ΒΟΤΛΖ ΣΧΝ ΑΝΣΗΠΡΟΧΠΧΝ ΗΑ ΒΟΤΛΔΤΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟ - ΤΝΟΓΟ Α ΕΚΘΕΗ ΣΗ ΚΟΙΝΟΒΟΤΛΕΤΣΙΚΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΜΟΤ ΓΙΑ ΣΟΝ ΚΡΑΣΙΚΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΜΟ

Transcript

1 ΒΟΤΛΖ ΣΧΝ ΑΝΣΗΠΡΟΧΠΧΝ ΗΑ ΒΟΤΛΔΤΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟ - ΤΝΟΓΟ Α ΕΚΘΕΗ ΣΗ ΚΟΙΝΟΒΟΤΛΕΤΣΙΚΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΜΟΤ ΓΙΑ ΣΟΝ ΚΡΑΣΙΚΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΜΟ ΣΟΤ 2017 ΤΠΖΡΔΗΑ ΚΟΗΝΟΒΟΤΛΔΤΣΗΚΧΝ ΔΠΗΣΡΟΠΧΝ Γεθέκβξηνο 2016

2 Π Δ Ρ Η Δ Υ Ο Μ Δ Ν Α ει. ΜΔΡΟ Α ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 1. Δηζαγσγή ηνηρεία/πιεξνθνξίεο... 4 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 1. Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ. 5 α. Οηθνλνκηθφ πιαίζην. 5 β. ηξαηεγηθέο επηδηψμεηο ηεο θπβέξλεζεο.. 9 γ. Κξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο 2017 θαη Μεζνπξφζεζκν Γεκνζηνλνκηθφ Πιαίζην (ΜΓΠ) Γηνηθεηήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ πλαθή δεηήκαηα α. Βαζκφο πινπνίεζεο αλαπηπμηαθψλ δαπαλψλ (Πξνυπνινγηζκφο 2016) β. πκπιεξσκαηηθνί πξνυπνινγηζκνί ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ γ. Σξνπνπνηήζεηο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ γηα ην ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 1. Αλάιπζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ Παξαηεξήζεηο θαη ζρφιηα Δηζήγεζε ηεο Κνηλνβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Οηθνλνκηθψλ θαη Πξνυπνινγηζκνχ ΜΔΡΟ Β Παξαηεξήζεηο θνηλνβνπιεπηηθψλ νκάδσλ θαη άιισλ θνκκάησλ γηα ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ ηνπ Α. Παξαηεξήζεηο ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο νκάδαο ηνπ Γεκνθξαηηθνχ πλαγεξκνχ.. 29 Β. Παξαηεξήζεηο ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο νκάδαο ΑΚΔΛ-Αξηζηεξά-Νέεο Γπλάκεηο.. 32 Γ. Παξαηεξήζεηο ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο νκάδαο ηνπ Γεκνθξαηηθνχ Κφκκαηνο.. 36 Γ. Παξαηεξήζεηο ηνπ Κηλήκαηνο νζηαιδεκνθξαηψλ ΔΓΔΚ. 40 Δ. Παξαηεξήζεηο πκκαρίαο Πνιηηψλ Σ. Παξαηεξήζεηο ηνπ Κηλήκαηνο Οηθνιφγσλ πλεξγαζία Πνιηηψλ ΜΔΡΟ Γ Πξφγξακκα ζπλεδξηψλ ηεο Κνηλνβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Οηθνλνκηθψλ θαη Πξνυπνινγηζκνχ γηα ηε ζπδήηεζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ ii

3 ΜΔΡΟ Γ Πίλαθεο πνπ αληηθαηνπηξίδνπλ ηε δεκνζηνλνκηθή θαηάζηαζε. 57 ΜΔΡΟ Δ πγθεθαιαίσζε νθεηιψλ θαη δαπαλψλ θαηά θεθάιαην ΜΔΡΟ Σ Πξνγξακκαηηζκφο έξγσλ Πίλαθαο 1 - Νέα Έξγα 69 Πίλαθαο 2 - Τθηζηάκελα Έξγα.. 70 ΜΔΡΟ Ε Σξνπνπνηήζεηο ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2017, νη νπνίεο θαηαηέζεθαλ απφ ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ κεηά ηε ιήμε ηεο θπξίσο ζπδήηεζεο απφ ηελ επηηξνπή iii

4 Έθζεζε ηεο Κνηλνβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Οηθνλνκηθψλ θαη Πξνυπνινγηζκνχ γηα ην λνκνζρέδην «Ο πεξί Πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2017 Νφκνο ηνπ 2016» Μέιε ηεο επηηξνπήο: Αβέξσθ Νενθχηνπ, πξφεδξνο Μάξηνο Μαπξίδεο Ολνχθξηνο Κνπιιά ηέθαλνο ηεθάλνπ Άξηζηνο Γακηαλνχ Άγγεινο Βφηζεο Μαξίλνο Μνπζηνχηηαο Μαξίλνο ηδφπνπινο Άλλα Θενιφγνπ Γηψξγνο Πεξδίθεο Αληξέαο Καπθαιηάο ΜΔΡΟ Α ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 1. Δηζαγσγή Ο θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο γηα ην νηθνλνκηθφ έηνο 2017, θαηαηέζεθε ζηε Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ ζχκθσλα κε ην άξζξν 81 ηνπ πληάγκαηνο θαη αθνινχζσο παξαπέκθζεθε ελψπηνλ ηεο Κνηλνβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Οηθνλνκηθψλ θαη Πξνυπνινγηζκνχ γηα κειέηε θαη ππνβνιή ζρεηηθήο έθζεζεο πξνο ην ζψκα. Μαδί κε ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ γηα ην έηνο 2017 θαηαηέζεθε επίζεο ην Μεζνπξφζεζκν Γεκνζηνλνκηθφ Πιαίζην (ΜΓΠ) γηα ηα έηε Ζ θαηάζεζε ηνπ ππφ ζπδήηεζε πξνυπνινγηζκνχ έγηλε ζηηο 30 επηεκβξίνπ 2016, εληφο ησλ πξνβιεπφκελσλ ζπληαγκαηηθψλ πιαηζίσλ, δειαδή ηξεηο κήλεο πξηλ απφ ηελ έλαξμε ηνπ επφκελνπ νηθνλνκηθνχ έηνπο. Ζ εμέηαζε ηνπ ππφ αλαθνξά πξνυπνινγηζκνχ, άξρηζε ζηηο 17 Οθησβξίνπ 2016 κε ηελ παξνπζίαζε ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο θαη δεκνζηνλνκηθήο θαηάζηαζεο απφ ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ θ. Υάξε Γεσξγηάδε θαη έιεμε ζηηο 21 Ννεκβξίνπ 2016, κε ηελ νινθιήξσζε ηεο παξνπζίαζεο ησλ επηκέξνπο πξνυπνινγηζκψλ, θαζψο θαη ησλ ζηφρσλ θαη ηεο πνιηηηθήο φισλ ησλ ππνπξγείσλ θαη αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ. Πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζπλνιηθά δεθαεπηά ζπλεδξίεο ηεο επηηξνπήο, σο αθνινχζσο: 1

5 Γεθαέμη ζπλεδξίεο γηα ηε ζπδήηεζε ησλ επηκέξνπο πξνυπνινγηζκψλ ησλ ππνπξγείσλ θαη αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ θαη εηδηθφηεξα γηα ηελ αλάιπζε ησλ ζηφρσλ θαη ηεο πνιηηηθήο ηνπο. Μία ζπλεδξία, ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε ζηηο 28 Ννεκβξίνπ 2016, γηα ζθνπνχο έγθξηζεο αξηζκνχ ηξνπνπνηήζεσλ 1 ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2017, νη νπνίεο θαηαηέζεθαλ ζηελ επηηξνπή απφ ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ κεηά ηελ επίζεκε θαηάζεζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ θαη γηα ζθνπνχο έγθξηζεο ηνπ πξνζρεδίνπ έθζεζεο ηεο επηηξνπήο. Πεξαηηέξσ, ζηα πιαίζηα ηεο ζπδήηεζεο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, βάζεη πάγηαο πξαθηηθήο ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ, πξνζήιζε ελψπηνλ ηεο επηηξνπήο ε Γηνηθεηήο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ ζηηο 24 Ννεκβξίνπ 2016 θαη θαηέζεζε ηηο ζέζεηο θαη εθηηκήζεηο ηεο επνπηηθήο αξρήο αλαθνξηθά κε ηε δεκνζηνλνκηθή θαηάζηαζε θαη ηελ εχξπηεξε νηθνλνκηθή πνιηηηθή ηεο θπβέξλεζεο. Σέινο, ν Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ ζηηο 2 Γεθεκβξίνπ αλέιπζε ελψπηνλ ηεο νινκέιεηαο ηνπ ζψκαηνο ηε γεληθή νηθνλνκηθή πνιηηηθή ηεο θπβέξλεζεο, ηε δεκνζηνλνκηθή θαηάζηαζε, θαζψο θαη ηηο πξνηεξαηφηεηεο θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο θπβέξλεζεο γηα ην έηνο 2017, φπσο δηαγξάθνληαη κέζα απφ ηνλ ππφ ζπδήηεζε πξνυπνινγηζκφ. Σν ηειηθφ πξφγξακκα ησλ ζπλεδξηψλ γηα ηε ζπδήηεζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2017, κε ελζσκαησκέλε θαηάζηαζε κε ηηο παξνπζίεο ησλ βνπιεπηψλ πνπ παξεπξέζεθαλ ζε απηέο, πεξηιακβάλεηαη ζην Μέξνο Γ ηεο παξνχζαο έθζεζεο. ην πιαίζην ησλ εηδηθφηεξσλ δηαδηθαζηψλ πνπ αθνινπζνχληαη θάζε ρξφλν γηα ηε ζπδήηεζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, βάζεη πάγηαο πξαθηηθήο, ηεξήζεθαλ/θαηαηέζεθαλ ελψπηνλ ηεο επηηξνπήο ηα αθφινπζα: Πιήξε ζηελνγξαθεκέλα πξαθηηθά γηα φιεο ηηο ζπδεηήζεηο, ηα νπνία απνζηελνγξαθήζεθαλ θαη βξίζθνληαη ζηε δηάζεζε φισλ ησλ βνπιεπηψλ. 1 2 Μέρξη ηελ έλαξμε ζπδήηεζεο ηνπ ππφ αλαθνξά πξνυπνινγηζκνχ ζηηο 5 Γεθεκβξίνπ 2016, είραλ θαηαηεζεί ζπλνιηθά 20 ηξνπνπνηήζεηο. ηνηρεία ηεο νκηιίαο ηνπ Τπνπξγνχ Οηθνλνκηθψλ ελψπηνλ ηεο νινκέιεηαο ηνπ ζψκαηνο δελ έρνπλ πεξηιεθζεί ζηελ παξνχζα έθζεζε. 2

6 Δηδηθφ παξνπζηνιφγην, πξνζππνγξαθέλ απφ ηνλ πξφεδξν ηεο επηηξνπήο ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο. Γξαπηά ζεκεηψκαηα/νκηιίεο ησλ ππνπξγψλ θαη ησλ πξντζηακέλσλ ησλ ζπληαγκαηηθψλ εμνπζηψλ θαη ππεξεζηψλ, θαζψο θαη ησλ αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ, κε ζπγθεθξηκέλα ζηνηρεία αλαθνξηθά κε ηηο δαπάλεο, ηνπο ζηφρνπο, ηελ πνιηηηθή θαη άιια ζπλαθή ζηνηρεία, θαηʼ απαίηεζε ηεο επηηξνπήο. Δηδηθή δηαδηθαζία ππνβνιήο εξσηήζεσλ, κε βάζε ηελ νπνία φινη νη βνπιεπηέο έρνπλ ην δηθαίσκα λα ππνβάινπλ γξαπηψο εξσηήζεηο επί εηδηθψλ θνλδπιίσλ ηνπ ππφ αλαθνξά πξνυπνινγηζκνχ, νη νπνίεο δηαβηβάδνληαη αξκνδίσο ζηα αληίζηνηρα ππνπξγεία/ππεξεζίεο γηα θαηάζεζε γξαπηψλ απαληήζεσλ. Καηαηέζεθαλ επίζεο: Σν Μεζνπξφζεζκν Γεκνζηνλνκηθφ Πιαίζην (ΜΓΠ) , φπσο εγθξίζεθε απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην καδί κε ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ γηα ην έηνο ηξαηεγηθά ζρέδηα φισλ ησλ ππνπξγείσλ (κε εμαίξεζε ην Τπνπξγείν Άκπλαο), ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Δπξσπατθψλ Πξνγξακκάησλ πληνληζκνχ θαη Αλάπηπμεο θαη ηνπ Γεληθνχ Λνγηζηεξίνπ. Έθζεζε ζπκκφξθσζεο κε ηηο παξαηεξήζεηο ηνπ Γεληθνχ Διεγθηή ηεο Γεκνθξαηίαο γηα ην έηνο 2014, δπλάκεη ηνπ άξζξνπ 4Α ηνπ πεξί Καηαζέζεσο ηνηρείσλ θαη Πιεξνθνξηψλ ζην Γεληθφ Διεγθηή ηεο Γεκνθξαηίαο Νφκνπ. Έθζεζε Γεκνζηνλνκηθψλ Κηλδχλσλ, δπλάκεη ηνπ άξζξνπ 58 ηνπ πεξί Γεκνζηνλνκηθήο Δπζχλεο θαη Γεκνζηνλνκηθνχ Πιαηζίνπ Νφκνπ, ζηελ νπνία αλαγλσξίδνληαη θαη αλαιχνληαη νη πηζαλνί δεκνζηνλνκηθνί θίλδπλνη θαη πεξηιακβάλνληαη κέηξα κεηξηαζκνχ ησλ ελ ιφγσ θηλδχλσλ. 3

7 2. ηνηρεία/πιεξνθνξίεο Ζ παξνχζα έθζεζε βαζίδεηαη ζηα ζηνηρεία ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ γηα ην 2017 θαη ηνπ ΜΓΠ γηα ηα έηε , ζην Δπεμεγεκαηηθφ Τπφκλεκα θαη ζηα Παξαξηήκαηα πνπ ζπλνδεχνπλ ηνλ ππφ αλαθνξά πξνυπνινγηζκφ, ζηα ζηνηρεία πνπ θαηαηέζεθαλ ελψπηνλ ηεο επηηξνπήο απφ ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ θαηά ηελ έλαξμε ηεο ζπδήηεζεο 3, φπσο θαη ζηα ζηνηρεία πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηνπο αλαιπηηθνχο πίλαθεο γηα ηα κεγέζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ θαη ηνπο καθξννηθνλνκηθνχο δείθηεο, νη νπνίνη θαηαηέζεθαλ καδί κε ηνλ ππφ αλαθνξά πξνυπνινγηζκφ. Ζ παξνχζα έθζεζε ζπλνςίδεηαη ζηα αθφινπζα: Μέξνο Α - Αλάιπζε ηνπ Τπνπξγνχ Οηθνλνκηθψλ αλαθνξηθά κε ηελ αθνινπζνχκελε νηθνλνκηθή πνιηηηθή ηεο θπβέξλεζεο, ην νηθνλνκηθφ πιαίζην επί ηνπ νπνίνπ βαζίδεηαη ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο ηνπ 2017, νη ζέζεηο ηεο Γηνηθεηνχ ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ θαη άιια ζπλαθή δεηήκαηα. Μέξνο Β - Παξαηεξήζεηο ησλ θνηλνβνπιεπηηθψλ νκάδσλ θαη άιισλ θνκκάησλ γηα ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ ηνπ Μέξνο Γ Πξφγξακκα ζπλεδξηψλ ηεο Κνηλνβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Οηθνλνκηθψλ θαη Πξνυπνινγηζκνχ γηα ηε ζπδήηεζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ Μέξνο Γ - Πίλαθεο νη νπνίνη θαηαηέζεθαλ απφ ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ θαη απνηππψλνπλ ηελ θξαηνχζα δεκνζηνλνκηθή θαηάζηαζε. Μέξνο Δ - Πίλαθαο ζπγθεθαιαησηηθψλ νθεηιψλ θαη δαπαλψλ θαηά Κεθάιαην (Τπνπξγεία, πληαγκαηηθέο Δμνπζίεο, πληαγκαηηθέο Τπεξεζίεο, Αλεμάξηεηεο Τπεξεζίεο). Μέξνο Σ - Πίλαθεο κε ηα λέα θαη πθηζηάκελα έξγα πνπ πξνγξακκαηίδεηαη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ/πινπνηεζνχλ θαηά ην Μέξνο Ε - Σξνπνπνηήζεηο ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2017, νη νπνίεο θαηαηέζεθαλ απφ ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ κεηά ηε ιήμε ηεο θπξίσο ζπδήηεζεο απφ ηελ επηηξνπή. 3 Δπηζηνιή Τπνπξγνχ Οηθνλνκηθψλ πξνο ηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο ησλ Αληηπξνζψπσλ εκεξνκελίαο 30 επηεκβξίνπ (Παξνπζίαζε ζηελ Κνηλνβνπιεπηηθή Δπηηξνπή Οηθνλνκηθψλ θαη Πξνυπνινγηζκνχ - Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ - 17 Οθησβξίνπ 2016). 4

8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 1. Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ α. Οηθνλνκηθφ πιαίζην Ο Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ αλαιχνληαο ελψπηνλ ηεο επηηξνπήο ζηηο 17 Οθησβξίνπ 2016, ην νηθνλνκηθφ πιαίζην επί ηνπ νπνίνπ βαζίδεηαη ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο ηνπ 2017, θαηέζεζε ηα αθφινπζα: Ζ νηθνλνκία ηεο Κχπξνπ ζπλέρηζε λα παξνπζηάδεη ζεηηθνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο θαη θαηά ην έηνο Ζ πνξεία αλάθακςεο ηεο νηθνλνκίαο, ζηεξίδεηαη απφ φινπο ηνπο βαζηθνχο παξαγσγηθνχο ηνκείο, νη νπνίνη έρνπλ θαηαγξάςεη ζεηηθέο επηδφζεηο θαη εηδηθφηεξα απφ ηνπο ηνκείο ηνπ ηνπξηζκνχ, ησλ ππεξεζηψλ, ηεο λαπηηιίαο, ηνπ ιηαληθνχ εκπνξίνπ θαη ησλ θαηαζθεπψλ. ηε ζεηηθή απηή πνξεία ζπκβάιινπλ επίζεο ε αχμεζε ηεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο, νη ελ εμειίμεη δεκφζηεο θαη ηδησηηθέο επελδχζεηο, ε ζηαζεξνπνίεζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα, ε ζπλέρηζε ηεο πησηηθήο πνξείαο ησλ δαλεηζηηθψλ επηηνθίσλ θαη ε παξαρψξεζε θνξνινγηθψλ θηλήηξσλ, ηα νπνία έρνπλ θαηαζηεί δπλαηά ιφγσ ησλ δεκνζηνλνκηθψλ πεξηζσξίσλ πνπ έρνπλ πξνθχςεη απφ ηε ζπλεηή δηαρείξηζε ησλ δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ θαη απφ ηελ αλάθακςε ηεο νηθνλνκίαο. Ζ ζηαζεξή αλάθακςε ηεο νηθνλνκίαο θαηά ην ηξέρνλ έηνο αληηθαηνπηξίδεηαη θαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο, κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο λα παξνπζηάδεηαη κεησκέλν ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο, ελψ ε απαζρφιεζε θαη νη απνιαβέο παξνπζηάδνπλ αχμεζε. Όινη νη ζρεδηαζκνί θαη πξνζπάζεηεο ηεο θπβέξλεζεο ζηνρεχνπλ ζηελ ελίζρπζε θαη ελζάξξπλζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ζηελ εδξαίσζε πγηνχο ξπζκνχ αλάπηπμεο, ψζηε λα δεκηνπξγεζνχλ λέεο επθαηξίεο, λα επηηεπρζεί πεξαηηέξσ κείσζε ηεο αλεξγίαο θαη ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο. Ζ πεξαηηέξσ αλαβάζκηζε ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο θαη ε επίηεπμε θαη δηαηήξεζε ηεο επελδπηηθήο βαζκίδαο ζηηο δηεζλείο αγνξέο απνηεινχλ ζεκαληηθή επηδίσμε ηεο 5

9 θπβέξλεζεο. Παξά ηε ζεηηθή πνξεία ηεο νηθνλνκίαο, επηβάιιεηαη ε ζπλέρηζε ηεο ζπλεηνχο δεκνζηνλνκηθήο δηαρείξηζεο θαη ε απνθπγή δεκηνπξγίαο ειιεηκκάησλ, ψζηε αθελφο λα κε δηνγθσζεί πεξαηηέξσ ην δεκφζην ρξένο θαη αθεηέξνπ λα δεκηνπξγεζνχλ πεξηζψξηα εθαξκνγήο κέηξσλ θαη παξαρψξεζεο θηλήηξσλ γηα ζηήξημε ηεο νηθνλνκηθήο αλάθακςεο θαη επίηεπμεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. ε ζρέζε κε ηελ πνξεία ησλ θπξηφηεξσλ καθξννηθνλνκηθψλ δεηθηψλ, ν αξκφδηνο ππνπξγφο δήισζε ηα αθφινπζα: Ο ξπζκφο αλάπηπμεο ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο γηα ην έηνο 2016, κε βάζε ην καθξννηθνλνκηθφ ζελάξην, ζα ζπλερίζεη λα είλαη ζεηηθφο θαη αλακέλεηαη λα θπκαλζεί ζην 2,7% 4 ηνπ ΑΔΠ, ζε πξαγκαηηθνχο φξνπο, ζε ζχγθξηζε κε 1,6% ηνπ ΑΔΠ γηα ην 2015, θαζηζηψληαο ηνλ σο έλα απφ ηνπο ςειφηεξνπο ξπζκνχο αλάπηπμεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Μεζνπξφζεζκα, γηα ηα έηε 2017 έσο 2019, ν εηήζηνο ξπζκφο αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο πξνβιέπεηαη ζην 2,8%, ζε πξαγκαηηθνχο φξνπο. Σν πξσηνγελέο ηζνδχγην αλακέλεηαη λα παξακείλεη πιενλαζκαηηθφ θαη πξνβιέπεηαη γηα ην 2016 λα απμεζεί ζην 2,3% ηνπ ΑΔΠ ( 410 εθαηνκ. ζε απφιπηνπο φξνπο, ζχκθσλα κε ηηο αλαζεσξεκέλεο πξνβιέςεηο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ), ζε ζχγθξηζε κε 1,7% ηνπ ΑΔΠ ( 291 εθαηνκ. ζε απφιπηνπο φξνπο, πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ δαπαλψλ αλαθεθαιαηνπνίεζεο ηνπ ζπλεξγαηηθνχ πηζησηηθνχ ηνκέα) γηα ην Γηα ηελ πεξίνδν 2017 έσο 2019 ην πξσηνγελέο ηζνδχγην πξνβιέπεηαη λα δηαηεξήζεη ην ζεηηθφ ηνπ ραξαθηήξα. Γηα ην 2017 πξνβιέπεηαη ζην 2,0% ηνπ ΑΔΠ, ελψ κέρξη ην 2019 πξνβιέπεηαη λα απμεζεί ζεκαληηθά θαη λα αλέιζεη ζην 3,4% ηνπ ΑΔΠ. 4 5 Ζ πξφβιεςε ηνπ ξπζκνχ αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο γηα ην 2016 φπσο πεξηιήθζεθε ζην Πξφγξακκα ηαζεξφηεηαο (Ματνο 2016) αλεξρφηαλ ζην 2,2% ηνπ ΑΔΠ. Δμαηξνπκέλεο ηεο αλαθεθαιαηνπνίεζεο ησλ ζπλεξγαηηθψλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, ην πξσηνγελέο ηζνδχγην γηα ην 2015 αλήιζε ζην 2,7% ηνπ ΑΔΠ ( 466 εθαηνκ. ζε απφιπηνπο φξνπο) θαη ην δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα πεξηνξίζηεθε ζην 0,2% ηνπ ΑΔΠ. 6

10 Σν δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα αλακέλεηαη γηα ην 2016 λα είλαη νξηαθά ειιεηκκαηηθφ θαη λα πεξηνξηζηεί ζην -0,3% ηνπ ΑΔΠ ( 52,5 εθαηνκ. ζε απφιπηνπο φξνπο), ζε ζχγθξηζε κε -1,2% ηνπ ΑΔΠ ( 205 εθαηνκ. ζε απφιπηνπο φξνπο) γηα ην Γηα ηα έηε 2017 θαη 2018 ην δεκνζηνλνκηθφ ηζνδχγην πξνβιέπεηαη λα είλαη επίζεο νξηαθά ειιεηκκαηηθφ. Δηδηθφηεξα γηα ην 2017 πξνβιέπεηαη νξηαθή αχμεζή ηνπ ζην -0,6% ηνπ ΑΔΠ, ελψ γηα ην 2018 πξνβιέπεηαη ζεκαληηθφο πεξηνξηζκφο ηνπ ζην -0,1% ηνπ ΑΔΠ. Γηα ην 2019 πξνβιέπεηαη κεηαηξνπή ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ηζνδπγίνπ ζε πιενλαζκαηηθφ αλεξρφκελν ζην 0,7% ηνπ ΑΔΠ. Σν δεκφζην ρξένο εθηηκάηαη γηα ην 2016 λα κεησζεί νξηαθά ζην 108,3% ηνπ ΑΔΠ, ( 19,2 δηο ζε απφιπηνπο αξηζκνχο, κε ηελ εθαξκνγή ησλ ζπλαιιαγψλ δηαρείξηζεο ππνρξεψζεσλ ραξηνθπιαθίνπ), ζε ζχγθξηζε κε 108,9% ηνπ ΑΔΠ γηα ην 2015 ( 18,96 δηο ζε απφιπηνπο αξηζκνχο), ελψ ην 2017 πξνβιέπεηαη λα κεησζεί πεξαηηέξσ ζην 105,3% ( 19,2 δηο ζε απφιπηνπο φξνπο) ηνπ ΑΔΠ. Ζ πησηηθή πνξεία ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ, πξνβιέπεηαη λα ζπλερηζηεί θαηά ην 2018 θαη 2019, νπφηε ην ρξένο πξνβιέπεηαη λα κεησζεί ζην 101,7% ηνπ ΑΔΠ ( 19,4 δηο ζε απφιπηνπο φξνπο θαηά πξνζέγγηζε) θαη 95,8% ηνπ ΑΔΠ ( 19,2 δηο ζε απφιπηνπο φξνπο θαηά πξνζέγγηζε), αληίζηνηρα. ε ζρέζε κε ηελ απαζρφιεζε, ηελ αλεξγία θαη ηνλ πιεζσξηζκφ, ν ίδηνο αμησκαηνχρνο θαηέζεζε ηα αθφινπζα ζηνηρεία: Ζ απαζρφιεζε ε νπνία αθνινπζεί ηελ πνξεία ηεο πξαγκαηηθήο νηθνλνκίαο θαη ζπλαθψο ην ξπζκφ αλάπηπμεο απηήο, ζπλερίδεη λα παξνπζηάδεη αλνδηθή ηάζε. Δηδηθφηεξα, ε απαζρφιεζε γηα ην 2016 αλακέλεηαη λα απμεζεί θαηά 2,2%, ελψ αληίζηνηρα γηα ην 2015 απμήζεθε θαηά 0,8%. Γηα ην 2017 πξνβιέπεηαη αχμεζε θαηά 2% θαη αχμεζε γηα ηα έηε 2018 θαη 2019 θαηά 1,8%. Ζ αλεξγία άξρηζε λα ζεκεηψλεη πησηηθή πνξεία θαηά ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ χκθσλα κε ηελ Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ, ζεκαληηθή κείσζε ζηελ αλεξγία ζεκεηψζεθε θαηά ην πξψην εμάκελν ηνπ 2016, αθνχ πεξηνξίζηεθε ζην 13,1%, έλαληη πνζνζηνχ αλεξγίαο 16,1% ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ην 2015, κείσζε ε νπνία 7

11 ππνδειψλεη ηε ζεκαληηθή βειηίσζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο. χκθσλα κε ηα ίδηα ζηνηρεία ε καθξνρξφληα αλεξγία θαη ε λεαληθή αλεξγία, παξφιν πνπ παξνπζηάδνπλ κείσζε γηα ην 2016, παξακέλνπλ ζε ςειά επίπεδα πνζνζηνχ χςνπο 5,7% θαη 28,3%, αληίζηνηρα (πξψην εμάκελν ηνπ 2016). Γηα ην έηνο 2016, ε αλεξγία εθηηκάηαη λα κεησζεί ζην 12,5%, ζε ζχγθξηζε κε 14,9% γηα ην Ζ ζηαζεξή νηθνλνκηθή αλάθακςε πνπ πξνβιέπεηαη γηα ηελ πεξίνδν 2017 έσο 2019 εληζρχεη ηηο πξνβιέςεηο γηα πεξαηηέξσ απνθιηκάθσζε ηεο αλεξγίαο, ην πνζνζηφ ηεο νπνίαο πξνβιέπεηαη λα πεξηνξηζηεί ζην 9% κέρξη ην ηέινο ηεο ππφ αλαθνξά πεξηφδνπ. Ο πιεζσξηζκφο παξακέλεη αξλεηηθφο θαη θαηά ην Χζηφζν, κε βάζε πξφζθαηα ζηνηρεία θαη εθηηκήζεηο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ, ν απνπιεζσξηζκφο πνπ παξαηεξείηαη απφ ηηο αξρέο ηνπ 2013 θαη ν νπνίνο ζπλέβαιε ζηελ αλάθακςε ηεο νηθνλνκίαο, αξρίδεη λα παξνπζηάδεη ζεκάδηα απνθιηκάθσζεο. Δηδηθφηεξα, ην 2016 αλακέλεηαη λα νινθιεξσζεί ν θχθινο ηνπ αξλεηηθνχ πιεζσξηζκνχ, ν νπνίνο κε βάζε ηνλ Δλαξκνληζκέλν Γείθηε Σηκψλ Καηαλαισηή ζα κεησζεί ζην -0,9%, ζε ζρέζε κε -1,5% γηα ην 2015, ελψ γηα ην 2017 πξνβιέπεηαη ζεηηθφο ξπζκφο αχμεζεο ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ, πνζνζηνχ χςνπο 0,5%, ιφγσ ηεο αλακελφκελεο αχμεζεο ηεο ηδησηηθήο δήηεζεο. Γηα ηα έηε 2018 θαη 2019, ν πιεζσξηζκφο αλακέλεηαη λα απμεζεί πεξαηηέξσ θαη λα αλέιζεη ζην 1,5% θαη 2,0%, αληίζηνηρα, ιφγσ ηεο πεξαηηέξσ ελδπλάκσζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηεο εμάιεηςεο ηεο επίδξαζεο ηεο πηψζεο ησλ ηηκψλ ησλ ελεξγεηαθψλ πξντφλησλ. χκθσλα κε ηα θαηαηεζέληα απφ ηνλ αξκφδην ππνπξγφ ζηνηρεία αλαθνξηθά κε ην δεκφζην ρξένο θαη ηε βησζηκφηεηά ηνπ: Ζ αλνδηθή πνξεία ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο ησλ πξνεγνχκελσλ εηψλ ηεξκαηίζηεθε κε ην ηέινο ηνπ έηνπο 2015, κε βάζε ην βαζηθφ καθξννηθνλνκηθφ ζελάξην θαη ηελ πξνβιεπφκελε πνξεία ησλ δεκνζηνλνκηθψλ κεγεζψλ. Απφ ην 2016 θαη εληεχζελ 8

12 αλακέλεηαη λα παξνπζηάζεη πησηηθή πνξεία, κε πξφβιεςε φπσο απηφ πεξηνξηζηεί θάησ απφ ην 100% ηνπ ΑΔΠ ην 2019 θαη εηδηθφηεξα ζην 95,8% ηνπ ΑΔΠ. Σν δεκφζην ρξένο ηεο Κχπξνπ, ζχκθσλα κε ηελ αλάιπζε επαηζζεζίαο πνπ δηελεξγεί ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ, θξίλεηαη βηψζηκν ζηα πιείζηα ησλ αθξαίσλ ππνζεηηθψλ ζελαξίσλ επαηζζεζίαο, αθνχ ζε θάζε πεξίπησζε ην δεκφζην ρξένο σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ παξνπζηάδεη πησηηθή πνξεία. Καζνξηζηηθνί παξάγνληεο γηα ηε βησζηκφηεηα ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο είλαη ε επίηεπμε κέζνπ ξπζκνχ αλάπηπμεο ζην 2,8% ηνπ ΑΔΠ, πεξίπνπ θαη εηήζησλ πξσηνγελψλ πιενλαζκάησλ πνζνζηνχ 2,6% ηνπ ΑΔΠ, θαζψο θαη νη ρξεκαηνδνηηθέο αλάγθεο, νη νπνίεο έρνπλ θαηαζηεί δηαρεηξίζηκεο, γηα ηα επφκελα ρξφληα, κέζσ ηεο εμνκάιπλζεο ησλ ιήμεσλ δεκφζηνπ ρξένπο. β. ηξαηεγηθέο επηδηψμεηο ηεο θπβέξλεζεο ε ζρέζε κε ηηο ζηξαηεγηθέο επηδηψμεηο ηεο θπβέξλεζεο, ν αξκφδηνο ππνπξγφο δήισζε φηη απηέο αληηθαηνπηξίδνληαη ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ γηα ην 2017 θαη ζην ΜΓΠ χκθσλα κε ηα θαηαηεζέληα ζηνηρεία- Οη θχξηεο ζηξαηεγηθέο επηδηψμεηο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο ηεο θπβέξλεζεο απνηππψλνληαη ζην ηξαηεγηθφ ρέδην Γεκνζηνλνκηθήο Πνιηηηθήο (ΓΠ) Βαζηθνί άμνλεο ζηξαηεγηθήο ηεο θπβέξλεζεο είλαη ε επίηεπμε καθξννηθνλνκηθήο θαη δεκνζηνλνκηθήο ζηαζεξφηεηαο, ε πεξαηηέξσ επηηάρπλζε ηεο πξαγκαηηθήο νηθνλνκίαο, ν πεξηνξηζκφο ηεο αλεξγίαο, ε πεξαηηέξσ βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο νηθνλνκίαο θαη ε δεκηνπξγία πξνυπνζέζεσλ γηα βηψζηκε αλάπηπμε. εκαληηθφ ξφιν ζηελ επίηεπμε ησλ ελ ιφγσ αμφλσλ θαηέρνπλ, κεηαμχ άιισλ, ε πεξαηηέξσ ελίζρπζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, ε εδξαίσζε ηεο εκπηζηνζχλεο ησλ επελδπηψλ θαη ησλ θαηαλαισηψλ 6 Σν ηξαηεγηθφ ρέδην Γεκνζηνλνκηθήο Πνιηηηθήο εγθξίζεθε απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην ζηηο 13 Ματνπ

13 θαη ε επίηεπμε θαη δηαηήξεζε επελδπηηθήο βαζκίδαο ζηηο δηεζλείο αγνξέο. Οη ελ ιφγσ επηδηψμεηο επηκεξίδνληαη ζε ζηφρνπο πνπ αθνξνχλ, κεηαμχ άιισλ, ζηηο επελδχζεηο ζηελ αλάπηπμε θαη επηρεηξεκαηηθφηεηα, ζηε δηνηθεηηθή κεηαξξχζκηζε, ζηελ εθαξκνγή ελφο ζχγρξνλνπ θξάηνπο πξφλνηαο, ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο, ζηελ αλαδηάξζξσζε ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, ζηνλ ηνκέα ησλ απνθξαηηθνπνηήζεσλ, ζηε κεηαξξχζκηζε ηνπ ηνκέα ηεο πγείαο θαη ζηε κεηαξξχζκηζε ηεο δηαρείξηζεο ησλ δεκφζηνλ νηθνλνκηθψλ. γ. Κξαηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 2017 θαη Μεζνπξφζεζκν Γεκνζηνλνκηθφ Πιαίζην (ΜΓΠ) Ο Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ παξνπζηάδνληαο ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ γηα ην έηνο 2017 θαη ην ΜΓΠ ζηηο 17 Οθησβξίνπ 2016, κεηαμχ άιισλ, θαηέζεζε ηα αθφινπζα: Ο θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο γηα ην 2017 θαη ην ΜΓΠ : - Απνηειεί ηνλ πξψην θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ θαη ην πξψην ΜΓΠ, αληίζηνηρα, κεηά ηελ επηηπρή νινθιήξσζε ηνπ Μαθξννηθνλνκηθνχ Πξνγξάκκαηνο Οηθνλνκηθήο Πξνζαξκνγήο πνπ επηηεχρζεθε ην Μάξηην ηνπ Έρνπλ θαηαξηηζηεί ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ηνπ ηξαηεγηθνχ Πιαηζίνπ Γεκνζηνλνκηθήο Πνιηηηθήο , αληηθαηνπηξίδνπλ ηνπο ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο ηεο θπβέξλεζεο θαη είλαη πξνζαξκνζκέλα ζηηο ηξέρνπζεο εμειίμεηο. - πλερίδνπλ λα πξνζαξκφδνληαη σο πξνο ηνλ ηξφπν θαηάξηηζεο θαη παξνπζίαζήο ηνπο, ψζηε λα ηχρνπλ εθζπγρξνληζκνχ ζηε βάζε δηεζλψλ βέιηηζησλ πξαθηηθψλ θαη λα κεηαηξαπνχλ απφ πξνυπνινγηζκνχο αλά θαηεγνξία νηθνλνκηθήο αλάιπζεο ζε πξνυπνινγηζκνχο ζηε βάζε δξαζηεξηνηήησλ. Δηδηθφηεξα, ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο γηα ην 2017: - Απνηειεί έλα νπζηαζηηθά ηζνζθειηζκέλν πξνυπνινγηζκφ κε έλα νξηαθφ έιιεηκκα θαη ηθαλνπνηεηηθφ πξσηνγελέο πιεφλαζκα, ηα νπνία ζα ζπκβάινπλ 10

14 ζηελ πνξεία απνθιηκάθσζεο ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο, ελψ πξνβιέπεη κία ιεινγηζκέλε νξηαθή αχμεζε ησλ πξσηνγελψλ δαπαλψλ. - Δλζσκαηψλεη θνξνινγηθέο ειαθξχλζεηο, πνπ αθνξνχλ κεηαμχ άιισλ: α. ζηελ θαηάξγεζε ησλ πξνζσξηλψλ κέηξσλ 7 αληηκεηψπηζεο ησλ δεκνζηνλνκηθψλ αληζνξξνπηψλ πνπ είραλ εηζαρζεί ην 2012, β. ζηελ θαηάξγεζε ηεο θνξνινγίαο αθίλεηεο ηδηνθηεζίαο θαη γ. ζηε κείσζε ησλ κεηαβηβαζηηθψλ ηειψλ ζηνλ ηνκέα ησλ αθηλήησλ, νη νπνίεο θαηέζηεζαλ δπλαηέο ιφγσ ηεο θαιχηεξεο απφ ηελ αλακελφκελε δεκνζηνλνκηθήο ζέζεο θαη ηνπ πιενλαζκαηηθνχ δεκνζηνλνκηθνχ ηζνδπγίνπ ηεο γεληθήο θπβέξλεζεο ζε δηαξζξσηηθνχο φξνπο, νη νπνίεο δελ επεξεάδνπλ ηνπο ηεζέληεο δεκνζηνλνκηθνχο ζηφρνπο. - πλνδεχεηαη απφ ηα ζηξαηεγηθά ζρέδηα ησλ ππνπξγείσλ (εμαηξνπκέλνπ ηνπ Τπνπξγείνπ Άκπλαο) θαη δχν αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ (Γεληθή Γηεχζπλζε Δπξσπατθψλ Πξνγξακκάησλ πληνληζκνχ θαη Αλάπηπμεο θαη Γεληθφ Λνγηζηήξην), ζηα νπνία παξνπζηάδνληαη νη επηκέξνπο ζηφρνη θαη δξαζηεξηφηεηεο, θαζψο θαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ζα επηηεπρζνχλ νη ηεζέληεο ζηφρνη, ψζηε λα εκπεδσζεί ε κειινληηθή κνξθή ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. - Δπηβεβαηψλεη θαη ζηεξίδεη ηελ αλάθακςε ηεο νηθνλνκίαο. Παξνπζηάδνληαο πεξαηηέξσ ηηο θπξηφηεξεο πηπρέο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ γηα ην 2017, ν Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ θαηέζεζε ηα αθφινπζα: Ο θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο γηα ην 2017, ν νπνίνο θαιχπηεη θπξίσο ηελ θεληξηθή θπβέξλεζε, πξνβιέπεη έζνδα (εμαηξνπκέλσλ ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ξνψλ) χςνπο εθαηνκ., ηα νπνία αληηζηνηρνχλ θαηά πξνζέγγηζε ζην 33% ηνπ ΑΔΠ. 7 Καηάξγεζε ηεο έθηαθηεο θιηκαθσηήο εηζθνξάο ζχκθσλα κε ηνλ πεξί ηεο Έθηαθηεο Δηζθνξάο Δξγνδνηνπκέλσλ, πληαμηνχρσλ θαη Απηνηειψο Δξγαδνκέλσλ ηνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα Νφκν θαη ηνλ πεξί ηεο Έθηαθηεο Δηζθνξάο Αμησκαηνχρσλ, Δξγνδνηνπκέλσλ θαη πληαμηνχρσλ ηεο Κξαηηθήο Τπεξεζίαο θαη ηνπ Δπξχηεξνπ Γεκφζηνπ Σνκέα Νφκν. 11

15 ε ζχγθξηζε κε ηα αλαζεσξεκέλα έζνδα γηα ην 2016, χςνπο εθαηνκ., ηα πξνυπνινγηδφκελα έζνδα γηα ην 2017 είλαη απμεκέλα θαηά 2% πεξίπνπ. Ζ αχμεζε νθείιεηαη θπξίσο ζηελ απμεκέλε πξφλνηα γηα έκκεζνπο θφξνπο σο επαθφινπζν ηεο πξφβιεςεο γηα αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο,θαζψο θαη κε θνξνινγηθψλ εζφδσλ πνπ πξνβιέπεηαη λα πξνθχςνπλ απφ ηελ επηηάρπλζε θαη σξίκαλζε ζπγρξεκαηνδνηνχκελσλ έξγσλ κέζσ ηεο κεγαιχηεξεο απνξξφθεζεο θνηλνηηθψλ πφξσλ θαη απφ ηηο εκπνξηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ιηκαληνχ Λεκεζνχ. Οη θπξηφηεξεο θαηεγνξίεο ησλ θξαηηθψλ εζφδσλ γηα ην 2017 είλαη νη άκεζνη θαη έκκεζνη θφξνη, νη νπνίνη ζπλνιηθά πξνυπνινγίδνληαη ζηα εθαηνκ. θαη απνηεινχλ ην 83% ησλ ζπλνιηθψλ εζφδσλ, ελψ ην ππφινηπν πνζνζηφ ησλ εζφδσλ, εμαηξνπκέλσλ ησλ εηζπξάμεσλ απφ δάλεηα, πξνέξρεηαη απφ κε θνξνινγηθά έζνδα (πσιήζεηο αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, κεηαβηβάζεηο θαη ρνξεγίεο) ηα νπνία πξνυπνινγίδνληαη ζηα εθαηνκ. Οη ζπλνιηθέο δαπάλεο (εμαηξνπκέλσλ ησλ απνπνιεξσκψλ δαλείσλ) γηα ην 2017 πξνυπνινγίδνληαη ζηα εθαηνκ. θαη αληηζηνηρνχλ ζην 36% ηνπ ΑΔΠ. ε ζχγθξηζε κε ηηο αληίζηνηρεο δαπάλεο γηα ην 2016, νη νπνίεο αλήιζαλ ζηα εθαηνκ. νη πξνυπνινγηδφκελεο δαπάλεο γηα ην 2017 παξνπζηάδνπλ νξηαθή αχμεζε θαηά 0,3%. Οη θπξηφηεξεο θαηεγνξίεο δαπαλψλ θαηά νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ηνπ πξνυπνινγηζκνχ γηα ην 2017, ζπλνςίδνληαη ζηα αθφινπζα: - Γαπάλεο πξνζσπηθνχ (απνιαβέο πξνζσπηθνχ, ζπληάμεηο θαη θηινδσξήκαηα), νη νπνίεο γηα ην 2017 παξνπζηάδνληαη απμεκέλεο θαηά 1,8% ζε ζρέζε κε ην 2016 πξνυπνινγηδφκελεο εηδηθφηεξα ζηα εθαηνκ. ζε ζχγθξηζε κε εθαηνκ. ην πξνεγνχκελν έηνο. Ζ αχμεζε νθείιεηαη θπξίσο ζηελ πξνβιεπφκελε παξαρψξεζε πξνζαπμήζεσλ ελφςεη ηεο θαηάξγεζεο ηεο ζρεηηθήο λνκνζεζίαο πεξί κε παξαρψξεζεο πξνζαπμήζεσλ ζηνπο κηζζνχο ησλ αμησκαηνχρσλ θαη εξγνδνηνπκέλσλ θαη ζηηο ζπληάμεηο ησλ ζπληαμηνχρσλ ηεο θξαηηθήο ππεξεζίαο θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα. 12

16 - Λεηηνπξγηθέο δαπάλεο νη νπνίεο πξνυπνινγίδνληαη γηα ην 2017 ζηα εθαηνκ., ζε ζχγθξηζε κε εθαηνκ. ην 2016, νη νπνίεο είλαη απμεκέλεο θαηά 6,8% ιφγσ θπξίσο ηεο αχμεζεο ηεο πξφλνηαο γηα επηζηξνθέο θφξσλ θαη ησλ απμεκέλσλ πηζηψζεσλ γηα ηελ αγνξά χδαηνο ιφγσ αλνκβξίαο. - Μεηαβηβαζηηθέο πιεξσκέο (θνηλσληθέο παξνρέο, ρνξεγίεο πξνο εκηθξαηηθνχο νξγαληζκνχο θαη αξρέο ηνπηθήο δηνίθεζεο, ζπλεηζθνξά πξνο ηα Σακεία Κνηλσληθψλ Αζθαιίζεσλ θαη ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο) ν νπνίεο πξνυπνινγίδνληαη ζηα εθαηνκ., ζε ζχγθξηζε κε εθαηνκ. ην 2016, παξνπζηάδνληαο κείσζε θαηά 1,4%, ιφγσ θπξίσο ηεο κείσζεο ηεο ζπλεηζθνξάο ηεο Γεκνθξαηίαο γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζε ζχγθξηζε κε ην Κεθαιαηνπρηθέο δαπάλεο (πάγηα, έξγα ππφ θαηαζθεπή, ζπγρξεκαηνδνηνχκελα έξγα) νη νπνίεο γηα ην 2017 πξνβιέπνληαη ζηα 560 εθαηνκ., ζε ζχγθξηζε κε 555 εθαηνκ. ην 2016, παξνπζηάδνληαο νξηαθή αχμεζε θαηά 1%, ε νπνία νθείιεηαη ζηελ πεξίιεςε λέσλ έξγσλ ππνδνκήο θαη ζπγρξεκαηνδνηνχκελσλ έξγσλ. - Γαπάλεο γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο (ηφθνη) νη νπνίεο πξνυπνινγίδνληαη γηα ην 2017 ζηα 499 εθαηνκ., ζε ζχγθξηζε κε 576 εθαηνκ. ην 2016, παξνπζηάδνληαο ζεκαληηθή κείσζε θαηά 13,3% ε νπνία νθείιεηαη ζηε κείσζε ηνπ κέζνπ θφζηνπο δαλεηζκνχ. ε ζρέζε κε ην ΜΓΠ , ν Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ δήισζε φηη γηα ηα έηε 2018 θαη 2019 πξνβιέπνληαη έζνδα (εμαηξνπκέλσλ ρξεκαηνδνηηθψλ εζφδσλ) χςνπο εθαηνκ. θαη εθαηνκ., αληίζηνηρα θαη δαπάλεο (εμαηξνπκέλσλ δαλείσλ) χςνπο εθαηνκ. θαη εθαηνκ., αληίζηνηρα. 2. Γηνηθεηήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ H Γηνηθεηήο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ θαηαζέηνληαο ηηο ζέζεηο ηεο επνπηηθήο αξρήο ζε ζρέζε κε ηελ πνξεία ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο ζεκείσζε ηε ζαηηθφηεξε πνξεία 13

17 ηεο απφδνζήο ηεο γηα ην 2016 ζε ζρέζε κε ηηο αξρηθέο πξνβιέςεηο θαη δήισζε φηη ε πνξεία αλάθακςεο αλακέλεηαη λα ζπλερηζηεί θαη θαηά ην χκθσλα κε ηελ ίδηα, ε βειηησκέλε πνξεία ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο θαη ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο αληηθαηνπηξίδεηαη, κεηαμχ άιισλ, ζηε ζεκαληηθή κείσζε ηεο απφδνζεο ησλ θππξηαθψλ θξαηηθψλ νκνιφγσλ, ζηελ αλαβάζκηζε ηεο νηθνλνκίαο απφ ηνπο δηεζλείο νίθνπο αμηνιφγεζεο θαη ζηε ζεκαληηθή κείσζε ηεο έθηαθηεο ξεπζηφηεηαο (ELA). Ζ ίδηα επηζήκαλε επίζεο φηη παξά ηα πξνβιήκαηα ηνπ ςεινχ επηπέδνπ ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ, ηνπ ςεινχ δεκφζηνπ ρξένπο θαη ηεο αλεξγίαο, πνπ εμαθνινπζεί λα αληηκεησπίδεη ε θππξηαθή νηθνλνκία, νη πξννπηηθέο γηα ηε δεκνζηνλνκηθή θαηάζηαζε θαη ηνλ ηξαπεδηθφ ηνκέα είλαη ελζαξξπληηθέο. Αλαθεξφκελε ζηνλ ηξαπεδηθφ ηνκέα, ε Γηνηθεηήο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ δήισζε κεηαμχ άιισλ ηα αθφινπζα: Οη θππξηαθέο ηξάπεδεο αληαπνθξίλνληαη κε επηηπρία ζηηο απζηεξφηεξεο επνπηηθέο νδεγίεο θαη ζηηο δηαξζξσηηθέο κεηαξξπζκίζεηο, κε απνηέιεζκα ηε δηφξζσζε ησλ αδπλακηψλ ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ δηφξζσζε απηή ζπλέβαιε ζηε βειηίσζε ηεο αμηνπηζηίαο θαη ηεο εκπηζηνζχλεο πξνο ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ηνκέα. Ζ παξνρή δαλείσλ πξνο ηνλ εγρψξην ηδησηηθφ ηνκέα, ε νπνία άξρηζε λα παξνπζηάδεη ζεκάδηα ειαθξάο αλάθακςεο απφ ην 2015, δηαηεξείηαη ζε ρακειά επίπεδα εμαηηίαο ησλ πξνζπαζεηψλ ησλ ηξαπεδψλ θαη ησλ ηδησηψλ γηα απνκφριεπζε ησλ ηζνινγηζκψλ ηνπο. Σα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα, παξά ηελ πξφνδν πνπ έρεη ζεκεησζεί σο πξνο ηε δηαρείξηζή ηνπο θαηά ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο, εμαθνινπζνχλ λα απνηεινχλ ην θπξηφηεξν πξφβιεκα ηνπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα. Με βάζε ηα κέηξα πνπ ιακβάλνπλ ηα ηξαπεδηθά ηδξχκαηα, φπσο είλαη ε δεκηνπξγία θαη ζηειέρσζε εηδηθψλ κνλάδσλ δηαρείξηζεο ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ θαη ν θαζνξηζκφο ζρεηηθψλ εζσηεξηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη πνιηηηθψλ, παξαηεξείηαη αχμεζε αλαδηαξζξψζεσλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ, θαζψο θαη αχμεζε ζηα εηζπξαηηφκελα απφ κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα πνζά. 14

18 Με βάζε ζηνηρεία ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ θαηά ην ηέινο ηνπ κελφο Απγνχζηνπ ηνπ ηξέρνληνο έηνπο ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα κεηψζεθαλ ζηα 24,5 δηο ζε ζχγθξηζε κε 26,9 δηο θαηά ην ηέινο ηνπ Ζ ξεπζηφηεηα ησλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ παξνπζηάδεη επίζεο βειηίσζε, θαζψο απμάλνληαη νη θαηαζέζεηο θαη κεηψλεηαη ε έθηαθηε ξεπζηφηεηα (ΔΛΑ). Δλ θαηαθιείδη ε ίδηα αμησκαηνχρνο ζεκείσζε φηη γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ ηεο αλεξγίαο θαη ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ, είλαη απαξαίηεηε ε πξνψζεζε δνκηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ θαη ε πξνζέιθπζε λέσλ επελδχζεσλ. Σέινο, δηαβεβαίσζε ηελ επηηξνπή γηα ηελ πξνζήισζε ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ γηα νξηζηηθή αλαραίηηζε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ηεο πιήξνπο απνθαηάζηαζεο ηεο αμηνπηζηίαο ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηεο πξνζέιθπζεο επελδχζεσλ. πλαθή δεηήκαηα α. Βαζκφο πινπνίεζεο αλαπηπμηαθψλ δαπαλψλ (Πξνυπνινγηζκφο 2016) Όπσο εμάγεηαη απφ ηα ζηνηρεία πνπ θαηαηίζεληαη ζηελ επηηξνπή επί ηαθηηθήο βάζεο απφ ην Γεληθφ Λνγηζηήξην ζε ζρέζε κε ηελ πνξεία πινπνίεζεο ησλ αλαπηπμηαθψλ δαπαλψλ ηεο θπβέξλεζεο (αλά νκάδα δαπαλψλ) θαη ζχκθσλα κε ηελ ηειεπηαία ελεκέξσζε πνπ ε επηηξνπή είρε γηα ηελ πεξίνδν απφ 1 εο Ηαλνπαξίνπ 2016 κέρξη ηελ 31 ε Οθησβξίνπ 2016, πξνθχπηνπλ ηα αθφινπζα: Σν πνζνζηφ πινπνίεζεο θεθαιαηνπρηθψλ δαπαλψλ (έξγα ζπγρξεκαηνδνηνχκελα απφ θνηλνηηθνχο πφξνπο, αγνξά γεο θαη θηηξίσλ, αλεγέξζεηο, επεθηάζεηο θαη βειηηψζεηο θηηξίσλ, δξφκνη, έξγα ππνδνκήο θ.ά.) γηα ηελ πην πάλσ αλαθεξφκελε πεξίνδν αλέξρεηαη ζην 37%, ζε ζρέζε κε πνζνζηφ πινπνίεζεο γηα ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ 2015, χςνπο 38%. Σν πνζνζηφ πινπνίεζεο άιισλ αλαπηπμηαθψλ δαπαλψλ (ζπληεξήζεηο θαη επηδηνξζψζεηο, εθπαίδεπζε πξνζσπηθνχ/ζπλέδξηα, ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο/έξεπλεο, επηρνξεγήζεηο, θνηλσληθέο παξνρέο θ.ά.) γηα ηελ ίδηα πην πάλσ 15

19 αλαθεξφκελε πεξίνδν αλέξρεηαη ζε 50%, ζε ζρέζε κε πνζνζηφ πινπνίεζεο γηα ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ 2015, χςνπο 30%. Σν πνζνζηφ πινπνίεζεο ηνπ ζπλφινπ ησλ αλαπηπμηαθψλ δαπαλψλ αλήιζε ζην 41% γηα ηελ ππφ αλαθνξά πεξίνδν ηνπ 2016, έλαληη 34% γηα ηελ ίδηα πεξίνδν ηνπ εκεηψλεηαη φηη ε επηηξνπή αλακέλεη ηελ θαηάζεζε ησλ ηειηθψλ ζηνηρείσλ γηα ην ζπλνιηθφ βαζκφ πινπνίεζεο αλαπηπμηαθψλ δαπαλψλ γηα ην έηνο 2016, ηα νπνία κέρξη ην ρξφλν νινθιήξσζεο ηεο παξνχζαο έθζεζεο δελ ήηαλ δηαζέζηκα. β. πκπιεξσκαηηθνί πξνυπνινγηζκνί ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2016 Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηξέρνληνο έηνπο, ε θπβέξλεζε θαηέζεζε ζηε Βνπιή έλα λνκνζρέδην ζπκπιεξσκαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ γηα ην έηνο Σν ζχλνιν ησλ ζπκπιεξσκαηηθψλ πηζηψζεσλ, ησλ νπνίσλ δεηήζεθε ε έγθξηζε απφ ηε Βνπιή αλέξρεηαη ζε 68,7 εθαηνκ. εκεηψλεηαη φηη κέρξη ηηο 2 Γεθεκβξίνπ 2016 είρε εγθξηζεί ν πεξί πκπιεξσκαηηθνχ Πξνυπνινγηζκνχ (Αξ.1) Νφκνο ηνπ 2016, ν νπνίνο πξνβιέπεη ζπκπιεξσκαηηθέο πηζηψζεηο χςνπο 68,7 εθαηνκ. γηα ηελ θάιπςε δηαθφξσλ δαπαλψλ, ζπλνιηθνχ χςνπο 125,6 εθαηνκ., νη νπνίεο αθνξνχλ θπξίσο γεσξγνθηελνηξνθηθέο επηρξνεγήζεηο, θνηλσληθέο παξνρέο, επηζηξνθέο θφξσλ θαη παξνρέο πγείαο. εκεηψλεηαη φηη, ην ππφινηπν πνζφ ησλ ζπλνιηθψλ πηζηψζεσλ πνπ απαηηνχληαη, ην νπνίν αλέξρεηαη ζηα 56,9 εθαηνκ. ζα θαιπθζεί κέζα απφ πηζηψζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ εμνηλνκήζεηο ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ησλ ππνπξγείσλ γηα ην γ. Σξνπνπνηήζεηο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ γηα ην 2017 Ο Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ θαηέζεζε ζηε Βνπιή ζπλνιηθά είθνζη (20) ηξνπνπνηήζεηο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2017 γηα ζθνπνχο ελζσκάησζήο ηνπο ζηνλ θπξίσο πξνυπνινγηζκφ θαη ππνβνιήο ηνπο πξνο έγθξηζε απφ ηελ νινκέιεηα ηνπ ζψκαηνο. Όπσο ζρεηηθά ζεκεηψλεηαη, κεηά ηελ έγθξηζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2017 απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην θαη ηελ θαηάζεζή ηνπ ζηε Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ δηαπηζηψζεθε ε κε ελζσκάησζε ζην λνκνζρέδην ηνπ πεξί Πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2017 Νφκνπ θαη ηνπ 16

20 Μεζνπξφζεζκνπ Γεκνζηνλνκηθνχ Πιαηζίνπ (ΜΓΠ) πηζηψζεσλ αλαθνξηθά κε θάπνηεο ξπζκίζεηο πνπ αθνξνχλ ζε πξνγελέζηεξεο ή κεηαγελέζηεξεο απνθάζεηο ηνπ ή ζηελ αλάγθε δηφξζσζεο νξηζκέλσλ ιαζψλ ή παξαιείςεσλ πνπ εληνπίζηεθαλ. (Δπεμεγήζεηο αλαθνξηθά κε ην πεξηερφκελν ησλ πξνηεηλφκελσλ εθ κέξνπο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ ηξνπνπνηήζεσλ πεξηιακβάλνληαη ζην Μέξνο Ζ.) ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 1. Αλάιπζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2017 Ο θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο ηνπ 2017, φπσο αξρηθά θαηαηέζεθε ζηε Βνπιή, πξνβιέπεη δαπάλεο (ηαθηηθέο θαη αλαπηπμηαθέο) γηα ηηο νπνίεο δεηείηαη έγθξηζε πιεξσκήο (κε πεξηιακβαλνκέλσλ ησλ δαπαλψλ πνπ βαξχλνπλ ην Πάγην Σακείν ηεο Γεκνθξαηίαο) χςνπο (αξρηθφο πξνυπνινγηζκφο ρσξίο ηηο ηξνπνπνηήζεηο πνπ θαηαηέζεθαλ ζην κεηαμχ απφ ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ) θαη παξνπζηάδεη αχμεζε δαπαλψλ θαηά 2,17% ζε ζχγθξηζε κε ηηο αξρηθά πξνυπνινγηζζείζεο θαη εγθξηζείζεο δαπάλεο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2016 (κε πεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ζπκπιεξσκαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2016). Σα κεγέζε ηνπ ππφ ζπδήηεζε πξνυπνινγηζκνχ, αλαιχνληαη εηδηθφηεξα σο αθνινχζσο: α. Tν ΑΔΠ (ζε ηξέρνπζεο ηηκέο) πξνβιέπεηαη γηα ην 2017 ζε ,4 εθαηνκ. έλαληη ,6 εθαηνκ. γηα ην 2016 θαη ,6 εθαηνκ. γηα ην β. Σα ζπλνιηθά έζνδα γηα ην 2017 πξνυπνινγίδνληαη ζε (εμαηξνπκέλσλ ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ξνψλ), εθ ησλ νπνίσλ νη θπξηφηεξεο θαηεγνξίεο εζφδσλ πεξηγξάθνληαη σο αθνινχζσο: Άκεζνη θφξνη (29,8% ησλ ζπλνιηθψλ εζφδσλ) έλαληη (αλαζεσξεκέλα) γηα ην 2016 θαη Οη ζπλνιηθέο δαπάλεο πνπ πξνβιέπνληαη ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2017 αλέξρνληαη ζε θαη πεξηιακβάλνπλ ηηο δαπάλεο ηνπ Πάγηνπ Σακείνπ ηεο Γεκνθξαηίαο ( ), νη νπνίεο δελ ρξήδνπλ λνκνζεηηθήο έγθξηζεο. ηνλ ίδην πξνυπνινγηζκφ πξνυπνινγίδνληαη έζνδα χςνπο (πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ξνψλ) έλαληη (αξρηθά πξνυπνινγηζζέληα γηα ην 2016). Γηα ην ζθέινο ησλ εζφδσλ ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, δελ απαηηείηαη λνκνζεηηθή έγθξηζε. 17

21 (πξαγκαηηθά) γηα ην Με βάζε ην ΜΓΠ, πξνυπνινγίδνληαη γηα ην 2018 θαη 2019 ζε θαη , αληίζηνηρα. Έκκεζνη θφξνη (40,3% ησλ ζπλνιηθψλ εζφδσλ) έλαληη (αλαζεσξεκέλα) γηα ην 2016 θαη (πξαγκαηηθά) γηα ην ηα πιαίζηα ηνπ ΜΓΠ πξνυπνινγίδνληαη γηα ην 2018 θαη 2019 ζε θαη , αληίζηνηρα. γ. Οη ζπλνιηθέο δαπάλεο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ ηνπ (πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ δαπαλψλ πνπ βαξχλνπλ απεπζείαο ην Πάγην Σακείν ηεο Γεκνθξαηίαο φπσο θαη ησλ απνπιεξσκψλ δαλείσλ, νη νπνίεο δελ ρξήδνπλ έγθξηζεο απφ ηε Βνπιή), πξνυπνινγίδνληαη ζε (πξνυπνινγηζζείζεο) έλαληη (πξνυπνινγηζζείζεο) γηα ην Γηα ην 2018 θαη 2019, ζχκθσλα κε ην ΜΓΠ , νη ζπλνιηθέο δαπάλεο πξνυπνινγίδνληαη ζε θαη , αληίζηνηρα. δ. Ζ ζπγθεθαιαίσζε νθεηιψλ θαη δαπαλψλ, θαηά θαηεγνξία δαπάλεο 11, ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2017 (ζε ζχγθξηζε κε ηα έηε 2015 θαη 2016), έρεη σο αθνινχζσο: Πξαγκαηηθή Γαπάλε Δγθεθξηκέλνο Πξνυπνινγηζκφο Δγθεθξηκέλνο Πξνυπνινγηζκφο Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο Μεηαβνιή 2017/ ,73% ,55% ,04% ΤΝΟΛΟ ,57% Αλάιπζε ησλ νθεηιψλ θαη δαπαλψλ αλά θαηεγνξία δαπάλεο θαη αλά Κεθάιαην παξαηίζεηαη ζην Μέξνο Δ ηεο παξνχζαο έθζεζεο. Κξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο 2017, ζει

22 ε. Οη δαπάλεο γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο γηα ην 2017 πξνυπνινγίδνληαη ζε έλαληη γηα ην 2016 (πξνυπνινγηζζείζεο) θαη γηα ην 2015 (πξαγκαηηθέο). Γηα ηα έηε 2018 θαη 2019, πξνυπνινγίδνληαη ζε θαη , αληίζηνηρα. ζη. Οη δαπάλεο πξνζσπηθνχ γηα ην 2017 πξνυπνινγίδνληαη ζε έλαληη γηα ην 2016 (πξνυπνινγηζζείζεο) θαη γηα ην 2015 (πξαγκαηηθέο). Γηα ηα έηε 2018 θαη 2019, νη δαπάλεο απηέο πξνυπνινγίδνληαη ζε θαη , αληίζηνηρα. δ. Οη ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο γηα ην 2017 πξνυπνινγίδνληαη ζε έλαληη γηα ην 2016 (πξνυπνινγηζζείζεο) θαη γηα ην 2015 (πξαγκαηηθέο). Γηα ηα έηε 2018 θαη 2019, πξνυπνινγίδνληαη ζε θαη , αληίζηνηρα. ε. Οη δαπάλεο γηα κεηαβηβάζεηο γηα ην 2017 πξνυπνινγίδνληαη ζε έλαληη γηα ην 2016 (πξνυπνινγηζζείζεο) θαη γηα ην 2015 (πξαγκαηηθέο). Γηα ηα έηε 2018 θαη 2019, πξνυπνινγίδνληαη ζε θαη , αληίζηνηρα. ηηο ελ ιφγσ δαπάλεο πεξηιακβάλνληαη κεηαμχ άιισλ θαη νη δαπάλεο γηα θνηλσληθέο παξνρέο, νη νπνίεο γηα ην 2017 πξνυπνινγίδνληαη ζπλνιηθά ζε έλαληη γηα ην 2016 (πξνυπνινγηζζείζεο) θαη (πξαγκαηηθέο) γηα ην Γηα ηα έηε 2018 θαη 2019, πξνυπνινγίδνληαη ζε θαη , αληίζηνηρα. 19

23 ζ. Οη δαπάλεο γηα ηα έξγα ππφ θαηαζθεπή γηα ην 2017 πξνυπνινγίδνληαη ζε έλαληη γηα ην 2016 (πξνυπνινγηζζείζεο) θαη γηα ην 2015 (πξαγκαηηθέο). Γηα ηα έηε 2018 θαη 2019, πξνυπνινγίδνληαη ζε θαη , αληίζηνηρα. η. Οη δαπάλεο γηα ηα δάλεηα γηα ην 2017 (έθδνζε δαλείσλ, απνπιεξσκέο εμσηεξηθνχ θαη εζσηεξηθνχ, ζπλεηζθνξά ζηα εμνθιεηηθά απνζέκαηα) πξνυπνινγίδνληαη ζε έλαληη γηα ην 2016 (πξνυπνινγηζζείζεο) θαη (πξαγκαηηθέο) γηα ην Γηα ηα έηε 2018 θαη 2019, πξνυπνινγίδνληαη ζε θαη , αληίζηνηρα. ηα. Ζ θαηάζηαζε κφληκσλ ζέζεσλ ζηε δεκφζηα ππεξεζία πνπ πξνβιέπνληαη ζηνλ πξνυπνινγηζκφ γηα ην 2017 ζε ζχγθξηζε κε ην 2016, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ ππνβιήζεθαλ κέρξη ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2016, είλαη ε αθφινπζε: πλνπηηθή Καηάζηαζε Αμησκαηνχρνη ηεο Γεκνθξαηίαο Γεκφζηα Τπεξεζία Γηθαζηηθή Τπεξεζία Άκπλα Δζσηεξηθή Αζθάιεηα Παηδεία χλνιν εκεηψλεηαη φηη, ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2017 πξνβιέπεηαη: Ζ δεκηνπξγία ζπλνιηθά ζαξάληα έμη (46) ζέζεσλ, εθ ησλ νπνίσλ ηέζζεξηο αθνξνχλ ζηε Γηθαζηηθή Τπεξεζία, ηξεηο (3) ζηε Ννκηθή Τπεξεζία, ηξηάληα πέληε (35) ζηνλ Κππξηαθφ ηξαηφ θαη ηέζζεξηο (4) ζηηο Τπεξεζίεο Φπρηθήο Τγείαο ηνπ Τπνπξγείνπ Τγείαο. Ζ θαηάξγεζε κίαο ζέζεο αμησκαηνχρνπ Πξνεδξία θαη Πξνεδξηθφ Μέγαξν θαη δέθα (10) ζέζεσλ ζηε δεκφζηα ππεξεζία. 20

24 2. Παξαηεξήζεηο θαη ρφιηα Ζ Κνηλνβνπιεπηηθή Δπηηξνπή Οηθνλνκηθψλ θαη Πξνυπνινγηζκνχ ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ζέζεηο ηνπ Τπνπξγνχ Οηθνλνκηθψλ, φπσο θαη ηεο Γηνηθεηνχ ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ δηαπηζηψλεη ηα αθφινπζα: (α) ε ζρέζε κε ηε δεκνζηνλνκηθή θαηάζηαζε, ηελ επξχηεξε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο Κχπξνπ, θαζψο θαη ην πιαίζην επί ηνπ νπνίνπ έρεη βαζηζηεί ε θαηάξηηζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2017 Ζ Κχπξνο έρεη επίζεκα εμέιζεη απφ ην Πξφγξακκα Μαθξννηθνλνκηθήο Πξνζαξκνγήο. Μεηά απφ κία παξαηεηακέλε πεξίνδν χθεζεο ε θππξηαθή νηθνλνκία κε βάζε ην δείθηε νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο παξνπζηάδεη βειηίσζε γηα δεχηεξε ζπλερφκελε ρξνληά. Ζ ζηαδηαθή βειηίσζε ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηνκέα, ε κείσζε ησλ επηηνθίσλ, ε βειηίσζε νξηζκέλσλ δεκνζηνλνκηθψλ δεηθηψλ, ε πξνψζεζε αλαπηπμηαθψλ έξγσλ κέζσ ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο θαη νη πξφζθαηεο αλαβαζκίζεηο ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο απφ ηνπο δηεζλείο νίθνπο αμηνιφγεζεο, απνηεινχλ ζεηηθέο εμειίμεηο γηα ηελ θππξηαθή νηθνλνκία. Καζνξηζηηθήο ζεκαζίαο ζπκβνιή ζηε ζεηηθή πνξεία ηεο νηθνλνκίαο, αλαγλσξίδεηαη φηη είρε γηα ην 2016 ν ηνπξηζκφο, κε ηα πξνεξρφκελα απφ ηνλ ηνκέα απηφ νθέιε λα επηδξνχλ ζε νιφθιεξν ην θάζκα ηεο νηθνλνκίαο. Παξά ηηο ζεηηθέο εμειίμεηο, ε θππξηαθή νηθνλνκία εμαθνινπζεί λα αληηκεησπίδεη ζεκαληηθά πξνβιήκαηα θαη πξνθιήζεηο, φπσο είλαη, κεηαμχ άιισλ, ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα, ην κεγάιν ηδησηηθφ ρξένο, ε αλεξγία, ε αληηκεηψπηζε ηεο θνξνδηαθπγήο, ε δηαρείξηζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο, ε απνπζία ζεκαληηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ ζηελ νηθνλνκία θαη ζην δεκφζην ηνκέα, ην αλαπνηειεζκαηηθφ θξάηνο θαη ε δξακαηηθή κείσζε ησλ κηζζψλ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα ε νπνία νδεγεί ζε εηζνδεκαηηθέο αληζνζθέιεηεο. 21

25 Πέξαλ ησλ εζσηεξηθψλ δπλεηηθψλ θηλδχλσλ θαη πξνθιήζεσλ, ε απφθαζε ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ γηα έμνδν απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ε θξίζε ζηε Μέζε Αλαηνιή ζε ζπλδπαζκφ κε ην κεηαλαζηεπηηθφ πξφβιεκα, ε πνξεία ηεο ξσζηθήο νηθνλνκίαο θαη ηα επίπεδα ησλ δηεζλψλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ ελδερνκέλσο λα απνηειέζνπλ κεηαμχ άιισλ, παξάγνληεο επεξεαζκνχ ηεο πνξείαο ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο. Mε βάζε ηα θαηαηεζέληα απφ ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ ζηνηρεία ε δεκνζηνλνκηθή θαηάζηαζε γηα ην 2016 θαη νη πξνβιέςεηο γηα ην 2017 ζπλνςίδνληαη σο αθνινχζσο: ΑΔΠ ζε ηξέρνπζεο ηηκέο ,6 εθ ,6 εθ ,4 εθ. Ρπζκφο Αλάπηπμεο 1,6% 2,7% 2,8% Γεκνζηνλνκηθφ Έιιεηκκα - 205,3 εθ. -1,2% - 52,5 εθ. -0,3% - 105,7 εθ. -0,6% Γεκφζην Υξένο ,0 εθ. 108,9% ,1 εθ. 108,3% ,6 εθ. 105,3% Πιεζσξηζκφο (ΔλΓΣΚ) -1,5% -0,9% 0,5% Αλεξγία 14,9% 12,5% 11% Απαζρφιεζε (πνζνζηηαία κεηαβνιή) +0,8% +2,2% +2% Τπφ ην θσο ησλ πην πάλσ, επηζεκαίλνληαη ηα αθφινπζα: - Σν ΑΔΠ ζε ηξέρνπζεο ηηκέο παξνπζηάδεη αλνδηθή ηάζε, ε νπνία ππνδειψλεη ηελ πνξεία αλάθακςεο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηελ επηζηξνθή ζε ζεηηθνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο. - Σν δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα γηα ην ηξέρνλ έηνο παξνπζηάδεηαη ζεκαληηθά βειηησκέλν ζε ζρέζε κε ην 2015, σζηφζν γηα ην 2017 απηφ πξνβιέπεηαη λα δηπιαζηεί ζε απφιπηνπο φξνπο θαη σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ ζε ζχγθξηζε κε ην

26 - Σν δεκφζην ρξένο εμαθνινπζεί λα παξακέλεη ζε πςειά επίπεδα. Γηα ην 2016, παξνπζηάδεηαη απμεκέλν ζε απφιπηνπο φξνπο, ελψ σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ παξνπζηάδεη νξηαθή κείσζε. Ζ εηθφλα απηή, ζχκθσλα κε ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ νθείιεηαη ζηε δηαζθάιηζε κέρξη ην ηέινο ηνπ ηξέρνληνο έηνπο ςειψλ επηπέδσλ ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ ηα νπνία επεξεάδνπλ πξνζσξηλά ην χςνο απηνχ. - Παξά ηελ επηκήθπλζε θαη ηε κείσζε ηνπ κέζνπ θφζηνπο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο, εμαθνινπζεί λα πθίζηαηαη αλάγθε νξζνινγηθήο δηαρείξηζήο ηνπ, βξαρππξφζεζκα θαη καθξνπξφζεζκα, ψζηε λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο πεξηνξηζκνχ ηνπ θάησ ηνπ 100% ηνπ ΑΔΠ κέρξη ην Ζ αλεξγία εμαθνινπζεί λα παξακέλεη ζε πςειά επίπεδα, παξά ηε βειηίσζε πνπ αλακέλεηαη λα παξνπζηάζεη ην Με βάζε ηα απνηειέζκαηα ηεο Έξεπλαο Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ θαη ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ θαηαηέζεθαλ ζηελ επηηξνπή, γηα ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2016 ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ αλήιζε ζηηο άηνκα, ζε ζχγθξηζε κε άηνκα γηα ην αληίζηνηρν ηξίκελν ηνπ 2015, ελψ ε απαζρφιεζε αλήιζε ζηηο θαη άηνκα γηα ηηο ππφ αλαθνξά πεξηφδνπο, αληίζηνηρα. Ζ καθξνπξφζεζκε αλεξγία, κε βάζε ηα ίδηα ζηνηρεία, γηα ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2016 αλήιζε ζην 5,6%, ζε ζχγθξηζε κε 6,8% γηα ην αληίζηνηρν ηξίκελν ηνπ 2015, ελψ ε αλεξγία ζηνπο λένπο (ειηθίεο 15-24) γηα ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2016 αλήιζε ζην 26,8%, έλαληη 31,7% γηα ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ Τπφ ην θσο ησλ πην πάλσ αλαγλσξίδεηαη ε ηάζε γηα απνθιηκάθσζε ηεο αξλεηηθήο πνξείαο πνπ θαηέγξαςε ε αλεξγία θαη ε απαζρφιεζε ηα πξνεγνχκελα ρξφληα, σζηφζν αλεζπρίεο εθθξάδνληαη γηα ηα ςειά επίπεδά ηεο, εηδηθφηεξα ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο θαη ηεο αλεξγίαο ζηνπο λένπο. 23

27 - Ο αξλεηηθφο πιεζσξηζκφο ζπλέρηδεηαη θαη θαηά ην 2016, σζηφζν θαηαγξάθεηαη ε βειηίσζή ηνπ ζε ζρέζε κε ην 2015, θαζψο θαη ε πξφβιεςε γηα επηζηξνθή ζε ζεηηθφ πιεζσξηζκφ απφ ην (β) ε ζρέζε κε επηκέξνπο πξφλνηεο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2017 δηαπηζηψλεηαη - Αχμεζε ησλ ζπλνιηθψλ πξνυπνινγηδφκελσλ δαπαλψλ (εμαηξνπκέλσλ ησλ απνπιεξσκψλ δαλείσλ) γηα ην 2017 θαηά 0,3% ζε ζρέζε κε ην 2016, νη νπνίεο πξνυπνινγίδνληαη ζηα εθαηνκ. θαη αχμεζε ησλ πξσηνγελψλ δαπαλψλ θαηά 1,6% ζε ζρέζε κε ην 2016, νη νπνίεο πξνυπνινγίδνληαη ζηα εθαηνκ. Αχμεζε θαηά 1,8% ησλ δαπαλψλ πξνζσπηθνχ, νη νπνίεο πξνυπνινγίδνληαη ζηα 2,5 δηο. Οξηαθή κείσζε ησλ αλαπηπμηαθψλ δαπαλψλ θαηά 0,04%, νη νπνίεο γηα ην 2017 πξνυπνινγίδνληαη ζηα 781,9 εθαηνκ ζε ζχγθξηζε κε 782,2 εθαηνκ γηα ην Μείσζε ησλ θνηλσληθψλ παξνρψλ θαηά 0,8%, νη νπνίεο γηα ην 2017 πξνυπνινγίδνληαη ζηα 841,3 εθαηνκ. ζε ζρέζε κε 847,7 εθαηνκ γηα ην Αχμεζε ησλ πξνυπνινγηδφκελσλ εζφδσλ (εμαηξνπκέλσλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ξνψλ) γηα ην 2017 χςνπο εθαηνκ. θαηά 2% ζε ζρέζε κε ηα αλαζεσξεκέλα έζνδα χςνπο εθαηνκ γηα ην (γ) ε ζρέζε κε ηε γεληθφηεξε πνξεία ηεο νηθνλνκίαο ζε ζπζρεηηζκφ κε ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ γηα ην 2017, εθθξάζηεθε ζσξεία απφςεσλ νη νπνίεο ζπλνςίδνληαη σο αθνινχζσο: Απφ νξηζκέλα κέιε ηεο επηηξνπήο, αλαγλσξίδεηαη φηη ε νηθνλνκία έρεη επαλέιζεη ζε ζεηηθνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο θαη φηη ν νξηαθά ειιεηκκαηηθφο πξνυπνινγηζκφο γηα ην 2017 ζηεξίδεη ηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο. 24

28 Απφ άιια κέιε ηεο επηηξνπήο, εθθξάδεηαη ε άπνςε φηη παξά ηε ζεηηθή πνξεία πνπ παξνπζηάδνπλ νη δεκνζηνλνκηθνί δείθηεο θαη ε νηθνλνκία γεληθφηεξα, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ θαηαηέζεθαλ ζηελ επηηξνπή, πξνβιήκαηα φπσο ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα, ε ςειή αλεξγία θαη ε θνξνδηαθπγή εμαθνινπζνχλ λα πθίζηαληαη θαη ηνλίδεηαη ζπλαθψο ε αλάγθε ιήςεο κέηξσλ εθ κέξνπο ηνπ θξάηνπο πξνο αληηκεηψπηζή ηνπο. Πεξαηηέξσ, άιια κέιε ηεο επηηξνπήο, ζεκεηψλνπλ ηα ρακειά επίπεδα πξνυπνινγηδφκελσλ δαπαλψλ πνπ αθνξνχλ ζηηο θνηλσληθέο παξνρέο, ζηελ πγεία, ζηελ αλάπηπμε, ζηελ έξεπλα, ζηελ θαηλνηνκία θαη ζην πεξηβάιινλ θαη σο εθ ηνχηνπ ηελ αδπλακία ηνπ πξνηεηλφκελνπ πξνυπνινγηζκνχ λα αληαπνθξηζεί ζηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ηεο νηθνλνκίαο. Απφ κέιε ηεο επηηξνπήο ζε ζρέζε κε ηε κείσζε ησλ αλαπηπμηαθψλ δαπαλψλ, εθθξάδεηαη ε άπνςε φηη απηή απνδίδεηαη ζηελ αλάζεζε έξγσλ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη ζηε ζχκπξαμε ηνπ θξάηνπο κε ηδηψηεο επελδπηέο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηέηνησλ έξγσλ, ελψ ζε ζρέζε κε ηε κείσζε ζηηο θνηλσληθέο παξνρέο ζεκεηψλεηαη φηη απηή ελδερνκέλσο λα νθείιεηαη ζε πηζαλή κείσζε ησλ δηθαηνχρσλ ζε απηέο ηηο παξνρέο ιφγσ ηεο βειηίσζεο ηεο νηθνλνκίαο. Ζ επηηξνπή ιακβάλνληαο ππφςε φια φζα έρνπλ θαηαηεζεί ελψπηφλ ηεο θαηαιήγεη ζηα αθφινπζα: Ζ θππξηαθή νηθνλνκία παξά ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο πξνθιήζεηο πνπ αληηκεησπίδεη ηα ηειεπηαία ρξφληα, ζπλερίδεη λα αλαθάκπηεη θαη λα παξνπζηάδεη ζεηηθφ ξπζκφ αλάπηπμεο. ηφρνο θαη επηζπκία φισλ ησλ πιεπξψλ είλαη ε επίηεπμε ηεο καθξννηθνλνκηθήο ζηαζεξφηεηαο θαη ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Ο θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο γηα ην 2017 απνηειεί ηνλ πξψην πξνυπνινγηζκφ πνπ θαηαηίζεηαη κεηά ηελ έμνδν ηεο Κχπξνπ απφ ην Πξφγξακκα Μαθξννηθνλνκηθήο Πξνζαξκνγήο. Με βάζε ηα θαηαηεζέληα ζηνηρεία, ν πξνυπνινγηζκφο γηα ην 2017 παξνπζηάδεηαη νξηαθά ειιεηκκαηηθφο, κε νξηαθή αχμεζε ησλ ζπλνιηθψλ δαπαλψλ θαη ησλ ζπλνιηθψλ εζφδσλ. 25

29 Ζ επηηξνπή θαηά πιεηνςεθία ζεκεηψλεη ηε δηαηήξεζε ησλ ζπλνιηθψλ δαπαλψλ ζηα ίδηα ζρεδφλ επίπεδα κε ην πξνεγνχκελν έηνο (νξηαθή αχμεζε θαηά 0,3% κεηαμχ ησλ πξνυπνινγηδφκελσλ δαπαλψλ κεηαμχ ησλ εηψλ 2017 θαη 2016), θαζψο θαη ηε ζεκαληηθή κείσζε ησλ δαπαλψλ εμππεξέηεζεο ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο. εκεηψλεη, ηαπηφρξνλα, ηελ αχμεζε ησλ δαπαλψλ πξνζσπηθνχ (1,8% αχμεζε πξνυπνινγηδφκελσλ δαπαλψλ 2017 ζε ζχγθξηζε κε ηηο αληίζηνηρεο δαπάλεο γηα ην 2016), φπσο θαη ησλ ιεηηνπξγηθψλ δαπαλψλ (6,8% αχμεζε πξνυπνινγηδφκελσλ δαπαλψλ 2017 ζε ζχγθξηζε κε ηηο αληίζηνηρεο δαπάλεο γηα ην 2016). Δπηπξνζζέησο κέιε ηεο επηηξνπήο εθθξάδνπλ επηθπιάμεηο γηα ηα ρακειά επίπεδα πξνυπνινγηδφκελσλ δαπαλψλ γηα θνηλσληθέο παξνρέο θαη αλαπηπμηαθέο δαπάλεο. 3. Δηζήγεζε ηεο Κνηλνβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Οηθνλνκηθψλ θαη Πξνυπνινγηζκνχ Τπφ ην θσο ησλ πην πάλσ εθθξαζζεηζψλ ζέζεσλ, ε επηηξνπή ππνβάιιεη κε ηελ παξνχζα έθζεζή ηεο ηνλ ππφ ζπδήηεζε πξνυπνινγηζκφ ζηελ νινκέιεηα ηνπ ζψκαηνο, ζηνλ νπνίν έρνπλ ελζσκαησζεί νη πξνηεηλφκελεο απφ ηελ θπβέξλεζε ηξνπνπνηήζεηο θαηφπηλ απφθαζεο ηεο επηηξνπήο ε νπνία ιήθζεθε ζηε ζπλεδξία ηεο εκεξνκελίαο 28 Ννεκβξίνπ 2016, γηα ιήςε ηειηθήο απνθάζεσο ζε ζρέζε κε ηελ έγθξηζε ή απφξξηςε απηνχ ελ φισ ή ελ κέξεη. Σαπηφρξνλα επηθπιάζζεη ην δηθαίσκα ησλ κειψλ ηεο φπσο θαη ησλ ππφινηπσλ βνπιεπηψλ γηα ππνβνιή ηξνπνινγηψλ ζε ζρέζε κε πεξηθνπέο ή/θαη δεζκεχζεηο εηδηθψλ θνλδπιίσλ ζην ζηάδην ηεο θαηά Κεθάιαην θαη νκάδα/ππννκάδα δαπαλψλ ςήθηζήο ηνπ ζε Νφκν. εκεηψλεηαη φηη νη ηειηθέο ζέζεηο ησλ θνηλνβνπιεπηηθψλ πιεπξψλ πνπ εθπξνζσπνχληαη ζηελ επηηξνπή αλακέλεηαη λα δηαηππσζνχλ θαηά ηε ζπδήηεζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ζηελ νινκέιεηα ηνπ ζψκαηνο, ελψ νη επηκέξνπο παξαηεξήζεηο ησλ ηδίσλ θνηλνβνπιεπηηθψλ πιεπξψλ ηφζν επί ζεκάησλ νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο φζν θαη επί ηνπ ππφ αλαθνξά πξνυπνινγηζκνχ εθηίζνληαη απηνχζηα ζην Μέξνο Β ηεο παξνχζαο έθζεζεο. Σέινο ε επηηξνπή ζεκεηψλεη φηη, ππνβάιινληαο κε ηελ παξνχζα έθζεζή ηεο ηνλ ππφ ζπδήηεζε πξνυπνινγηζκφ ζηελ νινκέιεηα ηνπ ζψκαηνο γηα ζπδήηεζε θαη έγθξηζε ή 26

30 απφξξηςή ηνπ, επηθπιάζζεηαη ζε ζρέζε κε ηα ηειηθά ηνπ κεγέζε, ηα νπνία ελδέρεηαη λα δηαθνξνπνηεζνχλ ζηε βάζε πεξηθνπψλ εηδηθψλ θνλδπιίσλ φπσο θαη ησλ ζπλνιηθψλ δαπαλψλ ππφ ην θσο ηεο έγθξηζεο ή απφξξηςεο ηξνπνπνηήζεσλ ζʼ απηφλ, νη νπνίεο θαηαηέζεθαλ ή ελδέρεηαη λα θαηαηεζνχλ ζην κεηαμχ εθ κέξνπο ηεο θπβέξλεζεο θαη/ή βνπιεπηψλ. ΤΠΖΡΔΗΑ ΚΟΗΝΟΒΟΤΛΔΤΣΗΚΧΝ ΔΠΗΣΡΟΠΧΝ Γεθέκβξηνο 2016 Αξ. Φαθ.: Γξακκαηεία Κνηλνβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Οηθνλνκηθψλ θαη Πξνυπνινγηζκνχ ηκνπζηάππα/ 27

31 ΜΔΡΟ Β ΠΑΡΑΣΖΡΖΔΗ ΚΟΗΝΟΒΟΤΛΔΤΣΗΚΧΝ ΟΜΑΓΧΝ ΚΑΗ ΑΛΛΧΝ ΚΟΜΜΑΣΧΝ ΓΗΑ ΣΟΝ ΚΡΑΣΗΚΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΗΜΟ ΣΟΤ 2017 (Οι θέζειρ όλων ηων κοινοβοςλεςηικών πλεςπών πος πεπιλαμβάνονηαι ζηο παπόν Παπάπηημα δεν έσοςν ςποζηεί γλωζζική ή άλλη επεξεπγαζία.) Α. Παξαηεξήζεηο ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο νκάδαο ηνπ Γεκνθξαηηθνχ πλαγεξκνχ Β. Παξαηεξήζεηο ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο νκάδαο ΑΚΔΛ-Αξηζηεξά-Νέεο Γπλάκεηο Γ. Παξαηεξήζεηο ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο νκάδαο ηνπ Γεκνθξαηηθνχ Κφκκαηνο Γ. Παξαηεξήζεηο ηνπ Κηλήκαηνο νζηαιδεκνθξαηψλ ΔΓΔΚ Δ. Παξαηεξήζεηο πκκαρίαο Πνιηηψλ Σ. Παξαηεξήζεηο ηνπ Κηλήκαηνο Οηθνιφγσλ πλεξγαζία Πνιηηψλ 28

32 Α. Παξαηεξήζεηο ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο νκάδαο ηνπ Γεκνθξαηηθνχ πλαγεξκνχ Ζ Κππξηαθή νηθνλνκία βαδίδεη πξνο ηελ αλάπηπμε κε ζηαζεξή πξννπηηθή, κε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο, κείσζε ηεο αλεξγίαο, θαζψο επίζεο θαη κείσζε ζην έιιεηκκα ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ. Ζ κείσζε ζην έιιεηκκα ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ αληηθαηνπηξίδεη ηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο Κππξηαθήο νηθνλνκίαο, θαζψο απμάλνληαη νη εμαγσγέο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, φπσο είλαη ν ηνπξηζκφο, ε λαπηηιία θαη νη ρξεκαηννηθνλνκηθέο ππεξεζίεο. Σν δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα πξνζεγγίδεη ην κεδέλ ελψ ην δεκφζην ρξένο μεθίλεζε επηηέινπο λα κεηψλεηαη σο πνζνζηφ ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δγρψξηνπ Πξντφληνο (ΑΔΠ). Σν θφζηνο δαλεηζκνχ ηεο Κππξηαθήο Γεκνθξαηίαο ππνρψξεζε ζηα ρακειφηεξα ηζηνξηθά ηνπ επίπεδα, κηα εμέιημε πνπ εμνηθνλνκεί εθαηνληάδεο εθαηνκκχξηα επξψ ζε ηφθνπο θάζε ρξφλν, πνπ ε θπβέξλεζε αλαγθάδεηαη λα θαηαβάιεη γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο. Οη επηδφζεηο ηεο νηθνλνκίαο ηα ηειεπηαία ηξία ρξφληα είλαη εληππσζηαθέο, θαη νη πξννπηηθέο γηα ηα επφκελα ρξφληα πνιχ θαιέο. Ο ξπζκφο αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο απμάλεηαη θάζε ρξφλν θαη αλακέλεηαη λα αλέιζεη ζην 2.7% ην 2016, ελψ γηα ην 2017, ε αλάπηπμε αλακέλεηαη λα θπκαλζεί ζηα ίδηα πεξίπνπ επίπεδα. Ζ γεληθή αλεξγία αθνινπζεί πησηηθή ηάζε θαη θπκαίλεηαη ζήκεξα ζην 12.1%. Ζ αλεξγία είλαη ζπλπθαζκέλε κε ηελ αλάπηπμε. Οη ζεηηθνί ξπζκνί νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ζηα επφκελα ρξφληα εθηηκάηαη φηη ζα κεηψλνπλ ηελ αλεξγία θαηά κηα πνζνζηηαία κνλάδα θάζε ρξφλν. Μαδί κε ηε γεληθή αλεξγία, κεηψλεηαη θαη ε λεαληθή αλεξγία, ε νπνία σζηφζν παξακέλεη ζε πνιχ ςειά επίπεδα, γχξσ ζην 23%. Ζ αλεξγία ζηνπο λένπο είλαη ζπλήζσο δηπιάζηα ηεο γεληθήο αλεξγίαο, θαη νθείιεηαη ζε δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ε θνηλσλία, φπσο είλαη ε ππεξβνιηθή πξνζθνξά πηπρηνχρσλ ζε θνξεζκέλα επαγγέικαηα, ε ππνβάζκηζε ηεο ηερληθήο εθπαίδεπζεο, ε δπζθακςία ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ε έιιεηςε επηθνηλσλίαο κεηαμχ ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Ο κεγάινο θαη πδξνθέθαινο δεκφζηνο ηνκέαο ζηξεβιψλεη ηελ αγνξά εξγαζίαο θαη απνηειεί ηξνρνπέδε ζηελ αλάπηπμε. 29

33 Ο θαιχηεξνο ηξφπνο γηα κηα βηψζηκε αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο θαη δεκηνπξγίαο βηψζηκσλ ζέζεσλ εξγαζίαο είλαη ε πξνψζεζε ηεο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο κέζα ζε ζπλζήθεο ειεχζεξεο αγνξάο θαη πγηνχο αληαγσληζκνχ. Θεσξνχκε φηη ε νηθνλνκία ρξεηάδεηαη πεξηζζφηεξεο κεηαξξπζκίζεηο, ηδηαίηεξα ζην δεκφζην ηνκέα, φπσο είλαη ε κείσζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο θαη ε εθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζηηο ππεξεζίεο ηνπ δεκνζίνπ. Ζ κείσζε ηνπ κεγάινπ, ζπάηαινπ θαη πδξνθέθαινπ θξάηνπο θαη ε ελίζρπζε ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, ζεκαίλεη πεξηζζφηεξε βηψζηκε αλάπηπμε. Θεσξνχκε επίζεο φηη έλα κηθξφηεξν, επέιηθην θαη πην απνηειεζκαηηθφ θξάηνο ζα νδεγήζεη ζε ρακειφηεξεο θνξνινγίεο γηα ηα λνηθνθπξηά θαη ηηο επηρεηξήζεηο, κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ ησλ πνιηηψλ θαη ηελ αχμεζε ησλ ηδησηηθψλ επελδχζεσλ. Σν θξάηνο δελ είλαη επηρεηξεκαηίαο αιιά ξπζκηζηήο θαη επφπηεο ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Ζ ηδησηηθή πξσηνβνπιία θαη ε ειεπζεξία ηεο νηθνλνκίαο είλαη ε κφλε νδφο γηα πξφνδν θαη επεκεξία. Ο πξνυπνινγηζκφο γηα ην 2017 αληηθαηνπηξίδεη ηε ζπλεηή θαη λνηθνθπξεκέλε πνιηηηθή πνπ μεθίλεζε ε θπβέξλεζε απφ ην 2013, θαη ε νπνία ηεξκάηηζε ηηο πνιηηηθέο ηεο ζπαηάιεο θαη ηεο αζπδνζίαο, πνπ αθνινπζνχζαλ νη πξνεγνχκελεο θπβεξλήζεηο. Ζ πνιηηηθή ηεο αζπδνζίαο θαη ηεο θαηαζπαηάιεζεο ησλ ρξεκάησλ ηνπ θνξνινγνχκελνπ θαζψο νη θαθέο πξαθηηθέο ηνπ παξειζφληνο ηεξκαηίδνληαη. Γηα πξψηε θνξά ζηελ ηζηνξία ηεο Κππξηαθήο Γεκνθξαηίαο παξαηεξείηαη κείσζε ησλ δαπαλψλ ηνπ θξάηνπο, κέζσ ηνπ εμνξζνινγηζκνχ ησλ δαπαλψλ θαη ησλ εζφδσλ ηνπ θξάηνπο, ρσξίο λα επηβαξχλεηαη ε θνηλσληθή θαη ε αλαπηπμηαθή πνιηηηθή. Αληίζεηα, ε ζηφρεπζε ησλ θνηλσληθψλ παξνρψλ έρεη εμνηθνλνκήζεη ρξεκαηηθνχο πφξνπο, νη νπνίνη δηνρεηεχζεθαλ ζε απηνχο πνπ πξαγκαηηθά έρνπλ αλάγθε. Ζ κεηαξξχζκηζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξφλνηαο, πνπ ήηαλ βαζηθφο ζηφρνο ηεο θπβέξλεζεο, είρε σο απνηέιεζκα ηελ ζεκαληηθή αχμεζε ησλ δηθαηνχρσλ ηνπ Διάρηζηνπ Δγγπεκέλνπ Δηζνδήκαηνο. Ζ λέα λνκνζεζία έρεη δψζεη ηελ δπλαηφηεηα ζε λέεο νηθνγέλεηεο λα ηχρνπλ ζηήξημεο απφ ην θξάηνο. Βεβαίσο, ζηφρνο ηεο θπβέξλεζεο δελ είλαη λα απμάλεη ζπλερψο ηνπο δηθαηνχρνπο θαη ηηο δαπάλεο ηεο θνηλσληθήο πξφλνηαο αιιά ηηο ζέζεηο 30

34 εξγαζίαο ζηελ νηθνλνκία, έηζη ψζηε νη ιήπηεο ηνπ Διάρηζηνπ Δγγπεκέλνπ Δηζνδήκαηνο λα εξγάδνληαη, λα παξάγνπλ θαη λα θεξδίδνπλ ηα ρξήκαηα πνπ ρξεηάδνληαη γηα λα δήζνπλ κε αμηνπξέπεηα. ηα πιαίζηα ηεο πξνζπάζεηαο απηήο ην Τπνπξγείν Δξγαζίαο εμήγγεηιε 11 λέα πξνγξακκάησλ ηα νπνία θαιχπηνπλ ιήπηεο ΔΔΔ, άηνκα κε αλαπεξία, πηπρηνχρνπο θαη αλεηδίθεπηνπο εξγάηεο, θαζψο θαη καθξνρξφληα άλεξγνπο ειηθίαο 50 εηψλ θαη άλσ. Βαζηθφο ζηφρνο ηεο θπβέξλεζεο είλαη ε επίηεπμε βηψζηκσλ δεκφζησλ νηθνλνκηθά κηα γηα πάληα θαη θαίλεηαη λα ην επηηπγράλεη φρη ζπγθπξηαθά αιιά ζε κφληκε βάζε. Σν δεκφζην δελ ζα παξάγεη πιένλ ειιείκκαηα, φπσο παιηά, φηαλ νη εθάζηνηε θπβεξλήζεηο θφξησλαλ ηα ειιείκκαηα ζηηο πιάηεο ησλ θνξνινγνχκελσλ, ζηνπο ψκνπο ησλ παηδηψλ καο. Ζ κείσζε ησλ θνξνινγηψλ απνηειεί κηα πνιχ επράξηζηε εμέιημε θαζψο πξνζθέξεη αλάζεο ζηα λνηθνθπξηά θαη ηηο επηρεηξήζεηο. Δπηπξφζζεηα ραηξεηίδνπκε ηα θνξνινγηθά θαη άιια θίλεηξα πνπ πξνζθέξνληαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε. Οη πνιηηηθέο απηέο καο βξίζθνπλ ζχκθσλνπο θαη παξνηξχλνπκε ηελ θπβέξλεζε λα ζπλερίζεη απηή ηελ πξνζπάζεηα. 31

35 Β. Παξαηεξήζεηο ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο νκάδαο ΑΚΔΛ-Αξηζηεξά-Νέεο Γπλάκεηο 1. Δίλαη γεγνλφο φηη ε Κχπξνο έρεη επίζεκα εμέιζεη απφ ην Πξφγξακκα Μαθξννηθνλνκηθήο Πξνζαξκνγήο. 2. Σελ ίδηα ζηηγκή κεηά απφ κηα παξαηεηακέλε πεξίνδν χθεζεο ε Κππξηαθή Οηθνλνκία, παξνπζηάδεη βειηίσζε ε νπνία ζηεξίρζεθε σο επί ην πιείζηνλ ζηηο επηδφζεηο ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα. 3. Παξά ηελ έμνδν απφ ην κλεκφλην ην Κππξηαθφ θνηλσληθννηθνλνκηθφ γίγλεζζαη αληηκεησπίδεη ζνβαξά θνηλσληθά θαη δνκηθά πξνβιήκαηα φπσο: - Ηδηαίηεξα ςειά επίπεδα αλεξγίαο ηδηαίηεξα ηεο καθξνρξφληαο θαη απηήο ησλ λέσλ. - Ηδηαίηεξα ηζρλνχο ξπζκνχο αχμεζεο ηεο απαζρφιεζεο. - Πνιχ ςεινχο ξπζκνχο αχμεζεο ηεο κεηαλάζηεπζεο κε ζηφρν ηελ αλαδήηεζε εξγαζίαο. - Ηιηγγηψδε αχμεζε ησλ εηζνδεκαηηθψλ αληζνηήησλ. απηφ ηνλ ηνκέα ε Κχπξνο θαηέρεη ηελ ηξαγηθή πξσηηά ζ νιφθιεξε ηελ Δπξψπε. - Σν ζχζηεκα πγείαο έρεη νπζηαζηηθά θαηαξξεχζεη. 4. Ο ηξαπεδηθφο ηνκέαο ν νπνίνο κε ηε ζπκπεξηθνξά θαη ηα εγθιεκαηηθά ηνπ ιάζε νδήγεζε ζηελ θαηάξξεπζε ηεο νηθνλνκίαο εμαθνινπζεί λα αληηκεησπίδεη ζνβαξά πξνβιήκαηα φπσο: - Πξνβιήκαηα ξεπζηφηεηαο - Ηδηαίηεξα ςειά επίπεδα ΜΔΓ. - νβαξά δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα. Σα πην πάλσ νδεγνχλ ζηελ αδπλακία ηνπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα λα ρξεκαηνδνηήζεη ηηο επηρεηξήζεηο, ηα λνηθνθπξηά θαη γεληθά ηελ νηθνλνκία. Έρεη ην ςειφηεξν ηδησηηθφ ρξένο (λνηθνθπξηά θαη επηρεηξήζεηο) ζ νιφθιεξε ηελ Δπξψπε. 32

36 Ζ αδπλακία ησλ Σξαπεδψλ λα ρξεκαηνδνηήζνπλ ηελ νηθνλνκία ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ θαζεισκέλν πξνυπνινγηζκφ αλάπηπμεο (ν νπνίνο κάιηζηα δελ πινπνηείηαη επαξθψο) πεξηνξίδνπλ ηηο αλαπηπμηαθέο δπλαηφηεηεο ηεο ρψξαο. 5. Σα επηηφθηα έρνπλ κεησζεί αιιά εμαθνινπζνχλ λα παξακέλνπλ πνιχ ςειά ζε ζχγθξηζε κε ηα Δπξσπατθά. 6. Ζ αλεξγία, ε εηζνδεκαηηθή αληζφηεηα, ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα, ην κεγάιν ηδησηηθφ ρξένο, ε αληηκεηψπηζε ηεο θνξνδηαθπγήο θαη ε δηαρείξηζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο απνηεινχλ αλνηθηέο πιεγέο γηα ηελ Οηθνλνκία θαη ηελ θνηλσλία. 7. Ζ πνιηηεία νθείιεη λα θαηαξηίζεη ζρέδηα αληηκεηψπηζεο δπλεηηθψλ εμσηεξηθψλ θηλδχλσλ νη νπνίνη ζα κπνξνχζαλ ελδερνκέλσο λ απνηειέζνπλ παξάγνληεο απνζηαζηνπνίεζεο φπσο: - Ζ απφθαζε ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ γηα έμνδν απφ ηελ Δ.Δ. - Ζ θξίζε ζηε Μέζε Αλαηνιή θαη ηα θχκαηα καδηθήο κεηαλάζηεπζεο. - Ζ πνξεία ηεο Ρσζηθήο Οηθνλνκίαο. - Καη ηα επίπεδα ησλ δηεζλψλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ. 8. Παξά ηελ αηκαηεξή ιηηφηεηα πνπ επέβαιε ε θπβέξλεζε, ην δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκα ζε απφιπηνπο φξνπο αλακέλεηαη λα δηπιαζηαζηεί. 9. Σν δεκφζην ρξένο βξίζθεηαη ζε πνιχ ςειά επίπεδα. Δπηβάιιεηαη πην νξζνινγηζηηθή δηαρείξηζε ηνπ, επηκήθπλζε ηεο δηάξθεηαο ηνπ θαη κείσζε ηνπ θφζηνπο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ. 10. Χο ΑΚΔΛ εθθξάδνπκε αλεζπρία ηδηαίηεξα γηα ηα ςειά επίπεδα ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο. 11. Όζνλ αθνξά ζηνλ Πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2017 δπζηπρψο, νη αλαπηπμηαθέο δαπάλεο είλαη θαζεισκέλεο (κε νξηαθή κείσζε) γηα ηέηαξηε ζπλερφκελε ρξνληά. Αλακέλακε απφ ηελ θπβέξλεζε λα ζηεξίμεη ζε πνιχ κεγαιχηεξν βαζκφ ηελ αλάπηπμε απμάλνληαο ηα θνλδχιηα, ηε ζηηγκή κάιηζηα πνπ ν ηξαπεδηθφο ηνκέαο αδπλαηεί λα ην πξάμεη. Γπζηπρψο δηαςεπζηήθακε γηα πνιινζηή θνξά. 33

37 12. Οη θνηλσληθέο δαπάλεο είλαη κεησκέλεο θαηά 0.8%. Γπζηπρψο ε απνδφκεζε ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο νμχλεη αθφκα πεξηζζφηεξν ηηο θνηλσληθέο πιεγέο πνπ άλνημαλ νη κλεκνληαθέο πνιηηηθέο ηεο θπβέξλεζεο. 13. Οη θαζεισκέλεο αλαπηπμηαθέο δαπάλεο, νη κεησκέλεο θνηλσληθέο δαπάλεο θαη ε πεξαηηέξσ κείσζε ησλ δαπαλψλ γηα ηελ πγεία θαηαδεηθλχνπλ ηελ αδπλακία ηνπ πξνηεηλφκελνπ πξνυπνινγηζκνχ λα αληαπνθξηζεί ζηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο θνηλσλίαο. 14. Οη νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο θαη πξαθηηθέο ηεο θπβέξλεζεο βαζαίλνπλ αθφκα ηηο αληζφηεηεο ζηελ θαηαλνκή ηνπ Δζληθνχ Δηζνδήκαηνο πξνο φθεινο ηνπ θεθαιαίνπ. 15. Οη πνιηηηθέο ηεο θπβέξλεζεο έρνπλ επηδεηλψζεη ηηο ζπλζήθεο απαζρφιεζεο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Οη επέιηθηεο» κνξθέο απαζρφιεζεο ιεηηνπξγνχλ ζε βάξνο ησλ ζπιινγηθψλ ζπκβάζεσλ θαη ησλ δηθαησκάησλ ησλ εξγαδνκέλσλ. 16. Ζ ζπλερήο κείσζε ησλ κηζζψλ ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ε θαζήισζε ηνπο ζε ρακειά επίπεδα παξεκπνδίδεη ηελ δπλαηφηεηα ησλ λνηθνθπξηψλ λ απνπιεξψζνπλ ηα ρξέε ηνπο. Παξάιιεια ε ζπλερήο κείσζε ηνπ εξγαηηθνχ θφζηνπο δελ έρεη νδεγήζεη ζηελ βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο νηθνλνκίαο. 17. Σε ζηηγκή πνπ νη Σξάπεδεο αδπλαηνχλ λα ρξεκαηνδνηήζνπλ ηελ νηθνλνκία θαη ε Κπβέξλεζε δελ απμάλεη ηηο αλαπηπμηαθέο δαπάλεο, κπξνζηά ζηα αδηέμνδα ε Κπβέξλεζε πξνσζεί ηηο ηδησηηθνπνηήζεηο, νη νπνίεο έρνπλ θαηαζηεί ε πξνκεησπίδα ησλ λενθηιειεχζεξσλ πνιηηηθψλ ηνπο. 18. Ζ ζπλεηζθνξά ησλ παξαγσγηθψλ ηνκέσλ ηεο νηθνλνκίαο κεηψλεηαη ζπλερψο ηελ ίδηα ζηηγκή πνπ ε εμάξηεζε απφ ηνλ ηνπξηζκφ κεγαιψλεη. 19. Ο ηνκέαο ησλ θαηαζθεπψλ εμαθνινπζεί λα παξαπαίεη. 20. Χο ΑΚΔΛ νξακαηηδφκαζηε έλα πξνυπνινγηζκφ κε ηξία βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά: - Να είλαη αλαπηπμηαθφο - Να είλαη θνηλσληθά επαίζζεηνο - Να είλαη λνηθνθπξεκέλνο 34

38 Έλαο ηέηνηνο πξνυπνινγηζκφο αλ είλαη λνηθνθπξεκέλνο απειεπζεξψλεη πφξνπο νη νπνίνη κπνξνχλ λα δηνρεηεπηνχλ ζηελ αλάπηπμε θαη ηελ θνηλσληθή πξφλνηα. Έλαο ηέηνηνο πξνυπνινγηζκφο πνπ πξνσζεί ηελ αλάπηπμε δεκηνπξγεί πινχην θαη ζέζεηο εξγαζίαο κεηψλνληαο ηελ αλεξγία. Δπίζεο έλαο ηέηνηνο πξνυπνινγηζκφο αλ είλαη θνηλσληθά επαίζζεηνο ζηεξίδεη ηηο θνηλσληθά επάισηεο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ. Γπζηπρψο ν Πξνυπνινγηζκφο πνπ θαηέζεζε ε Κπβέξλεζε δελ είλαη νχηε ην έλα νχηε ην άιιν. Πξφθεηηαη γηα έλα αθφκα κλεκνληαθφ πξνυπνινγηζκφ ν νπνίνο παξά ηελ επίζεκε έμνδν απφ ην κλεκφλην παξακέλεη ζπληεξεηηθφο, αληηαλαπηπμηαθφο θαη θνηλσληθά αλάιγεηνο. Έλαο ηέηνηνο πξνυπνινγηζκφο κπνξεί λα εθθξάδεη ηελ θπβέξλεζε αιιά ζίγνπξα φρη ην ΑΚΔΛ. Γη απηφ θαη ε Κνηλνβνπιεπηηθή Οκάδα ηνπ ΑΚΔΛ-Αξηζηεξά-Νέεο Γπλάκεηο ζα θαηαςεθίζεη ηνλ Πξνυπνινγηζκφ ηνπ Παξάιιεια ζα θαηαζέζνπκε πξνηάζεηο γηα δέζκεπζε θνλδπιίσλ κε ζηφρν ηνλ θαιχηεξν θνηλνβνπιεπηηθφ έιεγρν. 35

39 Γ. Παξαηεξήζεηο ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο νκάδαο ηνπ Γεκνθξαηηθνχ Κφκκαηνο Ο πξνυπνινγηζκφο γηα ην 2017 θαζψο θα ην Μεζνπξφζεζκν Γεκνζηνλνκηθφ Πιαίζην, έηπραλ θαζνιηθήο πξνεηνηκαζίαο απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία κεηά απφ ηελ απφθαζε ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ ζηηο 13 Μαΐνπ 2015 φπνπ επί ηεο νπζίαο, ε Κππξηαθή Οηθνλνκία έρεη εμέιζεη ηεο απζηεξήο επηηήξεζεο φπσο πξνέθπςε απφ ηελ Γαλεηαθή χκβαζε ηνπ Ζ πνξεία ηεο Οηθνλνκίαο βξίζθεηαη ζε ηξνρηά αλάθακςεο θαη νη πεξηζζφηεξνη δείθηεο παξνπζηάδνπλ ζεκεία βειηίσζεο ρσξίο φκσο λα ζεσξνχκε φηη ππάξρεη αληηπξνζσπεπηηθφο αληίθηππνο ζηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία. Θεσξνχκε ζεκαληηθή αιιά θαη νπζηαζηηθή ηελ ζπκβνιή ηνπ Κππξηαθνχ Λανχ ν νπνίνο κε πνιιέο ζπζίεο ζπλέβαιε ζηελ αλαζηξνθή ηεο θάθηζηεο εηθφλαο ηεο νηθνλνκίαο ηεο Κχπξνπ. Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ: Σν Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ σο ην θαζ χιελ αξκφδην γηα ηελ ράξαμε θαη εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο Κπβέξλεζεο, παξά ηα επλντθά δεδνκέλα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηηο εθηηκήζεηο ηνπ, εληνχηνηο κε ηελ αθνινπζνχκελε πνιηηηθή, ζέηεη ζεκαληηθνχο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο ζε ζηαζηκφηεηα θαη δελ θαίλεηαη λα ππάξρεη ε πνιηηηθή βνχιεζε ψζηε λα δνζνχλ θίλεηξα θαη ζσζηέο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ζε ηνκείο φπσο νη Τπεξεζίεο ν Πνιπζεκαηηθφο Σνπξηζκφο, ν Καηαζθεπαζηηθφο Σνκέαο θαη ην Δμαγσγηθφ Δκπφξην. Οη ζπλνιηθέο δαπάλεο γηα ην 2017, αλακέλεηαη λα είλαη απμεκέλεο θαηά 2,3% ζε ζρέζε κε ην 2016 θαη ζα αλέιζνπλ ζηα 7,069 δηο επξψ. Σαπηφρξνλα ν ξπζκφο αλάπηπμεο γηα ην 2017 πξνβιέπεηαη φηη ζα θηάζεη ζην 2,7% ηνπ ΑΔΠ ηεο Κππξηαθήο Οηθνλνκίαο. Θεσξνχκε ν ηνκέαο ησλ Κνηλσληθψλ Τπεξεζηψλ, ρξήδεη ζεκαληηθνχ εμνξζνινγηζκνχ παξά ηηο δηνξζσηηθέο πνιηηηθέο πνπ απνξξένπλ απφ ηηο κλεκνληαθέο δεζκεχζεηο ηεο Κπβέξλεζεο. Ζ πξφβιεςε γηα ην Γεκφζην Υξένο γηα ην 2016 είλαη φηη ζα αλέιζεη ζην 108,3% θαη ζεσξνχκε φηη είλαη αξθεηά πςειφ παξά ηηο επνίσλεο νηθνλνκηθέο πξνβιέςεηο ησλ 36

40 επηκέξνπο δεηθηψλ ηεο νηθνλνκίαο. Σν δεδνκέλν απηφ επεξεάδεη άκεζα ηελ Πηζηνιεπηηθή Ηθαλφηεηα ηεο Κππξηαθήο νηθνλνκίαο, κε αξλεηηθφ αληίθηππν ζηελ πξφζβαζε ζε θηελφ δαλεηζκφ. Με Δμππεξεηνχκελα Γάλεηα: Παξάιιεια νθείινπκε λα επηζεκάλνπκε γηα πνιινζηή θνξά, φηη πςειφο αξηζκφο ησλ Με Δμππεξεηνχκελσλ Γαλείσλ είλαη αλαζηαιηηθφο παξάγνληαο γηα ηελ αλάθακςε νιφθιεξνπ ηνπ θάζκαηνο ηεο Οηθνλνκίαο. Σα Με Δμππεξεηνχκελα Γάλεηα κε βάζε ηα ζηνηρεία ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ, αλέξρνληαη ζην 49% ηνπ ζπλφινπ ησλ δαλεηαθψλ ραξηνθπιαθίσλ ησλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ. Χο Γεκνθξαηηθφ Κφκκα, επαλαδηαηππψλνπκε ηελ πξφηαζε καο γηα αληηκεηψπηζε ησλ ΜΔΓ απφ ηηο ηξάπεδεο, κε ηελ δεκηνπξγία Φνξέα Γηαρείξηζεο Με Δμππεξεηνχκελσλ έηζη ψζηε κε ηελ απνκφριεπζε ησλ θφθθηλσλ δαλείσλ, νη ηξάπεδεο ζα κπνξνχζαλ λα είλαη πην επέιηθηεο κε ζεηηθέο πξννπηηθέο γηα ηελ ξεπζηφηεηα ηνπο. Θεσξνχκε φηη ε ιφγσ ηεο χπαξμεο ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ ησλ θφθθηλσλ δαλείσλ, ζεκαληηθή κεξίδα ησλ πνιηηψλ, δελ κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζε δαλεηζκφ κε απνηέιεζκα λα βξίζθνληαη εθηφο ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο πνπ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ κείσζε ηεο αγνξαζηηθήο ηνπο δχλακεο. Πιεζσξηζκφο: Δπηζεκαίλνπκε δε, φηη ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ κέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ αξλεηηθνχ πιεζσξηζκνχ ζηνλ βαζκφ πνπ είλαη επηηξεπηφ απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, αθνχ ε παξαηεηακέλε απνπιεζσξηζηηθή ηάζε, ζα επηθέξεη πεξεηαίξσ ζηξεβιψζεηο ζηελ νηθνλνκία. Παξά ην γεγνλφο φηη ην δηεζλέο νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ πξνζβιέπεη ζε αλνδηθή ηάζε φζσλ αθνξά ηνλ πιεζσξηζκφ ιφγσ ηεο αλακελφκελεο αχμεζεο ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ, ε εγρψξηα νηθνλνκία παξνπζηάδεη αλαζηαιηηθά ζεκάδηα ιφγσ ηεο κείσζεο ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Οη κεηψζεηο πνπ δέρηεθαλ νη εξγαδφκελνη ζε νιφθιεξν ζρεδφλ ην θάζκα ηεο νηθνλνκίαο, δελ ζπλνδεχηεθαλ κε ηηο αληίζηνηρεο απμήζεηο θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ Κξαηηθφο Γαλεηζκφο: 37

41 Ζ Κπβέξλεζε ζα πξέπεη λα ιάβεη ππφςε ην ελδερφκελν εθηξνρηαζκνχ ησλ νηθνλνκηθψλ ηεο πξνβιέςεσλ, αθνχ ν επηηνθηαθφο θίλδπλνο δαλεηζκνχ απφ ηηο δηεζλείο αγνξέο, είλαη αζχκθνξνο κέρξη ζηηγκήο, δεδνκέλνπ φηη κεζνπξφζεζκα ζα πξέπεη λα απνπιεξψζνπκε δάλεηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηηο κλεκνληαθέο καο ππνρξεψζεηο φπνπ δαλεηζκφο ήηαλ αξθεηά πην ρακειφο. Αλεξγία: Ζ αλεξγία γηα ην 2016 ζην ζχλνιν ησλ 12 κελψλ, εθηηκάηαη φηη ζα βξίζθεηαη ζην 12,5%, ελψ ε αλεξγία ζηνπ λένπο αγγίδεη ην 28%. νβαξφ πξφβιεκα πξνθχπηεη απφ ηνπο Μαθξνρξφληα άλεξγνπο αιιά θαη ζηηο νκάδεο πιεζπζκνχ άλσ ησλ 50 εηψλ φπνπ ηα πθηζηάκελα θίλεηξα/πξνγξάκκαηα, θαίλεηαη λα κελ επηθέξνπλ ηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα. Κξίλνπκε φκσο ζεηηθφ, ην γεγνλφο φηη ε αλεξγία βξίζθεηαη ζε ζηαδηαθή ππνρψξεζε, νξηαθά πάλσ απφ ην 12%. Τπάξρνπλ φκσο δνκηθά πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγήζεθαλ κέζα ζηελ θξίζε, θαη ζα πξέπεη λα ηχρνπλ επαλαμηνιφγεζεο ζε ζρέζε κε ηελ Αλεξγία. Ζ ζπλχπαξμε ηνπ ΔΔΔ, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο είλαη απνηξεπηηθή ψζηε κεξίδα ησλ ιεπηψλ λα επαλεληαρηνχλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Παξαηεξείηαη ην θαηλφκελν, δηθαηνχρνη ηνπ ΔΔΔ λα απαζρνινχληαη ζε δηάθνξνπο ηνκείο, εληζρχνληαο ηελ αδήισηε εξγαζία. Σν Γεκνθξαηηθφ Κφκκα εηζεγείηαη φπσο ε Κπβέξλεζε εθαξκφζεη πξνρσξήζεη ζε εθείλεο ηηο ξπζκίζεηο νχησο ψζηε λα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα δηαθνπήο ηνπ ΔΔΔ ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ απνδεδεηγκέλα ν ιήπηεο, δελ απνδέρεηαη ζέζε εξγαζίαο πνπ ηνπ πξνηείλεηαη, ρσξίο νπζηαζηηθή αηηία. Σνκέαο Τγείαο: Παξά ηηο θηιφηηκεο πξνζπάζεηεο ηνπ ηδίνπ ηνπ Τπνπξγνχ λα θαηαλείκεη ζσζηά κε βάζε ηελ επηηαθηηθφηαηα ησλ αλαγθψλ ηηο δαπάλεο γηα ηελ Τγεία, εληνχηνηο έλα ηέηνην εγρείξεκα θαληάδεη πιένλ αδχλαην, έλεθα ηνπ γεγνλφηνο φηη ην πθηζηάκελν ζχζηεκα Τγείαο, λνζεί θαη βξίζθεηαη ζηνλ αλαπλεπζηήξα. Χο Γεκνθξαηηθφ Κφκκα, ζεσξνχζακε φηη ε έμνδνο απφ ην κλεκφλην, ζα έδηδε ηελ δπλαηφηεηα ζηελ Κπβέξλεζε λα αηκνδνηήζεη ηνλ Σνκέα ηεο Τγείαο πνπ είλαη ην ππέξηαην 38

42 αγαζφ γηα φινπο ηνπο πνιίηεο. Με ιχπε καο παξαηεξνχκε, ε πεληρξή αχμεζε ησλ θνλδπιίσλ, αθνξνχλ θαηά ην πιείζηνλ, δαπάλεο ηνπ Κξαηηθνχ Μηζζνινγίνπ. Παξάιιεια θαινχκε ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, λα δηαζέζεη απαξαίηεηα πξφζζεηα θνλδχιηα ψζηε ην ζχζηεκα Τγείαο λα αληέμεη κέρξη ηελ δηαδηθαζία κεηάβαζεο ηνπ ΓΔΤ. Πξέπεη λα δνζνχλ θίλεηξα ζην Ηαηξηθφ θαη Παξαταηξηθφ πξνζσπηθφ γηα λα απνθεπρζνχλ νη πεξαηηέξσ εθξνέο πξνο ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Με βάζε ηα δεδνκέλα πνπ ππάξρνπλ ζηα δεκφζηα λνζειεπηήξηα, ζεσξνχκε εθηθηή ηελ κεξηθή αλαδηάξζξσζε ζηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπο φπνπ νη θηηξηαθέο ππνδνκέο κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ πην παξαγσγηθά, εμππεξεηψληαο ηνπο πνιίηεο ζε δηεπξπκέλα σξάξηα θαη ρσξίο λα δηαηαξάζζεηαη ε εξγαηηθή εηξήλε ησλ ππαιιήισλ. Σνπξηζκφο: Χο Γεκνθξαηηθφ Κφκκα, πηζηεχνπκε φηη ε αχμεζε ηνπ ηνπξηζκνχ θαη θαη επέθηαζε ηα έζνδα ηνπ θξάηνπο θαηά 10% είλαη ζεηηθή εμέιημε, αιιά ζεσξνχκε φηη ζα πξέπεη λα ππάξμεη νινθιεξσκέλε ζηξαηεγηθή γηα ηνλ Σνπξηζκφ. Ζ ζπγθπξηαθή αχμεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο νθείιεηαη θπξίσο ζηνπο γεσπνιηηηθνχο παξάγνληεο ηεο πεξηνρήο. Υξεηάδεηαη πνηνηηθή αλαβάζκηζε θαη ζε ππνδνκέο αιιά θαη ζηελ δηεπθφιπλζε ηνπ θιάδνπ ηνπ ηνπξηζκνχ ψζηε λα αληιήζνπλ εχθνιε ρξεκαηνδφηεζε απφ Δπξσπατθνχο πφξνπο. 39

43 Γ. Παξαηεξήζεηο ηνπ Κηλήκαηνο νζηαιδεκνθξαηψλ ΔΓΔΚ Ο θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο ηνπ 2017 νπζηαζηηθά θαιείηαη λα ζπλερίζεη ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ζνβαξψλ επηπηψζεσλ πνπ έρνπλ πξνθχςεη σο απνηέιεζκα ηεο πξσηνθαλνχο νηθνλνκηθήο θξίζεο πνπ έπιεμε ηελ παηξίδα-καο θαη ζηαδηαθά λα δεκηνπξγήζεη ηηο πξνυπνζέζεηο γηα αλάθακςε. Παξά ηελ αηζηνδνμία πνπ κπνξεί λα πξνθαιεί ν πξνβιεπφκελνο ξπζκφο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο (>2.5%) θαη ην χςνο ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο (-0.6%), ε δηαηήξεζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο ζε πςειά πνζνζηά ζε ζρέζε κε ην ΑΔΠ(105.3%), αιιά κε αχμεζε ζε απφιπηνπο αξηζκνχο (19.2 δηο επξψ), ε δηαηήξεζε ηεο αλεξγίαο ζε ςειά πνζνζηά >16% θαηά ην 2016 θαη ηδηαίηεξα ζηνπο λένπο >28%, θαη ηέινο ην γεγνλφο φηη ε θνξνινγία εμαθνινπζεί λα παξακέλεη σο ε θχξηα πεγή ησλ θξαηηθψλ εζφδσλ ζε πνζνζηφ 83%, φρη κφλν δελ επηηξέπνπλ εθεζπραζκφ, αιιά δηθαηνινγεκέλα πξνθαινχλ εχινγεο αλεζπρίεο. Οη αλεζπρίεο επηηείλνληαη δεδνκέλνπ φηη ν ξπζκφο αλάπηπμεο πξνέξρεηαη θαηά θχξην ιφγν απφ κε ζηαζεξνχο παξάγνληεο (π.ρ. ηνπξηζκφο), νη νπνίνη είλαη απνηέιεζκα εμσγελψλ θαη ελ πνιινίο απξφβιεπησλ παξαγφλησλ. Χο εθ ηνχηνπ ζε ελδερφκελε αιιαγή ζπλζεθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Αλ. Μεζνγείνπ ην ελδερφκελν δηάςεπζεο ησλ πξνβιέςεσλ είλαη νξαηφ. Ζ απφ εηψλ πξνζπάζεηα γηα δεκνζηνλνκηθή εμπγίαλζε θαη επίηεπμε καθξννηθνλνκηθήο ζηαζεξφηεηαο, θαίλεηαη απφ ηα απνηειέζκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη φηη δελ έρεη επηηεπρζεί, ή ηνπιάρηζηνλ ζηνλ επηζπκεηφ βαζκφ. Γηα ηελ παξά πέξα ελίζρπζε ηεο πξνζπάζεηαο ηα κέηξα ηα νπνία ε θπβέξλεζε εμαγγείιεη γηα λα είλαη αλάινγα ησλ πξνζδνθηψλ καο ζα πξέπεη λα εζηηάδνληαη ζε ηξείο άμνλεο. 1. Να κελ είλαη αλεπαξθή γηα ην κέγεζνο δηφξζσζεο ηεο θξίζεο θαη λα ζηξέθνληαη πξνο ηελ νξζή θαηεχζπλζε 2. Να επηηπγράλεηαη ε πινπνίεζή-ηνπο ζηνλ απφιπην ή ζρεδφλ ζηνλ απφιπην βαζκφ, θαη 3. Να επηθέξνπλ έζησ θαη ζηαδηαθά βειηίσζε ζηα ρξφληα δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο, ηα νπνία πέξαλ ησλ πνιηηηθψλ επζπλψλ έρνπλ θαη απηά 40

44 ζεκαληηθφ κεξίδην ηφζν ζηελ πξφθιεζε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο φζν θαη ζηηο ζπλεπαθφινπζεο επηπηψζεηο απφ απηή. Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε φηη - Δίλαη αδηαλφεην ζε πεξίνδν κεγάιεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο θξίζεο, θξαηηθέο ππεξεζίεο λα παξνπζηάδνπλ απαξάδεθηε γξαθεηνθξαηηθή αγθχισζε, απνζηεξψληαο απφ ην θξάηνο ζεκαληηθά έζνδα, επεξεάδνληαο αξλεηηθά ηελ αλάπηπμε - Ζ παξαγσγηθφηεηα ηεο Γεκφζηαο Τπεξεζίαο λα εμαθνινπζεί λα είλαη ρακειή. - Ζ κε παξαγσγηθή αχμεζε ησλ δαπαλψλ ζε δηάθνξα ηκήκαηα ηεο Γεκφζηαο Τπεξεζίαο - Ο ξπζκφο πινπνίεζεο ηνπ αλαπηπμηαθνχ πξνυπνινγηζκνχ ζηηο δνζκέλεο ζπλζήθεο λα είλαη ρακειφο θαη λα αλέξρεηαη κφιηο ζην 41% ελψ ην 2015 πεξηνξίζζεθε ζην 34% - Δμαθνινπζνχλ λα απνπζηάδνπλ απφ ηνλ θπβεξλεηηθφ πξνγξακκαηηζκφ ηα έξγα αληαπνδνηηθνχ ραξαθηήξα, ηα νπνία ζα αλαηξνθνδνηήζνπλ ην θξάηνο κε έζνδα, γηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηε ζπλέρεηα ζηε ρξεκαηνδφηεζε άιισλ έξγσλ. - Γηελεξγνχληαη ή/θαη πξνγξακκαηίδνληαη δαπάλεο γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε έξγσλ ακθίβνιεο ρξεζηκφηεηαο. - Οη ζρεδφλ αλχπαξθηεο δαπάλεο γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ θαηλνηνκία εηδηθά ζε πεξηφδνπο νηθνλνκηθήο θξίζεο είλαη αδηαλφεηε. πκθσλνχκε κε ην γεληθφ πιαίζην ησλ ζηξαηεγηθψλ επηδηψμεσλ ηεο θπβέξλεζεο. φπσο απηφ ηέζεθε απφ ηνλ ππνπξγφ Οηθνλνκηθψλ, θαζψο κε φινπο απφ ηνπο επηκεξηδφκελνπο ζηφρνπο, πιελ ησλ απνθξαηηθνπνηήζεσλ. Όκσο πξέπεη λα γίλεη θαηαλνεηφ, φηη δελ αξθνχλ νη πξνζέζεηο θαη νη εμαγγειίεο, δεδνκέλνπ φηη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο δηαπηζηψλνπκε παιηλσδίεο θαη ελέξγεηεο πξνο ιαλζαζκέλε θαηεχζπλζε. Ζ κείσζε ησλ ιεηηνπξγηθψλ δαπαλψλ φρη κφλν δελ θαηέζηε δπλαηή, εάλ δε ζε απηέο πξνζηεζνχλ θαη νη απνπιεξσκέο ησλ δαλείσλ,ηφηε ζα έρνπκε ζεκαληηθή αχμεζε. 41

45 Ζ νηθνλνκηθή θξίζε δελ έρεη αθφκα πξνβιεκαηίζεη ηελ θπβέξλεζε ζην βαζκφ πνπ ζα έπξεπε γηα ηνλ εμνξζνινγηζκφ ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο θαη ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ρξφλησλ δηαξζξσηηθψλ-ηεο πξνβιεκάησλ. Σαπηφρξνλα, επίθεληξν ησλ δξάζεσλ ηεο θπβέξλεζεο ζα πξέπεη λα είλαη ε αλαθαηαλνκή ηνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο πξνο φθεινο ησλ νηθνλνκηθά αζζελέζηεξσλ ζηξσκάησλ θαη ε ζηαδηαθή ζκίθξπλζε ηεο νηθνλνκηθήο αληζφηεηαο αλάκεζα ζηα ρακειά θαη ηα ςειά εηζνδήκαηα. Αληίζεηα κηα ζεηξά απφ επηδξάζεηο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, φπσο - Αχμεζε ηεο αλεξγίαο - Μαδηθέο απνιχζεηο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα - Απμεκέλεο θνξνινγίεο - Μείσζε ησλ κηζζψλ - Καηαζηξαηήγεζε ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ - Κνχξεκα ησλ θαηαζέζεσλ θαζψο θαη ηα αμηφγξαθα έρνπλ κεγεζχλεη αθφκα πεξηζζφηεξν ην ράζκα. Σέινο θαη ν ηξφπνο πνπ ε θπβέξλεζε επηρεηξεί λα επαλαθέξεη ηελ παξαρψξεζε ησλ απμήζεσλ ζηνπο κηζζνχο κέζα απφ ηε κεηαξξχζκηζε ηεο Γεκφζηαο Τπεξεζίαο, φζν θαη ε ζπλερήο αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ έκκεζσλ θφξσλ ζε ζρέζε κε ηνπο άκεζνπο, θηλνχληαη πξνο ηελ αληίζεηε θαηεχζπλζε. Χο εθ ηνχηνπ θαηά ηελ άπνςε ηνπ Κ..ΔΓΔΚ ε θπβέξλεζε ζα πξέπεη άκεζα λα πξνρσξήζεη ζε κέηξα κείσζεο ησλ δαπαλψλ θαη αχμεζεο ησλ εζφδσλ. Μέηξα κείσζεο ησλ δαπαλψλ 1. Πεξαηηέξσ κείσζε ησλ κε παξαγσγηθψλ δαπαλψλ 2. Αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηεο Γεκφζηαο Τπεξεζίαο. Πξνψζεζε κεηξήζηκσλ θξηηεξίσλ θαζνξηζκνχ ηεο παξαγσγηθφηεηαο ψζηε νη πξνυπνινγηδφκελεο δαπάλεο λα θαηαλέκνληαη αλάινγα. Ζ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ζα κεηψζεη θαη ηηο αλάγθεο ζε πξνζσπηθφ. 42

46 3. Παξαρψξεζε ζηνρεπκέλσλ επηδνκάησλ ρσξίο λα αδηθνχληαη δηθαηνχρνη 4. Αμηνπνίεζε ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα γηα ζπγρξεκαηνδφηεζε έξγσλ (π.ρ. αλέγεξζε θηεξίσλ ζηέγαζεο θπβεξλεηηθψλ ππεξεζηψλ) 5. Θέζπηζε απζηεξήο δηαδηθαζίαο γηα ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηεο δαπάλεο εθηέιεζεο δηαθφξσλ έξγσλ 6. Καζνξηζκφο λένπ ηξφπνπ παξαρψξεζεο ησλ ζπληάμεσλ θαη ησλ κηζζνινγηθψλ απμήζεσλ κε ζηφρν ηεο ελίζρπζε ησλ ρακειψλ εηζνδεκάησλ 7. Αλαζηνιή εθηέιεζεο έξγσλ ακθίβνιεο ρξεζηκφηεηαο. Μέηξα αχμεζεο ησλ εζφδσλ 1. Πξνψζεζε ηεο εθηέιεζεο αλαπηπμηαθψλ έξγσλ αληαπνδνηηθνχ ραξαθηήξα 2. Καηαπνιέκεζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο ζε δσηηθνχο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο πνπ κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηελ αχμεζε ηνπ ξπζκνχ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη θαη επέθηαζε ησλ θξαηηθψλ εζφδσλ π.ρ. Κηεκαηνιφγην, Πνιενδνκία. 3. Φνξνιφγεζε ηεο ππεξαμίαο πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηηο ραιαξψζεηο πνπ εγθξίλεη ε θπβέξλεζε, θαζψο θαη απφ ηελ αιιαγή ησλ πνιενδνκηθψλ δσλψλ. 4. Καηαπνιέκεζε ηεο θνξνδηαθπγήο θαη θνξναπνθπγήο 5. Παξαρψξεζε θνξνινγηθψλ θηλήηξσλ γηα ηελ έγθαηξε εθπιήξσζε ησλ θνξνινγηθψλ ππνρξεψζεσλ εηαηξεηψλ θαη θπζηθψλ πξνζψπσλ 6. Οξζνινγηζηηθή θνζηνιφγεζε ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ πγείαο γηα ζθνπνχο ρξέσζεο ησλ αζθαιηζηηθψλ εηαηξεηψλ αιιά θαη ησλ αιινδαπψλ πνπ πεξηζάιπνληαη ζηα δεκφζηα λνζειεπηήξηα 7. Πεξαηηέξσ ελίζρπζε ηεο έξεπλαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο Γηα ηηο επηκέξνπο παξαηεξήζεηο νη νπνίεο αθνξνχλ ηα δηάθνξα ππνπξγεία θαη ππεξεζίεο, θαζψο θαη γηα ηηο εηζεγήζεηο θαη πξνηάζεηο ηνπ Κ..ΔΓΔΚ, ζα αλαθεξζνχλ ν πξφεδξνο θαη νη βνπιεπηέο ηνπ θφκκαηνο ζηηο νκηιίεο-ηνπο, θαηά ηε ζπδήηεζε ησλ πξνυπνινγηζκψλ ζηελ νινκέιεηα ηνπ ζψκαηνο. 43

47 Δ. Παξαηεξήζεηο πκκαρίαο Πνιηηψλ Σν θξάηνο καο ζπλερίδεη λα βξίζθεηαη ζε ζηελφ θινηφ επηηήξεζεο γηα λα επηηχρεη ηνπο κλεκνληαθνχο ζηφρνπο θαη ηηο κεηαξξπζκίζεηο πνπ δεζκεχηεθε ε θπβέξλεζε λα εθαξκφζεη. Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ 2017 παξά ηα επηθνηλσληαθά ηερλάζκαηα λα παξνπζηαζηεί, σο ν πξψηνο κεηακλεκνληαθφο πξνυπνινγηζκφο, πνπ ζέηεη γεξέο βάζεηο ζηελ δηφξζσζε ησλ θαθψλ ρεηξηζκψλ ηφζσλ ρξφλσλ αιιά θαη ζηελ αιιαγή λννηξνπίαο φζν αθνξά ηελ δηαρείξηζε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ηνπ θξάηνπο, πφξξσ απέρεη απφ ηα πξαγκαηηθά ηνπ δεδνκέλα. Γπζηπρψο δελ είλαη αλαπηπμηαθφο πξνυπνινγηζκφο θαη κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα κφλν έλα αλαπηπμηαθφ πξνυπνινγηζκφ ρξεηάδεηαη ε νηθνλνκία γηα λα αλαθάκςεη κε ηαρείο ξπζκνχο. Μαο παξνπζηάζηεθε έλαο ειιεηκκαηηθφο πξνυπνινγηζκφο, πνπ παξά ηηο δηαβεβαηψζεηο ηεο θπβέξλεζεο γηα ηελ βειηίσζε ηεο νηθνλνκίαο θαη ηελ ηθαλφηεηα ηνπο λα κεηψζνπλ ηνπο θφξνπο, εληνχηνηο ηα έζνδα ηνπο γηα ην 2016 ήηαλ απμεκέλα θαη γηα ην 2017 ε αχμεζε ησλ εζφδσλ απφ ηνπο έκκεζνπο θφξνπο, εθκεδελίδεη ηελ κείσζε ησλ άκεζσλ θφξσλ κε κηθξή αχμεζε ηνπ θνξνινγηθνχ καο βάξνπο. Σα έζνδα απφ ηνπο έκκεζνπο θφξνπο πξνβιέπνληαη λα απμεζνχλ ιφγσ ηεο πξφβιεςεο γηα αχμεζε ζηελ θαηαλάισζε θαη ππνινγίδεηαη απφ ηελ θπβέξλεζε φηη ζα νδεγεζνχκε ζε ζεηηθνχο ξπζκνχο πιεζσξηζκνχ. ε αληίζεζε κε ηηο πξνβιέςεηο, νη κηζζνί ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα δελ έρνπλ απμεζεί θαη ε αθχξσζε ηεο απνθνπήο έθηαθηεο εηζθνξάο ζα ζπκβάιεη ειάρηζηα ζηελ θαηαλάισζε, κεηά πνπ φιε ε ξεπζηφηεηα ηεο αγνξάο ζπλερίδεη λα θαηαιήγεη ζηηο ηξάπεδεο θαη ζηελ απνπιεξσκή ησλ ηδησηηθψλ ρξεψλ. Τπάξρνπλ αλάγθεο γηα αλάιεςε δαλείσλ ηεο ηάμεο ηνπ πνζνχ πέξαλ ηνπ ελφο δηζεθαηνκκπξίνπ θαη απηφ πνπ καο αλεζπρεί είλαη θαηά πφζν ζα κπνξεί ε Κπβέξλεζε κε ηηο πνιηηηθέο πνπ αθνινπζεί λα κεηψζεη ην δεκφζην ρξένο. Γπζηπρψο ζα δηνρεηεπηεί πξνο ηελ εμφθιεζε πθηζηάκελσλ δαλείσλ θαη ηελ θάιπςε ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο, ζε πεξίπησζε πνπ ππάξμεη ηέηνην έιιεηκκα ζηα επφκελα ρξφληα. Πεξαηηέξσ παξαηεξνχκε φηη νη δαπάλεο ππεξβαίλνπλ ηα έζνδα θαηά 1.3 δηο πεξίπνπ, ηφζν ην 2016 φζν θαη ην 2017 ζπλνιηθά. Σα πνζά πνπ ζα απαηηεζνχλ είλαη πεξίπνπ ηα πνζά πνπ 44

48 πξνυπνινγίδνληαη λα δαλεηζηνχλ ζηα πην πάλσ αλαθεξφκελα ρξφληα θαη απηφ καο δεκηνπξγεί αλεζπρίεο ζρεηηθά κε ηηο κλεκνληαθέο καο ππνρξεψζεηο γηα ηε δεκηνπξγία πξσηνγελψλ πιενλαζκάησλ, ψζηε λα απνπιεξψλεηαη ν δαλεηζκφο καο πξνο ηελ Σξφηθα. Ζ απφθιηζε απφ ηηο πξνβιέςεηο ηνπ Τπνπξγείνπ θαηά 0.5% ζην πνζνζηφ αλάπηπμεο βάδεη ζε καθξνρξφλην νξίδνληα έλα απμεκέλν δεκφζην ρξένο άλσ ηνπ 100% παξά ηελ κειινληηθή αχμεζε ηνπ ΑΔΠ θαη κε βάζε ηελ έθζεζε ηεο Κνκηζηφλ φηη ε πνιηηηθή ηεο θπβέξλεζεο απνθιίλεη απφ ηνπο ζηφρνπο πνπ έρνπλ ηεζεί ηφηε, απηφ δε ζα έπξεπε λα καο θαζεζπράδεη. Μέζα φκσο απφ ηηο κλεκνληαθέο δεζκεχζεηο έρνπκε γίλεη παξαηεξεηέο ηεο θαηά ην δνθνχλ άξλεζεο ζπκκφξθσζεο κε νξηζκέλεο ππνρξεψζεηο πνπ ζεσξνχκε ζεκαληηθέο ζηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο νηθνλνκίαο θαη ζηελ απνδνηηθφηεηα νξηζκέλσλ ηκεκάησλ φπσο παξαδείγκαηνο ράξε, ε ελνπνίεζε ηνπ Σκήκαηνο Δζσηεξηθψλ Πξνζφδσλ θαη ηεο Τπεξεζίαο ΦΠΑ, θάηη πνπ ζα κπνξνχζε κέρξη ζήκεξα λα θέξεη εηο πέξαο εηζπξάμεηο νθεηιφκελσλ θνξνινγηθψλ πνζψλ κέζα απφ ην ζχλνιν ηνπ 1.5δηο αλείζπξαθησλ νθεηιψλ. Άιισζηε έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθνχο ζηφρνπο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ είλαη «ε απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηεο θνξνινγηθήο ζπκκφξθσζεο» θαη «ε βειηίσζε ηφζνλ ηεο απνδνηηθφηεηαο φζνλ θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ζηε δηαρείξηζε θαη είζπξαμε ησλ θφξσλ». Γπζηπρψο απηφ θαίλεηαη λα κέλεη ζηα ιφγηα εηδηθφηεξα κε ηνπο κεγαινθεηιέηεο θαη ηνλ ρεηξηζκφ ηνπο. Ζ κλεκνληαθή δέζκεπζε γηα ηελ κεηαξξχζκηζε ζηνλ δεκφζην ηνκέα απέηπρε παηαγσδψο λα δηνξζψζεη ην δηαρξνληθφ πξφβιεκα ηεο θξαηηθήο κηζζνδνζίαο θαη ησλ κηζζνδνηηθψλ θιηκάθσλ, ζε παξάιιειε αλαπνηειεζκαηηθή δηαδηθαζία κεηαξξχζκηζεο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Φαηλφκελα πνπ παξαηεξνχληαη ιφγσ ζχγθξνπζεο ζπγθεθξηκέλσλ πνιηηηθψλ ζπκθεξφλησλ πνπ έρνπλ δεκηνπξγήζεη απηά αθξηβψο ηα πξνβιήκαηα δηαρξνληθά. ΑΝΔΡΓΗΑ ρεηηθά κε ην ζέκα ηεο ρξφληαο αλεξγίαο θαη παξά ηελ πησηηθή πνξεία ηνπ πνζνζηνχ αλεξγίαο, πνπ ζπλερίδεη λα δηαηεξείηαη θαη ζήκεξα αξθεηά ςειφ δελ έρνπκε δεη 45

49 ηθαλνπνηεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ πνιηηηθή πνπ εθαξκφδεη ην Τπνπξγείν Δξγαζίαο ζρεηηθά κε ην πιαίζην ησλ δξάζεσλ ησλ Γηαξζξσηηθψλ Σακείσλ, γηα ηελ παξνρή θηλήηξσλ γηα εξγνδφηεζε ησλ καθξνρξφλησλ αλέξγσλ θαη εηδηθά ησλ λέσλ πνπ είλαη εγγεγξακκέλνη ζηνπο θαηαιφγνπο ηεο Γεκφζηαο Τπεξεζίαο Απαζρφιεζεο. Σα ελ ιφγσ πξνγξάκκαηα θαη ζρέδηα είλαη εππξφζδεθηα, αιιά ζπλερίδνπκε λα ακθηζβεηνχκε ηελ έθηαζε ηεο κείσζεο ηεο αλεξγίαο, πνπ νπζηαζηηθά βαζίδεηαη ζηελ κείσζε κφλν ζηνπο εγγεγξακκέλνπο άλεξγνπο ζηε ΓΤΑ θαη ζηα γξαθεία εμεπξέζεσο εξγαζίαο. Χο εθ ηνχηνπ ε εηθφλα πνπ δίδεηαη κπνξεί λα είλαη παξαπιαλεηηθή θαζψο ζην πνζνζηφ ελζσκαηψλνληαη θαη νη κεξηθψο απαζρνινχκελνη θαη δελ έρνπκε ζηνηρεία γηα ηνλ αξηζκφ ησλ λέσλ εηδηθά, πνπ κεηαλάζηεπζαλ ζην εμσηεξηθφ γηα λα εξγαζηνχλ θαη λα εγθαηαζηαζνχλ. Γηα απηφ ην ιφγν, ζα πξέπεη λα γίλεη πξνζπάζεηα απφ ηνπο εηδηθνχο ζπκβνχινπο ηνπ Τπνπξγείνπ, ζε ζπλεξγαζία κε ηε ηαηηζηηθή Τπεξεζία, ε νπνία ζα κπνξεί λα ζπλεξγαζηεί θαη κε ηηο επξσπατθέο ζηαηηζηηθέο ππεξεζίεο, γηα ηε ζπιινγή ζηνηρείσλ γηα απηνχο πνπ δελ ήηαλ εγγεγξακκέλνη ζηε ΓΤΑ ή/θαη ζηα γξαθεία εμεπξέζεσο εξγαζίαο θαηά ηα ηειεπηαία 3 ρξφληα. Υσξίο απηέο ηηο πιεξνθνξίεο ζα παξακέλεη ε ακθηβνιία γηα ηηο δειψζεηο ηεο Κπβέξλεζεο γηα ηελ πηψζε ηεο αλεξγίαο πνπ δπζηπρψο φζν επηκέλνπλ απηά ηα ςειά πνζνζηά ηφζν δπζθνιφηεξν είλαη ην εγρείξεκα λα αλαθηήζνπκε απηφ ην ρακέλν πξντφλ πνπ ζα κπνξνχζε λα παξαρζεί ζηελ νηθνλνκία. Σν Τπνπξγείν Δξγαζίαο ζε ζπλελλφεζε κε ην Τπνπξγείν Δκπνξίνπ θαη ηα πξνγξάκκαηα πνπ αλαθνηλψλεη γηα ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα, ζα κπνξνχζαλ λα ππνβνεζήζνπλ πεξεηαίξσ ηελ ελζσκάησζε αλέξγσλ ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ ηνκέα, αιιά εδψ παξνπζηάδνληαη ηα πξνβιήκαηα δηνρέηεπζεο ησλ θνλδπιίσλ ηνπ Τπνπξγείνπ Δκπνξίνπ, ιφγσ ησλ ρξνλνβφξσλ δηαδηθαζηψλ θαη ηελ κε εμππεξέηεζε ησλ αλαγθψλ ησλ λέσλ επηρεηξήζεσλ ζρεηηθά κε ηελ έλεζε θεθαιαίσλ πνπ ηφζν πνιχ έρνπλ αλάγθε. ηελ πξνζπάζεηα ηεο ε θπβέξλεζε λα δηαηεξήζεη κεξηθψο ηζνζθειηζκέλνπο πξνυπνινγηζκνχο παξνπζηάδνληαη κεησκέλεο θνηλσληθέο παξνρέο θαη πξνβιήκαηα ζηελ νπζηαζηηθή ζηφρεπζε ησλ παξνρψλ, κε αλάγθεο επηπιένλ ζπκπιεξσκαηηθψλ πξνυπνινγηζκψλ θάζε ρξφλν. Με δεδνκέλν φηη 27% ηνπ θππξηαθνχ πιεζπζκνχ δεη ζην 46

50 φξην θαη θάησ απφ ην φξην ηεο θηψρεηαο, ζα έπξεπε ε θπβέξλεζε λα παξνπζηάζεη απμεκέλεο δαπάλεο γηα θνηλσληθέο παξνρέο νχησο ψζηε λα ζηακαηήζεη ε δηάβξσζε ηνπ θνηλσληθνχ ηζηνχ θαη λα δηαηεξεζεί αμηνπξεπέο βηνηηθφ επίπεδν αλάκεζα ζηα θνηλσληθά ζηξψκαηα. ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟ ΣΟΜΔΑ ην ζέκα ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ ηνκέα πνιιά ζα κπνξνχζαλ λα γίλνπλ ψζηε απηφ ην θνκκάηη ηεο νηθνλνκίαο λα ζηαζεί επηηέινπο ζηα πφδηα ηνπ, αιιά θαη πάιη δελ βιέπνπκε θάπνηα νπζηψδε δηαρείξηζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ εηδηθφηεξα ηεο ειιεηκκαηηθήο ξεπζηφηεηαο θαη ηεο δηνρέηεπζεο θηλήηξσλ θαη θνλδπιηψλ λα επαλέιζνπλ ζηελ παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα. Πνιιέο επηρεηξήζεηο ςπρνξξαγνχλ ειέσ ηεο έθζεζεο ηνπο ζε πςειφ δαλεηζκφ αιιά παξάιιεια θαη ηνπ πνιχ ςεινχ θφζηνπο πνπ πιεξψλνπλ ζε επηηφθηα. Άιισζηε ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα παξακέλνπλ γηα ηξίηε ρξνληά ζε ππεξβνιηθά ςειά επίπεδα. Θα κπνξνχζαλ λα επηδνηεζνχλ επηηφθηα φζνλ αθνξά ηα επηρεηξεκαηηθά δάλεηα απφ ηα ηξαπεδηθά ηδξχκαηα πνπ έρνπλ πάξεη θξαηηθή ελίζρπζε, έηζη απηή ε ελίζρπζε ζα απνδψζεη απεπζείαο ζηελ αγνξά θαη ζα ζπκβάιεη ζεηηθά ζηελ νηθνλνκηθή αλάθακςε. Παξά ηηο εμαγγειίεο ηεο θπβέξλεζεο θαη ηελ πξφζεζε πξνζέιθπζεο επελδχζεσλ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, νπδφισο δεκηνπξγήζεθαλ ζπλζήθεο πνπ λα επηηξέπνπλ ηέηνηεο επελδχζεηο θαζψο παξακέλεη ε απαξάδεθηε γξαθεηνθξαηία ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα θαη εκθαλίδνληαη ζπλερψο ζέκαηα δηαπινθήο θαη δηαθζνξάο. Απηά ζπληεινχλ ζηελ απνκάθξπλζε ησλ κειινληηθψλ επελδπηψλ ζε ζπλάξηεζε κε ηηο επελδπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη επθαηξίεο ζηηο γεηηνληθέο ρψξεο. Ο ηνκέαο ηεο ελέξγεηαο είλαη ν θαηεμνρήλ ηνκέαο πνπ κπνξεί λα θέξεη έζνδα γηα ηελ θππξηαθή νηθνλνκία κέζσ ηεο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο θαη δπζηπρψο βιέπνπκε ηελ θαζπζηέξεζε πνπ παξνπζηάδεηαη ζε ζέκαηα δηεξεχλεζεο, εμφξπμεο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ ελεξγεηαθψλ καο ππνζαιάζζησλ πφξσλ. Απνηέιεζκα είλαη λα ράλεηαη πνιχηηκνο ρξφλνο θαη επθαηξίεο ζπκκεηνρήο ζηελ ζρεηηθή αγνξά αιιά θαη ζηνπο ελεξγεηαθνχο ζρεδηαζκνχο πνπ παξνπζηάδνληαη ζε ζπλεξγαζία κε ηηο ρψξεο ηεο γχξσ πεξηνρήο. 47

51 ΤΓΔΗΑ Ο άιινο κεγάινο ηνκέαο πνπ ζα έπξεπε λα δνζεί κεγαιχηεξε ζεκαζία θαη λα δηνρεηεπηνχλ πεξηζζφηεξεο δαπάλεο είλαη ν ηνκέαο ηεο Τγείαο φπνπ απφ ηελ αχμεζε ησλ 12 εθαηνκκπξίσλ, ηα 10 πεξίπνπ αθνξνχλ ην θξαηηθφ κηζζνιφγην. Γλσξίδνπκε φηη, νη πξνζπάζεηεο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ΓεΤ. εληείλνληαη θαη επειπηζηνχκε φηη, ζα εθαξκνζηεί ζην ζρεηηθά άκεζν κέιινλ φκσο ζα πξέπεη λα δνχκε θαη ηηο ππεξεζίεο πνπ παξέρνπκε ζηνπο αζζελείο κέρξη ηελ πιήξε θαη ιεηηνπξγηθή εθαξκνγή ηνπ ΓεΤ. Γπζηπρψο απηέο νη ππεξεζίεο νπδφισο αληηθαηνπηξίδνπλ ηηο ππεξεζίεο πνπ ζα έπξεπε λα παξέρεη έλα ζχγρξνλν επξσπατθφ θξάηνο ζηνλ ηνκέα ηεο Τγείαο. Θα πξέπεη παξάιιεια κε ηελ απηνλφκεζε ησλ λνζνθνκείσλ θαη ηελ δεκηνπξγία ηνπ Κππξηαθνχ νξγαληζκνχ θαξκάθσλ, λα παξέρνπκε ηθαλνπνηεηηθέο ππεξεζίεο έσο φηνπ εθαξκνζηεί πιήξσο. Γπζηπρψο θαηφπηλ ηεο ζπλνιηθήο καο κειέηεο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ Πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2017, ζπκπεξαζκαηηθά θαηαιήγνπκε φηη κεγάια θαη νπζηαζηηθά θεθάιαηα ηεο νηθνλνκίαο καο δελ ραίξνπλ ηεο απαξαίηεηεο δηαρείξηζεο θαη δελ δηαθαίλεηαη ην φξακα ηεο θπβέξλεζεο γηα ζπλεηή νηθνλνκηθή πνιηηηθή. Ζ νηθνλνκηθή πνιηηηθήο ηεο θπβέξλεζεο Αλαζηαζηάδε γηα ηέηαξηε ζπλερή ρξνληά είλαη ζηνλ απηφκαην πηιφην ρσξίο ξεμηθέιεπζεο θαη θαηλνηφκεο ιχζεηο ζηα ηφζα πξνβιήκαηα πνπ καο ηαιαλίδνπλ. Γηα φινπο ηνπ πην πάλσ ιφγνπο εκείο σο πκκαρία Πνιηηψλ ζα θαηαςεθίζνπκε ην λνκνζρέδην γηα ηνλ Πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2017 γηαηί αθξηβψο δελ πεηπραίλεη λα δηνξζψζεη φια απηά ηα πξνβιήκαηα πνπ έρνπκε πεξηγξάςεη. 48

52 Σ. Παξαηεξήζεηο ηνπ Κηλήκαηνο Οηθνιφγσλ πλεξγαζία Πνιηηψλ H Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ θαιείηαη λα ππεξςεθίζεη ηνλ πξψην πξνυπνινγηζκφ ηεο Κππξηαθήο Γεκνθξαηίαο κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ Μαθξννηθνλνκηθνχ Πξνγξάκκαηνο Οηθνλνκηθήο Πξνζαξκνγήο. Δίλαη βέβαηα πιένλ γεγνλφο φηη ε λνκνζεηηθή εμνπζία, πνιχ κηθξέο αιιαγέο κπνξεί λα επηθέξεη ζην ηειηθφ λνκνζρέδην ηνπ πξνυπνινγηζκνχ, ιφγσ ησλ ζηελψλ θαη ππνρξεσηηθψλ πιαηζίσλ πνπ ηίζεληαη απφ ηε ζπκκεηνρή ηεο Κχπξνπ ζηελ Δπξσδψλε θαη ζην χκθσλν Γεκνζηνλνκηθήο ηαζεξφηεηαο. Σα ηειεπηαία ρξφληα επηβιήζεθαλ αηκαηεξέο ζπζίεο, πνπ πξνθάιεζαλ κφληκεο αλαπεξίεο ζηελ θνηλσληθή ζπλνρή, ζηελ πνηφηεηα δσήο θαη ζην πεξηβάιινλ ηεο παηξίδαο καο, γηα λα βειηησζνχλ νη δείθηεο ηεο Κππξηαθήο νηθνλνκίαο, γεγνλφο πνπ ππνηίζεηαη φηη ζα πξνζειθνχζε επελδχζεηο πνπ ζηε ζπλέρεηα ζα έθεξλαλ ζέζεηο εξγαζίαο θαη επεκεξία. Μέρξη ζήκεξα απηή ε ζεσξία έθεξε πνιχ πεξηνξηζκέλα απνηειέζκαηα. Οη δείθηεο βειηηψζεθαλ κεξηθψο, ε αλεξγία κφλν ζεσξεηηθά κεηψζεθε, ε αλάπηπμε είλαη αλαηκηθή θαη ε θνηλσλία αθφκα δπζπξαγεί. Οη δείθηεο θνηλσληθήο αληζφηεηαο απμήζεθαλ απφ ην 2008 δξακαηηθά. Γηα παξάδεηγκα ν δείθηεο Gini απμήζεθε θαηά 4.6 κνλάδεο, πνπ ζεκαίλεη φηη ε κεζαία ηάμε εμαθαλίδεηαη ελψ ν πινχηνο ζπλερίδεη λα ζπζζσξεχεηαη ζε ιίγα ρέξηα. ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2017 νη δαπάλεο πξνζσπηθνχ παξνπζηάδνληαη απμεκέλεο θαηά 1,8% ιφγσ ηεο παξαρψξεζεο πξνζαπμήζεσλ ζηνπο κηζζνχο ησλ αμησκαηνχρσλ θαη εξγαδνκέλσλ θαη ζηηο ζπληάμεηο ησλ ζπληαμηνχρσλ ηεο θξαηηθήο ππεξεζίαο θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Παξαηεξνχκε δειαδή φηη ελψ ζπλερίδεηαη ε ζηφρεπζε ησλ επηδνκάησλ πνπ ζηεξίδνπλ ηελ θνηλσληθή πνιηηηθή θαη ηε δεκνγξαθηθή αλάπηπμε, ηελ ίδηα ψξα απνξξίπηεηαη θάζε ηδέα γηα ζπλέρηζε ησλ ζηνρεπκέλσλ απνθνπψλ απφ ηνπο πςεινχο κηζζνχο ηεο θξαηηθήο ππεξεζίαο, ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα θ.ν.θ. Γηα ηα επφκελα δχν ρξφληα ( ) νη δαπάλεο πξνζσπηθνχ πξνβιέπεηαη φηη ζα απμεζνχλ αθφκα πεξηζζφηεξν. Αο ζεκεησζεί φηη ε αχμεζε απηή δελ αληηζηνηρεί ζε αλάινγε αχμεζε ησλ αξηζκψλ ησλ εξγαδνκέλσλ ζην δεκφζην, γεγνλφο πνπ ζα κπνξνχζε -εάλ γίλεη ζηνρεπκέλα θαη κεζνδηθά- λα απμήζεη ηελ παξαγσγηθφηεηα ηεο θξαηηθήο κεραλήο, λα θιείζεη ρανηηθά θελά ζε δσηηθέο ππεξεζίεο πνπ ππνζηειερψλνληαη θαη λα 49

53 δψζεη ακεπηηθή εξγαζία ζε λένπο θαηαξηηζκέλνπο επαγγεικαηίεο ή επηζηήκνλεο. Καη αθξίβεηαλ ε αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ εξγαδνκέλσλ είλαη νξηαθή. Αλ κάιηζηα ιάβεη θαλείο ππφςε φηη πεξηιακβάλεη θαη ηηο 3000 κφληκνπο νπιίηεο ηεο Δζληθήο Φξνπξάο, ηφηε ε αχμεζε κεηαηξέπεηαη ζε πεξαηηέξσ κείσζε. πλεπψο ε αχμεζε ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ γηα ηε κηζζνδνζία θαίλεηαη λα απνξξνθάηαη θπξίσο απφ ηελ αχμεζε ησλ κηζζψλ θαη ηδηαίηεξα ησλ κηζζψλ ησλ νιίγσλ. Σν δήηεκα ησλ ςειψλ ηαθηηθψλ δαπαλψλ (ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο θαη δαπάλεο πξνζσπηθνχ), ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηηο κεηαξξπζκίζεηο πνπ θαζπζηεξνχλ αδηθαηνιφγεηα (κεηαξξχζκηζε ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο, ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζε θαη ηνπ ΓΔΤ, θ.ν.θ.). Σν ζχλνιν ησλ ηαθηηθψλ, δειαδή αλειαζηηθψλ, δαπαλψλ απμάλεηαη θαηά αθφκα πεξηζζφηεξα 115 εθαηνκκχξηα (ή 2.55%) ελψ νη αλαπηπμηαθέο δαπάλεο κεηψλνληαη θαηά 311 εθαηνκκχξηα επξψ. Μεηψλνληαη επίζεο νη δαπάλεο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ γηα ηηο θνηλσληθέο παξνρέο. Όζνλ αθνξά ηα έζνδα ε βέβαηε κείσζε ηνπο θαηά ηνπιάρηζηνλ 200 εθαηνκκχξηα επξψ ιφγσ ηεο θαηάξγεζεο ησλ πξνζσξηλψλ κέηξσλ ηνπ 2012 (έθηαθηε θιηκαθσηή εηζθνξά), ηεο θαηάξγεζεο ηεο θνξνινγίαο αθίλεηεο ηδηνθηεζίαο θαη ηε κείσζε ησλ κεηαβηβαζηηθψλ ηειψλ, αλακέλεηαη λα ππεξθαιπθζεί απφ ηελ αβέβαηε αχμεζε ησλ εζφδσλ απφ έκκεζνπο θφξνπο σο επαθφινπζν ηεο πξνβιεπφκελεο αχμεζεο ηεο απαζρφιεζεο θαη ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο θαζψο θαη απφ ηελ πξνβιεπφκελε επίηεπμε κεγαιχηεξνπ δείθηε απνξξφθεζεο θνηλνηηθψλ πφξσλ. Γηαηεξνχκε ηηο ακθηβνιίεο καο αλ κηα απνςηισκέλε δεκφζηα ππεξεζία, κε ηνπο απαξραησκέλνπο ζεζκνχο ηεο, κπνξεί λα πινπνηήζεη απηέο ηηο πξνβιέςεηο. Απφ ηελ άιιε δπζηπρψο εληνπίδνπκε αθφκα ζπαηάιεο θαη κε δηθαηνινγεκέλεο δαπάλεο, αδηθαηνιφγεηα πξνζσπηθά επηδφκαηα αμησκαηνχρσλ θαη χπνπηεο ρξεκαηνδνηήζεηο έξγσλ ή ππεξεζηψλ. Ζ γεληθή εηθφλα είλαη φηη ηελ φπνηα αλαηκηθή βειηίσζε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ηελ απνξξνθνχλ νη απμήζεηο ησλ απνιαβψλ ησλ πςειφκηζζσλ αμησκαηνχρσλ θαη άιισλ, ελψ ζε φηη αθνξά ηα έζνδα επεξεάδνληαη αξλεηηθά απφ 50

54 παξαρσξήζεηο ζε ζπγθεθξηκέλν ηνκέα ηεο ηξηηνγελνχο νηθνλνκίαο δειαδή ην εκπφξην γεο θαη αθίλεηεο πεξηνπζίαο. εκεηψλεηαη γηα ηελ ηζηνξία φηη ε αιφγηζηε θαη άθξσλ δηαρείξηζε ηνπ ίδηνπ απηνχ ηνκέα ήηαλ έλαο απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ νδήγεζαλ ζηελ ππεξθφξησζε ηεο Κππξηαθήο νηθνλνκίαο θαη ζηελ θαηάξξεπζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο. Σαπηφρξνλα, ζηνλ αληίπνδα ζπλερίδνληαη νη απζηεξέο πεξηθνπέο ζηε ρνξεγία ησλ απηνδηνηθεηηθψλ νξγαληζκψλ, ησλ κε θπβεξλεηηθψλ νξγαλψζεσλ θαη ησλ θνξέσλ πνιηηηζκνχ. Δηδηθά ζε φηη αθνξά ην πεξηβάιινλ ζεκεηψλνπκε κε δπζαξέζθεηα φηη ζπλερίδνληαη νη απζηεξέο πεξηθνπέο ζε δαπάλεο πνπ αθνξνχλ πεξηβαιινληηθά έξγα θαη ππεξεζίεο. ηα αξλεηηθά επίζεο θαηαγξάθεηαη ε γηα αθφκα κηα ρξνληά ε πεληρξή ρνξεγία γηα ηα θαηαθχγηα δψσλ θαη γηα ηελ εθζηξαηεία γηα ηηο ζηεηξψζεηο. Αλνηθηφ παξακέλεη ην ζέκα ηεο ζρεδφλ κεδακηλήο ρνξεγίαο πνπ παξαρσξείηαη ζηελ Οκνζπνλδία Πεξηβαιινληηθψλ θαη Οηθνινγηθψλ Οξγαλψζεσλ Κχπξνπ θαη ζηηο πεξηβαιινληηθέο νξγαλψζεηο γεληθά. Οη αλάγθεο γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ πεξηβαιινληηθψλ θαη ηδηαηηέξσο ησλ νξγαλψζεσλ πνπ πξνζθέξνπλ ζηνλ ηνκέα ηεο πξνζηαζίαο ησλ δψσλ κεγαιψλνπλ ρξφλν κε ην ρξφλν. Γπζηπρψο ζην ππνπξγείν νηθνλνκηθψλ δελ θαίλεηαη λα εθηηκνχλ ηελ πξνζθνξά ησλ πεξηβαιινληηθψλ θαη θηινδσηθψλ νξγαλψζεσλ. Παξφκνηαο θχζεο πεξηθνπέο γίλνληαη αδηθαηνιφγεηα επηιεθηηθά θαη εηο βάξνο θη άιισλ θνηλσληθψλ κε θπβεξλεηηθψλ νξγαλψζεσλ, επεηδή εμαζθνχλ θξηηηθή θαηά ηεο πνιηηηθήο ηεο Κπβέξλεζεο. Δμαθνινπζεί θαη ζε απηφλ ηνλ πξνυπνινγηζκφ λα κελ γίλεηαη πξψηε πξνηεξαηφηεηα ε ελίζρπζε ησλ κέηξσλ δεκνγξαθηθήο αλάπηπμεο. Δκείο σο Κίλεκα Οηθνιφγσλ-πλεξγαζία Πνιηηψλ ζεσξνχκε φηη ην κεγαιχηεξν θεθάιαην ηεο ρψξαο καο -κηαο ρψξαο πνπ βξίζθεηαη ππφ θαηνρή θαη απεηιείηαη απφ έλαλ δεκνγξαθηθφ Αηηίια- είλαη ν πιεζπζκφο ηεο. Δμαθνινπζνχλ ηα κέηξα νηθνλνκηθήο ζηήξημεο ηεο ηεθλνγνλίαο θαη ηεο κφξθσζεο ησλ παηδηψλ λα ππφθεηληαη θάησ απφ απζηεξά εηζνδεκαηηθά θαη πεξηνπζηαθά θξηηήξηα ζην φλνκα ηεο νξζνινγηζηηθήο ζηφρεπζεο. Θέζε καο είλαη φηη ηα επηδφκαηα γηα ηελ νηθνγέλεηα 51

55 θαη ηνπο θνηηεηέο δελ είλαη ζηνηρεία θνηλσληθήο πνιηηηθήο, θηιαλζξσπίαο ή θνηλσληθήο κέξηκλαο, θαη θαθψο πεξηθφπηνληαη ζηε βάζε ελφο δπζλφεηνπ θαη γεκάηνπ θελά ζπζηήκαηνο ζηφρεπζεο. Ζ ινγηθή γηα «ζηφρεπζε» εθαξκφδεηαη δπζηπρψο θαη ζηα πξνγξάκκαηα ζηήξημεο ησλ αλαπήξσλ, γεγνλφο πνπ έρεη πξνθαιέζεη έληνλεο δηαθσλίεο ηνπ αλαπεξηθνχ θηλήκαηνο. Ζ Κπβέξλεζε κέζσ ηνπ ρεηξηζκνχ ησλ ζεκάησλ πνπ αθνξνχλ ην σξάξην ησλ γεληθψλ θαηαζηεκάησλ, δεκηνχξγεζε ζπλζήθεο θξίζεο κε αλππνιφγηζηεο ζπλέπεηεο αθφκα θαη ζηα δεκφζηα νηθνλνκηθά αιιά θπξίσο, ζην ζεζκφ ηεο νηθνγέλεηαο. Θα έπξεπε λα ππάξρνπλ κέηξα γηα εξγνδφηεζε ησλ αλέξγσλ ζηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο ιηαληθνχ εκπνξίνπ, ψζηε λα ππνζηεξηρζνχλ νη κηθξέο επηρεηξήζεηο λα αληηκεησπίζνπλ ηνλ αζέκηην αληαγσληζκφ ησλ ππεξαγνξψλ. ην ζεκείν απηφ πξέπεη λα γίλεη αλαθνξά ζηνλ πςειφ αθφκα δείθηε ηεο αλεξγίαο θαη ηνπ ρακεινχ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο (ην 7ν ρεηξφηεξν ζηελ Δπξψπε ησλ 28) πνπ δεκηνπξγεί ηδηαίηεξν βάξνο ζηα δεκφζηα νηθνλνκηθά. Γελ ππάξρνπλ ζηνλ πξνυπνινγηζκφ πξφλνηεο πνπ λα θαιχπηνπλ ηθαλνπνηεηηθά ην έιιεηκκα ηνπ ηακείνπ θνηλσληθψλ αζθαιίζεσλ ηεο ηάμεο ησλ 7.5 δηο επξψ. παξά ηηο ζρεηηθέο λνκνζεζίεο θαη ηηο θαηά θαηξνχο δεζκεχζεηο ηεο Κπβέξλεζεο. Γεκηνπξγεί αιγεηλή εληχπσζε ε δηαπίζησζε φηη ε Κπβέξλεζε ζέιεη λα ζπλερίζεη ηελ πνιηηηθή ησλ ηδησηηθνπνηήζεσλ, ηδηαίηεξα ζηηο ηειεπηθνηλσλίεο θαη ζηελ πψιεζε θξαηηθήο πεξηνπζίαο. Παξά ην γεγνλφο φηη αλαγλσξίδνπκε ηηο δπζθνιίεο πνπ αληηκεησπίδεη ε Κππξηαθή νηθνλνκία θαη ην Κππξηαθφ θξάηνο απηήλ ηε ρξνληθή πεξίνδν, δελ κπνξνχκε λα κελ ζεκεηψζνπκε φηη δπζηπρψο, ν πξνυπνινγηζκφο πνπ θαηέζεζε ε Κπβέξλεζε είλαη πξνυπνινγηζκφο ζπληήξεζεο, πνπ αληηθαηνπηξίδεη ηελ έιιεηςε κηαο απνηειεζκαηηθήο ζηξαηεγηθήο θαη ελφο ξεαιηζηηθνχ νξάκαηνο εμφδνπ απφ ηελ θξίζε θαη αλαδήηεζεο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Ο πξνυπνινγηζκφο δελ αληηζηξέθεη ηελ θνηλσληθή νπηζζνδξφκεζε θαη ηελ εξγαζηαθή ηεο ππνρψξεζε πνπ δήζακε ηα ηειεπηαία ρξφληα. Κπξίσο φκσο ζέινπκε λα ηνλίζνπκε πσο, αληίζεηα κε ηηο ζπκβνπιέο πνπ ιακβάλνπκε απφ Γηεζλείο Οξγαληζκνχο θαη παξαδείγκαηα άιισλ ρσξψλ, πνπ εμήιζαλ ή αληηκεηψπηζαλ ηελ 52

56 νηθνλνκηθή θξίζε, δελ ππάξρνπλ επαξθείο πξφλνηεο ζηνλ πξνυπνινγηζκφ πνπ λα δίλνπλ ηελ έλδεημε, ή έζησ ηελ ειπίδα, φηη ζα πξνθχςεη θάπνηαο κνξθήο δπλακηθή πνπ ζα αιιάμεη ξηδηθά ην πθηζηάκελν νηθνλνκηθφ θαη αλαπηπμηαθφ κνληέιν, πνπ καο έθεξε ζε απηφ ην ζεκείν επζχο εμαξρήο. Δμαθνινπζνχλ νη ηζχλνληεο λα κηινχλ γηα πξνζέιθπζε μέλσλ επελδχζεσλ θαη θαηαζέζεσλ, γηα πσιήζεηο αθηλήησλ, αδεηνδφηεζε θαδίλσλ, γεπέδσλ γθνιθ θαη καξίλσλ θαη γηα μεπνχιεκα εκηθξαηηθψλ νξγαληζκψλ πνπ ζα ηνλψζνπλ ηάρα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα, ρσξίο λα πξνζπαζεί θαλείο λα βξεη ιχζε γηα επαλεθθίλεζε ηεο νηθνλνκίαο καο πξνο ηα εκπξφο. Θέινπκε ε Κπβέξλεζε κέζσ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ λα δψζεη λέα ειπίδα θαη λέα θαηεχζπλζε. Να επελδχζεη ζηελ επαλεθθίλεζε ηεο νηθνλνκίαο καο πνπ λα βαζίδεηαη εμίζνπ ζηνλ πξσηνγελή θαη δεπηεξνγελή ηνκέα, δει. ηε γεσξγία, ηελ θηελνηξνθία, ηελ αιηεία, ηε βηνηερλία, ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο θ.ν.θ. θαη φρη κφλν ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ ηξαπεδψλ. Ο πξνυπνινγηζκφο πνπ έρνπκε κπξνζηά καο δελ καο αθήλεη θακία ακθηβνιία φηη επηδηψθεηαη ε επαλαδεκηνπξγία κηαο νηθνλνκίαο βαζηζκέλεο αληζνκεξψο ζηηο ππεξεζίεο ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα, κηαο νηθνλνκίαο πνπ ζα είλαη γηα πάληα εμαξηεκέλε απφ εμσγελείο παξάγνληεο. Δκείο ζα ζπλερίζνπκε λα ππεξαζπηδφκαζηε ηελ αλάγθε πξνψζεζεο νκνηφκνξθεο αλάπηπμεο πνπ λα πεξηιακβάλεη φινπο ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο θαη νπσζδήπνηε ηνπ πξσηνγελνχο θαη δεπηεξνγελνχο ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο, ζε ζρέζε κε ηνλ ηξηηνγελή ηνκέα κέζσ ηεο εθαξκνγήο λέσλ νηθνινγηθψλ θαη πξάζηλσλ πνιηηηθψλ, βαζηζκέλσλ ζηηο λέεο ηερλνινγίεο, ζηελ πιεξνθνξηθή θαη ηελ θαηλνηνκία. Απηφ πνπ πξαγκαηηθά ρξεηάδεηαη ε νηθνλνκία καο θαη έπξεπε λα αληηθαηνπηξίδεηαη ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2017, είλαη κηα de profundis -δειαδή εθ βάζξσλ- αιιαγή, πνπ λα αληηθαηαζηήζεη ην θεξδνζθνπηθφ θαη αλζξσπνθάγν ζχζηεκα ηεο αιφγηζηεο θαη ρσξίο φξηα αλάπηπμεο -πνπ ζα νδεγεί πάληα ηνλ ηφπν ζε θξίζεηο χθεζεο, ζαλ απηή πνπ δνχκε ηψξα- κε έλα λέν πξάζηλν θαη αεηθφξν κνληέιν βηψζηκεο αλάπηπμεο. 53

57 ΜΔΡΟ Γ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΝΔΓΡΗΧΝ ΣΖ ΚΟΗΝΟΒΟΤΛΔΤΣΗΚΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΧΝ ΚΑΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΗΜΟΤ ΓΗΑ ΣΖ ΤΕΖΣΖΖ ΣΟΤ ΚΡΑΣΗΚΟΤ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΗΜΟΤ ΓΗΑ ΣΟ 2017 Ζκεξνκελία ζπδήηεζεο Γεπηέξα 17 Οθησβξίνπ 2016 Τπνπξγείν/αλεμάξηεηε Τπεξεζία Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ - Αλάιπζε θξαηηθψλ εζφδσλ - Γεκνζηνλνκηθνί δείθηεο - Οηθνλνκηθή πνιηηηθή θαη δεκνζηνλνκηθή θαηάζηαζε Δπηκέξνπο πξνυπνινγηζκνί: Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ Γεληθφ Λνγηζηήξην Γεληθή Γηεχζπλζε Δπξσπατθψλ Πξνγξακκάησλ, πληνληζκνχ θαη Αλάπηπμεο Υπνπξγόο Οηθνλνκηθώλ: Φάξεο Γεωξγηάδεο Σεηάξηε 19 Οθησβξίνπ 2016 Γξαθείν Δθφξνπ Διέγρνπ Κξαηηθψλ Δληζρχζεσλ Έθνξνο Διέγρνπ Κξαηηθώλ Δληζρύζεωλ: Θενθάλεο Θενθάλνπο Γξαθείν Δπηηξφπνπ Γηνηθήζεσο Δπίηξνπνο Γηνηθήζεωο θαη Αλζξωπίλωλ Γηθαηωκάηωλ: Διίδα Σαββίδνπ Αλαζεσξεηηθή Αξρή Πξνζθχγσλ Πξόεδξνο Αλαζεωξεηηθήο Αξρήο Πξνζθύγωλ: Κιεάλζεο Κιεάλζνπο Πέκπηε 20 Οθησβξίνπ 2016 Γεπηέξα 24 Οθησβξίνπ 2016 Σεηάξηε 26 Οθησβξίνπ 2016 Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ Υπνπξγόο Δμωηεξηθώλ: Ιωάλλεο Καζνπιίδεο Τπνπξγείν Δξγαζίαο, Πξφλνηαο θαη Κνηλσληθψλ Αζθαιίζεσλ Υπνπξγόο Δξγαζίαο, Πξόλνηαο θαη Κνηλωληθώλ Αζθαιίζεωλ: Εέηα Αηκηιηαλίδνπ Γξαθείν Δπηηξφπνπ Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα Δπίηξνπνο Πξνζηαζίαο Γεδνκέλωλ Πξνζωπηθνύ Φαξαθηήξα: Δηξήλε Λνϊδίδνπ Νηθνιαΐδνπ Δπηηξνπή Πξνζηαζίαο Αληαγσληζκνχ Πξόεδξνο Δπηηξνπήο Πξνζηαζίαο Αληαγωληζκνύ: Λνπθία Φξηζηνδνύινπ 54

58 Ζκεξνκελία ζπδήηεζεο Τπνπξγείν/αλεμάξηεηε Τπεξεζία Αλαζεσξεηηθή Αξρή Πξνζθνξψλ Πξόεδξνο Αλαζεωξεηηθήο Αξρήο Πξνζθνξώλ: Έθε Παπαδνπνύινπ Πέκπηε 27 Οθησβξίνπ 2016 Γεπηέξα 31 Οθησβξίνπ 2016 Σεηάξηε 2 Ννεκβξίνπ 2016 Τπνπξγείν Μεηαθνξψλ, Δπηθνηλσληψλ θαη Έξγσλ Υπνπξγόο Μεηαθνξώλ, Δπηθνηλωληώλ θαη Έξγωλ: Μάξηνο Γεκεηξηάδεο Τπνπξγείν Γεσξγίαο, Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Πεξηβάιινληνο Υπνπξγόο Γεωξγίαο, Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Πεξηβάιινληνο: Νίθνο Κνπγηάιεο Ννκηθή Τπεξεζία Γεληθόο Δηζαγγειέαο ηεο Γεκνθξαηίαο: Κώζηαο Κιεξίδεο Γηθαζηηθή Τπεξεζία Πξόεδξνο Αλωηάηνπ Γηθαζηεξίνπ: Μύξωλ Νηθνιάηνο Γξαθείν Δπηηξφπνπ Ννκνζεζίαο θαη Γξαθείν Δπηηξφπνπ Πξνζηαζίαο ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Παηδηνχ Δπίηξνπνο Ννκνζεζίαο θαη Γξαθείνπ Δπηηξόπνπ Πξνζηαζίαο ηωλ Γηθαηωκάηωλ ηνπ Παηδηνύ: Λήδα Κνπξζνπκπά Πέκπηε 3 Ννεκβξίνπ 2016 Γεπηέξα 7 Ννεκβξίνπ 2016 Σεηάξηε 9 Ννεκβξίνπ 2016 Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ Υπνπξγόο Δζωηεξηθώλ: Σωθξάηεο Φάζηθνο Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνχ Υπνπξγόο Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνύ: Κώζηαο Καδήο Τπεξεζία Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ Έθνξνο Δζωηεξηθνύ Διέγρνπ ηεο Γεκνθξαηίαο: Άλλα Εαβνύ Φξηζηνθόξνπ Διεγθηηθή Τπεξεζία Γεληθόο Διεγθηήο: Οδπζζέαο Μηραειίδεο Τπεξεζία πλεξγαηηθψλ Δηαηξεηψλ Αλαπιεξωηήο Έθνξνο Υπεξεζίαο Σπλεξγαηηθώλ Δηαηξεηώλ: Κύπξνο Πξωηνπαπάο 55

59 Ζκεξνκελία ζπδήηεζεο Πέκπηε 10 Ννεκβξίνπ 2016 Γεπηέξα 14 Ννεκβξίνπ 2016 Πέκπηε 17 Ννεκβξίνπ 2016 Γεπηέξα 21 Ννεκβξίνπ 2016 Πέκπηε 24 Ννεκβξίνπ 2016 Τπνπξγείν/αλεμάξηεηε Τπεξεζία Τπνπξγείν Γηθαηνζχλεο θαη Γεκνζίαο Σάμεσο Υπνπξγόο Γηθαηνζύλεο θαη Γεκνζίαο Τάμεωο: Ιωλάο Νηθνιάνπ Τπνπξγείν Δλέξγεηαο, Βηνκεραλίαο θαη Σνπξηζκνχ Υπνπξγόο Δλέξγεηαο, Βηνκεραλίαο θαη Τνπξηζκνύ: Γηώξγνο Λαθθνηξύπεο Τπνπξγείν Άκπλαο Υπνπξγόο Άκπλαο: Φξηζηόθνξνο Φωθαΐδεο Τπνπξγείν Τγείαο Υπνπξγόο Υγείαο: Γηώξγνο Πακπνξίδεο Γηνηθεηήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ - Οηθνλνκηθή θαηάζηαζε θαη εθηηκήζεηο Γηνηθεηήο Κεληξηθήο Τξάπεδαο ηεο Κύπξνπ: Φξπζηάιια Γηωξθάηδε Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ Γεληθή Γηεπζύληξηα Βνπιήο ηωλ Αληηπξνζώπωλ: Βαζηιηθή Αλαζηαζηάδνπ Γεπηέξα 28 Ννεκβξίνπ 2016 Έγθξηζε ηξνπνπνηήζεσλ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2017 πνπ θαηαηέζεθαλ απφ ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ Έγθξηζε πξνζρεδίνπ έθζεζεο ηεο επηηξνπήο 56

60 ΜΔΡΟ Γ ΠΗΝΑΚΔ ΠΟΤ ΑΝΣΗΚΑΣΟΠΣΡΗΕΟΤΝ ΣΖ ΓΖΜΟΗΟΝΟΜΗΚΖ ΚΑΣΑΣΑΖ ΠΗΝΑΚΑ 1. ΚΤΡΗΟΣΔΡΟΗ ΜΑΚΡΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟΗ ΓΔΗΚΣΔ 57

61 ΠΗΝΑΚΑ 2. ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΔΟΓΧΝ (ζε ρηιηάδεο επξψ) 58

62 ΠΗΝΑΚΑ 2. ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΔΟΓΧΝ (ζε ρηιηάδεο επξψ) (ζπλέρεηα) 59

63 ΠΗΝΑΚΑ 3. ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΓΑΠΑΝΧΝ (πνζνζηηαία αλαινγία) (ζε ρηιηάδεο επξψ) 60

64 ΠΗΝΑΚΑ 4. ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΓΑΠΑΝΧΝ (πνζνζηηαία κεηαβνιή) (ζε ρηιηάδεο επξψ) 61

65 ΜΔΡΟ Δ ΤΓΚΔΦΑΛΑΗΧΖ ΟΦΔΗΛΧΝ ΚΑΗ ΓΑΠΑΝΧΝ ΚΑΣΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΤΠΟΤΡΓΔΗΑ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΔΞΟΤΗΔ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΤΠΖΡΔΗΔ/ ΑΝΔΞΑΡΣΖΣΔ ΤΠΖΡΔΗΔ Πξαγκαηηθή Γαπάλε Δγθεθξηκέλνο Πξνυπνινγηζκφο Πξνυπνινγηζκφο ΜΓΠ ΜΓΠ Τπνπξγείν Άκπλαο Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Τπνπξγείν Γεσξγίαο, Φπζηθψλ Πφξσλ θαη Πεξηβάιινληνο Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Τπνπξγείν Γηθαηνζχλεο θαη Γεκνζίαο Σάμεσο Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Τπνπξγείν Δλέξγεηαο, Δκπνξίνπ, Βηνκεραλίαο θαη Σνπξηζκνχ Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν

66 ΤΠΟΤΡΓΔΗΑ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΔΞΟΤΗΔ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΤΠΖΡΔΗΔ/ ΑΝΔΞΑΡΣΖΣΔ ΤΠΖΡΔΗΔ Πξαγκαηηθή Γαπάλε Δγθεθξηκέλνο Πξνυπνινγηζκφο Πξνυπνινγηζκφο ΜΓΠ ΜΓΠ Τπνπξγείν Δξγαζίαο, Πξφλνηαο θαη Κνηλσληθψλ Αζθαιίζεσλ Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν

67 ΤΠΟΤΡΓΔΗΑ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΔΞΟΤΗΔ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΤΠΖΡΔΗΔ/ ΑΝΔΞΑΡΣΖΣΔ ΤΠΖΡΔΗΔ Πξαγκαηηθή Γαπάλε Δγθεθξηκέλνο Πξνυπνινγηζκφο Πξνυπνινγηζκφο ΜΓΠ ΜΓΠ Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνχ Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Τπνπξγείν Μεηαθνξψλ, Δπηθνηλσληψλ θαη Έξγσλ Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Τπνπξγείν Τγείαο Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Πξνεδξία θαη Πξνεδξηθφ Μέγαξν Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν

68 ΤΠΟΤΡΓΔΗΑ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΔΞΟΤΗΔ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΤΠΖΡΔΗΔ/ ΑΝΔΞΑΡΣΖΣΔ ΤΠΖΡΔΗΔ Πξαγκαηηθή Γαπάλε Δγθεθξηκέλνο Πξνυπνινγηζκφο Πξνυπνινγηζκφο ΜΓΠ ΜΓΠ Τπνπξγηθφ πκβνχιην Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Γηθαζηηθή Δμνπζία Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Ννκηθή Τπεξεζία Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν

69 ΤΠΟΤΡΓΔΗΑ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΔΞΟΤΗΔ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΤΠΖΡΔΗΔ/ ΑΝΔΞΑΡΣΖΣΔ ΤΠΖΡΔΗΔ Πξαγκαηηθή Γαπάλε Δγθεθξηκέλνο Πξνυπνινγηζκφο Πξνυπνινγηζκφο ΜΓΠ ΜΓΠ Διεγθηηθή Τπεξεζία Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Δπηηξνπή Γεκφζηαο Τπεξεζίαο Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Δπηηξνπή Δθπαηδεπηηθήο Τπεξεζίαο Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Γξαθείν Δπηηξφπνπ Γηνηθήζεσο Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν

70 ΤΠΟΤΡΓΔΗΑ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΔΞΟΤΗΔ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΤΠΖΡΔΗΔ/ ΑΝΔΞΑΡΣΖΣΔ ΤΠΖΡΔΗΔ Πξαγκαηηθή Γαπάλε Δγθεθξηκέλνο Πξνυπνινγηζκφο Πξνυπνινγηζκφο ΜΓΠ ΜΓΠ Δπηηξνπή Πξνζηαζίαο Αληαγσληζκνχ Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Γξαθείν Δπηηξφπνπ Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Γξαθείν Δθφξνπ Διέγρνπ Κξαηηθψλ Δληζρχζεσλ Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Τπεξεζία Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Αλαζεσξεηηθή Αξρή Πξνζθνξψλ Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν

71 ΤΠΟΤΡΓΔΗΑ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΔΞΟΤΗΔ/ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΔ ΤΠΖΡΔΗΔ/ ΑΝΔΞΑΡΣΖΣΔ ΤΠΖΡΔΗΔ Πξαγκαηηθή Γαπάλε Δγθεθξηκέλνο Πξνυπνινγηζκφο Πξνυπνινγηζκφο ΜΓΠ ΜΓΠ Τπεξεζία πλεξγαηηθψλ Δηαηξεηψλ Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Αλαζεσξεηηθή Αξρή Πξνζθχγσλ Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Δηδηθέο Αλεμάξηεηεο Τπεξεζίεο Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Γεληθή Γηεχζπλζε Δπξσπατθψλ Πξνγξακκάησλ, πληνληζκνχ θαη Αλάπηπμεο Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν Γεληθφ Λνγηζηήξην Πάγην Σακείν Σαθηηθέο Γαπάλεο Αλαπηπμηαθέο Γαπάλεο χλνιν

72 ΜΔΡΟ Σ - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟ ΔΡΓΧΝ ΠΗΝΑΚΑ 1 - ΤΓΚΔΝΣΡΧΣΗΚΟ ΠΗΝΑΚΑ ΓΑΠΑΝΧΝ ΓΗΑ ΣΑ ΚΤΡΗΟΣΔΡΑ ΝΔΑ ΔΡΓΑ 69

73 ΠΗΝΑΚΑ 2 ΤΓΚΔΝΣΡΧΣΗΚΟ ΠΗΝΑΚΑ ΓΑΠΑΝΧΝ ΓΗΑ ΣΑ ΚΤΡΗΟΣΔΡΑ ΤΦΗΣΑΜΔΝΑ ΔΡΓΑ 70