Ονοματεπώνυμο: Τσιλιγκίρη Στεργιανή. Θέμα: Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΤΩΝ Τ.Ε.Ε. Επόπτης: Μπονίδης Κυριάκος

Transcript

1 Ονοματεπώνυμο: Τσιλιγκίρη Στεργιανή Θέμα: Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΤΩΝ Τ.Ε.Ε. Επόπτης: Μπονίδης Κυριάκος Θεσσαλονίκη, 7

2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ «ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ» Ονοματεπώνυμο: Τσιλιγκίρη Στεργιανή Θέμα: Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΤΩΝ Τ.Ε.Ε. Επόπτης: Μπονίδης Κυριάκος Συνεργαζόμενα τμήματα: Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Τμήμα Ψυχολογίας Θεσσαλονίκη, 7

3 στον καθηγητή μου, κ. Μπονίδη Κυριάκο

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα εργασία αφορά την επίδραση που ασκεί το φύλο στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε., καθώς και την επιρροή που και κάποιοι άλλοι παράγοντες μπορούν να ασκήσουν, σε συνδυασμό πάντα με το φύλο. Οι σελίδες που ακολουθούν έχουν ως αφετηρία την παρακολούθηση του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος σπουδών στην «Παιδαγωγική της Ισότητας των Φύλων», το οποίο υλοποιείται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Αφόρμηση για την εργασία στάθηκε το γεγονός ότι, παρ όλο που ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός μαθητριών επιλέγει να φοιτήσει στα Τ.Ε.Ε., έχει παρατηρηθεί μια προτίμηση των μαθητριών αυτών για επαγγέλματα που θεωρούνται παραδοσιακά γυναικεία. Ωστόσο, δεν έχει γίνει κάποια σχετική έρευνα που να ερμηνεύει τις προτιμήσεις αυτές των νεαρών μαθητριών, καθώς και την επίδραση που μπορεί να ασκούν στις επιλογές τους η ηλικία τους και το επάγγελμα των γονιών τους. Για το ερευνητικό μέρος της εργασίας χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα του ερευνητικού προγράμματος «Θετικές ενέργειες υπέρ των γυναικών», που οργανώθηκε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αφορούσε στην εξωτερική αξιολόγηση της πράξης (V) «Υλοποίηση επιμορφωτικών σεμιναρίων για μαθήτριες/ σπουδάστριες σε θέματα επιχειρηματικότητας, πληροφορικής, νέων τεχνολογιών και άλλων καινοτόμων εφαρμογών με τη χρήση συμβατικών μεθόδων ή εξ αποστάσεως επιμόρφωση» της ενέργειας 4... «Προγράμματα υποστήριξης αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης και εκπαίδευσης των γυναικών» του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ. Ευχαριστώ θερμά την κ. Ζιώγου Σ., η οποία είναι η συντονίστρια του συγκεκριμένου Προγράμματος σπουδών και ιδιαίτερα τον κ. Μπονίδη

5 Κυριάκο, για την πολύτιμη βοήθεια, τη συστηματική επίβλεψη και καθοδήγηση κατά την εκπόνηση της εργασίας. Επίσης, τους/ τις ερευνητές/ τριες του προγράμματος «Θετικές ενέργειες υπέρ των γυναικών», που βοήθησαν με την παροχή των δεδομένων που απαιτούνταν για τη συγγραφή του ερευνητικού μέρους της εργασίας. Τέλος, θερμές ευχαριστίες στους γονείς μου για την οικονομική και την αμέριστη ψυχολογική στήριξη σε όλη τη διάρκεια της εκπόνησης της εργασίας.

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ..3.ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ.4. Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ... Ιστορική εξέλιξη της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα.. Η Τ.Ε.Ε. στην Ελλάδα σήμερα 5.. Τομείς των Τ.Ε.Ε. ΕΠΑ.Λ Μετατροπή των Τ.Ε.Ε. σε ΕΠΑ.Λ. και ΕΠΑ.Σ....3 Κατανομή του μαθητικού δυναμικού των Τ.Ε.Ε. ανά ειδικότητα Ευρωπαϊκή πολιτική για την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση Το πρόγραμμα Leonardo Da Vinci ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ Έρευνες αναφορικά με τις επαγγελματικές επιλογές των γυναικών Έρευνες αναφορικά με την Τ.Ε.Ε...4 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΕΡΕΥΝΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. 47. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. 49. Το δείγμα της έρευνας.49. Το δείγμα της παρούσας έρευνας.5.. Δημογραφικό προφίλ των ερωτηθεισών Ηλικία 5... Επάγγελμα μητέρας..5

7 ...3 Επάγγελμα πατέρα 53.3 Η ανάλυση των δεδομένων ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Απόψεις των ερωτηθεισών αναφορικά με το μέλλον τους, το επάγγελμα και την επιχειρηματικότητα Επιθυμίες προσδοκίες για το μέλλον Επιλογή επαγγέλματος Διαχωρισμός γυναικείων ανδρικών επαγγελμάτων Παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή επαγγέλματος Γυναίκες, νέες τεχνολογίες και επιχειρηματικότητα Αποτελέσματα ελέγχου υποθέσεων για τις επιθυμίες προσδοκίες των μαθητριών για το μέλλον μέσω του τεστ ανεξαρτησίας Χ Αποτελέσματα ελέγχου υποθέσεων για την επιλογή επαγγέλματος μέσω του τεστ ανεξαρτησίας Χ Αποτελέσματα ελέγχου υποθέσεων για το διαχωρισμό γυναικείων αντρικών επαγγελμάτων μέσω του τεστ ανεξαρτησίας Χ Αποτελέσματα ελέγχου υποθέσεων για τους παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή επαγγέλματος μέσω του τεστ ανεξαρτησίας Χ Αποτελέσματα ελέγχου υποθέσεων για τις γυναίκες σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες και την επιχειρηματικότητα μέσω του τεστ ανεξαρτησίας Χ...6 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ..9 ΠΗΓΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..7 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...

8 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι διαφορές και η διάκριση ανάμεσα στα δύο φύλα είναι ένα ζήτημα που εδώ και αρκετές δεκαετίες απασχολεί τους/ τις επιστήμονες και τους/ τις ερευνητές/ τριες των κοινωνικών επιστημών. Ένα ειδικότερο θέμα που απασχολεί όσους/ ες ασχολούνται με τη μελέτη των διαφορών των φύλων είναι οι εκπαιδευτικές και κυρίως οι επαγγελματικές επιλογές των αγοριών και των κοριτσιών. Η Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση αποτελεί στη χώρα μας μια ξεχωριστή εκπαιδευτική μορφή. Είναι διαφορετική από τη Γενική Εκπαίδευση, εφόσον αυτή προσπαθεί να προσφέρει γνώσεις και δεξιότητες ικανές να προετοιμάσουν τους νέους και τις νέες για την άσκηση ενός επαγγέλματος. Επομένως, η Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση συνδέεται άμεσα και ουσιαστικά με την οικονομία της χώρας και εφοδιάζει την κοινωνία με ανθρώπους εξειδικευμένους σε τεχνικές ειδικότητες και επαγγέλματα (Ιακωβίδης 998, 56 57). Είναι ο χώρος που προσδιορίζει άμεσα την κοινωνική θέση του εκπαιδευομένου μέσα στην παραγωγική διαδικασία, έτσι που να έχει ένα συγκεκριμένο ρόλο μέσα στην παραγωγική μηχανή. Επομένως, ο τρόπος οργάνωσης της παραγωγής και το επίπεδο της τεχνολογικής ανάπτυξης επηρεάζουν την οργάνωση και την εξέλιξη της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης (Κατσούλης 994, ). Το φύλο αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει κυρίως τις μαθήτριες στην επιλογή ή όχι της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, καθώς και στην επιλογή συγκεκριμένων ειδικοτήτων. Αναφορικά με την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση έχουν γίνει μέχρι τώρα αρκετές έρευνες, αλλά καμία από αυτές δε δίνει ερμηνείες για το ρόλο και τους λόγους, για τους οποίους το φύλο επηρεάζει τις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε., σε

9 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. συνάρτηση με την ηλικία τους και το επάγγελμα του πατέρα και της μητέρας τους. Έτσι, η παρούσα εργασία στοχεύει να εξετάσει κατά πόσο το φύλο σε συνάρτηση με την ηλικία των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. και το επάγγελμα των γονιών τους επηρεάζει τις επαγγελματικές τους επιλογές, δεδομένου ότι τα κορίτσια έχουν αποκτήσει πλέον πρόσβαση στην εκπαίδευση και ένας αρκετά μεγάλος αριθμός αυτών επιλέγει να φοιτήσει στα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια. Η παρούσα εργασία καλείται να απαντήσει στο εξής βασικό ερώτημα: σε ποιο βαθμό το φύλο επηρεάζει τις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. και κατά πόσο η επίδραση του φύλου συνδέεται και με την επίδραση της ηλικίας και του επαγγέλματος των γονέων των μαθητριών; Το πρώτο μέρος της εργασίας αποτελείται από τη θεωρητική θεμελίωση του θέματος και συγκεκριμένα εξετάζονται ο ρόλος και η παρουσία των γυναικών στο χώρο της εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας, η Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση, ενώ γίνεται αναφορά και σε προηγούμενες σχετικές έρευνες. Ακολουθεί το δεύτερο μέρος της εργασίας, το οποίο περιλαμβάνει την έρευνα και συγκεκριμένα το πρόβλημα και τις υποθέσεις της, τη μεθοδολογία και τα δεδομένα της. Στο τέλος, παρατίθενται τα συμπεράσματα της έρευνας, τα οποία εξετάζονται σε σχέση με τις υποθέσεις και ακολουθούν κάποιες προτάσεις.

10 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 3 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ

11 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 4. ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το φύλο αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα που προσδιορίζει τις εκπαιδευτικές και κατ επέκταση τις επαγγελματικές επιλογές των μαθητών και μαθητριών, καθώς είναι διαφορετική η κοινωνική αντίληψη για τους επαγγελματικούς ρόλους ανδρών και γυναικών. Τα άτομα επηρεάζονται όσον αφορά τις επιθυμίες και τις φιλοδοξίες τους για την επαγγελματική τους ζωή από τις κοινωνικές αξίες που συνδέονται με την απασχόληση, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο. Ο διαχωρισμός των γυναικείων και αντρικών ρόλων δε δηλώνει ίσης βαρύτητας καταμερισμό εργασίας ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες. Αντίθετα, δηλώνει μια ιεραρχική διαβάθμιση επαγγελματικών ρόλων, σύμφωνα με την οποία η ανδρική εργασία θεωρείται πιο σημαντική, ενώ η γυναικεία αντιμετωπίζεται ως συμπληρωματική και υποβοηθητική της ανδρικής (Κασιμάτη 99, 65). Ανάλογα με τις κοινωνικές αξίες που επικρατούν λειτουργεί και το σχολείο. Ο ρόλος του σχολείου είναι διπλός: από τη μία προσπαθεί να περάσει και να διατηρήσει την ισχύουσα ιδεολογία της αστικής κοινωνίας και από την άλλη στοχεύει στο να αναπαραγάγει την κοινωνική πυραμίδα του κόσμου εργασίας. Έτσι, αναπαράγει κοινωνικά στερεότυπα και κοινωνικούς ρόλους, τα οποία συνδέονται με τις κοινωνικές σχέσεις επομένως, διαιωνίζει την ανισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα, καθώς σταθεροποιεί την υπάρχουσα διαφοροποίηση στους ρόλους των δύο φύλων. Οι μαθητές/ τριες εσωτερικεύουν τις προσδοκίες και τις πιέσεις που δέχονται από το σχολείο παράλληλα, βέβαια, με αυτές που δέχονται από την οικογένεια και τον κοινωνικό τους περίγυρο και

12 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 5 προσαρμόζονται στους ρόλους που άλλοι θεώρησαν κατάλληλους γι αυτούς / ές (Δεληγιάννη Ζιώγου 997, ). Είναι γεγονός ότι κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των γυναικών στην εκπαίδευση. Όλα τα κορίτσια πλέον έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και χαρακτηριστικό είναι, όπως έχει διαπιστωθεί από έρευνες, ότι οι επιδόσεις τους είναι σε μεγάλο βαθμό υψηλότερες από αυτές των αγοριών. Παρ όλα αυτά οι μαθήτριες συνεχίζουν να επιλέγουν σταθερά παραδοσιακά γυναικεία επαγγέλματα επαγγέλματα που αντανακλούν το σχήμα «κυριαρχία» (του άνδρα) προς «υποταγή» (της γυναίκας) (Κασιμάτη 99, 65). Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τα κορίτσια κατευθύνονται, μέσα από φανερές ή συγκαλυμμένες επιρροές και επιδράσεις, σε εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές που οδηγούν σε τομείς της αγοράς εργασίας, οι οποίοι κατακλύζονται από γυναίκες και σε θέσεις λιγότερο ευνοϊκές οικονομικά σε σχέση με τα αγόρια συμμαθητές τους. Οι αποφάσεις τους για το μέλλον εμπεριέχουν μια σειρά από παραδοσιακούς οικογενειακούς ρόλους, χωρίς απαραίτητα τα σχέδιά τους αυτά να αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές τους προτιμήσεις (Chisholm 999, 9). Από εμπειρικές έρευνες που έγιναν στη χώρα μας έχει αποδειχτεί ότι ο κοινωνικός αντίκτυπος για τη γυναικεία απασχόληση επηρεάζει τόσο την απόφαση της γυναίκας να εργαστεί, όσο και την επιλογή του επαγγέλματός της (Chisholm 999, 66). Η υποταγή της γυναίκας στον εργασιακό τομέα εκφράζεται μέσα από την επιλογή επαγγελμάτων που συνδέονται με τη βιολογική αναπαραγωγή, το παιδί και το σπίτι. Τα κορίτσια αντιπροσωπεύονται σε ικανοποιητικό βαθμό στη γενική εκπαίδευση, ενώ συνήθως υπο αντιπροσωπεύονται στην τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση, εκτός από τις σχολές εκείνες που οδηγούν στην παροχή υπηρεσιών (Ηλιού 995, 3).

13 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 6 Είναι μεγάλος ο αριθμός των γυναικών που εργάζονται ως εκπαιδευτικοί, νοσοκόμες, βιβλιοθηκάριοι, κοινωνικοί λειτουργοί, τηλεφωνήτριες, καθαρίστριες, οικιακοί βοηθοί (Μαγγανάρα 998, 8 3). Παρατηρείται, επομένως, επικράτηση της μισθωτής απασχόλησης, ενώ είναι μικρό το ποσοστό των γυναικών που οι ίδιες είναι εργοδότες. Στις υπηρεσίες απασχολείται το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών, ενώ το 99 μόνο το 3% των Ελληνίδων ασκούσαν ανεξάρτητο επάγγελμα (Γαλατά 996, 5). Η διάκριση των εργασιών σε αντρικές και γυναικείες συνεπάγεται τον εγκλωβισμό των γυναικών σε εργασίες χαμηλού γοήτρου και αποδοχών. Στον εκπαιδευτικό διδακτικό κλάδο, όπου οι γυναίκες υπερ αντιπροσωπεύονται, μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι η συμμετοχή τους είναι φθίνουσα όσο ανεβαίνουν οι βαθμίδες και το κύρος της θέσης. Πλειονότητα οι γυναίκες στο διδακτικό προσωπικό της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, μειονότητα στο διδακτικό προσωπικό της Ανώτερης Ανώτατης βαθμίδας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει, βέβαια, και στην Ευρώπη, καθώς η αύξηση του αριθμού των εργαζομένων γυναικών δεν αύξησε και τον αριθμό των επαγγελμάτων που αυτές επιλέγουν να ασκήσουν. Έτσι, το 995 οι μισές εργαζόμενες γυναίκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης απασχολούνταν στους εξής τέσσερις τομείς: υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης, εκπαίδευση, δημόσια διοίκηση και λιανικές πωλήσεις (Kauppinen & Kandolin 998, 5). Ωστόσο, ακόμη και στα επαγγέλματα που είναι εξίσου προσπελάσιμα από άνδρες και γυναίκες, το κοινωνικό κύρος των γυναικών μέσα στην ομάδα που εργάζονται είναι χαμηλότερο συγκριτικά με αυτό των ανδρών, παρ όλο που οι γυναίκες πολλές φορές διαθέτουν περισσότερα προσόντα. Αυτό συμβαίνει, γιατί οι γυναίκες δεν έχουν

14 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 7 συνήθως την αυτοπεποίθηση που θα έπρεπε αναφορικά με τις ικανότητες, τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους (Κασιμάτη 99, 66). Επομένως, η εικόνα της συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό δεν είναι και τόσο ενθαρρυντική προσεγγίζοντας το είδος των εργασιών που εκτελούν και τις θέσεις που κατέχουν. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις γυναικών που απασχολούνται με μορφές προσωρινών και ευκαιριακών συμβάσεων. Το γεγονός αυτό μπορεί να αποτελεί μία από τις οδούς πρόσβασης στην αγορά εργασίας, αλλά και μια μορφή απομάκρυνσής από την επαγγελματική ζωή. Ταυτόχρονα, ενώ αυξάνεται διαχρονικά το ποσοστό των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, το ποσοστό αυτό παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, συγκριτικά με το ποσοστό συμμετοχής των ανδρών (Γαλατά 996, ). Αναφορικά δε με το πρόβλημα της ανεργίας, το ποσοστό των άνεργων γυναικών είναι υψηλότερο από αυτό του συνόλου και πολύ υψηλότερο μάλιστα από το αντίστοιχο των άνεργων ανδρών. Εντονότερα πλήττονται από την ανεργία οι νέες γυναίκες κάτω των 5 ετών (Σταύρου 985, 6). Σύμφωνα με μια καταγραφή των ποσοστών της ανεργίας στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ το 993, το ποσοστό ανεργίας στη χώρα μας συνολικά ήταν 47%, το ποσοστό των μακροχρόνια άνεργων ανδρών έφτανε το 37%, ενώ το ποσοστό των μακροχρόνια άνεργων γυναικών ξεπερνούσε κατά πολύ τις παραπάνω τιμές, αγγίζοντας το 53,7% (Γαλατά 996, 3). Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι το φάσμα επιλογής επαγγέλματος από τις γυναίκες είναι πολύ περιορισμένο, εξαιτίας των κοινωνικών αντιλήψεων που επικρατούν σχετικά με την απασχόληση. Οι κοινωνικές αυτές αντιλήψεις στεγανοποιούν τόσο τους εργοδότες όσο και τις εργαζόμενες. Από τη μία, οι γυναίκες δε φαίνονται πρόθυμες να διεκδικήσουν επαγγέλματα που έχει καθιερωθεί να θεωρούνται ανδρικά, και από την άλλη, οι εργοδότες έχουν αφομοιώσει τόσο πολύ τα

15 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 8 στερεότυπα για τους ρόλους των δύο φύλων, ώστε σέβονται τον παραδοσιακό διαχωρισμό των επαγγελμάτων σε ανδρικά και γυναικεία (Κασιμάτη 99, 67 68). Εκτός, όμως, από τις επαγγελματικές επιλογές των γυναικών, στον κυρίως χώρο της απασχόλησης διαπιστώνονται και ανισότητες στις αμοιβές, δυσμενείς διακρίσεις στις συνθήκες εργασίας και, επομένως, δυσμενέστερες συνθήκες ανταγωνισμού και επαγγελματικής εξέλιξης (Ηλιού 995, 3). Θα ήταν σκόπιμο στο σημείο αυτό να αναφέρουμε κάποιους από τους λόγους που οδηγούν τις νεαρές γυναίκες στην επιλογή επαγγελμάτων παραδοσιακά γυναικείων. Καταρχήν, σύμφωνα με μια έρευνα του Wheeler, τα άτομα που επιλέγουν ένα συγκεκριμένο επάγγελμα επηρεάζονται από το γενικότερο σύστημα κοινωνικών αξιών και οι παράγοντες που τους οδηγούν σ αυτήν την επιλογή είναι πιο ισχυροί από τις διαφορές στις αντιλήψεις και αξίες που προκύπτουν εξαιτίας της διαφοράς φύλου. Επίσης, οι γυναίκες, λόγω του τρόπου με τον οποίο κοινωνικοποιούνται, δεν έχουν αυτοπεποίθηση για τις ικανότητές τους, ακόμα και αν διαθέτουν περισσότερα προσόντα συγκριτικά με τους άντρες, ενώ χαρακτηρίζονται από μειωμένη ανταγωνιστικότητα απέναντι στους άντρες στον επαγγελματικό στίβο, λόγω της αντίληψης ότι η παρουσία τους στην αγορά εργασίας είναι περιορισμένη (Ηλιού 995, 66 67). Παράλληλα, συνεχίζει να υφίσταται η αντίθεση ανάμεσα στις επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις των γυναικών, κι έτσι αυτές προσανατολίζονται προς συγκεκριμένες μορφές επιλεχθείσας εκπαίδευσης και κατάρτισης (Γαλατά 996, 94 97). Ο προσανατολισμός των κοριτσιών είναι επηρεασμένος από την νοοτροπία που αποδίδει στο φύλο τους συγκεκριμένες ειδικότητες σπουδών και τα αντίστοιχα επαγγέλματα. Σύμφωνα με το κυρίαρχο κοινωνικό πρότυπο, ο ρόλος της γυναίκας εστιάζεται περισσότερο στην

16 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 9 οικογενειακή παρά στην επαγγελματική ζωή. Οι γυναίκες είναι έτσι διαπαιδαγωγημένες, ώστε να θεωρούν τη δική τους εκτός σπιτιού εργασία βοηθητική στα οικονομικά της οικογένειας, γι αυτό και δεν επιλέγουν σκληρά επαγγέλματα, τα οποία έχουν και υψηλότερες αμοιβές. Είναι πιθανό ότι τα κορίτσια διακατέχονται από φόβο αποτυχίας απέναντι σε δραστηριότητες που θεωρούνται ανδρικές. Σ αυτό συντελεί και η στάση του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος, το οποίο χαρακτηρίζεται από έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στη γυναίκα επαγγελματία που ασκεί ένα μη παραδοσιακό επάγγελμα. Άλλωστε, ανδρική παρουσιάζεται και η εικόνα της τεχνολογίας (Μαγγανάρα 998, 43 46). Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η διαφορετική θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίας συνέπεια του διαφοροποιημένου καταμερισμού εργασίας, ανάλογα με το φύλο οι ρόλοι αναπαραγωγής και οικιακής ασχολίας που κυρίως διαδραματίζει στην κοινωνία και δευτερευόντως οι ρόλοι στον τομέα απασχόλησης, καθώς και οι διαφορετικές αξίες που έχει επιβάλλει η ανδροκρατική κοινωνία και που η ίδια έχει υιοθετήσει, όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν τόσο τις επιλογές της, όσο και την αναγκαστική κατάληξη αυτών των επιλογών στον επαγγελματικό τομέα.

17 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε.. Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΈΛΙΞΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Πραγματικό ενδιαφέρον για την ίδρυση και ανάπτυξη της Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στη χώρα μας εκδηλώνεται για πρώτη φορά με την ίδρυση του Ελληνικού κράτους. Ο Ιωάννης Καποδίστριας προσπαθεί να δημιουργήσει και να οργανώσει ένα σχολικό σύστημα με κύριο βάρος στην πρωτοβάθμια και στην τεχνική εκπαίδευση (Κωνσταντινόπουλος 984, ). Έτσι, το 88 ιδρύεται το πρώτο τεχνικό σχολείο, το Ελληνικό Ορφανοτροφείο στην Αίγινα και το 89 η Μέση Τεχνική Στρατιωτική Σχολή (Αθανασούλα Ρέππα 99, 33). Ο Όθωνας και η αντιβασιλεία των Βαυαρών θεμελιώνουν το εκπαιδευτικό σύστημα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, στο οποίο όμως δεν περιλαμβάνεται καμία επίσημη μέριμνα για την Τ.Ε.Ε.. Υπάρχει μόνο μια μεμονωμένη προσπάθεια από το Βαυαρό Λοχαγό Φρειδερίκο Φον Τσέντερ, ο οποίος ίδρυσε τη μηχανοθήκη του. Η Μηχανοθήκη Φον Τσέντερ παρέδιδε σε πολλούς τεχνίτες μαθήματα κατάρτισής τους. Η επιτυχία των μαθημάτων αυτών οδήγησε το 836 στην ίδρυση του δεύτερου Τεχνικού Σχολείου, το οποίο εξελίχθηκε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το 846 ιδρύεται το Γεωργικό Σχολείο στην Τίρυνθα και το 894 στον Πειραιά η Εμπορική και Βιομηχανική Ακαδημία, που ήταν ιδιωτική σχολή (Αθανασούλα Ρέππα 99, 34). Οι παραπάνω τεχνικές σχολές αποτελούν μεμονωμένες εκπαιδευτικές μονάδες, όχι ενιαίο εκπαιδευτικό σύστημα. Οι νόμοι και τα διατάγματα αφορούν αποκλειστικά το σχολείο για το οποίο έχουν εκδοθεί έτσι, οι τεχνικές και επαγγελματικές μονάδες διέπονται από διαφορετική φιλοσοφία και σκοπιμότητα (Ιακωβίδης 998, 33). Εξάλλου, ο κλασικιστικός ανθρωπιστικός χαρακτήρας της παιδείας κατά την εποχή

18 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. αυτή δημιούργησε μια περιφρόνηση απέναντι στην τεχνολογία και στα τεχνικά επαγγέλματα (Κατσούλης 994, 43). Στις πρώτες δεκαετίες του ου αιώνα παρατηρείται σταδιακή ανάπτυξη της Τ.Ε.Ε., με πρωτοβουλία και κρατικών και ιδιωτικών φορέων. Το 93 ιδρύεται στην Αθήνα Δημόσια Μέση Εμπορική Σχολή τετραετούς φοίτησης (ΦΕΚ 69, τ.α, 3/7/93) και το 94 ιδρύεται στη Θεσσαλονίκη η Αμερικανική Γεωργική Σχολή από τον Αμερικανό δόκτορα Hause (Αθανασούλα Ρέππα 99, 35). Το Νοέμβριο του 93 υποβάλλονται στη Βουλή τα νομοσχέδια που συνέταξε ο Δ. Γληνός, με τα οποία προτείνεται τριετές Τεχνικό Σχολείο μετά το Δημοτικό Σχολείο, το οποίο θα λειτουργούσε παράλληλα με το Γυμνάσιο. Είναι η πρώτη φορά που η Τ.Ε.Ε. εντάσσεται στο επίσημο σχολικό δίκτυο. Τα νομοσχέδια αυτά, όμως, δεν ψηφίστηκαν (Φραγκουδάκη 977, 7 34). Η επόμενη μεταρρυθμιστική προσπάθεια πραγματοποιείται το 99 από την κυβέρνηση Βενιζέλου. Σύμφωνα με το Ν. 4373/9 ιδρύονται τα κατώτερα επαγγελματικά σχολεία με τομείς δραστηριότητας τα γεωργικά, εμπορικά και βιοτεχνικά επαγγέλματα και για τα κορίτσια τα οικοκυρικά επαγγέλματα. Με το νόμο αυτό φαίνεται ότι έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτή η ανάγκη ίδρυσης τεχνικών επαγγελματικών σχολείων. Έτσι, ο νέος Ν. 579/3 καθορίζει τις αρχές της επαγγελματικής εκπαίδευσης και διαβαθμίζει την τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση στην κατωτέρα, μέση και ανωτέρα εκπαίδευση (Ιακωβίδης 998, 33). Μετά το Β Παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο αλλάζουν τα οικονομικά και τεχνολογικά δεδομένα και η χώρα μας εισέρχεται σε μία περίοδο αναδημιουργίας. Από το 955 εκδηλώνεται έντονο ενδιαφέρον γενικά για τα εκπαιδευτικά θέματα και ειδικά για την Τ.Ε.Ε. Αρχίζει η πρώτη επίσημη προσπάθεια να ενταχθεί η Τ.Ε.Ε. στο σχολικό εκπαιδευτικό σύστημα (Αθανασούλα Ρέππα 99, 44).

19 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. Με τη μεταρρύθμιση του 959 επιδιώκεται η ενοποίηση και ο συντονισμός της Τ.Ε.Ε. Το Ν.Δ. 397/959 με τίτλο «Περί Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως, οργανώσεως της μέσης εκπαιδεύσεως της παιδείας» αφορά το σύνολο της επαγγελματικής και γενικής εκπαίδευσης (ΦΕΚ 87, τ.α, 7/9/959). Με τα νομοθετικά διατάγματα του 959 ιδρύονται οι έξι πρώτες κρατικές σχολές βοηθών εργοδηγών, καθώς και οι Σχολές Υπομηχανικών και η Σ.Ε.Λ.Ε.Τ.Ε. Η μεταρρύθμιση του 959 δεν έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς σταθερός προσανατολισμός της ελληνικής κοινωνίας παραμένουν η αρχαιομάθεια και ο κλασικισμός. Ο βαθμός ανάπτυξης της μέσης επαγγελματικής εκπαίδευσης φτάνει από 3% το 959 στο 6% το (Δαμποπούλου 3, 49). Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια που ξεκινά το 964 δεν ολοκληρώνεται. Στην εισαγωγική έκθεση του β διατάγματος αναφέρεται ότι η οικονομική πρόοδος της χώρας συνδέεται άμεσα με την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση. Γι αυτό το λόγο προτείνεται η ταξινόμηση της τεχνικής εκπαίδευσης σε τρεις βαθμίδες: Βασική, Μέση και Ανώτερη. Παράλληλα, εισάγεται ένας νέος τύπος σχολείου, το Τεχνικό Γυμνάσιο, ισότιμο με το Γενικό, το οποίο σκοπό έχει την παροχή θεωρητικών και πρακτικών τεχνικών γνώσεων στους/ στις μαθητές/ τριες. Επίσης, προβλέπεται η ίδρυση του Γεωργικού Γυμνασίου σε αγροτικές περιοχές, καθώς και η ίδρυση Διδασκαλείου Τεχνικής Εκπαίδευσης για την κατάρτιση των εκπαιδευτικών τεχνολογικών μαθημάτων. Στην πράξη τα νομοσχέδια δεν υλοποιήθηκαν σε νόμους, καθώς η δικτατορία του 967 σταμάτησε κάθε προσπάθεια εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης (Αθανασούλα Ρέππα 99, 49 5). Μετά τη μεταπολίτευση το αίτημα για εκπαιδευτική μεταρρύθμιση προβάλλει εντονότερο από κάθε άλλη φορά. Σε αρκετά σημεία των μεταρρυθμιστικών κειμένων τονίζεται ο ρόλος της εκπαίδευσης στην

20 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 3 κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της χώρας. Μέσα σε μία σειρά νόμων περιλαμβάνεται και ο Ν. 576/77 για τη μέση και ανώτερη τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση. Σημαντική είναι η ίδρυση των Τεχνικών Επαγγελματικών Σχολών (Τ.Ε.Σ.) και των Τεχνικών Επαγγελματικών Λυκείων (Τ.Ε.Λ.). Έτσι, καταργούνται οι κατώτερες τεχνικές σχολές και δίνεται η δυνατότητα στους αποφοίτους της επαγγελματικής εκπαίδευσης για σπουδές ανώτερης και ανώτατης βαθμίδας (Δαμποπούλου 3, 55 56). Όμως, η μεταρρύθμιση δεν έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αφού ουσιαστικά δεν εξασφαλίζει την προβλεπόμενη ισοτιμία μεταξύ γενικής και τεχνικο επαγγελματικής εκπαίδευσης. Επίσης, η μεταρρύθμιση περιορίζεται σε εξωτερικά χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης, παρά σε εσωτερικά (Ηλιού 984, 35). Έτσι, δεν επιτυγχάνεται ο στόχος της στροφής του μισού μαθητικού δυναμικού προς την Τ.Ε.Ε. Μια αντιπροσωπευτική εμπειρική έρευνα του Κασσωτάκη το 979 δείχνει ότι μόνο το 9% των αγοριών και το 6% των κοριτσιών θα προτιμούσαν να φοιτήσουν στην Τ.Ε.Ε. (Δαμποπούλου 3, 57). Με το Ν. 44/83 ιδρύονται και λειτουργούν τα Τριτοβάθμια Τεχνολογικά Ιδρύματα (ΦΕΚ 73, τ.α, 4//983). Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που ακολουθεί με το Ν.Δ. 566/85 (ΦΕΚ 67, τ.α, 3/9/985) στοχεύει στη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης από τα Τ.Ε.Λ. και τις Τ.Ε.Σ. Ταυτόχρονα, ενοποιείται η γενική με την τεχνική εκπαίδευση και η Τ.Ε.Ε. παύει να αποτελεί ανεξάρτητη οργανωτική και διοικητική διεύθυνση στο Υπουργείο Παιδείας (Ιακωβίδης 998, 35). Επίσης, ο νόμος αυτός προβλέπει την ίδρυση των Ενιαίων Πολυκλαδικών Λυκείων (Ε.Π.Λ.), με στόχο την αλλαγή της νοοτροπίας που υποβάθμιζε την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και τη σύνδεση γενικής και τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Καθιερώνεται και ως νέος θεσμός η

21 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 4 πρακτική άσκηση για τους/ τις αποφοίτους των τεχνικών σχολών, των Τ.Ε.Λ. και των Τ.Ε.Σ. (Δαμποπούλου 3, 6). Ωστόσο, ούτε η μεταρρύθμιση του 985 έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ο νέος ενιαίος τύπος σχολείου που καθιερώθηκε αποδεικνύεται στην πράξη ότι αποτελεί σύζευξη των δύο τύπων λυκείων και όχι οργανική σύνδεση (Καρώνη, 8 9). Η τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση συνεχίζει να διακρίνεται για το αρνητικό κλίμα, εξαιτίας της διαδεδομένης αντίληψης ότι τα Τ.Ε.Λ. δεν είναι ισότιμα με τα Γενικά Λύκεια. Σταθερή παραμένει η προτίμηση των μαθητών/ τριών, αλλά και των γονιών τους, προς τη γενική εκπαίδευση (Δαμποπούλου 3, 6). Τα προβλήματα στην εκπαίδευση οδηγούν σε μια νέα μεταρρυθμιστική προσπάθεια το 998, η οποία φέρνει σημαντικές αλλαγές στην εκπαίδευση. Εισάγεται η καθολική επικράτηση ενός τύπου Λυκείου, του Ενιαίου Λυκείου και η δημιουργία των Τεχνικών Επαγγελματικών Εκπαιδευτηρίων, διετούς ή τριετούς φοίτησης. Στο Ενιαίο Λύκειο, εκτός από τη Θεωρητική και Θετική Κατεύθυνση, δημιουργείται για πρώτη φορά και η Τεχνολογική Κατεύθυνση όμως, τα τεχνολογικά μαθήματα διδάσκονται στην τάξη σε θεωρητικό επίπεδο και όχι σε εργαστήρια (Καρώνη, ). Παράλληλα, καταργούνται τα Τεχνικά Επαγγελματικά Λύκεια (Τ.Ε.Λ.) και οι Τεχνικές Επαγγελματικές Σχολές (Τ.Ε.Σ.), καθώς και τα Ενιαία Πολυκλαδικά Λύκεια (Ε.Π.Λ.). Με το Ν. 64/98 «Δευτεροβάθμια Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση και άλλες διατάξεις» δημιουργούνται τα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.). Σκοπό έχουν να συνδυάσουν τη γενική παιδεία με την εξειδικευμένη τεχνική και επαγγελματική γνώση. Προσπαθούν να προσφέρουν γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρίες ικανές να προετοιμάσουν τους/ τις νέους/ ες για την άσκηση ενός συγκεκριμένου επαγγέλματος. Από την άλλη, παρέχουν και στοιχεία γενικής εκπαίδευσης, τα οποία θεωρούνται απαραίτητα,

22 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 5 ώστε να μπορεί το άτομο να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της κοινωνίας, της οικονομίας και της νέας τεχνολογίας (ΦΕΚ 6, τ.α, 3/9/998). Όμως, ούτε αυτή η μεταρρύθμιση έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, τουλάχιστον σε ό, τι αφορά την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση. Το απολυτήριο των αποφοίτων δεν επαρκεί για την εύρεση εργασίας και υπάρχουν ενδείξεις ότι οδηγούμαστε σε οπισθοδρόμηση και όχι σε ανάπτυξη της Τ.Ε.Ε. Η κατανομή του ελληνικού μαθητικού δυναμικού στο Ενιαίο Λύκειο και στην Τ.Ε.Ε. ήταν κατά το έτος 65% και 35% αντίστοιχα (CEDEFOP, ). Μια τελευταία μεταρρύθμιση, που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, εισήχθη με το Ν. 3475/6 «Οργάνωση και λειτουργία της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις». Σύμφωνα μ αυτήν, τα Τ.Ε.Ε. μετατρέπονται σταδιακά σε Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ.) και Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ.), καθώς επίσης τα Ενιαία Λύκεια μετονομάζονται σε Γενικά Λύκεια (ΓΕ.Λ.). (ΦΕΚ 46, τ. Α, 3/7/6).. Η Τ.Ε.Ε. ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ Η Ελλάδα αποτελεί σαφώς μια τεχνικοεκπαιδευτικά υπανάπτυκτη χώρα. Σύμφωνα με μία έκθεση του ΟΟΣΑ του 985, το 78,5% του μαθητικού δυναμικού της χώρας φοιτούσε στο δίκτυο Γενικής Εκπαίδευσης και μόλις το,5% στο τεχνικο επαγγελματικό (Παπαϊωάννου 99, 9). Με τη μεταρρύθμιση του 998, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ιδρύονται τα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.), τα οποία αντικαθιστούν τις Τ.Ε.Σ., τα Τ.Ε.Λ. και τα Ε.Π.Λ. Τα Τ.Ε.Ε. διαρθρώνονται σε δύο κύκλους μετά τον πρώτο διετή κύκλο οι μαθητές/ τριες μέσω

23 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 6 πανελλαδικών εξετάσεων σε δύο μαθήματα γενικής παιδείας και ένα μάθημα ειδικότητας παίρνουν πτυχίο που τους δίνει τη δυνατότητα είτε να λάβουν άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος είτε να εγγραφούν στην πρώτη τάξη του δεύτερου κύκλου. Ο δεύτερος κύκλος σπουδών μετά από εξετάσεις επιτρέπει την εισαγωγή στα Τ.Ε.Ι. ή την εγγραφή σε Ι.Ε.Κ. Στόχος της μεταρρύθμισης αυτής είναι η οριζόντια διασύνδεση των Τ.Ε.Ε. με το Ενιαίο Λύκειο προκειμένου να παρέχεται στους νέους η δυνατότητα για διαρκή εκπαιδευτική και επαγγελματική εξέλιξη. Η μεταρρύθμιση προσπαθεί να εναρμονίσει την εκπαίδευση με τις νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες όπως αυτές διαμορφώνονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Προσπαθεί να συνδυάσει τη γενική παιδεία με την εξειδικευμένη τεχνική και επαγγελματική γνώση, με στόχο την επαγγελματική ένταξη στην αγορά εργασίας (Δαμποπούλου 3, 63). Κατά το σχολικό έτος 6 7 η δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση παρεχόταν στα 46 Τ.Ε.Ε. (4 Ημερήσια και 4 Νυχτερινά) που υπάγονταν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας και φοιτούσαν σ αυτά μαθητές και μαθήτριες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠ.Ε.Π.Θ. κατά το έτος 3 τα αγόρια ήταν 7.58 και τα κορίτσια Παράλληλα, λειτουργούν 49 Τ.Ε.Ε. του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, 9 Τ.Ε.Ε. του Υπουργείου Γεωργίας, 8 Τ.Ε.Ε. του Υπουργείου Ανάπτυξης και 85 ιδιωτικά Τ.Ε.Ε. Οι τομείς των ειδικοτήτων καθοριζόταν από τις τοπικές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, καθώς και από τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των μαθητών/ τριών. Τα μαθήματα γενικής παιδείας του προγράμματος σπουδών καταλάμβαναν το 4% και 3% αντίστοιχα στην πρώτη και δεύτερη τάξη του Α κύκλου σπουδών και το 4% του Β κύκλου σπουδών. Τα εργαστηριακά μαθήματα γίνονταν σε σχολικά εργαστήρια, τα οποία όμως δεν επαρκούσαν (Δαμποπούλου 3, 63 64).

24 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 7 Εκτός από τα παραπάνω Τ.Ε.Ε. λειτουργούν στη χώρα μας και τα ισότιμα 5 Τ.Ε.Ε. Μαθητείας του Ο.Α.Ε.Δ., τα οποία διαφοροποιούνται ως προς το ότι η φοίτηση σε αυτά διαρκεί ένα χρόνο παραπάνω και προβλέπουν την εξάσκηση των μαθητών/ τριών σε επιχειρήσεις με αμειβόμενη σύμβαση εργασίας. Η κατανομή των μαθητών/ τριών κατά το ακαδημαϊκό έτος είναι 65% στο Ενιαίο Λύκειο και 35% στα Τ.Ε.Ε. Από το μαθητικό δυναμικό των Τ.Ε.Ε. το 5% φοιτά σε αυτά του Ο.Α.Ε.Δ. (Δαμποπούλου 3, 64)... Τομείς των Τ.Ε.Ε. ΕΠΑ.Λ. Οι τομείς που λειτουργούσαν στα Τ.Ε.Ε. ΕΠΑ.Λ. κατά το σχολικό έτος 6 7 είναι οι εξής: Μηχανολογικός. Ηλεκτρονικός. Ηλεκτρολογικός. Οικονομίας και Διοίκησης. Εφαρμοσμένων Τεχνών. Κλωστοϋφαντουργίας Ενδυσης. Κατασκευών. Πληροφορικής Δικτύων Η/Υ. Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος. Υγείας και Πρόνοιας. Χημικών εργαστηριακών εφαρμογών. Αισθητικής Κομμωτικής. Ναυτικός και Ναυτιλιακός. Στον Α κύκλο σπουδών, ο οποίος περιελάμβανε δύο τάξεις, λειτουργούσαν οι εξής ειδικότητες ανά τομέα: Τομέας Μηχανολογικός Μηχανών και συστημάτων αυτοκινήτου.

25 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 8 Βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Θερμικών και υδραυλικών εγκαταστάσεων. Ψυκτικών εγκαταστάσεων και Κλιματισμού. Μηχανοσυνθετών αεροσκαφών. Αμαξωμάτων. Τομέας Ηλεκτρονικός Ηλεκτρονικός συσκευών Εγκαταστάσεων και Υπολογιστικών Μονάδων. Τομέας Ηλεκτρολογικός Ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων κτιρίων. Ηλεκτρολογικών συστημάτων αυτοκινήτου. Τομέας Οικονομίας και Διοίκησης Υπαλλήλων οικονομικών υπηρεσιών. Υπαλλήλων διοίκησης. Ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Τομέας Εφαρμοσμένων Τεχνών Σχεδιασμού Εσωτερικών Χώρων. Γραφικών Τεχνών. Συντήρησης έργων τέχνης Αποκατάστασης. Επιπλοποιίας. Κεραμικής Πηλοπλαστικής. Ψηφιδογραφίας Υαλογραφίας. Αργυροχρυσοχοϊας. Ωρολογοποιίας.

26 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 9 Τομέας Κλωστοϋφαντουργίας Ένδυσης Υφάσματος Ένδυσης. Τομέας Κατασκευών Σχεδιαστών τεχνικών έργων με χρήση Η/Υ. Κτιριακών έργων. Τομέας Πληροφορικής Δικτύων Η/Υ Υποστήριξης Συστημάτων Υπολογιστών. Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Επιχειρηματικής Γεωργίας. Φυτοτεχνικών Επιχειρήσεων Αρχιτεκτονικής Τοπίου. Τεχνολογίας Τροφίμων και Εμπορίας (Μάρκετινγκ) Γεωργικών Προϊόντων. Περιβάλλοντος και Αγροτουρισμού. Τομέας Υγείας και Πρόνοιας Βοηθών νοσηλευτών. Βοηθών Βρεφονηπιοκόμων. Βοηθών Οδοντοτεχνιτών. Βοηθών Ιατρικών Βιολογικών Ακτινολογικών Εργαστηρίων και Φαρμακείων. Διατροφής και Διαιτολογίας. Κοινωνικών φροντιστών. Βοηθών Φυσιοθεραπευτών. Τομέας Χημικών Εργαστηριακών Εφαρμογών Χημικών εργαστηρίων και Ποιοτικού ελέγχου υλικών.

27 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. Τομέας Αισθητικής Κομμωτικής Κομμωτικής Τέχνης. Αισθητικής Τέχνης. Τομέας Ναυτικός και Ναυτιλιακός Πλοιάρχων εμπορικού ναυτικού. Μηχανικών εμπορικού ναυτικού. Στον Β κύκλο σπουδών, ο οποίος περιελάμβανε μία τάξη, συνεχίζονταν σχεδόν οι ίδιες ειδικότητες ανά τομέα: Τομέας Μηχανολογικός Μηχανών και συστημάτων αυτοκινήτου. Εργαλειομηχανών C.N.C. Συντηρητών κεντρικής θέρμανσης. Ψυκτικών εγκαταστάσεων και Κλιματισμού. Μηχανοσυνθετών αεροσκαφών. Τομέας Ηλεκτρονικός Ηλεκτρονικός Οπτικοακουστικών Συστημάτων. Ηλεκτρονικός Υπολογιστικών συστημάτων και Δικτύων. Τομέας Ηλεκτρολογικός Εγκαταστάσεων κτιρίων και βιομηχανικών χώρων. Ηλεκτρομηχανικών συστημάτων και Αυτοματισμού αυτοκινήτου. Τομέας Οικονομίας και Διοίκησης Υπαλλήλων Οικονομικών Υπηρεσιών. Υπαλλήλων Διοίκησης. Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων.

28 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. Τομέας Εφαρμοσμένων Τεχνών Σχεδιασμού Εσωτερικών Χώρων. Γραφικών Τεχνών. Συντήρηση έργων τέχνης Αποκατάστασης. Επιπλοποιίας. Κεραμικής Πηλοπλαστικής. Ψηφιδογραφίας Υαλογραφίας. Αργυροχρυσοχοϊας. Ωρολογοποιίας. Τομέας Κλωστοϋφαντουργίας Ένδυσης Υφάσματος / Ένδυσης. Τομέας Κατασκευών Σχεδιαστών Τεχνικών με χρήση Η/Υ. Κτιριακών Έργων. Τομέας Πληροφορικής Δικτύων Η/Υ Υποστήριξης Συστημάτων Εφαρμογών και Δικτύων Η Υ. Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Φυτικής παραγωγής. Κηποτεχνίας. Τεχνολογίας και Ελέγχου τροφίμων. Επιχειρήσεων Αγροτουρισμού και Αγροβιοτεχνίας. Τομέας Υγείας και Πρόνοιας Βοηθών νοσηλευτών. Βοηθών Βρεφονηπιοκόμων.

29 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. Βοηθών Οδοντοτεχνιτών. Βοηθών Ιατρικών & Βιολογικών Εργαστηρίων. Διατροφής και Διαιτολογίας. Κοινωνικών φροντιστών. Βοηθών Φυσιοθεραπευτών. Βοηθών Φαρμακείων. Βοηθών Ακτινολογικών Εργαστηρίων. Τομέας Χημικών Εργαστηριακών Εφαρμογών Χημικών Εργαστηρίων και Ποιοτικού Ελέγχου Υλικών. Τομέας Αισθητικής Κομμωτικής Αισθητικής Τέχνης. Κομμωτικής Τέχνης. Ο Ναυτικός και Ναυτιλιακός τομέας δεν υπήρχε στο Β κύκλο σπουδών. Η πρώτη τάξη του Α κύκλου περιελάμβανε 4 ώρες βασικής γενικής παιδείας και ώρες θεωρητικής και εργαστηριακής εκπαίδευσης τεχνικού επαγγελματικού χαρακτήρα. Η δεύτερη τάξη του Α κύκλου διαφοροποιούνταν στο πρόγραμμα σπουδών ως προς το ότι περιελάμβανε 4 ώρες θεωρητικής και εργαστηριακής εκπαίδευσης τεχνικού επαγγελματικού χαρακτήρα. Τέλος, η πρώτη τάξη του Β κύκλου περιελάμβανε 8 ώρες βασικής γενικής παιδείας και 6 ώρες θεωρητικής και εργαστηριακής εκπαίδευσης ( Μετατροπή των Τ.Ε.Ε. σε ΕΠΑ.Λ. και ΕΠΑ.Σ. Όπως προαναφέρθηκε, από το σχολικό έτος 6 7 η δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση παρέχεται στα

30 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 3 Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ.) και στις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ.). Από το Σεπτέμβριο 6 τα περισσότερα Τ.Ε.Ε. της χώρας έχουν μετατραπεί σε Επαγγελματικά Λύκεια. Η μετατροπή γίνεται σταδιακά ανά τάξη και έτος αρχίζοντας από την Α τάξη το σχολικό έτος 6 7. Η Β τάξη του Α κύκλου των Τ.Ε.Ε. εξακολούθησε να λειτουργεί κατά το σχολικό έτος 6 7, ενώ ο Β κύκλος των Τ.Ε.Ε. θα λειτουργήσει και κατά το σχολικό έτος 7 8 (ΦΕΚ 46, τ. Α, 3/7/6). Τα Επαγγελματικά Λύκεια διακρίνονται σε ημερήσια και εσπερινά. Στα εσπερινά φοιτούν εργαζόμενοι/ ες μαθητές/ τριες. Η φοίτηση στα ημερήσια είναι τριετής, ενώ στα εσπερινά είναι τετραετής. Τα προγράμματα διδασκαλίας περιλαμβάνουν μαθήματα γενικής παιδείας, τεχνικά επαγγελματικά και εργαστηριακές ασκήσεις. Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα διδασκαλίας στην Α τάξη περιλαμβάνει κοινά, για όλους τους/ τις μαθητές/ τριες, μαθήματα γενικής παιδείας και κύκλους μαθημάτων συναφών επαγγελματικών τομέων. Οι μαθητές/ τριες εκτός από τα κοινά μαθήματα, είναι υποχρεωμένοι/ ες να παρακολουθούν και όλα τα μαθήματα του κύκλου που επιλέγουν. Η Β τάξη των Επαγγελματικών Λυκείων χωρίζεται σε επαγγελματικούς τομείς. Οι μαθητές/ τριες οφείλουν να παρακολουθούν τα κοινά μαθήματα γενικής παιδείας, καθώς και τα μαθήματα ενός τομέα που επιλέγουν. Η Γ τάξη χωρίζεται σε ειδικότητες. Οι μαθητές/ τριες παρακολουθούν τα μαθήματα της ειδικότητας που επιλέγουν και τα οριζόμενα για την ειδικότητα μαθήματα γενικής παιδείας (ΦΕΚ 46, τ. Α, 3/7/6). Στην Α τάξη των ΕΠΑ.Λ. εγγράφονται οι κάτοχοι απολυτηρίου Γυμνασίου χωρίς εξετάσεις. Στη Β τάξη εγγράφονται οι προαγόμενοι/ ες στη Β τάξη του Επαγγελματικού ή Γενικού λυκείου και οι κάτοχοι πτυχίου Α κύκλου Τ.Ε.Ε. Οι μαθητές/ τριες του Γενικού λυκείου που εγγράφονται στη Β τάξη του ΕΠΑ.Λ. έχουν τη δυνατότητα να

31 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 4 παρακολουθήσουν ειδικά προγράμματα επαγγελματικών μαθημάτων, συναφών με τον τομέα που έχουν επιλέξει. Στη Γ τάξη εγγράφονται οι προαγόμενοι/ ες στη Γ τάξη του ΕΠΑ.Λ. (ΦΕΚ 46, τ. Α, 3/7/6). Στους αποφοίτους του ΕΠΑ.Λ. χορηγείται απολυτήριο Επαγγελματικού Λυκείου και πτυχίο επιπέδου 3. Οι απόφοιτοι έχουν το δικαίωμα είτε να λάβουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος είτε να συνεχίσουν τις σπουδές τους στα τμήματα και τις σχολές των Ανώτερων και Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων είτε να εγγράφονται στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) (ΦΕΚ 46, τ. Α, 3/7/6). Σύμφωνα με διατάξεις του ΥΠ.Ε.Π.Θ., κατά το σχολικό έτος 6 7 στην Α τάξη των ημερήσιων ΕΠΑ.Λ. οι μαθητές/ τριες διδάσκονταν 5 ώρες την εβδομάδα μαθήματα γενικής παιδείας. Οι ειδικότεροι κύκλοι μαθημάτων ήταν τρεις: τεχνολογικός, υπηρεσιών και ναυτικός ναυτιλιακός. Ο πρώτος και ο δεύτερος κύκλος περιελάμβαναν από 9 ώρες διδασκαλίας την εβδομάδα, ενώ στον τρίτο κύκλο οι μαθητές/ τριες διδάσκονταν για ώρες μαθήματα συναφή. Στην Α τάξη των εσπερινών ΕΠΑ.Λ. τα μαθήματα γενικής παιδείας κάλυπταν 8 ώρες την εβδομάδα, ο τεχνολογικός κύκλος 7 ώρες και ο κύκλος υπηρεσιών 7 ώρες. Ο ναυτικός ναυτιλιακός κύκλος δεν υπήρχε στα εσπερινά ΕΠΑ.Λ. ( Όσον αφορά στη Β και Γ τάξη των ημερήσιων ΕΠΑ.Λ. το ωρολόγιο πρόγραμμα που έχει οριστεί θα αρχίσει να ισχύει από το σχολικό έτος 7 8 και 8 9 αντίστοιχα. Συγκεκριμένα, οι μαθητές/ τριες της Β τάξης παρακολουθούν μαθήματα συνολικής διάρκειας 35 ωρών εβδομαδιαίας διδασκαλίας, τα οποία χωρίζονται σε μαθήματα γενικής παιδείας συνολικής διάρκειας 7 ωρών και μαθήματα επαγγελματικών τομέων συνολικής διάρκειας 8 ωρών. Οι τομείς της Β τάξης των ΕΠΑ.Λ. είναι οι εξής: Τομέας Μηχανολογίας

32 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 5 Τομέας Οχημάτων Ηλεκτρολογικός Τομέας Τομέας Υγείας Πρόνοιας Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Τομέας Δομικών Έργων Τομέας Εφαρμοσμένων Τεχνών Τομέας Πληροφορικής Τομέας Ηλεκτρονικής Τομέας Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών Τομέας Ναυτικός Πλοιάρχων Τομέας Ναυτικός Μηχανικών Στη Γ τάξη των ΕΠΑ.Λ. τα μαθήματα γενικής παιδείας έχουν ώρες συνολική διάρκεια εβδομαδιαίας διδασκαλίας και τα μαθήματα ειδικότητας 3 ώρες. Τα μαθήματα γενικής παιδείας χωρίζονται σε μαθήματα υποχρεωτικά για όλους τους/ τις μαθητές/ τριες ( ώρες) και σε μαθήματα επιλογής ( ώρες). Τα υποχρεωτικά μαθήματα εντάσσονται σε δυο ομάδες. Οι μαθητές/ τριες επιλέγουν υποχρεωτικά τα μαθήματα μιας ομάδας και ένα από τα μαθήματα επιλογής. Οι τομείς και ειδικότητες της Γ τάξης των ΕΠΑ.Λ. είναι οι εξής: Τομέας Μηχανολογίας Μηχανολογικών Εγκαταστάσεων και Κατασκευών. Ψυκτικών Εγκαταστάσεων και Κλιματισμού. Τομέας Οχημάτων Μηχανικών και Ηλεκτρολογικών Συστημάτων Αυτοκινήτου.

33 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 6 Ηλεκτρολογικός Τομέας Ηλεκτρολογικών Εγκαταστάσεων. Τομέας Υγείας Πρόνοιας Βοηθών Νοσηλευτών. Βοηθών Ιατρικών και Βιολογικών Εργαστηρίων. Βοηθών Βρεφονηπιοκόμων. Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Σύγχρονη Επιχειρηματική Γεωργία. Τεχνολογία και Έλεγχος Τροφίμων. Έργα Τοπίου και Περιβάλλον. Τομέας Δομικών Έργων Σχεδιαστών Δομικών Έργων. Τομέας Εφαρμοσμένων Τεχνών Γραφικών Τεχνών. Τομέας Πληροφορικής Υποστήριξη Συστημάτων, Εφαρμογές και Δίκτυα Η/Υ. Τομέας Ηλεκτρονικής Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, Συστημάτων και Δικτύων. Ηλεκτρονικών Συστημάτων Επικοινωνιών. Τομέας Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών Υπαλλήλων Διοίκησης και Διοικητικών Υπηρεσιών. Υπαλλήλων Τουριστικών Επιχειρήσεων.

34 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 7 Τομέας Ναυτικός Πλοιάρχων Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού. Τομέας Ναυτικός Μηχανικών Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού. ( Σύμφωνα με άλλη απόφαση του ΥΠ.Ε.Π.Θ. με θέμα «Μετατροπή Δημόσιων Τεχνικών Επαγγελματικών Εκπαιδευτηρίων (Τ.Ε.Ε.) και Δημόσιων Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑ.Λ.) σε Δημόσιες Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ.) και Εσπερινά ΕΠΑ.Λ.», κατά το σχολικό έτος 7 8 λειτουργεί η Α τάξη των ΕΠΑ.Σ., ενώ από το σχολικό έτος 8 9 θα λειτουργούν οι Α και Β τάξεις ΕΠΑ.Σ. ( Η φοίτηση στις ΕΠΑ.Σ. είναι διετής και οι τάξεις οργανώνονται σε τμήματα ειδικότητας. Τα προγράμματα διδασκαλίας περιλαμβάνουν μαθήματα τεχνικά επαγγελματικά και εργαστηριακές ασκήσεις. Στην Α τάξη των ΕΠΑ.Σ. εγγράφονται χωρίς εξετάσεις οι μαθητές/ τριες που προάγονται στη Β τάξη των Επαγγελματικών ή Γενικών Λυκείων και όσοι έχουν προαχθεί στη Β τάξη του Α κύκλου Τ.Ε.Ε. Στη Β τάξη εγγράφονται οι προαγόμενοι/ ες στη Β τάξη των ΕΠΑ.Σ. (ΦΕΚ 46, τ. Α, 3/7/6). Ως ειδικότητες των Επαγγελματικών Σχολών καθορίζονται οι εξής: - Τεχνιτών Αερίων Καυσίμων (Φυσικού Αερίου) - Εργαλειομηχανών CNC - Θερμοϋδραυλικών Εγκαταστάσεων και Συντηρητών Κεντρικής Θέρμανσης - Μηχανοσυνθετών Αεροσκαφών - Αμαξωμάτων - Τεχνιτών Ηλεκτρολογικών Εργασιών

35 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 8 - Κτιριακών Έργων - Σχεδιασμού Εσωτερικών Χώρων - Αργυροχρυσοχοϊας - Επιπλοποιίας - Κεραμικής Πηλοπλαστικής - Ψηφιδογραφίας Υαλογραφίας - Συντήρησης Έργων Τέχνης Αποκατάστασης - Ξυλογλυπτικής Διακοσμητικής Επίπλου - Σχεδίασης και Παραγωγής Ενδύματος - Αγροτικών Μηχανημάτων - Αμπελουργίας Οινοτεχνίας - Φυτοτεχνικών Επιχειρήσεων Αρχιτεκτονική Τοπίου - Θερμοκηπιακών Κατασκευών και Καλλιεργειών - Δενδροκομίας - Ζωοτεχνίας - Γαλακτοκομίας Τυροκομίας - Επιχειρήσεων Αγροτουρισμού και Αγροβιοτεχνίας - Βοηθών Οδοντοτεχνιτών - Βοηθών Φυσιοθεραπευτών - Βοηθών Ακτινολογικών Εργαστηρίων - Βοηθών Φαρμακείων - Χημικών Εργαστηρίων και Ποιοτικού Ελέγχου Υλικών - Αισθητικής Τέχνης - Κομμωτικής Τέχνης - Ξενοδοχειακών και Επισιτιστικών Υπηρεσιών - Μαγειρικής Τέχνης - Ζαχαροπλαστικής Τέχνης (

36 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε Κατανομή του μαθητικού δυναμικού των Τ.Ε.Ε. ανά ειδικότητα Στην πρώτη τάξη του Α κύκλου σπουδών η κατανομή των μαθητών/ τριών ανά ειδικότητα με βάση το φύλο τους για το ακαδημαϊκό έτος 4 5 είχε ως εξής: ΤΟΜΕΙΣ ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΣΥΝΟΛΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΔΥΣΗΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΝ Η/Υ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Σ Υ Ν Ο Λ Α

37 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 3 Στην δεύτερη τάξη του Α κύκλου σπουδών η κατανομή των μαθητών/ τριών είχε ως εξής: ΤΟΜΕΙΣ ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΣΥΝΟΛΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΔΥΣΗΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΝ Η/Υ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Σ Υ Ν Ο Λ Α

38 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 3 Στην ίδια τάξη η κατανομή των μαθητών/ τριών ανά ειδικότητα τομέα κατά το ακαδημαϊκό έτος 4 5 είχε ως εξής: ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ ΤΟΜΕΙΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΣΥΝΟΛΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΑΡΓΥΡΟΧΡΥΣΟΧΟΪΑΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη 3 3 ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΕΠΙΠΛΟΠΟΙΪΑΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ ΠΗΛΟΠΛΑΣΤΙΚΗΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη 5 5 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ τάξη ΨΗΦΙΔΟΓΡΑΦΙΑΣ ΥΑΛΟΓΡΑΦΙΑΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη 4 5 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΔΥΣΗΣ ΩΡΟΛΟΓΟΠΟΙΪΑΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ και ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΣΧΕΔΙΑΣΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ Η/Υ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΥΦΑΣΜΑΤΟΣ & ΕΝΔΥΣΗΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΜΑΞΩΜΑΤΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη

39 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 3 ΤΟΜΕΙΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΣΥΝΟΛΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΣ ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΝ Η/Υ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΘΕΡΜΙΚΩΝ & ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΜΗΧΑΝΟΣΥΝΘΕΤΩΝ ΑΕΡΟΣΚΑΦΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΜΗΧΑΝΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΨΥΚΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ & ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ Α Κύκλος Βʹ Τάξη ΠΛΟΙΑΡΧΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ Α Κύκλος Βʹ Τάξη ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΒΟΗΘΩΝ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΟΚΟΜΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΒΟΗΘΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ και ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΒΟΗΘΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΒΟΗΘΩΝ ΟΔΟΝΤΟΤΕΧΝΙΤΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη 5 68 ΒΟΗΘΩΝ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ & ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΥΛΙΚΩΝ Αʹ Κύκλος Βʹ Τάξη Σ Υ Ν Ο Λ Α Οι παραπάνω πίνακες, οι οποίοι προέρχονται από το ΥΠ.Ε.Π.Θ., δείχνουν καταρχήν ότι η συμμετοχή των κοριτσιών στα Τ.Ε.Ε. είναι μικρότερη σε σχέση με αυτή των αγοριών. Από το μαθητικό δυναμικό των Τ.Ε.Ε. περίπου το 37% είναι κορίτσια. Επίσης, οι πίνακες δείχνουν ξεκάθαρα έναν έντονο διαχωρισμό στις επιλογές τομέων και ειδικοτήτων από τους μαθητές και τις μαθήτριες ανάλογα με το φύλο τους. Έτσι, παρατηρούμε ότι από την πρώτη κιόλας τάξη του Α κύκλου σπουδών τα

40 Σ. Τσιλιγκίρη, Η επίδραση του φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των μαθητριών των Τ.Ε.Ε. 33 κορίτσια υπερ αντιπροσωπεύονται στους τομείς Αισθητικής Κομμωτικής, Οικονομίας και Διοίκησης, Υγείας και Πρόνοιας. Αντίθετα, υπο αντιπροσωπεύονται στους τομείς Ηλεκτρολογίας, Ηλεκτρονικής, Μηχανολογίας, Πληροφορικής Δικτύων Η/Υ. Τους τομείς αυτούς έχει επιλέξει μεγάλος αριθμός μαθητών. Διαπιστώνουμε, επομένως, ότι οι μαθήτριες επιλέγουν επαγγέλματα που σχετίζονται με τη φροντίδα, την παροχή υπηρεσιών και τα επαγγέλματα γραφείου, ενώ οι μαθητές προσανατολίζονται σε επαγγέλματα περισσότερο τεχνικά και τεχνολογικά. Όμοια, αν εξετάσουμε πιο συγκεκριμένα τις ειδικότητες ανά τομέα που επιλέγουν οι μαθητές και οι μαθήτριες, παρατηρούμε τον ίδιο έντονο διαχωρισμό ανάμεσα στα δύο φύλα. Τα σεξιστικά πρότυπα που παρατηρούνται ως προς τις κατευθύνσεις των ειδικοτήτων στην επαγγελματική εκπαίδευση αντανακλούν τη θεμελιώδη διάκριση που επικρατεί στην αγορά εργασίας με βάση τον παράγοντα φύλο. Οι σπουδές λοιπόν στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση συνδέονται άρρηκτα με το φύλο..3 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Στα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών της Ευρώπης η Τ.Ε.Ε. εμφανίζεται στο επίπεδο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, γιατί τότε το παιδί θεωρείται ότι είναι σε ηλικία κατάλληλη ώστε να μπορέσει να κάνει την επιλογή για το επάγγελμα που θ ακολουθήσει. Στις χώρες που υπάρχει ευρύτατα διαδεδομένος ο θεσμός του ενιαίου πολυκλαδικού λυκείου παρατηρείται ότι η αυτόνομη Τ.Ε.Ε. δεν είναι αρκετά αναπτυγμένη γιατί εκεί οι μαθητές/ τριες παίρνουν επαγγελματική κατεύθυνση μέσα στα ενιαία πολυκλαδικά σχολεία (Αθανασούλα Ρέππα 99, ).