Μάζεκα: Γηνίθεζε θαη Γηαρείξηζε Έξγωλ ζην Γηεζλέο Πεξηβάιινλ

Transcript

1 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΠΟΛΗΣΗΚΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΡΓΩΝ Μάζεκα: Γηνίθεζε θαη Γηαρείξηζε Έξγωλ ζην Γηεζλέο Πεξηβάιινλ Καζεγεηήο : θ. Ναληφπνπινο Αξηζηνηέιεο Θέκα: Βαζηθά ζηνηρεία νηθνλνκηθήο γεωγξαθίαο γηα ηηο Παξεπμείληεο Υώξεο Ιωαννίδου Ελένη Μπλιούμη Χπιζηίνα Θεζζαινλίθε, Ηαλνπάξηνο 2011

2 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. ΔΙΑΓΩΓΗ Οη Παξεπμείληεο Υψξεο ζηνλκφζκν Αληηθείκελν, ζηφρνη, κεζνδνινγία θαη δνκή ηεο εξγαζίαο.3 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Βαζηθά Οηθνλνκηθά ηνηρεία Αλεξγία-Καηαλνκή Δηζνδήκαηνο ΠΡΩΣΟΓΔΝΗ ΣΟΜΔΑ Αγξνηηθή Παξαγσγή Κηελνηξνθία-Αιηεία Οξπθηφο πινχηνο Δλέξγεηα ΓΔΤΣΔΡΟΓΔΝΗ ΣΟΜΔΑ Βηνκεραλία-Μεηαπνίεζε Καηαζθεπέο ΣΡΙΣΟΓΔΝΗ ΣΟΜΔΑ Δκπφξην Σνπξηζκφο ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΑΝΑΛΤΗ SWOT...40 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ...43 Π.1 Γεκνγξαθηθά ζηνηρεία-πιεζπζκφο.43 Π.2 Γιψζζα-Θξεζθεία.46 Π.3 Γηνίθεζε-Πνιίηεο 47 Π.4 Πνιίηεπκα-Μνξθνινγία Δδάθνπο 51 Π.5 Οηθνλνκία 54 Π.6 Δκπφξην...59 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

3 1. ΔΙΑΓΩΓΗ 1.1. Οη παξεπμείληεο ρώξεο ζηνλ θόζκν Ζ Μαχξε Θάιαζζα (γλσζηή θαη σο Δχμεηλνο Πφληνο) είλαη εζσηεξηθή ζάιαζζα κεηαμχ ηεο λνηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο θαη ηεο Μηθξάο Αζίαο. πλδέεηαη κε ηε Μεζφγεην Θάιαζζα κέζσ ηνπ Βνζπφξνπ θαη ηεο Θάιαζζαο ηνπ Μαξκαξά. [1] Ζ πεξηνρή ηνπ Δπμείλνπ Πφληνπ πεξηιακβάλεη ηελ Διιάδα, ηε Βνπιγαξία, ηε Ρνπκαλία θαη ηε Μνιδαβία δπηηθά, ηελ Οπθξαλία θαη ηε Ρσζία βφξεηα, ηε Γεσξγία, ηελ Αξκελία θαη ην Αδεξκπατηδάλ αλαηνιηθά θαη ηελ Σνπξθία λφηηα. Παξφηη ε Αξκελία, ην Αδεξκπατηδάλ, ε Μνιδαβία θαη ε Διιάδα δελ είλαη παξάθηηα θξάηε, ε ηζηνξία, ε γεσγξαθηθή εγγχηεηα θαη νη ζηελνί δεζκνί ηνπο κε ηελ πεξηνρή ηηο θαζηζηνχλ θπζηθνχο πεξηθεξεηαθνχο παξάγνληεο. Ζ πεξηνρή ηνπ Δπμείλνπ Πφληνπ είλαη κηα μερσξηζηή γεσγξαθηθή πεξηνρή, πινχζηα ζε θπζηθνχο πφξνπο θαη κε ζηξαηεγηθή γεσγξαθηθή ζέζε ζηε ζπκβνιή Δπξψπεο, Κεληξηθήο Αζίαο θαη Μέζεο Αλαηνιήο. Δίλαη επίζεο κηα πεξηνρή κε κεγάιν πιεζπζκφ, φπνπ απηή ηε ζηηγκή παξνπζηάδνληαη πνιιέο επθαηξίεο θαη πξνθιήζεηο γηα ηνπο πνιίηεο ηεο. Ζ πεξηνρή απνηειεί κηα δηεπξπλφκελε αγνξά κε κεγάιν αλαπηπμηαθφ δπλακηθφ θαη έλα ζεκαληηθφ θέληξν ξνψλ ελέξγεηαο θαη κεηαθνξάο. Πξφθεηηαη, σζηφζν, γηα κηα πεξηνρή φπνπ παξαηεξνχληαη αλεπίιπηεο «παγσκέλεο δηελέμεηο», πνιιά πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα θαη κε επαξθείο ζπλνξηαθνί έιεγρνη. Παξά ηηο ζεκαληηθέο ζεηηθέο εμειίμεηο πνπ έρνπλ ζεκεησζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα, εμαθνινπζνχλ λα πθίζηαληαη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο πεξηνρήο σο πξνο ην ξπζκφ ησλ νηθνλνκηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ θαη ηεο πνηφηεηαο δηαθπβέξλεζεο.[2] 1.2. Αληηθείκελν, ζηόρνη, κεζνδνινγία θαη δνκή ηεο εξγαζίαο Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε θαη ε πεξηγξαθή ηεο νηθνλνκηθήο γεσγξαθίαο ησλ Παξεπμείλησλ Υσξψλ. Με ηνλ φξν νηθνλνκηθή γεσγξαθία ελλνείηαη ε κειέηε κηαο πεξηνρήο φζνλ αθνξά ηε ζέζε θαη ηελ νξγάλσζε ησλ νηθνλνκηθψλ ηεο δξαζηεξηνηήησλ πάλσ ζηε γε, ζε ζπλάξηεζε κε ηηο αληίζηνηρεο δξαζηεξηφηεηεο άιισλ πεξηνρψλ-θξαηψλ κε ηα νπνία επηζπλάπηνληαη νηθνλνκηθέο ζρέζεηο. Κχξηνη ζηφρνη πνπ ηίζεληαη ζηελ εξγαζία απηή είλαη: ε καθξννηθνλνκηθή αλάιπζε ησλ Παξεπμείλησλ Υσξψλ, ε παξνπζίαζε ησλ θπξηφηεξσλ νηθνλνκηθψλ δεηθηψλ, 3

4 ε επηζήκαλζε ησλ θπξηφηεξσλ πινπηνπαξαγσγηθψλ πεγψλ Ζ κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε πεξηιακβάλεη ηα παξαθάησ: Έξεπλα βηβιηνγξαθίαο απφ: ζρεηηθά βηβιία, δεκνζηεχζεηο επηζηεκνληθψλ πεξηνδηθψλ, δεκνζηεχζεηο εκεξεζίνπ θαη πεξηνδηθνχ ηχπνπ Έξεπλα δηαδηθηπαθψλ ηφπσλ Αλάιπζε ηνπ πιηθνχ πνπ ζπγθεληξψζεθε Δμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ πξνηάζεσλ. Ζ δνκή ηεο εξγαζίαο έρεη σο αθνινχζσο: ην πξψην θεθάιαην γίλεηαη ε εηζαγσγή ζηελ εξγαζία θαη παξνπζηάδνληαη νη Υψξεο ηνπ Δχμεηλνπ Πφληνπ ζηνλ παγθφζκην ράξηε. ην δεχηεξν θεθάιαην κειεηάηαη ε νηθνλνκία γεληθά ησλ Υσξψλ. ην ηξίην εξεπλάηαη ν πξσηνγελήο ηνκέαο. ην ηέηαξην θεθάιαην εξεπλάηαη ν δεπηεξνγελήο ηνκέαο ελψ ζην πέκπην θεθάιαην ν ηξηηνγελήο. ην ηειεπηαίν θεθάιαην γίλεηαη αλάιπζε SWOT γηα ηελ Διιάδα ζε ζρέζε κε ηηο Παξεπμείληεο ρψξεο θαη εμάγνληαη ηα ηειηθά ζπκπεξάζκαηα. 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 2.1 ΒΑΙΚΑ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΟΙΥΔΙΑ Ρωζία (νηθνλνκηθά ζηνηρεία 2009) H Ρσζία, δηαζέηεη πιενλεθηήκαηα, ζην πιαίζην ηεο δηεζλνχο νηθνλνκίαο, πνπ ηελ ηνπνζεηνχλ ζε επλντθή ζέζε. Λφγσ κεγέζνπο ηεο ρψξαο, εθηάζεσο θαη πιεζπζκνχ, γεσγξαθηθήο εγγχηεηαο κε ηελ Δ.Δ, επάξθεηαο ζε απνζέκαηα πξψησλ πιψλ θαη νξπθηνχ πινχηνπ, ρακεινχ εξγαηηθνχ θφζηνπο, θαζίζηαηαη κηα ελδηαθέξνπζα αγνξά γηα ηηο επξσπατθέο θαη ηηο ειιεληθέο επηρεηξήζεηο, ε νπνία αλαπηχζζεηαη ζεκαληηθά ηα ηειεπηαία έηε. Ζ ξσζηθή νηθνλνκία παξνπζίαζε ζεκαληηθή αλαπηπμηαθή δπλακηθή κε ηνλ κέζν ξπζκφ αλάπηπμεο ην δηάζηεκα λα αλέξρεηαη ζε 6,55% εηεζίσο, ελψ ην 2007 θαη 2008 είρε δηακνξθσζεί ζε 8,1% θαη 5,6% αληίζηνηρα. Ζ πνξεία βαζηθψλ νηθνλνκηθψλ κεγεζψλ γηα ην έηνο 2009 είρε σο αθνινχζσο: Σν ΑΔΠ ηνπ 2009 ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP αλήιζε ζε 2,604 ηξηο δνιάξηα, ελψ ην θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP ήηαλ δνιάξηα Ο ξπζκφο αλάπηπμεο παξνπζίαζε αξλεηηθή κεηαβνιή, ηδηαίηεξα κεηά ηνλ επεξεαζκφ ηεο δηεζλνχο νηθνλνκηθήο θξίζεο, θαη δηακνξθψζεθε ζε -8,5%. 4

5 εκαληηθή επίπησζε παξαηεξήζεθε ζηε βηνκεραληθή παξαγσγή ε νπνία γηα ην 2009 παξνπζίαζε αξλεηηθή αλάπηπμε θαηά -11,2% έλαληη +6,3% ην πξνεγνχκελν έηνο. Παξάιιεια ηελ ίδηα πεξίνδν νη θαηαζθεπέο θαη νη επελδχζεηο ζπλέρηζαλ λα κεηψλνληαη θαηά -13,2% θαη -14,8% ζε εηήζηα βάζε αληίζηνηρα. χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ ην δεκνζηνλνκηθφ πιεφλαζκα ην 2008 (+ 4,0% ηνπ ΑΔΠ θαη 5,4% ην 2007), δηακνξθψζεθε πιένλ ζε έιιεηκκα 135 δηο $ ην 9κελν Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα έζνδα πξνυπνινγηζκνχ αλήιζαλ ζε 85 δηο $ έλαληη δαπαλψλ 220 δηο. $ κε απνηέιεζκα ην έιιεηκκα ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ θξάηνπο λα αλέιζεη ζε -135 δηο $. Σα ζπλαιιαγκαηηθά απνζέκαηα, έθηαζαλ ζηα πςειφηεξα επίπεδα ηνλ Ηνχιην 2008 ($596 δηο. δνιάξηα ΖΠΑ), κεηψζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο ιφγσ ησλ εμειίμεσλ ζηνλ ρξεκαηνπηζησηηθφ ηνκέα θαη ηνλ Γεθέκβξην 2009 αλήιζαλ ζε $469,7 δηο (έλαληη $479,9 δηο ηνλ Γεθέκβξην 2007). χκθσλα κε πξφζθαηα ζηνηρεία ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο, νη άκεζεο μέλεο επελδχζεηο αλήιζαλ ην 2008 ζε $27 δηο έλαληη 27,8 δηο ην Ο πιεζσξηζκφο θπκάλζεθε ζε πςειά επίπεδα (13% έλαληη 13,3% ην 2008). Οη εμειίμεηο (δηεζλήο νηθνλνκηθή θξίζε) έρνπλ επεξεάζεη ηελ θαηαλάισζε θαη ηα εηζνδήκαηα. Σν πξαγκαηηθφ δηαζέζηκν εηζφδεκα, ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο ζεκείσζε αχμεζε ζε εηήζηα βάζε κφιηο θαηά 0,7% ην 2009, έλαληη 2,7% ην 2008 θαη 12,1% ην Σν εμσηεξηθφ εκπφξην ηεο Ρσζίαο, ιφγσ ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκηθήο θξίζεο, παξνπζίαζε πηψζε ην Οη εμαγσγέο θαηά ην 2009 κεηψζεθαλ θαηά 44,26% θαη νη εηζαγσγέο κεηψζεθαλ επίζεο θαηά 43,44%.Σν εκπνξηθφ ηζνδχγην παξέκεηλε ζεηηθφ θαη βειηηψζεθε θαηά 43,63%.[8] Οπθξαλία (νηθνλνκηθά ζηνηρεία 2009) Καηφπηλ κηαο δεθαεηίαο πςειήο αλάπηπμεο, ε νπθξαληθή νηθνλνκία επεξεάζηεθε ηδηαηηέξσο απφ ηελ παγθφζκηα ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε θαη ην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2008, εηζήιζε ζε χθεζε (-8%). Σν 2009, ε κεησκέλε εμσηεξηθή δήηεζε, νη ρακειέο δηεζλείο ηηκέο ηνπ ράιπβα, ε αχμεζε ησλ ηηκψλ ηεο εηζαγφκελεο ελέξγεηαο, νη ζθηρηέο ζπλζήθεο ρξεκαηνδφηεζεο θαη ν πεξηνξηζκφο ησλ πηζηψζεσλ απφ ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα δεκηνχξγεζαλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα ζηηο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ Οπθξαλία. Ζ θαηάζηαζε ζηελ νπνία βξέζεθε ε νπθξαληθή νηθνλνκία θαηά ην 2009 θαζίζηαηαη πξνθαλήο απφ ηελ πνξεία πνπ αθνινχζεζε ε ζπξξίθλσζε ηνπ ΑΔΠ θαηά ηε δηάξθεηα 5

6 ηνπ έηνπο. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ηαηηζηηθήο Δπηηξνπήο ηεο Οπθξαλίαο, ζην πξψην ηξίκελν ηνπ 2009, ην ΑΔΠ ζπξξηθλψζεθε θαηά -20,2% θαη ζπλέρηζε λα ζπξξηθλψλεηαη, κε πην αξγνχο ξπζκνχο. πλνιηθά, θαηά ην 2009, ην νπθξαληθφ ΑΔΠ κεηψζεθε θαηά -15,1% θαη αλήιζε ζε 284,427 δηο δνιάξηα ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP, ζε ζπλέρεηα ηεο επηβξάδπλζεο πνπ ζεκείσζε θαηά 2,3% ην 2008 απφ ην 7,9% ην Σν επίζεκν δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα ηνπ Δλνπνηεκέλνπ Πξνυπνινγηζκνχ ηεο Οπθξαλίαο γηα ην 2009 αλήιζε ζε UAH(Γθξίβλα) 21,6 δηζ. ήηνη -2,4% ηνπ ΑΔΠ. Σα δεκνζηνλνκηθά έζνδα ζεκείσζαλ κηθξή κεηαβνιή (-3%) θαη νη δεκνζηνλνκηθέο δαπάλεο ειάρηζηε (-0,6%). Μεηά ην πςειφηεξν πνζνζηφ πιεζσξηζκνχ ηεο ηειεπηαίαο δεθαεηίαο, ν πιεζσξηζκφο κεηξηάζηεθε ην 2009 ζε 12,3%. χκθσλα κε ηελ έθδνζε ηνπ Γ.Ν.Σ., ε νπθξαληθή νηθνλνκία αλακέλεηαη λα αλαπηπρζεί θαηά 4,1% ην 2011, ελψ, κεζνπξφζεζκα, ην 2015, θαηά 4%. εκαληηθή εμέιημε απνηέιεζε γηα ηελ νπθξαληθή νηθνλνκία, ε απφθαζε ηνπ Γ.Ν.Σ. λα αλαβάιεη, ην Ννέκβξην ηνπ 2009, θαηφπηλ επαλεηιεκκέλσλ πξνεηδνπνηήζεψλ ηνπ πξνο ηηο αξρέο ηεο ρψξαο, ηελ εθηακίεπζε ηεο ηέηαξηεο δφζεο χςνπο πεξί ηα $3 δηζ. απφ ην 24-κελν δάλεην πνπ είρε ζπκθσλεζεί κεηαμχ ηνπ Γ.Ν.Σ. θαη ηεο Οπθξαλίαο ζπλνιηθνχ χςνπο $16,4 δηζ., απφ ην νπνίν είραλ ήδε ρνξεγεζεί $10,6 δηζ. Οη ιφγνη ήηαλ θπξίσο ε κε-επίηεπμε ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ πνπ είραλ ηεζεί απφ ην Γ.Ν.Σ. θαη θπξίσο ε κε-ζπκκφξθσζε ηεο νπθξαληθήο θπβέξλεζεο κε ηηο εηζεγήζεηο ηνπ Σακείνπ γηα δεκνζηνλνκηθή πεηζαξρεία, κε απνθνξχθσκα ηελ έγθξηζε λνκνζεζίαο γηα αχμεζε ησλ ειάρηζησλ κηζζψλ ζηελ Οπθξαλία.[11] Ρνπκαλία (νηθνλνκηθά ζηνηρεία 2009) Σν 2005, ε θπβέξλεζε αληηθαηέζηεζε ην πξννδεπηηθφ θνξνινγηθφ ζχζηεκα ηεο Ρνπκαλίαο ζέηνληαο εληαίν θφξν 16%,ηνλ ρακειφηεξν ζηελ Δ.E, παξάγνληαο πνπ ζπλέβαιε ζηελ αλάπηπμε ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Ζ νηθνλνκία ζηεξηδφηαλ θπξίσο ζηηο ππεξεζίεο, νη νπνίεο αληηπξνζψπεπαλ ην 55% ηνπ ΑΔΠ, ζηε βηνκεραλία θαη ζηε γεσξγία (35% θαη 10% ηνπ ΑΔΠ αληίζηνηρα). Ζ Ρνπκαλία είλαη απφ ηα κεγάια ζχκαηα ηεο παγθφζκηαο χθεζεο. Μεηά ζεηξά εηψλ ζεηηθήο αλάπηπμεο (πνξεία 3 εηψλ , κε κέζν ξπζκφ εηήζηαο αλάπηπμεο ΑΔΠ κεηαμχ 6% θαη 7%), ε νηθνλνκία ηεο ζπξξηθλψζεθε ην 2009 θαηά 8%, έλαληη 4,1% θαηά κέζν φξν γηα ηηο ρψξεο ηεο θεληξναλαηνιηθήο Δπξψπεο θαη ην ΑΔΠ αλήιζε ζε 310,64 δηο δνιάξηα ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP. Ζ κείσζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαηά ην 2009, ζεκαίλεη πξαθηηθά, αχμεζε ηεο αλεξγίαο, κείσζε ηεο παξαγσγήο πξντφλησλ ζε εζληθφ επίπεδν, ζεκαληηθή κείσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο 6

7 ησλ ξνπκαληθψλ πξντφλησλ ζην εμσηεξηθφ, κείσζε ηεο δήηεζεο θαη ηεο θαηαλάισζεο πξντφλησλ ζηελ εζσηεξηθή αγνξά, αιιά θαη ζεκαληηθή κείσζε ηεο εηζξνήο μέλσλ επελδπηηθψλ θεθαιαίσλ. Σνλ Μάξηην ηνπ 2009, ην ΓΝΣ, ε Δ.Δ. θαη ε Παγθφζκηα Σξάπεδα ζπγθέληξσζαλ παθέην νηθνλνκηθήο βνήζεηαο χςνπο 20 δηζ. Δπξψ. Σα ιεθζέληα κέηξα πξνθεηκέλνπ λα δνζεί ην δάλεην νδήγεζαλ ηελ ξνπκαληθή νηθνλνκία λα βπζηζηεί ζε βαζηά χθεζε κε ξπζκνχο αλάπηπμεο -8,5% ην 2009 απφ 7,1% ην 2008, ξαγδαία πηψζε ηεο ζπλνιηθήο εγρψξηαο δήηεζεο κε -13,4% ην 2009 απφ 8,9% ην 2008 θαη ππεξδηπιαζηαζκνχ ηεο αλεξγίαο απφ ην 4,0% ην 2008 ζην 9,6% ην 2009 κε απμεηηθέο κάιηζηα ηάζεηο γηα ην κέιινλ. Ζ Ρνπκαλία αλακέλνληαλ λα παξνπζηάζεη ην 2010 πνιχ πςειφηεξν έιιεηκκα, ην νπνίν εθηηκάηαη φηη ζα θηάζεη ην 7% ηνπ ΑΔΠ, αξθεηά πςειφηεξν απφ ην ζηφρν ηνπ 5,9%. [12],[13] Μνιδαβία (νηθνλνκηθά ζηνηρεία 2009) Σν 2009 ε παγθφζκηα νηθνλνκηθή θξίζε ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο δπζιεηηνπξγίεο ηεο νηθνλνκίαο ηεο Μνιδαβίαο, ηηο ζεκαληηθέο κεηψζεηο ζηηο εμαγσγέο, ηα εηζεξρφκελα εκβάζκαηα θαη ηηο μέλεο άκεζεο επελδχζεηο, πξνθάιεζαλ ηε κείσζε ηνπ ΑΔΠ ηεο Μνιδαβίαο θαηά -6,5% θαη ην ΑΔΠ αλήιζε ζε 10,748 δηο δνιάξηα ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP, κε ζεκαληηθέο κεηψζεηο ζηελ εζσηεξηθή δήηεζε θαη ηηο εηζαγσγέο. Παξά ην γεγνλφο ηεο κείσζεο ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ, ε Μνιδαβία ρξεηάζηεθε λα ρξεζηκνπνηήζεη κέξνο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηεο δηαζεζίκσλ θαη λα δεηήζεη ηε ζπλδξνκή ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ γηα λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο ηεο. Σν Λέη ππνηηκήζεθε ζεκαληηθά αιιά νη απνπιεζσξηζηηθέο πηέζεηο δελ ππνρψξεζαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Ηδηαίηεξα επεξεάζηεθαλ απφ ηελ θξίζε νη θαηαζθεπέο, ε βηνκεραλία, νη κεηαθνξέο, νη επηθνηλσλίεο θαη ν αγξνηηθφο ηνκέαο, ε δε ζπξξίθλσζή ηνπο αληηθαηνπηξίζηεθε θαη ζηηο ινηπέο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηεο ρψξαο. Ζ νηθνλνκία έδεημε λα αλαθάκπηεη, ζρεηηθά, θαηά ην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2009, νδεγνχκελε απφ ηε βηνκεραλία, ηηο κεηαθνξέο θαη ην εκπφξην. Οη εθηηκήζεηο ηνπ Γηεζλνχο Ννκηζκαηηθνχ Σακείνπ είλαη: αλάπηπμε 3,6% γηα ην Ζ παγθφζκηα θξίζε είρε άκεζεο ζπλέπεηεο, κεηαμχ άιισλ, θαη ζηε ζπλνιηθή δήηεζε ζηε ρψξα κε απνηέιεζκα κεηψζεηο ζε ηηκέο θαηαλαισηή νη νπνίεο νδήγεζαλ ζηε ζπγθξάηεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ θαη, γηα νξηζκέλνπο κήλεο, ζε απνπιεζσξηζκφ. Ο πιεζσξηζκφο ην Γεθέκβξην ηνπ 2009 ζε ζρέζε κε ην Γεθέκβξην ηνπ 2008 αλήιζε ζε 7

8 0,4% ζεκεηψλνληαο κείσζε θαηά -6,9%. Ο εηήζηνο κέζνο φξνο αλήιζε ζε 0% ζεκεηψλνληαο κείσζε απφ ην 2008 θαηά -12,7%. [14] Διιάδα (νηθνλνκηθά ζηνηρεία 2010) Αλαθνξηθά κε ηελ πνξεία ησλ βαζηθψλ καθξννηθνλνκηθψλ κεγεζψλ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ε εμέιημε ηνπ ειιεληθνχ ΑΔΠ ζην πξψην εμάκελν ηνπ 2010 πξνζδηνξίζηεθε απφ δχν θπξίαξρεο ηάζεηο: α) απφ ηελ πεξαηηέξσ ππνρψξεζε ηεο εγρψξηαο δήηεζεο, κε ξπζκνχο πνπ θαηά ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ έηνπο εληάζεθαλ ζεκαληηθά, επηθέξνληαο κία απμεκέλε αξλεηηθή ζπκβνιή ζηε κεηαβνιή ηνπ ΑΔΠ θαη β) απφ ηε ζπλερηδφκελε ηαρεία πηψζε ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ, ε νπνία, αλ θαη είρε κεγάιε ζεηηθή ζπλεηζθνξά ζηε κεηαβνιή ηνπ ΑΔΠ, δελ ήηαλ ηθαλή λα αληηζηαζκίζεη ηηο δπζκελείο εμειίμεηο ζηελ εγρψξηα δήηεζε. Ωο απνηέιεζκα ηνπ ζπλδπαζκνχ ησλ ηάζεσλ απηψλ, ζην πξψην ηξίκελν ηνπ 2010 παξαηεξήζεθε κείσζε ηνπ ΑΔΠ θαηά 2,3% ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν ηξίκελν ηνπ 2009 φπνπ ην ΑΔΠ είρε αλέιζεη ζε 325,462 δηο δνιάξηα ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP, ελψ ζην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2010 ε πηψζε ηνπ ΑΔΠ αλήιζε ζην 3,7%. Όζνλ αθνξά ηνλ εμσηεξηθφ ηνκέα, ε κεγάιε ππνρψξεζε ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ ηζνδπγίνπ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ θαηά ην πξψην εμάκελν ηνπ 2010 ήηαλ απφξξνηα αθελφο ηεο ζπλερηδφκελεο ηαρείαο θάκςεο ησλ εηζαγσγψλ αγαζψλ θαη αθεηέξνπ ηεο κείσζεο ησλ εμαγσγψλ κε ξπζκνχο θαηά πνιχ επηφηεξνπο ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο. Σα θαηλφκελα απηά, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εηθφλα αχμεζεο ησλ εμαγσγψλ ε νπνία πξνθχπηεη απφ ηα πξνζσξηλά ζηνηρεία ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο, απνηεινχλ ηηο ζεηηθφηεξεο πξφζθαηεο εμειίμεηο απφ ηελ πιεπξά ηεο δήηεζεο, ελ κέζσ κίαο ελ γέλεη ηδηαίηεξα δπζκελνχο ζπγθπξίαο. Με βάζε φια ηα αλσηέξσ, είλαη θπζηνινγηθφ φηη ε ειιεληθή νηθνλνκία εμαθνινχζεζε ην 2010 λα δηαλχεη πεξίνδν χθεζεο. Ο πιεζσξηζκφο ζηε ρψξα καο, ζχκθσλα κε ηηο κεηαβνιέο ηνπ Γείθηε Σηκψλ Καηαλαισηή (ΓΣΚ), ζπλερίδεη λα παξνπζηάδεη αλνδηθή πνξεία απφ 0,5% ηνλ επηέκβξην ηνπ 2009, ζην 5,5% ηνλ Αχγνπζην ηνπ Ζ άλνδνο απηή πεγάδεη θπξίσο απφ ηηο απμήζεηο ησλ ηηκψλ ηεο νκάδαο πξντφλησλ Αιθννινχρα πνηά θαη θαπλφο, ηεο νκάδαο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ Μεηαθνξέο, ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ ηηκψλ ησλ ηειψλ θπθινθνξίαο-δηνδίσλ θαη ησλ θαπζίκσλ θαη ηεο νκάδαο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ηέγαζε, ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ, ηνπ ειεθηξηζκνχ θαη ησλ ελνηθίσλ.[15] 8

9 Αδεξκπαϊηδάλ (νηθνλνκηθά ζηνηρεία 2009) Οη ξπζκνί αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο ηεο ρψξαο απφ ην 2005 σο ζήκεξα είλαη απφ ηνπο πςειφηεξνπο παγθνζκίσο. πγθεθξηκέλα, 26,4% ην 2005, πάλσ απφ 33% ην 2006, 34,50% ην 2007 ελψ ην 2008, ζχκθσλα κε ηα επίζεκα ζηνηρεία, ην ΑΔΠ ηεο ρψξαο απμήζεθε θαηά 10,8%. Ζ κείσζε ηνπ ξπζκνχ αχμεζεο ηνπ ΑΔΠ θαηά ην 2008 νθείιεηαη θπξίσο ζηε κείσζε ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ, ζηε κείσζε ηεο βηνκεραληθήο θαη αγξνηηθήο παξαγσγήο, ζηελ πηψζε ησλ ππεξεζηψλ κεηαθνξψλ θαη ππεξεζηψλ θαζψο θαη ζηε δηεζλή ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε πνπ επεξεάδεη ζε θάπνην βαζκφ ηε ρψξα. Δπηπιένλ ε θξίζε κεηαμχ Γεσξγίαο θαη Ρσζίαο ην θαινθαίξη ηνπ 2008 θαη νη δεκηέο πνπ πξνθιήζεθαλ ζηνλ αγσγφ Μπαθνχ-Σηθιίδα-Σζευράλ θαη ζην ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν κείσζαλ ηηο κεηαθεξφκελεο πνζφηεηεο πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ. Ζ ζπκκεηνρή ησλ θιάδσλ ηεο νηθνλνκίαο ζηε δηακφξθσζε ηνπ ΑΔΠ είλαη: ην 75,7% πξνέξρεηαη απφ παξαγσγηθέο δηαδηθαζίεο, ην 17,5% απφ ππεξεζίεο θαη ην 6,8% απφ θφξνπο. Ζ κεξίδα ηνπ ιένληνο, ην 63,3%, αλήθεη ζηε βηνκεραληθή παξαγσγή, ην 5,5% ζηελ αγξνηηθή παξαγσγή θαη ην 6,6% ζηηο θαηαζθεπέο. Οη ππεξεζίεο πεξηιακβάλνπλ ηε ζπκκεηνρή ηνπ θιάδνπ ησλ κεηαθνξψλ 4,8%, ησλ ηειεπηθνηλσληψλ 1,4%, ηνπ εκπνξίνπ 4,7%, ησλ θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ 4,7% θαη ησλ ππεξεζηψλ εζηίαζεο 0,8%. Σν 2008 ην θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ θπκάλζεθε ζηα 4.439,9ΑΕΝ (5.403,9$ ΖΠΑ) ζεκεηψλνληαο αχμεζε 9,5% ζε ζρέζε κε ην Σν ΑΔΠ ην 2009 αλήιζε ζε 79,195 δηο δνιάξηα ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP. Ο κέζνο κεληαίνο κηζζφο, εληφο ηνπ έηνπο ήηαλ 268 AZN. Ο πιεζσξηζκφο, πνπ ζχκθσλα κε επίζεκα ζηνηρεία γηα ην 2008, αλήιζε ζε 20,8%, κεηψλεη αηζζεηά ην πξαγκαηηθφ εηζφδεκα ηνπ πιεζπζκνχ. Δθηηκάηαη φηη ην πξαγκαηηθφ πνζνζηφ ηνπ πιεζσξηζκνχ ζαθψο μεπεξλά ην 30% θαη κεηψλεη πεξαηηέξσ ηελ αγνξαζηηθή δχλακε. Ο πιεζσξηζκφο πνπ δηακνξθψζεθε ζε πςειά επίπεδα, ζεσξείηαη απφ ηνπο αξκνδίνπο εηζαγφκελνο αιιά νθείιεηαη θαη ζηηο πξαγκαηηθέο απμήζεηο ηηκψλ ππεξεζηψλ, θαπζίκσλ, ηξνθίκσλ, θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ.[24] Αξκελία (νηθνλνκηθά ζηνηρεία 2009) Ζ πξαγκαηηθή αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο απφ ην 2000 θαη κεηά ππεξβαίλεη ην 10%, πνζνζηφ δηπιάζην ηνπ κέζνπ φξνπ ησλ ρσξψλ Κ.Α.Κ., ν εηήζηνο πιεζσξηζκφο ην πξψην 9κελν ηνπ 2006 θπκαίλεηαη ζην 2,3% έλαληη ηνπ Γεθεκβξίνπ, θαη νη ζπλζήθεο δσήο ησλ θαηνίθσλ ηεο ρψξαο έρνπλ αηζζεηά βειηησζεί. Οη επηδφζεηο απηέο είλαη ζεκαληηθέο, ζπλππνινγίδνληαο ηε γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Αξκελίαο θαη ηνλ ζπλνξηαθφ 9

10 απνθιεηζκφ απφ Σνπξθία θαη Αδεξκπατηδάλ. Μνιαηαχηα, ηα επίπεδα θηψρεηαο είλαη αθφκε πςειά, ην επίζεκν θαηά θεθαιήλ Α.Δ.Π. γηα ην 2005 θζάλεη ηα 1.500$, ε δηαθζνξά είλαη εθηεηακέλε θαη ην θξάηνο δηθαίνπ απέρεη πνιχ απφ ην λα ιεηηνπξγεί απνηειεζκαηηθά. Σν θαηά θεθαιήλ εηζφδεκα ηεο ρψξαο γηα ην 2007 αλήιζε ζηα 2433 $ (1788 επξψ), ελψ ην ΑΔΠ ηνπ 2009 ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP αλήιζε ζε 16,671 δηο δνιάξηα [31] Βνπιγαξία (νηθνλνκηθά ζηνηρεία 2009) Ζ βνπιγαξηθή νηθνλνκία γλψξηζε πςεινχο ξπζκνχο αλάπηπμεο απφ ην 1997 κέρξη ην 2008, ράξε ζηηο νηθνλνκηθέο κεηαξξπζκίζεηο θαη ηε ζπλεπή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή πνπ αθνινχζεζαλ νη δηαδνρηθέο θπβεξλήζεηο κε ζηφρν ηελ επίηεπμε ζηαζεξνχ καθξννηθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο, ηελ πξνζέιθπζε μέλσλ επελδχζεσλ θαη ηελ έληαμε ηεο ρψξαο ζηελ ΔΔ (2007). Καηά ην δηάζηεκα , ν ξπζκφο αλάπηπμεο ήηαλ, θαηά κέζν φξν, ηεο ηάμεο ηνπ 6% θαη άλσ θαη ζηεξίρζεθε θαηά θχξην ιφγν ζηηο θαζαξέο εηζξνέο επελδπηηθψλ θεθαιαίσλ. Υάξε ζηηο ηειεπηαίεο, ε εγρψξηα δήηεζε εληζρχζεθε κε ηνπο πςεινχο ξπζκνχο αχμεζεο ησλ εηζνδεκάησλ θαη ηεο πηζησηηθήο επέθηαζεο, ηα νπνία, κε ηελ ζεηξά ηνπ, νδήγεζαλ ζε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο αιιά θαη ζηελ αλαδσπχξσζε ησλ πιεζσξηζηηθψλ πηέζεσλ. Σα πςειά επίπεδα ηφζν ηνπ πιεζσξηζκνχ φζν θαη ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ, βαζηθψλ δνκηθψλ πξνβιεκάησλ ηεο αλσηέξσ ρξνληθήο πεξηφδνπ, παξνπζίαζαλ ππνρψξεζε, πεξί ηα ηέιε ηνπ 2008 θαη, θπξίσο, θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ 2009 ζπλεπεία ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ηεο νπνίαο, σζηφζν, νη επηπηψζεηο επί ηεο βνπιγαξηθήο νηθνλνκίαο έγηλαλ αηζζεηέο κε ζεκαληηθή ρξνληθή πζηέξεζε ζε ζρέζε κε ηηο αλεπηπγκέλεο νηθνλνκίεο. ηε ζχλζεζε ηνπ ΑΔΠ, ν γεσξγηθφο ηνκέαο ζπκκεηέρεη θαηά 3,0%, ν βηνκεραληθφο θαηά 31,0% θαη νη ππεξεζίεο θαηά 56,0% [32]. Οη επηπηψζεηο εμάιινπ ηεο ππνρψξεζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηελ εμέιημε ηνπ πιεζσξηζκνχ είραλ ζαλ απνηέιεζκα ηελ ζεκαληηθή απνθιηκάθσζή ηνπ, ελψ ζπγρξφλσο ζπλέβαιαλ ζηελ αμηνζεκείσηε κείσζε ηνπ ειιείκκαηνο ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ ιφγσ ηνπ κεγαιχηεξνπ βαζκνχ κείσζεο ησλ εηζαγσγψλ ζε ζρέζε κε ηηο εμαγσγέο πνπ πξνθάιεζε ε εμαζζέλεζε ηεο εγρψξηαο δήηεζεο. Σν αθαζάξηζην εγρψξην πξντφλ ηεο Βνπιγαξίαο (ΑΔΠ) ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2008 παξνπζίαζε αχμεζε 7,1 % ζε εηήζηα βάζε, ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Δζληθνχ ηαηηζηηθνχ Ηδξχκαηνο. Σν ΑΔΠ ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2008 αλήιζε ζε 1064 επξψ θαηά θεθαιήλ. Σν ΑΔΠ ηνπ 2009 ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP αλήιζε ζε 96,708 δηο δνιάξηα. 10

11 Ο εηήζηνο ξπζκφο κεηαβνιήο ηνπ ΑΔΠ παξέκεηλε αξλεηηθφο θαζ φιε ηελ δηάξθεηα ηνπ 2009 ( -3,5% ην πξψην ηξίκελν, -4,9% ην δεχηεξν, -5,4% ην ηξίην θαη -5,9% ην ηέηαξην ηξίκελν) θαη δηακνξθψζεθε ζην -5% (έλαληη +6% ην 2008). χκθσλα κε πξνζσξηλά ζηνηρεία, γηα ην 2010, ηνπ Δζληθνχ ηαηηζηηθνχ Ηλζηηηνχηνπ (INS), ν ξπζκφο κείσζεο ηνπ ΑΔΠ παξνπζίαζε ζεκαληηθή επηβξάδπλζε ζε 2,5%, ζε εηήζηα βάζε, θαηά ην πξψην εμάκελν ηνπ 2010 (-3,6% α ηξίκελν θαη 1,2% β ηξίκελν). Ζ ζεηηθή απηή εμέιημε απνδίδεηαη θαηά θχξην ζηελ ζεκαληηθή αχμεζε ησλ εμαγσγψλ θαζψο θαη ζηελ κεξηθή αλάθακςε ηνπ βηνκεραληθνχ θιάδνπ θαηά ηελ αλσηέξσ ρξνληθή πεξίνδν. [26] Γεωξγία (νηθνλνκηθά ζηνηρεία 2009) Ο κέζνο εηήζηνο ξπζκφο αλάπηπμεο γηα ηελ πεξίνδν μεπέξαζε ην 10%. Καηά ην 2007 ήηαλ ηεο ηάμεο ηνπ 12 %, επίδνζε εληππσζηαθή αλ ιεθζνχλ ππφςε νη επηπηψζεηο ησλ πεξηνξηζκψλ ζηηο εηζαγσγέο πνπ εθαξκφδεη ε Ρσζία θαη νη απμαλφκελεο δηεζλείο ηηκέο ελέξγεηαο θαη βαζηθψλ ηξνθίκσλ. ηελ αχμεζε ηνπ ΑΔΠ ζεκαληηθή ήηαλ κεηαμχ άιισλ ε ζπκβνιή ηεο θαηαζθεπαζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ηνπ εκπνξίνπ θαη ησλ κεηαθνξψλ. Ζ αχμεζε ηνπ δείθηε ηηκψλ θαηαλαισηνχ θαηά ην 2007 αλήιζε ζε 11% ελψ ήηαλ 8,8% θαηά ην Ζ εμέιημε απηή ζρεηίδεηαη κε ηηο ζεκαληηθέο εηζξνέο θεθαιαίσλ αιιά θαη ηηο απμήζεηο ησλ δηεζλψλ ηηκψλ ελέξγεηαο θαη ηξνθίκσλ. Σα δεκφζηα νηθνλνκηθά ηεο ρψξαο παξνπζίαζαλ βειηίσζε. Σα θνξνινγηθά έζνδα απμήζεθαλ απφ 19,79 % ζην ΑΔΠ ην 2005 ζην 21,71 % ην 2007.Θα πξέπεη φκσο λα ιεθζεί ππφςε ην γεγνλφο φηη πνζνζηφ 30% ηνπ πιεζπζκνχ δεη θάησ απφ ην φξην ηεο θηψρεηαο. Σν πξψην εμάκελν 2008, ην ΑΔΠ αλήιζε ζε 15 δηο. επξψ (άλνδνο 7,1% ζε εηήζηα βάζε). Σν ΑΔΠ ηνπ 2009 ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP αλήιζε ζε 20,636 δηο δνιάξηα [27] Σνπξθία (νηθνλνκηθά ζηνηρεία 2009) Ζ νηθνλνκία ηεο βξίζθεηαη νπζηαζηηθά ζε θάζε κεηάβαζεο απφ ηελ πιήξε εμάξηεζή ηεο απφ ηνλ αγξνηηθφ θαη βηνκεραληθφ ηνκέα ζε κηα πεξηζζφηεξν δηεζλνπνηεκέλε θαη αλνηθηή νηθνλνκία, κε θπξίαξρφ ηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ. εκείν θακπήο γηα ηελ πεξαηηέξσ θηιειεπζεξνπνίεζε ηεο ηνπξθηθήο νηθνλνκίαο απνηέιεζε ε ππνγξαθή ηεο Σεισλεηαθήο πλζήθεο κε ηελ Δ.Δ ην Αζηαζείο, φκσο, νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο ζε ζπλδπαζκφ κε ρξφληα δηαξζξσηηθά νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα, νδήγεζαλ ζηαδηαθά ηελ νηθνλνκία ζε χθεζε θαη θξίζε ην 2001, κε θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνλ πςειφ πιεζσξηζκφ, ηελ ζνβαξή απνδπλάκσζε ηνπ λνκίζκαηνο θαη ηα πνιχ πςειά πνζνζηά αλεξγίαο. Απφ ην 2001 θαη κεηά, ε νηθνλνκία ηεο ρψξαο ηέζεθε «ππφ παξαθνινχζεζε» 11

12 απφ ην ΓΝΣ θαη ηελ Παγθφζκηα Σξάπεδα θαη άξρηζαλ λα εθαξκφδνληαη ζνβαξά δεκνζηνλνκηθά κέηξα κείσζεο ηνπ πιεζσξηζκνχ, ελίζρπζεο ηεο απαζρφιεζεο θαη πξνζέιθπζεο άκεζσλ μέλσλ επελδχζεσλ. Ζ αλεμαξηεηνπνίεζε ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο, ε εθαξκνγή ζπζηήκαηνο θπκαηλφκελσλ ηζνηηκηψλ θαη ε ηηζάζεπζε ησλ ειιεηκκάησλ ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ απνηέιεζαλ ηνπο βαζηθνχο άμνλεο εθαξκνγήο ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο, ηαπηφρξνλα κε ηελ ζηαδηαθή απειεπζέξσζε ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, ηελ απειεπζέξσζε ησλ αγνξψλ ελέξγεηαο θαη ηειεπηθνηλσληψλ θαη ηελ εθαξκνγή πξνγξάκκαηνο ηδησηηθνπνηήζεσλ κεγάισλ ΓΔΚΟ. Ωο απνηέιεζκα, ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε γλψξηζε εηήζηνπο ξπζκνχο αχμεζεο 7,5% θαηά ηελ πεξίνδν θαη πεξίπνπ 4,6% θαηά ην Παξάιιεια, έρεη κεησζεί αηζζεηά ν πιεζσξηζκφο θαη ην χςνο ησλ βαζηθψλ επηηνθίσλ, έρεη κεησζεί ην θξαηηθφ έιιεηκκα θαη έρεη ζηαζεξνπνηεζεί ε ηζνηηκία ηεο λέαο ηνπξθηθήο ιίξαο. Παξ φια απηά, ε αχμεζε ησλ εηζαγσγψλ θαη ησλ δαπαλψλ ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ειιεηκκάησλ θαίλεηαη πσο νδεγεί ζε κεγάιε επηβάξπλζε ηνπ ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ, γεγνλφο πνπ πξέπεη λα ζπλδπαζηεί κε ηηο νινέλα θαη απμαλφκελεο δαπάλεο θάιπςεο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηεο ρψξαο θαη ηεο κεγάιεο αλάγθεο ζε αληίζηνηρεο επελδχζεηο ππνδνκψλ. Ο δείθηεο ηηκψλ θαηαλαισηή κεηψζεθε θαηά 0,36% ηνλ Ηνχλην ηνπ 2008 έλαληη ηνπ πξνεγνχκελνπ κήλα θαη απμήζεθε θαηά 10,61% έλαληη ηνπ Ηνπλίνπ 2007, ελψ ζε δσδεθάκελε βάζε ε αχμεζε αλέξρεηαη ζε 8,64%. Ζ κεγαιχηεξε αχμεζε παξαηεξήζεθε ζηα έμνδα νίθεζεο (+16,3%) έλαληη ηνπ Ηνπλίνπ Σν ΑΔΠ ηνπ 2009 ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο PPP αλήιζε ζε 1,026 ηξηο δνιάξηα. [33] 2.2 ΑΝΔΡΓΙΑ-ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΔΙΟΓΗΜΑΣΟ Ρωζία Σν 2009, ν ελεξγφο πιεζπζκφο ηεο Ρσζίαο ήηαλ πεξίπνπ 75,81 εθ. άηνκα, δειαδή ιίγν πεξηζζφηεξν απφ ην 50% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο. Ζ αλεξγία ην 2009 έθζαζε ην 8,9% έλαληη 7,7% ην 2008 θαη 6,5% ην Δπεξεάδεη ζρεδφλ ζηνλ ίδην βαζκφ ηνπο άλδξεο θαη ηηο γπλαίθεο, ελψ ε ειηθία πνπ επεξεάδεηαη πεξηζζφηεξν είλαη απηή ησλ εηψλ. Παξαηεξείηαη, επίζεο, κείσζε ησλ ζπκβάζεσλ κεξηθήο απαζρφιεζεο απφ 10% επί ησλ ζπλνιηθψλ ζπκβάζεσλ, ζε 3-4% πεξίπνπ. Δμεηάδνληαο ηνλ ελεξγφ πιεζπζκφ ηεο ρψξαο θαη ηελ ζπκκεηνρή ηνπ ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, παξαηεξνχκε ηα εμήο: Σν εξγαηηθφ δπλακηθφ θαηαλέκεηαη σο εμήο: 10,8% ζηνλ πξσηνγελή, 29,1% ζην δεπηεξνγελή θαη 60,1% ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα.[8] 12

13 Οπθξαλία Ζ επίζεκα θαηαγεγξακκέλε αλεξγία ζηε ρψξα, ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2009, απμήζεθε θαηά 0,5% θαη δηακνξθψζεθε, ηελ 31ε Γεθεκβξίνπ ηνπ 2009, ζην 3,4% ηνπ νηθνλνκηθά ελεξγνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο. Ζ πνξεία ηνπ ελ ιφγσ δείθηε ήηαλ πησηηθή θαζ φιν ην έηνο (ήηνη ηξίκελν: 4,4%, εμάκελν: 4,1%, ελλεάκελν: 3,7%). χκθσλα κε ηελ ηαηηζηηθή Δπηηξνπή ηεο Οπθξαλίαο, ν κέζνο νλνκαζηηθφο κηζζφο ζηε ρψξα απμήζεθε, ην 2009, θαηά 5,5% ζε ζχγθξηζε κε ην 2008, ζε UAH 1.906, ελψ ν πξαγκαηηθφο κηζζφο κεηψζεθε θαηά 9,2%. [11] Ρνπκαλία Σν πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο ζηε Ρνπκαλία δηακνξθψζεθε ζην 7,08% ζηα ηέιε ηνπ Οθησβξίνπ ηνπ 2010, ζεκεηψλνληαο κείσζε θαηά 0,27% ζε ζχγθξηζε κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο ηνπ επηεκβξίνπ αιιά θαη κείσζε 0,02% ζε ζχγθξηζε κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο ηνπ Οθησβξίνπ ηνπ Ο ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ αλέξγσλ ζηα ηέιε Οθησβξίνπ ήηαλ , κεησκέλνο θαηά , ζε ζχγθξηζε κε ηνλ αξηζκφ ησλ αλέξγσλ ζηα ηέιε επηεκβξίνπ.[16] Μνιδαβία Σν 2009, ν νηθνλνκηθά ελεξγφο πιεζπζκφο (απαζρνινχκελνη θαη άλεξγνη) αλήιζε ζε πεξίπνπ 1,265 εθαη., κεησκέλνο απφ ην πξνεγνχκελν έηνο θαηά -2,9%, θπξίσο ιφγσ ηεο κείσζεο ησλ απαζρνινχκελσλ. Σν κεξίδην ησλ αλδξψλ ππεξέβε ειάρηζηα εθείλν ησλ γπλαηθψλ (51,3%/48,7%) θαη ην κεξίδην ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ ήηαλ ειαθξψο κεγαιχηεξν απφ εθείλν ηνπ αζηηθνχ (52,9%/47,1%). Οη απαζρνινχκελνη ήηαλ πεξίπνπ 1,184 εθαη., αξηζκφο κεησκέλνο θαηά -5,3% ζε ζρέζε κε ην 2008, κε ην κεξίδην ησλ αλδξψλ λα είλαη ζρεδφλ ίζν κε εθείλν ησλ γπλαηθψλ (50,5%/49,5%). Οη απαζρνινχκελνη ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο ήηαλ πεξηζζφηεξνη (53,7%) απφ ηηο αζηηθέο πεξηνρέο (46,3%). Ζ αλεξγία γηα ην 2009 ζηε Μνιδαβία απμήζεθε απφ ην 2008 θαηά 2,4% ζε 6,4%, έπιεμε θπξίσο ηνπο άλδξεο ζε ζρέζε κε ηηο γπλαίθεο (7,8% έλαληη 4,9%) θαη ήηαλ πςειφηεξε ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο ζε ζρέζε κε ηηο αγξνηηθέο (8% έλαληη 5%). Ο κέζνο κεληαίνο κηζζφο ελφο εξγαδφκελνπ ζηελ εζληθή νηθνλνκία γηα ην 2009 αλήιζε ζε MDL απμεκέλνο θαηά 8,6% ζε ζρέζε κε ην 2008, ζε νλνκαζηηθνχο θαη πξαγκαηηθνχο φξνπο.[14] Διιάδα Ζ αχμεζε ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ αλεξγίαο πνπ μεθίλεζε ην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2008 (θαζφηη ην ειάρηζην χςνο αλεξγίαο, 4,9% γηα ηνπο άλδξεο θαη 10,8% γηα ηηο γπλαίθεο, ζεκεηψζεθε θαηά ην 2008γ) ζπλερίδεηαη σο ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ Σν 13

14 πνζνζηφ αλεξγίαο ην β ηξίκελν ηνπ 2010 αλέξρεηαη ζην 12,0% (9,5% γηα ηνπο άλδξεο θαη 15,4% γηα ηηο γπλαίθεο). Δίλαη φκσο παξήγνξν φηη ε αλεξγία παξνπζηάδεη θάπνηεο ηάζεηο ζηαζεξνπνίεζεο, θαζψο νη άλεξγνη ζπλνιηθά απμήζεθαλ θαηά έλα δέθαην ηεο κνλάδαο κεηαμχ α θαη β ηξηκήλνπ ηνπ 2010 ( άλεξγνη), ελψ κεηαμχ ηνπ ηέηαξηνπ ηξηκήλνπ ηνπ 2009 θαη ηνπ πξψηνπ ηνπ 2010, ε αχμεζε ήηαλ κηάκηζε εθαηνζηηαία κνλάδα ( άλεξγνη). Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ην γεγνλφο φηη ε δηαθνξά αλδξψλ-γπλαηθψλ ζην πνζνζηφ αλεξγίαο θαίλεηαη λα πεξηνξίδεηαη δηαρξνληθά, ελδερνκέλσο δηφηη ε πξφζθαηε νηθνλνκηθή θξίζε έπιεμε πεξηζζφηεξν ηνπο άλδξεο απμάλνληαο έηζη ηαρχηεξα ηα πνζνζηά αλεξγίαο ηνπο ζε ζχγθξηζε κε εθείλα ησλ γπλαηθψλ θαη πεξηνξίδνληαο ηελ δηαθνξά ζηηο 5,9 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ην β ηξίκελν ηνπ 2010 απφ ην κέγηζην ησλ 9,7 εθαηνζηηαίσλ κνλάδσλ ην α ηξίκελν ηνπ Σα λεφηεξα ειηθηαθά άηνκα αληηκεησπίδνπλ ζεκαληηθά πςειφηεξα πνζνζηά αλεξγίαο, ζρεδφλ ηξηπιάζηα ζπγθξηηηθά κε ην κέζν φξν (2010β: 37,3% ε νκάδα εηψλ θαη 30,6% ε νκάδα εηψλ). Ζ δε ειηθηαθή νκάδα εηψλ (10,9%) βξίζθεηαη πνιχ θνληά ζην κέζν πνζνζηφ αλεξγίαο (11,8% γηα άηνκα κεγαιχηεξα ησλ 15 εηψλ ή 12% γηα άηνκα ειηθίαο εηψλ), κε ηνπο λεφηεξνπο λα αληηκεησπίδνπλ πςειφηεξε θαη ηνπο γεξαηφηεξνπο ρακειφηεξε αλεξγία.[15] Αδεξκπαϊηδάλ ε κηα ρψξα φπνπ ε νηθνλνκία γλσξίδεη θαζεκεξηλά κεηαβνιέο θαη αλαθαηαηάμεηο ιφγσ ηεο έθξπζκεο θαηάζηαζεο κε ηε γεηηνληθή Αξκελία θαη ηελ αβεβαηφηεηα πνπ ραξαθηεξίδεη ηα πξψηα αλεμάξηεηα ρξφληα ηεο ρψξαο, νη ζπγθεθξηκέλνη δείθηεο κφλν θαηά πξνζέγγηζε κπνξνχλ λα ππνινγηζζνχλ. Έηζη ν πξσηνγελήο ηνκέαο ηεο γεσξγίαο θαη ηεο θηελνηξνθίαο εθηηκάηαη φηη απαζρνιεί ζήκεξα ην 41% πεξίπνπ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο. Ο δεπηεξνγελήο ηνκέαο παξαγσγήο (βηνκεραλία, εμφξπμε, νηθνδνκηθέο θαηαζθεπέο) απαζρνιεί πεξίπνπ ην 7% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο, ελψ ν ηξηηνγελήο ηνκέαο (εκπφξην, κεηαθνξέο θαη δεκφζηεο ππεξεζίεο) απαζρνιεί ην 53% πεξίπνπ απφ ην ππφινηπν εξγαηηθφ δπλακηθφ ζε πνζνζηά κνηξαζκέλα αλάκεζα ζην εκπφξην θαη ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο (πεξίπνπ απφ 20%). Ο ππφινηπνο πιεζπζκφο ππναπαζρνιείηαη ή απαζρνιείηαη ζε επνρηαθά θαη πεξηζηαζηαθά επαγγέικαηα. Σν πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο είλαη πεξηζζφηεξν νμχ ζηηο πφιεηο παξά ζηελ χπαηζξν.[34] Αξκελία Ζ αλεξγία ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Κξαηηθνχ Γξαθείνπ Απαζρφιεζεο ζεκείσζε ειαθξά θάκςε θαηά ηνπο πξψηνπο ελλέα κήλεο ηνπ 2007 κε πνζνζηφ 7.2 % ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ έλαληη 7.6 % ην Παξά ηελ θαηά 20% αχμεζε ησλ κηζζψλ ην 14

15 2007 ν κέζνο κηζζφο ηεο ρσξάο παξέκεηλε ρακειφο κε μεπεξλψληαο ζε πξαγκαηηθνχο φξνπο ηα $(δεκφζην) ην κήλα, κε ηνπο εξγαδφκελνπο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα λα θαξπψλνληαη κηζζνχο ηεο ηάμεσο ησλ $ κεληαίσο. Ζ αλεξγία παξακέλεη ζεκαληηθφ πξφβιεκα θαη θπκαίλεηαη ζην 15%, θαηάζηαζε πνπ επηδεηλψλεηαη απφ ηελ άθημε ρηιηάδσλ πξνζθχγσλ απφ ην Καξακπάρ.[25] Βνπιγαξία H ππνρψξεζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο επηδείλσζε πεξαηηέξσ ηελ απαζρφιεζε, ε νπνία ήδε απφ ην δεχηεξν εμάκελν ηνπ 2008 είρε θαηαγξάςεη ηα πξψηα ζεκεία θάκςεο. Σν 2009, ην κέζν πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ αηφκσλ ειηθίαο εηψλ δηακνξθψζεθε ζε 67,2%.απφ 67,8% ην 2008 ελψ εθείλν ηεο αλεξγίαο αλήιζε ζε 7,9% έλαληη 5,6% θαηά ην πξνεγνχκελν έηνο. Σν ζρέδην πξνυπνινγηζκνχ γηα ηελ πεξίνδν ζέηεη σο ζηφρν ηελ κείσζε ηεο αλεξγίαο ζην 8,8%, θαηά ην 2011,ζαλ ζπλέπεηα ηεο αλακελφκελεο αχμεζεο ηνπ ΑΔΠ θαη ηεο αλαζέξκαλζεο ηεο επελδπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηελ ρψξα. Πάλησο, ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2010, ε αλεξγία παξνπζίαζε έμαξζε θζάλνληαο ζην 10,0% ελψ, ζηε ζπλέρεηα θαη, εηδηθφηεξα, θαηά ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ έηνπο αθνινχζεζε πησηηθή ηάζε θπξίσο κεηαμχ ησλ λέσλ. Ο ξπζκφο αχμεζεο ησλ νλνκαζηηθψλ κηζζψλ επηβξαδχλζεθε ζεκαληηθά θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ 2009 (θπξίσο θαηά ην ηειεπηαίν ηξίκελν), ζε 9,4% απφ 22,0% ην 2008.[32] Γεωξγία Πνζνζηφ 30% ηνπ πιεζπζκνχ δεη θάησ απφ ην φξην ηεο θηψρεηαο. Ζ γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ε κεηαλάζηεπζε είραλ ζαλ απνηέιεζκα ηε κείσζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, ελψ ε έιιεηςε θαηάξηηζεο ησλ εξγαδνκέλσλ ζε λέεο εξγαζηαθέο κεζφδνπο θαη ηερλνινγίεο ζπλέβαιαλ ζηελ απμεκέλε αλεξγία.[27] Σνπξθία Σν πνζνζηφ αλεξγίαο ζηελ Σνπξθία ηνλ Απξίιην ηνπ 2008 αλήιζε ζε 9,6% (έλαληη 9,8% ηνλ Απξίιην ηνπ 2007). Σν ζχλνιν ησλ απαζρνινχκελσλ έθηαζε ηα 23,943 εθ. άηνκα, εθ ησλ νπνίσλ ην 26,4% απαζρνινχληαλ ζηελ γεσξγία, ην 19,7% ζηε βηνκεραλία, ην 5,7% ζηηο θαηαζθεπέο θαη ην 48,2% ζηηο ππεξεζίεο. Ζ αλεξγία ζην κε αγξνηηθφ θιάδν αλήιζε ζε 12,3%. Σν πνζνζηφ ησλ εξγαδνκέλσλ ρσξίο θνηλσληθή αζθάιηζε ζηελ θχξηα εξγαζία ηνπο αλήιζε ζε 44,9%. [35] 15

16 3. ΠΡΩΣΟΓΔΝΗ ΣΟΜΔΑ 3.1. ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΚΣΗΝΟΣΡΟΦΙΑ-ΑΛΙΔΙΑ Ρωζία ην βφξεην ηκήκα ηεο ρψξαο θπξηαξρεί ε θηελνηξνθία ιφγσ ηεο θησρήο ζχζηαζεο κεγάινπ κέξνπο ησλ εδαθψλ πνπ δελ επλνεί ηηο αγξνηηθέο θαιιηέξγεηεο. Λφγσ ησλ δπζκελψλ θιηκαηηθψλ θαη εδαθνινγηθψλ ζπλζεθψλ κεγάινπ ηκήκαηνο ηεο ρψξαο, νη θαιιηεξγνχκελεο εθηάζεηο θαιχπηνπλ κφλνλ ην 32% ηεο ζπλνιηθήο επηθαλείαο. Σν 45% ηεο ζπλνιηθήο επηθαλείαο θαιχπηεηαη απφ δάζε θαη ε μπιεία απνηειεί έλα απφ ηα θχξηα εμαγσγηθά πξντφληα. ην λφηην ηκήκα ηεο ρψξαο θαζψο θαη ζηελ δπη. ηβεξία ππάξρνπλ δηάθνξεο θαιιηέξγεηεο κε θπξίαξρα ηα δεκεηξηαθά. Πάλησο, ε εθηεηακέλε βηνκεραληθή κφιπλζε, ε ππεξεληαηηθή εθκεηάιιεπζε ησλ εδαθψλ θαζψο θαη ε ζπρλή επηινγή αθαηάιιεισλ θαιιηεξγεηψλ έρνπλ πξνθαιέζεη εθηεηακέλα πξνβιήκαηα ζηηο θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο. Σελ πεξίνδν ε παξαγσγή απμαλφηαλ εηεζίσο κε ξπζκφ 27%. Σν 2002 ε Ρσζία γηα πξψηε θνξά ζηακάηεζε ηηο εηζαγσγέο δεκεηξηαθψλ θαη μεθίλεζε ηηο εμαγσγέο. Σελ πεξίνδν ε κέζε εηήζηα αχμεζε ήηαλ κηθξφηεξε, ηεο ηάμεο ηνπ 3%. Ο αγξνηηθφο ηνκέαο εμαθνινπζεί λα ζηεξίδεηαη ζηηο θξαηηθέο επηδνηήζεηο, ζε θνξνινγηθέο απαιιαγέο, θζελά δάλεηα πνπ δελ επηζηξέθνληαη, θαζψο θαη εμαγσγηθέο επηδνηήζεηο θαη εηζαγσγηθνχο δαζκνχο επί ησλ μέλσλ ηξνθίκσλ. Δπηπιένλ, επί ζνβηεηηθήο πεξηφδνπ, ε Ρσζία είρε ηελ 4ε κεγαιχηεξε αιηεπηηθή βηνκεραλία παγθνζκίσο κεηά ηελ Ηαπσλία, ηηο ΖΠΑ θαη ηελ Κίλα. Παξά ηελ κείσζε ηεο παξαγσγήο ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ (4% ην 2004 έλαληη ηνπ 2003), παξάγεη ην 25% ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο θξέζθσλ θαη θαηεςπγκέλσλ ηρζχσλ, θαζψο θαη ην 1/3 ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο θνλζεξβνπνηεκέλσλ πξντφλησλ. Οη εμαγσγέο παξνπζηάδνπλ απμεηηθή πνξεία. Σν 2003 εμήγαγε ηφλλνπο θξέζθσλ θαη θαηεςπγκέλσλ ςαξηψλ. [8] Οπθξαλία Ζ ζπλνιηθή αγξνηηθή παξαγσγή παξέκεηλε, ην 2009, πεξίπνπ ζηα επίπεδα ηνπ 2008 παξνπζηάδνληαο κηα πνιχ κηθξή αχμεζε 0,1%, κε ηελ παξαγσγή ησλ αγξνηηθψλ επηρεηξήζεσλ λα κεηψλεηαη θαηά 0,6% θαη ησλ αγξνηηθψλ λνηθνθπξηψλ λα απμάλεηαη θαηά 0,6%. εκεηψλεηαη φηη ε αγξνηηθή παξαγσγή είρε απμεζεί θαηά 17,1% ην 2008 ζε ζρέζε κε ην Καηά ην 2009 ε παξαγσγή νξηζκέλσλ εθ ησλ βαζηθφηεξσλ νπθξαληθψλ γεσξγηθψλ πξντφλησλ κεηψζεθε ζε ζεκαληηθφ βαζκφ. πγθεθξηκέλα, ε παξαγσγή δεκεηξηαθψλ θαη νζπξίσλ κεηψζεθε θαηά -13,6% ζε 46 εθαη., ηφλνπο, ησλ δαραξφηεπηισλ θαηά -25,1% ζε 10 εθαη. ηφλνπο θαη ησλ ειηφζπνξσλ θαηά -2,5% ζε 6,4 εθαη. ηφλνπο. Ζ παξαγσγή παηάηαο δηαηεξήζεθε ζρεδφλ ζηαζεξή ζεκεηψλνληαο κηθξή 16

17 αχμεζε 0,6% ζε 19,7 εθαη. ηφλνπο θαη ε παξαγσγή ιαραληθψλ απμήζεθε θαηά 4,7% ζε 8,4 εθαη. ηφλνπο. Ζ δσηθή παξαγσγή θηλήζεθε ζε θαιχηεξα επίπεδα κε ηελ παξαγσγή θξέαηνο λα απμάλεηαη θαηά 0,2%, ηελ παξαγσγή απγψλ θαηά 6%, ηελ παξαγσγή καιιηνχ θαηά 9,2% θαη κφλν ηελ παξαγσγή γάιαθηνο λα κεηψλεηαη θαηά -1,3%. Ζ αιηεπηηθή παξαγσγή απμήζεθε θαηά 5% ζε 257 ρηι. ηφλνπο.[11] Ρνπκαλία Γηα πνιινχο αηψλεο ε νηθνλνκία ηεο Ρνπκαλίαο βαζίδνληαλ ζηε γεσξγία. Σν 2005, ην 32% ηνπ ξνπκαληθνχ πιεζπζκνχ απαζρνινχληαλ ζηε γεσξγία θαη ηελ πξσηνγελή παξαγσγή, απνηειψληαο έλα απφ ηα πςειφηεξα πνζνζηά ζηελ Δπξψπε. ηε ρψξα θαιιηεξγνχληαη θπξίσο δεκεηξηαθά, αιιά θαη θαιακπφθη, δαραξνθάιακν, παηάηεο. Σα βνπλά ηεο Ρνπκαλίαο, πνπ θαιχπηνληαη απφ δηάθνξα δέληξα, απνηεινχλ έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο θπζηθνχο πφξνπο ηεο ρψξαο θαη επηηξέπνπλ ηελ αλάπηπμε ηεο πινηνκίαο, ζηα πιαίζηα πξνγξακκάησλ καθξάο δηάξθεηαο. Αληίζηνηρα πξνγξάκκαηα δηνξγαλψλνληαη θαη γηα ηελ αιηεία. Ζ θηελνηξνθία είλαη αλαπηπγκέλε θπξίσο ζηελ Σξαλζπιβαλία, φπνπ ππάξρνπλ απέξαληα ιηβάδηα. Δθηξέθνληαη βννεηδή, ρνίξνη θαη αηγνπξφβαηα.[5] Μνιδαβία Ο φγθνο ηεο αγξνηηθήο παξαγσγήο ηνπ 2009 έθηαζε ηα 90,1% ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο, ιφγσ ηεο κείσζεο ζηε θπηηθή παξαγσγή θαηά 17,4%, παξά ηελ αχμεζε ηεο δσηθήο παξαγσγήο θαηά 11,8% ζε ζρέζε κε ην Ζ ζπκκεηνρή ηεο ζην ΑΔΠ αλήιζε ζε 8,5%. Όζνλ αθνξά ζηε θπηηθή παξαγσγή, αχμεζε, απφ ην 2008, θαηεγξάθε κφλν ζηα θαπλά κε 9,1% θαη ζηελ ακπεινπξγία κε 7,4%. Σν 49% ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ ην 2009 παξήρζε απφ αγξνηηθά λνηθνθπξηά, ην 29% απφ αγξνηηθέο επηρεηξήζεηο θαη ην 22% απφ αγξνθηήκαηα. Σν 81% ηεο δσηθήο παξαγσγήο παξήρζε απφ ηα λνηθνθπξηά.[14] Διιάδα Ο πξσηνγελήο ηνκέαο πεξηιακβάλεη ηε γεσξγία, ηελ θηελνηξνθία, ηα δάζε θαη ηελ αιηεία. Όπσο θαη ζηνλ ππφινηπν θφζκν, ν πξσηνγελήο ηνκέαο ζεκείσζε δηαρξνληθά κηα βαζκηαία κείσζε ζηε ζπλεηζθνξά ηνπ ΑΔΠ θαη επίζεο ζηελ απαζρφιεζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Σν ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν, ηα θησρά θαη νξεηλά εδάθε ήηαλ πεξαηηέξσ παξάγνληεο πνπ εκπφδηζαλ ηελ εθαξκνγή ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαη θαηά ζπλέπεηα ηελ αλάπηπμε ηεο αγξνηηθήο παξαγσγήο. Αλ θαη νη ζπλζήθεο δηαβίσζεο ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ παξνπζίαζαλ ζεκαληηθή βειηίσζε δηαρξνληθά, ν γεσξγηθφο ηνκέαο ραξαθηεξίδεηαη απφ ζνβαξέο δηαξζξσηηθέο αδπλακίεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ην κηθξφ 17

18 κέγεζνο ησλ εθκεηαιιεχζεσλ, ηα θησρά θαη ππνβαζκηζκέλα εδάθε, ηε ρακειή νξγάλσζε παξαγσγήο, ηελ έιιεηςε εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ θαη ηε κηθξή απνδνηηθφηεηα.[15] Αδεξκπαϊηδάλ Ο ξφινο ηεο αγξνηηθήο νηθνλνκίαο ζηε δηακφξθσζε ηνπ ΑΔΠ παξακέλεη ζε αξθεηά ρακειά επίπεδα θαη αλήιζε θαηά ην 2008 ζην 5,4%. Καηά ην ελ ιφγσ δηάζηεκα, ε ζπλνιηθή αμία ησλ παξαγφκελσλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ απμήζεθε θαηά 19,3% ζε ζρέζε κε ην Ζ θαιιηεξγήζηκε έθηαζε αλέξρεηαη ζην 23,13% ηεο ζπλνιηθήο επηθάλεηαο ηνπ Αδεξκπατηδάλ. Σα ηεηξαγσληθά ρικ. απφ ηα ηεηξαγσληθά ρικ. είλαη πνηηζηηθά. Οη θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο ηεο ρψξαο επηηξέπνπλ ηελ θαιιηέξγεηα ζηηεξψλ, θαιακπνθηνχ, παηαηψλ, ειαηφζπνξσλ, πνηθίισλ θξνχησλ, εζπεξηδνεηδψλ, θαξπνπδηψλ, νπσξνθεπεπηηθψλ, ηζαγηνχ θιπ. Ζ εγρψξηα θπηηθή παξαγσγή δελ θαιχπηεη ηηο αλάγθεο ηνπ πιεζπζκνχ θαη ζπλεπψο, πξαγκαηνπνηνχληαη εηζαγσγέο, θπξίσο ζηηεξψλ, ξπδηνχ θαη δάραξεο. Ζ δσηθή παξαγσγή θαηά ην 2008 επηθεληξψζεθε ζηνπο ηνκείο ηνπ θξέαηνο (302,8 ρηι. ηφλνη), γάιαθηνο (1.381,6 ρηι. ηφλνη), απγψλ (1.008,7 εθαη. απγά) θαη καιιηνχ (14,8 ρηι. ηφλνη). Σα ηειεπηαία ρξφληα επελδχζεθαλ αξθεηά θεθάιαηα ζηελ θαηαζθεπή ζπγρξφλσλ κνλάδσλ επεμεξγαζίαο ςαξηψλ, εηζαγφκελσλ θαη ληφπησλ, θαζψο θαη παξαγσγήο ραβηαξηνχ. [24] Αξκελία Σα θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα ζήκεξα ζηελ Αξκελία αληαλαθινχλ ηελ θαηάζηαζε ε νπνία επηθξάηεζε ζηελ ρψξα κε ηελ δηάιπζε ησλ κεγάισλ αγξνηνβηνκεραληθψλ κνλάδσλ ηεο νβ. Έλσζεο, ηηο νπνίεο ήξζαλ λα αλαπιεξψζνπλ νη πνιχ κηθξέο θαη κηθξνκεζαίεο αγξνηηθέο εθκεηαιιεχζεηο, πνπ φκσο δελ παχνπλ λα αληηκεησπίδνπλ κεγάια πξνβιήκαηα ππνδνκψλ, αλεχξεζεο εμαγσγηθήο δηεμφδνπ θαη γεσγξαθηθήο απνκφλσζεο. Απφ ην ζχλνιν ησλ ηεηξ ρικ. ηεο Αξκελίαο κφλν ηα ζεσξνχληαη θαηάιιεια γηα αγξνηηθέο θαιιηέξγεηεο. ηνλ αγξνηηθφ ηνκέα ηεο ρψξαο απαζρνινχληαη 510 ρι. άηνκα ήηνη ζρεδφλ ην 30% ηνπ πιεζπζκνχ απφ ηα νπνία ην 42% είλαη γπλαίθεο. ηα πξνβιήκαηα ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα ζπκπεξηιακβάλνληαη ν ρακειφο βαζκφο εθκεράληζεο ηεο παξαγσγήο θαη νη κηθξέο δπλαηφηεηεο πξφζβαζεο ζε αμηφπηζηεο αγνξέο ηνπ εμσηεξηθνχ. Σν 2007 ν αγξνηηθφο ηνκέαο ζεκείσζε αχμεζε θαηά 9.6 % ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ Σν δσηθφ θεθάιαην ηεο ρψξαο ππέζηε ζεκαληηθή δεκία εληφο ηνπ 2007 ιφγσ ηεο επηδεκίαο αθξηθαληθνχ ππξεηνχ πνπ 18

19 ελέζθεςε ζηελ ρψξα απφ ηελ γεηηνληθή Γεσξγία, κε απνηέιεζκα ν αξηζκφο ησλ ρνίξσλ ζηελ ρψξα λα κεησζεί ζην κηζφ.[25] Βνπιγαξία εκαληηθή γηα ηελ νηθνλνκία ηεο Βνπιγαξίαο είλαη ε γεσξγηθή παξαγσγή, θαζψο ην 43% ηνπ εδάθνπο ηεο Βνπιγαξίαο απνηειείηαη απφ θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο. Βαζηθά ζηνηρεία ηεο γεσξγηθήο παξαγσγήο είλαη ηα ζηηεξά (θαη θπξίσο ην ζηηάξη θαη ην θαιακπφθη). Οη θχξηεο βηνκεραληθέο θαιιηέξγεηεο είλαη ηα δαραξφηεπηια, ηα θαπλά, πνπ απνηεινχλ θαη βαζηθφ ζηνηρείν ζην εμαγσγηθφ εκπφξην ηεο ρψξαο θαη ν ειηφζπνξνο απφ ηνλ νπνίν γίλεηαη παξαγσγή ιαδηνχ. Υαξαθηεξηζηηθφ, επίζεο, ηεο βνπιγαξηθήο γεσξγηθήο παξαγσγήο είλαη ε θαιιηέξγεηα κεγάισλ εθηάζεσλ κε ηξηαληάθπιια απφ ηα νπνία παξάγεηαη ην γλσζηφ ξνδέιαην. Σέινο, ληνκάηεο, αγγνχξηα θαη πηπεξηέο είλαη νη πην ζεκαληηθέο εμαγσγέο ιαραληθψλ. Ζ παξαγσγή κήισλ θαη ζηαθπιηψλ έρεη κεησζεί απφ ηελ επνρή ηνπ θνκκνπληζκνχ, αιιά ε εμαγσγή ηνπ θξαζηνχ έρεη απμεζεί ζεκαληηθά. Μεγάιε επίζεο είλαη θαη ε θηελνηξνθηθή παξαγσγή. Σα πην ζεκαληηθά είδε είλαη βννεηδή, πξφβαηα, πνπιεξηθά, ρνίξνη, θαη βνπβάιηα, θαη ηα βαζηθά γαιαθηνθνκηθά πξντφληα είλαη ην γηανχξηη θαη ην θαηζηθίζην ηπξί. Ζ Βνπιγαξία θαηέρεη ηε 13ε ζέζε παγθνζκίσο γηα ηελ παξαγσγή πξφβεηνπ γάιαθηνο. Ωζηφζν, ε θηελνηξνθία ζηε Βνπιγαξία αξγεί λα εθζπγρξνληζηεί θαη αλαπηχζζεηαη θπξίσο κέζσ κηθξψλ κνλάδσλ, φπνπ δελ είλαη πάληα εχθνινο ν έιεγρνο ησλ ζπλζεθψλ πγηεηλήο, παξαγσγήο θαη ζπληήξεζεο ηνπ γάιαθηνο. Ωζηφζν, κφιηο ην 2% ησλ 295 κνλάδσλ παξαγσγήο θαη επεμεξγαζίαο γάιαθηνο ζηε ρψξα πιεξνί ηηο επξσπατθέο πξνδηαγξαθέο πνηφηεηαο. [36],[37] Γεωξγία Αλ θαη ε ζπκβνιή ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα ζηε δηακφξθσζε ηνπ ΑΔΠ κεηψλεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα, ν ηνκέαο παξακέλεη εμαηξεηηθά ζεκαληηθφο γηα ηελ Οηθνλνκία ηεο ρψξαο. Απαζρνιείηαη ζε απηφλ κεγάιν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ, ελψ αμηφινγεο είλαη νη εμαγσγηθέο δπλαηφηεηεο ζηα αγξνηηθά πξντφληα. Σν εχθνξν έδαθνο θαη ην επλντθφ θιίκα επηηξέπνπλ ηελ θαιιηέξγεηα επξέσο θάζκαηνο πξντφλησλ: ζηαθπιηψλ θαη θξαζηνχ, θαξπδηψλ, ακπγδάισλ, θαζηάλσλ, εζπεξηδνεηδψλ, ξνδαθίλσλ θαη ιαραληθψλ. Παξαδνζηαθά νη εμαγσγέο αγξνηηθψλ πξντφλησλ θαη ηδηαίηεξα ησλ θξαζηψλ θαηεπζχλνληαλ ζηε ξσζηθή αγνξά. Σα πεξηνξηζηηθά κέηξα πνπ εθαξκφδεη ζήκεξα ε Ρσζηθή Οκνζπνλδία ζηηο εηζαγσγέο πξνθαινχλ δπζρέξεηεο ζηνλ αγξνηηθφ πιεζπζκφ ηεο Γεσξγίαο. 19

20 Δπί ηνπ παξφληνο ν αγξνηηθφο ηνκέαο ηεο Γεσξγίαο ραξαθηεξίδεηαη απφ κηθξέο, νηθνγελεηαθέο εθκεηαιιεχζεηο θαη ειιείςεηο ζηα ζπζηήκαηα άξδεπζεο, ελψ νη ρξεκαηνδνηήζεηο έρνπλ πςειφ θφζηνο γηα ηνπο ελδηαθεξφκελνπο. Ζ ρψξα είλαη θαζαξφο εηζαγσγέαο ηξνθίκσλ, θαη εμαξηάηαη απφ εηζαγσγέο ζηηεξψλ, γαιαθηνθνκηθψλ θαη θξέαηνο. Ζ Κπβέξλεζε ηεο Γεσξγίαο επηδηψθεη ηε δεκηνπξγία ζχγρξνλσλ ππνδνκψλ ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα θαζψο θαη ηελ πξνψζεζε ηεο πνηφηεηαο θαη αζθάιεηαο ηξνθίκσλ.[27] Σνπξθία χκθσλα κε έθζεζε ηνπ ηνπξθηθνχ Τπ. Γεσξγίαο γηα ηα απνηειέζκαηα ηεο αγξνηηθήο κεηαξξχζκηζεο, πξνθχπηεη φηη ηα έζνδα ηεο ρψξαο απφ ηε γεσξγία απμήζεθαλ θαηά 80% κεηαμχ ηνπ 2002 θαη ηνπ Ζ ζπκκεηνρή ηεο γεσξγίαο ζην ζρεκαηηζκφ ηνπ ΑΔΠ ην 2002 ήηαλ 22 δηο δνι. θαη ην 2007 αλήιζε ζε 39 δηο δνι. Μηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο ζεζκηθέο απνθάζεηο ηεο πεξηφδνπ ήηαλ ε απαγφξεπζε ηεκαρηζκνχ αγξνηηθήο γεο ιφγσ θιεξνλνκηάο. Δπίζεο κεηψζεθε ην επηηφθην γηα αγξνηηθά δάλεηα απφ 59% ην 2002 ζε 15-17% ην Σν χςνο ησλ αγξνηηθψλ δαλείσλ αλήιζε απφ 529 εθ. ιίξεο ην 2002 ζε 6,2 δηο ιίξεο ην Ζ παξαγσγή απμήζεθε θαηά 80% ζην θαιακπφθη, 93% ζην ξχδη, 32% ζηνπο ειηφζπνξνπο, 87% ζηηο κπαλάλεο, 29% ζηα εζπεξηδνεηδή, 32% ζηα γαιαθηνθνκηθά, 35% ζην άζπξν θξέαο. [29] 3.2. ΟΡΤΚΣΟ ΠΛΟΤΣΟ-ΔΝΔΡΓΔΙΑ Ζ πεξηνρή ηνπ Δπμείλνπ Πφληνπ είλαη κηα πεξηνρή παξαγσγήο θαη κεηαθνξάο κε ζηξαηεγηθή ζεκαζία γηα ηελ αζθάιεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ ηεο ΔΔ. Παξέρεη αμηφινγεο δπλαηφηεηεο δηαθνξνπνίεζεο ησλ πεγψλ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ θαη θαηά ζπλέπεηα απνηειεί ζεκαληηθή ζπληζηψζα ηεο εμσηεξηθήο ελεξγεηαθήο ζηξαηεγηθήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Δθηφο απφ ηελ Ρσζία, ην Αδεξκπατηδάλ έρεη ζεκαληηθά θνηηάζκαηα θπζηθνχ αεξίνπ θαη πεηξειαίνπ ελψ δηακεηαθνκηζηηθφ ελεξγεηαθφ ξφιν έρνπλ ε Διιάδα, ε Ρνπκαλία, ε Βνπιγαξία, ε Σνπξθία θαη ε Οπθξαλία κε ην δίθηπν αγσγψλ θπζηθνχ αεξίνπ κήθνπο ρικ. Ζ ΔΔ βνεζά ηηο ρψξεο ηεο πεξηνρήο λα εζηηάζνπλ πεξηζζφηεξν ζε ελαιιαθηηθέο πεγέο ελέξγεηαο, ζηελ ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα θαη ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο πνπ ζα απειεπζεξψζνπλ ζεκαληηθνχο ελεξγεηαθνχο πφξνπο. Δπηπιένλ, ελδηαθέξεηαη έληνλα λα πξνζδψζεη ζηελ πεξηνρή κηα βηψζηκε θαη νηθνινγηθή δηάζηαζε φζνλ αθνξά ην πεηξέιαην, δεδνκέλσλ ησλ απμαλφκελσλ πνζνηήησλ πεηξειαίνπ πνπ δηακεηαθνκίδνληαη κέζσ ηνπ Δπμείλνπ Πφληνπ, νη νπνίεο έρνπλ εγείξεη πεξηβαιινληηθήο θχζεσο αλεζπρίεο, 20

21 αιιά θαη αλεζπρίεο σο πξνο ηελ αζθάιεηα. Ήδε κάιηζηα εμεηάδνληαη δηάθνξα ζρέδηα παξάθακςεο ηνπ Βνζπφξνπ. [2] Ρωζία Ζ Ρσζία ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί σο έλαο ελεξγεηαθφο γίγαληαο θαη απνηειεί ην κεγαιχηεξν ελεξγεηαθφ πξνκεζεπηή ηεο Δ.Δ.. Γηαζέηεη ηα κεγαιχηεξα απνζέκαηα θπζηθνχ αεξίνπ ζηνλ θφζκν θαη είλαη ν κεγαιχηεξνο παξαγσγφο ηνπ θιάδνπ, ελψ παξάιιεια απνηειεί ηε δεχηεξε κεγαιχηεξε ρψξα εμαγσγήο πεηξειαίνπ παγθνζκίσο, κεηά ηε ανπδηθή Αξαβία, ε νπνία βέβαηα έρεη ζηελ θαηνρή ηεο ην 25% ησλ δηεζλψλ απνζεκάησλ. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε εηζάγεη απφ ηε Ρσζηθή Οκνζπνλδία πεξίπνπ ην 25% ησλ αλαγθψλ ηεο ζε πεηξέιαην θαη ην 50% ησλ αλαγθψλ ηεο ζε θπζηθφ αέξην. ηελ Δπξψπε θαηαιήγεη ην 80% ησλ ξσζηθψλ εμαγσγψλ πεηξειαίνπ θαη ην 60% ησλ ξσζηθψλ εμαγσγψλ αεξίνπ. Αλαθνξηθά κε ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ δσηηθψλ ηνκέσλ ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζηε Ρσζία, πξνβιέπεηαη φηη ην θξάηνο είλαη ν ηδηνθηήηεο ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ θαη ν επελδπηήο θέξεη ηελ επζχλε γηα ηελ εμφξπμή ηνπο. Οη 3 PSAs πνπ είραλ ππνγξαθεί ηελ πεξίνδν ηνπ Yeltsin ( Kharyaga PSA, Sakhalin 1 PSA, Sakhalin 2 PSA), «δηνξζψζεθαλ» απφ ηνλ Πνχηηλ, ν νπνίνο δεκηνχξγεζε ηνπο θξαηηθά ειεγρφκελνπο θνινζζνχο πεηξειαίνπ θαη αεξίνπ Transneft θαη Gazprom θαη επαλέθεξε ππφ θξαηηθφ έιεγρν ηνπο δχν ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο ηνκείο. ήκεξα κφλν κεηνςεθηθά κεξίδηα είλαη πηζαλφ λα πεξηέιζνπλ ζηελ θαηνρή Δπξσπατθψλ εηαηξεηψλ, αλ θαη ηερληθά ην πνζνζηφ ηνπ κεξηδίνπ ηνπο ζα κπνξνχζε λα θηάζεη ην 49%. Ρσζία θαη Δπξψπε ζηνλ ελεξγεηαθφ ηνκέα είλαη θπζηθνί εηαίξνη. ηε ζπλεξγαζηαθή ηνπο ζρέζε νη ζπγθξνχζεηο είλαη αλαπφθεπθηεο. Ζ Δπξψπε έρεη δσηηθή αλάγθε ηελ ελέξγεηα ηεο Ρσζίαο θαη ε Ρσζία έρεη δσηηθή αλάγθε ηελ ηερλνινγία, ηα πξντφληα θαη ηηο ππεξεζίεο ηεο Δπξψπεο. Ο ζεκαληηθφο απηφο βαζκφο ζπκπιεξσκαηηθφηεηαο δεκηνπξγεί κηα ηζρπξή βάζε ακνηβαίνπ ζπκθέξνληνο. [30] 4. ΓΔΤΣΔΡΟΓΔΝΗ ΣΟΜΔΑ 4.1. ΒΙΟΜΗΥΑΝΙΑ ΜΔΣΑΠΟΙΗΗ Ρωζία Σν 1998 ε βηνκεραληθή παξαγσγή είρε κεησζεί ζην 45% ηνπ επηπέδνπ ηνπ 1990 αιιά ε θαηάζηαζε αλεζηξάθε ην Οη βαζηθφηεξνη ηνκείο πνπ είδαλ ηελ παξαγσγή ηνπο λα θαηαξξέεη ήηαλ απηνί ησλ θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ θαη ηνπ κεραλνινγηθνχ 21

22 εμνπιηζκνχ. Σελ πεξίνδν ζεκεηψζεθε αλάθακςε ηεο ηάμεο ηνπ 7% εηεζίσο, πνπ μεθίλεζε φκσο απφ πνιχ ρακειή βάζε. Οη ηάζεηο ηεο ξσζηθήο ακπληηθήο βηνκεραλίαο ήηαλ αληίζηνηρεο κε απηέο ζηνλ ππφινηπν κεηαπνηεηηθφ ηνκέα. Σα επφκελα έηε, ε κέζε εηήζηα αχμεζε ήηαλ άλσ ηνπ 10%, βνεζνχκελε απφ ηηο απμεκέλεο δαπάλεο ηεο ξσζηθήο θπβέξλεζεο θαη ηελ αχμεζε ησλ εμαγσγψλ. Ωζηφζν, ε άλνδνο ηνπ κεηαπνηεηηθνχ ηνκέα δελ αλαηξεί ηελ εμάξηεζε ηεο ξσζηθήο νηθνλνκίαο απφ ηηο πξψηεο χιεο, ηδίσο ηελ ηειεπηαία πεξίνδν, φπνπ ζηηο δηεζλείο αγνξέο νη ηηκέο ησλ ηειεπηαίσλ είλαη ζε πςειφ επίπεδν. Μφλνλ ην 2005, ε αχμεζε ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο θαηά 5,7% μεπέξαζε ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο κεηαιιείσλ νξπρείσλ πνπ ήηαλ 1,3%. Καιχηεξε είλαη ε εμέιημε ηνπ θιάδνπ νπιηθψλ ζπζηεκάησλ. Υάξε ζηηο πςειέο δαπάλεο ηνπ ξσζηθνχ θξάηνπο γηα εμνπιηζκνχο θαη ζηηο απμαλφκελεο εμαγσγέο, ν ηνκέαο ζεκεηψλεη γνξγνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο. Σελ πεξίνδν νη εμαγσγέο θπκάλζεθαλ εηεζίσο ζε $3,5-4 δηο. Ζ αλάθακςε ηεο ακπληηθήο βηνκεραλίαο έρεη αλαγνξεπζεί ζε πξψηε πξνηεξαηφηεηα ηεο ξσζηθήο θπβέξλεζεο ψζηε κέζσ ησλ εμαγσγψλ λα εληζρπζνχλ νη ηνκείο πςειήο ηερλνινγίαο. Σν 2007 ε βηνκεραληθή παξαγσγή παξνπζίαζε ζεηηθή κεηαβνιή 6,3%, έλαληη 3,9% ην 2006.[8] Οπθξαλία Ζ ζεκαληηθή κείσζε ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο ηεο Οπθξαλίαο θαηά πνζνζηφ 21,9% ην 2009 ήηαλ ν πιένλ ζεκαληηθφο παξάγνληαο γηα ηε ζεκαληηθή ζπξξίθλσζε ηεο νηθνλνκίαο ηεο ρψξαο. Ήηαλ κφιηο ε δεχηεξε κείσζε ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο ζηελ ηειεπηαία νθηαεηία ζηελ Οπθξαλία (2008: -5,2%). Σν επνίσλν γηα ηελ νηθνλνκία ηεο Οπθξαλίαο είλαη φηη, παξά ηε ζπλνιηθή αξλεηηθή εηθφλα, ε βηνκεραληθή παξαγσγή, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 2009, εμειίρζεθε ζρεηηθά ζεηηθά θαη απφ ηε ζπξξίθλσζε θαηά ζρεδφλ 1/3 ηεο παξαγσγήο ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ ελ ιφγσ έηνπο έθηαζε ζηελ αχμεζε ηνπ Ννεκβξίνπ θαηά 8,6% θαη ηνπ Γεθεκβξίνπ θαηά 7,4%. Ζ, εληφο ηνπ 2009, ζεηηθή ηάζε ζηε βηνκεραληθή παξαγσγή ηεο ρψξαο ήηαλ θπξίσο απνηέιεζκα ησλ αιιαγψλ πνπ ππήξμαλ ζηελ κεηαιινπξγηθή βηνκεραλία, ελ κέξεη ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ παγθφζκησλ ηηκψλ ράιπβα. Σελ θεθηεκέλε ηαρχηεηα ηεο κεηαιινπξγίαο αθνινχζεζαλ νη εμνξχμεηο, θαη, ηαπηφρξνλα, ε αχμεζε ζηηο ηηκέο ησλ ιηπαζκάησλ επλφεζε ηε ρεκηθή βηνκεραλία ηεο Οπθξαλίαο. Λφγσ πηζησηηθψλ πεξηνξηζκψλ, ρακειήο δήηεζεο, χθεζεο ζηνλ θαηαζθεπαζηηθφ ηνκέα θαη αξγήο αλάθακςεο ζηηο ρψξεο-πειάηεο, ε αλάπηπμε ζε άιιεο ζεκαληηθέο βηνκεραλίεο ηεο Οπθξαλίαο φπσο ε κεραλνπξγία θαη ε θαηαζθεπή νηθνδνκηθψλ πιηθψλ δελ αλέθακςε εληφο ηνπ

23 Μείσζε παξαγσγήο, ζε εηήζηα βάζε, θαηεγξάθε θαη ζηνπο ηξεηο βαζηθνχο ηνκείο ηνπ βηνκεραληθνχ θιάδνπ, ήηνη εμφξπμε, κεηαπνίεζε θαη ελέξγεηα. Ζ παξαγσγή ηεο εμνξπθηηθήο βηνκεραλίαο ππνρψξεζε θαηά -10,6% ζε ζρέζε κε ην 2008, φηαλ είρε ήδε κεησζεί θαηά -4,3%. Ζ κεηαπνίεζε ήηαλ ν θιάδνο πνπ ζεκείσζε ηε κεγαιχηεξε κείσζε κε πνζνζηφ - 26,5% (2008: -6%) κε ηνπο ππνθιάδνπο ηεο κεραλνινγίαο/κεραλνπξγίαο, ηεο παξαγσγήο κε-κεηαιιηθψλ νξπθηψλ πξντφλησλ θαη ηεο κεηαιινπξγίαο θαη παξαγσγήο ηειηθψλ κεηαιιηθψλ πξντφλησλ λα δέρνληαη ηηο κεγαιχηεξεο πηέζεηο θαη λα ζεκεηψλνπλ ζεκαληηθή θζίλνπζα πνξεία (-44,9%, -38,5% θαη -26,7% αληίζηνηρα). Αλ, δε, ζπλππνινγηζζεί ε ζεκαζία ηνπ θιάδνπ ηεο κεηαιινπξγίαο ζηηο νπθξαληθέο εμαγσγέο, θαζίζηαληαη πιένλ ζαθείο νη αξλεηηθέο επηπηψζεηο ησλ κεηψζεσλ απηψλ ζηελ νπθξαληθή νηθνλνκία. Σέινο, ε παξαγσγή ηνπ θιάδνπ παξαγσγήο θαη δηαλνκήο ειεθηξηζκνχ θαη χδαηνο κεηψζεθε θαηά -11,1% (2008: -1,8%).[11] Ρνπκαλία ηε Ρνπκαλία ν ηνκέαο ησλ θισζηνυθαληνπξγηθψλ θαη ησλ ελδπκάησλ θαηαιακβάλεη ζεκαληηθφ κεξίδην ζηελ βηνκεραληθή παξαγσγή θαη εηδηθφηεξα ζηηο εμαγσγέο ηεο ρψξαο (πιένλ ηνπ 26% ηνπ ζπλφινπ). Φαξκαθεπηηθέο εηαηξείεο, φπσο ε Terapia, έρνπλ βξεη κηα ζέζε ζην ρψξν ηεο ξνπκαληθήο βηνκεραλίαο ράξε ζηελ παξαγσγή θζελψλ παξαιιαγψλ δηεζλψλ θαξκάθσλ, ηα νπνία πσινχλ ζε λνζνθνκεία ηφζν ηεο Ρνπκαλίαο, φζν θαη άιισλ ΔΔ ρσξψλ. Οη επηπηψζεσο ηεο δηεζλνχο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο ην 2008 «ρηχπεζαλ» έληνλα ηε βηνκεραλία ηεο Ρνπκαλίαο κε απνηέιεζκα ηελ πησηηθή πνξεία ηεο παξαγσγήο θαη ην θιείζηκν εξγνζηάζησλ ζε φινπο ηνπο ηνκείο πέξαλ απηνχ ησλ ηξνθίκσλ, αινπκηλίνπ θαη πξψησλ πιψλ. Άλνδν εκθάληζε ην Ννέκβξην ηνπ 2009 ε βηνκεραληθή παξαγσγή ζηε Ρνπκαλία, γηα πξψηε θνξά κέζα ζε δηάζηεκα ελφο έηνπο, εληζρχνληαο ηηο εθηηκήζεηο ηεο θπβέξλεζεο φηη ε νηθνλνκία ηεο ρψξαο ζα βγεη απφ ηελ χθεζε ην Ζ βηνκεραληθή παξαγσγή απμήζεθε θαηά 3% ζε εηήζηα βάζε θαη πξφθεηηαη γηα ηελ πξψηε αχμεζε απφ ην Ννέκβξην ηνπ 2008, έλαληη κείσζεο 1,5% ηνλ Οθηψβξην, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ξνπκαληθήο ζηαηηζηηθήο ππεξεζίαο. ε κεληαία βάζε, ε παξαγσγή απμήζεθε θαηά 1,7%. Ζ αχμεζε ηεο δήηεζεο ζηε δπηηθή Δπξψπε, ε νπνία απνηειεί βαζηθφ εκπνξηθφ εηαίξν ησλ αλαηνιηθψλ ρσξψλ, ελίζρπζε ηηο ξνπκαληθέο εμαγσγέο θαηά 6,7% εηήζηα ην Ννέκβξην, δίλνληαο ψζεζε ζηε δήηεζε γηα βηνκεραληθά πξντφληα φπσο απηνθίλεηα, 23

24 θισζηνυθαληνπξγηθά πξντφληα θαη έπηπια. χκθσλα κε εθηηκήζεηο παξαγφλησλ ηεο ξνπκαληθήο αγνξάο, ε βηνκεραλία απνηειεί ηνλ παξάγνληα- θιεηδί γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάθακςε.[17] Μνιδαβία Ζ βηνκεραληθή παξαγσγή ηεο Μνιδαβίαο γηα ην 2009 κεηψζεθε δξακαηηθά θαηά 22,2% ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο. Ζ ελ ιφγσ κείσζε απνηειεί ηε κεγαιχηεξε ηεο ηειεπηαίαο δεθαεηίαο γηα ηε ρψξα, παξά ην γεγνλφο φηη είραλ ζεκεησζεί θαη άιιεο κεηψζεηο, ζρεηηθά κηθξήο θιίκαθαο ην 2006 θαη ην πγθεθξηκέλα, θαηά ηελ πεξίνδν , ε κεηαβνιή ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο ηεο Μνιδαβίαο είρε θπκαλζεί απφ 15,6% ην 2003, ηελ πςειφηεξε επίδνζε ηεο πεξηφδνπ, έσο -4,8% ην 2006, ηε ρακειφηεξε επίδνζε ηεο πεξηφδνπ πξηλ ην Ζ ζπκκεηνρή ηεο ζην ΑΔΠ αλήιζε ζε 13%. Ο θχξηνο ιφγνο γηα ηε κείσζε ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο νθείιεηαη ζηε κείσζε ησλ εμαγσγψλ ησλ εγρψξησλ κνλάδσλ ιφγσ ηεο θζίλνπζαο εμσηεξηθήο δήηεζεο. Μείσζε παξαγσγήο, ζε εηήζηα βάζε, θαηεγξάθε θαη ζηνπο ηξεηο βαζηθνχο ηνκείο ηνπ βηνκεραληθνχ θιάδνπ, ήηνη εμφξπμε, κεηαπνίεζε θαη ελέξγεηα. Ζ εμφξπμε κεηψζεθε θαηά -32,1% αιιά θαηείρε ηδηαίηεξα κηθξφ πνζνζηφ επί ηνπ ζπλφινπ ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο (1,6%), ε κεηαπνίεζε, ε νπνία θαιχπηεη ηε κεξίδα ηνπ ιένληνο ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο (85,5%) κεηψζεθε θαηά -24,3% θαη ε ελέξγεηα θαηά -1,5% (ζπκκεηνρή 12,9%). Σν κεγαιχηεξν κεξίδην ηεο κεηαπνίεζεο αλήθεη ζηνλ ηνκέα ησλ ηξνθίκσλ θαη πνηψλ (41,4%), ηνπ νπνίνπ ε παξαγσγή ην 2009 κεηψζεθε θαηά -20,4% ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο, ελψ ζεκαληηθή κείσζε ζεκεηψζεθε θαη ζηε δεχηεξε ζεκαληηθφηεξε θαηεγνξία κεηαπνίεζεο ζηε Μνιδαβία, ηελ θαηαζθεπή ελδπκάησλ (ε νπνία ζπκκεηέρεη ζηε βηνκεραληθή παξαγσγή κε 9,3%) θαηά -12,8%.[14] Διιάδα Ζ δεκηνπξγία ησλ δηαθφξσλ έξγσλ ππνδνκήο ζπλεηέιεζε δηαρξνληθά ζηελ αχμεζε ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο, ζηελ αχμεζε ηεο ζπλεηζθνξάο ηνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα (βηνκεραληθνχ ηνκέα) ζην ΑΔΠ, θαζψο επίζεο θαη ζηελ απαζρφιεζε ζην ζπγθεθξηκέλν ηνκέα. Ζ Διιάδα απφ γεσξγηθή ρψξα πνπ ήηαλ,άξρηζε λα κεηαηνπίδεη ην θέληξν βάξνπο ζην δεπηεξνγελή ηνκέα θαη ηνπο βηνκεραληθνχο θιάδνπο παξαγσγήο. Παξά ηηο φπνηεο πξνζπάζεηεο γηα ηφλσζε ησλ επελδχζεσλ ζηε βηνκεραλία κέζα απφ ηα θίλεηξα ησλ δηαθφξσλ αλαπηπμηαθψλ λφκσλ, δηαρξνληθά ππήξμε κηα κεηαζηξνθή ησλ 24

25 επελδχζεσλ θαη ησλ επελδπηηθψλ ζρεδίσλ απφ ηε βαξηά βηνκεραλία (π.ρ. ηηο ρεκηθέο βηνκεραλίεο) πξνο ηελ ειαθξά κνξθή βηνκεραλίαο (π.ρ. ηε βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ), ηδηαίηεξα θαηά ηελ πεξίνδν ησλ δεθαεηηψλ 1980 θαη 1990, θαηλφκελν γλσζηφ σο απνβηνκεραλνπνίεζε. Λφγνη πνπ ζπλεηέιεζαλ ζηελ απνβηνκεραλνπνίεζε είλαη: κηθξή αγνξά, χπαξμε πνιιψλ θαη κηθξψλ επηρεηξήζεσλ νηθνγελεηαθνχ ραξαθηήξα, ε αιιαγή ηνπ θαζεζηψηνο ηνπ πξνζηαηεπηηζκνχ (κεηά ηελ ηεισλεηαθή έλσζε κε ηελ Δπξψπε) θαη κε ηελ επέθηαζε ηνπ θηιειεπζεξηζκνχ ηνπ εκπνξίνπ (αλνηθηή νηθνλνκία) θαζψο θαη ηε θαλεξή αδπλακία ησλ ειιεληθψλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ λα αληαγσληζζνχλ ζπζηεκαηηθά ηηο κεγάιεο μέλεο επηρεηξήζεηο θαη λα θαιχςνπλ κέξνο ηεο δηεζλνχο δήηεζεο. ' απηά λα πξνζηεζνχλ ε έιιεηςε ηερλνινγηθήο ππνδνκήο, ε έιιεηςε ηεο βαζηθήο θαη εθαξκνζκέλεο έξεπλαο θαη ε κε ζχλδεζε ηεο παλεπηζηεκηαθήο έξεπλαο κε ηελ ειιεληθή βηνκεραλία. Σέινο νη πεξηζζφηεξεο κηθξέο επηρεηξήζεηο έρνπλ νξηνζεηήζεη θαη απνβιέπνπλ πεξηζζφηεξν ζηελ εζσηεξηθή αγνξά θαη ιηγφηεξν ζηελ αλάπηπμε ησλ εμαγσγψλ ηνπο. Απηή ήηαλ ε βαζηθή αηηία ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο γηα λα απμάλεηαη ππεξβνιηθά ην θφζηνο παξαγσγήο ησλ ειιεληθψλ πξντφλησλ (παξά ην θαηλνκεληθφ ρακειφ ζπγθξηηηθά θφζηνο εξγαζίαο) θαη ηειηθά λα γίλνληαη ηα πξντφληα κε αληαγσληζηηθά ζπγθξηηηθά κε ηηο μέλεο επηρεηξήζεηο.[15] Αδεξκπαϊηδάλ Μεηά ηε δηάιπζε ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο επήιζε πιήξεο απνβηνκεράληζε ηνπ Αδεξκπατηδάλ, ελψ φιεο νη επελδχζεηο πξνεξρφκελεο απφ ην εμσηεξηθφ αιιά θαη απφ ην εζσηεξηθφ θαηέιεμαλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ ηνκέα ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. Ζ απνβηνκεράληζε ηεο ρψξαο νδήγεζε ζηελ αχμεζε ηεο αλεξγίαο, θπξίσο ζηελ πεξηθέξεηα, κε απνηέιεζκα ε πξσηεχνπζα λα απνηειεί ηφπν έιμεο γηα ηνπο αλέξγνπο, κεηαθέξνληαο έηζη ην πξφβιεκα θαη ζηελ πξσηεχνπζα. Σα ηειεπηαία ρξφληα θαηαβάιιεηαη ζεκαληηθή πξνζπάζεηα, κε απφθαζε ηνπ ίδηνπ ηνπ Πξνέδξνπ, γηα ηελ αλάπηπμε ησλ κε πεηξειαηνπαξαγσγηθψλ ηνκέσλ ηεο βηνκεραλίαο, αιιά θαη ηεο αγξνηηθήο νηθνλνκίαο. [24] Αξκελία Ζ βηνκεραλία πνπ ζπκπεξηιακβάλεη ηνλ κεηαπνηεηηθφ ηνκέα θαη ηα κεηαιιεία βξίζθνληαλ ζε πεξίνδν αλάθακςεο θαζ φιν ην 2007 κεηά ηελ κεγάιε ζπξξίθλσζή ηεο ην 2006, ζεκεηψλνληαο κηα κέηξηα αχμεζε ηεο ηάμεσο ηνπ 3,4%.[25] 25

26 Βνπιγαξία Οη θπξηφηεξεο βηνκεραλίεο πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα ζηε Βνπιγαξία αζρνινχληαη κε ηελ εμφξπμε θαη δηχιηζε ηνπ πεηξειαίνπ, κε ηελ εμφξπμε θαη επεμεξγαζία ηνπ ζηδεξνκεηαιιεχκαηνο, ηνπ νπηάλζξαθα θαη ησλ άιισλ νξπθηψλ. ηε ρψξα ππάξρνπλ επίζεο θαη βηνκεραλίεο θαηαζθεπήο ρεκηθψλ θαη πεηξνρεκηθψλ πξντφλησλ, ράιπβα θαη νηθνδνκηθψλ πιηθψλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ δεκηνπξγεζεί θαη νη πξψηεο βηνκεραληθέο κνλάδεο θαηαζθεπήο θαη ζπλαξκνιφγεζεο κεραλεκάησλ θαη κεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ, ειεθηξηθψλ εμαξηεκάησλ θαη ππνινγηζηψλ. Όζνλ αθνξά ηελ ειαθξηά βηνκεραλία, ππάξρνπλ άθζνλεο κνλάδεο παξαζθεπήο ηξνθίκσλ, πνηψλ θαη θαηαζθεπήο πθαζκάησλ. Ωζηφζν, ε παγθφζκηα νηθνλνκηθή θξίζε επεξέαζε θαη ηε βνπιγαξηθή βηνκεραλία, ε νπνία ην 2009 ζεκείσζε θάκςε θαηά 20%. [38] Σνπξθία Ζ ζεκεξηλή βηνκεραλία είλαη ζπγθεληξσκέλε ζηα κεγάια αζηηθά θέληξα: Κσλζηαληηλνχπνιε, κχξλε, Πξνχζα, Άδαλα θαη Άγθπξα. Λεηηνπξγνχλ βηνκεραλίεο ηξνθίκσλ, θαπλνβηνκεραλίεο, πθαληνπξγίεο- ηαπεηνπξγίεο, ραξηνβηνκεραλίεο, ρεκηθέο βηνκεραλίεο, κεηαιινβηνκεραλίεο θαη κεραλνθαηαζθεπέο, ηξαθηέξ θαη απηνθηλήησλ. Καηά ηνπο κήλεο Οθηψβξην θαη Ννέκβξην ηνπ 2007, ε βηνκεραληθή παξαγσγή απμήζεθε κε ξπζκνχο 8,3% θαη 7,7% αληίζηνηρα. ηνπο ζεηηθνχο απηνχο ξπζκνχο ζπλέβαιαλ θπξίσο νη απμήζεηο ζηελ παξαγσγή ρεκηθψλ πξντφλησλ (+23,2%), απηνθηλήησλ (+24,3%) θαη ινηπψλ νρεκάησλ (+38,5%). χκθσλα πάληα κε εθηηκήζεηο ηξαπεδηθψλ θχθισλ, νη θαινί ξπζκνί αλάπηπμεο ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο πξνβιέπνληαλ λα εληζρχζνπλ ζεκαληηθά ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο, ε νπνία ππνινγίδνληαλ λα ζεκεηψζεη ξπζκνχο 4,6% θαη 5,8% θαηά ην 2007 θαη 2008 αληίζηνηρα.[33], [39] 4.2 ΚΑΣΑΚΔΤΔ Ρωζία Ο ηνκέαο ησλ θαηαζθεπψλ ηδησηηθνπνηήζεθε ζηηο αξρέο ηνπ 90. Ωζηφζν, έθηνηε ν ξπζκφο ησλ επελδχζεσλ ζε θαηνηθίεο, βηνκεραληθά ζπγθξνηήκαηα ή άιια ζρέδηα κεγάιεο θιίκαθαο είλαη πνιχ ρακειφο. Ζ θπβέξλεζε πινπνηεί έλα επξχ πξφγξακκα θαηαζθεπήο νηθηψλ κέζσ ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ 30% ηνπ θφζηνπο. Ζ Μφζρα θαη ε Αγ. Πεηξνχπνιε ζπγθεληξψλνπλ ην κεγαιχηεξν θνκκάηη ησλ θαηαζθεπαζηηθψλ εξγαζηψλ ηεο ρψξαο. Ζ Μφζρα θαη ε επξχηεξε πεξηνρή ηεο 26

27 αληηζηνηρνχλ ζην 25% ηεο εζληθήο θαηαζθεπαζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Δθηηκάηαη φηη εηεζίσο πξνζηίζεληαη ζηελ αγνξά η.κ. λέσλ ρψξσλ γξαθείσλ. Σν 2005 ππνινγίδεηαη φηη ππήξραλ δηαζέζηκα 4,6 εθ. η.κ. γξαθείσλ Α θαη Β θαηεγνξίαο, ηα νπνία φκσο αθφκε ππνιείπνληαη ηεο δήηεζεο. Σα ελνίθηα ησλ γξαθείσλ Α θαη Β θαηεγνξίαο μεπεξλνχλ ηα $700/η.κ. εηεζίσο, πεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο, φρη φκσο ηνπ ΦΠΑ. Απηφ θαζηζηά ηελ Μφζρα ηελ 5ε αθξηβφηεξε πφιε ηνπ θφζκνπ. Παξ φι απηά, ε αγνξά δελ ζεσξείηαη αθφκε ψξηκε θαη ππάξρνπλ πνιιά πεξηζψξηα αλάπηπμεο. Ο ξπζκφο αλφδνπ ηεο αγνξάο θαηνηθηψλ έθζαζε ην 50% ην Ζ Οκνζπνλδηαθή Τπεξεζία Καηαζθεπψλ ζρεδηάδεη ηνλ δηπιαζηαζκφ ηνπ φγθνπ ησλ λέσλ θαηνηθηψλ ζε 80 εθ. η.κ. εηεζίσο έσο ην Ο λένο Κψδηθαο Γεο (Οθη. 2001) ζεζπίδεη ζε νκνζπνλδηαθφ επίπεδν ηελ αξρή ηεο αηνκηθήο ηδηνθηεζίαο γεο γηα αζηηθή θαη εκπνξηθή ρξήζε δίλνληαο ηέινο ζηελ ηεξάζηηα αβεβαηφηεηα ησλ πξνεγνπκέλσλ εηψλ. Έσο ηφηε, πνιιέο εηαηξείεο εμαζθάιηδαλ καθξνρξφληα ζπκθσλεηηθά κηζζψζεσο αληί γηα ηίηινπο ηδηνθηεζίαο. Αλακέλεηαη φηη ν Νφκνο απηφο ζα επηηξέςεη ηελ αλάπηπμε κίαο ιεηηνπξγηθήο αγνξάο γεο, φπνπ ζα είλαη δπλαηή ε αγνξά, κίζζσζε ή ελερπξίαζή ηεο. Παξ φια απηά ζα ζπλερίζνπλ λα ππάξρνπλ δηάθνξα πξνβιήκαηα, ηδίσο ζε φ,ηη αθνξά ηελ θαηνρχξσζε ησλ ηίηισλ ηδηνθηεζίαο, ηελ θνξνινγία θαη ηελ εγγξαθή ππνζήθεο. Σνλ Αχγνπζην 2006 έιεμε ε καθξφρξνλε δηαθσλία κεηαμχ ηνπ Γήκνπ ηεο Μφζραο θαη ηεο Οκνζπνλδηαθήο Κπβέξλεζεο, ζρεηηθψο κε ην ζε πνηφλ απφ ηνπο δχν αλήθνπλ εθαηνληάδεο αθίλεηα εληφο ησλ νξίσλ ηνπ Γήκνπ. Ζ ζπκθσλία πνπ επεηεχρζε αλακέλεηαη λα εληζρχζεη ην θαηαζθεπαζηηθφ έξγν θαζψο ε αβεβαηφηεηα ιεηηνπξγνχζε έσο ηψξα αλαζηαιηηθά. [8] Οπθξαλία Ο θιάδνο ησλ θαηαζθεπψλ, ν νπνίνο ππήξμε ζεκαληηθφ ζηήξηγκα ηεο αλαπηπμηαθήο δπλακηθήο ηεο Οπθξαλίαο γηα ρξφληα, αληηκεηψπηζε ζνβαξέο δπζθνιίεο απφ ηα κέζα ηνπ 2008, θαζψο ε δήηεζε γηα θαηνηθίεο θαη επαγγεικαηηθνχο ρψξνπο κεηψζεθε ζεκαληηθά. Ζ θξίζε ζηνλ θαηαζθεπαζηηθφ θιάδν έθηαζε ζην απνθνξχθσκά ηεο ην 2009 κε ην πνζνζηφ ησλ νινθιεξσκέλσλ θαηαζθεπαζηηθψλ έξγσλ λα κεηψλεηαη ζε ζρέζε κε ην 2008 ζε 51,8% (κείσζε δξαζηεξηφηεηαο 48,2%) ζε ζπλέρεηα ηεο κηθξφηεξεο κελ, ζεκαληηθήο δε, κείσζεο 15,8% πνπ ζεκεηψζεθε θαηά ην Ζ κείσζε απηή ζπλέηεηλε ζε κηα πεξαηηέξσ νξζνινγηθνπνίεζε ησλ ηηκψλ ζηελ αγνξά αθηλήησλ ην 2009, ε νπνία μεθίλεζε απφ ην 2008, θαηέζηεζε φκσο δχζθνιν θαη αζχκθνξν γηα πνιιέο θαηαζθεπαζηηθέο εηαηξείεο λα νινθιεξψζνπλ νξηζκέλα έξγα ηνπο. 27

28 χκθσλα κε ην Τπνπξγείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο θαη Καηαζθεπψλ, θαηαζθεπαζηηθέο εηαηξείεο εθθαζαξίζηεθαλ ζηελ Οπθξαλία ην 2009 θαη πεξίπνπ εξγαδφκελνη απνιχζεθαλ. Σελ 1ε Ηαλνπαξίνπ 2010 ήηαλ αθφκε εγγεγξακκέλεο πεξίπνπ εηαηξείεο ζηνλ ηνκέα ησλ θαηαζθεπψλ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ 544 θξαηηθψλ εηαηξεηψλ.[11] Ρνπκαλία O ηνκέαο ησλ θαηαζθεπψλ απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα ηεο ηζρπξήο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ηεο Ρνπκαλίαο θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα. Ζ ζπλνιηθή αμία ησλ θαηαζθεπψλ κέζα ζην 2006 αλήιζε ζχκθσλα κε ηηο πξψηεο εθηηκήζεηο ηεο Έλσζεο ησλ Καηαζθεπαζηψλ ηεο Ρνπκαλίαο ARACO ζηα 7,8 δηζ. έλαληη 6,0 δηζ. εληφο ηνπ Απηφ ζεκαίλεη φηη ν ξπζκφο αχμεζεο ζηνλ ηνκέα ησλ θαηαζθεπψλ αλήιζε κέζα ζην 2006, έλαληη ηνπ 2005, ζην 30% θαη ζπλέβαιε ζεκαληηθά ζηελ επίηεπμε ελφο πςεινχ ξπζκνχ αχμεζεο ηνπ ΑΔΠ. Ζ ζπκκεηνρή ηνπ ηνκέα ησλ θαηαζθεπψλ ζην ΑΔΠ αλήιζε εληφο ηνπ 2006 ζηα 7,0% έλαληη 6,5 % ηνπ πξνεγνπκέλνπ έηνπο. Απφ ην γ ηξίκελν ηνπ 2008 φκσο, ε αγνξά αθηλήησλ ζηελ Ρνπκαλία, πέξαλ ησλ αξλεηηθψλ ηάζεσλ δηεζλψο θαη ηεο δπζθνιφηεξεο πξφζβαζεο ζην δαλεηζκφ, παξνπζηάδεη πηψζε ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο, κεηά απφ καθξά πεξίνδν δηαξθνχο αλφδνπ ησλ ηηκψλ ηεο γεο θαη ησλ θαηαζθεπψλ, πνπ φπσο πνιινί εθηηκνχλ πξέπεη λα επαλέιζνπλ ζε επίπεδα εγγχηεξα ζηελ πξαγκαηηθφηεηα. Έηζη, νη αγνξαπσιεζίεο αθηλήησλ ζηε πεξηνρή ηνπ Βνπθνπξεζηίνπ θαηά ην γ ηξίκελν ηνπ έηνπο αλήιζαλ ζε 100 εθ. Δπξψ, απφ 303 εθ. Δπξψ ην αληίζηνηρν δηάζηεκα ηνπ Σα πξνβιήκαηα ζρεηηθά κε ηηο δηεζλείο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο επεξέαζαλ θαη ηνλ θιάδν ησλ θαηαζθεπψλ. Έηζη, ζε αληίζεζε κε ην 2008, πνπ ην ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελν ηκήκα ήηαλ θαηαζθεπέο πέξαλ θαηνηθηψλ, ζηε γεληθφηεξε χθεζε πνπ παξαηεξείηαη ην 2009 ζε ππνδνκέο, κφλν ε θαηαζθεπή θαηνηθηψλ δηαηεξήζεθε ζε θαιά επίπεδα. Δθθξεκεί ε κείσζε ηνπ ειιείκκαηνο πξνυπνινγηζκνχ ζε -5,9% κε απνηέιεζκα ηα ρακειφηεξα επίπεδα άκεζσλ επελδχζεσλ, ελψ κφλν ιίγα έξγα παξαδίδνληαη θαη πνιιά αθπξψλνληαη. Ζ θαηάζηαζε απηή έρεη επίζεο ζεκαληηθέο ζπλέπεηεο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ΑΔΠ, ε νπνία ζηεξίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηελ θαηαζθεπή. Σν ηκήκα σζηφζν πνπ ζπλέρηδε λα εμειίζζεηαη ην 2009 ήηαλ ηα έξγα πνιηηηθνχ κεραληθνχ, δεδνκέλνπ φηη ε θπβέξλεζε ήζειε λα μεπεξάζεη ην πξφβιεκα επελδχνληαο ζε ππνδνκέο πνπ ππνζηεξίδνληαη θαη απφ ηε δηάζεζε θνηλνηηθψλ θνλδπιίσλ, ελψ νη ηηκέο ησλ νηθνδνκηθψλ πιηθψλ είλαη ηδηαίηεξα ζπκθέξνπζεο. Πνιιέο απφ ηηο επηρνξεγήζεηο δηαηίζεληαη ζε έξγα νδνπνηίαο. 28

29 Έηζη, αχμεζε 2% θαηαγξάθεθε ζηελ παξαγσγή ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ ηνκέα ηεο Ρνπκαλίαο, θαηά ην επηέκβξην ηνπ 2009, έλαληη κείσζεο 1,1% πνπ παξαηεξήζεθε ηφζν ζηηο ρψξεο-κέιε ηεο ΔΔ φζν θαη ζηηο επξσπατθέο ρψξεο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε δψλε ηνπ επξψ, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Δπξσπατθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο. [18] Μνιδαβία Ζ αμία ησλ θαηαζθεπψλ πνπ έιαβαλ ρψξα ζηε Μνιδαβία εληφο ηνπ 2009 απφ θαηαζθεπαζηηθέο εηαηξείεο αλήιζε ζε MDL 3,843 δηζ. κεησκέλε θαηά -33,3%. Σν 85,8% επί ηνπ ζπλφινπ ησλ εξγαζηψλ ήηαλ ηδησηηθήο θχζεσο θαη ην 66,3% αθνξνχζε ζε λέεο θαηαζθεπέο. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ θαηαζθεπψλ (73,8%) έιαβε ρψξα ζηελ πξσηεχνπζα, Κηζηλάνπ.[14] Διιάδα ηελ ειιεληθή νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα, κε ζεκαληηθέο δηαξζξσηηθέο κεηαβνιέο ζηηο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα (λέν αζθαιηζηηθφ, εξγαζηαθφ θαη θνξνινγηθφ ζεζκηθφ πιαίζην), ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα (λέν αζθαιηζηηθφ, εξγαζηαθφ θαη κηζζνινγηθφ ζεζκηθφ πιαίζην, κεηαξξχζκηζε δεκφζηαο δηνίθεζεο - Καιιηθξάηεο), αιιά θαη κε δεκνζηνλνκηθνχο πεξηνξηζκνχο, είλαη ινγηθφ φηη νη εμειίμεηο ζηνλ θιάδν είλαη αθφκε πην αξλεηηθέο απφ φηη έμη κήλεο λσξίηεξα, ελψ νη πξννπηηθέο αθφκε πην δπζνίσλεο. ε απηφ ζπκβάιιεη θαη ε πνιχκελε θαζπζηέξεζε ζηελ αλαθνίλσζε ησλ αξρψλ γχξσ απφ ηηο νπνίεο ζα ζηεξηρζεί ην λέν ζεζκηθφ πιαίζην κειέηεο θαη παξαγσγήο δεκφζησλ ηερληθψλ έξγσλ, θαζπζηέξεζε πνπ επηδξά αξλεηηθά ζηηο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηνλ θιάδν. πλνπηηθά, θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ Α ηξηκήλνπ ηνπ 2010, θαηαγξάθεθαλ ηα εμήο: ν δείθηεο παξαγσγήο ζηηο θαηαζθεπέο εκθαλίδνληαλ κεησκέλνο θαηά 20% έλαληη ηνπ Α ηξηκήλνπ 2009, ιακβάλνληαο ηελ ρακειφηεξε ηηκή ησλ ηειεπηαίσλ 5 εηψλ, ε ζπλνιηθή απαζρφιεζε ζηνλ θιάδν ήηαλ κεησκέλε θαηά 7,4% έλαληη ηνπ Α ηξηκήλνπ 2009, ε ζπκκεηνρή ηνπ θιάδνπ ζηελ δεκηνπξγία ηνπ ΑΔΠ θαηέγξαςε ηελ ρακειφηεξε ηηκή ηεο ηα ηειεπηαία 12 έηε, κφιηο 3,9%, έλαληη 5,3% ηνπ Α ηξηκήλνπ ηνπ 2009, νη ζπλνιηθέο αθαζάξηζηεο επελδχζεηο ζε θαηαζθεπέο παξνπζίαζαλ κείσζε θαηά 24,8% έλαληη ηνπ Α ηξηκήλνπ 2009, ν δείθηεο παξαγσγήο έξγσλ πνιηηηθνχ κεραληθνχ (δεκφζηα έξγα) εκθάληζε κείσζε θαηά 22,4% έλαληη ηνπ Α ηξηκήλνπ ηνπ 2009, 29

30 ν δείθηεο παξαγσγήο νηθνδνκηθψλ έξγσλ (ηδησηηθά έξγα) εκθαληζε κείσζε θαηά 16,8% έλαληη ηνπ Α ηξηκήλνπ ηνπ 2009, ιακβάλνληαο ηελ ρακειφηεξε ηηκή ησλ ηειεπηαίσλ δέθα εηψλ.[15] Αδεξκπαϊηδάλ Ο ηνκέαο ησλ αθηλήησλ ππέζηε, σο έλαο απφ ηνπο πξψηνπο ηνκείο ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο ηνπ Αδεξκπατηδάλ, ηηο ζπλέπεηεο ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο. Παξά ην γεγνλφο φηη πξνέθπςε κεγάιε αχμεζε ησλ θαηαζθεπαζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (+60% ζε ζχγθξηζε κε ην 2007), κεγάιν ηκήκα ησλ αθηλήησλ παξέκεηλε αδηάζεην. Απφ ην ζπλνιηθφ απνηέιεζκα πνπ αληηζηνηρνχζε ζηνλ ηνκέα ησλ θαηαζθεπψλ θαη αλέξρνληαλ ζε 3,5 δηο. ΑΕΝ, ην 76% αθνξνχζε θαηαζθεπή λέσλ θηηξίσλ. Σν κεξίδην ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα αλήιζε ζε 2,6 δηο ΑΕΝ, πνπ αληηζηνηρεί ζην 75% πεξίπνπ ηνπ ζπλφινπ. Σν ππφινηπν πνζφ αληηπξνζψπεπε νηθνδνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Ζ επηθάλεηα πνπ πξννξίδνληαλ γηα θαηνηθίεο ζηε ρψξα ην 2008, ζχκθσλα κε ηα επίζεκα ζηνηρεία αλήιζε ζε η.κ, ζεκεηψλνληαο αχμεζε 8,6 ζε ζρέζε κε ην [27] Αξκελία Δηδηθφηεξα ζηνλ ηνκέα θαηαζθεπψλ ζεκαληηθφ κεξίδην θαηέρεη ε αλέγεξζε λέσλ θαηνηθηψλ ε νπνία θαη δεθαπιαζηάζζεθε ζηελ δηάξθεηα ηεο ρξνληθήο πεξηφδνπ έηζη ψζηε άλσ ησλ 2/3 ηνπ ηνκέα ησλ θαηαζθεπψλ λα απαξηίδεηαη απφ ρξεκαηνδνηήζεηο γηα ηελ θαηαζθεπή λέσλ θαηνηθηψλ απφ ηα λνηθνθπξηά. Ωο θπξίεο αηηίεο ηνπ ελ ιφγσ θαηλφκελνπ ζεσξνχληαη νη ρακειέο ρξεκαηνδνηήζεηο ηνπ ηνκέα ζηελ δεθαεηία ηνχ 90, νη νπνίεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ξαγδαία είζνδν μέλσλ θεθαιαίσλ απφ ηελ αξκεληθή δηαζπνξά θαη ηνπο κεηαλάζηεο κεηά ην 2001 νδήγεζαλ ζε θαηαθφξπθε αχμεζε ηεο δήηεζεο γηα ζηέγε. Οη θαηαζθεπέο εληφο ηνπ 2007 ζπλέβαιαλ απνθαζηζηηθά θαη ζηελ δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη νη επηρεηξήζεηο απνθφκηζαλ κεγάια θέξδε, φκσο ην θαηά πφζνλ νη θαηαζθεπέο κπνξνχλ επί καθξφλ λα δηαηεξήζνπλ ηελ νηθνλνκία ζε αλαπηπμηαθή πνξεία είλαη δηεζλψο ακθηζβεηήζηκν.[25] Βνπιγαξία Σα έξγα πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηε Βνπιγαξία δηαθξίλνληαη ζε νδηθά, ζηδεξνδξνκηθά, κεηαθνξψλ (ιηκάληα, αεξνδξφκηα), ελέξγεηαο, πεξηβάιινληνο θαη δηαρείξηζεο γεο (real estate). Οη πξψηεο πέληε θαηεγνξίεο ρξεκαηνδνηνχληαη ζηε Βνπιγαξία θπξίσο απφ ρξεκαηνδνηηθά πξνγξάκκαηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη 30

31 νξηζκέλα κε ζπκπξάμεηο δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα, ελψ ηα έξγα ηεο 6 εο θαηεγνξίαο είλαη θπξίσο ηδησηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο. Ο ηνκέαο ησλ θαηαζθεπψλ απνηεινχζε κέρξη ζήκεξα ηελ «αηκνκεραλή» ηεο νηθνλνκίαο ζηε Βνπιγαξία. χκθσλα κε πξνζσξηλά ζηνηρεία πνπ αλαθνίλσζε ε ζηαηηζηηθή ππεξεζία ηεο Βνπιγαξίαο ν θαηαζθεπαζηηθφο ηνκέαο ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2009 ζπξξηθλψζεθε θαηά 25,7% θπξίσο εμαηηίαο ηεο ππνρψξεζεο ηεο δξαζηεξηφηεηαο ζηνλ θιάδν θαηαζθεπήο θηηξίσλ θαηά 30,6% (έλαληη ππνρψξεζεο θαηά 15,3% ζηνλ θιάδν θαηαζθεπήο ινηπψλ έξγσλ). Ζ παξαπάλσ εμέιημε είλαη ελδεηθηηθή ηεο γεληθφηεξεο ηάζεο κεηαηφπηζεο ηεο πξνζνρήο ησλ επηρεηξεκαηηψλ ηνπ θιάδνπ πξνο ηελ θαηαζθεπή έξγσλ ππνδνκήο, ππνζηεξίδεη ε ζηαηηζηηθή ππεξεζία ηεο Βνπιγαξίαο. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ 10 πξψησλ κελψλ ηνπ 2009 ε ζπλνιηθή παξαγσγή ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ ηνκέα ππνρψξεζε θαηά 13% ζε ζχγθξηζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ Αληίζηνηρα, ε θαηαζθεπή θηηξίσλ ππνρψξεζε θαηά 17,7% (ζην 66% ηνπ ζπλφινπ), ελψ ε θαηαζθεπή ινηπψλ έξγσλ κεηψζεθε θαηά κφιηο 2,3%. [40] Γεωξγία εκαληηθή είλαη ε δξάζε δηεζλψλ Οξγαληζκψλ ζηελ εθηέιεζε έξγσλ ππνδνκήο ηεο Γεσξγίαο. Αλαπηπμηαθέο δξαζηεξηφηεηεο αλαπηχζζεη ν Οξγαληζκφο Millenium Challenge Georgia Fund πνπ πξνήιζε απφ ζπλεξγαζία ηεο Κπβέξλεζεο ηεο Γεσξγίαο κε ηνλ ακεξηθαληθφ νξγαληζκφ Millenium Challenge Corporation.Σν ηξέρνλ πξφγξακκα θαηαζθεπψλ πεξηιακβάλεη έξγα πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο, χδξεπζεο, απνρέηεπζεο, νδνπνηίαο θαη ελεξγεηαθά. Σν 2008 εηαηξεία ηνπ Αδεξκπατηδάλ ππέγξαςε ζπκθσλία κε ηνλ Οξγαληζκφ MCG γηα ηελ πξνκήζεηα ζσιήλσλ θαη θαηαζθεπαζηηθψλ πιηθψλ αμίαο 6,4 εθ. $, πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε έξγν απνθαηάζηαζεο ηνπ αγσγνχ θπζηθνχ αεξίνπ Βνξξά-Νφηνπ. Σν έξγν ηνπ αγσγνχ έρεη αλαιεθζεί απφ ηελ Gas and oil corporation of Georgia. Ζ θαηαζθεπή μεθίλεζε ην 2006, θαη ην θφζηνο εθηέιεζεο αλέξρεηαη ζε 44,5 εθ. $. Πξφζθαηα ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Αλνηθνδφκεζεο θαη Αλάπηπμεο απέθηεζε κεξίδην 21% ζηελ θαηαζθεπαζηηθή εηαηξεία Georgian Reconstruction and Development Company, έλαληη 15 εθ. $ θαη παξάιιεια ρνξήγεζε ζηελ εηαηξεία δάλεην 42,6 εθ. $ κε ζθνπφ ηελ αλαθαίληζε θαη ιεηηνπξγία δχν θηεξίσλ γξαθείσλ, ελφο εκπνξηθνχ θέληξνπ θαη ελφο ζηδεξνδξνκηθνχ ζηαζκνχ. Καηά ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Αλνηθνδφκεζεο θαη Αλάπηπμεο κειεηά ην ελδερφκελν ρξεκαηνδφηεζεο εθηέιεζεο έξγνπ χδξεπζεο. Σν 2007 ε Παγθφζκηα Σξάπεδα ελέθξηλε ρνξήγεζε καθξνπξφζεζκνπ δαλείνπ πξνο ηε Γεσξγία, χςνπο 35 εθαη. δνιιαξίσλ γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ δεχηεξνπ 31

32 απηνθηλεηνδξφκνπ πξνζαλαηνιηζκνχ Αλαηνιήο Γχζεο απφ ηελ Σηθιίδα ζην Rikoti, θαζψο θαη εθαξκνγή πξνγξακκάησλ νδηθήο αζθάιεηαο. ηελ πφιε ηεο Σηθιίδαο πνπ θαηνηθεί ην ¼ ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Γεσξγίαο, παξαηεξείηαη κεγάιεο έθηαζεο θαηαζθεπαζηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ πεξηιακβάλεη, αλέγεξζε εκπνξηθψλ θέληξσλ, νηθηζηηθψλ ζπγθξνηεκάησλ θαη μελνδνρείσλ, πιαθνζηξψζεηο πεδνδξνκίσλ θαη εξγαζίεο δηακφξθσζεο πεξηβάιινληνο ρψξνπ. [27] Σνπξθία Ο ηνκέαο ησλ θαηαζθεπψλ είλαη εμαηξεηηθά ζεκαληηθφο γηα ηελ ηνπξθηθή νηθνλνκία, θαζψο θαηαιακβάλεη ηελ ηξίηε, ζε ζεηξά ζπνπδαηφηεηαο, ζέζε κεηά ηνπο θιάδνπο ησλ ηξνθίκσλ θαη ηεο θισζηνυθαληνπξγίαο. Με ηελ χθεζε ησλ αξρψλ ηνπ 2000, ε αλάπηπμε ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ ηνκέα πεξηνξίζζεθε αηζζεηά (- 5,8% θαηά ην 2001, - 6,3% ην 2002 θαη - 9,3% ην 2003) κε άκεζν απνηέιεζκα ηελ ζπγθέληξσζή ηνπ ζε ιηγφηεξεο θαη κεγαιχηεξεο επηρεηξήζεηο. Απφ ην 2004 φκσο θαη κεηά, ν θιάδνο αλαπηχζζεηαη κε ξπζκνχο πάλσ απφ 20% (21,5% ην 2005 θαη 26% ην 2006) θαη ζπκκεηέρεη πιένλ άκεζα, κε πνζνζηφ 6% ζην ΑΔΠ ηεο ρψξαο, ελψ εθηηκάηαη φηη ε ζπλεηζθνξά ηνπ αλέξρεηαη νπζηαζηηθά ζην 30%, εάλ ζπλππνινγηζζνχλ θαη νη 200 παξάιιεινη βνεζεηηθνί θιάδνη παξαγσγήο δνκηθψλ πιηθψλ θαη πξνζθνξάο ππεξεζηψλ. πλνιηθά, νη θιάδνη ησλ θαηαζθεπψλ θαη ησλ δνκηθψλ πιηθψλ πξνζθέξνπλ παξαδνζηαθά ηηο πεξηζζφηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο ζηελ ρψξα. Καηά ζπλέπεηα, θξίλεηαη ηδηαίηεξα επαίζζεηε, ε ιήςε νπνησλδήπνηε πνιηηηθψλ απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ηηο θαηαζθεπέο, ηα δεκφζηα έξγα, ηα έξγα βαζηθψλ ππνδνκψλ, ην θαζεζηψο δαλεηνδφηεζεο, επηηνθίσλ θιπ., δεδνκέλνπ ηνπ φηη επεξεάδεηαη άκεζα ε δηακφξθσζε ζεκαληηθψλ καθξννηθνλνκηθψλ κεγεζψλ, φπσο ηεο αλάπηπμεο ηνπ ΑΔΠ, ηνπ πνζνζηνχ αλεξγίαο θ.α. [41] 5. ΣΡΙΣΟΓΔΝΗ ΣΟΜΔΑ 5.1 ΔΜΠΟΡΙΟ Ρωζία Δπί ζνβηεηηθνχ θαζεζηψηνο, ε νηθνλνκία βαζηδφηαλ ζηελ παξαγσγή θαη φρη ζηελ θαηαλάισζε. Καηά ζπλέπεηα, ν θαηαλαισηήο ήηαλ παξακειεκέλνο κε ζπρλέο ειιείςεηο ζηελ αγνξά, καθξηέο νπξέο γηα βαζηθά αγαζά θαη θαθήο πνηφηεηνο πξντφληα θαη ππεξεζίεο. ε θάζε θνκκάηη ηεο αγνξάο δξαζηεξηνπνηνχληαλ θξαηηθά κνλνπψιηα, ελψ 32

33 ηα θελά θαιχπηνληαλ απφ αλεπίζεκε ηδησηηθή δξαζηεξηφηεηα. Ωζηφζν, επεηδή ηα θαηαζηήκαηα ήηαλ ζρεηηθψο κηθξνχ κεγέζνπο θαη δελ απαηηνχζαλ πςειά θεθάιαηα, ήηαλ ηα πξψηα πνπ πέξαζαλ ζε ηδησηηθφ έιεγρν. Απφ απηφλ ηνλ ηνκέα μεθίλεζε ε ίδξπζε ησλ λέσλ εηαηξεηψλ. Ζ άλνδνο ησλ αηνκηθψλ εηζνδεκάησλ ηα ηειεπηαία ρξφληα, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ γνεηεία πνπ αζθνχζαλ ηα μέλα εκπνξηθά ζήκαηα, ηελ ζηηγκή κάιηζηα πνπ ηα αληίζηνηρα ξσζηθά είραλ θαηαξξεχζεη, νδήγεζαλ ζε κεγάιε αχμεζε ησλ εηζαγσγψλ θαηαλαισηηθψλ εηδψλ θαη ηαρεία άλνδν ηνπ ιηαληθνχ εκπνξίνπ. Ο ηνκέαο είλαη έλαο απφ ηνπο ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελνπο ηεο ξσζηθήο νηθνλνκίαο, κε κέζε εηήζηα άλνδν ηεο ηάμεο ηνπ 11% ηελ πεξίνδν Σν χςνο πσιήζεσλ ην 2006 αλήιζε ζε $318 δηο. ή πνζνζηφ 32% επί ηνπ ΑΔΠ. Ζ εμάπισζε δπηηθνχ ηχπνπ πνιπθαηαζηεκάησλ θαη εκπνξηθψλ θέληξσλ είλαη θαλεξή ζηηο κεγάιεο πφιεηο. Δηαηξείεο φπσο ε ΗΚΔΑ (νπεδία), Ramstore (Σνπξθία), Metro (Γεξκαλία) έρνπλ πιένλ θαζηεξσζεί. Παξά ηελ εμάπισζε φκσο, ε Μφζρα έρεη κφλνλ 45 η.κ. εκπνξηθψλ θέληξσλ αλά 1000 θαηνίθνπο ζε ζχγθξηζε κε 150η.κ. ζηελ δπηηθή Δπξψπε. Πάλησο, είλαη ζαθέο φηη απηή ε ζχγρξνλε κνξθή ιηαληθνχ εκπνξίνπ ζα ζπλερίζεη λα ζηεξεί κεξίδην αγνξάο απφ ηηο παξαδνζηαθέο αγνξέο πνπ ππάξρνπλ δηάζπαξηεο ζηηο κεγάιεο ξσζηθέο πφιεηο. [3] Σν Δκπνξηθφ Ηζνδχγην ηεο Ρσζίαο παξέκεηλε ζεηηθφ θαηά ην ελλεάκελν 2009 κε πιεφλαζκα 91,640 δηο. $, ήηνη θαηά 76,9 δηο $ ιηγφηεξν απφ ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ Πην ζπγθεθξηκέλα ν φγθνο ηνπ εμσηεξηθνχ εκπνξίνπ έθζαζε θαηά ηελ ππφ εμέηαζε πεξίνδν ηα 321,4 δηο $ κεησκέλνο θαηά 43,85% έλαληη ηνπ ηδίνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο ην2008. Οη Ρσζηθέο εμαγσγέο θαηά ην ελλεάκελν 2009 έθζαζαλ ηα 206,5 δηο. $ θαη ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν δηάζηεκα ηνπ 2008 κεηψζεθαλ θαηά 44,26%. Παξάιιεια νη εηζαγσγέο ηεο Ρσζηθήο Οκνζπνλδίαο θαηά ην ίδην δηάζηεκα κεηψζεθαλ θαηά 43,11% ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν δηάζηεκα ηνπ 2008 θαη πεξηνξίζζεθαλ ζηα 114,8δηο [19] Οπθξαλία Οη κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ κεηψζεθαλ, ην 2009, θαηά -21,9% ζε 695,7 εθαη. ηφλνπο. Ζ ζεκαληηθφηεξε κείσζε απφ πιεπξάο ζπκκεηνρήο ζην ζχλνιν ζεκεηψζεθε ζηηο ζηδεξνδξνκηθέο κεηαθνξέο κε πνζνζηφ -21,5% ζε 391,2 εθαη. ηφλνπο. Όζνλ αθνξά ζηηο επηβαηηθέο κεηαθνξέο, ε κείσζε αλήιζε ζε -12,7% ζε 7,27 δηζ. επηβηβάζεηο. Ζ ζεκαληηθφηεξε κείσζε απφ πιεπξάο ζπκκεηνρήο ζην ζχλνιν ζεκεηψζεθε ζηηο νδηθέο κεηαθνξέο κε πνζνζηφ -8,2% ζε 4 δηζ. επηβηβάζεηο. 33

34 Οη εηζξνέο απφ ηηο ηαρπδξνκηθέο θαη ηηο ηειεπηθνηλσληαθέο ππεξεζίεο κεηψζεθαλ ζε αμία θαηά -3% ζε UAH 46,3 δηζ. κε ζεκαληηθφηεξε απφ πιεπξάο ζπκκεηνρήο ηε κείσζε πνπ ζεκεηψζεθε ζηελ θηλεηή ηειεθσλία θαηά -3,9% ζε UAH 28,5 δηζ. Σν 2009, ν θχθινο εξγαζηψλ ηνπ ιηαληθνχ εκπνξίνπ (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ ιηαληθνχ εκπνξίνπ απφ επηρεηξήζεηο, θπζηθά πξφζσπα θαη εθηηκψκελεο πσιήζεηο αγαζψλ ζηηο αγνξέο) ζηελ Οπθξαλία αλήιζε ζε UAH 442,8 δηζ. κεησκέλνο θαηά -16,6%. Ο ζπλδπαζκέλνο θχθινο εξγαζηψλ κφλν ησλ επηρεηξήζεσλ ιηαληθνχ εκπνξίνπ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ εζηίαζεο αλήιζε ζε UAH 229,9 δηζ. κεησκέλνο θαηά -20,6%. [11] Ρνπκαλία ε φηη αθνξά ην εμσηεξηθφ εκπφξην ηεο Ρνπκαλίαο θαηά ην α εμάκελν 2007, νη κελ ξνπκαληθέο εηζαγσγέο ζεκείσζαλ αχμεζε θαηά 28,9% 18,53 δηζ. ην 2006 ζε 23,87 δηζ. ην 2007, νη δε εμαγσγέο ζεκείσζαλ επίζεο αχμεζε θαηά 11,35% απφ 12,68 δηζ. ην 2006 ζε 14,12 δηζ. ην ην ίδην δηάζηεκα, ν φγθνο ηνπ ξνπκαληθνχ εμσηεξηθνχ εκπνξίνπ ζεκείσζε άλνδν θαηά 21,7%, απφ 31,20 δηζ. ην 2006 ζε 37,99 δηζ. ην Σν εκπνξηθφ έιιεηκκα ηεο Ρνπκαλίαο ζην πξψην εμάκελν ηνπ 2007 ζεκείσζε αχμεζε θαηά 66,8%, απφ 5,85 δηζ. ην 2006 ζε 9,76 δηζ. ην Γεδνκέλνπ φηη ν ξπζκφο αχμεζεο ησλ εηζαγσγψλ είλαη ηζρπξφηεξνο ηνπ αξηζκνχ αχμεζεο ησλ εμαγσγψλ ην έιιεηκκα ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ ηεο Ρνπκαλίαο δηεπξχλεηαη φπσο θαη ην έιιεηκκα ηνπ ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ. [52] Μνιδαβία Σν 2009, ν φγθνο ηνπ ιηαλεκπνξίνπ κεηψζεθε θαηά 4,4% γηα ην 2009, ζε MDL 19,925 δηζ. θπξίσο ιφγσ ηεο κείσζεο ησλ πσιήζεσλ εκπνξεπκάησλ εθηφο ηξνθίκσλ (-9,6%). Οη πσιήζεηο ησλ ηξνθίκσλ απμήζεθαλ θαηά 5,1%. H αμία ησλ παξαζρεζεηζψλ ζην θνηλφ ππεξεζηψλ απμήζεθε θαηά 2,6%, θαηά ην 2009, ζε MDL 12,262 δηζ. [6] Διιάδα Γηαρξνληθά ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία, φπσο θαη ζε φιεο ηηο νηθνλνκίεο, παξαηεξείηαη κηα αχμεζε ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα, (ησλ ππεξεζηψλ, ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα θαζψο επίζεο θαη ησλ ηξαπεδψλ) εηο βάξνο ηνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα. Έλα κεγάιν ηκήκα ηεο αχμεζεο ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα ζηελ Διιάδα νθείιεηαη ζηε ξαγδαία αχμεζε ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα θαζψο επίζεο θαη ζηνλ ηνπξηζκφ. Ζ Διιάδα έρεη κηα θαη εμνρήλ εμσζηξεθή νηθνλνκία. Ζ ζπλνιηθή αμία ησλ εκπνξηθψλ ζπλαιιαγψλ ηεο ρψξαο έθζαζε, ην έηνο 2007, ζηα εθ. Δπξψ, θαηαγξάθνληαο κία αχμεζε 8,1% ζε ζρέζε κε ην Ζ αχμεζε απηή, σζηφζν, 34

35 αληαλαθιά θπξίσο ηνλ ηδηαίηεξα πςειφ ξπζκφ αχμεζεο ησλ εηζαγσγψλ θαη δεπηεξεπφλησο ηελ κέηξηα άλνδν πνπ ζεκείσζαλ νη εμαγσγέο, δεκηνπξγψληαο έηζη έλα ζεκαληηθφ εκπνξηθφ έιιεηκκα, ην νπνίν ζπλερψο δηεπξχλεηαη.[20] Αδεξκπαϊηδάλ Σν εκπνξηθφ ηζνδχγην ηνπ Αδεξκπατηδάλ νθείιεη πνιιά ζηηο εμαγσγέο πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ. Ζ ρψξα αθφκα εμάγεη ρεκηθά θαη πεηξνρεκηθά πξντφληα, εμνπιηζκφ δηπιηζηεξίσλ, πθάζκαηα θαζψο θαη γεσξγηθά πξντφληα (βακβάθη, ιαραληθά, θξνχηα θαη θαπλφ). Οη ρψξεο πνπ δέρνληαη ηα εμαγψγηκα πξντφληα ηνπ Αδεξκπατηδάλ είλαη σο επί ην πιείζηνλ είλαη ε Ρσζία θαη ε Δπξσπατθή Έλσζε. Σα πξντφληα πνπ εηζάγεη ην Αδεξκπατηδάλ είλαη κεραληθφο εμνπιηζκφο, ειεθηξηθέο ζπζθεπέο θαη πθάζκαηα. Σα πξντφληα απηά πξνέξρνληαη σο επί ην πιείζηνλ απφ ηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. [34] Αξκελία Οη εμαγσγέο ηεο ρψξαο πνπ εκθάληζαλ ζεκαληηθή πζηέξεζε θαηά ην 2006, ιφγσ αθ ελφο, ηεο κεησκέλεο δηεζλψο δήηεζεο γηα δηακάληηα θαη πνιχηηκνπο ιίζνπο θαη αθ εηέξνπ, ιφγσ ησλ επηπηψζεσλ πνπ είρε ζηηο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο ηεο ρψξαο κε ην εμσηεξηθφ, ε παξαηεηακέλε θξίζε ζηηο ζρέζεηο Γεσξγίαο-Ρσζίαο, έδεημαλ θάπνηα ζεκάδηα αλάθακςεο θαηά ην 2007, πάληα φκσο κε ζεκαληηθή δηαθνξά έλαληη ησλ εηζαγσγψλ ζηε ρψξα απφ ην εμσηεξηθφ. Έηζη ηελ ίδηα πεξίνδν ην εκπνξηθφ έιιεηκκα ηεο ρψξαο αλήιζε ζε εθαη.$ ήηνη ην 22%.ηνπ ΑΔΠ ηεο ρψξαο. Ο θχξηνο φγθνο ησλ ιηαληθψλ πσιήζεσλ πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ησλ ππαίζξησλ αγνξψλ, πνπ θαηά θαλφλα δελ είλαη εληαίεο, θαζψο αιινχ εδξεχεη ε αγνξά θξνχησλ ιαραληθψλ, αιινχ ησλ θξεάησλ, αιινχ ησλ εηδψλ απηνθηλήηνπ, αιινχ ησλ ελδπκάησλ θιπ. ζε απηέο, ηα καγαδηά είλαη νη ππαίζξηνη πάγθνη, είηε ειαθξέο κεηαιιηθέο θαηαζθεπέο, ζηνπο νπνίνπο εθηίζεληαη ηα πξνο πψιεζε αγαζά. Σα ηειεπηαία ρξφληα πξαγκαηνπνηήζεθαλ εληππσζηαθέο βειηηψζεηο θαη αιιαγέο ζηνλ ηνκέα, θαζψο γηα ηηο πεξηζζφηεξεο απφ ηηο ππάξρνπζεο αγνξέο, δεκηνπξγήζεθαλ θηίξηα θαη ζηεγαζκέλνη ρψξνη ζηα νπνία θαη εγθαηαζηάζεθαλ νη επηρεηξήζεηο, ελψ παξάιιεια άξρηζαλ λα ιεηηνπξγνχλ θαη ζχγρξνλα Δκπνξηθά Κέληξα. [25] Βνπιγαξία Σν εμσηεξηθφ εκπφξην ήηαλ θξαηηθφ κνλνπψιην ηνπ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθνχ Δκπνξίνπ κέρξη ην Πξηλ απφ ηνλ Γεχηεξν Παγθφζκην Πφιεκν, ην 90% ησλ εμαγσγψλ απνηεινχληαλ απφ γεσξγηθά πξντφληα, ελψ εηζάγνληαλ ζε κεγάιεο πνζφηεηεο θπξίσο ηξφθηκα, κεραλήκαηα, επεμεξγαζκέλα θαηαλαισηηθά αγαζά, θαχζηκα 35

36 θαη πξψηεο χιεο. Σν 2000, νη θχξηεο εμαγωγέο ήηαλ: ελδπκαζία 14,6%, πξντφληα δηχιηζεο πεηξειαίνπ 11,2%, ρεκηθά πξντφληα 10,0%, κε ζηδεξνχρα κέηαιια 9,9%, κεραλήκαηα θαη εμνπιηζκφο 9,6%, αγξνηηθά πξντφληα, πνηά θαη θαπλφο 9,2%, ζίδεξνο θαη ράιπβαο 7,9%. Οη θπξηφηεξεο εηζαγωγέο ήηαλ αξγφ πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην, πεηξέιαην θίλεζεο, ηα θισζηνυθαληνπξγηθά πξντφληα, θαζψο θαη κεραλήκαηα θαη εμνπιηζκφο. Ζ γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ εκπνξηθψλ ζπλαιιαγψλ έρεη αιιάμεη ξηδηθά δχν θνξέο: απφ ηνλ Γεχηεξν Παγθφζκην Πφιεκν θαη ηελ θαηάξξεπζε ηνπ ζνβηεηηθνχ κπινθ. Δλψ πξηλ απφ ηνλ πφιεκν ε Βνπιγαξία δηαπξαγκαηεπφηαλ θπξίσο κε ηηο ρψξεο ηεο Γπηηθήο θαη Κεληξηθήο Δπξψπεο, κεηά ηνλ πφιεκν, ζηξάθεθε ζρεδφλ εμ νινθιήξνπ ζηηο ρψξεο ηνπ θνκκνπληζηηθνχ ζπλαζπηζκνχ. Σν 1991, 49,8% ηνπ ζπλφινπ ησλ εμαγσγψλ πξννξηδφηαλ γηα ηελ πξψελ νβηεηηθή Έλσζε θαη 43,2% ηνπ ζπλφινπ ησλ εηζαγσγψλ εμαθνινπζνχζε λα πξνέξρεηαη απφ ηελ πξψελ νβηεηηθή Έλσζε. [38] Γεωξγία χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο Δζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ηεο Γεσξγίαο, ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο έρεη επηδεηλσζεί θαηά ην ηξέρνλ έηνο ελψ έρνπλ κεησζεί ζεκαληηθά νη άκεζεο μέλεο επελδχζεηο. Δλ ηνχηνηο ε ρψξα είρε παξνπζηάζεη πςεινχο ξπζκνχο αλάπηπμεο θαηά ην πξφζθαην παξειζφλ: 9,4% γηα ην 2006 θαη 12 % γηα ην 2007, ελψ κεηψλεηαη ζην 2% ην 2008 ιφγσ ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκηθήο χθεζεο αιιά θαη ηεο πνιεκηθήο ζχξξαμεο κε ηελ Ρσζία ηνλ Αχγνπζην ηνπ Σν ίδην ζπλέβε θαη κε ηελ εηζξνή άκεζσλ μέλσλ επελδχζεσλ ζηε Γεσξγία, φπνπ ελψ ππήξρε κία ζεκαληηθή εηήζηα αχμεζε ηα πξνεγνχκελα ρξφληα, παξαηεξείηαη κεγάιε κείσζε απφ ην πεξαζκέλν έηνο. πγθεθξηκέλα, ε αμία ησλ άκεζσλ μέλσλ επελδχζεσλ ζηε Γεσξγία αλήιζε ζε 2,014 δηζ. δνιάξηα, ην 2008 ππήξμε κείσζε ζε 1,564 δηζ. δνιάξηα ελψ θαηά ην πξψην εμάκελν ηνπ 2009 ζε 226,1 εθαη. δνιάξηα. Ζ αμία ησλ εμαγσγψλ ηεο ρψξαο, θαηά ην πξψην ελλεάκελν ηνπ 2009 αλήιζε ζην πνζφ ησλ 826,5 εθαη. δνιάξηα ΖΠΑ ελψ ην ίδην δηάζηεκα νη εηζαγσγέο ήηαλ ηεο ηάμεσο ησλ 3,13 δηζ. δνιάξηα Σν δηάζηεκα Ηαλνπάξηνο επηέκβξηνο 2009, ην έιιεηκκα ζην εκπνξηθφ ηζνδχγην ηεο ρψξαο έθζαζε ηα 2,3 δηζεθ. δνιάξηα ΖΠΑ. [42] Σνπξθία Ζ αμία ησλ εμαγσγψλ αλήιζε ζηα 73,1 δηο.$ ην 2005, 83,5 δηο. $ ην 2006, 106 δηο. $ ην Οη θπξηφηεξεο εμαγσγέο είλαη ε έλδπζε θαη ηα θισζηνυθαληνπξγηθά, ν κεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο, ηα πξντφληα ζηδήξνπ θαη ράιπβα, ηα ειεθηξνληθά, ηα πεηξειαηνεηδή θαη ηα απηνθίλεηα. Όζν αθνξά ηηο εηζαγσγέο ε αμία ηνπο αλήιζε ζηα

37 δηο. $ ην 2005, 135,5 δηο.$ ην 2006 θαη 166 δηο. ην Οη θπξηφηεξεο εηζαγσγέο είλαη ηα πεηξειαηνεηδή, ν κεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο, ηα νρήκαηα, ηα ειεθηξνληθά, ν ζίδεξνο θαη ράιπβαο, ηα πιαζηηθά θαη ηα πνιχηηκα κέηαιια. πνπδαηφηεξνη εκπνξηθνί εηαίξνη είλαη ε Γεξκαλία, νη ΖΠΑ, ε Ηηαιία, ε Γαιιία, ε Ρσζία, ε Ηαπσλία, ε Κίλα, ε Οιιαλδία. Οη εμαγσγέο ηεο ρψξαο θαηά ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2007 ζεκείσζαλ αχμεζε θαηά 7,7% ζε ζρέζε κε ηνλ αληίζηνηρν κήλα ηνπ Με ηα ζηνηρεία απηά, νη ζπλνιηθέο εμαγσγέο αλήιζαλ, θαηά ην 2007 ζηα 105,9 δηο. $ ΖΠΑ. Καηά ην 2007, πνζνζηφ άλσ ηνπ 50% ησλ ηνπξθηθψλ εμαγσγψλ θαηεπζχλζεθαλ θαη πάιη, ζε δέθα (10) ρψξεο, ε θαηάηαμε ησλ νπνίσλ δελ δηαθέξεη απφ απηήλ ηνπ Έηζη, ηνπξθηθά πξντφληα αμίαο 57 δηο. $ ΖΠΑ θαηεπζχλζεθαλ θαηά ζεηξά πξνο Γεξκαλία, Ζλ. Βαζίιεην, Ηηαιία, Γαιιία, Ρσζία, Ηζπαλία, ΖΠΑ, Ρνπκαλία, Οιιαλδία, Ζ.Α. Δκηξάηα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη ηνπξθηθέο εηζαγσγέο γηα ην 2007, ήηαλ αμίαο 166,7 δηο. $ ΖΠΑ. [33], [29], [43] 5.2 ΣΟΤΡΙΜΟ Ρωζία Ο εηζεξρφκελνο ηνπξηζκφο ηεο Ρσζίαο πξνέξρεηαη ζε πνιχ κεγάιν πνζνζηφ απφ επξσπατθέο ρψξεο (θαηά 90%) θαη ηδηαίηεξα απφ ηηο ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο θαη Κεληξηθήο Δπξψπεο (ζε πνζνζηφ 78,1% ηνπ ζπλφινπ - έηνο 2007). Ζ Οπθξαλία θαη ην Καδαθζηάλ είλαη νη δχν θχξηεο πεγέο πξνέιεπζεο ηνπ εηζεξρφκελνπ ξσζηθνχ ηνπξηζκνχ. Ζ πξψηε κε πνζνζηφ 35% θαη ε δεχηεξε κε 10%. Απφ ηε βφξεηα Δπξψπε, ε Φηλιαλδία είλαη κηα ρψξα νη θάηνηθνη ηεο νπνίαο πξνηηκνχλ ηελ Ρσζία γηα ηνπξηζκφ. Ο εηζεξρφκελνο ηνπξηζκφο ζηε Ρσζία πξνζπνξίδεη εηεζίσο έλα πνζφ μέλνπ ζπλαιιάγκαηνο ίζνπ κε $7,5 εθ. πεξίπνπ. Αμηνπξφζεθην είλαη ην γεγνλφο φηη γηα ηνλ εμεξρφκελν απφ ηε Ρσζία ηνπξηζκφ δαπαλάηαη έλα πνζφ πεξίπνπ ίζνλ κε εθείλν πνπ ε ρψξα αληιεί απφ ηνλ εηζεξρφκελν ηνπξηζκφ.[21] Οπθξαλία Αληηζηνηρεί κφιηο ζην 1,3% ηνπ ΑΔΠ θαη ε Κπβέξλεζε έρεη ζέζεη ην πνιχ θηιφδνμν θαη φρη ξεαιηζηηθφ ζηφρν λα θζάζεη λα θαιχπηεη ην 10% ηνπ ΑΔΠ. Ζ Οπθξαλία ζπλδπάδεη σξαίν θιίκα, αλαπηπζζφκελε κεηαθνξηθή ππνδνκή, θαζψο θαη ζεκαληηθά κλεκεία ηζηνξηθήο, αξρηηεθηνληθήο θαη ζξεζθεπηηθήο αμίαο, δηαζέηνληαο ζεηξά αμηφινγσλ κνπζείσλ θαη ζέξεηξσλ. Ζ Οπθξαλία πιένλ θαηαηάζζεηαη 22ε ζην πίλαθα ησλ θπξηφηεξσλ ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ ηνπ Παγθνζκίνπ Οξγαληζκνχ Δκπνξίνπ. Αλαπηχζζνληαη, ηδηαίηεξα ηα ηειεπηαία ρξφληα ν ζξεζθεπηηθφο θαη ηαηξηθφο ηνπξηζκφο. 37

38 ρεηηθά κε ηελ επελδπηηθή δξαζηεξηφηεηα ζην θιάδν, παξαηεξείηαη ηδηαίηεξε δξαζηεξηφηεηα ζηε θαη εμνρή ηνπξηζηηθή πεξηνρή ηεο Κξηκαίαο (πνπ δέρεηαη εηεζίσο ην θχξην ξεχκα ησλ Ρψζσλ ηνπξηζηψλ), ζηελ νπνία ην 90% φισλ ησλ επελδχζεσλ (40 εθαη. δνιι. ΖΠΑ) έρνπλ γίλεη γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα.[11] Ρνπκαλία ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000 πιένλ, κεηά ην εκπφξην, ν ηνπξηζκφο θαζίζηαηαη σο ε δεχηεξε κεγαιχηεξε ζπληζηψζα ηνπ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ. Ο αξηζκφο ηνπξηζηψλ απμήζεθε απφ 4,8 εθαηνκκχξηα ην 2002 ζε 6,6 εθαηνκκχξηα ην Αληίζηνηρα, ηα έζνδα απμήζεθαλ απφ 400 εθαηνκκχξηα ην 2002 ζε 607 ην Ο ηνπξηζκφο ζηε Ρνπκαλία πξνζέιθπζε 400 εθαη. ζε επελδχζεηο ην 2005 θαη ην 2006 ε ρψξα ζπγθέληξσζε 20 εθαηνκκχξηα δηαλπθηεξεχζεηο απφ αιινδαπνχο επηζθέπηεο, έλα ξεθφξ φισλ ησλ επνρψλ. Σν 2006, ζηνλ εζσηεξηθφ θαη δηεζλή ηνπξηζκφ αληηζηνηρνχζε πεξίπνπ ην 4,8% ηνπ αθαζάξηζηνπ εγρψξηνπ πξντφληνο θαη ην 5,8% ηνπ ζπλφινπ ησλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο (πεξίπνπ κηζφ εθαηνκκχξην ζέζεηο εξγαζίαο). χκθσλα κε ην Παγθφζκην πκβνχιην Σαμηδίσλ θαη Σνπξηζκνχ, ε Ρνπκαλία είλαη ε ηέηαξηε ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελε ρψξα ζηνλ θφζκν φζνλ αθνξά ηελ ηαμηδησηηθή θαη ηνπξηζηηθή δήηεζε κε ζπλνιηθφ εηήζην δπλακηθφ αλάπηπμεο ηεο ηάμεο ηνπ 8% απφ ην [3],[22] Διιάδα Παξά ηα πξνβιήκαηα πνπ βηψλεη ν ειιεληθφο ηνπξηζκφο, εμαηηίαο θπξίσο ηεο δηεζλνχο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ηα επίζεκα ζηνηρεία, πνπ επεμεξγάζηεθε ν χλδεζκνο Διιεληθψλ Σνπξηζηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ, δείρλνπλ φηη παξακέλεη παγθφζκηα δχλακε. Ζ κηθξή Διιάδα, ινηπφλ, ην 2009 θαηέιαβε ηελ 15ε ζέζε παγθνζκίσο φζνλ αθνξά ηηο ηαμηδησηηθέο εηζπξάμεηο θαη ηε 16ε ζέζε ζηηο δηεζλείο αθίμεηο ηνπξηζηψλ, ελψ ζε επίπεδν αληαγσληζηηθφηεηαο βξίζθεηαη ζηελ 24 ζέζε. Σν εμαηξεηηθά ελζαξξπληηθφ απηφ γεγνλφο πξνθχπηεη κνινλφηη νη αθίμεηο κεηψζεθαλ θαηά 6,4% ην 2009 (14,9 εθαη. αθίμεηο), ελψ νη εηζπξάμεηο κεηψζεθαλ θαηά 10,6% (10,4 δηζ. επξψ). Δλ νιίγνηο, δειαδή, ν ειιεληθφο ηνπξηζκφο δηαηεξεί, παξά ηελ θξίζε, ηε δπλακηθή ηνπ θαη πείζεη φηη κπνξεί λα απνγεησζεί φηαλ ζα ππάξμεη αλάθακςε ηεο δηεζλνχο νηθνλνκίαο. Γη απηφ, ζα πξέπεη λα αμηνπνηεζεί ηψξα ε πεξίνδνο ηεο θξίζεο θαη λα δηακνξθσζεί κηα ξεαιηζηηθή ζηξαηεγηθή, πνπ ζα δψζεη ηε κεγάιε ψζεζε ηα επφκελα ρξφληα. Σα ππφινηπα ζηνηρεία γηα ηα κεγέζε ηνπ ειιεληθνχ ηνπξηζκνχ πέξπζη, απνδεηθλχνπλ ηελ θαζνξηζηηθή ζπκβνιή ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ νηθνλνκία θαη ζηελ απαζρφιεζε, θαζψο ε ζπκκεηνρή ηνπ ηνπξηζκνχ ζην ΑΔΠ ηεο ρψξαο αλήιζε ζην 15,2% θαη ζηελ απαζρφιεζε ζην 18,5% ( εξγαδφκελνη). Δθ ησλ πξαγκάησλ, ινηπφλ, ν 38

39 ηνπξηζκφο δηθαηνχηαη λα απαηηεί απφ ηελ πνιηηεία ηελ πξνζνρή θαη ηνλ ζεβαζκφ πνπ αξκφδνπλ ζηε δπλακηθή ηνπ. Άιισζηε, ε ζηήξημε ηνπ ηνπξηζκνχ ζα «ηξαβήμεη» φιε ηελ νηθνλνκία απφ ην ησξηλφ ηέικα, επαλαθέξνληαο ηελ ειπίδα ζηελ ειιεληθή θνηλσλία.[23] Αδεξκπαϊηδάλ Ο ηνπξηζηηθφο ηνκέαο ζην Αδεξκπατηδάλ δελ αληαπνθξίλεηαη νχηε ζηηο δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξεη ε κνξθνινγία ηεο ρψξαο νχηε ζηηο πξνζδνθίεο γηα ηελ αμηνπνίεζή ηνπο. Γελ ππάξρεη ζχγρξνλε μελνδνρεηαθή ππνδνκή ζηελ επαξρία αιιά νχηε θαη ζηελ πξσηεχνπζα. Ζ κνιπζκέλε ζάιαζζα δελ πξνζθέξεηαη γηα ηελ πξνζέιθπζε μέλσλ ηνπξηζηψλ, παξά ην γεγνλφο φηη ν ληφπηνο πιεζπζκφο, κε έρνληαο άιιε ιχζε, παξαζεξίδεη ζηηο αθηέο ηεο Καζπίαο Θάιαζζαο. Ζ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ δελ δηεπθνιχλεηαη, επίζεο, απφ ηηο ππάξρνπζεο ππνδνκέο, δεδνκέλνπ φηη ε πξφζβαζε ζηηο απνκαθξπζκέλεο, θπξίσο νξεηλέο πεξηνρέο, είλαη εμαηξεηηθά δχζθνιε. Με ηελ επέθηαζε θαη ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ νδηθνχ θαη ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ αλακέλεηαη λα πξνρσξήζεη θαη ε αλάπηπμε ησλ ηνπξηζηηθψλ ππνδνκψλ. ηελ θαηεχζπλζε απηή αλακέλεηαη λα βνεζήζεη θαη ε βειηίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ησλ αηφκσλ πνπ αζρνινχληαη κε ηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα ζηε ρψξα. [24] Βνπιγαξία Ο ηνπξηζκφο απνηέιεζε κηα ζεκαληηθή πεγή νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Σν 2008 επηζθέθηεθαλ ηε Βνπιγαξία 5,8 εθαη. ηνπξίζηεο, φπσο πεξηγξάθεηαη απφ ηνλ Παγθφζκην Οξγαληζκφ Σνπξηζκνχ. Οη ηνπξίζηεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ Διιάδα, ηε Ρνπκαλία θαη ηε Γεξκαλία αληηπξνζσπεχνπλ ην 40% ησλ επηζθεπηψλ. Ζ ρψξα έρεη ηζηνξηθέο πφιεηο θαη θσκνπφιεηο, παξαιίεο γηα ην θαινθαίξη, θαη ζέξεηξα πνπ ελδείθλπληαη γηα ζθη. Νέεο κνξθέο ηνπξηζκνχ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ εθδξνκψλ κε πνιηηηζηηθφ, ηζηνξηθφ θαη αξρηηεθηνληθφ ελδηαθέξνλ θαζψο ηνπ νηθνινγηθνχ ηνπξηζκνχ, δηεπξχλνπλ ην θάζκα ησλ εκπεηξηψλ γηα ηνπο επηζθέπηεο. [36] Δπηπιένλ, ε Βνπιγαξία είλαη γλσζηή ζην εμσηεξηθφ φρη κφλν γηα ηελ φκνξθε θχζε ηεο, αιιά θαη γηα ηνπο εηδηθνχο ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο ηεο ηαηξηθήο. Σα ηειεπηαία ρξφληα ζηε ρψξα άλνημαλ πνιιά ηδησηηθά ηαηξηθά θέληξα, πνπ πξνζθέξνπλ νινθιεξσκέλα παθέηα ηαηξηθψλ ππεξεζηψλ - απφ δηάθνξα είδε εμεηάζεσλ σο επεκβάζεηο πιαζηηθήο ρεηξνπξγηθήο. Απνδείρζεθε φηη ιφγσ ησλ ρακειφηεξσλ ηηκψλ ζηε Βνπιγαξία, πνιινί μέλνη απνθαζίδνπλ λα ζπλδπάζνπλ ην ρξήζηκν κε ην επράξηζην θαη λα επηζθεθηνχλ θάπνην βνπιγαξηθφ ζέξεηξν, ζεξαπεχνληαο ηα πξνβιήκαηα πγείαο ηνπο. Ο ηαηξηθόο ηνπξηζκόο 39

40 δηαδίδεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν φρη κφλν ζηε Βνπιγαξία, αιιά θαη ζ φιν ηνλ θφζκν. Σν 7% ησλ επηζθέςεσλ μέλσλ πνιηηψλ ην ίδην έηνο έγηλε κε ζθνπφ ηαηξηθφ ηνπξηζκφ. Γλσζηφ ζην εμσηεξηθφ είλαη ην λνζνθνκείν "Αγία νθία", πνπ βξίζθεηαη ζηε φθηα. Σν λνζνθνκείν δηαζέηεη Κέληξν κειινληηθψλ θαη παξφλησλ γνλέσλ θαη SPA θέληξν. Γηα ηηο θαιέο ζπλζήθεο πνπ πξνζθέξεη ζηνλ ηνκέα ηεο αλαπαξαγσγηθήο πγείαο, ην λνζνθνκείν απνηειεί πξνηηκφηεξν ηφπν ζεξαπείαο ζηεηξφηεηαο θαη ηνθεηνχ ηφζν γηα ηνπο Βνπιγάξνπο, φζν γηα ηνπο μέλνπο λνζειεπφκελνπο. Οη μέλνη πνπ επηζθέπηνληαη ηε Βνπιγαξία κε ζθνπφ ηαηξηθφ ηνπξηζκφ είλαη θπξίσο απφ ηηο γεηηνληθέο ρψξεο - FYROM, Διιάδα, Σνπξθία. Σν θαινθαίξη ην ελδηαθέξνλ κεγαιψλεη θαη ηφηε απμάλεηαη ν αξηζκφο ησλ επηζθεπηψλ απφ ηε Γεξκαλία, ηε Βξεηαλία, ηελ Ηζπαλία, ηηο ΖΠΑ, ηε Ρσζία. [44] Γεωξγία φηη αθνξά ην εηζεξρφκελν ηνπξηζηηθφ ξεχκα, νη αθίμεηο ζην Αεξνδξφκην ηεο Σηθιίδαο θαηά ην 2006 έθζαζαλ ηηο , έλαληη ην Οη επηζθέπηεο θπξίσο πξνέξρνληαη απφ ηελ Σνπξθία, ην Αδεξκπατηδάλ θαη ηελ Αξκελία. [27] Σνπξθία χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ηνπξθηθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο, ν ζπλνιηθφο αξηζκφο αθίμεσλ μέλσλ ζηε ρψξα θαηά ην 2006, αλήιζε ζηα 19,8 εθαη. άηνκα, εθ ησλ νπνίσλ απφ ηελ Διιάδα, γηα ηελ πεξίνδν δε Ηαλνπαξίνπ Ννεκβξίνπ 2007, έρνπλ θαηαγξαθεί αθίμεηο Διιήλσλ πνιηηψλ. [33] 6. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΑΝΑΛΤΗ SWOT Παξαθάησ ζα παξνπζηαζηνχλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εζσηεξηθνχ θαη εμσηεξηθνχ πεξηβάιινληνο (αλάιπζε SWOT) γηα ηελ Διιάδα ζε ζρέζε κε ηηο Παξεπμείληεο ρψξεο, πξνθεηκέλνπ λα αλαιπζνχλ ηα δπλαηά θαη ηα αδχλαηα ζεκεία,νη επθαηξίεο θαη νη απεηιέο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ρψξαο. ΓΤΝΑΣΑ ΗΜΔΙΑ Γεσπνιηηηθή ζέζε ζηνλ επξχηεξν νηθνλνκηθφ ρψξν ηεο ΝΑ Δπξψπεο εκαληηθφο θφκβνο κεηαθνξάο ελέξγεηαο (ειεθηξηθή ελέξγεηα, θπζηθφ αέξην, πεηξέιαην) εκαληηθή παξνπζία θαη επελδπηηθή δξαζηεξηφηεηα ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ ζηηο Παξεπμείληεο Υψξεο Μεγέζπλζε εκπνξηθψλ ζπλαιιαγψλ κε Παξεπμείληεο ρψξεο Αμηφινγνη ηνπξηζηηθνί πφξνη (πνιηηηζκφο, ηζηνξία, θπζηθνί πφξνη, θιπ) 40

41 ΑΓΤΝΑΜΙΔ ΔΤΚΑΙΡΙΔ Οηθνλνκηθή θξίζε-καηάζηαζε ειιεληθήο νηθνλνκίαο-τςειά ειιείκκαηα Ύθεζε βηνκεραληθήο, θαηαζθεπαζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο Τςειά πνζνζηά αλεξγίαο, πνπ πιήηηνπλ θπξίσο ηηο γπλαίθεο, ηνπο λένπο θαη ηνπο καθξνρξφληα άλεξγνπο Απνπζία μέλσλ άκεζσλ επελδχζεσλ Δγγχηεηα ζε Βαιθάληα θαη Παξεπμείληα δψλε δψλε κεγάισλ αιιαγψλ θαη πξννπηηθψλ Άλνδνο βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη απμαλφκελε δήηεζε δηεζλψο γηα πνηνηηθφηεξα πξντφληα θαη ππεξεζίεο Οη επελδπηηθέο δπλαηφηεηεο ζηνλ Δχμεηλν Πφλην θαη ε ελίζρπζε ηεο δηαζπλνξηαθήο ζπλεξγαζίαο Οη πξννπηηθέο ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο θαη ησλ κεηαθνξψλ Αλαβάζκηζε ηεο γεσπνιηηηθήο ζέζεο ηεο Διιάδαο θαη πξνζέιθπζεο δηεζλνχο επηρεηξεκαηηθνχ ελδηαθέξνληνο γηα επελδχζεηο Ζ Διιάδα κε ηελ πινπνίεζε ησλ ζπκθσληψλ ηνπ πεηξειαηαγσγνχ Μπνπξγθάο- Αιεμαλδξνχπνιε θαη ηνπ αγσγνχ θπζηθνχ αεξίνπ South Stream, κπνξεί λα θαηαζηεί νπζηαζηηθά ζηξαηεγηθφο εηαίξνο γηα ηελ έλσζε δηθηχσλ ελέξγεηαο κεηαμχ ρσξψλ παξαγσγήο θαη θαηαλάισζεο ΑΠΔΙΛΔ Αχμεζε ηεο δηαξξνήο επηζηεκνληθνχ δπλακηθνχ πςεινχ επηπέδνπ ζην εμσηεξηθφ (Παξάλνκε) εηζξνή κεηαλαζηψλ πνπ δεκηνπξγεί πηέζεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο ελψ ελέρεη ηνλ θίλδπλν πεξηζσξηνπνίεζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο νκάδαο Γηφγθσζε ησλ θξίζηκσλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ θαη επεξεαζκφο ηνπ θπζηθνχ πινχηνπ Ζ ιζχυποποίηζη ηων δυναηών ζημείων ηεο Διιάδαο, ζα πξνέιζεη απφ ηελ αξιοποίηζη ηων ευκαιπιών πνπ εληνπίδνληαη ζην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ, κε βάζε ηηο αθφινπζεο θαηεπζχλζεηο: 1. Δπέθηαζε & νινθιήξσζε ππνδνκψλ δηαζχλδεζεο κε ηηο Παξεπμείληεο Υψξεο. 2. Τπνζηήξημε επηρεηξεκαηηθήο εμσζηξέθεηαο ζε παξαθείκελεο αγνξέο. 3. Πξνζέιθπζε ηδησηηθψλ επελδχζεσλ & Ξέλσλ Άκεζσλ Δπελδχζεσλ ζην ηνκέα ηεο ελέξγεηαο. 4. Δλζάξξπλζε ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. 41

42 Ζ αναζηποθή ή βεληίωζη ηων αναπηυξιακών αδυναμιών ηεο ρσξηθήο ελφηεηαο επίζεο ζηεξίδεηαη ζηε ζυνηονιζμένη αξιοποίηζη ηων εξωηεπικών ευκαιπιών, ζπλδπάδνληαο ηηο αθφινπζεο: 1. Δπελδχζεηο ζε πιηθφ θεθάιαην νινθιήξσζε δηθηχνπ κεηαθνξηθψλ ππνδνκψλ. 2. πκκφξθσζε κε πεξηβαιινληηθά πξφηππα. Ζ άμβλυνζη ηων επιπποών ηων απειλών ζα πξνέιζεη κέζσ ζηνρεπκέλσλ δξάζεσλ πεξηνξηζκνχ ηεο έληαζεο θαη ζπρλφηεηαο εκθάληζεο ησλ κεηνλεθηεκάησλ (αδπλακηψλ) φπσο είλαη: 1. Πξφιεςε & δηαρείξηζε πεξηβαιινληηθψλ θηλδχλσλ. 2. Αλάδεημε ηνπ πνιηηηζηηθνχ απνζέκαηνο ψζηε λα βειηησζεί ε πνηφηεηα δσήο θαη λα εληζρπζεί ε ειθπζηηθφηεηα ηεο πεξηνρήο. 42

43 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ Π.1. ΓΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΟΙΥΔΙΑ-ΠΛΗΘΤΜΟ Ρωζία Ζ Ρσζηθή Οκνζπνλδία, είλαη ην κεγαιχηεξν ζε έθηαζε θξάηνο ηεο Γεο, κε έθηαζε ρικ². Ο πιεζπζκφο ηεο αλέξρεηαη ζε θαηνίθνπο, ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ηνπ Ηνπιίνπ ηνπ 2009 θαη θαηαιακβάλεη νιφθιεξε ηε βφξεηα Αζία θαζψο θαη κεγάιν κέξνο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο. Σν πνιίηεπκά ηεο είλαη Πξνεδξηθή Οκνζπνλδηαθή Γεκνθξαηία θαηά ην πξφηππν ηνπ δπηηθνχ θηιειεχζεξνπ κνληέινπ. Ζ Μφζρα είλαη ε πξσηεχνπζα ηεο Ρσζηθήο Οκνζπνλδίαο, θαζψο θαη ην δηνηθεηηθφ θαη εκπνξηθφ θέληξν ηεο πεξηθέξεηαο θαη ηνπ θεληξηθνχ δηνηθεηηθνχ Γηακεξίζκαηνο ηεο Ρσζίαο κε πιεζπζκφ πεξίπνπ 15 εθ. Οη Ρψζνη πνιίηεο αληηπξνζσπεχνπλ πεξίπνπ ην 90 % ηνπ πιεζπζκνχ ηεο πφιεο, αιιά ν αξηζκφο ησλ μέλσλ, πνπ εξγάδνληαη κε κφληκε ή έθηαθηε ζρέζε εξγαζίαο είλαη ζεκαληηθφο.[3] Οπθξαλία Ζ Οπθξαλία, κε πξσηεχνπζα ην Κίεβν, βξίζθεηαη ζηελ αλαηνιηθή Δπξψπε θαη ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ηνπ 2009, ν πιεζπζκφο ηεο είλαη θάηνηθνη. Ζ έθηαζε ηεο ρψξαο είλαη km² θαη ζπλνξεχεη κε ηε Ρσζία, ηε Λεπθνξσζία, ηελ Πνισλία, ηε ινβαθία, ηελ Οπγγαξία, ηε Ρνπκαλία θαη ηε Μνιδαβία. [4] Ρνπκαλία Ζ Ρνπκαλία βξίζθεηαη ζηε λνηηναλαηνιηθή Δπξψπε θαη ν πιεζπζκφο ηεο, κε βάζε εθηηκήζεηο γηα ηνλ Ηνχιην ηνπ 2009 είλαη θάηνηθνη. Ζ ζπλνιηθή έθηαζή ηεο αλέξρεηαη ζε km². Αλήθεη ζηηο παξαδνπλάβηεο ρψξεο, ζπλνξεχεη βφξεηα κε ηελ Οπγγαξία θαη ηελ Οπθξαλία, λφηηα κε ηε Βνπιγαξία, δπηηθά κε ηελ Οπγγαξία θαη ηε εξβία θαη αλαηνιηθά κε ηε Μνιδαβία, ελψ λνηηναλαηνιηθά βξέρεηαη απφ ηνλ Δχμεηλν Πφλην. Πξσηεχνπζα ηεο Ρνπκαλίαο είλαη ην Βνπθνπξέζηη, βξίζθεηαη ζην λφηην ηκήκα ηεο θαη έρεη θαηνίθνπο.[5] Μνιδαβία Ζ Γεκνθξαηία ηνπ Μφιδνβα ή Μνιδαβία, φπσο είλαη επίζεο γλσζηή, είλαη κηα ρψξα πνπ βξίζθεηαη αλάκεζα ζηε Ρνπκαλία απφ ηα δπηηθά θαη ηελ Οπθξαλία απφ ηα αλαηνιηθά. Σα ζχλνξά ηεο κε ηε Ρνπκαλία νξηνζεηνχληαη απφ ην ξνπ ησλ πνηακψλ Πξνπη θαη θάησ Γνχλαβε. Τπήξμε κέινο ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο απφ ην 1945 σο ην 1991, σο Μνιδαβηθή νζηαιηζηηθή νβηεηηθή Γεκνθξαηία. Κήξπμε ηελ αλεμαξηεζία ηεο ζηηο 27 Απγνχζηνπ ηνπ Ζ ζπλνιηθή ηεο έθηαζε είλαη km² θαη ν πιεζπζκφο 43

44 ηεο, κε βάζε εθηηκήζεηο ηνπ 2009, είλαη θάηνηθνη. Βαζηθά θέληξα εθηφο απφ ηελ πξσηεχνπζα : Σηξάζπνι θαη Μπέιηζη. [6] Διιάδα Ζ Διιάδα (παιαηφηεξα: Διιάο, επίζεκα: Διιεληθή Γεκνθξαηία) βξίζθεηαη ζηε λνηηναλαηνιηθή Δπξψπε, ζην λνηηφηεξν άθξν ηεο Βαιθαληθήο ρεξζνλήζνπ, ζηελ Αλαηνιηθή Μεζφγεην. πλνξεχεη ζηα βφξεηα κε ηε Βνπιγαξία θαη ηελ Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο (Π.Γ.Γ.Μ.), ζηα βνξεηνδπηηθά κε ηελ Αιβαλία θαη ζηα βνξεηναλαηνιηθά κε ηελ Σνπξθία. Βξέρεηαη αλαηνιηθά απφ ην Αηγαίν Πέιαγνο, ζηα δπηηθά απφ ην Ηφλην θαη λφηηα απφ ηε Μεζφγεην ζάιαζζα. Έρεη καθξά θαη πινχζηα ηζηνξία θαηά ηελ νπνία άζθεζε κεγάιε πνιηηηζκηθή επίδξαζε ζε ηξεηο επείξνπο. Ο πιεζπζκφο ηεο Διιάδαο είλαη θαη. ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ηνπ 2009 ελψ ε έθηαζή ηεο είλαη km².απνηειείηαη απφ έλαλ θχξην επεηξσηηθφ θνξκφ έθηαζεο km² θαη απφ ρηιηάδεο κηθξά θαη κεγάια λεζηά, ζπλνιηθήο επηθάλεηαο km².[7] Αδεξκπαϊηδάλ Σν Αδεξκπατηδάλ βξίζθεηαη ζηελ Αζία, ζηε δπηηθή αθηή ηεο Καζπίαο. Πξσηεχνπζα είλαη ην Μπαθνχ. Ζ ρψξα θαιχπηεη επηθάλεηα km 2 (11,5% δάζε, 1,6% πδάηηλεο επηθάλεηεο, 50% αγξνηηθέο θαιιηέξγεηεο θαη 36,9% άιιεο επηθάλεηεο). Μεγάιν κέξνο ηεο Καζπίαο Θάιαζζαο αλήθεη ζην Αδεξκπατηδάλ. Ζ ρψξα είλαη ζε γεσγξαθηθφ κήθνο 44 θαη 52 αλαηνιηθά θαη 38 θαη 42 βφξεηα, θαη ε πξσηεχνπζα, Μπαθνχ, βξίζθεηαη ζηνλ 40ν παξάιιειν. Σν Αδεξκπατηδάλ ζπλνξεχεη λφηηα κε ην Ηξάλ, λνηηναλαηνιηθά κε ηελ Σνπξθία, βφξεηα κε ηε Ρσζία, βνξεηνδπηηθά κε ηε Γεσξγία θαη δπηηθά κε ηελ Αξκελία. Ο ζπλνιηθφο πιεζπζκφο ηεο ρψξαο αλέξρνληαλ ην 2010 ζε πεξίπνπ , εθ ησλ νπνίσλ 51,5% ζε αζηηθέο πεξηνρέο θαη 48,5% ζηελ επαξρία ηνπ πιεζπζκνχ απνηεινχλ ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ηνπ Αδεξκπατηδάλ, εθ ησλ νπνίσλ ην 35% απαζρνιείηαη κε αγξνηηθέο εξγαζίεο θαη ην 26% εξγάδεηαη ζηνπο ηνκείο ηεο βηνκεραλίαο θαη ησλ θαηαζθεπψλ. [24], [46] Αξκελία Ζ Αξκελία, επίζεκα Γεκνθξαηία ηεο Αξκελίαο, είλαη κηα ρψξα ηεο Δπξαζίαο αλάκεζα ζηε Μαχξε Θάιαζζα θαη ηελ Καζπία Θάιαζζα ζην Νφηην Καχθαζν. πλνξεχεη ζηα δπηηθά κε ηελ Σνπξθία, ζηα βφξεηα κε ηε Γεσξγία, αλαηνιηθά κε ην Αδεξκπατηδάλ θαη ην Ηξάλ ζηα λφηηα. Βξίζθεηαη ζην ζηαπξνδξφκη αλάκεζα ζηελ Αλαηνιηθή Δπξψπε θαη ηε Γπηηθή Αζία, ελψ είρε θαη έρεη εθηεηακέλνπο θνηλσληθνπνιηηηθνχο θαη νηθνλνκηθνχο δεζκνχο κε ηελ Δπξψπε. Ζ Αξκελία, πνπ έρεη έθηαζε km 2, θαηαιακβάλεη ην 44

45 βνξεηναλαηνιηθφ ηκήκα ησλ Αξκεληθψλ πςηπέδσλ (κε ζπλνιηθή έθηαζε km 2 ) πνπ είλαη γλσζηά θαη σο "Ηζηνξηθή Αξκελία" θαη ζεσξνχληαη παηξίδα ησλ Αξκελίσλ. Ζ πξσηεχνπζα ηεο Αξκελίαο είλαη ην Δξεβάλ. Ο πιεζπζκφο ηεο ρψξαο αλέξρεηαη ζε θαηνίθνπο κε εηήζην ξπζκφ αχμεζεο 0.7% απφ ηνπο νπνίνπο δηακέλνπλ ζε πφιεηο θαη ζε αγξνηηθνχο νηθηζκνχο. Αο ζεκεησζεί φηη ε καδί κε ηελ κεγάιε αλά ηνλ θφζκν αξκεληθή δηαζπνξά ην ζχλνιν ηνπ αξκεληθνχ έζλνπο ππνινγίδεηαη ζηα 7 εθαη. Δζλνινγηθά ε Αξκελία είλαη έλα νκνηνγελέο έζλνο κε 95% Αξκέληνπο ελψ ε δεχηεξε θαηά ζεηξά κεγαιχηεξε εζλφηεηα είλαη ε Ρσζηθή κε 1.5 %, άιιεο εζλφηεηεο είλαη ε ειιεληθή, ε θνπξδηθή ε κνινθάλ, αζζχξηνη θιπ. [25], [47] Βνπιγαξία Ζ Γεκνθξαηία ηεο Βνπιγαξίαο είλαη κηα ρψξα ηεο λνηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο κε έθηαζε ηεηξαγσληθά ρικ. θαη πιεζπζκφ , κε βάζε εθηηκήζεηο ηνπ Βξέρεηαη ζηα αλαηνιηθά απφ ηε Μαχξε Θάιαζζα, ελψ ζπλνξεχεη κε ηελ Διιάδα ζηα λφηηα, ηελ Σνπξθία ζηα αλαηνιηθά, ηελ Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο ζηα δπηηθά, ηε εξβία θαη ηε Ρνπκαλία ζηα βφξεηα. Φπζηθφ ζχλνξν κεηαμχ ηεο Ρνπκαλίαο θαη ηεο Βνπιγαξίαο απνηειεί ν πνηακφο Γνχλαβεο. Πξσηεχνπζα θαη κεγαιχηεξε πφιε ηεο ρψξαο είλαη ε φθηα κε πεξίπνπ θαη. Άιιεο κεγάιεο πφιεηο είλαη ε Φηιηππνχπνιε, ε Βάξλα θαη ν Πχξγνο ζηε Μαχξε Θάιαζζα, ε ηάξα Εαγφξα, ην Πιέβελ, ην Λφβεηο, ην νχκελ, ην Ρνχζε (ζηηο φρζεο ηνπ Γνχλαβε) θαη ην Βειίθν Σάξλνβν (ε πξψηε πξσηεχνπζα ηεο Βνπιγαξίαο). [48], [32] Γεωξγία Ζ Γεσξγία είλαη αλεμάξηεην θξάηνο πνπ βξίζθεηαη ζηνλ Καχθαζν θαη βξέρεηαη απφ ηε Μαχξε Θάιαζζα. Γεσγξαθηθά ην κεγαιχηεξνο κέξνο ηεο αλήθεη ζηελ Δπξψπε (Βφξεηα ηνπ Καπθάζνπ) θαη έλα κηθξφηεξν κέξνο ζηελ Αζία (λφηηα ηνπ Καπθάζνπ), αιιά ζπρλά γηα πνιηηηζκηθνχο ιφγνπο εληάζζεηαη ζηελ Δπξψπε. πλνξεχεη κε ηε Ρσζία θαη κε ηε Σνπξθία, ηελ Αξκελία θαη ην Αδεξκπατηδάλ. Πξσηεχνπζα ηεο Γεσξγίαο είλαη ε Σηθιίδα. Άιιεο ζεκαληηθέο πφιεηο είλαη ην νπρνχκη, ην Μπαηνχκη ην Κνπηαΐζη θαη ην Γθφξη. Ο ζπλνιηθφο πιεζπζκφο ηεο ρψξαο αλέξρεηαη ζε θαηνίθνπο. ην παξειζφλ ε ρψξα απνηεινχζε κία απφ ηηο δεκνθξαηίεο πνπ ζπλαπάξηηδαλ ηε νβηεηηθή Έλσζε.. Ο ζπλνιηθφο πιεζπζκφο ηεο ρψξαο αλέξρνληαλ ην 2009 ζε πεξίπνπ Οη θάηνηθνη είλαη Γεσξγηαλνί ζε πνζνζηφ ζρεδφλ 84% θαη νη ππφινηπνη είλαη θπξίσο Αδέξνη (6,5%), Αξκέληνη (5,7%) θαη Ρψζνη (1,5%). Ζ ρψξα θαιχπηεη επηθάλεηα km 2. [27], [49] 45

46 Σνπξθία Ζ Σνπξθία είρε θαηά ηελ απνγξαθή ηνπ 2000 πιεζπζκφ θαηνίθσλ, ελψ ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ηνπ 2009 μεπεξλνχλ ηα ( )[2]. Σν 2009 αλαθνηλψζεθε φηη ε ρψξα είρε θαηνίθνπο, ζηα ηέιε ηνπ 2008[7], ζχκθσλα κε ηελ ηνπξθηθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία. Πξσηεχνπζα ηεο Σνπξθίαο είλαη ε Άγθπξα κε θαηνίθνπο. Δίλαη θηηζκέλε ζην θέληξν ηνπ νξνπεδίνπ ηεο Αλαηνιίαο ζε κηθξή απφζηαζε απφ ηε ζέζε ηεο αξραίαο Υεηηατθήο Αθξφπνιεο, φπνπ ήηαλ ζηαπξνδξφκη πεξάζκαηνο θαξαβαληψλ. [50] Π.2. ΓΛΩΑ-ΘΡΗΚΔΙΑ Γιώζζα Πίλαθαο 2.1: Δπίζεκεο γιψζζεο ζηηο Παξεπμείληεο Υψξεο ΥΩΡΑ Ρσζία Οπθξαλία Ρνπκαλία Μνιδαβία Διιάδα Αδεξκπατηδάλ Αξκελία Βνπιγαξία Γεσξγία Σνπξθία Θξεζθεία ΔΠΗΖΜΖ ΓΛΩΑ Ρψζηθα Οπθξαληθά Ρνπκάληθα Μνιδαβηθά Διιεληθά Αδεξηθή Αξκεληθή Βνπιγαξηθά Γεσξγηαλά Σνπξθηθά Πεγή :[3],[4],[5],[6],[7],[46],[47],[48],[49],[50] Πίλαθαο 2.2: Δπίζεκεο ζξεζθείεο ζηηο Παξεπμείληεο Υψξεο ΥΩΡΑ Ρσζία Οπθξαλία Ρνπκαλία Μνιδαβία Διιάδα ΘΡΖΚΔΗΑ Οξζφδνμνο Υξηζηηαληζκφο(96%)-κηθξφ πνζνζηφ ξσκαηνθαζνιηθψλ-δηακαξηπξφκελσλ-κνπζνπικάλσλβνπδηζηψλ Οξζφδνμνο Υξηζηηαληζκφο(68%)-κηθξέο κεηνλφηεηεο πξνηεζηαληψλ θαη εβξαίσλ Οξζφδνμνο Υξηζηηαληζκφο (87%)- 6% ξσκαηνθαζνιηθνί θαη 7% πξνηεζηάληεο Οξζφδνμνο Υξηζηηαληζκφο (98%)- 1,5% Ηνπδατζηέο θαη 0,5% Βαπηηζηέο Οξζφδνμνο Υξηζηηαληζκφο (97%)- 3% κνπζνπικάλνη, θαζνιηθνί, εβξαίνη 46

47 Αδεξκπατηδάλ Αξκελία Βνπιγαξία Γεσξγία Σνπξθία Μνπζνπικάλνη (89,2%) -Σν ππφινηπν ηνπ πιεζπζκνχ πηζηεχεη ζε άιιεο ζξεζθείεο ή είλαη κε-ζξεζθεπηηθέο, παξφιν πνπ δελ είλαη επίζεκα εθπξνζσπνχληαη. Υξηζηηαληζκφο (90% αλήθεη ζηελ Αξκεληθή Απνζηνιηθή Οξζφδνμε Δθθιεζία) -4% ζηα ινηπά ρξηζηηαληθά δφγκαηα θαη ην 2% ζηνπο Yezdi (δσξναζηξηζκφο) Οξζφδνμνο Υξηζηηαληζκφο (82,6%) - Τπάξρεη έλα κηθξφ πνζνζηφ θαζνιηθψλ πνπ αξηζκεί πεξίπνπ Ο κνπζνπικαληζκφο απνηειεί ηε δεχηεξε κεγαιχηεξε ζξεζθεπηηθή νκάδα ζην βνπιγαξηθφ έζλνο, ε νπνία θηάλεη ηηο κέζα ζηελ Βνπιγαξία. Μηθξφο αξηζκφο πξνηεζηαληψλ, πεξίπνπ Οξζφδνμνο Υξηζηηαληζκφο (84%) - 10% αζπάδνληαη ην Ηζιάκ, 4% είλαη Αξκέληνη-Γξεγνξηαλνί θαη 0,8% Ρσκαηνθαζνιηθνί. Ηζιάκ (99%) - 75% πεξίπνπ ησλ Μνπζνπικάλσλ είλαη νπλίηεο. Σν ππφινηπν 25% αλήθεη ζηνλ Αιεβηζκφ (ηίηεο). Άιιεο ζξεζθείεο πνπ ζπλαληά θαλείο ζηε Σνπξθία, είλαη ν Υξηζηηαληζκφο, ν Ηνπδατζκφο θαη ε Μπαράη. Πεγή :[3],[4],[5],[6],[7],[46],[47],[48],[49],[50] Π.3 ΓΙΟΙΚΗΗ ΠΟΛΙΣΔ Ρωζία Ζ Ρσζηθή Οκνζπνλδία ρσξίδεηαη ζε 89 πεξηθεξεηαθέο δηνηθεηηθέο κνλάδεο, πνιιέο απφ ηηο νπνίεο αληαλαθινχλ ηηο εζληθέο ηδηαηηεξφηεηεο πνπ έρνπλ ηηο ξίδεο ηνπο επί ζνβηεηηθνχ θαζεζηψηνο. Οη κεγαιχηεξεο απφ απηέο ηηο εζληθέο απηφλνκεο πεξηθέξεηεο απνιακβάλνπλ θαζεζηψηνο δεκνθξαηίαο. Οη ππφινηπεο ρσξίδνληαη ζε oblast, krai θαη okrug (εζληθή απηφλνκε πεξηνρή). Ζ δηάζπαζε ηεο εμνπζίαο πνπ ζπλέβε επί εκεξψλ πξνέδξνπ Γηέιηζηλ κεηέηξεςε ηελ Ρσζία ζε έλαλ θαηαθεξκαηηζκέλν νηθνλνκηθφ ρψξν. Ο πξφεδξνο Πνχηηλ απφ ηνλ πξψην ρξφλν ηεο ζεηείαο ηνπ έζεζε σο ζηφρν ηελ αλάθηεζε ηεο εμνπζίαο απφ ην Κξεκιίλν θαη ηελ εμνκνίσζε ηεο λνκνζεζίαο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ πεξηθεξεηψλ. Θέζπηζε επηά κεγαιχηεξεο πεξηθέξεηεο (guberniye) θαηά ην ηζαξηθφ ζχζηεκα, νη νπνίεο έρνπλ σο επί θεθαιήο έλαλ πξνεδξηθφ εθπξφζσπν (polpred). Με άιια κέηξα άιιαμε ηελ ζχλζεζε ηνπ Οκνζπνλδηαθνχ πκβνπιίνπ (Άλσ Βνπιή) φπνπ πιένλ δελ ζπκκεηέρνπλ ex officio νη θπβεξλήηεο αιιά εθπξφζσπνη πνπ επηιέγνληαη απφ ηηο πεξηθέξεηεο). ην κέιινλ δε, νη θπβεξλήηεο δελ ζα εθιέγνληαη πιένλ αιιά ζα επηιέγνληαη απφ ην Κξεκιίλν.[8] 47

48 Οπθξαλία Ζ Οπθξαλία είλαη Κνηλνβνπιεπηηθή Γεκνθξαηία, αιιά κε απμεκέλεο αξκνδηφηεηεο γηα ηνλ Πξφεδξν. Σελ Δθηειεζηηθή εμνπζία αζθεί ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην. Σε Ννκνζεηηθή Δμνπζία αζθεί ε Αλψηαηε Ράληα ή πκβνχιην, πνπ απνηειείηαη απφ 450 βνπιεπηέο. Σελ παξνχζα πεξίνδν ζηελ Οπθξαλία γίλνληαη κηα ζεηξά απφ κεηαξξπζκίζεηο κε ζηφρν ηελ κεηαθνξά ησλ πξνεδξηθψλ αξκνδηνηήησλ ζην Πξσζππνπξγφ.[4] Ρνπκαλία Σν Πνιίηεπκα ηεο Ρνπκαλίαο είλαη Ζκη-θνηλνβνπιεπηηθή Γεκνθξαηία κε δχν λνκνζεηηθά ζψκαηα, ηε Γεξνπζία (Senat) θαη ηε Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ (Camera Deputatilor). Σα κέιε ησλ δχν ζσκάησλ εθιέγνληαη θαηά ηηο εθινγέο πνπ δηεμάγνληαη θάζε ηέζζεξα έηε. Όια ηα κέιε ηνπ λνκνζεηηθνχ ζψκαηνο εθιέγνληαη άκεζα απφ ηνπο 41 λνκνχο ηεο Ρνπκαλίαο. Αξρεγφο ηνπ θξάηνπο είλαη ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο (ζήκεξα ν θ.σξάηαλ Μπαζέζθνπ), ν νπνίνο εθιέγεηαη κε θαζνιηθή ςεθνθνξία θάζε 5 ρξφληα. Ζ θπβέξλεζε βξίζθεηαη ππφ ηελ εγεζία ηνπ πξσζππνπξγνχ (ζήκεξα Δκίι Μπνηο), πνπ δηνξίδεηαη απφ ηνλ Πξφεδξν θαη θαζνδεγείηαη απφ ην Κνηλνβνχιην.[5] Μνιδαβία Σν Κνηλνβνχιην ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο Μνιδαβίαο απνηειεί 101 έδξεο θαη ηα κέιε ηνπ εθιέγνληαη απφ ηνλ ιαφ θάζε 4 ρξφληα. χκθσλα κε ην χληαγκα ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο Μνιδαβίαο, ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο Μνιδαβίαο, ν νπνίνο είλαη θαη ν Αξρεγφο ηνπ Κξάηνπο, εθιέγεηαη θάζε θνξά κεηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ βνπιεπηηθψλ εθινγψλ απφ ηηο πνιηηηθέο δπλάκεηο ηνπ θαηλνχξηνπ Κνηλνβνπιίνπ. Ο Πξσζππνπξγφο ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο Μνιδαβίαο, ν νπνίνο ζρεκαηίδεη ηελ Κπβέξλεζε ηνπ, δηνξίδεηαη απφ ηνλ Πξφεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο. Σν πνιππιεζέζηεξν θφκκα ηνπ Κνηλνβνπιίνπ ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο Μνιδαβίαο είλαη ζήκεξα ην Κνκκνπληζηηθφ Κφκκα ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο Μνιδαβίαο. Γηθαίσκα ςήθνπ έρνπλ φζεο θαη φζνη είλαη ειηθίαο 18 εηψλ θαη άλσ.[6] Διιάδα Σν πνιίηεπκα ηεο ζχγρξνλεο Διιάδαο είλαη Πξνεδξεπφκελε Κνηλνβνπιεπηηθή Γεκνθξαηία θαη βαζίδεηαη ζην χληαγκα ηνπ Σα 300 κέιε ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, πνπ απνηειείηαη απφ έλα ζψκα, εθιέγνληαη γηα ηέζζεξα έηε. Ζ ρψξα ππνδηαηξείηαη ζε 13 δηνηθεηηθέο πεξηθέξεηεο. Ο Πξφεδξνο ηεο Διιεληθήο Γεκνθξαηίαο είλαη ν Αξρεγφο ηνπ Κξάηνπο (ζήκεξα Κάξνινο Παπνχιηαο).[9] 48

49 Αδεξκπαϊηδάλ Ζ Γεκνθξαηία ηνπ Αδεξκπατηδάλ απνηειείηαη απφ ηξεηο κνξθέο εμνπζίαο: -Δθηειεζηηθή, ε νπνία αζθείηαη απφ ηνλ Πξφεδξν -Ννκνζεηηθή, ε νπνία αζθείηαη απφ ην Κνηλνβνχιην (125 βνπιεπηέο) -Γηθαζηηθή, ε νπνία ζην πςειφηεξν επίπεδν αζθείηαη απφ ην Αλψηαην Γηθαζηήξην. Σν Αδεξκπατηδάλ δηνηθεηηθά απνηειείηαη απφ: ηελ απηφλνκε Γεκνθξαηία ηνπ Ναρηηζεβάλ, 65 δηνηθεηηθέο πεξηθέξεηεο, 69 πφιεηο, 13 πεξηθέξεηο πφιεσλ, 130 θνηλφηεηεο θαη 4 ρσξηά. Σν Αδεξκπατηδάλ απνηειεί επίζεκα αλεμάξηεηε δεκνθξαηία απφ ηηο 30 Απγνχζηνπ 1991, νπφηε απνδεζκεχηεθε απφ ηελ νκνζπνλδία θξαηψλ ηεο πξψελ Δ...Γ. Ζ ρψξα έρεη δηθφ ηεο χληαγκα, ην νπνίν φκσο ςεθίζηεθε ην 1978 (φζν αθφκα ην Αδεξκπατηδάλ απνηεινχζε νκφζπνλδε ζνζηαιηζηηθή δεκνθξαηία) θαη γηα ην ιφγν απηφ ζρεδηάδεηαη ξηδηθή αλαζεψξεζή ηνπ. Ζ δηαηήξεζε ζε ηζρχ ηνπ παιηνχ πληάγκαηνο έρεη πξνζάςεη ζηε ρψξα πνιιά απφ ηα αλαρξνληζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ παιηνχ ζνβηεηηθνχ κνληέινπ δηνίθεζεο. Αλψηαηνο άξρσλ ηεο ρψξαο είλαη ν πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο, ε ζεηεία ηνπ νπνίνπ είλαη πεληαεηήο θαη ν νπνίνο εθιέγεηαη απφ ην ιαφ. Δπηθεθαιήο ηεο θπβέξλεζεο πνπ αζθεί ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία είλαη ν πξσζππνπξγφο, ν νπνίνο εθιέγεηαη απφ ην ιαφ (ην δηθαίσκα είλαη εζληθφ θαη θαζνιηθφ γηα φινπο ηνπο πνιίηεο ηεο ρψξαο άλσ ησλ 18 εηψλ). Σν αλψηαην λνκνζεηηθφ ζψκα ηεο ρψξαο είλαη ε Βνπιή. Απηή απνηειείηαη απφ 360 κέιε, ηα νπνία εθιέγνληαη απφ ην ιαφ θαη έρνπλ πεληαεηή ζεηεία ε άιια επίπεδα δηνίθεζεο ε θπβέξλεζε ηεο ρψξαο πεηξακαηίδεηαη εθαξκφδνληαο δηάθνξα κνληέια, ηα νπνία φκσο δελ είλαη πάληα ιεηηνπξγηθά θαη δελ απνδίδνπλ ηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα. ε γεληθέο γξακκέο νιφθιεξνο ν ηνκέαο δηνίθεζεο θαη άζθεζεο εμνπζίαο είλαη θαλεξά επεξεαζκέλνο απφ ηελ πνιπεηή θεδεκνλία ηεο θνκνπληζηηθήο πξψελ νβηεηηθήο Έλσζεο. [24], [34] Αξκελία To πνιίηεπκα ηεο ρψξαο είλαη ε Πξνεδξεπφκελε Γεκνθξαηία θαη ζηηο πξνεδξηθέο εθινγέο πνπ έιαβαλ ρψξα ην Φεβξνπάξην ηνπ 2008, εθιέρηεθε σο λένο Πξφεδξνο ηεο ρψξαο απφ ηνλ πξψην γχξν ν θ. Serzge Sarkisian κε πνζνζηφ 52.8% ησλ ςήθσλ. αληηθαζηζηψληαο ηνλ θ. Robert Kocharian. Ζ Κπβέξλεζε ηεο Αξκελίαο απνηειείηαη απφ ηνλ Πξσζππνπξγφ θαη ηνπο Τπνπξγνχο, ελψ ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο έρεη ην δηθαίσκα λα δηνξίδεη θαη λα παχεη ηνλ Πξσζππνπξγφ θαη ηνπο Τπνπξγνχο. 49

50 Ζ εθηειεζηηθή εμνπζία αζθείηαη απφ ην Δζληθφ Κνηλνβνχιην ην νπνίν απαξηίδνπλ 131 βνπιεπηέο εθιεγφκελνη θάζε πέληε ρξφληα κε απεπζείαο εθινγή απφ ηνλ ιαφ. Γηνηθεηηθά, ε Αξκελία δηαηξείηαη ζε 11 επαξρίεο. [25], [47] Βνπιγαξία Ζ Βνπιγαξία είλαη πξψελ ζνζηαιηζηηθφ θξάηνο. Σν αλψηεξν φξγαλν ηνπ θξάηνπο είλαη ε εζλνζπλέιεπζε πνπ εθιέγεηαη θάζε 4 ρξφληα. Σν αλψηεξν εθηειεζηηθφ φξγαλν, αιιά θαη δηνηθεηηθφ, είλαη ε θπβέξλεζε πνπ ζρεκαηίδεηαη απφ βνπιεπηέο πνπ εθιέρηεθαλ ζηελ εζλνζπλέιεπζε. ηε Βνπιγαξία δηθαίσκα ςήθνπ έρνπλ φινη νη πνιίηεο πνπ ζπκπιήξσζαλ ην 18ν ρξφλν. [48] Γεωξγία Σν πνιίηεπκα ηεο ρψξαο είλαη Πξνεδξηθή Γεκνθξαηία. Πξφεδξνο ηεο ρψξαο είλαη ν Μηραήι ααθαζβίιη. Ο πξσζππνπξγφο έρεη κηθξέο αξκνδηφηεηεο θαη εμνπζίεο θαη δηνξίδεηαη απφ ηνλ πξφεδξν. Απφ ην 2008 πξσζππνπξγφο είλαη ν Νηθνιφδ Γθηιανχξη. Γηθαίσκα ςήθνπ ζηηο εθινγέο έρνπλ φζεο θαη φζνη είλαη ειηθίαο 18 εηψλ θαη άλσ. Σν ηζρχνλ χληαγκα εγθξίζεθε ζηηο 24 Απγνχζηνπ ηνπ 1995 θαη ηέζεθε ζε ηζρχ ζηηο 17 Οθησβξίνπ ηνπ ηδίνπ έηνπο. [49] Σνπξθία Ζ Σνπξθία είλαη κηα ιατθή θνηλνβνπιεπηηθή δεκνθξαηία βαζηζκέλε ζηελ αξρή ηεο δηαίξεζεο ησλ εμνπζηψλ ζε λνκνζεηηθή, εθηειεζηηθή θαη δηθαζηηθή. Σν χληαγκα είλαη ν χςηζηνο λφκνο ηεο ρψξαο. Ο πξφεδξνο είλαη ν αξρεγφο ηνπ θξάηνπο θαη εθιέγεηαη απφ κηα πιεηνςεθία ηνπιάρηζηνλ δχν ηξίησλ ηεο Σνπξθηθήο Μεγάιεο Δζλνζπλέιεπζεο (TGNA), γλσζηήο σο Meclis, γηα κηα θνξά, γηα κηα επηαεηή ζεηεία. Ο πξφεδξνο έρεη ηελ εμνπζία λα ζέηεη ζε ηζρχ ή λα επαλαπξνσζεί λφκνπο ζην θνηλνβνχιην γηα αλαζεψξεζε, λα θαιεί ζε δεκνςεθίζκαηα, λα πξνθεξχζζεη λέεο θνηλνβνπιεπηηθέο εθινγέο, λα δηνξίδεη ηνλ πξσζππνπξγφ ή λα απνδέρεηαη ηελ παξαίηεζή ηνπ, λα δηνξίδεη ή λα απνκαθξχλεη ππνπξγνχο, λα επηθπξψλεη θαη λα δεκνζηνπνηεί δηεζλείο ζπκθσλίεο, θηι. Ζ εθηειεζηηθή εμνπζία βξίζθεηαη ζηα ρέξηα ηνπ πξνέδξνπ θαη ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ, ππφ ηελ εγεζία ηνπ πξσζππνπξγνχ. χκθσλα κε ην ζχληαγκα ηνπ 1982, ε λνκνζεηηθή εμνπζία βξίζθεηαη ζηα ρέξηα ηεο Tνπξθηθήο Μεγάιεο Δζλνζπλέιεπζεο, (Meclis), ε νπνία εδξεχεη ζηελ Άγθπξα. Πξφθεηηαη γηα έλα εληαίν ζψκα 550 εδξψλ ην νπνίν εθιέγεηαη κέζα απφ έλα ζχζηεκα αλαινγηθήο εθπξνζψπεζεο απφ κηα θαζνιηθή ςεθνθνξία ελειίθσλ γηα κηα πεληαεηή ζεηεία. [51] 50

51 Π.4. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΔΓΑΦΟΤ ΚΛΙΜΑΣΟΛΟΓΙΚΔ ΤΝΘΗΚΔ Ρωζία Ζ Ρσζία θαηαιακβάλεη κία ηεξάζηηα έθηαζε πνπ εθηείλεηαη ζε δχν επείξνπο, ηελ Δπξψπε θαη ηελ Αζία θαη έρεη κέγηζην πιάηνο πάλσ απφ ρηιηφκεηξα απφ ηα αλαηνιηθά κέρξη ηα δπηηθά. Έηζη, ε κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο ηεο παξνπζηάδεη κεγάιε πνηθηιία. ε γεληθέο γξακκέο κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηελ επηθξάηεηά ηεο ζε πέληε κεγάιεο πεξηνρέο: ηελ Δπξσπατθή Ρσζία, ηα Οπξάιηα φξε, ηε ηβεξία (Γπηηθή θαη Κεληξηθή), ηηο Οξνζεηξέο ηνπ λφηηνπ θαη λνηηναλαηνιηθνχ ηκήκαηνο (ή Νφηηα θαη Ννηηναλαηνιηθή ηβεξία) θαη ην Βνξεηναλαηνιηθφ ηκήκα (ή Βνξεηναλαηνιηθή ηβεξία). Οη θιηκαηηθέο ζπλζήθεο κεηαβάιινληαη αλάινγα κε ην γεσγξαθηθφ κήθνο θαη πιάηνο, ηελ απφζηαζε απφ ηε ζάιαζζα, ηε γεσκνξθνινγία θαη ηνπο αλέκνπο. [3] Οπθξαλία Σν έδαθνο ηεο Οπθξαλίαο είλαη θπξίσο πεδηλφ, πςψλεηαη ζηα δπηηθά ζην πςίπεδν ηνπ Βνιίλν-Πνληνιίλν θαη ζηα Καξπάζηα, ζη' αλαηνιηθά ζηα αλάγιπθα ηνπ Νηνλέηο θαη ζηηο λνηηνδπηηθέο δηαθιαδψζεηο ησλ θεληξηθψλ Ρσζηθψλ πςσκάησλ. Σν θιίκα ηεο ραξαθηεξίδεηαη εχθξαην.[11] Ρνπκαλία Μνξθνινγηθά ε Ρνπκαλία ρσξίδεηαη ζε ηξεηο πεξηνρέο: ζηελ νξεηλή Σξαλζπιβαλία, ζηηο πεδηάδεο ηνπ Κάησ Γνχλαβε θαη ηεο Μνιδαβίαο θαη ηελ ελδηάκεζε πεξηνρή ησλ Καξπαζίσλ. Σν βφξεην ηκήκα ηεο Ρνπκαλίαο είλαη νξεηλφ, ελψ ζην λφην δεζπφδεη ε απέξαληε θνηιάδα ηνπ Γνχλαβε. Σν δπηηθφ ηκήκα ηεο ρψξαο, ζηα ζχλνξα κε ηε εξβία θαη ηελ Οπγγαξία, θαηαιακβάλεηαη απφ ηελ πεδηάδα ηνπ Σίζα. Σν θιίκα ηεο Ρνπκαλίαο γεληθά είλαη επεηξσηηθφ. ηα βνπλά θαη ηα νξνπέδηα είλαη ςπρξφ νξεηλφ. ηηο πεδηάδεο ν ρεηκψλαο είλαη ςπρξφηαηνο θαη ην θαινθαίξη ζεξκφ θαη πγξφ. [6] Μνιδαβία Ζ ρψξα δελ βξέρεηαη απφ ζάιαζζα παξφιν πνπ ηα λφηηα ζχλνξά ηεο θηάλνπλ πνιχ θνληά ζηηο αθηέο ηεο Μαχξεο Θάιαζζαο. Σν βφξεην κέξνο ηεο ρψξαο θπξηαξρείηαη απφ ιφθνπο πνπ δελ μεπεξλνχλ φκσο ηα 430 κέηξα χςνο. Ζ Μνιδαβία έρεη ήπην, επεηξσηηθφ θιίκα, κε ζεξκά θαινθαίξηα θαη ήπηνπο ρεηκψλεο.[6] Διιάδα Ζ Διιάδα απνηειείηαη απφ έλα κεγάιν επεηξσηηθφ ηκήκα, ην λφηην άθξν ησλ Βαιθαλίσλ, ην νπνίν ελψλεηαη κε ηελ πξψελ επεηξσηηθή Πεινπφλλεζν, απφ ηνλ Ηζζκφ ηεο Κνξίλζνπ. Ζ ρψξα πεξηθιείεηαη απφ ην Ηφλην, ην Αηγαίν θαη ην Ληβπθφ Πέιαγνο. Ζ 51

52 Διιάδα ραξαθηεξίδεηαη απφ ηνλ κεζνγεηαθφ ηχπν ηνπ εχθξαηνπ θιίκαηνο θαη έρεη ήπηνπο πγξνχο ρεηκψλεο θαη δεζηά μεξά θαινθαίξηα. Σν θιίκα ηεο ρψξαο κπνξεί λα δηαηξεζεί ζε ηέζζεξηο βαζηθέο θαηεγνξίεο:α) πγξφ κεζνγεηαθφ, β)μεξφ κεζνγεηαθφ, γ) επεηξσηηθφ, δ)νξεηλφ.[7] Αδεξκπαϊηδάλ Μνξθνινγηθά ην Αδεξκπατηδάλ βξίζθεηαη θαηά ην ήκηζπ πάλσ ζηε γηγάληηα νξνζεηξά ηνπ Καπθάζνπ. πγθεθξηκέλα ην δπηηθφ ηκήκα ηεο ρψξαο μεθηλά απφ ηα αλαηνιηθά ηεο νξνζεηξάο, ελψ νη θνξπθέο ηεο αθνινπζνχλ πνξεία πνπ θηλείηαη απφ ηα βνξεηνδπηηθά πξνο ηα λνηηναλαηνιηθά. ηηο πεξηνρέο απηέο είλαη πνιχ ζπλεζηζκέλε ε χπαξμε αλελεξγψλ εθαηζηείσλ θαη ε θάιπςε πνιιψλ εθηάζεσλ απφ ζηξψκαηα ιάβαο. Σαπηφρξνλα ε έληνλε ζεηζκηθή δξαζηεξηφηεηα, ηππηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ηεθηνληθά ηδηφκνξθεο πεξηνρήο ηνπ Καπθάζνπ ζηνηρεηνζεηεί έλα γεσινγηθά επκεηάβνιν ηνπίν, ζην νπνίν θπξηαξρνχλ σο επί ην πιείζηνλ εθαηζηεηαθά πεηξψκαηα. ην ππέδαθνο ηεο ίδηαο πεξηνρήο ππάξρνπλ ζεκαληηθά θνηηάζκαηα πεηξειαίνπ. Σν θιίκα ηνπ Αδεξκπατηδάλ κε θάπνηεο εμαηξέζεηο είλαη μεξφ επεηξσηηθφ. Μφλν ζηα παξάιηα ηεο Καζπίαο γίλεηαη εχθξαην ελψ ζηα πςίπεδα ηνπ Καπθάζνπ είλαη θάπσο πην ςπρξφ. Ζ κέζε θαινθαηξηλή ζεξκνθξαζία ζηα παξάιηα θπκαίλεηαη ζηνπο 26 C πεξίπνπ, ελψ ζηελ ίδηα πεξηνρή ε αληίζηνηρε ρεηκεξηλή πέθηεη ζηνπο 4 C. ηα νξεηλά ε κέζε θαινθαηξηλή ζεξκνθξαζία είλαη 13 C ην θαινθαίξη θαη 6 C ην ρεηκψλα. [46] Αξκελία Ζ Αξκελία θαηαιακβάλεη ην βνξεηναλαηνιηθφ ηκήκα ησλ Αξκεληθψλ πςηπέδσλ πνπ είλαη γλσζηά θαη σο "Ηζηνξηθή Αξκελία" θαη ζεσξνχληαη παηξίδα ησλ Αξκελίσλ. Σν αλάγιπθν είλαη θπξίσο νξεηλφ, κε νξκεηηθά πνηάκηα θαη ιίγα δάζε. Σν θιίκα είλαη νξεηλφ επεηξσηηθφ, δειαδή ε ρψξα έρεη δεζηά θαινθαίξηα θαη θξχνπο ρεηκψλεο. [47] Βνπιγαξία Ζ Βνπιγαξία είλαη ρψξα αξθεηά νξεηλή. ην θέληξν ηεο ρψξαο ππάξρεη ε νξνζεηξά ηάξα Πιάληλα πνπ έρεη θαηεχζπλζε απφ ηα δπηηθά πξνο ηα αλαηνιηθά, κε απνηέιέζκα λα ρσξίδεη ηε ρψξα ζε δπν θνκκάηηα, πνπ δηαθέξνπλ κεηαμχ ηνπο, θπξίσο ζην θιίκα θαη ζηηο θαιιηέξγεηεο. ηα λφηηα, ζηα ζχλνξα κε ηελ Διιάδα, ππάξρεη ε νξνζεηξά ηεο Ρνδφπεο. Οη πεδηάδεο θαηαιακβάλνπλ ζπλνιηθά ην 31% ηεο επηθάλεηαο. Ζ Βνπιγαξία είλαη πινχζηα ρψξα ζε πνηάκηα, κε κεγαιχηεξν ην Γνχλαβε, πνπ απνηειεί ηα ζχλνξά ηεο κε ηε Ρνπκαλία. Άιιν ζπνπδαίν πνηάκη είλαη ν Έβξνο, πνπ ζηα βνπιγαξηθά ιέγεηαη Μαξίηζα. Σν θιίκα ηεο Βνπιγαξίαο είλαη εχθξαην κέρξη επεηξσηηθφ, ελψ ζηηο λφηηεο πεξηνρέο παξνπζηάδεη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ππνηξνπηθνχ θιίκαηνο. Σνλ Ηνχιην ε κέζε 52

53 ζεξκνθξαζία θηάλεη ηνπο C, ελψ ηνλ Ηαλνπάξην ε κέζε ζεξκνθξαζία είλαη πεξίπνπ 2 C. [48] Γεωξγία ε φια ηεο ηα βφξεηα ζχλνξα κε ηε Ρσζία ππάξρεη ε νξνζεηξά ηνπ Καχθαζνπ, ελψ θνληά ζηελ Μαχξε ζάιαζζα ην έδαθνο είλαη πεδηλφ θαη εμαηξεηηθά εχθνξν. Αλάκεζα ζηηο δχν νξνζεηξέο ην έδαθνο είλαη πεδηλφ θαη εχθνξν, φπσο θαη ην έδαθνο θνληά ζηε ζάιαζζα. Τπάξρνπλ δχν πνηάκηα ν Κνχξα (πνπ έξρεηαη απφ ηελ Σνπξθία) πεξλά απφ ηελ Γεσξγία θαη ην Αδεξκπατηδάλ θαη θαηαιήγεη ζηελ Καζπία θαη ν Ρηφλη πνπ εθβάιιεη ζηνλ Δχμεηλν πφλην. Τπάξρνπλ θαη άιινη πνιινί πνηακνί πνπ δηαξξένπλ ηελ εχθνξε πεδηάδα ηεο Κνιρίδαο, θνληά ζηε ζάιαζζα. Σν θιίκα θνληά ζηνλ Δχμεηλν πφλην είλαη πγξφ θαη ζεξκφ ην θαινθαίξη, ελψ ην θιίκα ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο είλαη πην μεξφ θαη επεηξσηηθφ. [49] Σνπξθία Ζ ρεξζφλεζνο έρεη ζρήκα πεξίπνπ νξζνγψληνπ παξαιιειφγξακκνπ, ηνπ νπνίνπ ην εζσηεξηθφ κέξνο είλαη έλα νξνπέδην, κε κέζν χςνο κέηξσλ. Πεξηβάιιεηαη απφ ζπλερείο νξνζεηξέο, πνπ αθήλνπλ κφλν κεξηθά αλνίγκαηα πξνο ηε ζάιαζζα. Σν έδαθνο είλαη θπξίσο νξεηλφ, ζηελή παξάθηηα πεδηάδα, πςειφ θεληξηθφ πςίπεδν (Αλαηνιία). Σν θιίκα είλαη εχθξαην κεζνγεηαθφ ζηα παξάιηα, επεηξσηηθφ κε θξχνπο ρεηκψλεο θαη ζεξκά θαινθαίξηα ζην εζσηεξηθφ. [50] 53

54 Π.5. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Πίλαθαο 5.1:Βαζηθά Οηθνλνκηθά ηνηρεία Ρσζίαο Πηγή :[19] Γηάγξακκα 5.1: Δμέιημε ΑΔΠ Οπθξαλίαο Εξέλιξη ΑΕΠ Οςκπανίαρ -% ( ) 15 9,6 12,1 7,3 7, ,7 2, , Πηγή :[11] 54

55 Γηάγξακκα 5.2: Γείθηεο Σηκψλ Καηαλαισηή Οπθξαλίαο Δείκτηρ τιμών καταναλωτή (% Δεκ.-Δεκ.) ,8 6,1 8,2 12,3 10,3 11,6 16,6 22,3 12,3 0-0, Πηγή :[11] Πίλαθαο 5.2:Βαζηθά Οηθνλνκηθά ηνηρεία Ρνπκαλίαο Πηγή :[5] 55

56 Γηάγξακκα 5.3:Δμέιημε ΑΔΠ Μνιδαβίαο Εξέλιξη ΑΕΠ Μολδαβίαρ - % ( ) 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 6,6 7,4 7,5 4,8 3,0 7,8 0,0-2, ,0-6,0-8,0-6,5 Πηγή :[35] Γηάγξακκα 5.4:πκβνιή ζην Ρπζκφ κεηαβνιήο ηνπ ΑΔΠ ηεο Διιάδαο Πηγή :[14] 56

57 Πίλαθαο 5.3:Βαζηθά Οηθνλνκηθά ηνηρεία γηα ην Αδεξκπατηδάλ ΑΕΠ Πποζηιθέμενη Αξία (ζε διρ. ΑΖΝ) % ζςνειζθοπάρ ζηο ΑΕΠ % ππαγμαηικήρ αύξηζηρ Σύνολο ,7 100,0 110,8 Παξαγωγή αγαζώλ: ,6 70,8 109,6 -Βηνκεραλία ,9 57,4 107,0 -Γεωξγία 2.213,9 5,4 107,1 -Καηαζθεπέο 2.881,9 7,6 136,0 Υπεξεζίεο: 8.411,1 22,1 113,7 -Μεηαθνξέο 1.942,8 5,1 113,5 -Τειεπηθνηλωλίεο 708,7 1,9 128,2 -Εκπόξην & Επηζθεπέο 2.029,6 5,3 115,0 -Ξελνδνρεία & 283,1 0,7 134,9 εζηηαηόξηα -Κνηλωληθέο ππεξεζίεο 3.446,9 9,1 107,9 Καζαξνί Φόξνη ,1 115,8 Πηγή :[24] Πίλαθαο 5.4:Βαζηθά Οηθνλνκηθά ηνηρεία γηα ηελ Αξκελία ( ) * Αύμεζε ΑΕΠ (%) 13,9 10, Αύμεζε Εμαγωγώλ (%) 29,5 7, Αύμεζε Εηζαγωγώλ (%) 27,0 7,3 39, Πιεζωξηζκόο (%) Επελδύζεηο (% ηνπ ΑΕΠ) 24,7 23,9 29, Φνξνινγηθά Έζνδα 14,0 14, (% ηνπ ΑΕΠ) Αλεξγία (%) 10,1 9,4 8, Έιιεηκκα Πξνϋπνινγηζκνύ 6,8 4,7 1,9 -.2,7-3 (% ηνπ ΑΕΠ) Ιζνδύγην Τξερνπζώλ -6, ,9-1, Σπλαιιαγώλ ωο % AEΠ Εμαγωγέο 696εθαη $ Εηζαγωγέο Εμπορικό ισοζύγιο Πηγή :[25] 57

58 Πίλαθαο 5.5:Βαζηθά Οηθνλνκηθά ηνηρεία γηα ηελ Βνπιγαξία ΤΜΜΔΣΟΥΖ ΤΜΜΔΣΟΥΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΚΛΑΓΩΝ ΚΛΑΓΩΝ ΣΟ ΣΟ ΑΔΠ ΑΔΠ (2009) (2009) Άιιεο ππεξεζίεο Άιιεο ππεξεζίεο 6% Γεσξγία, 6% Γεσξγία, Κξαηηθέο δαζνθνκία θαη Κξαηηθέο δαζνθνκία θαη ππεξεζίεο αιηεία ππεξεζίεο αιηεία 10% 3% 10% 3% Αγνξά αθηλήησλ Αγνξά αθηλήησλ 10% 10% Υξεκαηνπηζησηηθφο Υξεκαηνπηζησηηθφο ηνκέαο ηνκέαο 3% 3% Δκπφξην, Δκπφξην, Δπηθνηλσλίεο κεηαθνξέο, Δπηθνηλσλίεο κεηαθνξέο, 5% μελνδνρεία θαη 5% μελνδνρεία θαη εζηηαηφξεηα εζηηαηφξεηα 22% 22% Βηνκεραλία Βηνκεραλία 31% 31% Καηαζθεπέο Καηαζθεπέο 10% 10% Πίλαθαο 5.6: ΑΔΠ Γεσξγίαο Πηγή :[25] Πηγή :[25] 58

59 Πίλαθαο 5.7: Βαζηθά νηθνλνκηθά δεδνκέλα Γεσξγίαο Πηγή :[25] Π.6. ΔΜΠΟΡΙΟ Βνπιγαξία Μέρξη ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, ε αζζελήο δήηεζε ζηηο αγνξέο ηεο πξψελ νβηεηηθήο Έλσζεο νδήγεζε ζε αχμεζε ησλ εμαγσγψλ πξνο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πνπ ιακβάλνπλ ζήκεξα πεξίπνπ ην 50% ησλ εμαγσγψλ ηεο Βνπιγαξίαο. Οη θπξηφηεξνη εκπνξηθνί εηαίξνη ην 2008, είραλ σο εμήο: Πίλαθαο 6.1: Δμαγσγέο- Δηζαγσγέο Βνπιγαξίαο 2008 Υώξα Δμαγωγέο Δηζαγωγέο Ηηαιία 8,5% 7,9% Γεξκαλία 9,2% 11,8% Ρνπκαλία 7,2% 5,6% Διιάδα 9,9% 5,4% Σνπξθία 8,9% 5,5% Βέιγην 5,9% Οπθξαλία 7,3% Γαιιία 4,1% Απζηξία 4,1% Ρσζία 14,6% Πηγή: [18] 59