθνκείσλ, εμνπιηζηηθέο δαπάλεο θαη πιεξσκέο εγγπήζεσλ. Ξεγή: Γειηίν Δθηέιεζεο Θξαηηθνχ Ξξνυπνινγηζκνχ, Ηαλνπάξηνο-Φεβξνπάξηνο

43 3. ΔΞΗΓΝΠΔΗΠ ΘΑΗ ΞΟΝΝΞΡΗΘΔΠ 3.1 Καθξννηθνλνκηθέο Δμειίμεηο Δμειίμεηο ην 2011 Ζ χθεζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο έγηλε εληνλφηεξε ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011, θζάλνληαο ην 7,5%, απφ 5,0% ην ακέζσο πξνεγνχκελν ηξίκελν, παξφηη ην επίπεδν ηνπ ΑΔΞ ζην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2010, πνπ απνηεινχζε ηε βάζε ζχγθξηζεο, ήηαλ ζρεηηθά ρακειφ. Απηή ε δπζκελήο εμέιημε πξνήιζε θαη απφ ηελ πιήξε εθαξκνγή, ζηα ηέιε ηνπ πεξαζκέλνπ έηνπο, ησλ δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ ηνπ Κεζνπξφζεζκνπ Ξιαηζίνπ Γεκνζηνλνκηθήο Πηξαηεγηθήο (ΚΞΓΠ) θαη φζσλ ιήθζεθαλ πξηλ ηε Πχλνδν Θνξπθήο ηεο 26 εο Νθησβξίνπ, αιιά θαη απφ ηελ έληνλε αβεβαηφηεηα γηα ηελ πνξεία ηεο ρψξαο πνπ πξνθάιεζαλ ακέζσο κεηά ηε Πχλνδν νη θιπδσληζκνί ζε θπβεξλεηηθφ επίπεδν θαη νη επαθφινπζεο πνιηηηθέο εμειίμεηο κέρξη ην ζρεκαηηζκφ πνιπθνκκαηηθήο θπβέξλεζεο. Πεκαληηθέο πηέζεηο ζην εγρψξην θνηλσληθννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ αζθήζεθαλ βεβαίσο θαη απφ δηεζλείο εμειίμεηο γχξσ απφ ην πξφβιεκα ηνπ ειιεληθνχ ρξένπο, φπσο ε ζεκαληηθή αλαβνιή ζηελ εθηακίεπζε ηεο έθηεο δφζεο ηνπ πξψηνπ δαλείνπ απφ ηελ ηξφηθα θαη νη παξαηεηακέλεο δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηε ζπκκεηνρή ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ζηελ απνκείσζε ηεο νλνκαζηηθήο αμίαο ησλ ειιεληθψλ νκνιφγσλ. Ζ επξχηεξε πηψζε ηνπ ΑΔΞ ζην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2011 δηακφξθσζε ηε ζπλνιηθή κείσζή ηνπ πέξπζη ζην 6,9%, ζε ζπλέρεηα ηεο ππνρψξεζήο ηνπ θαηά 3,5% ην 2010 θαη θαηά 3,3% ην Ζ έληαζε ηεο χθεζεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ην 2011 είλαη κεγαιχηεξε απηήο πνπ αλακελφηαλ απφ δηεζλείο νξγαληζκνχο θαη θνξείο ζε εθζέζεηο ηνπο πνπ είραλ δεκνζηεπηεί ζηα ηέιε ηνπ πεξαζκέλνπ έηνπο (Δπξ. Δπηηξνπή: -5,5%, ΓΛΡ: -6,0%, ΝΝΠΑ: -6,1%). Υο απνηέιεζκα ηεο ζπλερνχο χθεζεο νπζηαζηηθά απφ ην 2009, ην ΑΔΞ ηεο Διιάδαο δηακνξθψζεθε ην 2011 ζε επίπεδα ρακειφηεξα ηνπ 2004, παξνπζηάδνληαο ζσξεπηηθή ζπξξίθλσζε ζηελ ηξηεηία ηεο ηάμεο ηνπ 13,1%. Δμεηάδνληαο ηηο βαζηθέο ζπληζηψζεο ηνπ ΑΔΞ ε ζπξξίθλσζε ηεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο ήηαλ γηα δεχηεξν ζπλερή ρξφλν ν θχξηνο πξνζδηνξηζηηθφο παξάγνληαο ηεο κείσζήο ηνπ. πσο θαλεξψλνπλ νη ζρεηηθνί ξπζκνί κεηαβνιήο, ε πνζνζηηαία κείσζε ηνπ ΑΔΞ είλαη παξαπιήζηα ηελ ηειεπηαία δηεηία κε απηή ηεο θαηαλάισζεο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, αληαλαθιψληαο ηηο δηαξζξσηηθέο αδπλακίεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Δθηεηακέλνο θαη επξχηεξνο ην 2010, ήηαλ ν πεξηνξηζκφο ηεο δεκφζηαο θαηαλάισζεο, εμέιημε αλακελφκελε εμαηηίαο ηεο δηαδηθαζίαο δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο. Κε δηςήθην ξπζκφ θηλήζεθε γηα ηξίην έηνο ε ππνρψξεζε ησλ επελδχζεσλ. Δλ κέξεη αληηζηαζκηζηηθά ζηηο παξαπάλσ πεξηνξηζηηθέο επηδξάζεηο ζην ΑΔΞ ιεηηνχξγεζε θαη ην 2011 ην απνηέιεζκα ηνπ εμσηεξηθνχ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο, ηνπ νπνίνπ ην έιιεηκκα ζε εζληθνινγηζηηθνχο φ- ξνπο, σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΞ, ήηαλ ην 2011 πεξίπνπ ην κηζφ ηνπ Ρξηκεληαίνη Δζληθνί Ινγαξηαζκνί, Ξξνζσξηλά Πηνηρεία, 09/03/12, ΔΙ.ΠΡΑΡ. 43

44 Αλαιπηηθφηεξα ην 2011, ε ζπλνιηθή θαηαλαισηηθή δαπάλε, ηδησηηθνχ θαη δεκφζηνπ ηνκέα, ήηαλ 7,5% κηθξφηεξε ηνπ 2010, έλαληη κείσζεο ηεο ηάμεο ηνπ 4,4% ην 2010 σο πξνο ην Ζ θαηαλάισζε ησλ δεκφζησλ θνξέσλ πεξηνξίζηεθε αλαινγηθά πεξηζζφηεξν πέξπζη απφ φηη ησλ λνηθνθπξηψλ, θαηά 9,1%, πνζνζηηαία κεηαβνιή πνπ είλαη ειαθξά κεγαιχηεξε ηεο αληίζηνηρεο πνπ ζεκεηψζεθε ην 2010 (-7,2%). Πε φηη α- θνξά ηε κείσζε ησλ θαηαλαισηηθψλ εμφδσλ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, έθηαζε ην 7,1% ην 2011, απφ 3,6% ηνλ ακέζσο πξνεγνχκελν ρξφλν. Ζ πηψζε ακθφηεξσλ ησλ κεγεζψλ δηεπξχλζεθε ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011, απνηππψλνληαο ηνλ αληίθηππν ηεο θιηκάθσζεο ησλ δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ. Πε πησηηθή ηξνρηά παξέκεηλαλ πέξπζη νη επελδχζεηο, γηα ηέηαξην ζπλερφκελν έ- ηνο, κε ηε κείσζή ηνπο λα μεπεξλά ην 14,4% θαη λα είλαη ειαθξά κεγαιχηεξε απφ ηελ ππνρψξεζε ηνπ 2010 (-13,3%). Πην ζχλνιν ησλ εηψλ , νη επελδπηηθέο δαπάλεο έρνπλ πεξηνξηζηεί θαηά 50%, απφ ηα 54 δηζεθ. ζηα 27 δηζεθ., εμέιημε πνπ επηδξά ηδηαίηεξα αλαζρεηηθά ζηηο δπλαηφηεηεο αλάθακςεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη αθνινχζσο ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ιακβαλφκελσλ δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ. Πε επίπεδν θαηεγνξηψλ επελδχζεσλ παγίνπ θεθαιαίνπ, ν εμνπιηζκφο κεηαθνξψλ ππνρψξεζε θαηά 38,9%, πεξηζζφηεξν απφ νπνηαδήπνηε άιιε θαηεγνξία, κε ηηο θαηνηθίεο θαη ηηο ινηπέο θαηαζθεπέο λα έπνληαη (-23,6% θαη -19,1% αληίζηνηρα). Υο απνηέιεζκα ησλ δηαδνρηθψλ κεηψζεσλ ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηηο επελδχζεηο ησλ δχν πξψησλ θαηεγνξηψλ, ην χςνο ηνπο ην 2011 βξίζθεηαη ζην 34% ηνπ κέγηζηνπ επηπέδνπ ηνπο, πνπ ζεκεηψζεθε ην Πηηο ππφινηπεο θαηεγνξίεο πάγηνπ θεθαιαίνπ, ε πηψζε ζηα κεηαιιηθά πξντφληα-κεραλήκαηα έθηαζε ηελ πεξαζκέλε 44 ρξνληά ην 8,3%, ζηα ινηπά πξντφληα ην 4,5% θαη ζηα αγξνηηθά κεραλήκαηα ην 2,1%. Νη επηδφζεηο ηνπ εμσηεξηθνχ ηνκέα βειηηψζεθαλ γηα ηξίην ζπλερφκελν έηνο ην 2011, ζε κηθξφηεξν σζηφζν βαζκφ απφ φηη ηα πξνεγνχκελα ρξφληα. Ρν έιιεηκκά ηνπ, ζχκθσλα κε ηα κεγέζε εμαγσγψλ-εηζαγσγψλ ησλ εζληθψλ ινγαξηαζκψλ, κεηψζεθε ην 2011 θαηά 1,9 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο, έλαληη πηψζεο 2,9 κνλάδσλ ην Υο απνηέιεζκα, δηακνξθψζεθε πέξπζη ζην 6,7% ηνπ ΑΔΞ, απφ 14,1% ην Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ππνρψξεζεο ηνπ ειιείκκαηνο δηαθνξνπνηήζεθαλ ην 2011 ζε ζρέζε κε ην ακέζσο πξνεγνχκελν έηνο: ε ζεκαληηθή ππνρψξεζε ησλ εηζαγσγψλ, θαηά 8,1%, ζπλέβαιε απνθιεηζηηθά ζε απηή ηελ εμέιημε πέξπζη, θαζψο θαη νη εμαγσγέο κεηψζεθαλ, έζησ νξηαθά, θαηά 0,3%. πελζπκίδεηαη φηη ην 2010 θαη ε άλνδνο ησλ εμαγσγψλ θαηά 4,2% είρε ζπκβάιιεη ζηε βειηίσζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ εμσηεξηθνχ ηνκέα. Ζ λέα εμαζζέληζε ηεο δήηεζεο γηα εηζαγσγέο πέξπζη, πνπ δελ παξνπζηάδεη αξθεηά δηαθνξεηηθή έληαζε κεηαμχ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ (-7,1% θαη -11,6% αληίζηνηρα), δηαηήξεζε ηελ πησηηθή ηάζε ηεο πνπ μεθίλεζε ην 2009 θαη έρεη επηθέξεη ζσξεπηηθή ζπξξίθλσζή ηνπο απφ ηφηε πεξίπνπ θαηά 32%. Πε φηη αθνξά ηηο εμαγσγέο, ε κηθξήο θιίκαθαο κείσζή ηνπο ην 2011 θαηά 0,3%, νθείιεηαη ζηελ ππνρψξεζε ησλ εμαγσγψλ ππεξεζηψλ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο ρξνληάο, πνπ έθηαζε ην 3,8%, φηαλ ε αληίζηνηρε κεηαβνιή ην 2010 ήηαλ αλνδηθή (+3,2%). Ζ ήπηα δηεχξπλζε ησλ εμαγσγψλ αγαζψλ θαηά 3,5% (απφ 5,4% ην 2010), δελ ήηαλ επαξθήο γηα λα ηελ αληηζηαζκίζεη. Δπηζεκαίλεηαη σζηφζν ε ζεκαληηθή πηψζε ηνπ ζπλφινπ ησλ εμαγσγψλ ζην ηειεπηαίν ηξίκε-

45 λν ηνπ έηνπο, θαηά 6,1%, πνπ κάιηζηα πξνήιζε θαηά θχξην ιφγν απφ ηε ζπξξίθλσζε ησλ εμαγσγψλ αγαζψλ (-10,7%). Απηφ ην γεγνλφο αληαλαθιά ηελ επηβξάδπλζε ηεο αχμεζεο ηνπ παγθφζκηνπ εκπνξίνπ ηελ ίδηα πεξίνδν 7. Πχκθσλα κε ηελ πξνζέγγηζε ηνπ ΑΔΞ ζε παξαγσγηθνχο φξνπο, ε εγρψξηα αθαζάξηζηε πξνζηηζέκελε αμία παξαγσγήο ήηαλ 6,7% ρακειφηεξε ην 2011 ζε ζχγθξηζε κε ην ακέζσο πξνεγνχκελν έηνο, ππνρψξεζε ππεξηδπιάζηα απηήο πνπ ζεκεηψζεθε ην 2010 (-3,6%). Αλαιπηηθφηεξα, ζηηο θαηαζθεπέο ζεκεηψζεθε ε εληνλφηεξε ζπξξίθλσζε παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ηεο ηάμεο ηνπ 18,0% (απφ -8,1% ην 2010), κε ηνπο ηνκείο ελεκέξσζεο-επηθνηλσλίαο θαη νξπρείσλ-βηνκεραλίαο λα έπνληαη ζε απψιεηεο (-9,5% θαη -9,1% αληίζηνηρα). Πηελ αληίζηνηρε ηξηάδα ηνπ 2010 πεξηιακβάλνληαλ νη επαγγεικαηηθέο- επηζηεκνληθέοηερληθέο δξαζηεξηφηεηεο, ν ρξεκαηνπηζησηηθφο-αζθαιηζηηθφο ηνκέαο θαη νη θαηαζθεπέο. Ζ ζπλερήο κεηαβνιή ησλ δξαζηεξηνηήησλ κε ηε κεγαιχηεξε επηδείλσζε ηνπ πξντφληνο αλακθίβνια αληαλαθιά ηελ πνξεία εμάπισζεο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη ηε κεηάβαζή ηεο απφ νξηζκέλνπο ηνκείο ζε θάπνηνπο άιινπο. Έηζη γηα παξάδεηγκα, ε δηαξθήο ππνρψξεζε ηεο θαηαζθεπαζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, πνπ είρε μεθηλήζεη πνιχ λσξίηεξα απφ ην 2007, δελ νθείιεηαη κφλν ζηε γεληθφηεξε χθεζε, αιιά απνηειεί θαη δηφξζσζε ηεο ππεξβνιηθήο αλφδνπ πνπ είρε ζεκεησζεί παιαηφηεξα. Δμάιινπ, ην ρνλδξηθφ & ιηαληθφ εκπφξην-κεηαθνξέο & απνζεθεχζεηο-ππεξεζίεο θαηαιχκαηνο & εζηίαζεο 7 World Trade Monitor December 2011, CPB Netherlands, March 2012 πεξηνξίζηεθε ην 2011 θαηά 7,7%, νη ηέρλεοδηαζθέδαζε-ςπραγσγία θαηά 6,1% θαη νη ε- παγγεικαηηθέο- επηζηεκνληθέο-ηερληθέο δξαζηεξηφηεηεο θαηά 5,8%. Όπσο δηαθαηλφηαλ ζηε δηάξθεηα ηεο πεξαζκέλεο ρξνληάο, ε γεσξγία-δαζνθνκεία-αιηεία ήηαλ ν κνλαδηθφο ηνκέαο πνπ αλαπηχρζεθε, κε ξπζκφ 2,5%. Ζ επηδείλσζε ηεο χθεζεο ζηα ηέιε ηνπ 2011 πξνθάιεζε πεξαηηέξσ ρεηξνηέξεπζε ζηηο ζπλζήθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο ζε απηφ ην δηάζηεκα. κσο απηή ε εμέιημε ήηαλ ζε έλα βαζκφ αλακελφκελε θαζψο, φπσο είρε εθηηκεζεί ζηελ πξνεγνχκελε έθζεζε, ε παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα ζα πξνζαξκνδφηαλ ζην δεχηεξν κηζφ ηνπ 2011 ζηελ αξθεηά εληνλφηεξε ηεο αλακελφκελεο κείσζε ηνπ ΑΔΞ ζηηο αξρέο ηνπ έηνπο, κε αλαπφθεπθηεο επηπηψζεηο θαη ζηελ απαζρφιεζε. πφ απηέο ηηο επηδξάζεηο, ην πνζνζηφ αλεξγίαο αλήιζε ζην 20,7% ζην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2011, 6,5 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο πςειφηεξα απφ φηη βξηζθφηαλ έλα ρξφλν λσξίηεξα. Γηα ν- ιφθιεξν ην 2011, ε αχμεζή ηεο έθηαζε ηηο 5,2 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο, ζην 17,7% απφ 12,5%. Αλαθνξηθά κε ηηο εμειίμεηο ζην πεδίν ησλ ηηκψλ, ε ζεκαληηθή απνθιηκάθσζε ηεο θαηαλάισζεο ησλ λνηθνθπξηψλ ζην ηξίκελν Νθησβξίνπ-Γεθεκβξίνπ νδήγεζε ζε επηβξάδπλζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, παξά ηελ αληίξξνπε επίδξαζε ζε απηφλ απφ ηελ αχμεζε νξηζκέλσλ θφξσλ ζην δίκελν Πεπηεκβξίνπ-Νθησβξίνπ (Φ.Ξ.Α. εζηίαζεο, Δ.Φ.Θ. πεηξειαίνπ νηθηαθήο ζέξκαλζεο). Υζηφζν, ν πιεζσξηζκφο δελ είρε επηζηξέςεη κέρξη ην ηέινο ηνπ 2011 ζην ρακειφηεξν επίπεδφ ηνπ γηα πέξπζη, πνπ ζεκεηψζεθε ηνλ Αχγνπζην (1,7%). Γηακνξθψζεθε ζην 3,3% ζην ζχλνιν ηνπ έηνπο, 1,4 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ρακειφηεξα απφ φηη ην

46 Αλαθεθαιαηψλνληαο, νη ζεκαληηθέο πνιηηηθέο εμειίμεηο ησλ ηειεπηαίσλ κελψλ ηνπ 2011 πνπ νδήγεζαλ ζε θπβέξλεζε ζπλεξγαζίαο, νη παξαηεηακέλεο δηαβνπιεχζεηο ζε επίπεδν Δπξσδψλεο ην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα γηα ηε δηακφξθσζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο λέαο δαλεηαθήο ζχκβαζεο κε ηελ Διιάδα θαη ε θιηκάθσζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο πξνζπάζεηαο κε λέα κέηξα, γηα ηελ θάιπςε ησλ απνθιίζεσλ απφ ηνπο ζρεηηθνχο ζηφρνπο πνπ είραλ ηεζεί ηηο αξρέο ηνπ ρξφλνπ, αχμεζαλ θαηαθφξπθα ηηο αζθνχκελεο πηέζεηο θαη ηελ αβεβαηφηεηα ζην εγρψξην θνηλσληθννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ. Θαζψο νξηζκέλεο απφ ηηο ζεκαληηθέο δηαδηθαζίεο πνπ μεθίλεζαλ ζην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2011, φπσο νη δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηε ζπκκεηνρή ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ζηελ απνκείσζε ηνπ ειιεληθνχ ρξένπο, ήηαλ ηδηαίηεξα θξίζηκεο γηα ην κέιινλ ηεο ρψξαο θαη ζα ζπλερίδνληαλ ην 2012, ε επηθπιαθηηθφηεηα γηα ηα απνηειέζκαηά ηνπο παξέκελε πςειή κέρξη ην ηέινο ηεο πεξαζκέλεο ρξνληάο, κελ επηηξέπνληαο ηελ απνθφξηηζε ηνπ θνηλσληθνπνιηηηθνχ πεξηβάιινληνο, κε ηελ αλεζπρία γηα ηελ έθβαζή ηνπο λα κεηαθέξεηαη θαη λα επηδξά αξλεηηθά θαη ζην ηξέρνλ έηνο. 46

47 Ρξίκελν Ξίλαθαο 3.1 Δμέιημε βαζηθψλ καθξννηθνλνκηθψλ κεγεζψλ Ρξηκεληαίνη Δζληθνί Ινγαξηαζκνί (ζηαζεξέο ηηκέο 2005) εθαη. ΑΔΞ Δηήζηνο ξπζκφο κεηαβνιήο Ρειηθή Θαηαλάισζε Δηήζηνο εθαη. ξπζκφο κεηαβνιήο εθαη. Δπελδχζεηο Δμαγσγέο Δηζαγσγέο Δηήζηνο ξπζκφο κεηαβνιήο εθαη. Δηήζηνο ξπζκφο κεηαβνιήο εθαη. Δηήζηνο ξπζκφο κεηαβνιήο ,9% ,9% ,4% ,6% ,4% ,2% ,2% ,3% ,4% ,3% ,4% ,4% ,5% ,9% ,0% ,8% ,8% ,4% ,3% ,7% ,8% ,8% ,3% ,5% ,5% α' ,4% ,8% ,4% ,5% ,5% β' ,4% ,9% ,0% ,2% ,0% γ' ,9% ,5% ,0% ,3% ,3% δ' ,5% ,4% ,6% ,7% ,7% 2006* ,5% ,9% ,2% ,1% ,2% α' ,2% ,2% ,0% ,4% ,0% β' ,0% ,6% ,5% ,6% ,3% γ' ,7% ,2% ,1% ,8% ,8% δ' ,4% ,1% ,4% ,1% ,6% 2007* ,0% ,5% ,1% ,9% ,6% α' ,2% ,1% ,2% ,2% ,0% β' ,5% ,6% ,0% ,6% ,9% γ' ,0% ,6% ,6% ,5% ,9% δ' ,3% ,7% ,1% ,1% ,9% 2008* ,2% ,8% ,0% ,0% ,3% α' ,4% ,9% ,4% ,5% ,9% β' ,4% ,1% ,0% ,6% ,8% γ' ,5% ,7% ,4% ,7% ,0% δ ,8% ,3% ,5% ,0% ,2% 2009* ,3% ,0% ,6% ,5% ,2% α' ,4% ,7% ,1% ,1% ,6% β ,7% ,9% ,8% ,9% ,7% γ ,6% ,1% ,4% ,3% ,4% δ ,6% ,9% ,3% ,1% ,1% 2010* ,5% ,4% ,3% ,2% ,2% α' ,0% ,9% ,3% ,4% ,8% β ,3% ,3% ,3% ,8% ,5% γ ,0% ,9% ,7% ,5% ,8% δ ,5% ,9% ,5% ,1% ,2% 2011* ,9% ,5% ,4% ,3% ,1% *πξνζσξηλά ζηνηρεία Ξεγή: ΔΙ.ΠΡΑΡ., Ρξηκεληαίνη Δζληθνί Ινγαξηαζκνί, Κάξηηνο

48 Κεζνπξφζεζκεο πξννπηηθέο Νη επηδξάζεηο ησλ βαζηθψλ παξαγφλησλ δεκηνπξγίαο έληνλεο αβεβαηφηεηαο ζε πνιηηηθνθνηλσληθφ επίπεδν ζηελ Διιάδα ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο ηνπ 2011, ε έθβαζε ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ κε ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα γηα ηελ απνκείσζε ηεο αμίαο ησλ ειιεληθψλ νκνιφγσλ, θαζψο θαη κε ηελ Δπξσδψλε γηα ηε ζχλαςε λέαο δαλεηαθήο ζχκβαζεο, ζπλέρηζαλ λα πθίζηαληαη θαη ζηηο αξρέο ηνπ Ρα πξφζζεηα δεκνζηνλνκηθά-δηαξζξσηηθά κέηξα πνπ ιήθζεθαλ γηα ηε ζχλαςε ηεο δαλεηαθήο ζπκθσλίαο, ηδίσο απηά πνπ αθνξνχζαλ ζηε κείσζε ησλ ακνηβψλ ησλ εξγαδνκέλσλ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα (θαηψηαηνο κηζζφο, αξηζκφο επηδνκάησλ, αλαζηνιή σξηκάλζεσλαπμήζεσλ θ.ιπ.) θαη ζηηο αιιαγέο ζηηο δηαπξαγκαηεχζεηο εξγνδνηψλ-εξγαδνκέλσλ, νδήγεζαλ ζε λέα θιηκάθσζε ηεο θνηλσληθήο δπζθνξίαο. Ξξνθάιεζαλ φκσο θιπδσληζκνχο θαη ζε θπβεξλεηηθφ επίπεδν, αιιά θαη εληφο ησλ θνκκάησλ πνπ ππνζηήξηδαλ ηελ λέα θπβέξλεζε. Ζ ξεπζηφηεηα παξακέλεη πςειή ηνπο πξψηνπο κήλεο ηνπ 2012, θαζψο πξνζεγγίδνπκε κηα εθινγηθή δηαδηθαζία κε πξσηνθαλείο ηδηαηηεξφηεηεο θαη κε πιήζνο θαηλνχξγησλ θνκκαηηθψλ ζρεκαηηζκψλ, αλ θαη κε αζαθέο ηδενινγηθφ πεξηερφκελν. Ρφζν ε πξνεθινγηθή πεξίνδνο ζηελ νπνία εηζεξρφκαζηε, φζν φκσο θαη ε κεηεθινγηθή πεξίνδνο πνπ ζα αθνινπζήζεη, εληζρχνπλ ηελ αβεβαηφηεηα ζηελ εκπξφζεζκε θαη ζπλνιηθή εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο πνπ ζπλδέεηαη κε ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Ξξνο ην ηέινο ηνπ πξψηνπ ηξηκήλνπ ηνπ 2012, ε ππνγξαθή ηεο λέαο δαλεηαθήο ζχκβαζεο ηεο Διιάδαο κε ηελ Δπξσδψλε, κε ζπκκεηνρή ζην λέν δάλεην θαη ηνπ ΓΛΡ, πεξηφξηζε ζεκαληηθά ην ελδερφκελν ζηάζεο πιεξσκψλ ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο θαη ηελ 48 αλεζπρία πνπ απηφ δεκηνπξγνχζε. Υζηφζν ε αβεβαηφηεηα ζρεηηθά κε ηε δπλαηφηεηα επίηεπμεο ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ζηφρσλ, φρη κφλν γηα ην 2012 αιιά θαη εθείλσλ πνπ αθνξνχλ ζηα επφκελα ρξφληα, θαη αθνινχζσο ε αλεζπρία γηα ην χςνο ησλ επηπξφζζεησλ δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ πνπ ζα ιεθζνχλ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε, παξακέλνπλ ζε πςειά επίπεδα. Άιισζηε, παξά ηηο δηαδνρηθέο δέζκεο κέηξσλ πνπ ιήθζεθαλ ην 2011, ηα νπνία είραλ ηδηαίηεξα αξλεηηθφ αληίθηππν ζην ΑΔΞ θαη ζηελ απαζρφιεζε, ε δηαγξαθφκελε κείσζε ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο είλαη κηθξή, ελψ δελ απνθιείεηαη λα κελ κεηαβιεζεί ζε ζρέζε κε ην Ζ αλάζρεζε ηεο χθεζεο θαη ε ηηζάζεπζε ηεο αλεξγίαο δπζρεξαίλνληαη απφ ηηο ζεκαληηθέο θαζπζηεξήζεηο ζηελ πξαγκαηνπνίεζε δηαξζξσηηθψλ αιιαγψλ ζε θιάδνπο θαη δξαζηεξηφηεηεο ζηνπο νπνίνπο πθίζηαληαη δηαρξνληθά πεξηνξηζκνί θαη αγθπιψζεηο, ζηελ αλαδηάξζξσζε ηνπ θξάηνπο θαη ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ, ζηελ αμηνπνίεζε ησλ πφξσλ ηνπ ΞΓΔ θαη θπξίσο ηνπ ζπγρξεκαηνδνηνχκελνπ κέξνπο ηνπ (ΔΠΞΑ ). Απηέο νη ηάζεηο αληηθαηνπηξίδνληαη ζηελ πνξεία ησλ θιαδηθψλ δεηθηψλ νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο ηνπ ΗΝΒΔ, νη νπνίνη ζηηο αξρέο ηνπ 2012 είηε θηλνχληαη θνληά ζην ηζηνξηθά ρακειφηεξν επίπεδφ ηνπο (ιηαληθφ εκπφξην, θαηαζθεπέο, βηνκεραλία), είηε ζεκεηψλνπλ λέεο ειάρηζηεο ηηκέο (ππεξεζίεο), θαζψο θαη ζηελ έξεπλα επελδχζεσλ πνπ δηεμάγεη ζηε βηνκεραλία, απφ ηελ νπνία ε πξψηε εθηίκεζε γηα ην 2012 θαηέιεμε ζε πηψζε ηνπο θαηά 5,6%. Ξηψζε θαηαγξάθεηαη ην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα ζε δείθηεο θαη κεγέζε πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ παξαγσγή, γεληθφηεξα κε ηε δξαζηεξηφηεηα ζε βαζηθνχο θιάδνπο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Δπεηδή ηα δηαζέζηκα ζηνηρεία γηα ην 2012 είλαη πξνο ην παξφλ πεξηνξηζκέλα,

49 δελ είλαη δπλαηή αθφκα ε ζχγθξηζε ηεο θεηηλήο ππνρψξεζεο ζην ζχλνιν ηεο εγρψξηαο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο κε ηελ πεξπζηλή. Αλαιπηηθφηεξα, ε βηνκεραληθή παξαγσγή πεξηνξίζηεθε θέηνο ηνλ Ηαλνπάξην θαηά 5,0%, φζν πεξίπνπ ηνλ ίδην κήλα πξηλ έλα ρξφλν (-4,7%), ζε κηθξφηεξε έθηαζε πάλησο απφ φηη ην ακέζσο πξνεγνχκελν δίκελν Λνεκβξίνπ-Γεθεκβξίνπ, φηαλ ε κείσζή ηεο είρε θηάζεη θνληά ζην 10%. κσο ε εμέιημε ησλ παξαγγειηψλ ζηε βηνκεραλία πξνκελχεη θιηκάθσζε ηεο ζπξξίθλσζεο ηεο παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηάο ηεο ζηνπο πξνζερείο κήλεο, δεδνκέλνπ φηη ε πηψζε ηνπο πνπ μεθίλεζε ηνλ πεξαζκέλν Νθηψβξε δηεπξχλεηαη ζπλερψο θαη έθηαζε ηνλ Ηαλνπάξην θνληά ζην 15%. Ζ κηθξφηεξε απφ φηη ζηηο αξρέο ηνπ 2011 ελίζρπζε ηεο δήηεζεο απφ ην εμσηεξηθφ (+6%), δελ επαξθεί γηα λα ππεξαληηζηαζκίζεη ηελ θάζεηε κείσζε ησλ εγρψξησλ παξαγγειηψλ (-25%). Νη αθίμεηο μέλσλ ηνπξηζηψλ ζηα κεγαιχηεξα αεξνδξφκηα ηεο ρψξαο ήηαλ θαηά 6,7% ιηγφηεξεο ζην δίκελν Ηαλνπαξίνπ-Φεβξνπαξίνπ ηνπ ηξέρνληνο έ- ηνπο, ελψ πέξπζη ε αληίζηνηρε πηψζε δελ μεπεξλνχζε ην 1,3%. Ζ εμαζζέληζε ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο είλαη εκθαλήο ζηελ πνξεία ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ ηνπ ηνκέα ζην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2011: κεηά ηε κηθξή ππνρψξεζε πνπ ζεκείσζε ζηνπο πεξπζηλνχο θαινθαηξηλνχο κήλεο, νη απψιεηεο εθηηλάρζεθαλ ζην 18,6% ζην ηξίκελν Νθησβξίνπ- Γεθεκβξίνπ. Δπαλάθακςε ηζρπξψλ πηέζεσλ ζεκεηψλεηαη θαη ζηελ παξαγσγή ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ ηνκέα, θαζψο ηε ζηαζεξνπνίεζή ηεο ζην γ ηξίκελν ηεο πεξαζκέλεο ρξνληάο, ζε ζχγθξηζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ 2010, αθνινχζεζε ζην ακέζσο επφκελν ηξίκελν θαηαθφξπθε κείσζε, θαηά 34,6%, ί- δηαο έθηαζεο κε απηή ζην πξψην εμάκελν ηνπ Ζ πηψζε ζηηο βαζηθέο θαηεγνξίεο έξγσλ, ηα νηθνδνκηθά θαη φζα γίλνληαη απφ πνιηηηθνχο κεραληθνχο, είλαη παξαπιήζηα (- 35,0% θαη -34,4% αληίζηνηρα). Πηελ πιεπξά ησλ κεγεζψλ πνπ απνηππψλνπλ ηηο εμειίμεηο ζηελ εγρψξηα δήηεζε, ε πηψζε ηνπ δείθηε φγθνπ ζην ιηαληθφ εκπφξην επηηαρχλζεθε ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011, θζάλνληαο ην 10,9%, ξπζκφο ππεξδηπιάζηνο εθείλνπ ζην ηξίην ηξίκελν (- 4,1%). Κεγαιχηεξε ήηαλ ζην ίδην δηάζηεκα ε δηεχξπλζε ηεο κείσζεο ζηνλ θχθιν εξγαζηψλ ζην ρνλδξηθφ εκπφξην, απφ 9,7% ζην 20,3%. Ζ απνδπλάκσζε ηεο δήηεζεο γηα θαηαλαισηηθά αγαζά απνηππψλεηαη ζηελ παξάιιειε επηβξάδπλζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, παξά ηε λέα αχμεζε θφξσλ θαηαλάισζεο ην θζηλφπσξν. Απφ 3,0% ηνλ πεξαζκέλν Νθηψβξην, ν πιεζσξηζκφο δελ μεπέξαζε ην 2,4% ηνλ Γεθέκβξην, ελψ εμαζζέληζε, ζε κηθξφηεξε έθηαζε, ζην αξρηθφ δίκελν ηνπ 2012, κε απνηέιεζκα λα δηακνξθσζεί ζην 2,1% ηνλ Φεβξνπάξην. Πε φηη αθνξά ηελ πξνεξρφκελε απφ ην εμσηεξηθφ δήηεζε γηα ειιεληθά πξντφληα θαη ππεξεζίεο, βάζεη ησλ πιένλ πξφζθαησλ ζηνηρείσλ ηεο ΡηΔ, θέηνο ηνλ Ηαλνπάξην δηεπξχλζεθε θαηά 12,4%, πεξίπνπ ζηελ ίδηα έθηαζε φπσο πέξπζη ηνλ ίδην κήλα (+14,0%). Ν πεξηνξηζκφο φκσο ησλ εηζαγσγψλ, πνπ έθηαζε ην 12,6%, φηαλ ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2011 απμάλνληαλ θαηά 10,5%, νδήγεζε ζε ζπξξίθλσζε ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ ζρεηηθνχ ηζνδπγίνπ θαηά 38,1% (+7% πέξπζη). Ππλεπψο, ζπλερίδεηαη θαη ε- ληζρχεηαη ζηηο αξρέο ηνπ ηξέρνληνο έηνπο ε ηάζε πνπ είρε παξνπζηαζηεί ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011, κε ην έιιεηκκα λα πεξηνξίδεηαη θαηά 10,2%. Απφ ηα παξαπάλσ ζηνηρεία, θαζίζηαηαη ζαθήο ε θιηκάθσζε ηεο εμαζζέληζεο ηεο εγρψξηαο δήηεζεο ζηα ηέιε ηνπ 2011 θαη ζηνπο πξψηνπο κήλεο ηνπ 2012, κεηά ηελ πιήξε εθαξκνγή ησλ δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ πνπ 49

50 αλαθνηλψζεθαλ ζην πεξαζκέλν δίκελν Πεπηεκβξίνπ-Νθησβξίνπ. Νη επηπηψζεηο ηνπο ζηελ θιίκαθα ηεο εγρψξηαο παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηαο αληηζηαζκίδνληαη ελ κέξεη απφ ηελ πξνεξρφκελε απφ ην εμσηεξηθφ δήηεζε. Ρα κέρξη ηψξα δηαζέζηκα κεγέζε θαη δείθηεο δελ ελζσκαηψλνπλ ηηο επηδξάζεηο, αξλεηηθέο ή ζεηηθέο, ησλ δεκνζηνλνκηθψλδηαξζξσηηθψλ κέηξσλ πνπ ιήθζεθαλ ζηα κέζα Φεβξνπαξίνπ. Πε βξαρππξφζεζκν ρξνληθφ νξίδνληα αλακέλεηαη λα επηθέξνπλ λέεο πεξηθνπέο ζην δηαζέζηκν εηζφδεκα εξγαδφκελσλ θαη ζπληαμηνχρσλ, ζπκπίεζε ηεο θαηαλάισζεο ηνπο θαη επνκέλσο ησλ εζφδσλ απφ έκκεζε θνξνινγία, αιιά θαη επηβξάδπλζε ηνπ πιεζσξηζκνχ. Πε κέζνκαθξνπξφζεζκν νξίδνληα, νη επηρεηξήζεηο ζα πξνζαξκφζνπλ ηελ παξαγσγή θαη ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ηνπο ζηα λέα δεδνκέλα εγρσξίσο, κε φζεο έρνπλ παξνπζία ζε αγνξέο ηνπ εμσηεξηθνχ λα ζπλππνινγίδνπλ ηελ αληαπφθξηζε ηνπο ζηηο κεηαβνιέο ησλ ηηκψλ ησλ πξντφλησλ/ππεξεζηψλ ηνπο απφ ηε κείσζε ηνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο. Υζηφζν, θαζψο ε κεγέζπλζε ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο α- λακέλεηαη λα επηβξαδπλζεί ην 2012, βάζεη ησλ ηειεπηαίσλ ζρεηηθψλ εθηηκήζεσλ, ελψ ζηελ νηθνλνκία ηεο Δπξσδψλεο θαη ηεο ΔΔ- 27 ζα επηθξαηήζνπλ ηάζεηο ζηαζεξνπνίεζεο, νη πηζαλφηεηεο αχμεζεο ηεο νλνκαζηηθήο αμίαο ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ πξντφλησλ θέηνο κε ηνπο ξπζκνχο ηνπ 2011 θξίλνληαη ζαθψο ιηγφηεξεο απφ φηη πέξπζη. Ρα απνηειέζκαηα ησλ πξφζθαησλ κέηξσλ, αιιά θαη ηεο αληαιιαγήο ησλ παιαηψλ ειιεληθψλ νκνιφγσλ κε λέα ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο PSI, θαζψο θαη ηεο λέαο δαλεηαθήο ζχκβαζεο κε ηελ ηξφηθα, ζα θαζνξίζνπλ ηηο πξνζερείο απνθάζεηο ζε δεκνζηνλνκηθφ επίπεδν, γηα ην ηξέρνλ έηνο, αιιά θπξίσο γηα ηελ επφκελε δηεηία (επηθαηξνπνίεζε ΚΞΓΠ ηνλ Κάην). Δηδηθφηεξα ζε φηη αθνξά ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ γηα ην έιιεηκκα, ε δηεχξπλζή ηνπ ην 2011 ζηα 24,9 δηζεθ. απφ 23,1 δηζεθ. ην 2010, πνπ απνηππψλεηαη ζηα ηακεηαθά απνηειέζκαηα ηεο Γεληθήο Θπβέξλεζεο θαη δελ απνθιείεηαη λα πθίζηαηαη ζε θάπνην βαζκφ κεηά ηελ πξνζαξκνγή ζηα θνηλνηηθά πξφηππα (ESA 95), ζα νδεγήζεη ζε αθφκα εληνλφηεξε δεκνζηνλνκηθή πξνζπάζεηα ην ηξέρνλ έηνο, ηφζν ζην ζθέινο ησλ εζφδσλ, φζν θαη ησλ δαπαλψλ. Πε απηή ηελ θαηεχζπλζε, θαηαηέζεθε ζπκπιεξσκαηηθφο πξνυπνινγηζκφο (λ. 4051/2012) γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ λένπ Κλεκνλίνπ (λ. 4046/2012). Πε απηφλ πεξηιακβάλνληαη πεξηθνπέο δαπαλψλ ζπλνιηθνχ χςνπο 2,5 δηζεθ.. Ρν κεγαιχηεξν κέξνο ηνπο αθνξά ιεηηνπξγηθέο-θαηαλαισηηθέο δαπάλεο, ε πεξηζηνιή ησλ νπνίσλ ήηαλ ζαθψο πεξηνξηζκέλε ζε ζρέζε κε ην 2011 ζηνλ Ξξνυπνινγηζκφ ηνπ Θαηά ζπλέπεηα, αλακέλεηαη ζεκαληηθή ζπξξίθλσζε ησλ δεκφζησλ θαηαλαισηηθψλ δαπαλψλ θέηνο, ε νπνία ελδερνκέλσο ζα ππεξβεί, έζησ ζε κηθξφ βαζκφ, ηελ πεξπζηλή. Πην επίθεληξν ησλ πξφζθαησλ κέηξσλ βξίζθεηαη ε ζεκαληηθή κείσζε ησλ ακνηβψλ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, ελψ πξαγκαηνπνηήζεθε θαη λέα πεξηθνπή ησλ ζπληάμεσλ. Ακθφηεξεο νη λέεο ξπζκίζεηο ζα αζθήζνπλ ζεκαληηθέο πηέζεηο άκεζα θαη ηνπιάρηζηνλ ζε κεζνπξφζεζκν ρξνληθφ νξίδνληα, ζηελ αγνξαζηηθή δχλακε ησλ λνηθνθπξηψλ. Ζ επίπησζή ηνπο ζηελ ηδησηηθή θαηαλάισζε ζα πξνζηεζεί ζε απηέο απφ ηελ πιήξε επίδξαζε ησλ δεζκψλ κέηξσλ πνπ ιήθζεθαλ απφ ηα κέζα θαη κεηά ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο θαη επεξέαζαλ ην δηαζέζηκν εηζφδεκα (δηεχξπλζε ηεο άκεζεο θνξνινγίαο, εληαίν κηζζνιφγην ζην

51 δεκφζην ηνκέα, δηαδνρηθέο πεξηθνπέο ζηηο ζπληάμεηο), θαζψο θαη απφ ηελ απφηνκε αχμεζε ηεο αλεξγίαο ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011, πνπ κάιινλ ζα ζπλερηζηεί κε παξαπιήζηα έληαζε ζην πξψην εμάκελν ηνπ Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε απνδπλάκσζε ηεο θαηαλαισηηθήο δήηεζεο ζα επηβξαδχλεη ηνλ πιεζσξηζκφ, κεηξηάδνληαο ηελ εμαζζέληζε ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο. Βεβαίσο, ε ηειηθή επίδξαζε ησλ δηαξζξσηηθψλ αιιαγψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο ζα δηακνξθσζεί καθξνπξφζεζκα, απφ ηηο αιιαγέο πνπ ζα επηθέξεη ζην επίπεδν ηεο απαζρφιεζεο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο εηζνδεκαηηθέο κεηαβνιέο. Απφ απηέο ζα πξνζδηνξηζηεί έλα λέν επίπεδν θαηαλαισηηθψλ δπλαηνηήησλ. Ξξφζζεην πεξηνξηζηηθφ παξάγνληα ησλ θαηαλαισηηθψλ αγνξψλ ησλ λνηθνθπξηψλ ζα απνηειέζεη ε απμαλφκελε ζπξξίθλσζε ησλ θαηαλαισηηθψλ δαλείσλ, πνπ αλακέλεηαη λα ζπλερηζηεί κέρξη λα νινθιεξσζνχλ νη δηαδηθαζίεο αληαιιαγήο ησλ νκνιφγσλ πνπ θαηείραλ νη ειιεληθέο ηξάπεδεο ζην πξφγξακκα PSI θαη λα επηηεπρζνχλ ηα επίπεδα ξεπζηφηεηαο πνπ έρνπλ νξηζηεί ζην λέν Κλεκφλην. Ιακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ, εθηηκάηαη φηη ε πηψζε ηεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο ην ηξέρνλ έηνο ζα είλαη κεγαιχηεξε απφ φηη ην 2011 (-7,1%). Ξεξλψληαο ζην πεδίν ησλ επελδχζεσλ, εθηηκάηαη φηη ε ζπξξίθλσζή ηνπο ζα ζπλερηζηεί γηα πέκπην έηνο θέηνο, κε ειαθξά κηθξφηεξε έληαζε απφ φηη πέξπζη. Ζ θαζίδεζε ηεο εγρψξηαο δήηεζεο πνπ έρεη ζεκεησζεί ζσξεπηηθά ζηελ ηξηεηία θαη ζα ζπλερηζηεί ην 2012, ζε κεγάιε έθηαζε φπσο αλαιχζεθε πξνεγνπκέλσο, έρεη νδεγήζεη ζε ππν-ρξεζηκνπνίεζε ηεο παξαγσγηθήο δπλακηθφηεηαο απφ ηελ πιεπξά ησλ επηρεηξήζεσλ (ζην 63% ζηε βηνκεραλία ηνλ Φεβξνπάξην, δηαρξνληθά ειάρηζην επίπεδν), γεγνλφο πνπ πεξηνξίδεη ζεκαληηθά ηελ αλαγθαηφηεηα ε- πελδχζεσλ, ελψ ιεηηνπξγεί ηδηαίηεξα απνζαξξπληηθά ζηελ αλάιεςε επελδπηηθψλ πξσηνβνπιηψλ απφ επίδνμνπο λένπο επηρεηξεκαηίεο. Πεκαληηθφ πξφζθνκκα ζηελ πξαγκαηνπνίεζε επελδχζεσλ απνηειεί θαη ε πηζησηηθή ζπξξίθλσζε απφ ην εγρψξην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα πξνο ηηο επηρεηξήζεηο, ε νπνία παξφηη δελ νμχλεηαη ζην πεληάκελν Πεπηεκβξίνπ-Ηαλνπαξίνπ (ζηελ πεξηνρή ηνπ -2%), δελ αλακέλεηαη λα πεξηνξηζηεί/αληηζηξαθεί πξηλ ηελ νινθιήξσζε ηνπ PSI, ηελ αλαθεθαιαηνπνίεζε ησλ ηξαπεδψλ θαη ηε δηακφξθσζε ηε ξεπζηφηεηάο ηνπο ζε πςειά επίπεδα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, δεκηνπξγνχληαη ζηαδηαθά νη πξνυπνζέζεηο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πξνζέιθπζε μέλσλ επελδχζεσλ: κε ηε λέα δαλεηαθή ζχκβαζε θαη ηε ζπκκεηνρή ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ζην ζρέδην PSI, εμαζζελνχλ νη ακθηβνιίεο γηα ηε δπλαηφηεηα ηεο Διιάδαο λα ζπλερίζεη λα εμππεξεηεί κεζνκαθξνπξφζεζκα ην δεκφζην ρξένο ηεο, θαη γεληθφηεξα γηα ηνλ επξσπατθφ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο, πνπ είραλ απμεζεί θαηαθφξπθα κε ηελ αλαθνίλσζε ηεο δηεμαγσγήο δεκνςεθίζκαηνο ζηα ηέιε ηνπ πεξαζκέλνπ Νθηψβξε. Δπίζεο, παξνπζηάδνληαη ζεκαληηθέο πξννπηηθέο δηεπθφιπλζεο ηεο λέαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ησλ επελδχζεσλ κε ηηο ξπζκίζεηο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην Π/Λ γηα ηε βειηίσζε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο ζηε ρψξα (λέα εηαηξηθή κνξθή, δηεπθφιπλζε εηζαγσγψλ-εμαγσγψλ, δηεχξπλζε ζηξαηεγηθψλ επελδχζεσλ, πξνζηαζία εκπνξηθψλ ζεκάησλ θ.α.). Πχκθσλα κε ην λέν Κλεκφλην, πξνηεξαηφηεηα ζα δνζεί ζηελ νινθιήξσζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ πνιενδνκηθψλ ζρεδίσλ, κε ζπκβαηφηεηα πξνο ηα ηέζζεξα θιαδηθά ρσξνηαμηθά ζρέδηα, κέρξη ην ηέινο ηνπ Δπηπξφζζεηα, νξηζκέλα επηρεηξεκαηηθά ζρέδηα ζηξαηεγηθψλ επελδχζεσλ πνπ είραλ θα- 51

52 ηαηεζεί ζηε δηάξθεηα ηνπ 2011 πιεζηάδνπλ ζην ζηάδην ηεο έγθξηζεο θαη ζα αξρίζνπλ λα πινπνηνχληαη. Ν πεξηνξηζκφο ηνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο θαη νη ππφινηπεο αιιαγέο ζηελ αγνξά εξγαζίαο κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ πξφζζεηνπο παξάγνληεο πξνζέιθπζεο μέλσλ επελδχζεσλ, απαηηείηαη φκσο πξσηίζησο ε άξζε ησλ ζεκαληηθψλ πθηζηάκελσλ εκπνδίσλ ζηελ αδεηνδφηεζε-ρξεκαηνδφηεζε επελδχζεσλ θαη ζηελ ίδξπζε-ιεηηνπξγία επηρεηξήζεσλ, πεδία ζηα νπνία πξαγκαηνπνηνχληαη παξεκβάζεηο κε ηηο λέεο θαη ηηο εηνηκαδφκελεο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο. Πε θάζε πεξίπησζε, ην ζχλνιν ησλ παξαπάλσ λέσλ δπλαηνηήησλ ζα είλαη δηαζέζηκν πξνο αμηνπνίεζε ζηα επφκελα ρξφληα. Ζ εθηηκψκελε άλνδνο ησλ μέλσλ επελδχζεσλ ην 2012 δελ επαξθεί γηα λα αληηζηαζκίζεη ηελ αλακελφκελε κείσζε ησλ εγρψξησλ απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Πε φηη αθνξά ην ζθέινο ησλ επελδπηηθψλ ζρεδίσλ πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ην θξάηνο, ε πξνγξακκαηηζκέλε αχμεζε ησλ δαπαλψλ ηνπ Ξξνγξάκκαηνο Γεκνζίσλ Δ- πελδχζεσλ (ΞΓΔ) ην 2012 ζε ζρέζε κε ηηο πξαγκαηνπνηεκέλεο ηελ πεξαζκέλε ρξνληά, θαηά πεξίπνπ 15,0% (ή 1100 εθ.), εμαξηάηαη απφιπηα απφ ηε ζπλεπή εθηέιεζε ηνπ θεηηλνχ πξνυπνινγηζκνχ. Ρν 2011 νη πξαγκαηνπνηεζείζεο δαπάλεο ηνπ ΞΓΔ ήηαλ θαηά 21,9% ή 1,9 δηζεθ. ρακειφηεξεο ζε ζρέζε φζεο είραλ εγγξαθεί ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ έηνπο, πξνθεηκέλνπ λα πεξηνξηζηνχλ νη απνθιίζεηο απφ ηνπο δεκνζηνλνκηθνχο ζηφρνπο. Ζ εθηίκεζε πξνζαξκνγήο ηνπ ΞΓΔ ζηε δηάξθεηα ηνπ ηξέρνληνο έηνπο γηα ηελ επίηεπμε ηνπ επίπεδνπ ηνπ ειιείκκαηνο πνπ έρεη ηεζεί σο ζηφρνο επαιεζεχεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ήδε νη δαπάλεο ηνπ πεξηθφπεθαλ απφ ηνλ ζπκπιεξσκαηηθφ πξνυπνινγηζκφ πνπ θαηαηέζεθε κε ην λ. 4051/2012 θαηά πάλσ απφ 430 εθ.. Ππληζηακέλε φισλ ησλ εμειίμεσλ πνπ αλαιχζεθαλ γχξσ απφ 52 ηηο επελδχζεηο αλακέλεηαη λα είλαη ε λέα κείσζή ηνπο 2012, κάιινλ ζε δηςήθην πνζνζηφ, ρακειφηεξν σζηφζν εθείλνπ ην 2011 (-14,4%). Πηελ πιεπξά ηνπ εμσηεξηθνχ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο, ε ηάζε ηνπ 2011 ζεσξείηαη πηζαλφηεξν λα δηαηεξεζεί θαη λα εληζρπζεί ε- ιαθξά ην ηξέρνλ έηνο, φκσο νη εμειίμεηο ζηηο επηκέξνπο ζπληζηψζεο ηνπ ζα δηαθνξνπνηεζνχλ ζε ζρέζε κε ηηο πεξπζηλέο. Πεκαληηθφηεξε δηαθνξνπνίεζε αλακέλεηαη λα απνηειέζεη θέηνο ε, έζησ κηθξήο έθηαζεο, πηψζε ησλ εμαγσγψλ. Απηή ε εμέιημε αλακέλεηαη λα πξνέιζεη θαηά θχξην ιφγν απφ ηελ επηβξάδπλζε ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο θαη θπξίσο, απφ ηε ζηαζεξνπνίεζε, ελδερνκέλσο θαη χθεζε, ζηελ ΔΔ θαη ζηελ Δπξσδψλε, γεσγξαθηθέο δψλεο πνπ απνξξνθνχλ πάλσ απφ ην 50% ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ. Ζ αχμεζε ηνπ φγθνπ ηνπ παγθφζκηνπ εκπνξίνπ παξνπζίαζε επηβξάδπλζε ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2012, κελ μεπεξλψληαο ην 2,9%, απφ 5,1% ζην ακέζσο πξνεγνχκελν ηξίκελν 8. Πε απηφ ην δηάζηεκα νη εγρψξηεο εμαγσγέο κεηψζεθαλ θαηά γηα πξψηε θνξά πέξπζη, θαηά 6,1%. Πε πξφζθαηε ηαθηηθή έθζεζή ηνπ ην ΓΛΡ πξνβιέπεη επηβξάδπλζε ηεο κεγέζπλζεο ηνπ φγθνπ ηνπ παγθφζκηνπ εκπνξίνπ απφ 7,1% ην 2011 ζε 6,8% ην 2012, ελψ κεγαιχηεξεο θιίκαθαο θάκςε εθηηκά ν ΝΝΠΑ, ζην 4,7%. 9 Πε πησηηθή ηξνρηά ζα παξακείλνπλ γηα ηέηαξηε ρξνληά νη εηζαγσγέο ζηελ Διιάδα, κε αξθεηά κεγαιχηεξε ηαρχηεηα απφ φηη πέξπζη (-8,1%). Ζ κείσζή ηνπο ζα δηεπξπλζεί θέηνο, φπσο γεληθφηεξα ηεο εγρψξηαο δήηεζεο, απφ ηηο δηαδνρηθέο δέζκεο κέηξσλ πνπ έρνπλ ιεθζεί απφ ην πεξαζκέλν θζηλφπσξν θαη 8 World Trade Monitor December 2011, CPB Netherlands, March World Economic Outlook Update, IMF, January Economic Outlook no. 90, OECD, November 2011

53 έρνπλ πεξηνξίζεη ηδηαίηεξα ην δηαζέζηκν εηζφδεκα αηφκσλ θαη λνηθνθπξηψλ θαη έρνπλ επηθέξεη θάζεηεο πεξηθνπέο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ. Ξξνάγγειν απηήο ηεο εμέιημεο α- πνηειεί ε ζπξξίθλσζή ηνπο ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011, νπφηε θαη ηέζεθαλ ζε πιήξε εθαξκνγή ηα κέηξα πνπ ιήθζεθαλ απφ ηηο αξρέο ηα κέζα ηεο πεξαζκέλεο ρξνληάο, θαηά 14,2%, πνπ ήηαλ θαη ε πςειφηεξε ηνπ πεξαζκέλνπ έηνπο. Θνληά ζε απηή ηελ έθηαζε αλακέλεηαη λα δηακνξθσζεί ε πηψζε ησλ εηζαγσγψλ ην Ππλεπψο, βάζεη ησλ εθηηκήζεσλ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ παξαπάλσ γηα ηηο κεηαβνιέο ησλ βαζηθψλ ζπληζησζψλ ηνπ ΑΔΞ θαηά ην ηξέρνλ έηνο, ε ηδησηηθή θαηαλάισζε ζα ζπξξηθλσζεί εθ λένπ, ζε κεγάιν βαζκφ, ελψ εθηεηακέλεο ζα είλαη νη πεξηθνπέο θαη ζηηο δεκφζηεο θαηαλαισηηθέο δαπάλεο, ζην πιαίζην ηεο εληαηηθνπνίεζεο ηεο δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο. Δπίζεο, παξφηη είλαη αξθεηά πηζαλή ε βειηίσζε βαζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ-επελδπηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ε εθθίλεζε κεγάισλ μέλσλ επελδχζεσλ, νη ζπλνιηθέο εγρψξηεο επελδχζεηο ζα ππνρσξήζνπλ γηα άιιε κηα ρξνληά, κάιινλ ζε κηθξφηεξε έθηαζε απφ φηη πέξπζη. Πε ηξνρηά βειηίσζεο ηνπ ηζνδπγίνπ ηνπ ζα παξακείλεη ν εμσηεξηθφο ηνκέαο. Ππληζηακέλε απηψλ ησλ κεηαβνιψλ απνηειεί ε πξφβιεςε γηα χθεζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαηά 5% ην 2012, ζαθψο εληνλφηεξε απφ φηη αλακελφηαλ ζηα ηέιε ηνπ 2011, ζηελ πξνεγνχκελε έθζεζε ηνπ ΗΝΒΔ. Απηή ε εθηίκεζε είλαη ειαθξά δπζκελέζηεξε ησλ πξφζθαησλ απφ δηεζλείο θνξείο θαη νξγαληζκνχο, φπσο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο (-4,7%) θαη ηνπ ΓΛΡ (-4,8%, αλαιπηηθά ζηνπο Ξίλαθεο ). Ζ ξαγδαία θζίλνπζα εγρψξηα δήηεζε ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο ηνπ 2011, πνπ νδήγεζε ζε θιηκάθσζε ηεο πηψζεο ηνπ ΑΔΞ ζε απηή ηελ πεξίνδν θαη θαηά πάζα πηζαλφηεηα ζα ζπλερίζεη λα απνδπλακψλεηαη κε ηελ ίδηα έληαζε ζην πξψην εμάκελν ηνπ 2012, ζα απνηειέζεη ηνλ θχξην παξάγνληα δηακφξθσζεο ησλ εμειίμεσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ηνπιάρηζηνλ ζην ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα. Ζ πξνζαξκνγή ηεο απαζρφιεζεο ζηε βαζχηεξε χθεζε θαηά ην δ ηξίκελν πέξπζη, μεθίλεζε απφ ηνλ πεξαζκέλν Λνέκβξην, κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο λα ζεκεηψλεη κέζα ζε έλα κφιηο κήλα αχμεζε 2,7 εθαηνζηηαίσλ κνλάδσλ. Ξνιχ ζεκαληηθφ πξνζδηνξηζηηθφ παξάγνληα ηεο απαζρφιεζεο ην 2012, αιιά θαη ζηα επφκελα ρξφληα, ζα απνηειέζνπλ νη πξφζθαηεο δηαξζξσηηθέο παξεκβάζεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, γηα ηε κείσζε ηνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη ηηο αιιαγέο ζηηο δηαδηθαζίεο δηαπξαγκάηεπζεο κεηαμχ εξγνδνηψλ-εξγαδνκέλσλ. πσο επηζεκάλζεθε πξνεγνπκέλσο, βξαρππξφζεζκα, ηα ζπγθεθξηκέλα κέηξα ζα επηθέξνπλ λέεο πεξηθνπέο ζην δηαζέζηκν εηζφδεκα ησλ εξγαδφκελσλ, πεξηνξηζκφ ηεο αγνξαζηηθήο ηνπο δχλακεο, πνπ ζα ζπγθξαηεζεί ζε θάπνην βαζκφ απφ ηε ζπλεπαθφινπζε απνθιηκάθσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, ζπλεπψο ηζρπξνπνίεζε ηεο χθεζεο. Υζηφζν νη ηειηθέο, πιήξεηο επηδξάζεηο ηνπο ζα γίλνπλ αηζζεηέο κέζνκαθξνπξφζεζκα, φηαλ νη επηρεηξήζεηο πξνζαξκφζνπλ ηελ παξαγσγή θαη ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ηνπο ζηα λέα δεδνκέλα. πφ ηελ επίδξαζε φισλ ησλ παξαγφλησλ πνπ αλαιχζεθαλ, ην πνζνζηφ αλεξγίαο α- λακέλεηαη λα δηακνξθσζεί ην 2012 ζηελ πεξηνρή ηνπ 20%. 53

54 Ξίλαθαο 3.2 Δγρψξηα Γαπάλε θαη Αθαζάξηζην Δγρψξην Ξξντφλ Δθηηκήζεηο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο (ζε ζηαζεξέο αγνξαίεο ηηκέο έηνπο 2005) 2010* Δηήζηεο πνζνζηηαίεο κεηαβνιέο Αθαζάξηζην Δγρψξην Ξξντφλ -3,5-6,9-4,7 0,0 Ηδησηηθή Θαηαλάισζε -3,6-7,2-5,7-1,1 Γεκφζηα Θαηαλάισζε -7,2-9,5-11,0-9,5 Αθαζάξηζηεο Δπελδχζεηο Ξαγίνπ Θεθαιαίνπ -15,0-17,0-6,6 6,7 Δμαγσγέο Αγαζψλ θαη πεξεζηψλ 4,2 3,0 3,2 5,5 Δηζαγσγέο Αγαζψλ θαη πεξεζηψλ -7,2-7,0-5,1 0,0 Απαζρφιεζε -1,9-6,3-4,8-0,2 Απνδνρέο Δξγαδνκέλσλ θαηά Θεθαιή -3,3-2,7-8,0-1,3 Κνλαδηαίν Θφζηνο Δξγαζίαο -1,6-1,0-7,8-1,3 Δλαξκνληζκέλνο Γείθηεο Ρηκψλ Θαηαλαισηή 4,7 3,1-0,5-0,3 Ππκβνιή ζηε κεηαβνιή ηνπ πξαγκαηηθνχ ΑΔΞ Ρειηθή Δγρψξηα Εήηεζε -7,0-10,0-7,2-1,4 Θαζαξέο Δμαγσγέο 3,1 2,8 2,3 1,4 Απνζέκαηα 0,6 0,7-0,2 0,0 Πε πνζνζηφ ηνπ ΑΔΞ Ηζνδχγην Γεληθήο Θπβέξλεζεο -10,6-9,3-7,3-4,6 Ηζνδχγην Ρξερνπζψλ Ππλαιιαγψλ -12,3-10,3-6,9-5,3 Αθαζάξηζην Σξένο Γεληθήο Θπβέξλεζεο 144,9 165,3 160,5 164,2 Πε πνζνζηφ Αλεξγία (% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ) 12,6 15,9 17,9 17,8 * European Economic Forecast, Autumn 2011, European Commission, November 2011 Ξεγή:The Second Economic Adjustment Programme for Greece, European Commission, March 2012 Ξίλαθαο 3.3 Πχγθξηζε πξνβιέςεσλ γηα επηιεγκέλνπο Νηθνλνκηθνχο Γείθηεο γηα ηα έηε (ζε ζηαζεξέο αγνξαίεο ηηκέο 2005, εηήζηεο % κεηαβνιέο) ΞΝΗΘ ΔΔ ΝΝΠΑ ΓΛΡ ΑΔΞ -3,5-5,5-2,8-6,9-4,7-0,0-6,1-3,0 0,5-6,9-4,8 0,0 Ρειηθή Εήηεζε : : : -9,1-6,7-1,3-7,5-5,5-1,3 : : : Ηδηση. Θαηαλάισζε -3,6-6,2-4,1-7,2-5,7-1,1-5,3-5,2-0,8-7,2-5,7-1,1 Δλαξκνληζκέλνο Γείθηεο Ρηκψλ Θαηαλαισηή (%) 4,7 2,8 0,6 3,1-0,5-0,3 3,0 1,1 0,2 3,1-0,5-0,3 Αθαζ. Δπελδ. Ξαγίνπ Θεθαιαίνπ -13,3-12,9-4,0-17,0-6,6 6,7-16,1-5,5 0,9-17,0-6,6 5,8 Αλεξγία (%) 11,9 15,4 17,1 15,9 17,9 17,8 16,6 18,5 18,7 17,3 19,4 19,4 Ηζνδχγην Γεληθήο Θπβέξλεζεο (% ΑΔΞ) -10,6-9,0-5,5 1-9,3-7,3-4,6-9,0-7,0-5,3-9,3-7,3-4,6 Ηζνδχγην Ρξερνπζψλ Ππλαιιαγψλ (% ΑΔΞ) Αθαζ. Γεκφζην Σξένο (% ΑΔΞ) : : : -10,3-6,9-5,3-8,6-6,3-5,4-9,8-7,5-6,7 144,9 161,7 145, ,3 160,5 164,2 160,9 177,1 179, *Νη ηηκέο γηα απηά ηα κεγέζε πξνέξρνληαη απφ World Economic Outlook, IMF, September Πελάξην ρξένπο κε ηε ζπκκεηνρή ηδησηψλ ζην PSI Ξεγέο: Δηζεγεηηθή Έθζεζε Ξξνυπνινγηζκνχ 2012, πνπξγείν Νηθνλνκηθψλ, Λνέκβξηνο 2011 The Second Economic Adjustment Programme for Greece, European Commission, March OECD Economic Outlook No. 90, November Greece, Request for Extended Arrangement Under the Extended Fund Facility, IMF, March

55 Ζ αλαηκηθή εγρψξηα δήηεζε, πνπ έρεη δηακνξθσζεί απφ ηηο δηαδνρηθέο δέζκεο δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ, ηελ θαηαθφξπθε αχμεζε ηεο αλεξγίαο θαη ην δπζκέλεο επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ, παξάγνληεο ησλ νπνίσλ νη επηδξάζεηο ζα ζπλερηζηνχλ ζηνπο επφκελνπο κήλεο, ζα δηαηεξήζεη ηνλ πιεζσξηζκφ ζε πησηηθή ηξνρηά, φπσο ήδε ζπκβαίλεη απφ ηνλ πεξαζκέλν Νθηψβξην, κεηά ηελ ηειεπηαία αχμεζε ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο (αχμεζε ΦΞΑ ζηελ εζηίαζε θαη ΔΦΘ ζην πεηξέιαην νηθηαθήο ζέξκαλζεο). Πηελ ππνρψξεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, ελδερνκέλσο ζηε δηακφξθσζή ηνπ ζε αξλεηηθά επίπεδα, εθηηκάηαη φηη ζα ζπκβάιιεη θαη ην ηερληθφ απνηέιεζκα ηνπ πςεινχ επηπέδνπ-βάζεο ζχγθξηζεο ηνπ ΓΓΡΘ απφ ηνλ Κάξηην ηνπ 2011 θαη κεηά: ην χςνο ηνπ ΓΓΡΘ θέηνο ηνλ Φεβξνπάξην ήηαλ ρακειφηεξν εθείλνπ ηνλ πεξπζηλφ Κάξηην θαη κάιηζηα θηλνχηαλ ζε πησηηθή ηξνρηά. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, αληίξξνπα ζηηο ηζρπξέο πηέζεηο πνπ ζα δερζεί ν πιεζσξηζκφο απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ κφιηο αλαθέξζεθαλ, ζα ιεηηνπξγήζνπλ απμήζεηο ηηκψλ βαζηθψλ αγαζψλ (πρ. ειεθηξηθφ ξεχκα) θαη έκκεζσλ θφξσλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ζηφρσλ, φπσο ε εμίζσζε ηνπ εηδηθνχ θφξνπ ζην πεηξέιαην ζέξκαλζεο γηα νηθηαθή ρξήζε θαη θίλεζεο απφ ην θζηλφπσξν. Υζηφζν ε αλαζρεηηθή δπλακηθφηεηά ηνπο ζηελ απνθιηκάθσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ θξίλεηαη πεξηνξηζκέλε. Γεδνκέλσλ ησλ παξαπάλσ α- λακελφκελσλ επηδξάζεσλ, ν πιεζσξηζκφο πξνβιέπεηαη λα θηλεζεί ην 2012 ζε επίπεδα ιίγν ρακειφηεξα ηνπ 1%. Αλαθεθαιαηψλνληαο, ε αξθεηά κεγαιχηεξε ηεο εθηηκψκελεο ηνπο πξνεγνχκελνπο κήλεο χθεζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ην 2011 αιιά θαη ην 2012 θαη νη ζπλέπεηέο ηεο (πρ. α- λεξγία), αλαδεηθλχνπλ ηηο επηπηψζεηο φρη κφλν ηεο δηαδηθαζίαο ηαρχξξπζκεο δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο, αιιά θαη ηεο ηαπηφρξνλεο κε χπαξμεο-εθαξκνγήο κηαο πνιχπιεπξεο αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο (επηηάρπλζε ΔΠ- ΞΑ , δηαξζξσηηθέο αιιαγέο ζε α- γνξέο πξντφλησλ-ππεξεζηψλ, αλαδηάξζξσζε ηνπ θξάηνπο, αμηνπνίεζε ηδησηηθήο πεξηνπζίαο ηνπ δεκνζίνπ θ.ιπ.). Ζ ζεκαληηθή πζηέξεζε ζε απηφ ην πεδίν έρεη ηζρπξέο επηπηψζεηο θαη ζε δεκνζηνλνκηθφ επίπεδν, απνηειψληαο έλα απφ ηα θχξηα αίηηα ηεο κεγάιεο απφθιηζεο ησλ δεκνζηνλνκηθψλ απνηειεζκάησλ ηνπ 2011 απφ ηνπο ζηφρνπο ζηνλ πξνυπνινγηζκφ γηα ην πεξαζκέλν έηνο, θαζψο θαη ζην κεηέπεηηα ΚΞΓΠ. Δπηπιένλ, φπσο είρε επηζεκαλζεί ζηελ πξνεγνχκελε έθζεζε, επεηδή ε επίηεπμε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ζηφρσλ ηνπ 2012 ζηεξίδεηαη ζε πνιχ κεγαιχηεξν βαζκφ απφ φηη πέξπζη ζηελ αχμεζε ησλ ε- ζφδσλ απφ θνξνινγία ζηα εηζνδήκαηα (+12,4%, έλαληη -0,2%), κεγαιχηεξε χθεζε ζε ζρέζε κε ηελ εθηίκεζε ζηελ νπνία έρεη βαζηζηεί ν θεηηλφο πξνυπνινγηζκφο (-2,8%), ζα ζπλεπάγεηαη απηφκαηα ζεκαληηθή απφθιηζε απφ ηνπο ζηφρνπο ηνπ, αλάγθε ιήςεο πξφζζεησλ κέηξσλ, φμπλζε ηεο θνηλσληθήο δπζαξέζθεηαο θαη ησλ αληηδξάζεσλ απέλαληη ζηε δεκνζηνλνκηθή πξνζαξκνγή. Θαζψο ήδε νη πξνβιέςεηο γηα ην ΑΔΞ έρνπλ αλαζεσξεζεί επί ηα ρείξσ θαη κάιηζηα εθηεηακέλα, ε εθαξκνγή αλαπηπμηαθψλ πνιηηηθψλ πξνο ηηο παξαπάλσ θαηεπζχλζεηο, φρη απιψο ε πξνεηνηκαζία/ςήθηζε ζρεηηθψλ λφκσλ θαη ε εθπφλεζε ζρεδίσλ, πξέπεη λα μεθηλήζεη άκεζα, πξνθεηκέλνπ λα αμηνπνηεζνχλ νη ηειεπηαίεο επθαηξίεο πνπ ππάξρνπλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ζηφρσλ, νη νπνίεο δηαθνξεηηθά ζχληνκα δελ ζα επαξ- 55

56 θνχλ. Πε απηφ ην πιαίζην, ε εθθίλεζε πινπνίεζεο θαηαηεζεηκέλσλ ζρεδίσλ ζηξαηεγηθψλ επελδχζεσλ, ε θιηκάθσζε παξαρψξεζεο η- δησηηθήο πεξηνπζίαο ηνπ δεκνζίνπ πξνο αμηνπνίεζε, ε εκπξνζζνβαξήο εθηέιεζε ηνπ αξθεηά πεξηνξηζκέλνπ ζε ζρέζε κε ηα πξνεγνχκελα ρξφληα ΞΓΔ θαη φρη ε αλαβνιή/πεξηθνπή ηνπ γηα ηελ θάιπςε δεκνζηνλνκηθψλ απνθιίζεσλ, πνπ ίζσο λα δεκηνπξγεί πεξηζζφηεξεο δεκνζηνλνκηθέο πζηεξήζεηο απφ φζεο θαιχπηεη, πξέπεη λα απνηειέζνπλ βαζηθέο πξνηεξαηφηεηεο-δξάζεηο πνιηηηθήο γηα ηελ αλαθνπή ηεο γηγάλησζεο ηεο χθεζεο. Πε αληίζεηε πεξίπησζε, νη ζπλέπεηεο ζα είλαη νξαηέο πξνζερψο ζε πνιιά επίπεδα θαη ζα είλαη αλαπφθεπθηε ε εκθάληζε ζπηξάι χθεζεο-απφθιηζεο απφ ηνπο δεκνζηνλνκηθνχο ζηφρνπο-λέσλ δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ. 3.2 Δμειίμεηο θαη πξννπηηθέο ζε βαζηθνχο ηνκείο ηεο Νηθνλνκίαο Πηελ ελφηεηα απηή παξνπζηάδνληαη νη ηξηκεληαίνη δείθηεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ θαηαξηίδεη ε ΔΙΠΡΑΡ θαη νη νπνίνη απνηππψλνπλ ηελ πνξεία ηεο παξαγσγήο ζηε Βηνκεραλία, θαζψο θαη ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ ησλ επηρεηξήζεσλ ζηνπο ηνκείο ησλ Θαηαζθεπψλ, ηνπ Δκπνξίνπ θαη ησλ πεξεζηψλ. Ραπηφρξνλα παξνπζηάδνληαη αληίζηνηρνη θιαδηθνί δείθηεο πνπ θαηαζθεπάδεη ην ΗΝΒΔ κε βάζε ηηο έξεπλεο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο ηηο νπνίεο δηεμάγεη ζηελ Διιάδα απφ ην 1981 θαη έπεηηα. Ν ζπλδπαζκφο ησλ δεηθηψλ απηψλ θαη ε ζπλεθηίκεζε ησλ ηάζεσλ πνπ πξνθχπηνπλ, ζπλεηζθέξνπλ ζε κηα επξχηεξε απεηθφληζε ηεο πιεπξάο ηεο πξνζθνξάο ηεο νηθνλνκίαο, απνηππψλνληαο ηελ έληαζε ηεο εγρψξηαο δήηεζεο. Βηνκεραλία Ζ θαζνδηθή πνξεία ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο πνπ έρεη ήδε μεθηλήζεη απφ ην 2008, ζπλερίδεηαη θαη επηηαρχλεηαη ην 2011, κε ην ζρεηηθφ δείθηε λα πεξηνξίδεηαη ζε εηήζηα βάζε πιένλ θαηά -8,4% ζε ζρέζε κε -5,9% ην Άιισζηε ε πηψζε ζρεδφλ θαηά 14% ζην δ ηξίκελν είλαη ε κεγαιχηεξε ηξηκεληαία πηψζε εδψ θαη ηνπιάρηζηνλ 5 ρξφληα. Αληηζέησο, ζηελ Δπξσδψλε (ΔΔ-17) ε αχμεζε ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο ζπλερίδεηαη, αλ θαη κε δηαξθψο επηβξαδπλφκελν ξπζκφ. Έηζη ην δ ηξίκελν ν δείθηεο θαηαγξάθεη κφλν ν- ξηαθά ζεηηθή κεηαβνιή θαηά 0,1% ζε ζρέζε κε ην γ ηξίκελν. Ππλνιηθά ην 2011 ε βηνκεραληθή αλάπηπμε ζηελ Δπξψπε ππνδηπιαζηάδεηαη θαζψο δηακνξθψλεηαη ζην 3,7% ζε ζρέζε κε 7,4% ην Ζ βαζηά πηψζε εγρσξίσο νθείιεηαη θπξίσο ζηηο Κεηαπνηεηηθέο Βηνκεραλίεο, φπνπ ε παξαγσγή ππνρσξεί εθ λένπ, θαηά 9,5%, ζε ζπλέρεηα κείσζεο θαηά 5,1% ην Όθεζε, κε κηθξφηεξν σζηφζν ξπζκφ ζε ζρέζε κε ην 2010 εκθαλίδεηαη θαη ζηνλ θιάδν παξνρήο Ζιεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαηά -8,8% αληί -9,2%. Αθνινπζεί ν θιάδνο ηεο Ξαξνρήο Λεξνχ κε απψιεηεο 1,9% (αληί αχμεζεο θαηά 0,7% ην 2010). Ν θιάδνο ησλ Νξπρείσλ Ιαηνκείσλ χζηεξα απφ ζπξξίθλσζε ηεο παξαγσγήο ηνπ ην 2010 θαηά 6,5%, ην 2011 δηαηήξεζε ακεηάβιεηε ηελ παξαγσγή ηνπ. 56

57 α' ηξηκ. '05 β' ηξηκ. '05 γ' ηξηκ. '05 δ' ηξηκ. '05 α' ηξηκ. '06 β' ηξηκ. '06 γ' ηξηκ. '06 δ' ηξηκ. '06 α' ηξηκ. '07 β' ηξηκ. '07 γ' ηξηκ. '07 δ' ηξηκ. '07 α' ηξηκ. '08 β' ηξηκ. '08 γ' ηξηκ. '08 δ' ηξηκ. '08 α' ηξηκ. '09 β' ηξηκ. '09 γ' ηξηκ. '09 δ' ηξηκ. '09 α' ηξηκ. '10 β' ηξηκ. '10 γ' ηξηκ.'10 δ' ηξηκ. '10 α' ηξηκ. '11 β' ηξηκ. '11 γ' ηξηκ.'11 δ' ηξηκ. '11 ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/12 Γηάγξακκα 3.1 Γείθηεο Βηνκεραληθήο Ξαξαγσγήο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξσδψλε-17 Ξ.Κ. (%) σο πξνο ην αληίζηνηρν ηξίκελν ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο 20% 15% Δπξσδψλε-17 Διιάδα 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% Ξεγή: ΔΙ.ΠΡΑΡ Ν θιάδνο ησλ ηξνθίκσλ εμαθνινπζεί λα ζπξξηθλψλεη ηελ παξαγσγή ηνπ κε ηνλ ίδην ζρεδφλ ξπζκφ κε πέξπζη (-4,3% αληί -4,1% ην 2010). Θαη ηα βαζηθά θαξκαθεπηηθά πξντφληα εηζήιζαλ πέξπζη ζε ηξνρηά χθεζεο, κε ην δείθηε λα πεξηνξίδεηαη θαηά 0,6% ζε ζρέζε κε αχμεζε θαηά 2,4% ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ Πηνλ αληίπνδα βξίζθεηαη ε παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ ε νπνία εληζρχεηαη θαηά 6,5%, κε θζίλνληα ξπζκφ (ε αληίζηνηρε αχμεζε πέξπζη είρε μεπεξάζεη ην 12,0%). Πηνπο ινηπνχο θιάδνπο, ζεκαληηθή ελίζρπζε ηεο παξαγσγήο θαηαγξάθεηαη ην 2011 ζηνλ θιάδν εηδψλ θαπλνχ, θαζψο ε παξαγσγή απμάλεηαη θαηά 10,5%, ζε ζπλέρεηα ηεο πεξζηλήο χθεζεο άλσ ηνπ -17,5% αιιά θαη ζηα είδε μχινπ θαη θειινχ, κε ην δείθηε λα εληζρχεηαη θαηά 2,8%. Αληίζεηα, ζπξξίθλσζε ηεο παξαγσγήο ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο θαηαγξάθεηαη ζηνλ θιάδν ηνπ ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ (απψιεηεο ηεο ηάμεο ηνπ 37,1% ζε ζρέζε κε -35,1% πέξπζη), ζηα κε κεηαιιηθά νξπθηά (-35,9% έλαληη -14,2%) θαη ζηα κεραλνθίλεηα νρήκαηα (-28,8% αληί -1,6%). Ζ θάκςε ζηε δήηεζε επεξεάδεη άκεζα ηελ παξαγσγή εηδψλ έλδπζεο θαζψο ε παξαγσγή ζπξξηθλψλεηαη εθ λένπ θαηά -25,4% ζε ζρέζε κε -23,1% ην Πεκαληηθά κεγαιχηεξε ζε ζρέζε κε πέξπζη ζεκεηψλεηαη ε χθεζε ζηηο εθηππψζεηο θαη ηελ αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ (-24,6% αληί -14,1% ην 2010) θαη ζηηο Θισζηνυθαληνπξγηθέο χ- ιεο, φπνπ ε ζπξξίθλσζε ηεο παξαγσγήο είλαη εμίζνπ ζεκαληηθή κε πέξπζη (πηψζε θαηά 22,0%, έλαληη θάκςεο -20,6% πέξπζη). Πηα Νξπρεία-Κεηαιιεία ε παξαγσγή ζπξξηθλψλεηαη ζεκαληηθά ζηνπο 2 απφ ηνπο 4 επηκέξνπο θιάδνπο. Ζ κεγαιχηεξε πηψζε εκθαλίδεηαη ζηελ άληιεζε αξγνχ πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ (-24,3% αληί +42,5% πέξπζη) θαη ζηηο ινηπέο εμνξπθηηθέο θαη ιαην- 57

58 α' ηξηκ. '06 β' ηξηκ. '06 γ' ηξηκ. '06 δ' ηξηκ. '06 α' ηξηκ. '07 β' ηξηκ. '07 γ' ηξηκ. '07 δ' ηξηκ. '07 α' ηξηκ. '08 β' ηξηκ. '08 γ' ηξηκ. '08 δ' ηξηκ. '08 α' ηξηκ. '09 β' ηξηκ. '09 γ' ηξηκ. '09 δ' ηξηκ. '09 α' ηξίκ. '10 β' ηξίκ. '10 γ' ηξίκ. '10 δ' ηξηκ. '10 α' ηξίκ. '11 β' ηξίκ.'11 γ' ηξίκ. '11 δ' ηξίκ. '11 Ηαλ-Φεβ.'12 ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/12 κηθέο δξαζηεξηφηεηεο (-15,7% ζε ζρέζε κε νξηαθή κεηαβνιή θαηά -0,1% πέξπζη). Αληίζεηα ε παξαγσγή εληζρχεηαη ζηνπο θιάδν ηεο εμφξπμεο κεηαιινχρσλ κεηαιιεπκάησλ (18,5% αληί 16,2% ην 2010) θαη ηεο εμφξπμεο άλζξαθα θαη ιηγλίηε, κε ην δείθηε λα ζεκεηψλεη αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 5,9% αληί θάκςεο -13,1% πέξπζη. Θαηαζθεπέο Ππλερίζηεθε θαη ην 2011 ε ηαρχηαηε ζπξξίθλσζε ηνπ πξντφληνο ζηνλ θαηαζθεπαζηηθφ ηνκέα, παξά ηνλ επηφηεξν ξπζκφ ζε ζρέζε κε πέξπζη. Ν γεληθφο δείθηεο παξαγσγήο ζηηο θαηαζθεπέο δηακνξθψζεθε ζε ηζηνξηθά ρακειά επίπεδα πεληαεηίαο (51,9 κνλάδεο) ζεκεηψλνληαο πηψζε θαηά 28,0%. Ξξφπεξζη ε αληίζηνηρε θάκςε μεπεξλνχζε ην 31,6% ζε ζρέζε κε ην Πε επίπεδν Δπξσδψλεο, ν ζρεηηθφο δείθηεο ην 2011 πεξηνξίδεηαη κφιηο θαηά 1,8% ζε ζρέζε κε ην 2010 (έλαληη - 8,0% πέξπζη). Πηνπο επηκέξνπο δείθηεο γηα ηελ Διιάδα, θαηά ην πξψην ελδεθάκελν ηνπ 2011 ν δείθηεο παξαγσγήο δνκηθψλ έξγσλ κεηψλεηαη θαηά 43,7% (φηαλ ήδε ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ 2010 κεηψζεθε θαηά 38,1%), ελψ θάζεηε είλαη θαη ε κείσζε ηνπ δείθηε παξαγσγήο έξγσλ πνιηηηθνχ κεραληθνχ (απψιεηεο - 20,4% ζε ζρέζε κε -28,4% ηελ ίδηα πεξίνδν πέξπζη). Ζ πησηηθή πνξεία ηεο ζπλνιηθήο νηθνδνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο αληαλαθιάηαη ηφζν ζε φξνπο αξηζκνχ αδεηψλ, φζν θαη ζε φξνπο επηθάλεηαο θαη φγθνπ. Ππλνιηθά, ε έθδνζε λέσλ αδεηψλ κεηψζεθε θαηά 27,0% ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο (ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν ελδεθάκελν ηνπ 2010), κε πηψζε ζε φιεο ηηο πεξηθέξεηεο αλεμαηξέησο. Ζ εληνλφηεξε κείσζε θαηαγξάθεηαη ζηελ Θξήηε (-39,2%), ζηελ Ήπεηξν (-21,5%) θαη ζην Λφηην Αηγαίν (- 19,4%). Ξαξφκνηα είλαη ε ηάζε ηφζν ζηε ζπλνιηθή επηθάλεηα (απψιεηεο θαηά -40,8% ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ 2010) φζν θαη ζηνλ φγθν (-36,6% κείσζε ηνπ ζρεηηθνχ δείθηε θαηά) ησλ λεφδκεησλ νηθνδνκεκάησλ. Γηάγξακκα 3.2 Γείθηεο Ξαξαγσγήο ζηηο Θαηαζθεπέο εηήζηα ΞΚ(%)- ζηελ Διιάδα θαη ζηελ Δπξσδψλε-17 θαη Γείθηεο Δπηπέδνπ Δξγαζηψλ ζηελ Διιάδα ( =100) % 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% -50% -60% Δπίπεδν Δξγαζηψλ_Διιάδα Γείθηεο Ξαξαγσγήο_Διιάδα Γείθηεο Ξαξαγσγήο_Eπξσδψλε-17 Ξεγή: ΔΙ.ΠΡΑΡ Eurostat 58

59 Πην ζχλνιν ηνπ 2011 νη ζπλαιιαγέο νηθηζηηθψλ αθηλήησλ κε ηε δηακεζνιάβεζε πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ πεξηνξίζζεθαλ θαηά 44,1% (έρνληαο ήδε κεησζεί θαηά 0,2% ζε ζρέζε κε ην 2009). Ραπηφρξνλα, επηβξαδχλεηαη ζεκαληηθά θαη ε αμία ησλ ζπλαιιαγψλ, θαηαγξάθνληαο πηψζε ηεο ηάμεο ηνπ 41,2%. Ρα ζηεγαζηηθά επηηφθηα παξνπζηάδνπλ νξηαθή κείσζε (ην επηηφθην ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ άλσ ησλ 5 εηψλ ππνρσξεί ζην 3,8% ην Γεθέκβξην ηνπ 2011), ν δείθηεο ηηκψλ αθηλήησλ ππνρσξεί ζην ζχλνιν ηνπ έηνπο, φκσο νη ζπλερείο εμαγγειίεο ή ε αβεβαηφηεηα γηα ηνπο φξνπο θνξνινγίαο ησλ αθηλήησλ, δελ επλνεί ηνλ θιάδν ηεο θαηνηθίαο. Δίλαη άιισζηε ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζχκθσλα κε ηελ ηειεπηαία έξεπλα νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο ηνπ ΗΝΒΔ (Ηαλνπάξηνο 2012), ην πνζνζηφ ησλ λνηθνθπξηψλ πνπ δειψλεη φηη είλαη πνιχ πηζαλφ λα αγνξάζεη θαηνηθία εληφο ηνπ 2012 είλαη κφιηο 2,1%. Ιηαληθφ Δκπφξην Νη επηπηψζεηο ηεο θξίζεο θαη ηεο ππνρψξεζεο ηεο δήηεζεο απνηππψλνληαη αθφκα πην αλάγιπθα ζηνπο δείθηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην ιηαληθφ εκπφξην. Ν δείθηεο φγθνπ ην δ ηξίκελν ηνπ 2011 θηλήζεθε ζε ηζηνξηθά ρακειά επίπεδα, θηάλνληαο ηηο 83,1 κνλάδεο, ελψ ε πηψζε μεπέξαζε ην 10,9% ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν πέξπζη. Ππλνιηθά ην 2011, ν ζρεηηθφο δείθηεο ππνρψξεζε εθ λένπ θαηά 10,3% θαηαγξάθνληαο θάκςε εληνλφηεξε ηεο αληίζηνηρεο πεξπζηλήο (- 6,3%). Δπηά ζηνπο νθηψ θιάδνπο ηνπ ιηαληθνχ εκπνξίνπ παξνπζηάδνπλ απψιεηεο ζην ζχλνιν ηνπ Πηνπο θιάδνπο πνπ θηλνχληαη ρεηξφηεξα απφ ην 2010, ζεκαληηθέο απψιεηεο θαηαγξάθνπλ ηα είδε έλδπζεο/ππφδεζεο (- 16,2% ζε ζρέζε κε -11,5% πέξπζη), ηα θαχζηκα θαη ηα ιηπαληηθά απηνθηλήησλ (-15,0% αληί -10,1%), ηα έπηπια θαη νηθηαθφο εμνπιηζκφο (-14,7% έλαληη -13,1%), ηα ηξφθηκαπνηά (-13,5% ζε ζρέζε κε -4,8%), θαη ηέινο ν θιάδνο ησλ θαξκάθσλ (-9,5% αληί - 1,0%). Πηνπο θιάδνπο πνπ παξνπζηάδνπλ επηφηεξε (αλ θαη ζηαζεξά πησηηθή) κεηαβνιή, βξίζθνληαη ηα κεγάια θαηαζηήκαηα ηξνθίκσλ (-3,9% έλαληη -5,1%) θαζψο θαη ηα βηβιία-ραξηηθά (-2,4% ζε ζρέζε κε -4,1% πέξπζη). Πηνλ αληίπνδα, ν κνλαδηθφο θιάδνο πνπ ζεκεηψλεη αχμεζε ην 2011, είλαη ηα πνιπθαηαζηήκαηα: ζε εηήζηα βάζε ν φγθνο απμήζεθε θαηά 2,5% κεηά ηε κείσζε άλσ ηνπ 11,5% ην πξνεγνχκελν έηνο. Νη πησηηθέο ηάζεηο ζην ιηαληθφ εκπφξην έρνπλ απνηππσζεί αξθεηά λσξίο θαη ζηνπο πξφδξνκνπο δείθηεο ησλ Δξεπλψλ Νηθνλνκηθήο Ππγθπξίαο ηνπ ΗΝΒΔ. Κπνξεί ν δείθηεο πξνζδνθηψλ ζην ζχλνιν ηνπ ιηαληθνχ εκπνξίνπ λα πεξηνξίδεηαη ην 2011 κφλν θαηά 0,5% (έλαληη ππνρψξεζεο θαηά 26,4% ην 2010), σζηφζν ζηηο επηκέξνπο θαηεγνξίεο ε απαηζηνδνμία είλαη έθδειε. Ξαξά ην γεγνλφο φηη έρεη πξνεμνθιεζεί ήδε απφ ην 2010 ε πνιχ κεγάιε ππνρψξεζε ηεο δήηεζεο, π- πάξρνπλ θιάδνη κε αθφκα κεγαιχηεξε ππνρψξεζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ πξνζδνθηψλ. Πηα Ρξφθηκα ζεκεηψλεηαη κάιινλ πξνζαξκνγή ζηα λέα δεδνκέλα, κε ηηο πξνζδνθίεο λα ζηαζεξνπνηνχληαη. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, εμαίξεζε θαίλεηαη λα ζπληζηά ν θιάδνο ησλ Νρεκάησλ-Αληαιιαθηηθψλ φπνπ νη επηρεηξεκαηηθέο πξνζδνθίεο είλαη βειηησκέλεο ζε ζρέζε κε πέξπζη φρη φκσο ιφγσ πςειφηεξσλ πσιήζεσλ, αιιά ιφγσ θαιχηεξεο δηαρείξη- 59

60 ζεο ησλ απνζεκάησλ ηνπ θιάδνπ. Ξξάγκαηη, ην πξφγξακκα απφζπξζεο παξφιν πνπ δελ ελίζρπζε ηηο πσιήζεηο, εθηηκάηαη φηη βειηίσζε ηε δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ εθ κέξνπο ησλ εηαηξεηψλ κε απνηέιεζκα ν δείθηεο λα αλέιζεη ην Ήδε πάλησο ζηηο αξρέο ηνπ 2012, ν δείθηεο θηλείηαη πησηηθά. Έηζη, νη πξνβιέςεηο γηα ηηο πσιήζεηο ην επφκελν δηάζηεκα, θαηέγξαςαλ ζεκαληηθή ππνρψξεζε ζηνπο δχν πξψηνπο κήλεο ηνπ 2012, ελψ θαη νη εθηηκήζεηο γηα ηηο πσιήζεηο ηνπ ηειεπηαίνπ δηαζηήκαηνο θηλήζεθαλ ζε πνιχ ρακειά επίπεδα. Ραπηφρξνλα ην ηζνδχγην ηεο πξφζεζεο αγνξάο απηνθηλήηνπ δηακνξθψζεθε ζε πνιχ αξλεηηθά επίπεδα ηνλ Ηαλνπάξην, παξά ηε ζρεηηθή βειηίσζε ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε κέηξεζε Νθησβξίνπ, ελψ νη πηζαλνί αγνξαζηέο αλέξρνληαη πεξίπνπ ζηηο 120 ρηι. γηα ην επφκελν δσδεθάκελν. Νη εμειίμεηο απηέο επηδεηλψλνπλ θαη ηελ α- παζρφιεζε ζηνλ θιάδν αιιά θαη ηε δνκή ηνπ δηθηχνπ, θαζψο νη ζέζεηο εξγαζίαο είλαη κεησκέλεο θαηά 6 ρηι. ζην ηκήκα εκπνξίαο απφ ηελ αξρή ηεο θξίζεο, ελψ ηα θαηαζηήκαηα έρνπλ κεησζεί θαηά 615 παλειιαδηθά, κε κεγαιχηεξε έληαζε ζηα απνθιεηζηηθά ζεκεία πψιεζεο, ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνίεζε ην ΗΝΒΔ ζε ζπλεξγαζία κε ηηο εηαηξείεο ηνπ θιάδνπ. Σνλδξηθφ Δκπφξην Ζ έληνλε χθεζε ηνπ ιηαληθνχ εκπνξίνπ δελ αθήλεη αλεπεξέαζην θαη ην ρνλδξηθφ εκπφξην, ην νπνίν πεξηνξίδεηαη ζην ζχλνιν ηνπ 2011 θηάλνληαο ζηα ηζηνξηθά ρακειά επίπεδα ηνπ Ν δείθηεο θχθινπ εξγαζηψλ 10 ζπξξηθλψλεηαη ζπλερψο απφ ην 2009, κε α- πνηέιεζκα ην 2011 λα βξίζθεηαη ζηηο 100,7 κνλάδεο ζεκεηψλνληαο απψιεηεο ηεο ηάμεο ηνπ 13,4% ζε ζρέζε κε πέξπζη. Ζ ππνηνληθή πνξεία ηνπ ιηαληθνχ εκπνξίνπ, θαζψο θαη ην επξχηεξν αζηαζέο νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ θιίκα, δελ αλακέλεηαη λα δηαθνξνπνηήζνπλ ηελ εηθφλα ηνπ ρνλδξηθνχ εκπνξίνπ κεζνπξφζεζκα. 10 Ν δείθηεο ζην Σνλδξηθφ Δκπφξην ππνινγίδεηαη ρσξίο ην Φ.Ξ.Α. θαη πεξηιακβάλεη ηα ζπλνιηθά πνζά πνπ έρεη ηηκνινγήζεη ε επηρείξεζε ζηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ αλαθνξάο (ηξηκήλνπ). 60

61 Γηάγξακκα 3.3 Γείθηεο γθνπ Ιηαληθνχ Δκπνξίνπ (2005=100) θαη Γείθηεο Δπηρεηξεκαηηθψλ Ξξνζδνθηψλ ζην Ιηαληθφ Δκπφξην ( =100) Γείθηεο γθνπ Ιηαληθνχ Δκπνξίνπ (αξηζηεξή θιίκαθα) Γείθηεο Δπηρεηξεκαηηθψλ Ξξνζδνθηψλ (δεμηά θιίκαθα) Ξεγή: ΗΝΒΔ Ξίλαθαο 3.4 Δηήζηεο Κεηαβνιέο Γείθηε γθνπ ζην Ιηαληθφ Δκπφξην Γείθηεο γθνπ (2005=100) Θαηεγνξίεο θαηαζηεκάησλ ιηαληθνχ Δηήζηα Κεηα- Δηήζηα εκπνξίνπ βνιή Κεηαβνιή '10/'09 '11/'10 Γεληθφο Γείθηεο 100,0 93,8 84,1-6,2% -10,3% Γεληθφο Γείθηεο (εθηφο θαπζίκσλ θαη ιηπαληηθψλ απηνθηλήησλ) 98,8 92,1 84,0-6,8% -8,8% Δπηκέξνπο θαηεγνξίεο θαηαζηεκάησλ Κεγάια θαηαζηήκαηα ηξνθίκσλ 107,1 101,7 97,8-5,1% -3,9% Ξνιπθαηαζηήκαηα 109,2 96,6 99,1-11,5% 2,5% Θαχζηκα θαη Ιηπαληηθά Απηνθηλήησλ 90,9 81,7 69,5-10,1% -15,0% Ρξφθηκα - Ξνηά Θαπλφο 93,3 88,8 76,8-4,8% -13,5% Φαξκαθεπηηθά-Θαιιπληηθά 109,2 108,1 97,9-1,0% -9,5% Έλδπζε-πφδεζε 97,6 86,4 72,4-11,5% -16,2% Έπηπια-Ζιεθηξηθά Δίδε-Νηθηαθφο Δμνπιηζκφο 101,7 88,4 75,4-13,1% -14,7% Βηβιία-Σαξηηθά-Ινηπά είδε δψξσλ 83,0 79,6 77,6-4,1% -2,4% Ξεγή: ΗΝΒΔ Ξεγή: ΗΝΒΔ Ξίλαθαο 3.5 Θιαδηθνί Γείθηεο Δπηρεηξεκαηηθψλ Ξξνζδνθηψλ ζην Ιηαληθφ Δκπφξην ( =100) ΞΚ % '10/'09 ΞΚ % '11/'10 Ρξφθηκα - Ξνηά - Θαπλφο 87,9 76,3 80,6-13,2% 5,6% θάζκαηα - Έλδπζε - πφδεζε 90,6 68,4 54,3-24,5% -20,6% Δίδε Νηθηαθνχ Δμνπιηζκνχ 67,8 55,2 47,9-18,6% -13,2% Νρήκαηα - Αληαιιαθηηθά 76,4 42,9 60,7-43,9% 41,5% Ξνιπθαηαζηήκαηα 106,4 87,1 53,8-18,1% -38,2% Πχλνιν Ιηαληθνχ Δκπνξίνπ 80,4 59,2 58,9-26,4% -0,5% 61

62 160 Γηάγξακκα 3.4 Δμέιημε ηνπ Γείθηε Θχθινπ Δξγαζηψλ ζην Σνλδξηθφ Δκπφξην (2005=100) A B Γ Γ A B Γ Γ A Β Γ Γ A Β Γ Γ A Β Γ Γ Γείθηεο Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ πεξεζίεο Ξιήζνο θιάδσλ ησλ ππεξεζηψλ αληηκεησπίδνπλ ζεκαληηθέο κεηψζεηο θχθινπ εξγαζηψλ, έζησ θαη αλ ζε νξηζκέλνπο απφ απηνχο ε πηψζε έρεη επηβξαδπλζεί. Έηζη ζην ζχλνιν ηνπ 2011, 13 απφ ηνπο 14 θιάδνπο πνπ κεηξψληαη απφ ΔΙΠΡΑΡ θαηαγξάθνπλ απψιεηεο ζε ζρέζε κε πέξπζη. Ξην ζπγθεθξηκέλα, εληείλεηαη ν ξπζκφο ζπξξίθλσζεο ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ ζηηο ππεξεζίεο αξρηηεθηφλσλ θαη κεραληθψλ, κε ην δείθηε λα πεξηνξίδεηαη εθ λένπ θαηά 28,0% (αληί κείσζεο 16,2% πέξπζη), ζηηο ππεξεζίεο δηαθήκηζεο (-20,3%), ζηηο ππεξεζίεο θαζαξηζκνχ (-15,0% αληί ν- ξηαθψλ απσιεηψλ 0,68% ην 2010), θαη ηέινο ζηηο ππεξεζίεο πξνζηαζίεο θαη έξεπλαο, φπνπ ν ηδίξνο ζπξξηθλψζεθε θαηά 8,5% (ζε ζρέζε κε αχμεζε θαηά 1,3% πέξπζη). Πηνλ αληίπνδα, ζηνπο θιάδνπο πνπ θηλήζεθαλ πησηηθά κελ αιιά επηφηεξα ζε ζρέζε κε ην 2010, ν θχθινο εξγαζηψλ ζηηο ππεξεζίεο ινηπψλ επαγγεικαηηθψλ θαη επηζηεκνληθψλ δξαζηεξηνηήησλ πεξηνξίδεηαη θαηά 20,0% (αληί -34,1% ην 2010) θαη νη ππεξεζίεο δηαθήκηζεο (-19,8% ζε ζρέζε κε -24,1% πέξπζη). 62

63 Γηάγξακκα 3.5 Δμέιημε Γείθηε Θχθινπ Δξγαζηψλ ζηνλ Ρνκέα Γηαθήκηζεο, Έξεπλαο Αγνξάο θαη Γεκνζθνπήζεσλ Θνηλήο Γλψκεο. Θιάδνο 73 (2005=100) A B Γ Γ A B Γ Γ A Β Γ Γ Α Β Γ Γ Α Β Γ Γ Α Β Γ Γ Γείθηεο Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ Γηάγξακκα 3.6 Δμέιημε Γείθηε Θχθινπ Δξγαζηψλ ζηνλ Ρνκέα πεξεζηψλ Ρειεπηθνηλσληψλ. Θιάδνο 61 (2005=100) A B Γ Γ A B Γ Γ A Β Γ Γ Α Β Γ Γ Α Β Γ Γ Α Β Γ Γ Γείθηεο Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ 63

64 Ξαξφκνηα εηθφλα θαηαγξάθεηαη ζηηο ππεξεζίεο δηνηθεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (-11,9% αληί -30,9%) αιιά θαη ζηηο ππεξεζίεο πιεξνθνξηθήο, κε ην ηδίξν λα πεξηνξίδεηαη θαηά -5,6% ζε ζρέζε κε ζεκαληηθέο απψιεηεο θαηά -33,0% πέξπζη. Ν θιάδνο ησλ ηειεπηθνηλσληψλ θαηαγξάθεη πηψζε θαηά 8,9% αληί - 11,4% ην πξνεγνχκελν έηνο, ελψ επηβξαδχλεηαη ε ζπξξίθλσζε ηνπ ηδίξνπ ζηνλ θιάδν λνκηθψλ θαη ινγηζηηθψλ ζπκβνχισλ (-4,5% αληί -6,5%) θαη ζηηο ππεξεζίεο ηαρπδξνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (-4,4% αληί -7,1% ην 2010). Αληίζεηα, αχμεζε ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ ηε ρξνληά πνπ πέξαζε, εκθαλίζηεθε κφλν ζηνλ θιάδν επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ παξνρήο πιεξνθφξεζεο κε ην ζρεηηθφ δείθηε λα εληζρχεηαη φκσο κφλν νξηαθά θαηά 1,3% ζε ζπλέρεηα βαζηάο θάκςεο θαηά 10,4% πέξπζη. Πεκαληηθή ηέινο είλαη ε επίδξαζε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ. Ν δείθηεο ζηνπο θιάδνπο ππεξεζηψλ θαηαιχκαηνο θαη εζηίαζεο (θιάδνη 55 θαη 56) θαηαγξάθεη εθ λένπ απψιεηεο πνπ μεπεξλνχλ ην 7,3% (έλαληη απσιεηψλ θαηά 8,2% ην 2010). Γηάγξακκα 3.7 Δμέιημε Γείθηε Θχθινπ Δξγαζηψλ ζηνλ Ρνκέα Λνκηθψλ, Ινγηζηηθψλ & Ξαξνρήο Ππκβνπιψλ Γηαρείξηζεο. Θιάδνη (2005=100) A B Γ Γ A B Γ Γ A Β Γ Γ Α Β Γ Γ Α Β Γ Γ Α Β Γ Γ Γείθηεο Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ 64

65 Γηάγξακκα 3.8 Δμέιημε ηνπ δείθηε Θχθινπ Δξγαζηψλ ζηνλ ηνµέα πεξεζηψλ Ξαξνρήο Θαηαιχµαηνο θαη Δζηίαζεο. Θιάδνη 55 & 56 (2005=100) A B Γ Γ A B Γ Γ A Β Γ Γ Α Β Γ Γ Α Β Γ Γ Α Β Γ Γ Γείθηεο Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ Νη πξναλαθεξζείζεο ηάζεηο ζηηο πεξεζίεο, έρνπλ απνηππσζεί έγθαηξα ζηηο έξεπλεο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο ηνπ ΗΝΒΔ. Ππλνιηθά θαηά ην 2011, νη επηρεηξεκαηηθέο πξνζδνθίεο εκθαλίδνληαη λα ππνρσξνχλ θαηά 3,0%, ξπζκφο αζζελέζηεξνο ζε ζρέζε κε πέξπζη (- 9,3%). Δηδηθφηεξα, ηδηαίηεξα απαηζηφδνμνο εκθαλίδεηαη ν θιάδνο ησλ ππεξεζηψλ πιεξνθνξηθήο (-32,5% αληί 14,0% ην 2010), εηθφλα πνπ δε δηαθνξνπνηείηαη νχηε ζηηο δηάθνξεο ππεξεζίεο πξνο ηηο επηρεηξήζεηο (- 15,8% αληί γηα -0,5% πέξπζη). Αληίζεηα, αηζηνδνμία γηα ην 2012 δηαθαίλεηαη ζηνλ θιάδν ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ νξγαληζκψλ, κε ην ζρεηηθφ δείθηε λα εληζρχεηαη θαηά 30,6% ζε ζρέζε κε απψιεηεο θαηά 35,1% πέξπζη. Πεκαληηθά θαιχηεξε είλαη ε εηθφλα θαη ζηηο π- πεξεζίεο ηνπξηζηηθψλ γξαθείσλ, θαζψο νη πξνζδνθίεο εληζρχνληαη θαηά 20,9% (- 15,0% πέξπζη), ελψ ζπγθξαηεκέλε αηζηνδνμία ππάξρεη ζηνλ θιάδν μελνδνρείσλεζηηαηνξίσλ. Ξίλαθαο 3.6 Θιαδηθνί Γείθηεο Δπηρεηξεκαηηθψλ Ξξνζδνθηψλ ζηηο πεξεζίεο ( =100) Ξεγή: ΗΝΒΔ ΞΚ% 10/ 09 ΞΚ% 11/ 10 Μελνδνρεία - Δζηηαηφξηα 79,4 73,9 75,8-6,9% 2,6% Ρνπξηζηηθά Γξαθεία - Ξξαθηνξεία 71,1 60, ,0% 20,9% Γηάθνξεο πεξεζίεο πξνο Δπηρεηξήζεηο 61,1 60,8 51,2-0,5% -15,8% Σξεκαηνπηζησηηθνί νξγαληζκνί 72, ,4-35,1% 30,6% Ξιεξνθνξηθή 65 74, ,0% -32,5% Πχλνιν πεξεζηψλ 70,1 63,6 61,7-9,3% -3,0% 65

66 3.3 Δμαγσγηθέο Δπηδφζεηο ηεο Διιεληθήο Νηθνλνκίαο Νη ειιεληθέο εμαγσγέο ζην εληεθάκελν Ηαλνπαξίνπ-Λνεκβξίνπ ηνπ 2011 μεπέξαζαλ ηα 20 δηζεθ., επίδνζε πνπ απνηειεί (ζε απφιπηνπο φξνπο) ηελ πςειφηεξε ηεο δεθαεηίαο, ζεκεηψλνληαο έηζη άλνδν θαηά 39,1% ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν ρξνληθφ δηάζηεκα ηνπ Ραπηφρξνλα, νη εηζαγσγέο θαηέγξαςαλ πηψζε -10,9%, κε ζπλέπεηα ην εκπνξηθφ έιιεηκκα λα ππνρσξήζεη θαηά 10,5 δηζεθ. (ή -35,6%). Ζ εμέιημε απηή έρεη σο απνηέιεζκα ε αμία ησλ εμαγσγψλ ηεο ρψξαο λα θαιχπηεη ην ήκηζπ ησλ εηζαγσγψλ ηεο (51,5%) κε ηελ αλαινγία λα είλαη απμεκέλε θαηά 19 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ζε ζρέζε κε πέξπζη. Ζ αχμεζε ηεο αμίαο ησλ εμαγσγψλ θαηά 5,7 δηζεθ. είλαη θπξίσο απνηέιεζκα ηεο αχμεζεο ησλ εμαγσγψλ ζηα θαχζηκα, πνπ ή- ηαλ ηεηξαπιάζηα ζε ζρέζε κε πέξπζη θαη λα αλέξρεηαη ζηα 4,4 δηζεθ.. Έηζη, ην 29% ησλ ζπλνιηθψλ εμαγσγψλ θαιχπηεηαη απφ ηα πεηξειαηνεηδή, φηαλ ζηελ ίδηα πεξίνδν πέξπζη ην κεξίδην ηνπο αλέξρνληαλ ζην 10%. Αληίζηνηρα, ε αμία ησλ εμαγσγψλ, εμαηξνπκέλσλ ησλ πεηξεινεηδψλ ηελ πεξίνδν Ηαλνπαξίνπ-Λνεκβξίνπ 2011 αλήιζε ζηα 14,4 δηζεθ., ζεκεηψλνληαο άλνδν θαηά 10% ζε ζρέζε κε πέξπζη. Πηα Βηνκεραληθά πξντφληα, νη εμαγσγέο απμήζεθαλ ζρεδφλ θαηά 1 δηζεθ. (ή 11,4%), κε ην κεξίδην ηνπο φκσο λα ππνρσξεί θαηά 11 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο θαη λα δηακνξθψλεηαη ζην 45,9%. Κεηαμχ ησλ θπξηφηεξσλ θαηεγνξηψλ, ε ζεκαληηθφηεξε άλνδνο (+18,9% ή 816,7 εθαη.) παξαηεξείηαη ζηα Βηνκεραληθά είδε ηαμηλνκεκέλα θαηά α χιε, ελψ ζηα Σεκηθά Ξξντφληα θαη ηα Κεραλήκαηα-ιηθφ Κεηαθνξψλ ε άλνδνο δηακνξθψζεθε ζηελ πεξηνρή ηνπ 10%. Πηα Γηάθνξα Βηνκεραληθά είδε ηέινο, πνπ θαηέρνπλ κεξίδην πεξίπνπ 10% ζηηο εγρψξηεο εμαγσγέο, θαηαγξάθεηαη κηθξή πηψζε, θαηά -1%, κε απνηέιεζκα ε αμία ηνπο λα δηακνξθψλεηαη ζηα 1,5 δηζεθ.. Άλνδνο θαηά 6% ζεκεηψλεηαη ζηηο εμαγσγέο ησλ Αγξνηηθψλ πξντφλησλ κε ηελ αμία ηνπο λα θζάλεη ζηα 3,7 δηζεθ.. Υζηφζν, ην κεξίδην ηνπο έρεη κεησζεί θαηά 6 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ιφγσ ηεο αχμεζεο ηνπ κεξηδίνπ ησλ εμαγσγψλ ζηα πεηξειαηνεηδή (18,5%). Πηα Ρξφθηκα θαη δψα δσληαλά, πνπ απνηεινχλ ηελ θπξηφηεξε θαηεγνξία εμαγψγηκσλ πξντφλησλ ζηα αγξνηηθά πξντφληα, ε άλνδνο είλαη παξαπιήζηα κε ην ζχλνιν ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ (ή 162,2 εθαη.) ζην πξψην εληεθάκελν ηνπ Αλνδηθή είλαη επίζεο ε ηάζε θαη ζηηο ππφινηπεο θχξηεο νκάδεο, κε ζεκαληηθφηεξε εθείλε ζηα Ιάδηα θαη ιίπε δσηθήο-θπηηθήο πξνέιεπζεο (+9%), ελψ ζηα Ξνηά θαη θαπλφο ε αμία ησλ εμαγσγψλ είλαη κεγαιχηεξε θαηά 17 εθαη. ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν ρξνληθφ δηάζηεκα ηνπ 2010 (+3,5%). Πηα κε ηαμηλνκεκέλα θαηά θαηεγνξίεο αγαζά ε αμία ησλ εμαγσγψλ έρεη απμεζεί θαηά 45% ζε ζρέζε κε πέξπζη ( 187,3 εθαη.), ελψ ζηηο πξψηεο χιεο, φπνπ θαηέρνπλ παξφκνην κεξίδην (3% πεξίπνπ), ζεκεηψλεηαη πηψζε -4%, κε ηελ αμία ηνπο λα δηακνξθψλεηαη ζηα 790,0 εθαη.. Πε φξνπο γεσγξαθηθήο θαηεχζπλζεο, νη εμαγσγέο πξνο ηελ ΔΔ-27 θαηέγξαςαλ άλνδν θαηά 12,2% (ή 1,1 δηζεθ.) ην εληεθάκελν Ηαλνπαξίνπ-Λνεκβξίνπ ηνπ Ζ αχμεζε 66

67 απηή είλαη θπξίσο απνηέιεζκα ηεο αλφδνπ ησλ εμαγσγψλ πξνο ηηο ρψξεο ηεο Δπξσδψλεο-17 πνπ απνξξνθνχλ ηα 2/3 ησλ εμαγσγψλ πξνο ηελ ΔΔ θαηά 900 εθαη. επξψ (+14,2%). Ζ κεγαιχηεξε άλνδνο ζεκεηψλεηαη ζηελ Ηηαιία (+23,5% ή 370,3 εθαη.) πνπ απνηειεί ην κεγαιχηεξν εκπνξηθφ εηαίξν ηεο ρψξαο, ελψ εμίζνπ ζεκαληηθή είλαη αχμεζε πξνο ηελ Θχπξν (20,5% ή 216,9 ε- θαη.). Αληίζεηα, ζηε Γεξκαλία, ην κεγαιχηεξν εκπνξηθφ εηαίξν ηεο ρψξαο ηα πξνεγνχκελα έηε, θαηαγξάθεηαη πηψζε -2% ζε ζρέζε κε πέξπζη, κε ηελ αμία ησλ εμαγσγψλ λα δηακνξθψλεηαη ζηα 1,6 δηζεθ.. Πηηο ρψξεο εθηφο Δπξσδψλεο, ε άλνδνο αλέξρεηαη ζην 7,8% (+ 232,3 εθαη.) κε ηηο εμαγσγέο πξνο ην Ζλσκέλν Βαζίιεην ην κεγαιχηεξν εκπνξηθφ εηαίξν ζηηο ρψξεο εθηφο Δπξσδψλεο λα ζεκεηψλνπλ κηθξή άλνδν (2,6%) θαη ηε ζπλνιηθή αμία ηνπο λα δηακνξθψλεηαη ζηα 820,2 εθαη.. Πεκαληηθή ψζεζε ζην εμσηεξηθφ εκπφξην ηεο ρψξαο πξνζθέξνπλ νη εμαγσγέο πξνο ηελ Ρνπξθία, ηηο ΖΞΑ θαη ηελ Πηγθαπνχξε. Ζ Ρνπξθία αλαδεηθλχεηαη ζε ηξίην ζε ζεκαληηθφηεηα εκπνξηθφ εηαίξν, θαζψο ε αμία ησλ ε- μαγσγψλ έρεη δηπιαζηαζηεί ζπγθξηηηθά κε πέξπζη ( 1,6 δηζεθ.), εμέιημε πνπ ππνδεηθλχεη ηα νθέιε πνπ κπνξνχλ νη δχν ρψξεο λα α- πνθνκίζνπλ απφ ηελ ελίζρπζε ησλ κεηαμχ ηνπο δεζκψλ. Αληίζηνηρε ηάζε, θαηαγξάθεηαη ζηηο εμαγσγέο πξνο ηηο ΖΞΑ νη νπνίεο θαηά ην α ελδεθάκελν ηνπ 2011 δηακνξθψζεθαλ ζηα 1,1 δηζεθ., κε απνηέιεζκα ην κεξίδην ηνπο λα απμεζεί θαηά 1,6 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο (5,4%). Ξίλαθαο 3.7 Δμαγσγέο θαηά κνλνςήθηα θαηεγνξία ζε ηξέρνπζεο ηηκέο (εθαη. ) Ηαλνπάξηνο-Λνέκβξηνο 2011 Αμία (εθαη. ) ΞΚ(%) Πχλζεζε (%) / Αγξνηηθά πξντφληα 3.738, ,3 5,7% 18,5% 24,3% Ρξφθηκα θαη δψα δσληαλά 2.956, ,6 5,8% 14,6% 19,2% Ξνηά & θαπλφο 515,3 497,9 3,5% 2,5% 3,4% Ιάδηα θαη ιίπε δσηθήο ή θπηηθήο πξνέιεπζεο 266,6 244,8 8,9% 1,3% 1,7% Ξξψηεο χιεο 790,0 818,1-3,4% 3,9% 5,6% Ξξψηεο χιεο κε εδψδηκεο εθηφο απφ θαχζηκα 790,0 818,1-3,4% 3,9% 5,6% Θαχζηκα 5.805, ,7 306,7% 28,7% 9,8% Νξπθηά, θαχζηκα, ιηπαληηθά, θ.ιπ , ,7 306,7% 28,7% 9,8% Βηνκεραληθά πξντφληα 9.289, ,6 11,4% 45,9% 57,4% Σεκηθά πξντφληα & ζπλαθή (κ.α.θ.) 2.148, ,1 0,0% 10,6% 14,8% Βηνκεραληθά είδε ηαμηλνκεκέλα θαηά πξψηε χιε 3.817, ,6 27,2% 18,9% 20,6% Κεραλήκαηα & πιηθφ κεηαθνξψλ 1.864, ,1 8,4% 9,2% 11,8% Γηάθνξα βηνκεραληθά είδε 1.458, ,8-0,8% 7,2% 10,1% Άιια 605,7 418,4 44,8% 3,0% 2,9% Δίδε & ζπλαιιαγέο κε ηαμηλνκεκέλα θαηά θαηεγνξίεο 605,7 418,4 44,8% 3,0% 2,9% Ππλνιηθέο εμαγσγέο , ,0 39,1% 100,0% 100,0% * Ξξνζσξηλά ζηνηρεία Ξεγή: ΞΠΔ-ΘΔΔΚ-ΔΙΠΡΑΡ 67

68 Αμηνζεκείσηε ηέινο, είλαη ε απνξξφθεζε ειιεληθψλ πξντφλησλ απφ ηε Πηγθαπνχξε, κε ηελ αμία ησλ εμαγσγψλ πνπ θαηεπζχλνληαη ζε απηή λα αλέξρεηαη ζηα 525,2 εθαη., φ- ηαλ ην αληίζηνηρν δηάζηεκα ηνπ 2010 δελ μεπεξλνχζε ηα 67 εθαη. Νη εμαγσγέο εκθαλίδνπλ άλνδν 20,4% πξνο ηηο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ, κε ην κεξίδην ηνπο φκσο, λα ππνρσξεί θαηά 2,3 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο. Ζ κεγαιχηεξε αχμεζε ζεκεηψλεηαη ζηηο εμαγσγέο πξνο ηελ Πεξβία- Καπξνβνχλην-Θφζνβν (+56,2% ή 135,1 εθαη.) θαη πξνο ηελ ΞΓΓΚ (+47,9%), κε ηε ζπλνιηθή αμία ησλ εμαγσγψλ λα δηακνξθψλεηαη ζηα 294,3 εθαη.. Δμίζνπ ζεκαληηθή, δεδνκέλνπ ηνπ κεξηδίνπ πνπ θαηέρεη ζην ζχλνιν ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ, είλαη ε αχμεζή ηνπο πξνο ηελ Βνπιγαξία (18,5% ή 177,6 εθαη.), ζε αληίζεζε κε ηελ Ονπκαλία φπνπ ε αμία ηνπο έρεη παξακείλεη ακεηάβιεηε ζε ζρέζε κε πξφπεξζη ( 557,5 εθαη.). Γηεχξπλζε ησλ εμαγσγψλ θαηαγξάθεηαη επίζεο πξνο ηελ Θξναηία (+30,1%) θαη ηε Βνζλία- Δξδεγνβίλε (+24,3%), αλ θαη ην κεξίδην ηνπο είλαη πνιχ κηθξφ. Πηηο ρψξεο ηεο Βφξεηαο Ακεξηθήο εθηφο ησλ ΖΞΑ, αλνδηθά θηλνχληαη νη εμαγσγέο πξνο ηνλ Θαλαδά (16%), αληηζηαζκίδνληαο ελ κέξεη ηελ ππνρψξεζε ζηελ αμία ησλ εμαγσγψλ πξνο ην Κεμηθφ (-35,5%). Αληίζεηα, κεγάιε άλνδνο θαηαγξάθεηαη ζηηο εμαγσγέο ειιεληθψλ πξντφλησλ πξνο ηε Βφξεηα Αθξηθή θαη ηε Κέζε Αλαηνιή, ε αμία ησλ νπνίσλ είλαη δηπιάζηα εθείλεο θαηά ην α εληεθάκελν ηνπ 2010, κε απνηέιεζκα λα δηακνξθψλεηαη ζηα 1,8 δηζεθ. (+ 803 εθαη.). Πεκαληηθφηεξνο εκπνξηθφο εηαίξνο ζηελ πεξηνρή αλαδεηθλχνληαη ηα Ζλ. Αξαβηθά Δκηξάηα, θαζψο ε αμία ησλ εμαγσγψλ έρεη ππεξδηπιαζηαζηεί ζε ζρέζε κε ην 2010, ελψ ζεκαληηθή είλαη ε άλνδνο ησλ εμαγσγψλ πξνο ηελ Αιγεξία κε ηελ αμία ηνπο ε 2 ε πςειφηεξε ζηελ πεξηνρή λα δηακνξθψλεηαη ζηα 315,9 εθαη.. Ξαξφκνηα ηάζε θαηαγξάθεηαη θαη γηα ηελ Αίγππην, ρψξα πνπ απνηειεί δηαρξνληθά ζεκαληηθφ εκπνξηθφ εηαίξν ηεο Διιάδαο, κε ηελ αμία ησλ εμαγσγψλ λα πξνζεγγίδεη ηα 286 εθαη.. ζνλ αθνξά ζηηο εμαγσγέο πξνο ηηο ρψξεο ηεο Θνηλνπνιηηείαο Αλεμαξηήησλ Θξαηψλ, ε άλνδφο ηνπο θαηά 180,6 εθαη. (+42,7%) εξκελεχεηαη απφ ηελ αχμεζε ησλ εμαγσγψλ πξνο ηελ Οσζία ( 70,2 εθαη. ή 24,2%) ηελ Νπθξαλία, πξνο ηελ νπνία νη εμαγσγέο ζρεδφλ δηπιαζηάζηεθαλ ( 108,9 εθαη. ζπλνιηθή αμία) θαη ηελ Γεσξγία, φπνπ ε αμία ηνπο ήηαλ ζρεδφλ εμαπιάζηα ηεο αληίζηνηρεο ηνπ 2010 ( 61 εθαη.). Αλνδηθά ζπλερίδνπλ λα θηλνχληαη νη εμαγσγέο ειιεληθψλ πξντφλησλ πξνο ηελ Θίλα, σο απνηέιεζκα ηεο ελίζρπζεο ησλ εκπνξηθψλ ζρέζεσλ πνπ θαηαγξάθνληαη ηα ηειεπηαία ρξφληα κεηαμχ ησλ δχν ρσξψλ, κε ηελ αμία ηνπο λα είλαη δηπιάζηα ζρεδφλ ηεο πξνπέξζηλεο ( 260,7 εθαη.). Δλδεηθηηθφ ζηνηρείν ηεο δπλαηφηεηαο ελίζρπζεο ηνπ εμαγσγηθνχ εκπνξίνπ ηεο Διιάδαο πξνο ηελ ρψξα απηή απνηειεί ην γεγνλφο φηη ην κεξίδηφ ηεο ζηηο ζπλνιηθέο εμαγσγέο ζπλερίδεη λα είλαη πνιχ κηθξφ (1%). 68

69 Ξίλαθαο 3.8 Δμαγσγέο αλά πξννξηζκφ ηελ πεξίνδν Ηαλνπαξίνπ-Λνεκβξίνπ 2011 θαη 2010 Αμία (εθαη. ) Πχλζεζε 2011* 2010* Ξ.Κ. (%) 11/ ΝΝΠΑ (29 ρψξεο) , ,0 24,4% 51,7% 57,8% ΔΔ , ,3 12,2% 51,6% 64,0% Δπξσδψλε , ,2 14,2% 35,7% 43,5% Β. Ακεξηθή 1.258,2 736,6 70,8% 6,2% 5,1% Άιιεο αλεπηπγκέλεο ρψξεο 132,0 116,4 13,4% 0,7% 0,8% πφινηπεο ΝΝΠΑ (εθηφο Λ.Θνξέαο) 1.710,2 939,8 82,0% 8,5% 6,5% Βαιθάληα 3.001, ,0 20,4% 14,8% 17,1% Θνηλνπνι. Αλεμάξη. Θξαηψλ (ΘΑΘ) 603,0 422,5 42,7% 3,0% 2,9% Β. Αθξηθή & Κ. Αλαηνιή 1.808, ,4 79,9% 8,9% 6,9% Σψξεο Αθξηθήο (εθηφο Β. Αθξηθήο) 124,1 98,1 26,5% 0,6% 0,7% Λ.Α. Αζία 725,4 218,1 232,6% 3,6% 1,5% Ιαη. Ακεξηθή 71,1 48,9 45,4% 0,4% 0,3% Ινηπέο Σψξεο 2.052,9 674,0 204,6% 10,1% 4,6% Πχλνιν , ,0 39,1% 100,0% 100,0% * Ξξνζσξηλά ζηνηρεία Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ-ΘΔΔΚ Γηάγξακκα 3.9 Σψξεο κε ην κεγαιχηεξν κεξίδην εμαγσγψλ ειιεληθψλ πξντφλησλ (ζε δηζεθ. ), θαηά ηελ πεξίνδν Ηαλνπαξίνπ-Λνεκβξίνπ 2010 θαη 2011 Ηηαιία Γεξκαλία Ρ νπξθία Θχπξνο Βνπιγ αξία ΖΞΑ Ζλ. Βαζίιεην Γαιιία Ονπκαλία Πηγ θαπνχξε ΞΓΓ Κ Νιιαλδία Ηζπαλία Α ιβαλία Πεξβία* Οσ ζία Ζλ. Α ξ. Δκηξάηα 0,55 0,55 0,59 0,56 0,56 0,07 0,53 0,29 0,44 0,35 0,43 0,35 0,42 0,35 0,38 0,24 0,38 0,29 0,36 0,15 0,36 1,57 1,94 1,64 1,62 0,76 1,56 1,06 1,27 0,96 1,14 1,10 0,80 0,82 Ηαλ-Noε Ηαλ-Λνε *Πεξβία-Καπξνβνχλην-Θφζνβν Ξεγή: ΞΠΔ Δπεμεξγαζία: ΗΝΒΔ 0,0 0,3 0,6 0,9 1,2 1,5 1,8 2,1 69

70 Αληίζεηα, αλεπαίζζεηε, δεδνκέλνπ ηνπ κεγέζνπο ηεο ρψξαο, είλαη ε δηείζδπζε ησλ ειιεληθψλ αγαζψλ ζηελ Ηλδία κε ηελ αμία ηνπο λα δηακνξθψλεηαη πεξίπνπ ζηα 47 εθαη., εκθαλίδνληαο κάιηζηα πηψζε θαηά -5,4% ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν ρξνληθφ δηάζηεκα πέξπζη. Αλαθεθαιαηψλνληαο, ε πνξεία ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ ην 2011 θαηαδεηθλχεη ηε δπλαηφηεηα ελίζρπζεο ηεο παξνπζίαο ησλ ειιεληθψλ αγαζψλ ζε αληαγσληζηηθέο αγνξέο ηνπ εμσηεξηθνχ. Ζ δπλακηθή πνπ έρεη απνθηεζεί, παξά ηελ φπνηα εμαζζέληζε ελδερνκέλσο παξνπζηάζεη εληφο ηνπ 2012, εμαηηίαο ηεο επηβξάδπλζεο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο θαη ηεο θάκςεο ηνπ δηεζλνχο εκπνξίνπ, πξέπεη λα εληζρπζεί (δηεπθφιπλζε εκπνξηθψλ ζπλαιιαγψλ, πχθλσζε εκπνξηθψλ απνζηνιψλ, ζε ζπλελλφεζε κε ηηο αλά ρψξα ειιεληθέο δηπισκαηηθέο αληηπξνζσπίεο θ.α.), πξνθεηκέλνπ ην εμαγσγηθφ εκπφξην ηεο ρψξαο λα απνηειέζεη έλαλ απφ ηνπο βαζηθνχο ππιψλεο κεηάβαζεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ζε έλα λέν αλαπηπμηαθφ ππφδεηγκα θαη ελίζρπζεο ηεο απαζρφιεζεο. 3.4 Απαζρφιεζε - Αλεξγία Ξξφζθαηεο εμειίμεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο Νη εμειίμεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο είλαη ηδηαίηεξα αξλεηηθέο θαζψο ε χθεζε ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία θιηκαθψζεθε εθ λένπ ζηα ηέιε ηνπ Αλαιπηηθφηεξα, ζην δ ηξίκελν ηνπ 2011, ην πνζνζηφ αλεξγίαο αλήιζε ζην 20,7%, ζεκεηψλνληαο άλνδν θαηά 6,5 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ζε ζρέζε κε ην ίδην ηξίκελν ηνπ 2010 θαη θαηά 3 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο σο πξνο ην ακέζσο πξνεγνχκελν ηξίκελν ηνπ Ζ εμέιημε απηή είρε σο απνηέιεζκα ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ λα μεπεξάζεη ην έλα εθαηνκκχξην θαη λα δηακνξθσζεί ζηνπο 1.025,9 ρηι., απμεκέλνο θαηά 313,8 ρηι. (ή 44,1%) ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξπζηλή πεξίνδν θαη θαηά 147,6 ρηι. (ή 16,8%) σο πξνο ην γ ηξίκελν ηνπ Πην ζχλνιν ηνπ 2011, ην πνζνζηφ αλεξγίαο αλήιζε ζην 17,7% απφ 12,5% ην 2010, πνπ είλαη ην δεχηεξν πςειφηεξν ζηελ Δπξσδψλε-17 (Κ.Ν.: 10,2%) έπεηηα απφ εθείλν ηεο Ηζπαλίαο (21,7%), κε ηνπο άλεξγνπο λα α- λέξρνληαη ζηνπο 876,9 ρηι., απφ 628,7 ην Ρν ρακειφηεξν πνζνζηφ αλεξγίαο ζηε δψλε ηνπ επξψ πέξπζη θαηαγξάθεθε ζηελ Απζηξία (4,2%), ελψ ζηελ Ηξιαλδία θαη ζηελ Ξνξηνγαιία, ρψξεο πνπ επίζεο έρνπλ πξνζθχγεη ζην κεραληζκφ ηεο ηξηκεξνχο νηθνλνκηθήο ζηήξημεο, δηακνξθψζεθε ζην 14,5% θαη 12,9% αληίζηνηρα 11. Κε βάζε ηα ζηνηρεία ηνπ ΝΑΔΓ, ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ ην 2011 δηακνξθψζεθε ζηηο 817 ρηι. (700,1 ρηι. άλεξγνη αλαδεηνχληεο εξγαζία θαη 116,9 ρηι. πνπ είλαη άλεξγνη αιιά δελ αλαδεηνχλ εξγαζία). Ζ άλνδνο ηεο αλεξγίαο πξνήιζε απφ ηελ θαηαθφξπθε πηψζε ηεο απαζρφιεζεο. Ν α- ξηζκφο ησλ απαζρνινπκέλσλ ζεκείσζε ζην δ ηξίκελν ηνπ 2011 πηψζε -8,5% ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν δηάζηεκα έλα ρξφλν πξηλ (ή 366,2 ρηι.), φηαλ ζηελ Δπξσδψλε-17 ε κείσζε ήηαλ νξηαθή (-0,2%). Γηα ην ζχλνιν ηνπ 2011, ν αξηζκφο ησλ απαζρνινχκελσλ ππνρψξεζε ζην ρακειφηεξν επίπεδν ηεο ηειεπηαίαο δεθαεηίαο (4.090,7 ρηι.), ζεκεηψλνληαο κείσζε θαηά -6,8% ζε ζρέζε κε 11 Δθηηκήζεηο βάζεη κεληαίσλ ζηνηρείσλ (επνρηθά δηνξζσκέλσλ) γηα ην πνζνζηφ αλεξγίαο απφ ηελ Eurostat. 70

71 ην 2010 (+0,2 άλνδνο θαηά κέζν φξν ζηελ Δπξσδψλε). Ξξνρσξψληαο ζηα επηκέξνπο ραξαθηεξηζηηθά ησλ εμειίμεσλ ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ, ε α- λεξγία ησλ γπλαηθψλ απμήζεθε ζην ηειεπηαίν ηξίκελν πέξπζη θαηά 6,6 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ζε ζρέζε κε ην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2010, θζάλνληαο ην 24,5%, ελψ ζην ζχλνιν ηνπ 2011 δηακνξθψζεθε ζην 21,4% (16,2% ην πξνεγνχκελν έηνο). Ξαξφκνηα άλνδνο θαηαγξάθεηαη ζην πνζνζηφ αλεξγίαο ησλ αλδξψλ, ην νπνίν ην δ ηξίκελν ηνπ 2011 αλήιζε ζην 17,8%, ελψ ζην ζχλνιν ηνπ έηνπο δηακνξθψζεθε ζην 15% (9,9% ην 2010). Απφ ηε ζθνπηά ηεο ειηθηαθήο δηάξζξσζεο ηεο αλεξγίαο, ην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2011 νη κηζνί απφ ηνπο λένπο ειηθίαο 15 έσο 24 εηψλ πνπ επηζπκνχζαλ λα εξγαζηνχλ δελ έβξηζθαλ εξγαζία, κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο ηνπο λα αλέξρεηαη ζην 44% γηα νιφθιεξν ην 2011, ελψ ζηελ ειηθηαθή νκάδα 25 έσο 29 εηψλ ην αληίζηνηρν πνζνζηφ δηακνξθψζεθε ζην 30,4% ζηα ηέιε ηνπ πεξαζκέλνπ έηνπο (αληίζηνηρα 29,6% γηα ην 2011). Ρηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ηεο χθεζεο βηψλνπλ ηα άηνκα πνπ βξίζθνληαη ζηελ παξαγσγηθή ειηθία κεηαμχ 30 θαη 44 εηψλ, θαζψο ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ ην 2011 ήηαλ ζρεδφλ παξαπιήζηνο κε εθείλν ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο ην 2008 (356 ρηι.). Πηελ ειηθηαθή νκάδα 45 έσο 64 εηψλ, ην πνζνζηφ αλεξγίαο είλαη ζπγθξηηηθά κηθξφηεξν απφ ηηο πξνεγνχκελεο θαηεγνξίεο (13,5% ην δ ηξίκελν πέξπζη θαη 11,1% γηα φιν ην πξνεγνχκελν έηνο), σζηφζν ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ πιεζηάδεη ηηο 198 ρηι.. Έηζη, ηα άηνκα πνπ δελ βξίζθνπλ εξγαζία ειηθίαο 30 εηψλ θαη άλσ, απνηεινχλ ηα 2/3 πεξίπνπ ηνπ ζπλφινπ ησλ αλέξγσλ ηεο ρψξαο ην 2011, γεγνλφο πνπ ελδέρεηαη λα έρεη ηδηαίηεξα αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηε ζπλνρή ηνπ θνηλσληθνχ ηζηνχ, δεδνκέλνπ φηη ηα άηνκα κεγαιχηεξεο ειηθίαο θέξνπλ θαηά θχξην ιφγν ηελ επζχλε γηα ηελ θάιπςε ησλ ππνρξεψζεσλ ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο. Ν αξηζκφο εθείλσλ πνπ εηζέξρνληαη γηα πξψηε θνξά ζηελ αγνξά εξγαζίαο αιιά δελ βξίζθνπλ δνπιεηά λένη άλεξγνη - εκθαλίδεη αχμεζε θαηά 47% ζην δ ηξίκελν ηνπ 2011 ζε ζρέζε κε ηελ ίδηα πεξίνδν ηνπ 2010, κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζην ζχλνιν ηνπ έηνπο λα δηακνξθψλεηαη ζην 24%. Ζ αδπλακία φκσο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο λα δεκηνπξγήζεη λέεο ζέζεηο εξγαζίαο απνηππψλεηαη ζην ξπζκφ κε ηνλ νπνίν απμάλνληαη νη άλεξγνη πνπ βξίζθνληαη εθηφο ηεο αγνξάο εξγαζίαο γηα ρξνληθφ δηάζηεκα κεγαιχηεξν απφ δψδεθα κήλεο, πνπ έθηαζε ην 65% ζην ηειεπηαίν ηξίκελν ηεο πεξαζκέλεο ρξνληάο, κε απνηέιεζκα ην πνζνζηφ ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο ην 2011 λα δηακνξθσζεί ζην 51,3% απφ 47,1% ην Πηα άηνκα κε μέλε ππεθνφηεηα, ην πνζνζηφ αλεξγίαο παξέκεηλε πέξπζη πςειφηεξν απφ ησλ εκεδαπψλ (20,7% έλαληη 17,4% γηα ην 2011 ζπλνιηθά), ζεκεηψλνληαο κάιηζηα άλνδν ζην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2011 θαηά 5 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ζε ζρέζε κε ην ακέζσο πξνεγνχκελν ηξίκελν. Ζ αλεξγία, πιήηηεη εληνλφηεξα ηα άηνκα κε κεζαίν θαη ρακειφηεξν επίπεδν εθπαίδεπζεο. Ρν 2011, ε πςειφηεξε αλεξγία (28,5%) ζεκεηψζεθε ζηα άηνκα πνπ δελ πήγαλ θαζφινπ ζρνιείν, ελψ ζε φζνπο έρνπλ νινθιεξψζεη νξηζκέλεο κφλν ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ ην πνζνζηφ αλεξγίαο έρεη δηπιαζηαζηεί κέζα ζε έλα ρξφλν (24,1%). Πηνπο απνθνίηνπο αλψηεξεο ηερληθήο επαγγεικαηη- 71

72 θήο εθπαίδεπζεο ην πνζνζηφ αλεξγίαο δηακνξθψλεηαη ζε παξφκνην ζρεδφλ επίπεδν κε εθείλν ζηα άηνκα κε απνιπηήξην Κέζεο Δθπαίδεπζεο (20% πεξίπνπ), νη νπνίνη απνηεινχλ ζπλνιηθά ην 1/3 ησλ απαζρνινχκελσλ ηεο ρψξαο. Κηθξφηεξν απφ ην κέζν φξν ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο είλαη ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζηα άηνκα πνπ έρνπλ νινθιεξψζεη κφλν ηε δεκνηηθή εθπαίδεπζε (16,3% έλαληη 10,9% ην 2010), ελψ ζην ζχλνιν ησλ αλέξγσλ ην 2011 ν έλαο ζηνπο δέθα (110,4 ρηι.) έρεη ν- ινθιεξψζεη ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, γεγνλφο πνπ νδήγεζε ζε δηεχξπλζε ηνπ πνζνζηνχ αλεξγίαο ζηνπο πηπρηνχρνπο θαηά 4,2 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο (12,7%). Ιηγφηεξεο, ζπγθξηηηθά κε ηηο πξνεγνχκελεο θαηεγνξίεο, είλαη νη δπζθνιίεο εηζφδνπ ζηελ αγνξά εξγαζίαο γηα ηνπο θαηφρνπο κεηαπηπρηαθνχ ή δηδαθηνξηθνχ ηίηινπ, φπνπ ην πνζνζηφ αλεξγίαο δηακνξθψζεθε ζην 10,2% (7,7% ην 2010). Πε επίπεδν πεξηθεξεηψλ, ε νηθνλνκηθή χθεζε έρεη επεξεάζεη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ηελ Καθεδνλία, κε ηνλ αξηζκφ ησλ αλέξγσλ (242 ρηι. άηνκα) λα έρεη απμεζεί ην 2011 θαηά 42% ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έ- ηνο, ελψ ε απαζρφιεζε ππνρψξεζε θαηά - 8%. Πηε Γπηηθή Καθεδνλία, ε νπνία δηαρξνληθά πιήηηεηαη απφ ηελ αλεξγία πεξηζζφηεξν απφ άιιεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, ην πνζνζηφ αλεξγίαο έρεη ζρεδφλ δηπιαζηαζηεί ζε κηα δηεηία (23,2%). Αληίζηνηρα, ζηελ Θεληξηθή Καθεδνλία ηελ πεξηνρή ζηελ νπνία βξίζθεηαη ε δεχηεξε κεγαιχηεξε πφιε ηεο ρψξαο ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ απμήζεθε θαηά 43% κέζα ζε έλα έηνο (162,6 ρηι.) κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο λα δηακνξθψλεηαη ζε παξαπιήζην επίπεδν κε εθείλν ζηελ Αλαηνιηθή Καθεδνλία-Θξάθε (19,6%). Πε φηη αθνξά ηελ Αηηηθή, φπνπ ζπγθεληξψλεηαη πεξηζζφηεξν απφ ην 1/3 ησλ απαζρνινχκελσλ ηεο ρψξαο, ε α- παζρφιεζε ην 2011 ζεκείσζε θάκςε θαηά - 6%, κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο λα θπκαίλεηαη ζρεδφλ ζην ίδην επίπεδν κε ηνλ εζληθφ κέζν φξν. Πεκαληηθή άλνδνο ηεο αλεξγίαο, ηεο ηάμεο ησλ 6,4 εθαηνζηηαίσλ κνλάδσλ, θαηαγξάθεηαη ζηελ Πηεξεά Διιάδα (19%), γεγνλφο πνπ, κεηαμχ άιισλ, ζπλδέεηαη θαη κε ηε ζπξξίθλσζε ηεο παξαγσγήο ζηε κεηαπνίεζε, θαζψο ζηνπο λνκνχο ηεο πεξηνρήο, ηδηαίηεξα ζηελ Βνησηία, έρεη εγθαηαζηαζεί ζην παξειζφλ ζεκαληηθφο αξηζκφο βηνκεραληθψλ κνλάδσλ. Πηελ Γπηηθή Διιάδα θαη ηε Θεζζαιία ην πνζνζηφ αλεξγίαο θπκαίλεηαη ζην ίδην επίπεδν (17% πεξίπνπ), ελψ ππνρσξεί ειαθξψο ζηελ Θξήηε θαη ζην Λφηην Αηγαίν (15%). Ρν κηθξφηεξν πνζνζηφ αλεξγίαο (14% πεξίπνπ) θαηαγξάθεηαη ζην Βφξεην Αηγαίν, ζηελ Ξεινπφλλεζν θαη ζηα Ηφληα λεζηά. Αλαθνξηθά κε ηνπο θχξηνπο νηθνλνκηθνχο ηνκείο, ππνρψξεζε ηεο απαζρφιεζεο ζεκεηψζεθε θαη ζηνπο ηξεηο ζηα ηέιε ηνπ πεξαζκέλνπ έηνπο, κε ηε ζπξξίθλσζε ζην δεπηεξνγελή ηνκέα λα ζπλερίδεηαη κε ηελ ίδηα κεγάιε έληαζε ησλ πξνεγνχκελσλ ηεζζάξσλ ηξηκήλσλ. Ρνπο ηειεπηαίνπο ηξεηο κήλεο ηνπ 2011 ράζεθαλ ζην δεπηεξνγελή ηνκέα 140 ρηι. ζέζεηο εξγαζίαο ζε ζχγθξηζε κε ην αληίζηνηρν ηξίκελν ηνπ 2010, κε απνηέιεζκα ζην ζχλνιν ηνπ έηνπο ε απαζρφιεζε λα έρεη ππνρσξήζεη ζηηο 728,9 ρηι. (-15,7% ζε ζρέζε κε ην 2010) θαη ην κεξίδηφ ηεο ζην ζχλνιν ηεο απαζρφιεζεο λα δηακνξθψλεηαη ζην 18%. Πηνλ πξσηνγελή ηνκέα, ε αλνδηθή πνξεία ηεο απαζρφιεζεο ηε δηεηία πνπ εξκελεχζεθε θαη σο ηάζε επηζηξνθήο 72

73 κέξνπο ηνπ αζηηθνχ πιεζπζκνχ ζε αγξνηηθέο πεξηνρέο θαη εξγαζίεο, ιφγσ ηεο ξαγδαίαο αχμεζεο ηεο αλεξγίαο ζηα αζηηθά θέληξα, έρεη πιένλ αλαθνπεί, αθνχ ν αξηζκφο ησλ απαζρνινπκέλσλ ζηελ Γεσξγία- Θηελνηξνθία ππνρψξεζε ην 2011 ζην ρακειφηεξν επίπεδν ηνπιάρηζηνλ ησλ ηειεπηαίσλ δψδεθα εηψλ (507,4 ρηι), ζεκεηψλνληαο παξάιιεια πηψζε -7,7% ζε ζρέζε κε ην Κηθξφηεξε, ζπγθξηηηθά κε ηνπο άιινπο ηνκείο, αιιά εμίζνπ ζεκαληηθή δεδνκέλνπ ηνπ πνιχ κεγάινπ κεξηδίνπ πνπ θαηέρεη ν ζπγθεθξηκέλνο ηνκέαο ζηελ απαζρφιεζε, είλαη ε απψιεηα ζέζεσλ εξγαζίαο ζηηο πεξεζίεο (- 4%) κε ηνλ αξηζκφ ησλ απαζρνινπκέλσλ λα θπκαίλεηαη ζε επίπεδν αληίζηνηρν κε εθείλν ηνπ 2005 (2.854,4 ρηι.). Πε επίπεδν θιάδσλ νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ζην Σνλδξηθφ-Ιηαληθφ εκπφξην, φπνπ θαηαγξάθεηαη ν κεγαιχηεξνο αξηζκφο απαζρνινχκελσλ (ζρεδφλ ν 1 ζηνπο 5 εξγαδνκέλνπο ζηελ νηθνλνκία), ζεκεηψζεθε πηψζε θαηά -5% (ή 39,7 ρηι. ζέζεηο εξγαζίαο) ην 2011, ελψ ζηνλ ηνκέα ησλ Θαηαζθεπψλ ε απαζρφιεζε ζπξξηθλψζεθε πνιχ πεξηζζφηεξν, κε ηελ πηψζε λα είλαη ε κεγαιχηεξε κεηαμχ ησλ θιάδσλ (-23% ή -72,6 ρηι.). Πηηο πεξεζίεο Δζηίαζεο θαη Θαηαιχκαηνο ε κείσζε είλαη ίδηαο έθηαζεο κε ην πξνεγνχκελν έηνο (-3%), ελψ ππνρψξεζε ηεο απαζρφιεζεο παξαηεξείηαη θαη ζε θιάδνπο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα (Γεκφζηα Γηνίθεζε θαη Άκπλα, Δθπαίδεπζε, γεία), θαηά 31,2 ρηι. ζπγθξηηηθά κε ην 2010, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη θαη ζην ζεκαληηθφ αξηζκφ εξγαδνκέλσλ νη νπνίνη επέιεμαλ λα ζπληαμηνδνηεζνχλ γηα λα απνθχγνπλ ην εξγαζηαθφ θαζεζηψο ηεο εθεδξείαο. Κεζνπξφζεζκεο εθηηκήζεηο Ζ αλεξγία απνηειεί απηή ηε ζηηγκή ην κεγαιχηεξν θνηλσληθφ πξφβιεκα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο κε έληνλεο αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζε πνιιά επίπεδα (πγεία, αζθαιηζηηθφ, θηι). Ζ πθεζηαθή ηξνρηά ηεο νηθνλνκίαο, πνπ σο έλα βαζκφ είλαη απνηέιεζκα ηεο δηαδηθαζίαο δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο, αζθεί κεγαιχηεξεο πηέζεηο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία, φπνπ ε ζπλεηζθνξά ηεο θαηαλάισζεο ζηελ αλάπηπμή ηεο ππήξμε κεγαιχηεξε ζπγθξηηηθά κε ην κέζν φξν ηεο Δπξσδψλεο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Υζηφζν ην πεξηβάιινλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο θέηνο ζα ην θαζνξίζνπλ ελ πνιινίο νη δηαξζξσηηθέο παξεκβάζεηο πνπ πηνζεηήζεθαλ πξφζθαηα, κε ζεσξεηηθφ ζηφρν ηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Πην πιαίζην ηεο δέζκεο κέηξσλ γηα ηε ζχλαςε ηνπ λένπ Κλεκνλίνπ κε ηελ ηξφηθα ΔΔ-ΔΘΡ-ΓΛΡ, πεξηιήθζεθαλ ξπζκίζεηο γηα ηε κείσζε ηνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο θαη ηελ αιιαγή ησλ δηαδηθαζηψλ δηαπξαγκάηεπζεο κεηαμχ εξγνδνηψλ θαη εξγαδνκέλσλ (λ. 4046/2012). Κε ην ζπγθεθξηκέλν λφκν ζεζκνζεηήζεθε ε κείσζε ηνπ λφκηκνπ θαηψηαηνπ νξίνπ κηζζψλ θαη εκεξνκηζζίσλ θαηά 22% ζε ζρέζε κε ηελ ηειεπηαία Δζληθή Ππιινγηθή Πχκβαζε Δξγαζίαο (Ηνχιηνο 2010). Δπηπιένλ, κε ζηφρν ηε δηεπθφιπλζε ηεο εηζφδνπ ησλ λέσλ θάησ ησλ 25 εηψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ε κείσζε ηνπ θαηψηαηνπ νξίνπ ζε απηέο ηηο ειηθίεο θηάλεη ην 32%, ελψ ε ακνηβή ησλ καζεηεπνκέλσλ αλέξρεηαη ζην 68% ησλ λέσλ θαηψηαησλ κηζζψλ θαη εκεξνκηζζίσλ. Πηηο κεηαξξπζκίζεηο ηεο αγνξάο εξγαζίαο εληάζζεηαη θαη ε αλαζηνιή - πνπξγηθψλ Απνθάζεσλ θαη δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ πνπ πξνβιέπνπλ απμήζεηο απνδνρψλ, 73

74 ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο σξίκαλζεο θαη άιισλ επηδνκάησλ, γηα ηα επφκελα έηε. Πε βξαρππξφζεζκν ρξνληθφ νξίδνληα, νη ξπζκίζεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο εθηηκάηαη φηη ζα επηθέξνπλ λέεο πεξηθνπέο ζην δηαζέζηκν εηζφδεκα εξγαδφκελσλ θαη αθνινχζσο, πεξηνξηζκφ ησλ θαηαλαισηηθψλ ηνπο δαπαλψλ, αιιά θαη επηβξάδπλζε ηνπ πιεζσξηζκνχ. Πε φηη αθνξά ηηο επηδξάζεηο ζηελ πιεπξά ησλ δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ, αλακέλεηαη κείσζε ησλ εηζπξάμεσλ απφ εξγνδνηηθέο εηζθνξέο θαη ησλ εζφδσλ απφ έκκεζε θνξνινγία. Κέζν-καθξνπξφζεζκα, νη επηρεηξήζεηο ζα πξνζαξκφζνπλ ηελ παξαγσγή θαη ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ηνπο ζηα λέα δεδνκέλα ζηελ αγνξά εξγαζίαο. ζεο επηρεηξήζεηο έρνπλ παξνπζία ζε αγνξέο ηνπ εμσηεξηθνχ ελδερνκέλσο λα αληαπνθξηζνχλ ζε πησηηθέο κεηαβνιέο ησλ ηηκψλ ησλ πξντφλησλ / ππεξεζηψλ ηνπο ιφγσ ηνπ ρακειφηεξνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο. Απφ απηέο ηηο αιιαγέο ζα δηαθαλεί ην ηειηθφ απνηέιεζκα ησλ λέσλ κέηξσλ ζηελ απαζρφιεζε, ζηελ παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα, ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ζηα δεκφζηα νηθνλνκηθά. Δθηφο απφ ηηο παξαπάλσ επηδξάζεηο, πνπ ζα εθδεισζνχλ ρξνληθά ζην κέιινλ, άκεζν θαη απψηεξν, ε εγρψξηα αγνξά εξγαζίαο ζα πξνζαξκνζηεί ην 2012 ζηα δεδνκέλα πνπ δεκηνχξγεζε ε βαζχηεξε ηεο αλακελφκελεο χθεζε ζηα ηέιε ηνπ 2011, δηαδηθαζία ζηελ νπνία θαίλεηαη λα έρεη εηζέιζεη ήδε απφ ην ηειεπηαίν δίκελν ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνο, θαζψο ε αλεξγία παξνπζίαζε απφηνκε αχμεζε, ζε κεληαίν επίπεδν. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, κεηά θαη ηε ζεκαληηθή απνκείσζε ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο κέζα απφ ηελ αληαιιαγή θξαηηθψλ νκνιφγσλ θαη ηε λέα ρξεκαηνδφηεζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, αίξεηαη κεγάιν κέξνο ηεο λνκηζκαηηθήο αβεβαηφηεηαο θαη πιένλ γίλεηαη αξθεηφο ιφγνο γηα ηελ αλάγθε ηφλσζεο ηεο αλάπηπμεο, κέζσ επελδχζεσλ. Απηφ κπνξεί λα γίλεη κε ηελ θαιχηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ησλ θνηλνηηθψλ πφξσλ γηα ηε ζηήξημε πθηζηάκελσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, ηελ επαλέληαμε αλέξγσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ηελ πινπνίεζε έξγσλ ζην ζχλνιν ηεο επηθξάηεηαο ηεο ρψξαο. Σαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα, απνηεινχλ ηα έξγα θαηαζθεπήο ζηνπο νδηθνχο άμνλεο ηεο ρψξαο πνπ έρνπλ δηαθνπεί ηελ ηειεπηαία δηεηία, αιιά θαη ε πξνψζεζε έξγσλ πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Πε θάζε πεξίπησζε πάλησο ε αλάθηεζε θάπνηνπ επηπέδνπ ξεπζηφηεηαο θαη ε επαλαιεηηνπξγία ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη απαξαίηεηεο γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο πθηζηάκελεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, αιιά θαη λέσλ εγρεηξεκάησλ ζε θιάδνπο κε πξννπηηθή πνπ ππήξραλ θαη εμαθνινπζνχλ λα ππάξρνπλ ζην ειιεληθφ παξαγσγηθφ ζχζηεκα. Ππλεθηηκψληαο φιεο ηηο ε- πηπηψζεηο πνπ αλαιχζεθαλ, ην πνζνζηφ α- λεξγίαο αλακέλεηαη λα δηακνξθσζεί ζηελ πεξηνρή ηνπ 20% ην

75 Ξεξίνδνο αλαθνξάο Ξίλαθαο 3.9 Ξιεζπζκφο ειηθίαο 15 εηψλ θαη άλσ, θαηά θαηάζηαζε απαζρφιεζεο (ζε ρηι.) Δξγαηηθφ Γπλακηθφ Γεληθφ Πχλνιν Πχλνιν % ηνπ πιεζπζκνχ Απαζρνινχκελνη % εξγαηηθνχ δπλακηθνχ Άλεξγνη , ,8 52, ,9 88,8 507,9 11,2 % εξγαηηθνχ δπλα , ,1 52, ,4 87,9 554,7 12, , ,9 52, ,5 88,6 523,5 11, , ,3 51, ,3 89,2 493,9 10, , ,0 51, ,8 89,7 480,2 10, , ,4 52, ,5 90,3 460,0 9, , ,8 53, ,2 89,5 505,7 10, , ,5 53, ,0 90,1 477,5 9, , ,4 53, ,3 91,1 434,5 8, , ,8 53, ,9 91,7 406,9 8, , ,3 53, ,4 92,4 377,9 7,6 α ηξίκ , ,1 53, ,8 90,7 462,3 9,3 β ηξίκ , ,5 53, ,9 91,1 442,6 8,9 γ ηξίκ , ,3 54,0 4540,1 90,7 465,1 9,3 δ ηξίκ , ,2 53, ,8 89,7 514,4 10, , ,8 53, ,7 90,6 471,1 9,5 α ηξίκ , ,4 53, ,6 88,3 586,8 11,7 β ηξίκ , ,0 54, ,0 88,2 594,0 11,8 γ ηξίκ , ,9 54, ,9 87,6 621,9 12,4 δ ηξίκ , ,1 53, ,0 85,8 712,1 14, , ,4 53, ,6 87,5 628,7 12,5 α ηξίκ , ,0 53, ,4 84,1 792,6 15,9 β ηξίκ , ,2 53, ,3 83,7 810,8 16,3 γ ηξίκ , ,6 53, ,3 82,3 878,3 17,7 δ ηξίκ , ,7 53, ,8 79, ,3 20, , ,6 53,2 4090,7 82,4 876,9 17,7 Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Ξξφζζεηα ζηνηρεία γηα ηηο βξαρππξφζεζκεο πξννπηηθέο ηεο απαζρφιεζεο πξνζθέξνπλ νη Έξεπλεο Νηθνλνκηθήο Ππγθπξίαο ηνπ ΗΝΒΔ. Ρν πξψην δίκελν Ηαλνπαξίνπ Φεβξνπαξίνπ ηνπ λένπ έηνπο, νη βξαρππξφζεζκεο πξνβιέςεηο γηα ηελ απαζρφιεζε ζε ζρέζε κε ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011 βαίλνπλ ζεκαληηθά δπζκελέζηεξεο ζην Ιηαληθφ Δκπφξην θαη ζηηο Θαηαζθεπέο, ελψ ζηε Βηνκεραλία παξακέλνπλ ζηα ίδηα, αξλεηηθά επίπεδα θαη ζηηο πεξεζίεο ζεκεηψλνπλ ειαθξά βειηίσζε, κεηά απφ ηελ ηζηνξηθά φκσο ρακειή επίδνζή ηνπο. Πε ζρέζε κε ηελ ίδηα πεξίνδν ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο, ζεκεηψλεηαη νξηαθή ππνρψξεζε ζηηο ζρεηηθέο πξνβιέςεηο ζηε Βηνκεραλία θαη θαηαθφξπθε πηψζε ηνπο ζην Ιηαληθφ Δκπφξην. Πηνλ ηνκέα ησλ Θαηαζθεπψλ, παξφιν πνπ ν ζρεηηθφο δείθηεο παξακέλεη ζε απνγνεηεπηηθά επίπεδα, θαηαγξάθεη κηθξή βειηίσζε ζε ζρέζε κε ηελ ίδηα πεξζηλή πεξίνδν. Αλαιπηηθφηεξα: 75

76 Γηάγξακκα 3.10 Δμέιημε ηνπ Ξνζνζηνχ ηνπ Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ ζην Πχλνιν ηνπ Ξιεζπζκνχ θαη ηνπ Ξνζνζηνχ ησλ Αλέξγσλ ζην ζχλνιν ηνπ Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ % % Ξνζνζηφ εξγ αηηθνχ δπλ ακηθνχ ζην ζχλ νιφ ηνπ πιεζπζκνχ_gr Ξνζνζηφ αλ έξγ σ λ ζην ζχλ νιν ηνπ εξγ αηηθνχ δπλ ακηθνχ_gr Ξνζνζηφ αλ έξγ σ λ ζην ζχλ νιν ηνπ εξγ αηηθνχ δπλ ακηθνχ_eα -17 -A ξηζηεξή θιίκαθα- -Γεμηά θιίκαθα- -Γεμηά θιίκαθα- Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Πηε Βηνκεραλία, ην αξλεηηθφ ηζνδχγην ησλ ζρεηηθψλ πξνβιέςεσλ γηα ηελ α- παζρφιεζε ζην δηάζηεκα Ηαλνπαξίνπ Φεβξνπαξίνπ παξακέλεη ζηα ίδηα ζρεδφλ επίπεδα ζε ζρέζε κε ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο θαη δηακνξθψλεηαη, ζηηο -27 κνλάδεο. Ζ επίδνζε απηή είλαη ειαθξψο δπζκελέζηεξε ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξζηλή (-21 κνλάδεο). Πρεδφλ θακία βηνκεραληθή επηρείξεζε δελ πξνβιέπεη άλνδν ηεο απαζρφιεζεο ην επφκελν δηάζηεκα, ελψ αληίζεηα ην 27-28% ησλ επηρεηξήζεσλ αλακέλεη βξαρππξφζεζκα θαη λέα κείσζε ζηνλ αξηζκφ ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ηνπ ηνκέα. Πηνλ ηνκέα ησλ Θαηαζθεπψλ, νη ζρεηηθέο πξνβιέςεηο ην πξψην δίκελν ηνπ 2012 ππνδειψλνπλ έληνλε επηδείλσζε ζε ζρέζε κε ηα ηέιε ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο, θπξίσο ιφγσ δπζκελέζηεξσλ πξνβιέςεσλ ζηηο Θαηαζθεπέο Ηδησηηθψλ Θηηξίσλ. Πε ζχγθξηζε σζηφζν κε ην αληίζηνηρν δηάζηεκα πέξπζη, ν κέζνο δείθηεο ηνπ ππφ εμέηαζε ηξηκήλνπ βξίζθεηαη πςειφηεξα, ζηηο -51 κνλάδεο (απφ -61 κνλάδεο). Ρα 2/3 ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ θιάδνπ ην δηάζηεκα Ηαλνπαξίνπ Φεβξνπαξίνπ (απφ 46% ην πξνεγνχκελν ηξίκελν) πξνβιέπνπλ αθφκα ιηγφηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο ζηνλ ηνκέα, ελψ αληίζεηα ην 11% (απφ 7% ην πεξαζκέλν ηξίκελν) αλακέλεη άλνδν ηεο απαζρφιεζεο ηελ επφκελε πεξίνδν. Πηα Γεκφζηα Έξγα, ε πνξεία ηνπ δείθηε είλαη ειαθξψο αλνδηθή ην ηειεπηαίν εμάκελν, ελψ αληίζεηα ζηηο Ηδησηηθέο Θαηαζθεπέο, ην ζρεηηθφ αξλεηηθφ ηζνδχγην 76

77 επηδεηλψλεηαη ζεκαληηθά απφ ηνλ Ηαλνπάξην θαη κεηά, αθνχ δηακνξθψλεηαη ζηηο -72 κνλάδεο θαηά κέζν φξν ζην πξψην δίκελν ηνπ έηνπο (απφ -38 κνλάδεο ην πξνεγνχκελν ηξίκελν θαη -58 κνλάδεο ηελ ίδηα πεξζηλή πεξίνδν). Πηηο πεξεζίεο, νη πξνβιέςεηο γηα ηελ απαζρφιεζε ην πξψην δηάζηεκα ηνπ 2012 θεξδίδνπλ έδαθνο ζε ζρέζε κε ηα ηζηνξηθά δπζκελή επίπεδα ηνπ πεξαζκέλνπ θζηλνπψξνπ, αλ θαη παξακέλνπλ έληνλα απαηζηφδνμεο. Ρν ζρεηηθφ αξλεηηθφ ηζνδχγην δηακνξθψλεηαη έηζη ζηηο -22 κνλάδεο, απφ -29 ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011 θαη -24 θαηά κέζν φξν ηελ ίδηα πεξζηλή πεξίνδν. Απφ ηηο επηρεηξήζεηο ηνπ ηνκέα, ηξεηο ζηηο 10 αλακέλνπλ πεξαηηέξσ πηψζε ηεο α- παζρφιεζεο ην επφκελν δηάζηεκα, κε ην πνζνζηφ εθείλσλ πνπ πξνβιέπνπλ άλνδν λα παξακέλεη ρακειά, ζην 9% (απφ 5% ην πξνεγνχκελν ηξίκελν). Πε επηκέξνπο θιάδνπο, νη ζρεηηθέο πξνβιέςεηο ην ζπγθεθξηκέλν δηάζηεκα εκθαλίδνληαη ιηγφηεξν δπζκελείο ζηελ Ξιεξνθνξηθή, ζηνπο Δλδηάκεζνπο Σξεκαηνπηζησηηθνχο Νξγαληζκνχο θαη ζηηο Γηάθνξεο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη δπζκελέζηεξεο επηδφζεηο ζεκεηψλνληαη ζηα Μελνδνρεία - Δζηηαηφξηα θαη ηα Ρνπξηζηηθά Ξξαθηνξεία. Κεγάιε πηψζε θαηαγξάθνπλ ζην ζπγθεθξηκέλν δίκελν ζε ζρέζε κε ην ακέζσο πξνεγνχκελν νη πξνζδνθίεο γηα ηελ απαζρφιεζε ζην Ιηαληθφ Δκπφξην, κε ην ζρεηηθφ δείθηε λα πεξηνξίδεηαη ζεκαληηθά απφ ηνλ Γεθέκβξην θαη κεηά, ελψ εηδηθά ηνλ Ηαλνπάξην λα θαηαγξάθεη ρακειφ ξεθφξ. Έηζη, ην ζρεηηθφ ηζνδχγην δηακνξθψλεηαη θαηά κέζν φξν ζε ηζηνξηθά ρακειφ επίπεδα ην ππφ εμέηαζε δίκελν, ζηηο -57 κνλάδεο (απφ -24 κνλάδεο ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011 θαη -5 ζηελ αληίζηνηρε πεξζηλή πεξίνδν). Πρεδφλ ηα 3/5 ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ ηνκέα (απφ 32% ην πξνεγνχκελν ηξίκελν) αλακέλνπλ ζπξξίθλσζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη κφιηο ην 1% (απφ 8%) πξνζδνθά άλνδν βξαρππξφζεζκα. Απφ ηνπο επηκέξνπο ηνκείο, πνιχ δπζνίσλε είλαη ε εηθφλα ηεο απαζρφιεζεο ζηα θάζκαηα - Έλδπζε-πφδεζε, ηα Δίδε νηθηαθνχ εμνπιηζκνχ θαη ηα Νρήκαηα & Αληαιιαθηηθά, κε ηα πνζνζηά ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ αλακέλνπλ κείσζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζηνπο θιάδνπο απηνχο λα θπκαίλνληαη κεηαμχ 70-80%. Θαηαθφξπθε είλαη φκσο θαη ε πηψζε ζην ζρεηηθφ δείθηε ζηα Ρξφθηκα Ξνηά Θαπλφο, ν νπνίνο δηακνξθψλεηαη ζηηο -52 κνλάδεο (απφ +3) θαη επηφηεξε ζηα Ξνιπθαηαζηήκαηα (ζηηο -16 απφ -2 κνλάδεο). 77

78 Ηνπλ-08 Νθη-08 Φεβ-09 Ηνπλ-09 Νθη-09 Φεβ-10 Ηνπλ-10 Νθη-10 Φεβ-11 Ηνπλ-11 Νθη-11 Φεβ-12 Ηνπλ-08 Νθη-08 Φεβ-09 Ηνπλ-09 Νθη-09 Φεβ-10 Ηνπλ-10 Νθη-10 Φεβ-11 Ηνπλ-11 Νθη-11 Φεβ-12 Ηνπλ-08 Νθη-08 Φεβ-09 Ηνπλ-09 Νθη-09 Φεβ-10 Ηνπλ-10 Νθη-10 Φεβ-11 Ηνπλ-11 Νθη-11 Φεβ-12 Ηνπλ-08 Νθη-08 Φεβ-09 Ηνπλ-09 Νθη-09 Φεβ-10 Ηνπλ-10 Νθη-10 Φεβ-11 Ηνπλ-11 Νθη-11 Φεβ-12 ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/12 Γηάγξακκα 3.11 Ξξνβιέςεηο γηα ηελ απαζρφιεζε (δηαθνξά ζεηηθψλ αξλεηηθψλ απαληήζεσλ) Βηνκεραλία Θαηαζθεπέο Ιηαληθφ Δκπφξην πεξεζίεο Ξεγή: IOBE 78

79 Ηνπλ-08 Απγ-08 Νθη-08 Γεθ-08 Φεβ-09 Απξ-09 Ηνπλ-09 Απγ-09 Νθη-09 Γεθ-09 Φεβ-10 Απξ-10 Ηνπλ-10 Απγ-10 Νθη-10 Γεθ-10 Φεβ-11 Απξ-11 Ηνπλ-11 Απγ-11 Νθη-11 Γεθ-11 Φεβ-12 ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/ Ρηκέο Θαηαλαισηή Ξξφζθαηεο εμειίμεηο Ρν 2011 ζεκεηψζεθαλ γηα δεχηεξν ζπλερή ρξφλν ζεκαληηθέο απμήζεηο ηεο έκκεζεο θνξνινγίαο ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο κείσζεο ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο, κηθξφηεξεο έθηαζεο απφ φηη ην 2010, γεγνλφο σζηφζν κε απμεηηθή επίδξαζε ζηνλ ΓΓΡΘ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε ζεκαληηθή εμαζζέληζε ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο, ιφγσ ηεο κείσζεο ησλ κηζζψλ θαη ησλ ζπληάμεσλ, ηεο δηεχξπλζεο ηεο άκεζεο θνξνινγίαο (κείσζε αθνξνιφγεηνπ νξίνπ εηζνδήκαηνο, εηζθνξά θνηλσληθήο αιιειεγγχεο) θαη ηεο απφηνκεο αλφδνπ ηεο αλεξγίαο, ιεηηνχξγεζε αλαζηαιηηθά ζε εληνλφηεξε αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ. Έηζη, ην κέζν επίπεδν ηνπ πιεζσξηζκνχ ζηελ Διιάδα ην 2011 δηακνξθψζεθε ζην 3,3%, ζεκεηψλνληαο πηψζε θαηά 1,4 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ζε ζρέζε κε ην Ζ πησηηθή πνξεία ηνπ πιεζσξηζκνχ ζπλερίδεηαη θαη ζηηο αξρέο ηνπ 2012, κε απνηέιεζκα ην δίκελν Ηαλνπαξίνπ-Φεβξνπαξίνπ λα βξίζθεηαη ζην 2,2%, έ- λαληη 4,8% ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ Απηή ε επηβξάδπλζε εξκελεχεηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ απφ ηελ επηφηεξε αχμεζε πνπ πξνθαινχλ ζηνλ ΓΓΡΘ ζπγθεθξηκέλεο θαηεγνξίεο αγαζψλ ζπγθξηηηθά κε ην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα πέξπζη. Έηζη, νη απμήζεηο ησλ ηηκψλ ζηα ηζηγάξα, ηνλ ειεθηξηζκφ, ην πεηξέιαην ζέξκαλζεο, αιιά θαη ζπλνιηθά ζηα θαχζηκα ην πξψην δίκελν ηνπ 2012 άζθεζαλ ππνδηπιάζηα αξλεηηθή επίδξαζε ζηνλ ΓΓΡΘ (1,6 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο) απφ απηή ζην αληίζηνηρν ρξνληθφ δηάζηεκα ηνπ Ζ ζπγθεθξηκέλε εμέιημε απνηππψλεηαη θαη ζηε κεηαβνιή ησλ δεηθηψλ ηηκψλ Θαπζίκσλ θαη Δλέξγεηαο, νη νπνίνη θαηαγξάθνπλ άλνδν θαηά 13% ην α δίκελν ηνπ 2012 (έλαληη 34% θαη 29% αληίζηνηρα πέξπζη), σο ζπλέπεηα ηεο πςειήο βάζεο ζχγθξηζεο πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί ην % Γηάγξακκα 3.12 Ππκβνιή ησλ Θαπζίκσλ ζηε δηακφξθσζε ηνπ ΓΓΡΘ (εηήζηεο πνζνζηηαίεο κεηαβνιέο) Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ Δπεμεξγαζία: ΗΝΒΔ Γεληθφηεξα, νη πεξηνξηζκέλεο ζε ζρέζε κε πέξπζη πιεζσξηζηηθέο δπλάκεηο πνπ εθδειψλνληαη ζηηο αξρέο ηνπ 2012, πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ηελ πιεπξά ησλ αγαζψλ, κε ηελ αχμεζε ζην ζρεηηθφ δείθηε λα δηακνξθψλεηαη ζην 2,8% έλαληη 5,7% πέξπζη, ελψ ε- ιαθξψο κηθξφηεξε είλαη ε άλνδνο ζηηο ηηκέο ησλ νπσξνθεπεπηηθψλ (2,2% απφ 3% πέξπζη). Πηηο ππεξεζίεο, ν ξπζκφο αλφδνπ ησλ ηηκψλ θπκαίλεηαη ζην κηζφ απφ εθείλνλ ζην αληίζηνηρν ρξνληθφ δηάζηεκα ηνπ 2011 (1,5%). Θαχζηκα Ινηπά Γεληθφο Ζ ππνρψξεζε ζηηο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ α- πνηππψλεηαη ζηελ εμέιημε ηνπ δνκηθνχ πιεζσξηζκνχ, ν νπνίνο θηλείηαη ζε ρακειφηεξν επίπεδν απφ εθείλν ηνπ ΓΓΡΘ (απφ ηηο αξρέο ηνπ 2010) θαη δηακνξθψλεηαη ζην 1,1%, απφ 2,5% ζην πξψην δίκελν ηνπ

80 Ηνπλ-08 Απγ-08 Νθη-08 Γεθ-08 Φεβ-09 Απξ-09 Ηνπλ-09 Απγ-09 Νθη-09 Γεθ-09 Φεβ-10 Απξ-10 Ηνπλ-10 Απγ-10 Νθη-10 Γεθ-10 Φεβ-11 Απξ-11 Ηνπλ-11 Απγ-11 Νθη-11 Γεθ-11 Φεβ-12 Ηνπλ-08 Απγ-08 Νθη-08 Γεθ-08 Φεβ-09 Απξ-09 Ηνπλ-09 Απγ-09 Νθη-09 Γεθ-09 Φεβ-10 Απξ-10 Ηνπλ-10 Απγ-10 Νθη-10 Γεθ-10 Φεβ-11 Απξ-11 Ηνπλ-11 Απγ-11 Νθη-11 Γεθ-11 Φεβ-12 ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/12 Γηάγξακκα 3.13 Δμέιημε ΓΓΡΘ θαη επηπηψζεηο απφ επηκέξνπο δείθηεο (εηήζηεο πνζνζηηαίεο κεηαβνιέο) 7 6 Γηάγξακκα 3.14 Δμέιημε δνκηθνχ πιεζσξηζκνχ θαη ΓΓΡΘ (εηήζηεο πνζνζηηαίεο κεηαβνιέο) % 2 1 % Α γ αζά πεξεζίεο Γελ ηθφο Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ Δπεμεξγαζία: ΗΝΒΔ Πηηο ππφινηπεο νκάδεο αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, ζεκαληηθή είλαη ε αχμεζε πνπ θαηαγξάθεηαη ζηε Πηέγαζε, πνπ είλαη κάιηζηα κεγαιχηεξε απφ εθείλε ζηελ ίδηα πεξίνδν ηνπ 2011 (8,3% έλαληη 6,2% πέξπζη), φπσο θαη ζηα Αιθννινχρα Ξνηά (4%) θαη ζηηο Κεηαθνξέο (3,1%). Πηε Γηαηξνθή θαη κε αιθννινχρα πνηά ε άλνδνο είλαη ειαθξψο κεγαιχηεξε απφ ηελ πεξζηλή (2,6%), ελψ παξφκνηα ηάζε θαηαγξάθεηαη ζηα Μελνδνρεία - Θαθέ-Δζηηαηφξηα. Αληηζέησο, κείσζε ζεκεηψλεηαη ζηα Δίδε-πεξεζίεο λνηθνθπξηνχ (-1,9%), ζηελ γεία θαη ζηηο Δπηθνηλσλίεο (-1% ζε ακθφηεξα), ελψ ζηελ Έλδπζε θαη πφδεζε ν ζρεηηθφο δείθηεο παξακέλεη α- κεηάβιεηνο, έπεηηα απφ ηε κεγάιε πηψζε πνπ ζεκείσζε ζην αληίζηνηρν ρξνληθφ δηάζηεκα πέξπζη (-16,1%). Γνκηθφο ΓΓΡΘ Ξεγή: ΔΙΠΡΑΡ Δπεμεξγαζία: ΗΝΒΔ Ν ελαξκνληζκέλνο πιεζσξηζκφο ζηελ Διιάδα ην 2011 δηακνξθψζεθε ζην 3,1%, έλαληη 4,7% ην 2010, επίδνζε πνπ είλαη ειαθξψο πςειφηεξε απφ ην κέζν φξν ησλ ρσξψλ-κειψλ ηεο Δπξσδψλεο-17 (2,7%). κσο ζηηο αξρέο ηνπ 2012 απνθιηκαθψλεηαη ηαρχηεξα εγρσξίσο, έρνληαο ζεκεηψζεη πηψζε θαηά 2,7 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ζε ζρέζε κε ην α δίκελν πέξπζη θαη πιένλ δελ μεπεξλά ην 1,9%. Ζ εμέιημε απηή νδήγεζε ζην λα ππνρσξήζεη θάησ απφ ην κέζν φξν ηεο Δπξσδψλεο-17 (2,7%) θαη ην επίπεδφ ηνπ λα είλαη ην δεχηεξν ρακειφηεξν έπεηηα απφ εθείλν ηεο Ηξιαλδίαο (1,3%). Πηνλ αληίπνδα, ν πςειφηεξνο πιεζσξηζκφο ζηελ δψλε ηνπ επξψ θαηαγξάθεηαη ζηελ Δζζνλία (4,6%), επίδνζε πνπ είλαη ηαπηφρξνλα θαη ε πςειφηεξε ζηελ ΔΔ-27 (Κ.Ν.: 2,9%). 80

81 Ηνπλ-08 Απγ-08 Νθη-08 Γεθ-08 Φεβ-09 Απξ-09 Ηνπλ-09 Απγ-09 Νθη-09 Γεθ-09 Φεβ-10 Απξ-10 Ηνπλ-10 Απγ-10 Νθη-10 Γεθ-10 Φεβ-11 Απξ-11 Ηνπλ-11 Απγ-11 Νθη-11 Γεθ-11 Φεβ-12 ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/12 Γηάγξακκα 3.15 Δμέιημε ΔλΓΡΘ ζηελ Διιάδα θαη ζηελ Δπξσδψλε-17 (εηήζηεο πνζνζηηαίεο κεηαβνιέο) % Ξεγή: Eurostat, Δπεμεξγαζία: ΗΝΒΔ Αλαθνξηθά κε ηηο εμειίμεηο ζην θφζηνο παξαγσγήο, δηαπηζηψλεηαη φηη ζπλέρηζε ην 2011 λα αζθεί απμεηηθέο πηέζεηο ζηηο ηηκέο αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ: o γεληθφο δείθηεο εγρψξηαο αγνξάο εκθάληζε ηελ 3 ε κεγαιχηεξε αχμεζε (7,4%, έλαληη 6,1% ην 2010) ζηελ Eπξσδψλε-17 (Κ.Ν.: 5,9%), έπεηηα απφ ηελ Νιιαλδία (8,7%) θαη ην Βέιγην (8,1%). Ζ έληνλα αλνδηθή ηάζε ζπλερίδεηαη θαη ζηηο αξρέο ηνπ έηνπο (Ηαλνπάξηνο 12) κε ην γεληθφ δείθηε λα ζεκεηψλεη αχμεζε κεγαιχηεξε απφ φηη ηνλ ίδην κήλα πέξπζη (7,7%). Νη θιάδνη ζηνπο νπνίνπο εληνπίδεηαη ε κεγαιχηεξε άλνδνο είλαη ην Αξγφ Ξεηξέιαην θαη Φπζηθφ Αέξην (36,6%), ηα Ξξντφληα Νπηάλζξαθα θαη Γηχιηζεο (21,7%), ηα Δλεξγεηαθά Αγαζά εθηφο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (19,4%) θαη ην Ζιεθηξηθφ ξεχκα (14,8%). Πηηο ππφινηπεο θαηεγνξίεο θαηαγξάθεηαη άλνδνο ηεο ηάμεο πεξίπνπ ηνπ 2%, κε εμαίξεζε ηα Κεραλήκαηα θαη ηνλ Ζιεθηξηθφ εμνπιηζκφ, ζηα νπνία ν δείθηεο ππνρσξεί ζε ζρέζε κε πέξπζη (-1,5% θαη -2,8% αληίζηνηρα). Διιάδα Δπξσ δψ λ ε-17 Ξηέζεηο ζην θφζηνο παξαγσγήο αζθνχληαη θαη απφ ηελ πνξεία ησλ ηηκψλ ζηηο εηζαγφκελεο πξψηεο χιεο, κε ην δείθηε λα ζεκεηψλεη άλνδν ην 2011 παξαπιήζηα κε εθείλε ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο Δπξσδψλεο-17 (7,6% έλαληη 6,6% ην 2010). Θαη απηή ε απμεηηθή ηάζε θιηκαθψλεηαη ζηηο αξρέο ηνπ 2012 (8,7% έλαληη 6,1% ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2011), έρνληαο αξλεηηθφ αληίθηππν ζην θφζηνο παξαγσγήο. Κεζνπξφζεζκεο εθηηκήζεηο Ζ πησηηθή πνξεία ηνπ πιεζσξηζκνχ βάζεη ηνπ ΓΓΡΘ ζα ζπλερηζζεί ηνπο επφκελνπο κήλεο, θαζψο ηα πξφζθαηα δεκνζηνλνκηθάδηαξζξσηηθά κέηξα πνπ αθνξνχλ ζηνπο κηζζνχο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη ζηηο ζπληάμεηο, αιιά θαη ε έληνλε αχμεζε ηεο αλεξγίαο ζηα ηέιε ηνπ 2011, πνπ πηζαλφηαηα ζα ζπλερηζηεί ηνπιάρηζηνλ ζην πξψην ηξίκελν ηνπ ηξέρνληνο έηνπο, ζα αζθήζνπλ λέεο πηέζεηο ζηελ ήδε εμαζζελεκέλε δήηεζε γηα πξντφληα θαη ππεξεζίεο θαη θαη επέθηαζε ζηηο ηηκέο ηνπο. Πηελ ππνρψξεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, ελδερνκέλσο θαη ζηε δηακφξθσζή ηνπ ζε αξλεηηθά επίπεδα θάπνηνπο κήλεο ηνπ έηνπο, εθηηκάηαη φηη ζα ζπκβάιιεη θαη ην πνιχ πςειφ επίπεδν ηνπ ΓΓΡΘ απφ ηνλ Κάξηην ηνπ 2011 θαη κεηά, πνπ απνηειεί βάζε ζχγθξηζεο γηα ηηο θεηηλέο ηηκέο. Υζηφζν αληίξξνπα ζηηο παξαπάλσ πεξηνξηζηηθέο ζηνλ πιεζσξηζκφ επηδξάζεηο ζα ιεηηνπξγήζνπλ ηπρφλ απμήζεηο έκκεζσλ θφξσλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ζηφρσλ, φπσο ε εμίζσζε ηνπ εηδηθνχ θφξνπ ζην πεηξέιαην ζέξκαλζεο γηα νηθηαθή ρξήζε θαη θίλεζεο απφ ην θζηλφπσξν. Δμάιινπ, φπσο έρεη δηαπηζησζεί αξθεηέο θνξέο ην παξειζφλ ζηελ Διιάδα, παξά ηελ ππνρψξεζε ηεο δήηεζεο, ζηξεβιψζεηο θαη κε ηθαλνπνηεηηθή ιεηηνπξγία ηνπ αληαγσληζκνχ ζε νξηζκέλεο αγνξέο, εκ- 81

82 πνδίδνπλ ηελ ηαρχηεξε πξνζαξκνγή ησλ ηηκψλ ζε ρακειφηεξν επίπεδν. Γεδνκέλσλ ησλ παξαπάλσ αλακελφκελσλ επηδξάζεσλ, ν πιεζσξηζκφο αλακέλεηαη λα θηλεζεί ην 2012 ιίγν ρακειφηεξα ηνπ 1%. Πηελ Δπξσδψλε-17 ν πιεζσξηζκφο αλακέλεηαη λα δηακνξθσζεί ζε επίπεδν νξηαθά πςειφηεξν ηνπ 2% ην 2012 (2,7% ην 2011), κε απνηέιεζκα ε ΔΘΡ λα εζηηάδεη ζηε δηαηήξεζε ηνπ βαζηθνχ επηηνθίνπ ζην 1%. Απηή ε πνιηηηθή ηεο ΔΘΡ αληαλαθιά ηελ πξνηεξαηφηεηά ηεο λα πξνιακβάλεη-αληηκεησπίδεη θαηλφκελα πςεινχ πιεζσξηζκνχ, πνπ ελδερνκέλσο λα πξνμελεζνχλ θέηνο απφ αχμεζε ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ θαη άλνδν ηεο θνξνινγίαο ζε ρψξεοκέιε ηεο δψλεο ηνπ επξψ, πξνθεηκέλνπ λα ε- πηηεπρζνχλ νη δεκνζηνλνκηθνί ζηφρνη πνπ έρνπλ ηεζεί. Υζηφζν ε νξηαθή χθεζε ζηελ Δπξσδψλε, πνπ ήδε εθηηκάηαη απφ δηεζλείο νξγαληζκνχο θαη θνξείο (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ΓΛΡ), ελδερνκέλσο λα νδεγήζεη ζε κεγαιχηεξε επηβξάδπλζε ηνπ πιεζσξηζκνχ. Πεκαληηθή πιεξνθφξεζε γηα ηελ εμέιημε ησλ ηηκψλ ζην επφκελν δηάζηεκα παξέρνπλ θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ κεληαίσλ εξεπλψλ νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο ηνπ ΗΝΒΔ, ηα νπνία ζπληζηνχλ πξφδξνκεο ελδείμεηο γηα ηελ εμέιημή ηνπο απφ ηελ πιεπξά ηεο πξνζθνξάο. Ππγθεθξηκέλα: Νη πξνβιέςεηο κείσζεο ησλ ηηκψλ ζην δίκελν Ηαλνπαξίνπ Φεβξνπαξίνπ πεξηνξίδνληαη ήπηα ζε ζρέζε κε ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2011 ζηε Βηνκεραλία θαη ζεκαληηθά πεξηζζφηεξν ζηηο Ηδησηηθέο Θαηαζθεπέο, κεηά ηα ηζηνξηθά ρακειά επίπεδα ηνπ πεξαζκέλνπ θζηλνπψξνπ. Ν ηνκέαο ησλ πεξεζηψλ παξνπζηάδεη κηθξή π- πνρψξεζε ηηκψλ, κε ην κέζν δείθηε λα κεηψλεηαη ειαθξά ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν ηξίκελν, ελψ ζην Ιηαληθφ Δκπφξην, ην ζρεηηθφ κέζν ηζνδχγην παξακέλεη ζε ρακειά επίπεδα ην ηειεπηαίν εμάκελν. Πε ζχγθξηζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξζηλή πεξίνδν, νη απνπιεζσξηζηηθέο πξνζδνθίεο έρνπλ εληαζεί πεξηζζφηεξν ζην Ιηαληθφ Δκπφξην θαη ιηγφηεξν ζηηο πεξεζίεο, ελψ ζηε Βηνκεραλία ν ζρεηηθφο δείθηεο, απφ ειαθξά πιεζσξηζηηθφο ην ίδην δηάζηεκα πέξπζη, θέηνο εκθαλίδεηαη ηζνζθειηζκέλνο. Αλαιπηηθφηεξα: Πηε Βηνκεραλία, νη απνπιεζσξηζηηθέο πξνβιέςεηο πεξηνξίδνληαη ην πξψην δίκελν ηνπ 2012 έλαληη ηνπ ηειεπηαίνπ ηξηκήλνπ ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο, κε ην ζρεηηθφ ηζνδχγην λα ηζνζθειίδεηαη (απφ -8 κνλάδεο ην πξνεγνχκελν ηξίκελν). Ζ επίδνζε απηή βξίζθεηαη αξθεηά ρακειφηεξα ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα πεξζηλά, ζεηηθά επίπεδα (+11 κνλάδεο). Απφ έλα 12% ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ ηνκέα ην δίκελν Ηαλνπαξίνπ Φεβξνπαξίνπ ακθφηεξα πξνβιέπεη άλνδν θαη πηψζε ησλ ηηκψλ θαη ην ππφινηπν 76% αλακέλεη εθ λένπ ζηαζεξφηεηα ην πξνζερέο δηάζηεκα. Πην Ιηαληθφ Δκπφξην ην εμεηαδφκελν δίκελν, νη πξνβιέςεηο ππνρψξεζεο ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ παξακέλνπλ ζηα ίδηα επίπεδα κε ην πξνεγνχκελν ηξίκελν, κε ην ζρεηηθφ αξλεηηθφ ηζνδχγην λα δηακνξθψλεηαη θαη πάιη ζηηο -23 κνλάδεο, ζε ππεξδηπιάζηα επίπεδα ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα πεξζηλά (- 10 κνλάδεο). Ρν πνζνζηφ ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ αλακέλνπλ πηψζε ησλ ηηκψλ ην επφκελν δηάζηεκα δηακνξθψλεηαη ζην 28%, ζηα ίδηα επίπεδα κε ην κέζν φξν ηνπ ακέζσο πξνεγνχκελνπ ηξηκήλνπ, ελψ κφλν 6% αλακέλνπλ άλνδφ ηνπο. Πηνπο επηκέξνπο θιάδνπο, νη ηζρπξφηεξεο πξνβιέςεηο κείσζεο ησλ ηηκψλ εκθαλίδνληαη θαη απηήλ ηελ πεξίνδν κε κεγάιε 82

83 δηαθνξά ζηα θάζκαηα Έλδπζε πφδεζε, ελψ έληνλα αξλεηηθνί είλαη νη ζρεηηθνί δείθηεο θαη ζηα Ξνιπθαηαζηήκαηα, ηα Νρήκαηα Αληαιιαθηηθά, αιιά θαη ζηα Ρξφθηκα- Ξνηά Θαπλφο, φπνπ ην ζρεηηθφ ηζνδχγην θαηέγξαςε αηζζεηή πηψζε ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν ηξίκελν. Ν κφλνο θιάδνο ζηνλ νπνίν ν δείθηεο πξφβιεςεο ησλ ηηκψλ δελ είλαη αξλεηηθφο, αιιά ηζνζθειηζκέλνο είλαη ηα Δίδε νηθηαθνχ εμνπιηζκνχ. Πηνλ ηνκέα ησλ πεξεζηψλ, ην ηζνδχγην ησλ ηηκψλ θηλείηαη ειαθξψο πησηηθά ζην δίκελν Ηαλνπαξίνπ Φεβξνπαξίνπ ζε ζρέζε κε ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο ηνπ 2011 θαη θαηά κέζν φξν δηακνξθψλεηαη ζηηο -25 κνλάδεο (απφ -22). Ζ επίδνζε απηή είλαη ειαθξψο ρακειφηεξε θαη έλαληη ηεο αληίζηνηρεο πεξζηλήο (-20 κνλάδεο). Ρν ππφ εμέηαζε δηάζηεκα, ην 27% ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ ηνκέα αλακέλεη ππνρψξεζε ησλ ηηκψλ βξαρππξφζεζκα, ελψ επηά ζηηο δέθα επηρεηξήζεηο (71%) πξνβιέπνπλ ζηαζεξέο ηηκέο. Πηνπο πεξηζζφηεξνπο επηκέξνπο θιάδνπο, νη ζρεηηθνί δείθηεο δείρλνπλ κείσζε ηηκψλ ην επφκελν ηξίκελν, κε ηηο απνπιεζσξηζηηθέο πξνζδνθίεο λα είλαη εληνλφηεξεο ζηηο Γηάθνξεο Δπηρεηξεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο θαη ζηηο πεξεζίεο Ξιεξνθνξηθήο. Ρέινο, νη έληνλα αξλεηηθέο πξνβιέςεηο ησλ ηηκψλ ζηηο Ηδησηηθέο Θαηαζθεπέο ε- ιαθξψο εμνκαιχλνληαη ην ππφ εμέηαζε δίκελν, αιιά εμαθνινπζνχλ λα ππνδειψλνπλ κεγάιεο κεηψζεηο ηηκψλ πξνζερψο. Έηζη, ην ζρεηηθφ αξλεηηθφ ηζνδχγην ην εμεηαδφκελν δίκελν δηακνξθψλεηαη ζηηο -34 κνλάδεο, πςειφηεξα θαη ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξζηλή ηνπ επίδνζε (-44 κνλάδεο). Ρα 2/5 ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ θιάδνπ (απφ 67%) αλακέλνπλ κείσζε ηηκψλ ην επφκελν ηξίκελν, ελψ αληίζεηα έλα 5% πξνβιέπεη θιηκάθσζε ηηκψλ. 83

84 Ηνπλ-08 Νθη-08 Φεβ-09 Ηνπλ-09 Νθη-09 Φεβ-10 Ηνπλ-10 Νθη-10 Φεβ-11 Ηνπλ-11 Νθη-11 Φεβ-12 Ηνπλ-08 Νθη-08 Φεβ-09 Ηνπλ-09 Νθη-09 Φεβ-10 Ηνπλ-10 Νθη-10 Φεβ-11 Ηνπλ-11 Νθη-11 Φεβ-12 Ηνπλ-08 Νθη-08 Φεβ-09 Ηνπλ-09 Νθη-09 Φεβ-10 Ηνπλ-10 Νθη-10 Φεβ-11 Ηνπλ-11 Νθη-11 Φεβ-12 Ηνπλ-08 Νθη-08 Φεβ-09 Ηνπλ-09 Νθη-09 Φεβ-10 Ηνπλ-10 Νθη-10 Φεβ-11 Ηνπλ-11 Νθη-11 Φεβ-12 ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/12 Γηάγξακκα 3.16 Ξξνβιέςεηο γηα ηελ απαζρφιεζε (δηαθνξά ζεηηθψλ αξλεηηθψλ απαληήζεσλ) Βηνκεραλία Ηδησηηθέο Θαηαζθεπέο Ιηαληθφ Δκπφξην πεξεζίεο Ξεγή: IOBE 84

85 3.6 Ηζνδχγην Δμσηεξηθψλ Ππλαιιαγψλ Ηζνδχγην Ρξερνπζψλ Ππλαιιαγψλ Ρν έιιεηκκα ηνπ ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ ζπξξηθλψζεθε ην 2011 θαηά 8,3% θαη δηακνξθψζεθε ζηα 21,1 δηζεθ. επξψ, ρακειφηεξα θαηά 1,9 δηζεθ. επξψ ζε ζρέζε κε ην 2010 θαη 13,7 δηζεθ. επξψ ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ 2008 (34,8 δηζεθ. επξψ) 12. Ζ κείσζε ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ, ε ελίζρπζε ηνπ πιενλάζκαηνο ζην ηζνδχγην εηζνδεκάησλ αιιά θαη ε αχμεζε ζηα πιενλάζκαηα ησλ ηζνδπγίσλ ηξερνπζψλ θαη θεθαιαηαθψλ κεηαβηβάζεσλ, πεξηφξηζαλ ην έιιεηκκα ζην ηζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ, παξφηη ε αχμεζε ζην έιιεηκκα ηνπ ηζνδπγίνπ εηζνδεκάησλ κεηξίαζε ην ηειηθφ απνηέιεζκα. Πηα επηκέξνπο ζηνηρεία, ην έιιεηκκα ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ δηακνξθψζεθε ζηα 27,2 δηζεθ. επξψ ην 2011, κεησκέλν θαηά 3,7% (1,1 δηζεθ. επξψ), ελψ ζε ζρέζε κε ην 2008 έρεη πεξηνξηζηεί θαηά 16,8 δηζεθ. επξψ. Ζ κείσζε πξνήιζε θπξίσο απφ ην εκπνξηθφ ηζνδχγην ρσξίο θαχζηκα θαη πινία, ην έιιεηκκα ηνπ νπνίνπ πεξηνξίζζεθε θαηά 19,9% θαη δηακνξθψζεθε ζηα 12,8 δηζεθ. επξψ, θαζψο νη εμαγσγέο ινηπψλ αγαζψλ θαηέγξαςαλ ά- λνδν 17,3% (+1,9 δηζεθ. επξψ), έλαληη πηψζεο 4,5% (-1,2 δηζεθ. επξψ) ζηηο εηζαγσγέο, δηεπξχλνληαο πεξαηηέξσ ηελ ηάζε ζπξξίθλσζεο ηνπ ηζνδπγίνπ, παξά ηελ θφπσζε πνπ θαηαγξάθεθε ζηηο εμαγσγέο ηνλ Γεθέκβξην. Νη εμαγσγέο πξνζεγγίδνπλ ην κέγηζην επίπεδν ηνπ 2008, 13,8 δηζεθ. επξψ, ελψ αληίζεηα νη εηζαγσγέο αγαζψλ έρνπλ δηακνξθσζεί ζην ειάρηζην ζεκείν απφ ην Ρα πνζά ζε παξέλζεζε εθθξάδνπλ ηελ απφιπηε κεηαβνιή ζε ζρέζε κε ην 2010, εθηφο αλ αλαθέξεηαη δηαθνξεηηθά. Νη εμαγσγέο θαπζίκσλ ζπλέρηζαλ ηελ αλνδηθή ηνπο πνξεία, θαηαγξάθνληαο αχμεζε 25%, θαη βξίζθνληαη πιένλ ζην κέγηζην ζεκείν ησλ ηειεπηαίσλ 11 εηψλ, κε παξάιιειε φκσο αχμεζε θαη ησλ εηζαγσγψλ θαπζίκσλ, θαηά 27,5% ζηα 17,3 δηζεθ. επξψ, ζην επίζεο πςειφηεξν ζεκείν. Έηζη, ην ζρεηηθφ ηζνδχγην θαπζίκσλ θαηέγξαςε απμεκέλν έιιεηκκα θαηά 29% ή θαηά 2,5 δηζεθ. επξψ. Πεκαληηθή ελίζρπζε ζην πιεφλαζκα ηνπ η- ζνδπγίνπ ππεξεζηψλ θαηαγξάθεθε ην 2011, θαζψο απμήζεθε θαηά 10,5% (1,4 δηζεθ. επξψ), έλαληη αχμεζεο 4,8% ην 2010 θαη δηακνξθψζεθε ζηα 14,6 δηζεθ. επξψ. Ζ αχμεζε απηή νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ πιεξσκψλ θαηά 8,2% (-1,2 δηζεθ. επξψ) θαη ιηγφηεξν ζηελ αχμεζε ησλ εηζπξάμεσλ θαηά 0,5% (+146 εθ. επξψ). Πηελ πιεπξά ησλ εηζπξάμεσλ, φπνπ δηακνξθψζεθαλ ζπλνιηθά ζηα 28,6 δηζεθ. επξψ, ε άλνδνο ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα ψζεζε ηηο ζπγθεθξηκέλεο εηζπξάμεηο ζε άλνδν θαηά 9,5% (908 εθ. επξψ), ελψ αχμεζε θαηαγξάθεθε θαη ζηηο εηζπξάμεηο απφ ινηπέο ππεξεζίεο θαηά 16,2% (560 εθ. επξψ). Ζ πηψζε ησλ εηζπξάμεσλ απφ κεηαθνξέο θαηά 8,6% (1,3 δηζεθ. επξψ) αληηζηάζκηζε ζρεδφλ εμνινθιήξνπ ηηο παξαπάλσ απμήζεηο. Νη ζπλνιηθέο πιεξσκέο αλήιζαλ ην 2011 ζηα 14 δηζεθ. επξψ, ελψ ν ηνπξηζηηθφο ηνκέαο θαηέγξαςε άλνδν θαηά 5,4% (117 εθ. επξψ). Νη πιεξσκέο απφ κεηαθνξέο κεηψζεθαλ θαηά 11,3% (-922 εθ. επξψ) θαη αληίζηνηρα γηα ινηπέο ππεξεζίεο θαηά 8,9% (-439 εθ. επξψ). Ρν έιιεηκκα ηνπ ηζνδπγίνπ εηζνδεκάησλ επεθηάζεθε ην 2011 ζηα 9,1 δηζεθ. επξψ, ζηα ίδηα επίπεδα πεξίπνπ κε ην 2007, θαηαγξάθνληαο αχμεζε 11,3%, έλαληη πηψζεο 9,4% ην Νη εηζπξάμεηο, θπξίσο απφ 85

86 ηφθνπο, κεξίζκαηα θαη θέξδε πεξηνξίζηεθαλ θαηά 6,5% (-232 εθ. επξψ), ελψ νη πιεξσκέο, απφ ακνηβέο, κηζζνχο αιιά θαη ηφθνπο θαη κεξίζκαηα απμήζεθαλ θαηά 5,9% (690 εθ. επξψ). Ρν πιεφλαζκα ηνπ ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ κεηαβηβάζεσλ ηξηπιαζηάζηεθε ζρεδφλ ην 2011 θαη δηακνξθψζεθε ζηα 579 εθ. επξψ, ππνιεηπφκελν φκσο θαηά πνιχ απφ ηα πξν θξίζεο επίπεδα (~3 δηζεθ. επξψ). Νη ζπλνιηθέο εηζπξάμεηο 13 κεηψζεθαλ θαηά 4,7% (-219 εθ. επξψ), ιφγσ πηψζεο ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ εκβαζκάησλ θαηά 285 εθ. επξψ, θαζψο νη κεηαβηβάζεηο απφ ηε ΔΔ απμήζεθαλ θαηά 66 εθ. επξψ. Πην άιιν ζθέινο ηνπ ηζνδπγίνπ, ζηηο πιεξσκέο 14, θαηαγξάθεθε επίζεο πηψζε, θαηά 13,5% (-599 εθ. επξψ), θπξίσο ιφγσ ηεο κείσζεο ησλ πιεξσκψλ πξνο ηελ ΔΔ θαηά 375 εθ. επξψ. Ηζνδχγην Θεθαιαηαθψλ Κεηαβηβάζεσλ Ρν πιεφλαζκα ηνπ ηζνδπγίνπ θεθαιαηαθψλ κεηαβηβάζεσλ απμήζεθε θαηά 29% ην 2011 (600 εθ. επξψ), πςειφηεξα θαη απφ ην Έηζη, ην ηζνδχγην δηακνξθψζεθε ζηα 2,6 δηζεθ. επξψ, ελψ βαζηθή ζπληζηψζα είλαη ε αχμεζε ησλ εηζπξάμεσλ 15 θαηά 24,5% (576 εθ. επξψ), αιιά θαη ε κείσζε ησλ πιεξσκψλ θαηά 8,4% (-24 εθ. επξψ). Ρέινο, ην έιιεηκκα ηνπ Ηζνδπγίνπ Ρξερνπζψλ Ππλαιιαγψλ θαη Θεθαιαηαθψλ Κεηαβηβάζεσλ, πνπ αληαλαθιά σο έλα βαζκφ ηηο δαλεηαθέο αλάγθεο ηεο νηθνλνκίαο απφ ην εμσηεξηθφ, δηακνξθψζεθε ζηα 18,4 13 Νη εηζπξάμεηο αθνξνχλ θαηαβνιέο απφ ην Δπξσπατθφ Γεσξγηθφ Ρακείν Δγγπήζεσλ (ΔΓΡΔ) θαη ην Δπξσπατθφ Θνηλσληθφ Ρακείν (ΔΘΡ) 14 Νη πιεξσκέο αθνξνχλ θπξίσο θαηαβνιέο πξνο ηνλ Θνηλνηηθφ Ξξνυπνινγηζκφ 15 Νη εηζπξάμεηο θεθαιαηαθψλ κεηαβηβάζεσλ αθνξνχλ θαηαβνιέο απφ ηα δηαξζξσηηθά ηακεία θαη ην Ρακείν Ππλνρήο δηζεθ. επξψ απφ 20,9 δηζεθ. επξψ ην 2010, ζην ρακειφηεξν επίπεδν απφ ην Νη δαλεηαθέο αλάγθεο ζε ζρέζε κε ην 2008 είλαη κεησκέλεο θαηά 12,3 δηζεθ. επξψ. Ηζνδχγην Σξεκαηννηθνλνκηθψλ Ππλαιιαγψλ Ρν ηζνδχγην ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ζπλαιιαγψλ ππνρσξεί ην 2011 θαηά 16,2%, θαζψο δηακνξθψζεθε ζηα 17,9 δηζεθ. επξψ απφ 21,3 δηζεθ. επξψ ην Πηνπο επηκέξνπο ινγαξηαζκνχο, νη άκεζεο επελδχζεηο εκθάληζαλ ζην ζχλνιν ηνπ 2011 θαζαξή εηζξνή αμίαο 25 εθ. επξψ, ε νπνία φκσο νθείιεηαη ζηηο ζεκαληηθέο εηζξνέο ηνπ Γεθεκβξίνπ. Νη άκεζεο επελδχζεηο πξνο ηελ Διιάδα δηακνξθψζεθαλ ζε θαζαξή εηζξνή χςνπο 1,3 δηζεθ. επξψ, έλαληη 281 εθ. επξψ ην 2010, ελψ θαη νη επελδχζεηο ειιήλσλ πξνο ην εμσηεξηθφ απμήζεθαλ, ζηα 1,28 δηζεθ. επξψ, έλαληη 738 εθ. επξψ ην Νη ζεκαληηθφηεξεο επελδχζεηο πνπ έ- ιαβαλ ρψξα κέζα ζην 2011 είλαη: Δηζξνή 1 δηζεθ.επξψ γηα αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ηεο Crédit Agricole S.A (Γαιιία) ζηελ αχμεζε κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ ηεο Δκπνξηθήο Ρξάπεδαο ηεο Διιάδνο ΑΔ (Γεθέκβξηνο) Δηζξνή 575 εθ.επξψ ιφγσ ζπκκεηνρήο ηεο Société Générale (Γαιιία) ζηελ αχμεζε κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ ηεο Γεληθήο Ρξάπεδαο (Γεθέκβξηνο) Δηζξνή 400 εθ.επξψ γηα ηελ εμαγνξά ηεο εηαηξίαο Specifar Pharmaceuticals SA απφ ηελ εηαηξία Watson Pharmaceuticals Inc. (ΖΞΑ) (Κάηνο) Δηζξνή 392 εθ.επξψ γηα ηελ εμαγνξά ηνπ 10% ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ ηνπ 86

87 ΝΡΔ απφ ηε Deutsche Telekom (Γεξκαλία) (Ηνχιηνο) Δθξνή 350 εθ.επξψ γηα ηελ πξνηθνδφηεζε απφ ηελ EFG Eurobank Ergasias SA ηεο ζπγαηξηθήο ηεο EFG Eurobank Ergasias S.A. Spolka Akcyjna Oddzial w Polsce (Ξνισλία) (Ηνχιηνο) Δθξνή 160 εθ.επξψ γηα ηε κείσζε ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ ηεο Coca Cola ΔΔΔ ΑΔ θαη ηελ επηζηξνθή ησλ πνζψλ ζηνπο κεηφρνπο (ΖΞΑ) (Ηνχληνο) Δθξνή 101 εθ.επξψ γηα ηελ πξνηθνδφηεζε απφ ηελ EFG Eurobank Ergasias SA ηνπ ππνθαηαζηήκαηφο ηεο EFG Eurobank Ergasias S.A Spolka (Ξνισλία) (Φεβξνπάξηνο) Πηελ θαηεγνξία ησλ επελδχζεσλ ραξηνθπιαθίνπ, πεξηνξίδεηαη ε θαζαξή εθξνή ηνπ 2010, απφ 20,6 δηζεθ. επξψ, ζηα 17,3 δηζεθ. επξψ, δειαδή ππνρψξεζε θαηά 3,6 δηζεθ. επξψ. Ζ θαζαξή εηζξνή απφ απαηηήζεηο κεηψζεθε ζην ήκηζπ θαη δηακνξθψζεθε ζηα 6,2 δηζεθ. επξψ, ελψ ε θαζαξή εθξνή ησλ ππνρξεψζεσλ ζεκείσζε πηψζε θαηά ην 1/3 θαη δηακνξθψζεθε ζηα 23,4 δηζεθ. επξψ. Πχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Ρξάπεδαο ηεο Διιάδνο, νη ηνπνζεηήζεηο κε θαηνίθσλ ζε νκφινγα θαη έληνθα γξακκάηηα ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ κεηψζεθαλ θαηά 23,2 δηζεθ. επξψ, θπξίσο ιφγσ κεηαηφπηζεο ηνπ ρξένπο απφ ηνπο ηδηψηεο πξνο ηα επξσπατθά θξάηε θαη ηελ ΔΘΡ, ελψ νη ηνπνζεηήζεηο θαηνίθσλ ζε παξάγσγα ηνπ εμσηεξηθνχ απμήζεθαλ, θαηά 707 εθ. επξψ. Ραπηφρξνλα, νη ηνπνζεηήζεηο κε θαηνίθσλ ζε κεηνρέο ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ κεηψζεθαλ θαηά 246 εθ. επξψ. Ρέινο, νη επελδχζεηο ησλ εγρψξησλ ζεζκηθψλ επελδπηψλ ζε νκφινγα θαη έληνθα γξακκάηηα ηνπ εμσηεξηθνχ κεηψζεθαλ θαηά 6,8 δηζεθ. επξψ, αληηζηαζκίδνληαο ηηο παξαπάλσ κεηαβνιέο, ελψ κείσζε θαηαγξάθεθε θαη ζηηο ηνπνζεηήζεηο θαηνίθσλ ζε κεηνρέο αιινδαπψλ επηρεηξήζεσλ θαηά 71 εθ. επξψ. Πηελ θαηεγνξία ησλ "ινηπψλ'' επελδχζεσλ, ην ζρεηηθφ ηζνδχγην θαηαγξάθεη θαζαξή εηζξνή χςνπο 35,2 δηζεθ. επξψ, έλαληη 42,5 δηζεθ. επξψ ην Ζ εμέιημε απηά αληαλαθιά θπξίσο ηελ αχμεζε ηνπ δαλεηζκνχ ηεο γεληθήο θπβέξλεζεο, αιιά θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Ππγθεθξηκέλα ηα δάλεηα Γεληθήο Θπβέξλεζεο αλήιζαλ ζηα 39,4 δηζεθ. επξψ, απφ 30,0 δηζεθ. επξψ ην Νη ηνπνζεηήζεηο ησλ εγρψξησλ επελδπηψλ ζε θαηαζέζεηο θαη repos ζην εμσηεξηθφ κεηψζεθαλ θαηά 5,5 δηζεθ. επξψ, ελψ θαη νη ηνπνζεηήζεηο κε θαηνίθσλ ζε θαηαζέζεηο θαη repos ζηελ Διιάδα κεηψζεθαλ, θαηά 8,8 δηζεθ. επξψ. Ρέινο, ηα ζπλαιιαγκαηηθά δηαζέζηκα ηεο ρψξαο δηακνξθψζεθαλ ζηα ηέιε Γεθεκβξίνπ ζηα 5,4 δηζεθ. επξψ, απφ 4,8 δηζεθ. επξψ ηνλ Γεθέκβξην ηνπ

88 εθ. επξψ Ξνζνζηηαία Κεηαβνιή % εθ. επξψ ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/12 Γηάγξακκα 3.17 Δηζαγσγέο-Δμαγσγέο (Ηαλνπάξηνο - Γεθέκβξηνο) Δηζαγσγέο αγαζψλ Δμαγσγέο αγαζψλ Δκπνξηθφ Ηζνδχγην Δμαγσγέο αγαζψλ Δηζαγσγέο αγαζψλ Ξεγή: Ρξάπεδα ηεο Διιάδνο - Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΗΝΒΔ Γηάγξακκα 3.18 Ηζνδχγην Ρξερνπζψλ Ππλαιιαγψλ (Ηαλνπάξηνο - Γεθέκβξηνο) ,5% 36,6% 37,9% 23,9% 4,9% 6,7% 0,9% -11,0% -8,3% ,8% Ξ.Κ. % Ηζνδχγην Ρξερνπζψλ Ππλαιιαγψλ 70% 50% 30% 10% -10% -30% -50% -70% Ξεγή: Ρξάπεδα ηεο Διιάδνο - Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΗΝΒΔ 88

89 Απνηίκεζε Νη εμαγσγέο αγαζψλ ινηπψλ αγαζψλ (ρσξίο θαχζηκα θαη πινία) απμήζεθαλ ην 2011 θαηά 17,3%, ελψ νη εηζπξάμεηο απφ ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο ζεκείσζαλ άλνδν θαηά 10,8%. Νη απμήζεηο απηέο αλαθφπεθαλ ηνλ ηειεπηαίν κήλα ηνπ έηνπο (δίκελν γηα ηνλ ηνπξηζκφ), θαζψο θαηαγξάθεθε «θφπσζε» ζηελ εμαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα. Ππλνιηθά φκσο, νη εμαγσγέο αγαζψλ θαη νη εηζπξάμεηο απφ ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο αλέθακςαλ ην 2011 θαηά 14,3%, κε απνηέιεζκα ην ζρεηηθφ ηζνδχγην λα ζπξξηθλσζεί ζην ήκηζπ ησλ επηπέδσλ ηνπ 2010, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θάκςε ησλ εηζαγσγψλ θαηά 4%. Νη ζεηηθνί ξπζκνί κεγέζπλζεο ζε αξθεηέο νηθνλνκίεο ηεο ΔΔ θαη ην 2011, παξά ηελ επηβξάδπλζε ζε ζρέζε κε ην 2010, αιιά θαη ε ζεκαληηθή αλάθακςε ησλ λέσλ ρσξψλ κειψλ, νη νπνίεο απνηεινχλ ρψξεο ππνδνρήο ειιεληθψλ πξντφλησλ, απνηέιεζε βαζηθφ παξάγνληα ελίζρπζεο ησλ ε- μαγσγψλ. Έηζη, ε άλνδνο ηνπ δηεζλνχο εκπνξίνπ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εκθαηηθή πξνζπάζεηα ησλ ήδε εμαγσγηθψλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ γηα ελίζρπζε ησλ εμαγσγψλ ηνπο, επεξέαζαλ ζεηηθά ηελ εμαγσγηθή επίδνζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαηά ην Ζ ζεηηθή απηή εμέιημε, ε νπνία φκσο αλακέλεηαη λα κελ ζπλερηζηεί κε ηελ ίδηα έληαζε, εμαηηίαο ηεο ζπξξίθλσζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηηο ρψξεο ηεο ΔΔ (ζηαζηκφηεηα ην 2012 ζηελ ΔΔ27), δελ θηάλεη σο η- θαλή ζπλζήθε γηα αιιαγή ηνπ παξαγσγηθνχ κνληέινπ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, θαζψο ε κείσζε ησλ εηζαγσγψλ δελ αλαπιεξψλεηαη απφ εγρψξηα παξαγσγή. Πχκθσλα κε ην δηάγξακκα παξάιιεια κε ηελ θαζνδηθή ηάζε ζηηο εηζαγσγέο ηα ηειεπηαία έηε, θαηαγξάθεηαη θαη αληίζηνηρε πηψζε ζηε βηνκεραληθή παξαγσγή, κε απνηέιεζκα ην θελφ πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηε κείσζε ησλ εηζαγσγψλ λα κελ θαιχπηεηαη εγρψξηα παξαγσγή. Ξέξα απφ ηελ θάιπςε ζε νξηζκέλα πξντφληα, ε γεληθή ηάζε είλαη ελδεηθηηθή ηεο έιιεηςεο ηεο θαηάιιειεο παξαγσγηθήο δνκήο πνπ επηηξέπεη ηε ζρεηηθή απηάξθεηα ζε κηα νηθνλνκία. Έηζη, ε εμαγσγηθή πξνζπάζεηα ησλ επηρεηξήζεσλ ψζηε λα αληηζηαζκίζνπλ ηηο αξλεηηθέο επηπηψζεηο ηεο κεηνχκελεο εγρψξηαο δήηεζεο, κε αλαπιήξσζε απφ ηηο ε- μαγσγέο, είλαη ζίγνπξα ζεηηθφο γηα ηελ νηθνλνκία αιιά θαη γηα ηε δηακφξθσζε κηαο λέαο επηρεηξεκαηηθήο θνπιηνχξαο, ε νπνία εθηηζέκελε ζηνλ δηεζλή αληαγσληζκφ δεκηνπξγεί κηα λέα δπλακηθή. Ξαξάιιεια φκσο ε ζπλερψο κεηνχκελε εγρψξηα δξαζηεξηφηεηα ελδερνκέλσο λα απνηειέζεη αλάρσκα ζηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ επηρεηξήζεσλ, θαζψο ε αλακελφκελε επηβξάδπλζε ζηηο εμαγσγέο, δχζθνια ζα αλαπιεξσζεί απφ ηελ ελίζρπζε ηεο εγρψξηαο δήηεζεο. 89

90 Ηαλ-03 Απξ-03 Ηνπι-03 Νθη-03 Ηαλ-04 Απξ-04 Ηνπι-04 Νθη-04 Ηαλ-05 Απξ-05 Ηνπι-05 Νθη-05 Ηαλ-06 Απξ-06 Ηνπι-06 Νθη-06 Ηαλ-07 Απξ-07 Ηνπι-07 Νθη-07 Ηαλ-08 Απξ-08 Ηνπι-08 Νθη-08 Ηαλ-09 Απξ-09 Ηνπι-09 Νθη-09 Ηαλ-10 Απξ-10 Ηνπι-10 Νθη-10 Ηαλ-11 Απξ-11 Ηνπι-11 Νθη-11 εθ. επξψ ΗΝΒΔ Ζ Διιεληθή Νηθνλνκία ηεχρνο 01/12 Γηάγξακκα 3.19 Δηζαγσγέο-Δμαγσγέο (ρσξίο θαχζηκα) (Ηαλνπάξηνο-Γεθέκβξηνο) Εξαγωγζσ αγαθών (χωρίσ καφςιμα) Ειςαγωγζσ αγαθών (χωρίσ καφςιμα) Δκπνξηθφ Ηζνδχγην (ρσξίο θαχζηκα) Δμαγσγέο αγαζψλ (ρσξίο θαχζηκα) Ξεγή: Ρξάπεδα ηεο Διιάδνο - Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΗΝΒΔ Γηάγξακκα 3.20 Δηζαγσγέο αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ θαη Γείθηεο Βηνκεραληθήο Ξαξαγσγήο ζηε Κεηαπνίεζε Δηζαγσγέο Αγαζψλ Ράζε Δηζαγσγψλ Γείθηεο Βηνκεραληθήο Ξαξαγσγήο (Κεηαπνίεζε) Ράζε ΓΒΞ Κεηαπνίεζεο Ξεγή: Ρξάπεδα ηεο Διιάδνο, ΔΙ.ΠΡΑΡ., - Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΗΝΒΔ 90

91 Ξίλαθαο 3.10 Ξξνζσξηλφ Ηζνδχγην Δμσηεξηθψλ Ππλαιιαγψλ (Ηαλνπάξηνο-Γεθέκβξηνο) ζε εθ. επξψ Ηαλνπάξηνο - Γεθέκβξηνο Γεθέκβξηνο I ΗΠΝΕΓΗΝ ΡΟΔΣΝΠΥΛ ΠΛ/ΓΥΛ (ΗΑ+ΗΒ+ΗΓ+ΗΓ) , , , , , ,1 Η.A ΔΚΞΝΟΗΘΝ ΗΠΝΕΓΗΝ ( I.Α.1 - I.Α.2) , , , , , ,1 ΗΠΝΕΓΗΝ θαπζίκσλ , , ,9-621,0-10,8-670,3 ΔΚΞΝΟΗΘΝ ΗΠΝΕΓΗΝ ρσξίο θαχζηκα , , , , , ,7 ΗΠΝΕΓΗΝ πινίσλ , , ,2-333,9-242,4-250,7 ΔΚΞΝΟΗΘΝ ΗΠΝΕΓΗΝ ρσξίο θαχζηκα θαη πινία , , , , , ,0 I.A.1 Δμαγσγέο αγαζψλ , , , , , ,4 Θαχζηκα 3.063, , ,7 370,0 692,9 536,4 Ξινία (εηζπξάμεηο) 771,7 798,6 754,7 11,0 90,0 49,5 Ινηπά αγαζά , , , , , ,5 I.A.2 Δηζαγσγέο αγαζψλ , , , , , ,4 Θαχζηκα , , ,6 991,0 703, ,7 Ξινία (πιεξσκέο) 4.128, , ,9 344,9 332,4 300,2 Ινηπά αγαζά , , , , , ,5 Η.Β ΗΠΝΕΓΗΝ ΞΖΟΔΠΗΥΛ ( I.Β.1 - I.Β.2) , , ,7 448,5 470,7 607,9 I.B.1 Δηζπξάμεηο , , , , , ,9 Ραμηδησηηθφ , , ,6 185,9 153,8 146,3 Κεηαθνξέο , , , , , ,9 Ινηπέο ππεξεζίεο 3.030, , ,9 353,2 357,4 406,7 I.B.2 Ξιεξσκέο , , , , , ,0 Ραμηδησηηθφ 2.424, , ,5 210,9 161,0 186,5 Κεηαθνξέο 7.073, , ,2 657,9 669,7 573,7 Ινηπέο ππεξεζίεο 4.845, , ,7 479,7 444,7 397,8 Η.Γ ΗΠΝΕΓΗΝ ΔΗΠΝΓΖΚΑΡΥΛ (I.Γ.1 - I.Γ.2) , , ,5-832,5-849, ,8 I.Γ.1 Δηζπξάμεηο 4.282, , ,4 332,9 297,2 330,0 Ακνηβέο, κηζζνί 294,6 199,7 188,0 24,0 16,5 19,2 Ρφθνη, κεξίζκαηα, θέξδε 3.988, , ,4 308,9 280,7 310,9 I.Γ.2 Ξιεξσκέο , , , , , ,8 Ακνηβέο, κηζζνί 411,9 377,6 470,0 41,1 36,6 48,2 Ρφθνη, κεξίζκαηα, θέξδε , , , , , ,6 Η.Γ ΗΠΝΕΓΗΝ ΡΟΔΣΝΠΥΛ ΚΔΡΑΒΗΒΑΠΔΥΛ (I.Γ.1 - I.Γ.2) 1.292,6 198,9 579,2 89,4 17,5 231,8 I.Γ.1 Δηζπξάμεηο 5.380, , ,0 329,6 295,3 409,4 Γεληθή Θπβέξλεζε (θπξίσο κεηαβηβάζεηο απν ΔΔ) 3.527, , ,9 190,7 189,6 308,2 Ινηπνί ηνκείο (κεηαλαζηεπηηθά εκβάζκαηα, θιπ) 1.852, , ,1 138,9 105,7 101,2 I.Γ.2 Ξιεξσκέο 4.088, , ,8 240,2 277,9 177,5 Γεληθή Θπβέξλεζε (θπξίσο πιεξσκέο πξνο ΔΔ) 2.679, , ,4 122,3 120,6 106,1 Ινηπνί ηνκείο 1.408, , ,4 117,9 157,3 71,5 II ΗΠΝΕΓΗΝ ΘΔΦΑΙΑΗΑΘΥΛ ΚΔΡΑΒΗΒΑΠΔΥΛ (ΗΗ.1-ΗΗ.2) 2.017, , ,8 53, ,9 794,7 ΗΗ.1 Δηζπξάμεηο 2.328, , ,7 84, ,4 820,8 Γεληθή Θπβέξλεζε (θπξίσο κεηαβηβάζεηο απν ΔΔ) 2.133, , ,5 65, ,7 809,0 Ινηπνί ηνκείο 194,9 116,9 134,2 18,8 10,7 11,7 ΗΗ.2 Ξιεξσκέο 310,7 284,7 260,8 30,8 25,5 26,1 Γεληθή Θπβέξλεζε (θπξίσο πιεξσκέο πξνο ΔΔ) 14,4 15,8 12,7 1,5 0,7 0,5 Ινηπνί ηνκείο 296,3 268,9 248,1 29,2 24,7 25,6 III ΗΠΝΕΓΗΝ ΡΟΔΣΝΠΥΛ ΠΛ/ΓΥΛ ΘΑΗ ΘΔΦΑΙΑΗΑΘΥΛ ΚΔΡΑΒΗΒΑΠΔΥΛ (Η + ΗΗ) , , , ,5-627, ,4 IV ΗΠΝΕΓΗΝ ΣΟΖΚ/ΘΥΛ ΠΛ/ΓΥΛ (ΗVΑ+ΗVΒ+ΗVΓ+ΗVΓ) , , , ,4 138,6 713,8 IV.A ΑΚΔΠΔΠ ΔΞΔΛΓΠΔΗΠ* 274,5-457,4 25,1-311,8-106, ,4 Θαηνίθσλ ζην εμσηεξηθφ ,3-738, ,2-331,0-96,1 14,7 Κε θαηνίθσλ ζηελ Διιάδα 1.753,8 281, ,3 19,2-10, ,7 IV.B ΔΞΔΛΓΠΔΗΠ ΣΑΟΡΝΦΙΑΘΗΝ* , , , , ,7-142,8 Απαηηήζεηο , , ,0-330, , ,2 πνρξεψζεηο , , , , , ,0 ΗV.Γ ΙΝΗΞΔΠ ΔΞΔΛΓΠΔΗΠ* 1.563, , , , ,9-989,8 Απαηηήζεηο , , ,9 270, , ,9 πνρξεψζεηο , , , , , ,6 ( Γάλεηα Γεληθήο Θπβέξλεζεο ) 2.865, , ,9-133, , ,1 ΗV.Γ ΚΔΡΑΒΝΙΖ ΠΛΑΙΙΑΓΚΑΡΗΘΥΛ ΓΗΑΘΔΠΗΚΥΛ** -106,0 97,0-26,0-52,0-10,0-49,0 V ΡΑΘΡΝΞΝΗΖΡΔΑ ΠΡΝΗΣΔΗΑ -594,1-419,4 531,0 212,1 489,1 663,6 ΤΝΠ ΠΛΑΙΙΑΓΚΑΡΗΘΥΛ ΓΗΑΘΔΠΗΚΥΛ (ηέινο πεξηφδνπ)*** 3.857, , ,0 Ξεγή: Ρξάπεδα ηεο Διιάδνο * ( + ) θαζαξή εηζξνή ( - ) θαζαξή εθξνή, * * ( + ) κείσζε ( - ) αχμεζε * * * Ρα ζπλαιιαγκαηηθά δηαζέζηκα, ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηεο Δπξσπατθήο Θεληξηθήο Ρξάπεδαο, πεξηιακβάλνπλ κφλν ην λνκηζκαηηθφ ρξπζφ, ηε "ζπλαιιαγκαηηθή ζέζε" ζην Γηεζλέο Λνκηζκαηηθφ Ρακείν, ηα "εηδηθά ηξαβεθηηθά δηθαηψκαηα" θαη ηηο απαηηήζεηο ηεο Ρξάπεδαο ηεο Διιάδνο ζε μέλν λφκηζκα έλαληη θαηνίθσλ ρσξψλ εθηφο ηεο δψλεο ηνπ επξψ. Αληίζεηα, δελ πεξηιακβάλνπλ ηηο απαηηήζεηο ζε επξψ έλαληη θαηνίθσλ ρσξψλ εθηφο ηεο δψλεο ηνπ επξψ, ηηο απαηηήζεηο ζε ζπλάιιαγκα θαη ζε επξψ έλαληη θαηνίθσλ ρσξψλ ηεο δψλεο ηνπ επξψ, θαη ηε ζπκκεηνρή ηεο Ρξάπεδαο ηεο Διιάδνο ζην θεθάιαην θαη ζηα ζπλαιιαγκαηηθά δηαζέζηκα ηεο ΔΘΡ. 91

92

93 4. ΔΞΗΞΡΥΠΔΗΠ ΔΦΑΟΚΝΓΖΠ ΞΟΝΓΟΑΚΚΑΡΝΠ ΔΘΔΙΝΛΡΗΘΖΠ ΑΛΡΑΙΙΑΓΖΠ ΝΚΝΙΝΓΥΛ ΚΔ ΡΖ ΠΚΚΔΡΝΣΖ ΡΝ ΗΓΗΥΡΗΘΝ ΡΝΚΔΑ 16 Νη πξφζθαηεο απνθάζεηο ηνπ Eurogroup 17 ζρεηηθά κε ην δεχηεξν παθέην δηάζσζεο πξνο ηελ Διιάδα, νη νπνίεο ζπλνδεχνληαη απφ ζεκαληηθή κείσζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο, πξνζδίδνπλ ρξφλν ζηηο αξκφδηεο αξρέο ηεο ρψξαο λα εθαξκφζνπλ ηηο θαηάιιειεο πνιηηηθέο ψζηε λα ηεζεί ε νηθνλνκία ζε κηα ζηαζεξή θαη βηψζηκε αλαπηπμηαθή ηξνρηά. Θεσξνχκε φηη ην πξφγξακκα εζεινληηθήο αληαιιαγήο νκνιφγσλ επηηξέπεη, ππφ πξνυπνζέζεηο, λα ηεζεί ν ιφγνο Γεκφζην Σξένο / ΑΔΞ ζε κηα δηαηεξήζηκε πησηηθή πνξεία κεζνπξφζεζκα. Πηελ αλάιπζε πνπ αθνινπζεί γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα εξκελείαο ησλ επξσπατθψλ απνθάζεσλ θαη ησλ επηπηψζεσλ ηεο αλαδηάξζξσζεο ηνπ ειιεληθνχ δεκφζηνπ ρξένπο: Γηάγξακκα 4.1 To Γεκφζην Σξένο Σξένο πνπ δελ ππφθεηηαη ζε θνχξεκα Σξένο πνπ ππφθεηηαη ζε 'θνχξεκα': 205δηζ. (ή 59% ηνπ Σξένπο) 151 δηζ. (41% ηνπ Σξένπο) 107 δηζ. (31% ηνπ Σξένπο, 49% ηνπ ΑΔΞ) Απνκείσζε ηεο νλνκαζηηθήο αμίαο θαηά 53,5% Ππλνιηθφ Γεκφζην Σξένο ,8 δηζ. (165% ηνπ ΑΔΞ) 66 δηζ. (19% ηνπ Σξένπο, 29% ηνπ ΑΔΞ) 32 δηζ. (9% ηνπ Σξένπο, 13,8% ηνπ ΑΔΞ) Ξξνζθνξά 20εηψλ νκνιφγσλ ΔΓ Ξξνζθνξά (κε εγγχεζε EFSF) 20εηψλ νκνιφγσλ ΔΓ (κε Δπηηφθηα: εγγχεζε EFSF) Δπηηφθηα: Ξξνζθνξά βξαρππξφζεζκσλ ηίηισλ (2εηψλ) απφ EFSF κε επηηφθην ~3,5%. γηα ΦΔΒ 2012 ΦΔΒ % γηα ΚΑΟ 2015 ΦΔΒ % γηα ΚΑΟ 2020 ΦΔΒ ,3% Ξεγή: EC, The second economic adjustment programme for Greece (March 2012) Δπεμεξγαζία Πηνηρείσλ: ΗΝΒΔ Ζ ζπκθσλία αληαιιαγήο ησλ νκνιφγσλ κε ηελ εζεινληηθή ζπκκεηνρή ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα (Private Sector Involvement, PSI) κεηψλεη ην επίπεδν ηνπ ρξένπο θαηά 107δηζ. (ή πεξίπνπ 50% ηνπ ΑΔΞ, ιφγσ ηεο απνκείσζεο θαηά 53,5% ηεο νλνκαζηηθήο αμίαο ησλ νκνιφγσλ ηνπ Διιεληθνχ Γεκνζίνπ πνπ δηαθξαηεί ν ηδησηηθφο ηνκέαο χςνπο πεξίπνπ 205δηζ.). Ρν ππφινηπν 46,5% ηεο αμίαο ησλ νκνιφγσλ (ή 98δηζ.) πνπ ζα παξακείλεη ζηελ θαηνρή ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, ζα απνηειείηαη πιένλ απφ: α) λέα νκφινγα ηνπ Διιεληθνχ Γεκνζίνπ κε θιηκαθσηφ επηηφθην αλάινγα κε ηε πεξίνδν ιήμεο ηνπο (68% ηνπ ρξένπο πνπ ππφθεηηαη ζε αληαιιαγή ή πεξίπνπ 66δηζ.), θαη β) βξαρππ- 16 Ρν ελεκεξσηηθφ ζεκείσκα απηφ βαζίδεηαη ζε εξεπλεηηθή εξγαζία πνπ εθπνλεί ν θ. Λίθνο Βεληνχξεο, εξεπλεηήο ΗΝΒΔ 17 Eurogroup Statement ( Press Release IIF: Statement by the Steering Committee of the Private Creditor-Investor Committee for Greece (PCIC) - Common Understanding Reached on Key Terms of a Voluntary Exchange of Privately Held Greek Government Bonds (GGB s) (bruxelles.blogs.liberation.fr/iif.doc), Hellenic Republic - Ministry of Finance (Press Release, ). 93

94 ξφζεζκνχο (2εηείο) ηίηινπο ηνπ EFSF κε επηηφθην πεξίπνπ 3,5% (32% ηνπ ρξένπο πνπ ππφθεηηαη ζε αληαιιαγή, ή πεξίπνπ 32δηζ., βι. Γηάγξακκα 4.1) Γηάγξακκα 4.2 Γηάξζξσζε Γεκνζίνπ Σξένπο % 49% Γηεζλείο Νξγαληζκνί (Γάλεηα ΓΛΡ- ΔΔ) Ηδησηηθφο Ρνκέαο Ξεγή: ΝΓΓΖΣ Δπεμεξγαζία Πηνηρείσλ: ΗΝΒΔ Ζ δηάξζξσζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο, φπσο θαίλεηαη θαη ζην δηάγξακκα 4.2, ζα αιιάμεη κέρξη ην 2015, κε ην 70% λα αλήθεη πιένλ ζε δηεζλείο νξγαληζκνχο (έλαληη 50% ηνλ Φεβξνπάξην 2012) θαη ην 30% λα δηαθξαηείηαη απφ ηδηψηεο επελδπηέο (έλαληη 50% ηνλ Φεβξνπάξην 2012). Απηνχ ηνπ είδνπο ε δνκηθή αιιαγή δίλεη ελδερνκέλσο ηελ επθαηξία γηα θαιχηεξε δηαρείξηζε ηνπ ρξένπο ζην κέιινλ, απνηειψληαο νπζηαζηηθά ην πξψην απνθαζηζηηθφ βήκα πξνο κηα πνιηηηθή θνηλήο δηαρείξηζεο θξαηηθψλ ρξεψλ ζηελ Δπξσδψλε (π.ρ. έθδνζε επξσνκνιφγνπ, θνηλφ ππνπξγείν νηθνλνκηθψλ γηα ηηο ρψξεο-κέιε ηεο επξσδψλεο). Απφ ηελ άιιε πιεπξά φκσο, ην γεγνλφο φηη ζρεδφλ ηα 2/3 ηνπ ειιεληθνχ δεκφζηνπ ρξένπο ζα αλήθνπλ πιένλ ζηνλ επίζεκν ηνκέα ην 2015 κπνξεί λα απνζαξξχλεη ηνπο ηδηψηεο επελδπηέο λα ηνπνζεηεζνχλ ζε ειιεληθά νκφινγα, θαζψο κπνξεί λα ζεσξήζνπλ φηη νη ηίηινη πνπ ζα εθδίδνληαη πιένλ απφ ην Διιεληθφ θξάηνο φηαλ απνθαηαζηαζεί ε έμνδνο ηεο ρψξαο ζηηο αγνξέο ρξήκαηνο ζα είλαη κεησκέλεο εμαζθάιηζεο. 94