ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ ΚΒ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ. Θέκα:

Transcript

1 ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ ΚΒ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέκα: Ο ξφινο ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο ζηελ άζθεζε νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο Δπηβιέπσλ: Γξ. Γεψξγηνο Γίειιαο πνπδαζηήο: Αζαλάζηνο Μπνχδηνο ΑΘΖΝΑ

2

3 1 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ ζεκαζία ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ παγθφζκηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη αδηακθηζβήηεηε. Αληηθείκελν ηεο εξγαζίαο είλαη ε αλάδεημε ηνπ ξφινπ ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο ζηελ άζθεζε νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Ζ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο παξεκβαίλεη ζπζηεκαηηθά ζε θάζε πηπρή ηεο νηθνλνκηθήο δσήο δηαηππψλνληαο πξνηάζεηο γηα ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή πνπ ρξεηάδεηαη λα αθνινπζεζεί, ψζηε λα ππάξμεη νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή. Ζ έληαμε ηεο Διιάδαο ζηε δψλε ηνπ επξψ επαλαπξνζδηφξηζε ηηο αξκνδηφηεηεο θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο ζε έλα πην απζηεξφ πιαίζην. θνπφο απηήο ηεο εξγαζίαο είλαη λα εμαρζνχλ νξηζκέλα ζπκπεξάζκαηα αλαθνξηθά κε ηελ κέρξη ζήκεξα πνιπδηάζηαηε δξάζε ηεο, αιιά θαη πψο κειινληηθέο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο δχλαληαη λα επεξεάζνπλ ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο. ΛΔΞΔΗ-ΚΛΔΗΓΗΑ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε, Δπξσπατθφ χζηεκα Κεληξηθψλ Σξαπεδψλ, Δπξσζχζηεκα, επξψ, Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα, ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα, αλεμαξηεζία, αξκνδηφηεηεο, λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, επνπηεία, πηζησηηθά ηδξχκαηα

4 2 ABSTRACT The significance of central banks for the operation of the global economic system is indisputable. The subject of this assignment is the elevation of the role of the Bank of Greece in the exertion of economic policy. The Bank of Greece intervenes systematically in every aspect of economic life formulating suggestions for the economic policy to be followed thus resulting in economic and social cohesion.greece s accession into the Euro zone re-determined the country s responsibilities and targets towards a more rigid framework. The object of this assignment is not only to arrive at conclusions regarding the multidimensional activity of the Bank of Greece to this day, but also to reveal how future economic developments may influence its manner of operation. KEY WORDS Bank of Greece, Economic and Monetary Union, European System of Central Banks, Eurosystem, euro, European Central Bank, financial credit system, independence, responsibilities, monetary policy, surveillance, credit institutions

5 3 ΠΗΝΑΚΑ ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΧΝ ΣηΔ ΔΔ ΔΟΚ ΔΚΣ ΟΝΔ ΔΚΣ ΔΟΥ ΓΝΣ ΔΝ ΜΗ ΝΥΗ ΔΝΗ ΝΠΗΓ ΝΠΓΓ ΠΓ ΠΔΔ ΠΓ/ΣΔ ΦΔΚ ΑΔΠ ΓΟΤ ΖΓΑΣ ΔΥΑΔ ΓΗΑ FED Σξάπεδα ηεο Διιάδνο Δπξσπατθή Έλσζε Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Κνηλφηεηα Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε Δπξσπατθφ χζηεκα Κεληξηθψλ Σξαπεδψλ Δπξσπατθφο Οηθνλνκηθφο Υψξνο Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν Δπξσπατθφ Ννκηζκαηηθφ χζηεκα Μεραληζκφο πλαιιαγκαηηθψλ Ηζνηηκηψλ Ννκηζκαηηθά Υξεκαηνπηζησηηθά Ηδξχκαηα Δπξσπατθφ Ννκηζκαηηθφ Ίδξπκα Ννκηθφ Πξφζσπν Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ Ννκηθφ Πξφζσπν Γεκνζίνπ Γηθαίνπ Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα Πξάμεηο Δθηειεζηηθήο Δπηηξνπήο Πξάμεηο Γηνηθεηή Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο Φχιιν Δθεκεξίδαο Κπβέξλεζεο Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ Γεκφζηα Οηθνλνκηθή Τπεξεζία Ζιεθηξνληθή Γεπηεξνγελήο Αγνξά Οκνιφγσλ Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ θαη Υξεκαηηζηήξην Παξαγψγσλ Αζελψλ Γηαηξαπεδηθά πζηήκαηα Federal Reserve Bank

6 4 ECU SMART HERMES TARGET European Currency Unit System for Money Settlement of Athex Reconciled Transactions Hellenic Real-time Money Transfer Express System Trans-European Automated Real-Time Gross Settlement Express Transfer

7 5 Δπραξηζηίεο Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηνλ θχξην Γηψξγν Γίειια γηα ηελ αλεθηίκεηε βνήζεηα θαη θαζνδήγεζε πνπ κνπ παξείρε θαηά ηελ εθπφλεζε ηεο ηειηθήο εξγαζίαο. Δπίζεο ηνλ θχξην Θεφδσξν Κνληνβαδαηλίηε δηθεγφξν, ζηέιερνο ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο, γηα ηηο ππνδείμεηο ηνπ.

8 6 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΛΖΦΖ.. ζει. 1 ΔΗΑΓΧΓΖ... ζει. 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Α. ΚΔΝΣΡΗΚΔ ΣΡΑΠΔΕΔ ΚΑΗ Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΟΤ ΣΖΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ... ζει. 10 Α.1 ΠΛΑΗΗΟ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ-ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΚΔΝΣΡΗΚΧΝ ΣΡΑΠΔΕΧΝ ζει. 10 Α.1.1 Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα. ζει. 15 Α.1.2 Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ησλ ΖΠΑ.. ζει. 15 Α.1.3 Σξάπεδα ηεο Αγγιίαο.. ζει. 17 Α.1.4 Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ηεο Γεξκαλίαο.. ζει. 17 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Β. ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ... ζει. 19 Β.1 ΓΗΑΡΘΡΧΖ ΣΟΤ ΣΡΑΠΔΕΗΚΟΤ ΣΟΜΔΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ. ζει. 19 Β.2 ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ... ζει. 20 Β.3 ΝΟΜΗΚΖ ΒΑΖ... ζει. 25 Β.4 ΌΡΓΑΝΑ ΣΖ ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ.. ζει. 28 Β.4.1 Γεληθή πλέιεπζε ησλ Μεηφρσλ ζει. 28 Β.4.2 Σν Γεληθφ πκβνχιην.. ζει. 29 Β.4.3 Ζ Δθηειεζηηθή Δπηηξνπή... ζει. 29 Β.4.4 Οη Γηνηθεηέο ζει. 30 Β.4.5 Σν πκβνχιην Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο ζει. 30 Β.4.6 Σν πκβνχιην Γηεχζπλζεο.. ζει. 31 Β.4.7 Σν πκβνχιην Αζθάιηζεο.. ζει. 31 Β.4.8 Δπηηξνπή Πηζησηηθψλ θαη Αζθαιηζηηθψλ Θεκάησλ.. ζει. 32 Β.5 ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΔ ΣΖ ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ ζει. 32 Β.5.1 Ννκηζκαηηθή Πνιηηηθή ζει. 33 Β.5.2 πλαιιαγκαηηθή πνιηηηθή θαη δηαρείξηζε ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ. ζει. 33 Β.5.3 Δπίβιεςε ζπζηεκάησλ πιεξσκψλ θαη δηαθαλνληζκνχ ζει. 33 Β.5.4 Σξαπεδνγξακκάηηα θαη θέξκαηα ζε επξψ ζει. 34 Β.5.5 πιινγή ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ ζει. 35 Β.5.6 Υξεκαηνπηζησηηθή ζηαζεξφηεηα.. ζει. 35 Β.5.7 Δπνπηηθή αξρή ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο.. ζει. 36

9 7 Β.5.8 πζηήκαηα πιεξσκψλ θαη δηαθαλνληζκνχ ρξενγξάθσλ.. ζει. 37 Β.5.9 Καηνρή θαη δηαρείξηζε ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ ζει. 37 Β.5.10 Σακίαο θαη εληνινδφρνο ηνπ δεκνζίνπ. ζει. 38 Β.5.11 πιινγή εζληθψλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ ζει. 38 Β.5.12 Μειέηεο θαη δεκνζηεχζεηο. ζει. 39 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ. ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΚΑΗ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΔΝΧΖ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΣΡΑΠΔΕΑ ζει. 40 Γ.1 ΤΝΘΖΚΖ ΣΟΤ ΜΑΑΣΡΗΥΣ. ζει. 41 Γ.2 ΔΝΗΑΗΟ ΝΟΜΗΜΑ ΔΤΡΧ. ζει. 42 Γ.3 ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΤΣΖΜΑ ΚΔΝΣΡΗΚΧΝ ΣΡΑΠΔΕΧΝ. ζει. 43 Γ.4 ΓΟΜΖ ΚΑΗ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΔ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΣΡΑΠΔΕΑ.. ζει. 44 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ. Ο ΡΟΛΟ ΣΖ ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ ζει. 47 Γ.1 ΠΔΡΗΟΓΟ: ζει. 47 Γ.2 ΠΔΡΗΟΓΟ: ζει. 49 Γ.3 ΠΔΡΗΟΓΟ: 2010 έσο ζήκεξα. ζει. 50 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ. ζει. 54 ΠΖΓΔ-ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ.. ζει. 57 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑΣΑ ζει. 61 -Ηδξπηηθνί Νφκνη... ζει. 61 -Οξγαλφγξακκα ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο. ζει. 63 -Οξγαλφγξακκα ηεο Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο.. ζει. 71

10 8 ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ ηζηνξία ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο (ΣηΔ) είλαη ζπλπθαζκέλε κε ηελ νηθνλνκηθή ηζηνξία ηεο ρψξαο καο. Ζ νξγάλσζή ηεο θαη ε άζθεζε ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο πξνρσξνχζε παξάιιεια κε ηηο δηαδνρηθέο θάζεηο ηεο νηθνλνκίαο. ηελ παξνχζα εξγαζία αθνινπζείηαη ε ηζηνξηθή-πεξηγξαθηθή πξνζέγγηζε κε ζηφρν αθελφο ηε δηακφξθσζε ελφο γεληθνχ πιαηζίνπ ιεηηνπξγίαο ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ θαη αθεηέξνπ λα θαηαγξαθεί ν ξφινο ηεο ΣηΔ ζηελ άζθεζε νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο δηαρξνληθά, κέζα απφ ηελ εμέηαζε ηεο ζέζεο ηεο ζην ειιεληθφ θαη επξσπατθφ νηθνλνκηθφ ζχζηεκα. Ζ εξγαζία δηαξζξψλεηαη ζε πέληε θεθάιαηα. Σν πξψην θεθάιαην εμεηάδεη ηηο αξκνδηφηεηεο θαη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ, ελψ γίλεηαη κηα ζχληνκε αλαθνξά ζηηο πην ζεκαληηθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο: ηελ Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα (ΔΚΣ), ηελ Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ησλ ΖΠΑ, ηελ Σξάπεδα ηεο Αγγιίαο θαη ηελ Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ηεο Γεξκαλίαο. Σν δεχηεξν θεθάιαην μεθηλά κε κηα ζχληνκε πεξηγξαθή ηνπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα ζηελ Διιάδα θαη ζπλέρεηα αλαιχεηαη ε ΣηΔ απφ πιεπξάο λνκηθήο κνξθήο, νξγάλσλ δηνίθεζεο θαη αξκνδηνηήησλ. Γηα ηελ πιεξέζηεξε εηθφλα ηεο εξγαζίαο είλαη ζεκαληηθφ λα γίλεη ζχληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή ηεο ΣηΔ απφ ηελ πεξίνδν ηεο ίδξπζήο ηεο έσο ζήκεξα. Με απηφ ηνλ ηξφπν ηνλίδεηαη ν πξσηαγσληζηηθφο ξφινο ηεο ΣηΔ φρη κφλν ζηα νηθνλνκηθά αιιά θαη πνιηηηθά δξψκελα ηεο ρψξαο. Σν ηξίην θεθάιαην εζηηάδεη ζηελ πνξεία πξνο ηελ Δπξσπατθή Οινθιήξσζε. Σν μεθίλεκα ηεο Οηθνλνκηθήο θαη Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΟΝΔ) ηελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ 1999 απνηέιεζε έλα ηζηνξηθφ γεγνλφο. Ζ ΣηΔ είλαη πιένλ αλαπφζπαζην κέξνο ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο. Σν θεθάιαην απηφ μεθηλά κε ηε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη σο ην έλαπζκα γηα ηελ Δπξσπατθή Οινθιήξσζε. ηε ζπλέρεηα γίλεηαη αλαθνξά ζην εληαίν λφκηζκα ην επξψ, ην Δπξσπατθφ χζηεκα Κεληξηθψλ Σξαπεδψλ (ΔΚΣ) ηε δνκή θαη ηηο αξκνδηφηεηεο ηεο ΔΚΣ. ην ηέηαξην θεθάιαην εμεηάδεηαη ε παξνπζία ηεο ΣηΔ ζε ηξεηο θξίζηκεο ρξνληθέο πεξηφδνπο. Ζ πεξίνδνο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ πξνεηνηκαζία ηεο Διιάδαο γηα ηε ζπκκεηνρή ηεο ζην ηξίην ζηάδην ηεο ΟΝΔ. Ζ πεξίνδνο κε θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηελ εηζαγσγή ηνπ εληαίνπ λνκίζκαηνο, ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ ρεηξνηέξεπζε ησλ δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ θαη ηέινο ηελ πεξίνδν 2010 έσο ζήκεξα κε ηελ θνξχθσζε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο.

11 9 ην ηειεπηαίν θεθάιαην, ησλ ζπκπεξαζκάησλ, γίλεηαη ζπλνιηθή απνηίκεζε ηνπ ξφινπ ηεο ΣηΔ ζηελ άζθεζε νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο, ελψ δηαηππψλνληαη πξνηάζεηο γηα ηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ εθ κέξνπο ηεο πνπ ζα εληζρχζνπλ ηελ ειιεληθή νηθνλνκία.

12 10 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Α. ΚΔΝΣΡΗΚΔ ΣΡΑΠΔΕΔ ΚΑΗ Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΟΤ ΣΖΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ Α.1 ΠΛΑΗΗΟ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ-ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΚΔΝΣΡΗΚΧΝ ΣΡΑΠΔΕΧΝ Πξνηνχ μεθηλήζνπκε ηελ αλάιπζε ηνπ ζέκαηνο ζα επηζεκάλνπκε νξηζκέλα βαζηθά ζηνηρεία γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ. Απηφ πνπ πξέπεη λα επηζεκαλζεί είλαη φηη απνηεινχλ βαζηθφ θαη αλαπφζπαζην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ζχγρξνλσλ νηθνλνκηψλ. Οη θεληξηθέο ηξάπεδεο είλαη ππεχζπλεο γηα ηελ άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο θαη ηεο επίηεπμεο καθξννηθνλνκηθψλ ζηφρσλ 1 (Παπαδάθεο, 1999). Οη θεληξηθέο ηξάπεδεο δεκηνπξγήζεθαλ, αξρηθά, γηα ιφγνπο φπσο ε έθδνζε λνκίζκαηνο, ε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ θξάηνπο, ε δηαρείξηζε ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο, θαζψο θαη ε δηαηήξεζε ηεο κεηαηξεςηκφηεηαο ησλ εζληθψλ λνκηζκάησλ ζε πνιχηηκα κέηαιια (Αινγνζθνχθεο θαη Λαδαξέηνπ, 2002). Ζ ζπγθέληξσζε φζν ην δπλαηφ κεγαιχηεξνπ πινχηνπ απφ έλα θξάηνο ηζνδπλακνχζε κε κεγαιχηεξε ηζρχ ζε πνιηηηθφ, νηθνλνκηθφ θαη ζηξαηησηηθφ επίπεδν. Με ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ νη θεληξηθέο ηξάπεδεο άξρηζαλ λα αλαιακβάλνπλ πεξηζζφηεξεο θαη πην ζχλζεηεο αξκνδηφηεηεο, σο απνηέιεζκα ηνπ πνιχπινθνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο ησλ νηθνλνκηψλ. Ο ζεζκφο ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο πξσηνεκθαλίζηεθε ζηελ Δπξψπε ηνλ 17 ν αηψλα 2, αιιά αλαπηχρζεθε θπξίσο απφ ηα κέζα ηνπ 19 νπ αηψλα, φηαλ ηα θξάηε, είηε εθρψξεζαλ ην απνθιεηζηηθφ πξνλφκην (κνλνπψιην) ηεο έθδνζεο ηξαπεδνγξακκαηίσλ (ραξηνλνκηζκάησλ) ζε κία κφλν απφ ηηο ηξάπεδεο πνπ ιεηηνπξγνχζαλ ζηελ επηθξάηεηά ηνπο είηε ίδξπζαλ θεληξηθέο ηξάπεδεο γηα απηφ ην ζθνπφ 3. Απηή ε εμέιημε ζπλνδεχηεθε απφ ηελ ππνρξέσζε ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο λα ιεηηνπξγεί σο εγγπεηήο ηεο δπλαηφηεηαο ηεο εθάζηνηε θπβέξλεζεο λα εθπιεξψλεη ηηο ππνρξεψζεηο ηεο φηαλ αληηκεησπίδεη δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα. ην πιαίζην ησλ ζρέζεσλ θξάηνπο-θεληξηθήο ηξάπεδαο, ε θεληξηθή ηξάπεδα δέρεηαη θαηαζέζεηο ηνπ θξάηνπο ή ησλ δεκφζησλ νξγαληζκψλ θαη δηεθπεξαηψλεη νξηζκέλεο εηζπξάμεηο θαη πιεξσκέο, αγνξάδεη ή πνπιά ρξεφγξαθα, ελψ ηίζεηαη εγγπεηήο ησλ δαλείσλ πνπ ζπλάπηεη ην δεκφζην κε ηξίηνπο (Παπαδάθεο, 1999). Ζ εμέιημε ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη ζεκαληηθή ην 19 ν αηψλα θπξίσο κε ηελ ίδξπζε πνιιψλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ. Οη θπβεξλήζεηο έθξηλαλ πσο 1 Μέζσ ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο κεηψλεηαη ην επηηφθην, απμάλνληαη νη επελδχζεηο θαη ε παξαγσγή κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο. 2 Σξάπεδα ηεο Αγγιίαο (1694). 3 Πεξίπησζε Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο φπσο ζα δνχκε παξαθάησ.

13 11 ήηαλ αλαγθαίν κηα ηξάπεδα λα έρεη ην εθδνηηθφ πξνλφκην. Παξφια απηά νη θεληξηθέο ηξάπεδεο ζηελ αξρηθή θάζε ιεηηνπξγίαο ηνπο εθηεινχζαλ ηαπηφρξνλα θαη ζπλήζεηο ηξαπεδηθέο εξγαζίεο ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ. Ζ πξνλνκηαθή ζέζε ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ είρε σο απνηέιεζκα ηε ζπγθέληξσζε ησλ απνζεκαηηθψλ ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ θαη ηελ κεηαηξνπή ηνπο ζε «ηξάπεδεο ησλ ηξαπεδψλ» (Αινγνζθνχθεο θαη Λαδαξέηνπ, 2002). Ζ δηαηήξεζε ηεο επζηάζεηαο ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο γίλεηαη αξκνδηφηεηα ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ. Ζ θεληξηθή ηξάπεδα είλαη πάληνηε ζε ζέζε λα δαλείζεη ηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο ή άιινπο ρξεκαηνπηζησηηθνχο νξγαληζκνχο, φηαλ ππάξρεη θίλδπλνο αζηάζεηαο ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα. Οη θεληξηθέο ηξάπεδεο πιένλ ιεηηνπξγνχλ σο δαλεηζηέο έθηαθηεο αλάγθεο πξνζθέξνληαο κηα χζηαηε θαη νπζηαζηηθή ιχζε ζηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο. Οη ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλνληαη ζηαδηαθά ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα επαλαπξνζδηνξίδνπλ ην ξφιν θαη ηε ζέζε ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ. Ο Πξψηνο Παγθφζκηνο Πφιεκνο ήηαλ θνκβηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ απνηπρία ηεο επαλαιεηηνπξγίαο ηνπ δηεζλνχο θαλφλα ρξπζνχ 4, νδήγεζε ηηο θεληξηθέο ηξάπεδεο λα αιιάμνπλ πξνζαλαηνιηζκφ σο πξνο ηνπο ζηφρνπο πνπ ζα έπξεπε λα επηηχρνπλ. Πξνηεξαηφηεηα, πιένλ, δίλεηαη ζηε ζηαζεξφηεηα ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ αιιά θαη ζηελ δηαηήξεζε θαη πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο (Αινγνζθνχθεο θαη Λαδαξέηνπ, 2002). Σν πιέγκα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ ζρεηίδεηαη κε ζεκαληηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο νηθνλνκίαο. Ζ πξψηε θαη πην ζεκαληηθή ιεηηνπξγία είλαη ν ζρεδηαζκφο θαη ε πινπνίεζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Σν ζχλνιν ησλ κέηξσλ πνπ ιακβάλεη ε θεληξηθή ηξάπεδα πξνθεηκέλνπ λα επεξεάζεη ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο είλαη γλσζηφ σο λνκηζκαηηθή πνιηηηθή 5 (Mankiw θαη Taylor, 2010). Ζ θεληξηθή ηξάπεδα κηαο νηθνλνκίαο έρεη ηε δχλακε λα απμήζεη ή λα κεηψζεη ηελ πνζφηεηα ηνπ θπθινθνξνχληνο λνκίζκαηνο κέζσ ηεο κεηαβνιήο ησλ επηηνθίσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο κπνξεί λα δψζεη ψζεζε ζηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο, ελψ ε κείσζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο λα ζπκβάιιεη ζηε ζπγθξάηεζε ησλ ηηκψλ θαη θαη επέθηαζε ηνπ πιεζσξηζκνχ 6. 4 Σν ζχζηεκα ιεηηνχξγεζε απφ ηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα κέρξη ηε δεθαεηία ηνπ 1930 κε αξθεηά φκσο πξνβιήκαηα. Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ ήηαλ φηη θάζε ρψξα θαζφξηδε ζπγθεθξηκέλε ηζνηηκία ηνπ εζληθνχ λνκίζκαηνο κε ην ρξπζφ. 5 [Monetary policy] 6 Κάηη πνπ θάλεθε αλαπνηειεζκαηηθφ, απφ ηελ έλαξμε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ην 2008 γηα ηελ Δπξσδψλε θαη νδήγεζε ηελ Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα ζηελ πηνζέηεζε ηεο πνζνηηθήο ραιάξσζεο

14 12 Έλα απνηειεζκαηηθφ εξγαιείν πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ε θεληξηθή ηξάπεδα είλαη ε πνιηηηθή αλνηθηήο αγνξάο, δειαδή ε αγνξά θαη ε πψιεζε ηίηισλ (π.ρ. νκφινγα ή έληνθα γξακκάηηα) ηνπ δεκνζίνπ ζε θαζνξηζκέλε ηηκή θαη απφδνζε. Οη ηίηινη απηνί εθδίδνληαη απφ ηελ θπβέξλεζε γηα ηελ άζθεζε δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο. Με ηελ αγνξά ή πψιεζε ηέηνησλ ηίηισλ ζηε δεπηεξνγελή αγνξά απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα, απμάλεηαη ή κεηψλεηαη αληίζηνηρα ε πξνζθνξά ρξήκαηνο ζηελ νηθνλνκία. Έλα εμίζνπ ζεκαληηθφ κέζν πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ε θεληξηθή ηξάπεδα, είλαη ην πνζνζηφ ησλ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ πνπ πξέπεη λα δηαηεξνχλ ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα έλαληη ησλ θαηαζέζεσλ. Μηα αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ ζεκαίλεη φηη νη ηξάπεδεο πξέπεη λα έρνπλ πεξηζζφηεξα δηαζέζηκα, θαη έηζη λα πεξηνξίδνπλ ην χςνο ησλ ρξεκαηνδνηήζεψλ ηνπο. Αληηζηξφθσο, κηα κείσζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ απμάλεη ηηο ρξεκαηνδνηήζεηο ησλ ηξαπεδψλ πξνο ηελ νηθνλνκία (δάλεηα πξνο επηρεηξήζεηο θαη άηνκα). Σέινο, ππάξρεη θαη ην επηηφθην αλαρξεκαηνδφηεζεο. Πξφθεηηαη γηα ην επηηφθην κε ην νπνίν δαλείδεη ε θεληξηθή ηξάπεδα ηνλ ηξαπεδηθφ ηνκέα πξνθεηκέλνπ λα εληζρχζεη ηε ξεπζηφηεηά ηνπ. Ο θαζνξηζκφο ηνπ επηηνθίνπ απηνχ είλαη ην βαζηθφ εξγαιείν ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Οη ηξάπεδεο αληινχλ θεθάιαηα απφ ηηο θεληξηθέο ηξάπεδεο, είηε γηα λα αληηκεησπίζνπλ πξνβιήκαηα ξεπζηφηεηαο είηε γηα λα δηαρεηξηζηνχλ πξνβιήκαηα ηνπ ελεξγεηηθνχ ή ηνπ παζεηηθνχ ηνπο (Αγγειφπνπινο, 2013). Αλ ινηπφλ ε θεληξηθή ηξάπεδα απμήζεη ην επηηφθην αλαρξεκαηνδφηεζεο, νη εκπνξηθέο ηξάπεδεο ζα πξνηηκήζνπλ λα πεξηνξίζνπλ ηελ παξνρή δαλείσλ πξνο ηνπο πειάηεο ηνπο απφ ην λα δαλεηζηνχλ κε πςειφ επηηφθην. Με απηφ ηνλ ηξφπν πεξηνξίδεηαη ε πξνζθνξά ρξήκαηνο ζηελ νηθνλνκία. Δίλαη πξνθαλέο πσο κηα αχμεζε ηνπ επηηνθίνπ αλαρξεκαηνδφηεζεο ζα αλαγθάζεη ηηο ηξάπεδεο λα επηιέμνπλ άιινπο ηξφπνπο άληιεζεο θεθαιαίσλ. Ζ κείσζε ηνπ επηηνθίνπ ζα απμήζεη ηε ρνξήγεζε ησλ δαλείσλ, επνκέλσο θαη ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο, αθνχ νη ηξάπεδεο γλσξίδνπλ φηη κπνξνχλ λα θαιχςνπλ ηα δάλεηα πνπ παξέρνπλ κέζα απφ θζελφ δαλεηζκφ απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα. Ζ θεληξηθή ηξάπεδα κπνξεί λα αζθήζεη έλαλ ζεκαληηθφ βαζκφ ειέγρνπ ζηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο. πγθεθξηκέλα, εμαηηίαο ηεο ζχλδεζεο αλάκεζα ζηελ πνζφηεηα ρξήκαηνο ζηελ νηθνλνκία θαη ζην ξπζκφ ηνπ πιεζσξηζκνχ (ξπζκφο αχμεζεο ησλ ηηκψλ), ε θεληξηθή ηξάπεδα ζεσξείηαη ζπρλά σο ν εγγπεηήο ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ ηηκψλ. Οη απνθάζεηο πνιηηηθήο ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο αζθνχλ κηα ζεκαληηθή (Quantαtive Easing) σο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Απηφ είρε σο βαζηθφ ζθνπφ ηελ απνθιηκάθσζε ησλ επηηνθίσλ δαλεηζκνχ ησλ ρσξψλ ηεο πεξηθέξεηαο ηεο Δπξσδψλεο.

15 13 επίδξαζε καθξνρξφληα ζηνλ ξπζκφ πιεζσξηζκνχ ηεο νηθνλνκίαο, θαη βξαρπρξφληα ζηελ απαζρφιεζε θαη ηελ παξαγσγή ηεο νηθνλνκίαο (Mankiw θαη Taylor, 2010). Απφ ηα αλσηέξσ πξνθχπηεη φηη ε θεληξηθή ηξάπεδα είλαη ην ζεζκηθά ππεχζπλν θαη αξκφδην φξγαλν γηα ηελ άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ζε κηα ρψξα. Ζ άζθεζε λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο απνηειεί ζήκεξα ηελ πξσηαξρηθή αξκνδηφηεηα ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο. Ζ επηηπρεκέλε άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο εμαξηάηαη, κεηαμχ άιισλ, απφ ηελ νκαιή ιεηηνπξγία, ζηαζεξφηεηα θαη αζθάιεηα ηνπ ζπζηήκαηνο πιεξσκψλ ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ζπλνιηθά ηνπ πηζησηηθνχ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο. Ζ θεληξηθή ηξάπεδα πξαγκαηνπνηεί ειέγρνπο επί ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, ζε επίπεδν θπξίσο ηήξεζεο ησλ θαλφλσλ θεθαιαηαθήο επάξθεηαο. Ζ άζθεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο πνιηηηθήο ζην δηεζλέο πεξηβάιινλ ησλ θπκαηλφκελσλ ηζνηηκηψλ ζπληειείηαη κε απεπζείαο παξεκβάζεηο ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο ζηηο αγνξέο ζπλαιιάγκαηνο 7. Σν νπνίν ζπλεπάγεηαη φηη ε θεληξηθή ηξάπεδα είλαη αξκφδηα γηα ηε θχιαμε θαη δηαρείξηζε ηνπ ζπλνιηθνχ απνζέκαηνο ρξπζνχ θαη ζπλαιιάγκαηνο πνπ δηαζέηεη ε ρψξα. Απφ ην κέγεζνο ηνπ απνζέκαηνο απηνχ εμαξηάηαη ε νκαιή δηελέξγεηα δηεζλψλ πιεξσκψλ, δειαδή πιεξσκψλ πνπ ζπλδένληαη κε ηηο εηζαγσγέο θαη εμαγσγέο εκπνξεπκάησλ, ππεξεζηψλ θαη θεθαιαίσλ, θαζψο θαη ν βαζκφο θεξεγγπφηεηαο θαη πηζηνιεπηηθήο ηθαλφηεηαο ηεο ρψξαο δηεζλψο. Ο παξεκβαηηθφο ξφινο ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ ήηαλ πάληα αλαγθαίνο, ηφζν ηελ πεξίνδν πνπ ίζρπε ην ζχζηεκα ηζνηηκηψλ ηνπ θαλφλα ηνπ ρξπζνχ φζν θαη ηελ πεξίνδν πνπ ίζρπε ην ζχζηεκα Bretton Woods 8 (Samuelson θαη Nordhaus, 2000). Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1970 νη ηζνηηκίεο ησλ λνκηζκάησλ δηακνξθψλνληαη ειεχζεξα βάζεη ησλ θαλφλσλ πξνζθνξάο θαη δήηεζεο. Οη θεληξηθέο ηξάπεδεο παξαθνινπζνχλ θαζεκεξηλά ηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο, ζπλεξγάδνληαη κεηαμχ ηνπο, παξεκβαίλνπλ αλ ρξεηαζηεί θαη ελεκεξψλνπλ δηεζλείο νξγαληζκνχο, φπσο ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν (ΓΝΣ). Ζ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο ζήκεξα απνηειεί ηελ κεγαιχηεξε ρξεκαηννηθνλνκηθή αγνξά θαη ζεσξείηαη ε αγνξά κε ηελ κεγαιχηεξε ξεπζηφηεηα (Αγγειφπνπινο, 2013). Ζ θεληξηθή ηξάπεδα πξνβαίλεη, ζε αγνξαπσιεζίεο ζπλαιιάγκαηνο ζηελ εγρψξηα θαη ζηηο δηεζλείο αγνξέο, κε ζηφρν ηνλ επεξεαζκφ ηεο 7 πλάιιαγκα είλαη ηα κέζα πιεξσκψλ ζε μέλν λφκηζκα δειαδή ην δηεζλέο-μέλν ρξήκα. Πεξηιακβάλνληαη ηα μέλα θέξκαηα, μέλα ηξαπεδνγξακκάηηα θαη νη επηηαγέο ζε μέλν λφκηζκα. 8 Μεηά ην Β Παγθφζκην Πφιεκν εθαξκφζηεθε ην ζχζηεκα απηφ, κε θχξην ραξαθηεξηζηηθφ φηη νη ηηκέο ζπλαιιάγκαηνο ήηαλ ζηαζεξέο θαη πξνζαξκφζηκεο. Σα λνκίζκαηα δελ ήηαλ κεηαηξέςηκα απεπζείαο ζε ρξπζφ. Απηή ηελ ηδηφηεηα είρε κφλν ην δνιάξην ΖΠΑ. Οπζηαζηηθά ην θάζε λφκηζκα είρε ηζνηηκία ζε φξνπο δνιαξίσλ ΖΠΑ θαη ρξπζνχ.

16 14 ηζνηηκίαο ηνπ εζληθνχ λνκίζκαηνο θαη ηελ δηαηήξεζε ηζνξξνπίαο επί ηνπ ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ (Παπαδάθεο, 1999). ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο κπνξεί λα ιάβεη κέηξα αληηκεηψπηζεο αληζνξξνπηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο. Γηα παξάδεηγκα, έλα ηέηνην κέηξν είλαη ε ππνηίκεζε ηνπ εγρψξηνπ λνκίζκαηνο 9. Ζ θεληξηθή ηξάπεδα απνηειεί ζπνπδαίν ζπλνκηιεηή ηνπ θξάηνπο ζε πιήζνο ζεκάησλ πνπ ζπλδένληαη, ηφζν κε ηε ρξεκαηννηθνλνκηθή δηαρείξηζε ησλ δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ ηεο ρψξαο (π.ρ. δηαρείξηζε δεκφζηνπ ρξένπο, εμσηεξηθφο δαλεηζκφο ηνπ θξάηνπο θ.ιπ.) φζν θαη κε ηε ζεζκηθή νξγάλσζε, δηαξζξσηηθή ζπγθξφηεζε θαη επνπηεία ηνπ επξχηεξνπ πηζησηηθνχ ηνκέα (π.ρ. αγνξέο ρξενγξάθσλ, Υξεκαηηζηήξην, θ.ιπ.) (Παπαδάθεο, 1999). Οη ηξάπεδεο, φπσο θαη θάζε άιιε επηρείξεζε, επηδηψθνπλ ην θέξδνο γηα ηνπο ηδηνθηήηεο-κεηφρνπο ηνπο. Ζ επηδίσμε ηνπ θέξδνπο απνηειεί ην βαζηθφηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ θαπηηαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Γεδνκέλεο ηεο πνιππινθφηεηαο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ησλ πξνβιεκάησλ θεθαιαηαθήο επάξθεηαο πνπ παξνπζίαζαλ αξθεηέο ηξάπεδεο ηηο πξνεγνχκελεο δεθαεηίεο, θξίζεθε απαξαίηεηε ε ζπλεξγαζία ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ θπξίσο ζε ζέκαηα επνπηείαο ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ. Οη ζπδεηήζεηο κεηαμχ ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ ιακβάλνπλ ρψξα κέζσ ηεο Σξάπεδαο Γηεζλψλ Γηαθαλνληζκψλ 10. Πξφθεηηαη γηα έλα δηεζλή νξγαληζκφ πνπ ζηεξίδεη ηε δηεζλή νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή ζπλεξγαζία θαη ιεηηνπξγεί σο ηξάπεδα ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ. Σα θεληξηθά ηεο γξαθεία βξίζθνληαη ζηε Βαζηιεία ηεο Διβεηίαο, ελψ απνηειεί ηνλ αξραηφηεξν δηεζλή ρξεκαηννηθνλνκηθφ νξγαληζκφ κε έηνο ίδξπζεο ην 1930 (Αγγειφπνπινο, 2013). Σα απνηειέζκαηα κηαο ζπγθεθξηκέλεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο επεξεάδνπλ ηελ νηθνλνκία κηαο ρψξαο ζε βάζνο ρξφλνπ. Ζ ζπλέρεηα ζηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή επηηπγράλεηαη κέζα απφ ηε ιεηηνπξγία νξηζκέλσλ ζεζκψλ, φπσο απηφλ ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο. Ζ ηάζε πνπ επηθξαηεί ζήκεξα ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ, είλαη ε θεληξηθή ηξάπεδα λα απνιακβάλεη πςεινχ βαζκνχ αλεμαξηεζία απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία. κσο, ε αλεμαξηεζία δελ ζεκαίλεη φηη ε θεληξηθή ηξάπεδα ζα κπνξεί λα αλαιακβάλεη πξσηνβνπιίεο θαη λα ελεξγεί εθηφο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ. Ζ ινγνδνζία είλαη απαξαίηεηε ζπληζηψζα ζε έλα θξάηνο δηθαίνπ. 9 Τπνηίκεζε εγρψξηνπ λνκίζκαηνο είλαη ε αχμεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. Αληίζεηα, αλαηίκεζε εγρψξηνπ λνκίζκαηνο είλαη ε κείσζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. 10 [Bank of International Settlements]

17 15 πσο δηαπηζηψζεθε θαη παξαπάλσ, νη θεληξηθέο ηξάπεδεο ζπκκεηέρνπλ ζηηο αγνξέο ρξήκαηνο θαη θεθαιαίνπ θαηά ηελ άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο, ζπλαιιαγκαηηθήο θαη πηζησηηθήο πνιηηηθήο. Οη αξκνδηφηεηεο πνπ έρνπλ ηηο ηνπνζεηνχλ ζηελ θαξδηά ηνπ λνκηζκαηηθνχ θαη ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο. Παξαθάησ, γίλεηαη ζχληνκε αλαθνξά ζηηο ζεκαληηθφηεξεο θεληξηθέο ηξάπεδεο ηνπ θφζκνπ. Α.1.1 Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα Ζ ΔΚΣ έρεη ηελ έδξα ηεο ζηε Φξαλθθνχξηε ηεο Γεξκαλίαο θαη ηδξχζεθε επηζήκσο ηελ 1 ε Ηνπλίνπ 1998, φηαλ κηα ζεηξά επξσπατθψλ ρσξψλ απνθάζηζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ ηελ ΟΝΔ θαη λα έρνπλ ην ίδην λφκηζκα-ην επξψ. Πξσηαξρηθφο ζηφρνο ηεο ΔΚΣ είλαη λα πξνσζήζεη ηε ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ ζε νιφθιεξε ηε δψλε ηνπ επξψ θαη λα ζρεδηάζεη θαη λα εθαξκφζεη ηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή πνπ ζα είλαη ζχκθσλε κε απηφ ην ζηφρν. Ζ ΔΚΣ ιεηηνπξγεί κε ηελ ππνζηήξημε ησλ εζληθψλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ ζε θάζε κηα απφ ηηο ρψξεο ηεο δψλεο ηνπ επξψ, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ΣηΔ θαη ε Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ηεο Γεξκαλίαο 11. Σν δίθηπν πνπ απνηειείηαη απφ ηελ ΔΚΣ καδί κε ηηο 18 εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο ηεο επξσδψλεο νξίδεηαη σο Δπξσζχζηεκα ( ηειεπηαία πξφζβαζε 4/5/2014). Πεξηζζφηεξα ζηνηρεία γηα ηελ ΔΚΣ ζα αλαθεξζνχλ ζε επφκελν θεθάιαην. Α.1.2 Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ησλ ΖΠΑ Ζ Οκνζπνλδηαθή Κεληξηθή Σξάπεδα ησλ ΖΠΑ 12 ηδξχζεθε ην 1913, δηνηθείηαη απφ Γηνηθεηηθφ πκβνχιην πνπ απνηειείηαη απφ επηά κέιε δηνξηζκέλα θαη εγθξηλφκελα απφ ηνλ Πξφεδξν ησλ ΖΠΑ θαη ηε Γεξνπζία, αληίζηνηρα. Έμη κέιε έρνπλ δεθαηεηξάρξνλε ζεηεία πνπ ηνπο παξέρεη αλεμαξηεζία απφ ηηο βξαρπρξφληεο πνιηηηθέο πηέζεηο θαζψο δηακνξθψλνπλ ηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή. Σν έβδνκν κέινο είλαη ν πξφεδξνο πνπ έρεη ηεηξαεηή ζεηεία. Ζ FED απνηειείηαη απφ ηηο αληίζηνηρεο ηξάπεδεο ζηελ Οπάζηγθηνλ θαη ζε κεγάιεο πφιεηο ηεο ρψξαο. ηελ θνξπθή ηνπ φινπ ζπζηήκαηνο είλαη ν πξφεδξνο ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ. Απηφο πξνεδξεχεη ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ θαη ηεο Οκνζπνλδηαθήο Δπηηξνπήο Αλνηθηήο Αγνξάο 13, ιεηηνπξγεί σο δεκφζηνο εθπξφζσπνο ηεο FED θαη αζθεί 11 [Bundesbank] 12 [Federal Reserve Bank ή FED] 13 [Federal Open Market Committee ή FOMC]

18 16 ηεξάζηηα δχλακε ζηε δηαρείξηζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Ζ FED είλαη δεκφζην ίδξπκα πνπ ππάγεηαη απεπζείαο ζην Κνγθξέζν. ε πεξίπησζε πνπ αλαθχπηεη ζχγθξνπζε κεηαμχ ηεο πξνψζεζεο θέξδνπο θαη πξνψζεζεο ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο, ε FED ελεξγεί ππέξ ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο. Έρεη ηελ αξκνδηφηεηα λα ηππψλεη ην εζληθφ λφκηζκα 14 θαη ζε αληάιιαγκα θξαηά ηνθνθφξα θξαηηθά νκφινγα (Samuelson θαη Nordhaus, 2000). Ζ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή θαζνξίδεηαη απφ ηελ Οκνζπνλδηαθή Δπηηξνπή Αλνηθηήο Αγνξάο, ε νπνία ζπλεδξηάδεη πεξίπνπ θάζε έμη εβδνκάδεο ζηελ Οπάζηγθηνλ, ψζηε λα κειεηά ηελ θαηάζηαζε ηεο νηθνλνκίαο θαη λα απνθαζίδεη ηπρφλ αιιαγέο ζηελ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή ( ηειεπηαία πξφζβαζε 20/5/2014). Βαζηθφ εξγαιείν πνιηηηθήο είλαη ν θαζνξηζκφο ηνπ πξνεμνθιεηηθνχ επηηνθίνπ κέζα απφ ην νπνίν πξνθχπηεη θαη ν θαζνξηζκφο ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο. Ζ Δπηηξνπή Αλνηθηήο Αγνξάο απνηειείηαη απφ ηα επηά κέιε ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ θαη πέληε απφ ηνπο δψδεθα πξνέδξνπο ησλ πεξηθεξεηαθψλ ηξαπεδψλ. Παξφληεο ζε θάζε ζπλεδξίαζε είλαη θαη νη δψδεθα πξφεδξνη ησλ πεξηθεξεηαθψλ ηξαπεδψλ κε δηθαίσκα ςήθνπ λα έρνπλ κφλν νη πέληε απφ απηνχο. Οπζηαζηηθά πξνθξίλεηαη έλα ζχζηεκα ελαιιαγήο ησλ πεξηθεξεηαθψλ ηξαπεδψλ ψζηε λα κπνξνχλ φινη λα ςεθίζνπλ. κσο, ν πξφεδξνο ηεο ηξάπεδαο ηεο Νέαο Τφξθεο έρεη πάληνηε δηθαίσκα ςήθνπ, εμαηηίαο ηεο ζεκαζίαο ηεο πφιεο σο παγθφζκην νηθνλνκηθφ θέληξν θαη επεηδή φιεο νη αγνξαπσιεζίεο ησλ θξαηηθψλ νκνιφγσλ πνπ πξαγκαηνπνηεί ε ηξάπεδα γίλνληαη απφ ην γξαθείν ηεο ζηε Νέα Τφξθε (Mankiw θαη Taylor, 2010). Πέξαλ ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ε FED ζέηεη σο ίζεο αμίαο ζηφρνπο ηελ κέγηζηε δπλαηή απαζρφιεζε θαη αλάπηπμε 15. Ζ FED παξαδίδεη εηήζηα αλαθνξά πεπξαγκέλσλ ζην Κνγθξέζν, ελψ ν Γηνηθεηήο ππνρξενχηαη ζε εμακεληαίεο θαη εηήζηεο αθξνάζεηο ελψπηνλ ηεο Γεξνπζίαο θαη ηεο Βνπιήο ησλ Αληηπξνζψπσλ. Οπνηαδήπνηε ζηηγκή κπνξεί λα θαιείηαη ζε αθξνάζεηο (Richter θαη Wahl, 2011). 14 Απνηέιεζε κία απφ ηηο βαζηθέο πνιηηηθέο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηελ πεξίνδν ηεο θξίζεο ησλ subprime θαη ηεο γεληθφηεξεο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο ζηηο ΖΠΑ. 15 Ζ ΔΚΣ ζέηεη σο βαζηθφ ζηφρν ην ρακειφ πιεζσξηζκφ, ελψ ε FED ζέηεη επηπιένλ σο ίζεο αμίαο ζηφρνπο ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ αλάπηπμε.

19 17 Α.1.3 Σξάπεδα ηεο Αγγιίαο Ζ Σξάπεδα ηεο Αγγιίαο είλαη ε θεληξηθή Σξάπεδα ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ. Ηδξχζεθε ην 1694 θαη έρεη σο απνζηνιή ηελ πξνψζεζε ηνπ δεκφζηνπ «θαινχ» 16 κέζα απφ ηε δηαζθάιηζε ηεο λνκηζκαηηθήο θαη ρξεκαηννηθνλνκηθήο ζηαζεξφηεηαο. Ο ζηφρνο ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο ζηαζεξφηεηαο πξνζηέζεθε αξγφηεξα σο απνηέιεζκα ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο. Δπηπιένλ, γίλεηαη ζαθήο αλαθνξά θαη ζε επηκέξνπο ζηφρνπο, φπσο ε αλάπηπμε θαη ε απαζρφιεζε. Έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα ρνξεγεί δάλεηα ζηελ θπβέξλεζε εθφζνλ θάηη ηέηνην θξηζεί απαξαίηεην. Οη Γηνηθεηέο θαη Τπνδηνηθεηέο ηεο Σξάπεδαο δηνξίδνληαη απφ ηελ Βαζίιηζζα γηα πεξίνδν πέληε εηψλ, ελψ ε ζεηεία ηνπο κπνξεί λα αλαλεσζεί κία θνξά. Δπίζεο, έρνπλ ζεζπηζηεί θαη ιεηηνπξγνχλ ε Δπηηξνπή Ννκηζκαηηθή Πνιηηηθήο 17 θαη ε Πξνιεπηηθή Ρπζκηζηηθή Αξρή 18. Ζ Δπηηξνπή Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο έρεη σο αληηθείκελν ηε ιήςε δξάζεο θαηά θηλδχλσλ πνπ απεηινχλ ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα. Ζ Πξνιεπηηθή Ρπζκηζηηθή Αξρή έρεη ηελ επνπηεία επί 1700 πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, γηα ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηελ πξνζηαζία ησλ πειαηψλ ( ηειεπηαία πξφζβαζε 20/5/2014). Ζ Σξάπεδα ηεο Αγγιίαο παξνπζηάδεη ηελ εηήζηα έθζεζε ελψπηνλ ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, πξηλ απηή δεκνζηεπζεί. Ζ Σξάπεδα ινγνδνηεί ζε Δπηηξνπή Οηθνλνκηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Βνπιή ησλ Κνηλνηήησλ. Δθπξφζσπνη ηεο Σξάπεδαο ζε ηαθηηθέο αθξνάζεηο αλαιχνπλ ζηνηρεία γηα φια ηα ζέκαηα λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Σα κέιε ηεο Δπηηξνπήο Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο παξνπζηάδνληαη ζηελ Δπηηξνπή Οηθνλνκηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Βνπιή ησλ Κνηλνηήησλ θαη ζα πξέπεη λα απνδείμνπλ φηη πιεξνχλ ηα θξηηήξηα γηα ηελ θάιπςε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζέζεσλ θαη επηπιένλ φηη ζα ιεηηνπξγήζνπλ σο αλεμάξηεηνη θεληξηθνί ηξαπεδίηεο (Richter θαη Wahl, 2011). Α.1.4 Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ηεο Γεξκαλίαο Ζ Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ηεο Γεξκαλίαο ηδξχζεθε ην 1957 θαη νξίζηεθε σο ε θεληξηθή Σξάπεδα ηεο Οκνζπνλδηαθήο Γεκνθξαηίαο ηεο Γεξκαλίαο. Απφ ην 1999 είλαη κέινο ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο έρνληαο ηεο ίδηεο επζχλεο κε ηηο άιιεο εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο θαη ηελ ΔΚΣ γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ θνηλνχ λνκίζκαηνο, ηνπ επξψ. Σν Δθηειεζηηθφ πκβνχιην απνηειείηαη απφ έμη κέιε, ηνλ Πξφεδξν, ηνλ Αληηπξφεδξν θαη 16 [public good] 17 [Financial Policy Committee] 18 [Prudential Regulation Authority]

20 18 ηέζζεξα άιια κέιε. Ο Πξφεδξνο, ν Αληηπξφεδξνο θαη έλα κέινο πξνηείλνληαη απφ ηελ Οκνζπνλδηαθή Κπβέξλεζε θαη ηα ππφινηπα ηξία απφ ην Οκνζπνλδηαθφ πκβνχιην 19. Σν Δθηειεζηηθφ πκβνχιην δηνξίδεηαη απφ ηνλ Πξφεδξν ηεο Οκνζπνλδηαθήο Γεκνθξαηίαο ηεο Γεξκαλίαο ( Bundesbank/Tasks_and_organisation/tasks.html, ηειεπηαία πξφζβαζε 20/5/2014). Ζ Σξάπεδα δηαηεξεί πιήξε αλεμαξηεζία απφ ηελ Οκνζπνλδηαθή Κπβέξλεζε. Ζ αξρή απηή αλαθέξεηαη ζηνλ θαλνληζκφ ηεο θαη ηεξείηαη επιαβηθά απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο ηεο Σξάπεδαο. Οη αξκνδηφηεηέο ηεο ζπκθσλνχλ κε εθείλεο ηεο ΔΚΣ θαη αθνξνχλ ηελ άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο, ηε δηαζθάιηζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ θαη λνκηζκαηηθνχ ζπζηήκαηνο, ηελ επνπηεία ησλ ηξαπεδψλ θαη ηε δηαρείξηζε ησλ πιεξσκψλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη έδξα ηεο Σξάπεδαο είλαη ε Φξαλθθνχξηε, φπσο θαη ηεο ΔΚΣ. Απηφ δελ είλαη ηπραίν απφ ηε ζηηγκή πνπ θαηά ηε θάζε ηεο δεκηνπξγίαο ηεο, ε ΔΚΣ δηαξζξψζεθε κε βάζε ην γεξκαληθφ πξφηππν. Ο ζηξαηεγηθφο ξφινο ηεο Γεξκαλίαο ζηελ δηακφξθσζε ηεο επξσπατθήο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο είλαη πξνθαλήο (De Grauwe, 2001). 19 Bundesrat: Πξφθεηηαη γηα έλα απφ ηα δχν Ννκνζεηηθά ψκαηα ηεο Γεξκαλίαο, ζπκκεηέρνπλ ζε απηφ εθπξφζσπνη ησλ νκφζπνλδσλ θξαηηδίσλ ηεο Γεξκαλίαο.

21 19 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Β. ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ Β.1 ΓΗΑΡΘΡΧΖ ΣΟΤ ΣΡΑΠΔΕΗΚΟΤ ΣΟΜΔΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Δίλαη επξέσο απνδεθηφ φηη ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα απνηεινχλ ην ζεκαληηθφηεξν ρξεκαηννηθνλνκηθφ νξγαληζκφ ζε θάζε νηθνλνκία. Ζ δηεζλνπνίεζε ησλ ζπλαιιαγψλ είρε σο ζπλέπεηα έλα δηαξθψο κεηαβαιιφκελν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ πνπ επεξεάδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηε ιεηηνπξγία ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ Διιάδα πξνζαξκφδεη ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ιακβάλνληαο πάληα ππφςε ηηο ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλνληαη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε (ΔΔ). Σν πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ζηελ Διιάδα θαζνξίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο ΔΔ, ην Δπξσπατθφ πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. ιεο νη απνθάζεηο θαη νη νδεγίεο πνπ παξάγνληαη απφ ηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο ΔΔ εμεηδηθεχνληαη απφ ηελ ΔΚΣ. ηνλ ειιεληθφ ηξαπεδηθφ ράξηε, κεηά απφ κηα πεξίνδν ζπγρσλεχζεσλ θαη εμαγνξψλ, θπξηαξρνχλ ηέζζεξα πηζησηηθά ηδξχκαηα. Ζ Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, ε Alpha Bank, ε EFG Eurobank θαη ε Σξάπεδα Πεηξαηψο. Παξάιιεια κε απηέο ηηο ηξάπεδεο, εξγαζίεο εθηεινχλ ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ, ε Attica Bank θαη ππνθαηαζηήκαηα μέλσλ ηξαπεδψλ, φπσο ησλ Citibank θαη HSBC. Δθηφο απφ ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα πνπ κφιηο αλαθέξακε, αμίδεη λα ζεκεησζεί θαη ε ιεηηνπξγία ησλ ζπλεηαηξηζηηθψλ ηξαπεδψλ. Πξφθεηηαη γηα ρξεκαηνπηζησηηθνχο νξγαληζκνχο πνπ ζπλαληψληαη ζε πνιιέο ρψξεο. ηελ ρψξα καο νη ζπλεηαηξηζηηθέο ηξάπεδεο άξρηζαλ λα αλαπηχζζνληαη απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 θαη έρνπλ ηελ λνκηθή κνξθή ηνπ Πηζησηηθνχ πλεηαηξηζκνχ Πεξηνξηζκέλεο Δπζχλεο. Ζ πλεηαηξηζηηθή Σξάπεδα Πεινπνλλήζνπ, ε Παγθξήηηα πλεηαηξηζηηθή Σξάπεδα θαη ε πλεηαηξηζηηθή Σξάπεδα Θεζζαιίαο είλαη νη πην γλσζηέο απφ απηέο. Οη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο δελ είλαη δπλαηφ λα κελ επεξεάζνπλ θαη ηνλ ρξεκαηνπηζησηηθφ ηνκέα. Σα ηδξχκαηα ειεθηξνληθνχ ρξήκαηνο 20 είλαη λνκηθά πξφζσπα πνπ έρνπλ άδεηα έθδνζεο ειεθηξνληθνχ ρξήκαηνο. ηελ Διιάδα ιεηηνπξγνχζαλ ην 2013, είηε κε εγθαηάζηαζε είηε δηα αληηπξνζψπνπ, 39 ηέηνηα ηδξχκαηα θξαηψλ κειψλ ηνπ Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ (ΔΟΥ) (Αγγειφπνπινο, 2013). Οη εηαηξείεο παξνρήο πηζηψζεσλ, ηα ηδξχκαηα πιεξσκψλ, ηα αληαιιαθηήξηα ζπλαιιάγκαηνο, νη εηαηξείεο δηακεζνιάβεζεο ζηηο δηαηξαπεδηθέο αγνξέο, νη εηαηξείεο ακνηβαίσλ εγγπήζεσλ, νη εηαηξείεο ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο θαη νη εηαηξείεο 20 Οξίδεηαη νπνηαδήπνηε λνκηζκαηηθή αμία απνζεθεπκέλε ζε ειεθηξνληθφ απφζεκα πνπ γίλεηαη αληηθείκελν ζπλαιιαγψλ.

22 20 πξαθηνξείαο επηρεηξεκαηηθψλ απαηηήζεσλ απνηεινχλ ρξεκαηνπηζησηηθνχο νξγαληζκνχο πνπ αληαγσλίδνληαη ηα παξαδνζηαθά πηζησηηθά ηδξχκαηα. Κνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ νξγαληζκψλ πνπ έρνπλ αλαθεξζεί είλαη φηη ε ιεηηνπξγία ηνπο εμαξηάηαη απφ ηελ ΣηΔ σο ην θαηεμνρήλ αξκφδην φξγαλν έθδνζεο άδεηαο θαη επνπηείαο 21. Β.2 ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ Σα νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα ηεο ρψξαο ήηαλ ηδηαίηεξα έληνλα απφ ζπζηάζεσο ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο. Σν 1827, φηαλ δεκηνπξγήζεθε ην λέν ειιεληθφ θξάηνο, νη ρξεκαηηθέο ζπλαιιαγέο δηεμάγνληαλ θπξίσο κε ηνπξθηθά λνκίζκαηα ή κε μέλα αθνχ δελ ππήξραλ ειιεληθά λνκίζκαηα κέρξη ην Ζ πξψηε λνκηζκαηηθή κνλάδα ήηαλ ν θνίληθαο ηνπ Καπνδίζηξηα. Γελ ππήξρε νξγαλσκέλν ηξαπεδηθφ ζχζηεκα πνπ ζα κπνξνχζε λα ζπκβάιιεη ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο. Λίγν κεηά ηελ ίδξπζε ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο μεθίλεζαλ πξνζπάζεηεο δεκηνπξγίαο ηέηνησλ ηδξπκάησλ. Ζ Δζληθή Υξεκαηηζηηθή Σξάπεδα (1828) ήηαλ ε πξψηε απνηπρεκέλε πξνζπάζεηα εγθαζίδξπζεο ηέηνηνπ ηδξχκαηνο απφ ηνλ Ησάλλε Καπνδίζηξηα. Σν 1832 εηζάγεηαη ε δξαρκή σο λφκηζκα ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο (Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, 2007). Αθνινχζεζε ε ίδξπζε ηεο Ηνληθήο Σξάπεδαο (1834), ελψ ην πξψην βήκα γηα ηε δηακφξθσζε ελφο ιεηηνπξγηθνχ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ήηαλ ε ίδξπζε ηεο Δζληθήο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο ην 1841, ε νπνία θαηά ην πξφηππν ηεο Σξάπεδαο ηεο Αγγιίαο ήηαλ εκπνξηθή θαη εθδνηηθή ηξάπεδα. Ζ Δζληθή Σξάπεδα ιεηηνπξγνχζε σο θεληξηθή, εκπνξηθή, θηεκαηηθή, αγξνηηθή θαη βηνκεραληθή ηξάπεδα (Αινγνζθνχθεο θαη Λαδαξέηνπ, 2002). Ζ «θηεκαηηθή» δξαζηεξηφηεηα αθνξά ηελ ρνξήγεζε ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ, ελψ ε «βηνκεραληθή» αλαθέξεηαη ζηε ρνξήγεζε δαλείσλ γηα ηελ αλέγεξζε θαη ιεηηνπξγία βηνηερληθψλ θαη βηνκεραληθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Βαζηθφο ζηφρνο ηεο αγξνηηθήο ηξάπεδαο είλαη ε ρξεκαηνδφηεζε θαη αλάπηπμε ηνπ γεσξγηθνχ ηνκέα (Αγγειφπνπινο, 2013). Πξφθεηηαη γηα πνιχ ζεκαληηθή δξαζηεξηφηεηα, εηδηθά ηελ επνρή ησλ πξψησλ πξνζπαζεηψλ εθβηνκεράληζεο ηεο ρψξαο. Σν ηξαπεδηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο άξρηζε ζηαδηαθά λα αλαπηχζζεηαη κε ηελ ίδξπζε θαη άιισλ ηξαπεδψλ. κσο, αδπλακίεο θαη πξνβιήκαηα ζπλέρηδαλ λα ππάξρνπλ. 21 πσο ζα δνχκε ζε επφκελν θεθάιαην ν επνπηηθφο θαη ειεγθηηθφο ξφινο ηεο ΣηΔ κεηαθέξεηαη ζηελ ΔΚΣ απφ ην Ννέκβξην ηνπ 2014.

23 21 Έλαλ αηψλα πεξίπνπ αξγφηεξα, θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1920 ε ρψξα γλψξηζε ηελ ηξαγσδία ηεο Μηθξαζηαηηθήο θαηαζηξνθήο. Πεξίπνπ εθαη. πξφζθπγεο απφ ηελ Μηθξά Αζία θαη ηε Θξάθε έθζαζαλ ζηελ Διιάδα, γεγνλφο πνπ επηβάξπλε ηελ ήδε αζζκαίλνπζα ειιεληθή νηθνλνκία. Ζ Διιάδα ήηαλ κηα ρψξα γεσξγηθή πνπ κφιηο είρε εμέιζεη απφ ζεηξά πνιεκηθψλ επηρεηξήζεσλ. Ζ πεξίζαιςε, απνθαηάζηαζε θαη αθνκνίσζε ησλ πξνζθχγσλ έπξεπε λα ζπλδπαζηνχλ κε ηελ ζπλνιηθή πξνζπάζεηα αλνηθνδφκεζεο ηεο ρψξαο. Δίλαη εκθαλέο πσο ε Διιάδα δελ κπνξνχζε λα δηαρεηξηζηεί κφλε ηεο ηελ θαηάζηαζε. Ο δαλεηζκφο απφ ην εμσηεξηθφ ήηαλ επηηαθηηθή αλάγθε, ψζηε λα μεθηλήζεη ε πξνζπάζεηα αλφξζσζεο θαη ζηαζεξνπνίεζεο ηεο νηθνλνκίαο. Ζ Διιάδα πξνζέθπγε ζηε Κνηλσλία ησλ Δζλψλ πξνθεηκέλνπ λα ιάβεη δάλεην. Απφ ηελ πιεπξά ηνπ ην δεκνζηνλνκηθφ ηκήκα ηεο Κνηλσλίαο ησλ Δζλψλ έπξεπε λα δηεμάγεη έξεπλα γηα ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο πξηλ ρνξεγήζεη ην δάλεην. Σνλ Απξίιην ηνπ 1927, επηηξνπή ηεο Κνηλσλίαο ησλ Δζλψλ ήιζε ζηελ Διιάδα γηα απηφ ην ζθνπφ. ε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα ε επηηξνπή ζπλέηαμε έθζεζε πξνο ην δεκνζηνλνκηθφ ηκήκα ηεο Κνηλσλίαο ησλ Δζλψλ. Ζ επηηξνπή ηνλ Μάην ηνπ 1927 ππέβαιε ηέζζεξα ππνκλήκαηα πνπ αθνξνχζαλ: α) ηελ ηακηαθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο, β) ηνλ πξνυπνινγηζκφ, γ) ηελ Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδαο, θαη γ) ηελ γεληθφηεξε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο (Βελέδεο, 1955). Ζ Κνηλσλία ησλ Δζλψλ έδσζε κεγάιε ζεκαζία ζηελ κεηαξξχζκηζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο θαη απαίηεζε ηε κεηαβίβαζε ηνπ εθδνηηθνχ πξνλνκίνπ ζε άιιε ηξάπεδα. Ζ πνηθηιία δξαζηεξηνηήησλ ηεο Δζληθήο Σξάπεδαο φρη κφλν δελ εμππεξεηνχζε ηηο αλάγθεο ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο, αιιά πξνθαινχζε ζνβαξά πξνβιήκαηα ζηε γεληθφηεξε ιεηηνπξγία ηεο νηθνλνκίαο. Ζ ζχζηαζε αλεμάξηεηεο εθδνηηθήο θεληξηθήο ηξάπεδαο ζεσξήζεθε αλαγθαία ζπλζήθε γηα ηε λνκηζκαηηθή ζηαζεξνπνίεζε θαη ηελ επηηπρή επαλαζχλδεζε ηεο δξαρκήο κε ην δηεζλή θαλφλα ρξπζνχ (Αινγνζθνχθεο θαη Λαδαξέηνπ, 2002). Δπίζεο, ήηαλ βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ ρνξήγεζε ηνπ δαλείνπ. Έηζη ινηπφλ, ε ΣηΔ έγηλε ε Κεληξηθή Σξάπεδα ηεο ρψξαο. Ηδξχζεθε κε ην λφκν 3424/1927 (ΦΔΚ Α 298) θαη άξρηζε λα ιεηηνπξγεί ηελ 14 ε Μαΐνπ Ήηαλ ν απνθιεηζηηθφο θνξέαο άζθεζεο ηνπ πξνλνκίνπ έθδνζεο

24 22 ηξαπεδνγξακκαηίσλ ζε δξαρκέο. Πξψηνο Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ ήηαλ ν Αιέμαλδξνο Γηνκήδεο 22. Σν 1929 ήηαλ ην έηνο πνπ μέζπαζε ε κεγάιε νηθνλνκηθή θξίζε ζηηο ΖΠΑ θαη ε εμάπισζε απηήο επεξέαζε ζεκαληηθά θαη ηελ ειιεληθή νηθνλνκία. Σν 1930 αξθεηέο απφ ηηο ηξάπεδεο ηεο ρψξαο άξρηζαλ λα αληηκεησπίδνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα, θπξίσο ξεπζηφηεηαο. Ζ θξίζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ελίζρπζε ηε ζέζε ηεο ΣηΔ. ιεο νη εκπνξηθέο ηξάπεδεο έπξεπε λα έρνπλ ηηο θαηαζέζεηο ηνπο ζηελ θεληξηθή ηξάπεδα. Απηφ ζήκαηλε φηη ε ΣηΔ κπνξνχζε λα ειέγρεη αλά πάζα ζηηγκή ηε ξεπζηφηεηα ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ, επνκέλσο θαη ηελ λνκηζκαηηθή θπθινθνξία. Με ην λφκν 5076/ 1931 (ΦΔΚ Α 186) 23 ηεο αλαηέζεθε επίζεκα ε επνπηεία ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ. Απφ ην 1933 ε ΣηΔ αλέιαβε ηε δηαρείξηζε ηεο εμππεξέηεζεο ηνπ εμσηεξηθνχ δεκνζίνπ ρξένπο (Βελέδεο, 1955). Ο Γεχηεξνο Παγθφζκηνο Πφιεκνο ζεκάδεςε ηελ ειιεληθή θνηλσλία θαη νηθνλνκία. Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1941 αλαιακβάλεη Πξσζππνπξγφο ηεο ρψξαο ν Γηνηθεηήο ηεο Δζληθήο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο Αιέμαλδξνο Κνξηδήο, ν νπνίνο φκσο απηνθηνλεί ζηηο 18 Απξηιίνπ 1941 εμαηηίαο ησλ ηξαγηθψλ εμειίμεσλ γηα ηε ρψξα. Πξσζππνπξγφο νξθίδεηαη ν πξψελ Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ, Δκκαλνπήι Σζνπδεξφο 24. Λίγν κεηά ηελ εηζβνιή ησλ γεξκαληθψλ ζηξαηεπκάησλ ζηελ Διιάδα, ν βαζηιηάο Γεψξγηνο Β, ε ειιεληθή θπβέξλεζε θαη ε Γηνίθεζε ηεο ΣηΔ ππφ ηνλ Κπξηάθν Βαξβαξέζν 25 απνθαζίδνπλ λα εγθαηαιείςνπλ ηελ Αζήλα θαη λα εγθαηαζηαζνχλ ζηελ Κξήηε. Ήδε είρε απνθαζηζζεί θαη εθηειεζηεί ε κεηαθνξά ησλ απνζεκάησλ ρξπζνχ ηεο ρψξαο απφ ηελ Αζήλα ζην Ζξάθιεην ηεο Κξήηεο. Δπίζεο, ιφγσ ηεο θξηζηκφηεηαο ησλ ζηηγκψλ θξίζεθε αλαγθαία ε ηξνπνπνίεζε ηνπ Καηαζηαηηθνχ κε πην ζεκαληηθέο αιιαγέο ηελ ηαχηηζε ηεο έδξαο ηεο ΣηΔ κε ηελ έδξα ηεο ειιεληθήο θπβέξλεζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηνρήο θαη ηελ άζθεζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο ΣηΔ απφ θνηλνχ κε ηνλ Πξσζππνπξγφ θαη ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην. Ζ ΣηΔ είλαη πιένλ αθέθαιε, ελψ απφ ην επηέκβξην ηνπ 1941 ε Γεξκαλία θαη ε Ηηαιία ηνπνζέηεζαλ επηηξφπνπο. Ζ νηθνλνκηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο αζθείηαη πιένλ απφ ηηο δπλάκεηο θαηνρήο θαη κηα δνθεξή πεξίνδνο μεθηλά γηα ηελ Διιάδα πνπ ζα νδεγήζεη ζηελ πιήξε θαηάξξεπζε ηεο νηθνλνκίαο. 22 Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ ηελ πεξίνδν ελψ δηεηέιεζε Πξσζππνπξγφο ηεο Διιάδαο απφ 30/6/1949 έσο 6/1/ «Πεξί Αλσλχκσλ Δηαηξεηψλ θαη Σξαπεδψλ». 24 Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ ηελ πεξίνδν Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ ηελ πεξίνδν Γηεηέιεζε Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ θαη Αληηπξφεδξνο ηεο Κπβέξλεζεο.

25 23 Ζ πξνζπάζεηα αλαζπγθξφηεζεο ηεο ρψξαο κεηά ηελ απειεπζέξσζε ην 1944 είλαη δχζθνιε θαη επίπνλε. Ζ ΣηΔ θάλεη ζπζηεκαηηθέο πξνζπάζεηεο γηα λνκηζκαηηθή ζηαζεξνπνίεζε ζε ζπλεξγαζία κε ηελ βξεηαληθή θπβέξλεζε, ελψ ν Δκθχιηνο Πφιεκνο δπζρεξαίλεη ηηο πξνζπάζεηεο. εκαληηθφ γεγνλφο ηεο πεξηφδνπ είλαη ε ζχζηαζε θαη ιεηηνπξγία ηεο Ννκηζκαηηθήο Δπηηξνπήο 26. Κχξην έξγν ηεο Δπηηξνπήο ήηαλ ε ξχζκηζε ηεο εθδφζεσο ραξηνλνκίζκαηνο, γεγνλφο πνπ ηεο επέηξεςε λα θαζνξίδεη ηε γεληθή θαηεχζπλζε θαη ηνπο φξνπο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ παξαγσγηθψλ ηνκέσλ ηεο νηθνλνκίαο (Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, 1978). Ζ Δπηηξνπή είρε ηε γεληθφηεξε επνπηεία θαη έιεγρν πάλσ ζηε δξαζηεξηφηεηα ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο. Άζθεζε ηηο αξκνδηφηεηεο απηέο απφ ην 1945 έσο ην 1982, γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεη φηη ήηαλ ην θπξίαξρν φξγαλν ζηε ράξαμε ηεο λνκηζκαηηθήο θαη πηζησηηθήο πνιηηηθήο (Ρφθαο Ν. θαη ζπλ, 2012). Ζ πεξίνδνο απφ ην 1952 έσο ην 1972 ραξαθηεξίδεηαη απφ λνκηζκαηηθή ζηαζεξφηεηα, ηφζν γηα ηελ Διιάδα φζν θαη γηα ηνλ ππφινηπν θφζκν. Κνκβηθήο ζεκαζίαο γεγνλφο είλαη ε ιεηηνπξγία ηνπ κεραληζκνχ ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ Bretton Woods, ζηνλ νπνίν ζπκκεηείρε θαη ε δξαρκή. Ζ δξαρκή ππνηηκήζεθε θαηά 50% θαη νξίζηεθε ε ηζνηηκία πξνο 30 δξαρκέο αλά δνιάξην ΖΠΑ. Δπηπιένλ, ε επηηπρεκέλε εθαξκνγή ηεο Κευλζηαλήο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο κέζσ επελδχζεσλ, αχμεζεο ηεο απαζρφιεζεο θαη ελίζρπζεο ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο νδήγεζαλ ζε κηα άλεπ πξνεγνπκέλνπ αλάπηπμε θαη ζηαζεξφηεηα. εκαληηθή πξνζσπηθφηεηα εθείλεο ηεο πεξηφδνπ είλαη ν Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ Ξελνθψλ Ενιψηαο 27. ε απηφλ απνδίδεηαη ε αλαζπγθξφηεζε ηεο ρψξαο κεηά ην Γεχηεξν Παγθφζκην Πφιεκν, θαζψο θαηάθεξε κε πξσηνπνξηαθά λνκηζκαηηθά κέηξα λα ζηεξίμεη ηελ κεηαπνιεκηθή νηθνλνκία. Δπίζεο, ζπλέβαιε απνθαζηζηηθά ζηε ζπκθσλία ζχλδεζεο ηεο Διιάδαο κε ηελ Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Κνηλφηεηα (ΔΟΚ) ην 1962 (Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, 1978). Ζ θαηάξξεπζε ηνπ ζπζηήκαηνο Bretton Woods ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πεηξειατθή θξίζε ηνπ αλέθνςε ηελ αλαπηπμηαθή πνξεία ηεο ρψξαο (Βνχιγαξεο, 2008). Ζ δξαρκή απνζπλδέζεθε απφ ην δνιάξην θαη πηνζεηήζεθε ν θαζεκεξηλφο πξνζδηνξηζκφο ηεο ηζνηηκίαο απφ ηελ ΣηΔ κε βάζε έλα ζηαζκηθφ κέζν λνκηζκάησλ. Ο 26 Νφκνο 1015/1946 (ΦΔΚ Α 90) «Πεξί ζπζηάζεσο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο Ννκηζκαηηθήο Δπηηξνπήο». Πξφεδξφο ηεο ήηαλ ν Τπνπξγφο πληνληζκνχ θαη κέιε ν Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ, ν Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ θαη δχν μέλνη εκπεηξνγλψκνλεο. 27 πλδηνηθεηήο ηεο ΣηΔ ηελ πεξίνδν , Γηνηθεηήο ηηο πεξηφδνπο θαη αληίζηνηρα. Γηεηέιεζε Πξσζππνπξγφο ηεο Οηθνπκεληθήο Κπβέξλεζεο απφ 23/11/1989 έσο 11/4/ Πφιεκνο ησλ Αξαβηθψλ ρσξψλ κε ην Ηζξαήι.

26 24 πιεζσξηζκφο κνληκνπνηήζεθε ζε πςειά επίπεδα γχξσ ζην 12%-13% ηελ πεξίνδν Μεηά ηελ δεχηεξε πεηξειατθή θξίζε ην ν πιεζσξηζκφο εθηνμεχζεθε ζην 25% (Βνχιγαξεο, 2008 θαη Αξγείηεο, 2002). Ο ζπλδπαζκφο πςεινχ πιεζσξηζκνχ θαη πςειήο αλεξγίαο, γλσζηφο θαη σο ζηαζηκνπιεζσξηζκφο 30, φπσο εκθαλίζηεθε ηε δεθαεηία ηνπ 1970 απνηέιεζε έλα ζχλζεην πξφβιεκα πνπ έπξεπε λα αληηκεησπίζνπλ νη αξρέο. Ζ λνκηζκαηηθή θαη ζπλαιιαγκαηηθή πνιηηηθή πνπ κπνξνχζε λα επηιέμεη ε ΣηΔ νδεγνχζε, είηε ζε αχμεζε πιεζσξηζκνχ θαη κείσζε ηεο αλεξγίαο είηε κείσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ θαη αχμεζε ηεο αλεξγίαο. Ση ήηαλ πξνηηκφηεξν λα επηιέμνπλ νη αξρέο: πςειφ πιεζσξηζκφ ή πςειή αλεξγία; Δίλαη ζαθέο πσο πξφθεηηαη γηα κηα πνιχ δχζθνιε απφθαζε θαη πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε φιεο νη παξάκεηξνη ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Ζ δεθαεηία ηνπ 1980 ραξαθηεξίδεηαη απφ ηνλ πςειφ πιεζσξηζκφ θαη ηηο ζπλερείο ππνηηκήζεηο ηεο δξαρκήο. Οξφζεκν ηεο δεθαεηίαο είλαη ε είζνδνο ηεο Διιάδαο ζηελ ΔΟΚ ην Σν 1987 θαη 1988 ν πιεζσξηζκφο άξρηζε λα παξνπζηάδεη πησηηθή πνξεία 31 (Αξγείηεο, 2002). Ζ απειεπζέξσζε ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ην άλνηγκα ησλ αγνξψλ ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 απνηέιεζαλ ζεκαληηθέο πξνθιήζεηο γηα ηελ ΣηΔ. Ζ ΣηΔ θαηάθεξε λα ελζσκαηψζεη απνηειεζκαηηθά ηηο αιιαγέο ζην πηζησηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο, πξνζηαηεχνληαο ην εγρψξην λφκηζκα απφ δηαθπκάλζεηο θαη θεξδνζθνπηθέο επηζέζεηο. Γεληθά ε πεξίνδνο απφ ην 1975 έσο ην 1990 ραξαθηεξίζηεθε απφ πςειφ πιεζσξηζκφ θαη κηα κέηξηα νηθνλνκηθή επίδνζε πνπ νθείιεηαη, ηφζν ζηηο εζσηεξηθέο νηθνλνκηθέο αδπλακίεο ηεο ρψξαο φζν θαη ζηηο επηδξάζεηο απφ ην εμσηεξηθφ. Ζ δηαηήξεζε ησλ πξνβιεκάησλ φιε απηή ηελ πεξίνδν κπνξεί λα νθείιεηαη ζε ζπγθεθξηκέλεο πνιηηηθέο απνθάζεηο θαη ζηελ έιιεηςε αλεμαξηεζίαο ηεο ΣηΔ (Αξγείηεο, 2002). Ζ δεθαεηία ηνπ 1990 ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ πνξεία ηεο ρψξαο πξνο ηελ ΟΝΔ. Καηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο πνξείαο ζπλέβεζαλ αξθεηέο αιιαγέο ζηελ ιεηηνπξγία ηεο ΣηΔ. Σν 1994 θαηαξγήζεθε ε ππνρξέσζε ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα φπσο θαη ε ππνρξέσζε αγνξάο θξαηηθψλ ρξενγξάθσλ (νκνιφγσλ θαη εληφθσλ γξακκαηίσλ) θαη ηεο ηήξεζεο απηψλ ζε ινγαξηαζκνχο ηεο ΣηΔ (Αγγειφπνπινο, 2013). 29 Ηξαληθή Δπαλάζηαζε θαη εηζβνιή ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο ζην Αθγαληζηάλ. 30 [Stagflation] 31 Δθαξκνγή απφ ηε Κπβέξλεζε ηνπ ζηαζεξνπνηεηηθνχ πξνγξάκκαηνο ( ).

27 25 Ζ δεθαεηία ηνπ 2000 μεθίλεζε κε δχν ηζηνξηθά γεγνλφηα, ηελ έληαμε ηεο ΣηΔ (1 ε Ηαλνπαξίνπ 2001) ζην ΔΚΣ θαη ηελ εηζαγσγή ηνπ επξψ σο εγρψξηνπ λνκίζκαηνο, θαζψο θαη ηελ νκαιή ελζσκάησζή ηνπ ζηηο ζπλαιιαγέο (1 ε Ηαλνπαξίνπ 2002). Γηα ηηο δεθαεηίεο 1990 θαη 2000 ζα γίλεη πην αλαιπηηθή αλαθνξά ζην ηέηαξην θεθάιαην. Β.3 ΝΟΜΗΚΖ ΒΑΖ Οη λφκνη 3423/1927 θαη 3424/1927 απνηεινχλ ηνπο ζεκειηψδεηο λφκνπο ζχζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο ΣηΔ. Ο λφκνο 3423/ επηθπξψλεη ην Πξσηφθνιιν ηεο Γελεχεο θαη ηε ζχκβαζε δαλεηζκνχ κεηαμχ ειιεληθήο θπβέξλεζεο θαη Κνηλσλίαο ησλ Δζλψλ. Έλαο απφ ηνπο βαζηθφηεξνπο φξνπο ρνξήγεζεο ηνπ δαλείνπ ήηαλ λα ηδξπζεί κηα ακηγψο εθδνηηθή ηξάπεδα 33. Ζ ειιεληθή θπβέξλεζε, κε ηελ ππνγξαθή ηνπ Πξσηνθφιινπ πνπ απνηεινχζε δηεζλή πξάμε, αλειάκβαλε λνκηθή ππνρξέσζε λα εθηειέζεη απηφ ηνλ φξν ζε έμη κήλεο απφ ηελ έθδνζε ηνπ δαλείνπ (Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, 1978). Ο λφκνο 3424/ επηθπξψλεη ηε ζχκβαζε πεξί παξαηηήζεσο ηεο Δζληθήο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο απφ ην πξνλφκην έθδνζεο ηξαπεδηθψλ γξακκαηίσλ θαζψο θαη ηε ζχζηαζε ηεο ΣηΔ. Σν αξρηθφ Καηαζηαηηθφ ηεο ΣηΔ είλαη πξνζαξηεκέλν ζηνλ ελ ιφγσ λφκν. Ζ Γεληθή πλέιεπζε ησλ Μεηφρσλ απνθαζίδεη γηα ηπρφλ ηξνπνπνηήζεηο ηνπ Καηαζηαηηθνχ. Οη πην ζεκαληηθέο θπξψζεθαλ κε ηνπο λφκνπο 2609/1998, 2832/2000 θαη 4099/2012. Ο λφκνο 2609/1998 επηθπξψλεη ηηο πην νπζηψδεηο αιιαγέο πνπ αθνξνχλ ην Καηαζηαηηθφ ηεο ΣηΔ θαη απνθαζίζηεθαλ απφ ηελ έθηαθηε Γεληθή πλέιεπζε ησλ κεηφρσλ ζηηο Με απηφ ην λφκν επηρεηξείηαη ε πξψηε ελζσκάησζε ησλ δηαηάμεσλ ηεο πλζήθεο γηα ηελ ΔΔ. Σν Κεθάιαην Β, Άξζξν 18 ηνπ λφκνπ 2832/2000 θπξψλεη ηηο απνθάζεηο γηα ηξνπνπνίεζε ηνπ Καηαζηαηηθνχ φπσο ειήθζεζαλ θαηά ηελ Σαθηηθή Γεληθή πλέιεπζε ησλ κεηφρσλ ζηηο Οη αιιαγέο απηέο είλαη επηβεβιεκέλεο απφ ηε ζηηγκή πνπ ε Διιάδα είλαη έηνηκε λα ζπκκεηάζρεη ζην ηξίην ζηάδην ηεο ΟΝΔ. Ο λφκνο 4099/2012 δηακνξθψλεη ηελ ζεκεξηλή κνξθή ηνπ Καηαζηαηηθνχ. Ζ Σαθηηθή Γεληθή πλέιεπζε ησλ κεηφρσλ ζηηο απνθάζηζε νξηζκέλεο ηξνπνπνηήζεηο ηνπ Καηαζηαηηθνχ. Απηέο, φπσο αλαθέξνληαη ζην Άξζξν 165 παξ. 7 ηνπ 32 Σν Πξσηφθνιιν αξρηθά θπξψζεθε κε Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα ( ) 33 Νφκνο 3423/1927 (ΦΔΚ Α ). Σν άξζξν IV ηνπ Πξσηνθφιινπ αλαθέξεηαη ζηελ ίδξπζε ηεο λέαο Σξάπεδαο. 34 Αξρηθά θχξσζε κε Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα ( )

28 26 λφκνπ απηνχ, αθνξνχλ ηε δηάξθεηα ηεο ΣηΔ 35, ηε ζχλζεζε νξηζκέλσλ ζπιινγηθψλ νξγάλσλ θαη ηελ επνπηηθή αξκνδηφηεηα. Χο έδξα ηεο νξίδεηαη απφ ην Καηαζηαηηθφ ηεο ε Αζήλα, ελψ δηαηεξεί 17 ππνθαηαζηήκαηα, 33 πξαθηνξεία 36 θαη 9 ζπξίδεο 37 ζε φιε ηελ Διιάδα ( Σειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014). Σν Άξζξν 49Α παξ. 1 ηνπ Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο, φπσο ηζρχεη ζήκεξα, νξίδεη ηα εμήο: «ηελ αξρή θάζε βνπιεπηηθήο πεξηφδνπ, ν Πξφεδξνο ηεο Βνπιήο ζπγθξνηεί απφ ηα κέιε ηεο Δπηηξνπή Γεκνζίσλ Δπηρεηξήζεσλ, Σξαπεδψλ, Οξγαληζκψλ Κνηλήο Χθέιεηαο θαη Φνξέσλ Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο». Δπίζεο, ζηελ παξ. 3 ηνπ ελ ιφγσ Άξζξνπ αλαθέξεηαη πσο ε Δπηηξνπή δηαηππψλεη γλψκε γηα ηελ θαηαιιειφηεηα ησλ πξνηεηλφκελσλ πξνο δηνξηζκφ ή επαλαδηνξηζκφ ή αλαλέσζε ηεο ζεηείαο ζε ζέζεηο φπσο Γηνηθεηή ή Γηεπζχλνληνο πκβνχινπ θ.ιπ.). ηελ ίδηα παξάγξαθν νξίδεηαη πσο ε Κπβέξλεζε κέζσ ηνπ αξκφδηνπ Τπνπξγνχ πξνβαίλεη ή πξνηείλεη ηνλ δηνξηζκφ απηψλ ησλ ζηειερψλ. ηηο παξ. 5α θαη 5β ηνπ ελ ιφγσ Άξζξνπ αλαθέξεηαη πσο ε Δπηηξνπή κπνξεί λα θαιεί ζε αθξφαζε ηα ζηειέρε ησλ θνξέσλ απηψλ, λα δηαηππψλεη γλψκε γηα ηα πξφζσπα απηά, ηε δηαρείξηζε θαη ηελ πνξεία ησλ θνξέσλ απηψλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί ε δηαηχπσζε ηεο παξ. 7: «Σν παξφλ άξζξν, εμαηξνπκέλεο ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο, δελ εθαξκφδεηαη ζηηο αλαθεξφκελεο ζηελ παξάγξαθν 6 αλψλπκεο εηαηξείεο, εθφζνλ ε ζπκκεηνρή ηνπ Διιεληθνχ Γεκνζίνπ ζην κεηνρηθφ ηνπο θεθάιαην, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ απηνχ πνπ θαηέρνπλ λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ, κεησζεί ζε πνζνζηφ θάησ ηνπ 50%, ή εθφζνλ ε δηνίθεζή ηνπο δελ νξίδεηαη απφ ην Διιεληθφ Γεκφζην». Ζ Βνπιή, κέζα απφ ηελ Δπηηξνπή, αζθεί ζε θάζε πεξίπησζε Κνηλνβνπιεπηηθφ έιεγρν ζηελ ΣηΔ. Ζ ζπγθεθξηκέλε παξάγξαθνο αλαδεηθλχεη θαη ηνλ ηδηαίηεξν ραξαθηήξα ηεο ΣηΔ. Ζ ζρέζε ηεο Κπβέξλεζεο κε ηελ ΣηΔ, πέξαλ απφ ηελ πεξίπησζε ηνπ δηνξηζκνχ ηνπ Γηνηθεηή, εληνπίδεηαη θαη ζηα Άξζξα 47, 48, 49 θαη 50 ηνπ Καηαζηαηηθνχ ηεο ΣηΔ κε ηε δπλαηφηεηα δηνξηζκνχ Δπηηξφπνπ ηνπ Κξάηνπο ρσξίο φκσο λα έρεη ζεκαληηθέο αξκνδηφηεηεο Οξίδεηαη έσο ηελ Σα πξαθηνξεία ιεηηνπξγνχλ σο δηαρεηξηζηέο θαη βξίζθνληαη εγθαηεζηεκέλα ζηηο ΓΟΤ θαη ηα ηεισλεία θαηφπηλ ζπκθσλίαο ηεο ΣηΔ θαη ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ. 37 Αληηθείκελν ηνπο είλαη νη ζπλαιιαγέο κε ην Διιεληθφ Γεκφζην θαη Γεκφζηνπο Οξγαληζκνχο. 38 Ο Δπίηξνπνο δηνξίδεηαη απφ ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ θαη κεηέρεη ησλ Γεληθψλ πλειεχζεσλ θαη ησλ πλεδξηάζεσλ ηνπ Γεληθνχ πκβνπιίνπ, ρσξίο δηθαίσκα ςήθνπ. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο έρεη δηθαίσκα veto, ελψ ππνρξενχηαη ζε απζηεξή ερεκχζεηα γηα ζέκαηα ηεο ΣηΔ. Πεξίπησζε δηαθσλίαο Γεκνζίνπ θαη ΣηΔ ιχλεηαη κέζσ δηαηηεζίαο.

29 27 Ζ ΣηΔ ηδξχζεθε δπλάκεη δηεζλνχο δηαθξαηηθήο ζχκβαζεο. Γεκηνπξγήζεθε ζηα πξφηππα ηεο Σξάπεδαο ηεο Αγγιίαο πνπ εθείλε ηελ επνρή ήηαλ ηδησηηθή θαη έρεη ηε κνξθή ηεο αλψλπκεο εηαηξείαο. Ζ ΣηΔ έρεη ηε κνξθή αλψλπκεο εηαηξίαο φπσο νξίδεηαη ζην Άξζξν 1 ηνπ Καηαζηαηηθνχ ηεο. Θα πξέπεη λα επηζεκαλζεί φκσο, φηη ε ΣηΔ είλαη δηθπέο λνκηθφ πξφζσπν. Χο ε θεληξηθή ηξάπεδα ηεο Διιάδαο έρεη αξκνδηφηεηεο κε δεκφζην ραξαθηήξα (π.ρ. επνπηεία), κε ζθνπφ ηελ πξναγσγή ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο θαη απνιακβάλεη αλεμαξηεζίαο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά έρεη θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά Ννκηθνχ Πξνζψπνπ Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ (ΝΠΗΓ), αθνχ είλαη αλψλπκε εηαηξία. Οη κεηνρέο ηεο απνηεινχλ αληηθείκελν δηαπξαγκάηεπζεο ζην Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ. Ζ κεηνρηθή ζχλζεζε ηεο ΣηΔ είλαη ε εμήο: 8,93% ην Διιεληθφ Γεκφζην θαη 91,07% Free Float 39. Οη ηδηψηεο κέηνρνη θαηέρνπλ πνιχ ρακειά πνζνζηά ιφγσ ηεο δηαζπνξάο. Σν Άξζξν 13 ηνπ Καηαζηαηηθνχ θαηνρπξψλεη ηελ παξνπζία ηνπ Γεκνζίνπ ζηα ζέκαηα ηεο ΣηΔ αλεμαξηήησο ηνπ πνζνζηνχ ζπκκεηνρήο ηνπ. Ζ δηαγξακκαηηθή απεηθφληζε ηεο κεηνρηθήο ζχλζεζεο θαίλεηαη παξαθάησ: Γηάγξακκα 1 Μεηνρηθή ζχλζεζε Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο Ελληνικό Δημόσιο 8,93% Free float 91,07% Πεγή: [ηειεπηαία πξφζβαζε 14/5/2014] 39 Διεχζεξε δηαζπνξά: νη κεηνρέο κηαο εηζεγκέλεο εηαηξίαο πνπ βξίζθεηαη ζηελ θαηνρή ηνπ επξχηεξνπ επελδπηηθνχ θνηλνχ (πιελ ησλ βαζηθψλ κεηφρσλ).

30 28 Β.4 ΌΡΓΑΝΑ ΣΖ ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ ην ηκήκα III ηνπ Καηαζηαηηθνχ ηεο ΣηΔ νξίδεηαη ν ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ηεο Γεληθήο πλέιεπζεο ησλ Μεηφρσλ. ην ηκήκα IVηνπ Καηαζηαηηθνχ ηεο νξίδνληαη έμη δηνηθεηηθά φξγαλα ηεο ΣηΔ. Σα φξγαλα ηεο ΣηΔ είλαη ηα εμήο: 1) ην Γεληθφ πκβνχιην, 2) ε Δθηειεζηηθή Δπηηξνπή, 3) νη Γηνηθεηέο, 4) ην πκβνχιην Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο, 5) ην πκβνχιην Γηεχζπλζεο, 6) ην πκβνχιην Αζθάιηζεο, 7) ε Δπηηξνπή Πηζησηηθψλ θαη Αζθαιηζηηθψλ Θεκάησλ (εθηφο θαηαζηαηηθνχ). Β.4.1 Γεληθή πλέιεπζε ησλ Μεηφρσλ πσο αλαθέξζεθε θαη ζηελ πξνεγνχκελε ππνελφηεηα ηνπ παξφληνο θεθαιαίνπ, ε ΣηΔ είλαη αλψλπκε εηαηξεία. Ζ Γεληθή πλέιεπζε ησλ Μεηφρσλ είλαη ην αλψηαην φξγαλν ηεο ΣηΔ πνπ εθπξνζσπεί ην ζχλνιν ησλ κεηφρσλ (Άξζξν 11). ηα Άξζξα ηνπ Καηαζηαηηθνχ αλαθέξνληαη ηα ζρεηηθά κε ηε Γεληθή πλέιεπζε ησλ Μεηφρσλ. ην Άξζξν 12 ηνπ Καηαζηαηηθνχ γίλεηαη δηάθξηζε ζε ηαθηηθή θαη έθηαθηε Γεληθή πλέιεπζε. Ζ ηαθηηθή ζπλέξρεηαη κηα θνξά ην ρξφλν, φρη πέξα ηνπ κελφο Απξηιίνπ. Ζ έθηαθηε κπνξεί λα πξαγκαηνπνηείηαη φπνηε απηφ θξίλεηαη απαξαίηεην. Τπεχζπλν φξγαλν γηα ηε ζχγθιηζε Γεληθψλ πλειεχζεσλ είλαη ην Γεληθφ πκβνχιην γηα ην νπνίν ζα γίλεη αλαθνξά παξαθάησ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη πξνηάζεηο γηα ηξνπνπνίεζε ηνπ Καηαζηαηηθνχ κπνξεί λα απνηεινχλ αληηθείκελν ζπδήηεζεο θαη ζηηο έθηαθηεο Γεληθέο πλειεχζεηο. Αληηθείκελν ησλ Άξζξσλ είλαη ε ζπκκεηνρή θαη ην δηθαίσκα ςήθνπ ζηηο Γεληθέο πλειεχζεηο. ην Άξζξν 19 αλαθέξνληαη νη αξκνδηφηεηεο ηεο Γεληθήο πλέιεπζεο. Απηέο είλαη: o Ζ έγθξηζε ηεο εηήζηαο έθζεζεο. o Ζ έγθξηζε ηνπ ηζνινγηζκνχ αθνχ έρεη θαηαηεζεί έθζεζε ησλ Διεγθηψλ. o Ζ θαηαβνιή απνζεκαηηθνχ, εηδηθψλ θεθαιαίσλ, κεξίζκαηνο θαη θαζαξψλ θεξδψλ. o Ζ εθινγή ή αλάθιεζε κειψλ Γεληθνχ πκβνπιίνπ θαη Διεγθηψλ, πξνζδηνξηζκφο ακνηβήο θαη νδνηπνξηθψλ απηψλ. o Ζ απαιιαγή ηνπ Γεληθνχ πκβνπιίνπ θαη ησλ Διεγθηψλ απφ θάζε πξνζσπηθή επζχλε.

31 29 o Ζ ηξνπνπνίεζε ην Καηαζηαηηθνχ κε ηελ ππνβνιή πξφηαζεο ζηε Βνπιή κέζσ ηεο Κπβέξλεζεο, κε εμαίξεζε ηελ αχμεζε ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ. o Τπνβνιή πξνηάζεσλ γηα νπνηνδήπνηε ζέκα πνπ ππνβάιιεηαη απφ ην Γεληθφ πκβνχιην. Β.4.2 Σν Γεληθφ πκβνχιην Σα Άξζξα αλαθέξνληαη ζην Γεληθφ πκβνχιην. Πξφθεηηαη γηα ην φξγαλν πνπ είλαη ππεχζπλν γηα ηε δηαρείξηζε ησλ ζεκάησλ ηεο ΣηΔ θαη ινγνδνηεί ζηε Γεληθή πλέιεπζε. ιεο νη απνθάζεηο πνπ ιακβάλεη ζηεξίδνληαη πάληα ζην Καηαζηαηηθφ, ελψ δελ πξέπεη λα ζπγθξνχνληαη κε αξκνδηφηεηεο άιισλ νξγάλσλ φπσο ηεο Γεληθήο πλέιεπζεο, ηνπ πκβνπιίνπ Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο θαη ηνπ Γηνηθεηή (Άξζξν 20). Σα Άξζξα νξίδνπλ ζέκαηα ζρεηηθά κε ηε ζχλζεζε ηνπ Γεληθνχ πκβνπιίνπ. χκθσλα κε ην Άξζξν 21 ην Γεληθφ πκβνχιην απνηειείηαη απφ ην Γηνηθεηή, ηνπο δχν Τπνδηνηθεηέο, ηα ππφινηπα κέιε ηνπ πκβνπιίνπ Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο θαη έμη πκβνχινπο πνπ εθιέγνληαη απφ ηε Γεληθή πλέιεπζε γηα ηξηεηή ζεηεία θαη κπνξνχλ λα επαλεθιεγνχλ. Σν Άξζξν 27 θαηαγξάθεη ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ Γεληθνχ πκβνπιίνπ, βαζηθφηεξεο εθ ησλ νπνίσλ είλαη νη εμήο: o Οη απνθάζεηο επί ησλ γεληθψλ φξσλ θαη ησλ εξγαζηψλ ηεο ΣηΔ εθηφο ηνπ πιαηζίνπ ηεο ΔΚΣ. o Ο δηνξηζκφο ή παχζε ησλ Γηεπζπληψλ. o Ζ ίδξπζε θαη θαηάξγεζε Τπνθαηαζηεκάησλ θαη Πξαθηνξείσλ ηεο ΣηΔ. o Ζ εκεξήζηα δηάηαμε ηεο Γεληθήο πλέιεπζεο. o Ζ έγθξηζε ηεο εηήζηαο έθζεζεο θαη ηνπ ηζνινγηζκνχ ηεο ΣηΔ. Β.4.3 Ζ Δθηειεζηηθή Δπηηξνπή χκθσλα κε ην Άξζξν 28 ε Δθηειεζηηθή Δπηηξνπή απαξηίδεηαη απφ ην Γηνηθεηή θαη ηνπο Τπνδηνηθεηέο, απνθαζίδεη κε απαξηία θαη πιεηνςεθία δχν κειψλ ζηα νπνία πξέπεη λα ζπγθαηαιέγεηαη ν Γηνηθεηήο. Ζ αξκνδηφηεηά ηεο ζπλίζηαηαη ζηε ιήςε επείγνπζαο απφθαζεο, αλ ππάξρεη αλάγθε, ζε ζέκαηα πνπ εκπίπηνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Γεληθνχ πκβνπιίνπ. Οη απνθάζεηο ηεο Δθηειεζηηθήο Δπηηξνπήο ππνβάιινληαη πξνο επηθχξσζε ζην Γεληθφ πκβνχιην πξνο επηθχξσζε ζηελ ακέζσο επφκελε ζπλεδξίαζή ηνπ (Ρφθαο Ν. θαη ζπλ, 2012).

32 30 Β.4.4 Οη Γηνηθεηέο Σα Άξζξα αλαθέξνληαη ζην Γηνηθεηή θαη ζηνπο Τπνδηνηθεηέο ηεο ΣηΔ. χκθσλα κε ην Άξζξν 29 ν Γηνηθεηήο θαη νη Τπνδηνηθεηέο δηνξίδνληαη γηα εμαεηή ζεηεία κε Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα (ΠΓ) κεηά απφ πξφηαζε ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ αθνχ πξψηα έρεη θαηαηεζεί πξφηαζε ηνπ Γεληθνχ πκβνπιίνπ ηεο ΣηΔ. Οη αξκνδηφηεηεο ηνπ Γηνηθεηή απαξηζκνχληαη ζηα Άξζξα θαη είλαη νη εμήο: o Πξνεδξεχεη ησλ ζπλεδξηάζεσλ ηνπ Γεληθνχ πκβνπιίνπ. o Δθπξνζσπεί ηελ ΣηΔ ελψπηνλ ησλ Γηθαζηεξίσλ. o Αζθεί εμ νλφκαηνο ηνπ Γεληθνχ πκβνπιίνπ έιεγρν γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ ελεξγεηηθνχ θαη ησλ γεληθφηεξσλ εξγαζηψλ ηεο ΣηΔ. o Λακβάλεη απνθάζεηο γηα ζρεδφλ φια ηα ζέκαηα 40. o Αλαζέηεη θαζήθνληα ζηνπο Τπνδηνηθεηέο. o Ο δηνξηζκφο θαη ε απφιπζε ηνπ πξνζσπηθνχ 41. Β.4.5 Σν πκβνχιην Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο Σν Άξζξν 35Α παξνπζηάδεη φια ηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ην πκβνχιην Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο. Σν πκβνχιην απηφ απαξηίδεηαη απφ ην Γηνηθεηή ηεο ΣηΔ, ηνπο δχν Τπνδηνηθεηέο θαη άιια ηξία κέιε πνπ δηνξίδνληαη κε ΠΓ, κεηά απφ πξφηαζε ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ θαη χζηεξα απφ γλψκε ηνπ Γηνηθεηή. Κξηηήξην επηινγήο ησλ κειψλ είλαη ην πςειφ θχξνο θαη ε επαγγεικαηηθή εκπεηξία ζε λνκηζκαηηθά ή ηξαπεδηθά ζέκαηα, ελψ είλαη πιήξνπο απαζρφιεζεο. Πξφεδξνο ηνπ πκβνπιίνπ Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο είλαη ν Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ. Ο Πξφεδξνο θαιεί ηα κέιε ηνπ πκβνπιίνπ ζε ζπλεδξίαζε, φηαλ παξίζηαηαη αλάγθε θαη ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ην κήλα. Σν πκβνχιην βξίζθεηαη ζε απαξηία, φηαλ παξίζηαληαη ηέζζεξα ηνπιάρηζηνλ κέιε θαη απνθαζίδεη θαηά πιεηνςεθία, ελψ ζε πεξίπησζε ηζνςεθίαο ππεξηζρχεη ε ςήθνο ηνπ Πξνέδξνπ. Ζ ζεηεία ηνπ Γηνηθεηή θαη ησλ Τπνδηνηθεηψλ ζην πκβνχιην πξνθχπηεη εθ ηεο ηδηφηεηάο ηνπο σο ζηειέρε ηεο ΣηΔ, ελψ ηα ππφινηπα κέιε έρνπλ εμαεηή ζεηεία αλαλεψζηκε. Σν Γεληθφ πκβνχιην ηεο ΣηΔ ζέηεη ηνπο φξνπο απαζρφιεζεο θαη ηηο απνδνρέο ησλ κειψλ ηνπ πκβνπιίνπ. Σν πκβνχιην κπνξεί λα ππνζηεξίδεηαη απφ επηηξνπέο απνηεινχκελεο απφ κέιε ηνπ ή ππαιιήινπο ηεο ΣηΔ. Οη αξκνδηφηεηεο ηνπ πκβνπιίνπ αθνξνχλ: 40 Πιελ εθείλσλ ησλ ζεκάησλ πνπ αλαηίζεληαη ζην πκβνχιην Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο. 41 Πιελ ησλ Γηεπζπληψλ θαη εθφζνλ ππάξρεη πξφηαζε ηνπ πκβνπιίνπ Γηεχζπλζεο.

33 31 o Σελ αλάιπζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαη λνκηζκαηηθψλ εμειίμεσλ. o Σελ εμέηαζε ηεο επίδξαζεο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο φπσο ραξάζζεηαη ζην πιαίζην ηνπ ΔΚΣ, κε ηελ επηθχιαμε ησλ αξκνδηνηήησλ πνπ έρεη ν Γηνηθεηήο ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα. Β.4.6 Σν πκβνχιην Γηεχζπλζεο Σα Άξζξα 36 θαη 37 αλαθέξνληαη ζην πκβνχιην Γηεχζπλζεο. χκθσλα κε ην Άξζξν 36 ην φξγαλν απηφ απνηειείηαη απφ ηνλ Γηνηθεηή, ηνπο Τπνδηνηθεηέο θαη ηνπο Γηεπζπληέο, ελψ ζπλέξρεηαη ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ηελ εβδνκάδα. Κχξηα αξκνδηφηεηα είλαη ε δηαζθάιηζε εληαίαο θαηεχζπλζεο θαη κεζφδνπ θαηά ηε ιεηηνπξγία ησλ ηκεκάησλ ηεο ΣηΔ. Σν πκβνχιην Γηεχζπλζεο ππνβάιιεη θάζε κήλα - ζην Γεληθφ πκβνχιην - έθζεζε γηα ηηο εξγαζίεο θαη ηε γεληθφηεξε θαηάζηαζε ηεο ΣηΔ, ελψ απαληά ζε θάζε εξψηεκα πνπ ηίζεηαη απφ ην Γεληθφ πκβνχιην (Άξζξν 37). Β.4.7 Σν πκβνχιην Αζθάιηζεο Σν ηειεπηαίν «θαηαζηαηηθφ» φξγαλν θέξεη ηελ νλνκαζία πκβνχιην Αζθάιηζεο θαη αλαθέξεηαη ζην Άξζξν 37Α. Πξφθεηηαη γηα φξγαλν πνπ ζεζπίζηεθε ζρεηηθά πξφζθαηα, ην 2011 θαη ην νπνίν ζπγθξνηείηαη κε απφθαζε ηνπ Γεληθνχ πκβνπιίνπ θαη έρεη ηξηεηή ζεηεία. Μέιε ηνπ πκβνπιίνπ απηνχ είλαη ν Γηνηθεηήο (Πξφεδξνο ηνπ πκβνπιίνπ), ηξεηο αλψηεξνη ή αλψηαηνη ππάιιεινη, δχν εθπξφζσπνη ησλ αζθαιηζκέλσλ ππαιιήισλ θαη έλαο εθπξφζσπνο ησλ ζπληαμηνχρσλ ηεο ΣηΔ. ηηο ζπλεδξηάζεηο ηνπ πκβνπιίνπ κεηέρεη Κπβεξλεηηθφο Δπίηξνπνο 42 ρσξίο δηθαίσκα ςήθνπ. Οη αξκνδηφηεηεο ηνπ πκβνπιίνπ Αζθάιηζεο είλαη νη εμήο: o Ζ ράξαμε ησλ γεληθψλ θαηεπζχλζεσλ ηεο πνιηηηθήο ηεο ΣηΔ σο θνξέα αζθάιηζεο ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο. o Να απνθαζίδεη γηα φια ηα δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ηεο ηζρχνπζαο θνηλσληθναζθαιηζηηθήο λνκνζεζίαο απφ ηα αξκφδηα φξγαλα ηεο ΣηΔ. o Να απνθαζίδεη γηα ελζηάζεηο ζε απνθάζεηο ηεο ΣηΔ ελψ εγθξίλεη ηελ άζθεζε φισλ ησλ έλδηθσλ βνεζεκάησλ ή κέζσλ ηεο ΣηΔ. 42 Γηνξίδεηαη ζχκθσλα κε ηηο ηζρχνπζεο δηαηάμεηο ηεο λνκνζεζίαο γηα ηνπο αζθαιηζηηθνχο νξγαληζκνχο. Οη αξκνδηφηεηέο ηνπ είλαη εθείλεο πνπ νξίδνληαη γηα ηνπο θπβεξλεηηθνχο επηηξφπνπο ζηα Γηνηθεηηθά πκβνχιηα ησλ Αζθαιηζηηθψλ Οξγαληζκψλ.

34 32 Β.4.8 Δπηηξνπή Πηζησηηθψλ θαη Αζθαιηζηηθψλ Θεκάησλ εκαληηθφ ξφιν ζηε δηνίθεζε ηεο ΣηΔ, παξά ην γεγνλφο φηη δελ είλαη θαηαζηαηηθφ φξγαλν, δηαδξακαηίδεη ε Δπηηξνπή Πηζησηηθψλ θαη Αζθαιηζηηθψλ Θεκάησλ 43 (Ρφθαο Ν. θαη ζπλ, 2012). Ζ Πξάμε Δθηειεζηηθήο Δπηηξνπήο ηεο ΣηΔ (ΠΔΔ) 1/ νξίδεη φηη κέιε απηνχ ηνπ νξγάλνπ είλαη ν Γηνηθεηήο, ν Τπνδηνηθεηήο ζηνλ νπνίν αλαθέξεηαη ε Γηεχζπλζε Δπνπηείαο Πηζησηηθνχ πζηήκαηνο, θαη νη Γηεπζπληέο ησλ Γηεπζχλζεσλ Δπνπηείαο Πηζησηηθνχ πζηήκαηνο, Δπνπηείαο Ηδησηηθήο Αζθάιηζεο θαη Δξγαζηψλ Γεκνζίνπ αληίζηνηρα. χκθσλα κε ηελ ηξνπνπνηεηηθή ΠΔΔ 4/ έρνπλ αλαηεζεί ζηελ Δπηηξνπή νη εμήο αξκνδηφηεηεο ( tee, ηειεπηαία πξφζβαζε 14/5/2014): o Ζ έθδνζε θαλνληζηηθψλ θαη αηνκηθψλ απνθάζεσλ ηεο ΣηΔ ζχκθσλα κε ηα φζα νξίδνληαη ζην Άξζξν 55Α ηνπ Καηαζηαηηθνχ. o Ζ έθδνζε εηδηθήο εγθξηηηθήο απφθαζεο γηα ηελ απνδέζκεπζε δηαζεζίκσλ δεκνζίσλ νξγαληζκψλ ιακβάλνληαο ππφςε δηαηάμεηο ζπγθεθξηκέλσλ λφκσλ. Β.5 ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΔ ΣΖ ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ Οη αξκνδηφηεηεο ηεο ΣηΔ νξίδνληαη ζην Καηαζηαηηθφ ηεο. Χο κέινο ηνπ ΔΚΣ θαη ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο αθνινπζεί ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη νδεγίεο ηεο ΔΚΣ. Ο πξσηαξρηθφο ζηφρνο ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ ηεο ΔΔ θαη θαηά ζπλέπεηα ηεο ΣηΔ είλαη ε δηαζθάιηζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ ηηκψλ ( ηειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014). Οη αξκνδηφηεηεο ηεο ΣηΔ ζηα πιαίζηα ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο, φπσο αλαθέξνληαη ζην Καηαζηαηηθφ, αθνξνχλ ηα εμήο πεδία δξάζεο: Ννκηζκαηηθή πνιηηηθή (Άξζξν 2). πλαιιαγκαηηθή πνιηηηθή (Άξζξν 2 ). Γηαρείξηζε ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ (Άξζξν 2). Δπίβιεςε ζπζηεκάησλ πιεξσκψλ θαη δηαθαλνληζκνχ (Άξζξα 2 θαη 55 παξ. 5). Σξαπεδνγξακκάηηα θαη θέξκαηα ζε επξψ (Άξζξα 2 θαη 55). πιινγή ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ (Άξζξα 2 θαη 55Γ). Υξεκαηνπηζησηηθή ζηαζεξφηεηα. 43 Ζ ΠΓ/ΣΔ 336/ φξηζε ηε ιεηηνπξγία αληίζηνηρσλ Δπηηξνπψλ φπσο ηελ Δπηηξνπή Ννκηζκαηηθψλ θαη Πηζησηηθψλ Θεκάησλ θαη ηελ Δπηηξνπή πλαιιάγκαηνο.

35 33 Β.5.1 Ννκηζκαηηθή Πνιηηηθή Ζ ΣηΔ δελ δηαζέηεη απηνλνκία ζηε ράξαμε θαη εθαξκνγή ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Ο ξφινο ηεο εθθξάδεηαη κέζα απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπ Γηνηθεηή ηεο ΣηΔ ζην ζρεδηαζκφ ηεο εληαίαο ελσζηαθήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο απφ ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην ηεο ΔΚΣ. ηα πιαίζηα ηεο πινπνίεζεο ηεο πνιηηηθήο απηήο ζηελ Διιάδα, ε ΣηΔ δηελεξγεί πξάμεηο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο θαηά ηηο νπνίεο παξέρεη θπξίσο ξεπζηφηεηα ζηα εγρψξηα πηζησηηθά ηδξχκαηα (πξάμεηο θχξηαο θαη πην καθξνπξφζεζκεο αλαρξεκαηνδφηεζεο 44 ). Δπηπιένλ, ε ΣηΔ παξέρεη πάγηεο δηεπθνιχλζεηο νξηαθήο ρξεκαηνδφηεζεο θαη απνδνρήο θαηαζέζεσλ ζηα πηζησηηθά ηδξχκαηα γηα ηε ρνξήγεζε θαη απνξξφθεζε ξεπζηφηεηαο αληίζηνηρα. Δπηπιένλ, δηαηεξεί ηνπο ινγαξηαζκνχο ζηνπο νπνίνπο θαηαηίζεληαη ηα ειάρηζηα απνζεκαηηθά 45, απφ ηηο ηξάπεδεο πνπ αζθνχλ δξαζηεξηφηεηα ζηε ρψξα. πσο έρεη ήδε αλαθεξζεί ζην θεθάιαην Α.1, ε άζθεζε λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο επηηπγράλεηαη κε ηνλ έιεγρν ηεο ξεπζηφηεηαο ηεο νηθνλνκίαο κέζα απφ κεραληζκνχο, φπσο ε πνιηηηθή ηεο αλνηθηήο αγνξάο, ε κεηαβνιή ηνπ πνζνζηνχ ηήξεζεο ησλ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ απφ ηηο ηξάπεδεο θαη ε κεηαβνιή ηνπ επηηνθίνπ αλαρξεκαηνδφηεζεο. Απηά ηα εξγαιεία ρξεζηκνπνηεί θαη ε ΣηΔ πάληα κέζα ζηα φξηα πνπ ζέηεη ε ΔΚΣ (Αγγειφπνπινο, 2013). Β.5.2 πλαιιαγκαηηθή πνιηηηθή θαη Γηαρείξηζε ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ Ζ ζπλαιιαγκαηηθή πνιηηηθή εθαξκφδεηαη κέζα απφ ηε δηαρείξηζε ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ. Ζ ΣηΔ δηαρεηξίδεηαη γηα ινγαξηαζκφ ηεο ΔΚΣ κέξνο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ ζχκθσλα πάληα κε ηηο νδεγίεο ηεο ΔΚΣ πεξηιακβαλνκέλσλ εθείλσλ ζε ρξπζφ. Β.5.3 Δπίβιεςε ζπζηεκάησλ πιεξσκψλ θαη δηαθαλνληζκνχ Ζ πξνψζεζε θαη επίβιεςε ηεο νκαιήο ιεηηνπξγίαο ησλ ζπζηεκάησλ πιεξσκψλ 46 απνηειεί ζεκαληηθή αξκνδηφηεηα ηεο ΣηΔ. Ζ ΣηΔ παξαθνινπζεί ηηο εμειίμεηο ζην ζεζκηθφ πιαίζην θαη ηηο ππνδνκέο κεηαθνξάο θεθαιαίσλ δηεζλψο (Ρφθαο 44 Πξάμεηο θχξηαο αλαρξεκαηνδφηεζεο αθνξνχλ ηαθηηθή ξεπζηφηεηα κέζσ αληηζηξεπηέσλ ζπλαιιαγψλ κε εβδνκαδηαία ζπρλφηεηα θαη δηάξθεηα κηαο εβδνκάδαο. Οη πξάμεηο πην καθξνπξφζεζκεο αλαρξεκαηνδφηεζεο γίλνληαη κε κελαία ζπρλφηεηα θαη δηάξθεηα ηξηψλ κελψλ. 45 [Reserve requirements] 46 χζηεκα πνπ ζπλίζηαηαη ζε ζχλνιν κέζσλ θαη ηξαπεδηθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ νκάδα πξνζψπσλ θαη νξγαληζκψλ γηα λα εμππεξεηεζεί, δηεπθνιπλζεί θαη δηαζθαιηζζεί ε νκαιή κεηαθνξά θεθαιαίσλ θαη θπθινθνξία ηνπ ρξήκαηνο ζε κηα ρψξα.

36 34 Ν. θαη ζπλ, 2012). Πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίζεη ηε ζηαζεξφηεηα, ηελ αμηνπηζηία θαη ηελ απνδνηηθφηεηα ησλ ζπζηεκάησλ πιεξσκψλ, ε ΣηΔ ζπγθεληξψλεη, επεμεξγάδεηαη θαη αλαιχεη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία γηα ηηο πιεξσκέο θαη ζηε ζπλέρεηα θαηαξηίδεη ζηαηηζηηθά δειηία πξνο ελεκέξσζε ησλ ελδηαθεξφκελσλ. Οη θνξείο δηαρείξηζεο ησλ ζπζηεκάησλ πιεξσκψλ ή ζπζηεκάησλ ειεθηξνληθνχ ρξήκαηνο θαη ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα ππνρξενχληαη λα παξέρνπλ πιεξνθφξεζε θαη ζηνηρεία πξνο ηελ ΣηΔ. Μέζα απφ ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ ζπζηεκάησλ πιεξσκψλ, δηεξεπλά ηηο δπλαηφηεηεο βειηίσζεο ησλ κεζφδσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ πνπ ζπλδένληαη κε ηα ζπζηήκαηα πιεξσκψλ θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ ππνδνκψλ, θαη ηηο αλαζεσξεί εάλ απηφ θξίλεηαη ζθφπηκν (Αγγειφπνπινο, 2013). Β.5.4 Σξαπεδνγξακκάηηα θαη θέξκαηα ζε επξψ χκθσλα κε ην άξζξν 16 ηνπ θαηαζηαηηθνχ ηνπ ΔΚΣ θαη ηεο ΔΚΣ, ε ΣηΔ εθδίδεη ηξαπεδνγξακκάηηα ζε επξψ, κεηά απφ έγθξηζε ηεο ΔΚΣ, ηα νπνία θπθινθνξνχλ σο λφκηκν ρξήκα. Δίλαη αξκφδηα γηα ηελ θπθινθνξία θαη δηαρείξηζε ησλ ηξαπεδνγξακκαηίσλ θαη θεξκάησλ επξψ ζηελ Διιάδα. Δίλαη ππεχζπλε γηα ηνλ νκαιφ εθνδηαζκφ ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ ζε φιε ηελ επηθξάηεηα κε ηηο εθάζηνηε αλαγθαίεο πνζφηεηεο ηξαπεδνγξακκαηίσλ θαη θεξκάησλ κέζσ ηνπ δηθηχνπ ηεο ΣηΔ. Ζ πξνκήζεηα ησλ αλαγθαίσλ πνζνηήησλ ρξήκαηνο ζε αμία γίλεηαη, είηε απφ ην Ίδξπκα Δθηχπσζεο Σξαπεδνγξακκαηίσλ θαη Αμηψλ (ΗΔΣΑ) είηε απφ δηαζπλνξηαθέο ρξεκαηαπνζηνιέο. Δπίζεο, είλαη αξκφδηα γηα ηελ αζθαιή απνζήθεπζε, δηαθίλεζε, επαλαθπθινθνξία ή θαηαζηξνθή ησλ ηξαπεδνγξακκαηίσλ θαη θεξκάησλ. Πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί ε απξφζθνπηε δηεμαγσγή ησλ ζπλαιιαγψλ ε ΣηΔ ζπλεξγάδεηαη κε ππεξεζίεο ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο γηα λα απνηξέςεη ηελ θπθινθνξία πιαζηψλ ραξηνλνκηζκάησλ. Σν δίθηπν ησλ θαηαζηεκάησλ ηεο ΣηΔ δηαζέηεη εμνπιηζκφ πςειήο ηερλνινγίαο γηα λα ειέγρεη ην ζχλνιν ησλ ηξαπεδνγξακκαηίσλ θαη θεξκάησλ πνπ ζπγθεληξψλνληαη απφ ηηο ζπλαιιαγέο ή θαηαηίζεληαη απφ ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα ( ηειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014). Ζ δεκία πνπ πξνθαιείηαη απφ ηελ θπθινθνξία πιαζηψλ ραξηνλνκηζκάησλ είλαη ζεκαληηθή θαη πξέπεη κε θάζε ηξφπν λα πεξηνξίδεηαη.

37 35 Β.5.5 πιινγή ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ Ζ ΣηΔ έρεη ηελ αξκνδηφηεηα ηεο ζπιινγήο ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ γηα ινγαξηαζκφ ηεο ΔΚΣ, φπσο νξίδεηαη ζην Άξζξν 5 παξ. 2 ηνπ θαηαζηαηηθνχ ηνπ ΔΚΣ θαη ηεο ΔΚΣ. Σα ζηνηρεία απηά πξνέξρνληαη απφ Ννκηζκαηηθά Υξεκαηνπηζησηηθά Ηδξχκαηα (ΝΥΗ) πνπ απαξηίδνληαη απφ ηηο ηξάπεδεο θαη ακνηβαία θεθάιαηα δηαρείξηζεο δηαζεζίκσλ. Σα ζηνηρεία απηά αθνξνχλ ηξαπεδηθά επηηφθηα ή ηελ λνκηζκαηηθή ζηαηηζηηθή (δάλεηα, θαηαζέζεηο θαη ινηπά ζηνηρεία ηνπ ελεξγεηηθνχ θαη παζεηηθνχ ησλ ΝΥΗ). Με ηελ νινθιήξσζε ηεο ζπιινγήο ησλ ζηνηρείσλ απνζηέιινληαη ζηελ ΔΚΣ, ψζηε λα αμηνινγεζνχλ θαη ζηε ζπλέρεηα λα ελζσκαησζνχλ ζηα ζπγθεληξσηηθά λνκηζκαηηθά θαη πηζησηηθά κεγέζε ( responsibilities.aspx#eu4, ηειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014). Αλάινγε δηαδηθαζία αθνινπζνχλ φιεο νη εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο. Ζ ΔΚΣ έρνληαο πιένλ αλαιχζεη ηα δεδνκέλα θαη έρνληαο δηακνξθψζεη ηελ πιήξε εηθφλα γηα ηελ νηθνλνκία ηεο επξσδψλεο ιακβάλεη ηηο θαηάιιειεο απνθάζεηο γηα ηελ άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Β.5.6 Υξεκαηνπηζησηηθή ζηαζεξφηεηα Ζ άζθεζε ησλ παξαπάλσ αξκνδηνηήησλ απφ ηελ ΣηΔ νδεγεί ζε έλα ηειηθφ απνηέιεζκα, ηε δηαζθάιηζε ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο ζηαζεξφηεηαο. Ζ ΣηΔ κε ηηο παξαπάλσ ελέξγεηεο είλαη ζε ζέζε λα εληνπίζεη εγθαίξσο εθείλνπο ηνπο παξάγνληεο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα είλαη πηζαλή απεηιή γηα ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο. ληαο κέινο ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο, ε ΣηΔ έρεη ηελ επζχλε λα πξνιάβεη δπζάξεζηεο θαηαζηάζεηο πνπ ελδέρεηαη λα πξνθαιέζνπλ πξνβιήκαηα ζηελ επξσδψλε. Ζ ζπλεξγαζία απηή εθθξάδεηαη θαη κέζα απφ ηελ απφ θνηλνχ πξνψζεζε ξπζκίζεσλ γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηνκέα. Ζ ΣηΔ δελ πεξηνξίδεηαη κφλν ζηνλ ηξαπεδηθφ θιάδν, αιιά παξαθνινπζεί ηηο εμειίμεηο ζηνλ αζθαιηζηηθφ θαη επελδπηηθφ θιάδν δηαηππψλνληαο πξνηάζεηο γηα ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο ( ηειεπηαία πξφζβαζε 14/5/2014). Ζ ζπκκεηνρή ηεο ΣηΔ ζην Δπξσζχζηεκα δελ πεξηνξίδεη ην εχξνο ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο. Σν Καηαζηαηηθφ ηεο νξίδεη επηπιένλ αξκνδηφηεηεο ζηα εμήο πεδία δξάζεο: o Ζ άζθεζε επνπηείαο ζηα πηζησηηθά ηδξχκαηα θαη ζε άιινπο ρξεκαηνπηζησηηθνχο νξγαληζκνχο (Άξζξν 55Α).

38 36 o πζηήκαηα πιεξσκψλ θαη δηαθαλνληζκνχ ρξενγξάθσλ (Άξζξν 55) o Καηνρή θαη δηαρείξηζε ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ. o Σακίαο θαη εληνινδφρνο ηνπ δεκνζίνπ (Άξζξα 2 θαη 45). o πιινγή εζληθψλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ, o Μειέηεο θαη δεκνζηεχζεηο (άξζξν 5Β). Β.5.7 Δπνπηηθή αξρή ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο Ζ ΣηΔ είλαη αξκφδηα γηα ηελ επνπηεία ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ θαη ηελ επνπηεία θαη ηνλ έιεγρν ησλ αζθαιηζηηθψλ θαη αληαζθαιηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ θαζψο θαη ησλ δηακεζνιαβεηψλ ζηηο αζθαιίζεηο ( responsibilities.aspx#te1, ηειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014). ζνλ αθνξά ηηο ηξάπεδεο, ε επνπηεία έρεη σο βάζε ηελ ακνηβαία αλαγλψξηζε ηνπ θαζεζηψηνο επνπηείαο ησλ ηξαπεδψλ κε έδξα ηελ ΔΔ θαη αζθείηαη επί (Αγγειφπνπινο, 2013): o Πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ πνπ εδξεχνπλ ζηελ Διιάδα. o Τπνθαηαζηεκάησλ ζηελ αιινδαπή πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ πνπ εδξεχνπλ ζηελ Διιάδα. o Τπνθαηαζηεκάησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ ζε ρψξεο εθηφο ΔΔ. Ζ ΣηΔ ρνξεγεί άδεηα ιεηηνπξγίαο θαη αζθεί κηθξφ-πξνιεπηηθή επνπηεία ζε φια ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα πνπ εδξεχνπλ ζηελ Διιάδα θαζψο θαη ζηα ππνθαηαζηήκαηα ζηελ Διιάδα πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ πνπ εδξεχνπλ ζε ηξίηεο ρψξεο (Ρφθαο Ν. θαη ζπλ, 2012). Με ηελ επνπηεία επηδηψθεηαη ε δηαθάλεηα ησλ ιεηηνπξγηψλ (ππεξεζηψλ, δηαδηθαζηψλ, πξντφλησλ), ε ηζρπξνπνίεζε θαη ζηαζεξή πνξεία ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ θαη ε ελίζρπζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. Οη θχξηνη άμνλεο ηεο επνπηείαο ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ ηεο ΔΔ έρνπλ βάζε ζρεηηθέο νδεγίεο. ηελ Διιάδα νη νδεγίεο εμεηδηθεχνληαη κε Πξάμεηο Γηνηθεηή ηεο ΣηΔ (ΠΓ/ΣΔ) 47 (Αγγειφπνπινο, 2013). Δθηφο απφ ηελ κνξθή ησλ Πξάμεσλ ππάξρνπλ θαη νη απνθάζεηο ηεο Δπηηξνπήο Πηζησηηθψλ θαη Αζθαιηζηηθψλ Θεκάησλ 48. Δθηφο απφ ηηο ηξάπεδεο, ε ΣηΔ είλαη αξκφδηα γηα ηελ επνπηεία θαη ηνλ έιεγρν ησλ δηακεζνιαβεηψλ ζηηο αζθαιίζεηο θαη θπξίσο ησλ αζθαιηζηηθψλ θαη αληαζθαιηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ειέγρνληαη νη πεξηπηψζεηο επηρεηξήζεσλ κε έδξα ηελ Διιάδα θαη ησλ ππνθαηαζηεκάησλ ηνπο ζην εμσηεξηθφ, απηέο πνπ έρνπλ έδξα ζε άιιν θξάηνο κέινο ηεο ΔΔ ή ΔΟΥ θαη δξαζηεξηνπνηνχληαη 47 Δθηειεζηέο Γηνηθεηηθέο Πξάμεηο πνπ αθνξνχλ ζέκαηα ηεο ΣηΔ. 48 Καηαζηαηηθφ ΣηΔ, Άξζξν 55Α, ηειεπηαίν εδάθην.

39 37 ζηελ Διιάδα θαζψο θαη απηέο πνπ εδξεχνπλ ζε ηξίηε ρψξα εθηφο ΔΔ ή ΔΟΥ θαη αζθνχλ δξαζηεξηφηεηα ζηελ Διιάδα ( responsibilities.aspx#te1, ηειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014). Β.5.8 πζηήκαηα πιεξσκψλ θαη δηαθαλνληζκνχ ρξενγξάθσλ Ζ ΣηΔ επηβιέπεη ηα ζπζηήκαηα πιεξσκψλ πνπ δηαρεηξίδεηαη ε εηαηξία ΓΗΑ 49. Έρεη ηελ αξκνδηφηεηα λα δηαρεηξίδεηαη ηα ζπζηήκαηα δηαπξαγκάηεπζεο, εθθαζάξηζεο θαη δηαθαλνληζκνχ ζπλαιιαγψλ ζε ηίηινπο θαη άιια ρξεκαηνπηζησηηθά κέζα, ηα νπνία ιεηηνπξγνχλ ζηελ Διιάδα. Ζ αξκνδηφηεηα απηή ιακβάλεη ρψξα ζε δχν επίπεδα. ε πξψην επίπεδν, έρεη ηελ επζχλε ιεηηνπξγίαο ηεο ΖΓΑΣ 50, ηεο νξγαλσκέλεο δεπηεξνγελνχο αγνξάο γηα ηνπο ηίηινπο ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ. ε δεχηεξν επίπεδν, δηαρεηξίδεηαη ην χζηεκα Παξαθνινχζεζεο πλαιιαγψλ επί Σίηισλ κε Λνγηζηηθή Μνξθή (Άπινη Σίηινη). Ζ ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο απηνχ έγθεηηαη ζηνλ δηαθαλνληζκφ φισλ ησλ ζπλαιιαγψλ ζε νκφινγα ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ, ηφζν ζηελ πξσηνγελή φζν θαη ζηε δεπηεξνγελή αγνξά ( responsibilities.aspx#te3, ηειεπηαία πξφζβαζε30/4/2014). Σέινο, ε ΣηΔ δηαζθαιίδεη ζην κέγηζην δπλαηφ ηε ζηαζεξφηεηα ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο έρνληαο ηε δηαρείξηζε ηνπ ρξεκαηηθνχ δηαθαλνληζκνχ ησλ ζπλαιιαγψλ επί ησλ ηίηισλ, πνπ δηελεξγνχληαη ζηηο αγνξέο ηεο ΔΥΑΔ 51 κέζσ ηνπ ζπζηήκαηνο SMART 52 (Ρφθαο Ν. θαη ζπλ, 2012). Β.5.9 Καηνρή θαη δηαρείξηζε ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ Ζ δηαρείξηζε θαη αμηνπνίεζε ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ ηεο ρψξαο απνηειεί κηα ζεκαληηθή αξκνδηφηεηα ηεο ΣηΔ. ηα ζπλαιιαγκαηηθά δηαζέζηκα πεξηιακβάλνληαη απηά ηεο ΣηΔ θαη ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ είηε ζε ζπλάιιαγκα είηε ζε ρξπζφ. Χο κέινο ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο ε ΣηΔ κπνξεί λα πξνζθέξεη ξεπζηφηεηα ζε ζπλάιιαγκα ζηελ ΔΚΣ, εθφζνλ θξίλεηαη αλαγθαία κηα παξέκβαζή ηεο ζηηο αγνξέο ζπλαιιάγκαηνο ( ηειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014). Ζ ζπκκεηνρή ηεο ρψξαο καο ζε δηεζλείο νξγαληζκνχο, φπσο ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν θαη ε Σξάπεδα Γηεζλψλ Γηαθαλνληζκψλ 49 χζηεκα πιεξσκψλ κηθξήο αμίαο (π.ρ. επηηαγέο, ζπλαιιαγέο κε θάξηεο). 50 Ζ ΣηΔ ειέγρεη ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ην ρξφλν εάλ νη ηίηινη πιεξνχλ ηνπο φξνπο εηζαγσγήο ζηελ ΖΓΑΣ. 51 Αγνξέο Αμηψλ, Παξαγψγσλ, Δλαιιαθηηθή θαη Ξέλσλ Σίηισλ. 52 Μεραλνγξαθηθφ ζχζηεκα ππνζηήξημεο ηνπ ρξεκαηηθνχ δηαθαλνληζκνχ.

40 38 πξνυπνζέηεη ηε δηάζεζε ησλ αλαγθαίσλ θεθαιαίσλ κέζσ ηεο ΣηΔ πξνο επίηεπμε απηνχ ηνπ ζθνπνχ. Δπηπιένλ δηαρεηξίδεηαη ηηο ζπλαιιαγέο ηνπ δεκνζίνπ ζε μέλα λνκίζκαηα (Ρφθαο Ν. θαη ζπλ, 2012). Β.5.10 Σακίαο θαη εληνινδφρνο ηνπ δεκνζίνπ Ζ ζρέζε ΣηΔ θαη ειιεληθνχ δεκνζίνπ εθθξάδεηαη κέζα απφ ηηο αξκνδηφηεηεο πνπ έρεη αλαιάβεη ε ΣηΔ. Καηαξρήλ δηαηεξεί ηνπο ηξερνχκελνπο θαη πξνζεζκηαθνχο ινγαξηαζκνχο ηνπ δεκνζίνπ θαη ησλ Ννκηθψλ Πξνζψπσλ Γεκνζίνπ Γηθαίνπ (ΝΠΓΓ) ζε επξψ θαη ζπλάιιαγκα γηα ηελ ηθαλνπνίεζε εγρψξησλ αλαγθψλ θαη ηελ εμππεξέηεζε ηνπ εμσηεξηθνχ ρξένπο ( ηειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014). Απφ ηε ζηηγκή πνπ δηαηεξεί ινγαξηαζκνχο, δέρεηαη εληνιέο λα πξνβεί ζε εηζπξάμεηο θαη πιεξσκέο ηνπ δεκνζίνπ θαη ΝΠΓΓ απφ θαη πξνο αιινδαπνχο αληηζπκβαιιφκελνπο ελψ κπνξεί λα έρεη θαη ξφιν δηακεζνιαβεηή γηα ηελ εμππεξέηεζε ρξεκαηννηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο ζην εμσηεξηθφ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε ΣηΔ παιαηφηεξα, είρε πην ζηελή ζπλεξγαζία κε ηνπο δεκφζηνπο θνξείο απφ ηελ ζηηγκή πνπ κπνξνχζε λα εγγπάηαη γξακκάηηα ηνπ δεκνζίνπ ή άιιεο ππνρξεψζεηο ηνπ ζηελνχ θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα ή λα παξέρεη άκεζα ή έκκεζα δηεπθνιχλζεηο πξνο απηνχο. Ζ πνξεία πξνο ηελ ΟΝΔ είρε σο απνηέιεζκα ηελ θαηάξγεζε ηέηνησλ δξαζηεξηνηήησλ (Ρφθαο Ν. θαη ζπλ, 2012). Β.5.11 πιινγή εζληθψλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ Ο πνιπδηάζηαηνο ραξαθηήξαο ηεο ΣηΔ εθθξάδεηαη θαη κέζα απφ ηελ αξκνδηφηεηα λα ζπιιέγεη θαη λα δεκνζηεχεη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία. Πην ζπγθεθξηκέλα θαηαξηίδεη θαη δεκνζηεχεη ηα λνκηζκαηηθά θαη πηζησηηθά κεγέζε πνπ αθνξνχλ ηελ ειιεληθή νηθνλνκία, θαζψο θαη ηα κέζα επηηφθηα πνπ εθαξκφδνπλ ηα εγρψξηα πηζησηηθά ηδξχκαηα ζηηο δηάθνξεο θαηεγνξίεο θαηαζέζεσλ θαη ρνξεγήζεσλ. ε εζληθφ επίπεδν, ε ΣηΔ θαηαξηίδεη ην ηζνδχγην πιεξσκψλ θαη ηνπο ρξεκαηνπηζησηηθνχο ινγαξηαζκνχο ηεο ρψξαο. Δπηπιένλ, παξνπζηάδεη ινγηζηηθέο θαηαζηάζεηο επηρεηξήζεσλ ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηνκέα θαη ζηνηρεία ησλ αγνξψλ ρξήκαηνο θαη θεθαιαίνπ (Ρφθαο Ν. θαη ζπλ, 2012). Ζ ΣηΔ δεκνζηεχεη ην «ηαηηζηηθφ Γειηίν Οηθνλνκηθήο πγθπξίαο», ελψ κπνξεί λα δηελεξγεί εμεηδηθεπκέλεο ζηαηηζηηθέο έξεπλεο ζε πνιιά ζέκαηα πνπ απαζρνινχλ ηελ ΣηΔ. Ζ ΣηΔ ρξεζηκνπνηεί ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία γηα ηελ ελεκέξσζε ηεο ΔΚΣ θαη δηεζλψλ νξγαληζκψλ γηα ηελ θαηάζηαζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Μέζα απφ ηελ

41 39 δεκνζίεπζε απηψλ θαιχπηεηαη ε αλάγθε ηνπ θνηλνχ θαη ησλ άκεζα ελδηαθεξφκελσλ, π.ρ. εξεπλεηψλ θαη θνηηεηψλ, γηα πιεξνθφξεζε ( ηειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014). Σα ζηνηρεία απηά ρξεζηκνπνηνχληαη απφ εξεπλεηηθά θέληξα θαη παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα γηα ηελ εθπφλεζε κειεηψλ θαη δηαηξηβψλ. Β.5.12 Μειέηεο θαη δεκνζηεχζεηο Ζ ΣηΔ, ζηα πιαίζηα ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο, πξνβαίλεη ζηε δεκνζίεπζε κειεηψλ θαη εθζέζεσλ. ηα ηέιε Απξηιίνπ θάζε έηνπο δεκνζηεχεηαη ε «Έθζεζε ηνπ Γηνηθεηή» γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία. ηελ Έθζεζε απηή παξνπζηάδνληαη φιεο νη εμειίμεηο θαη νη πξννπηηθέο ηεο ειιεληθέο νηθνλνκίαο. Ζ Έθζεζε απηή ππνβάιιεηαη ζηε Βνπιή θαη ζην Τπνπξγηθφ πκβνχιην. Κάζε ρξφλν δεκνζηεχνληαη δχν Δθζέζεηο γηα ηελ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή θαη ηηο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο ζηελ Διιάδα θαη ηελ επξσδψλε. Ζ πξψηε έρεη ηίηιν «Δηήζηα Έθζεζε γηα ηελ Ννκηζκαηηθή Πνιηηηθή» θαη δεκνζηεχεηαη ην Φεβξνπάξην ελψ ε δεχηεξε έρεη ηίηιν «Δλδηάκεζε Έθζεζε γηα ηελ Ννκηζκαηηθή Πνιηηηθή» θαη δεκνζηεχεηαη ηνλ Οθηψβξην. πσο θαη ε «Έθζεζε ηνπ Γηνηθεηή», ππνβάιινληαη ζηε Βνπιή θαη ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην. Πην ιεπηνκεξήο αλαθνξά ζηα βαζηθά κεγέζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν γίλεηαη ζην ηαηηζηηθφ Γειηίν Οηθνλνκηθήο πγθπξίαο θαη ζην Γειηίν Πεξηθεξεηαθήο πγθπξίαο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο, ηα νπνία δεκνζηεχνληαη ζε κεληαία βάζε ( responsibilities.aspx#te7, ηειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014). Απφ ην 2009 δεκνζηεχεηαη ε «Έθζεζε γηα ηε Υξεκαηνπηζησηηθή ζηαζεξφηεηα» κε ζέκα ηηο εμειίμεηο θαη ηηο πξσηνβνπιίεο πνπ αλαιακβάλνληαη γηα ηελ δηαζθάιηζή ηεο ζε ελσζηαθφ θαη εζληθφ επίπεδν (Ρφθαο Ν. θαη ζπλ, 2012).

42 40 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ. ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΚΑΗ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΔΝΧΖ - ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΣΡΑΠΔΕΑ Ζ πλζήθε ηεο Ρψκεο δελ πξνέβιεπε κηα λνκηζκαηηθή νξγάλσζε ηεο Κνηλφηεηαο, αθνχ θχξηνο ζηφρνο ήηαλ ε δεκηνπξγία κηαο θνηλήο αγνξάο. Ζ θαηάξξεπζε ηνπ ζπζηήκαηνο Bretton Woods ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970, επηηάρπλε ηηο εμειίμεηο γηα ηε δεκηνπξγία νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο έλσζεο. Ζ αιιειεμάξηεζε ησλ νηθνλνκηψλ ησλ θξαηψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ θνηλή αγνξά είλαη ηδηαίηεξα έληνλε. Ζ κεηαβνιή ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ κπνξεί λα επεξεάζεη αξλεηηθά ηηο ζπλαιιαγέο κεηαμχ ησλ θξαηψλ. Οη νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο ησλ θξαηψλ κπνξεί λα έξζνπλ ζε ζχγθξνπζε θαη ηειηθά λα κελ έρνπλ ηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα. Απηνί είλαη νη ζεκαληηθφηεξνη ιφγνη πνπ δηθαηνινγνχλ ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο ΔΟΚ πξνο ηελ εληαία αγνξά. Οη αξρηθέο πξνζπάζεηεο ηε δεθαεηία ηνπ 1970 δελ ήηαλ επηηπρεκέλεο θπξίσο επεηδή δελ είρε επηηεπρζεί πιήξσο ε θνηλή αγνξά. Ζ Κνηλφηεηα φρη κφλν δελ εγθαηέιεηςε ηηο πξνζπάζεηεο, αιιά πξνρψξεζε ζηε δηακφξθσζε ελφο πξψηκνπ πιαηζίνπ λνκηζκαηηθήο νξγάλσζεο. Σν Δπξσπατθφ Ννκηζκαηηθφ χζηεκα 53 (ΔΝ) θαη ε Δπξσπατθή Ννκηζκαηηθή Μνλάδα 54 (ΔΝΜ) ήηαλ ηα πην ζεκαληηθά επηηεχγκαηα ηεο πεξηφδνπ πξηλ ηε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη 55. Σν ΔΝ ήηαλ έλα ζχζηεκα ειέγρνπ ηελ ζπλαιιαγκαηηθήο δηαθχκαλζεο ησλ λνκηζκάησλ. Ζ επηηξεπηή δηαθχκαλζε θαζνξηδφηαλ κε βάζε ην ECU. Tν ECU ήηαλ έλα «θαιάζη» λνκηζκάησλ θαη ε βαξχηεηα ηνπ θάζε λνκίζκαηνο πνπ ζπκκεηείρε ζε απηφ θαζνξηδφηαλ απφ νξηζκέλα θξηηήξηα φπσο ην ΑΔΠ θάζε θξάηνπο, ε λνκηζκαηηθή ζπλδξνκή θαη ην ελδνθνηλνηηθφ εκπφξην (Μνχζεο, 2003). Ζ πνξεία πξνο ηελ επξσπατθή ελνπνίεζε πήξε κηα απνθαζηζηηθή ηξνπή ζηηο αξρέο ηηο δεθαεηίαο ηνπ Ζ ιήμε ηνπ Φπρξνχ Πνιέκνπ ην 1989, ε δηάιπζε ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο, νη αιιαγέο ζηελ Αλαηνιηθή Δπξψπε κε ηελ θαηάξξεπζε ησλ ζνζηαιηζηηθψλ θαζεζηψησλ θαη ην ηδηαίηεξν γεγνλφο ηεο επαλέλσζεο ηεο Γεξκαλίαο, ψζεζαλ ηνπο εγέηεο ηεο ΔΟΚ λα πξνβνχλ ζηνλ θαίξην κεηαζρεκαηηζκφ ηνπ ζθνπνχ, ηεο ινγηθήο θαη ηνπ ρξνλνδηαγξάκκαηνο ηεο νινθιήξσζεο (Gilpin, 2002). Σν απνθαζηζηηθφ βήκα έγηλε ην Γεθέκβξην ηνπ 1991 κε ηε Γηάζθεςε Κνξπθήο 56 ζην 53 Υξεζηκνπνηείηαη επίζεο θαη ν φξνο «λνκηζκαηηθφ θίδη». 54 [European Currency Unit ή ECU] 55 [Maastricht Treaty] 56 χλνδνο ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ.

43 41 Μάαζηξηρη ηεο Οιιαλδίαο, φπνπ ππνγξάθζεθε ε πλζήθε γηα ηελ «Δπξσπατθή Έλσζε», ηεο γλσζηήο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρη (7 Φεβξνπαξίνπ 1992). Γ.1 ΤΝΘΖΚΖ ΣΟΤ ΜΑΑΣΡΗΥΣ Έλαο απφ ηνπο ζηφρνπο πνπ ζέηεη ε πλζήθε είλαη ε ίδξπζε κηαο νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο έλσζεο, ε νπνία ζα πεξηιάβεη θάπνηα ζηηγκή έλα εληαίν λφκηζκα. Ζ νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή έλσζε είλαη έλα πξνεγκέλν ζηάδην πνιπεζληθήο νινθιήξσζεο, ην νπνίν πξνυπνζέηεη κηα θνηλή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή θαη ζηελά ζπληνληζκέλεο νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο ησλ θξαηψλ κειψλ (Μνχζεο, 2003). Ζ πλζήθε βαζίζηεθε ζηελ αξρή ηεο βαζκηαίαο πξφζβαζεο θαη ηεο ζχγθιηζεο. Γηα λα κπνξέζεη έλα θξάηνο κέινο λα ζπκκεηάζρεη ζην ηξίην θαη ηειηθφ ζηάδην ηεο ΟΝΔ ζα έπξεπε λα πιεξνί νξηζκέλα θξηηήξηα ζχγθιηζεο. Οη πξνυπνζέζεηο γηα ηελ πηνζέηεζε ηνπ επξψ θαζνξίδνληαη ζην Άξζξν 121 ηεο πλζήθεο θαη ζην Πξσηφθνιιν πνπ πξνζαξηάηαη ζηε πλζήθε ζρεηηθά κε ηα θξηηήξηα ζχγθιηζεο πνπ αλαθέξνληαη ζην Άξζξν 121. Καηαξρήλ πξέπεη λα ππάξρεη δηαηεξήζηκνο βαζκφο ζηαζεξφηεηαο ησλ ηηκψλ. Σν χςνο ηνπ πιεζσξηζκνχ, θαηαγεγξακκέλνο επί έλα έηνο πξηλ απφ ηνλ έιεγρν, λα κελ ππεξβαίλεη θαηά πνζνζηφ κεγαιχηεξν ηνπ 1,5% ην κέζν φξν ησλ ηξηψλ θξαηψλ κειψλ κε ηηο θαιχηεξεο επηδφζεηο απφ άπνςε ζηαζεξφηεηαο ηηκψλ 57. Σν κέζν καθξνπξφζεζκν νλνκαζηηθφ επηηφθην, θαηαγεγξακκέλν επί έλα έηνο πξηλ απφ ηνλ έιεγρν, λα κελ ππεξβαίλεη θαηά πνζνζηφ κεγαιχηεξν ηνπ 2% εθείλν ησλ ηξηψλ θξαηψλ κειψλ κε ηηο θαιχηεξεο επηδφζεηο απφ άπνςε ζηαζεξφηεηαο ηηκψλ 58. Ζ έληαμε ζην Μεραληζκφ πλαιιαγκαηηθψλ Ηζνηηκηψλ (ΜΗ) δηαζθαιίδεη φηη ηα θαλνληθά πεξηζψξηα δηαθχκαλζεο ηεξνχληαη ρσξίο ζνβαξή έληαζε θαηά ηα δχν ηειεπηαία ρξφληα πξηλ ηνλ έιεγρν. Απηφ ζεκαίλεη φηη ην θξάηνο κέινο δελ έρεη πξνβεί ζε ππνηίκεζε ηνπ λνκίζκαηφο ηνπ 59. Σν έιιεηκκα ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ δελ πξέπεη λα ππεξβαίλεη ην 3% ηνπ ΑΔΠ, ελψ ην δεκφζην ρξένο δελ ππεξβαίλεη ην 60% ηνπ ΑΔΠ 60 (De Grauwe, 2001). Κάζε θξάηνο κέινο πξέπεη λα δηαζθαιίδεη φηη ε εζληθή ηνπ λνκνζεζία, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ θαηαζηαηηθνχ ηεο εθάζηνηε εζληθήο θεληξηθήο ηξάπεδαο, 57 Άξζξν 121 παξ. 1 πλζήθεο θαη Άξζξν 1 Πξσηνθφιινπ (21) 58 Άξζξν 121 παξ. 1 πλζήθεο θαη Άξζξν 4 Πξσηνθφιινπ (21) 59 Άξζξν 121 παξ. 1 πλζήθεο θαη Άξζξν 3 Πξσηνθφιινπ (21) 60 Άξζξν 121 παξ. 1 θαη Άξζξν 104 παξ. 1 θαη 6 πλζήθεο θαη Άξζξν 1 Πξσηφθνιιν (20)

44 42 είλαη ζπκβαηή κε ηα Άξζξα 108 θαη 109 ηεο πλζήθεο φζν θαη κε ην θαηαζηαηηθφ ηνπ ΔΚΣ. Ζ ππνρξέσζε απηή ραξαθηεξίδεηαη θαη σο «λνκηθή ζχγθιηζε». Γ.2 ΔΝΗΑΗΟ ΝΟΜΗΜΑ ΔΤΡΧ Ζ δεκηνπξγία ηεο ΟΝΔ ζηεξίρζεθε ζηε ζεσξία ησλ άξηζησλ λνκηζκαηηθψλ πεξηνρψλ ζχκθσλα κε ηελ νπνία κηα γεσγξαθηθή επηθξάηεηα κηαο νκάδαο ρσξψλ έρνπλ πηνζεηήζεη έλα θνηλφ λφκηζκα. Ζ ζεσξία αλαπηχρζεθε απφ ηνπο Mundell θαη Mckinnon ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960 θαη παξέρεη νξηζκέλα θξηηήξηα 61 κέζα απφ ηα νπνία εθηηκψληαη θφζηε θαη νθέιε απφ ηελ έληαμε κηαο ρψξαο ζε απηέο (De Grauwe, 2001). Ζ πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη πξνζδηφξηζε ηξία ζηάδηα πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε λνκηζκαηηθή έλσζε. Σν πξψην ζηάδην αθνξνχζε ηελ θαηάξγεζε φισλ ησλ εκπνδίσλ θαη πεξηνξηζκψλ, ψζηε λα επηηεπρζεί ε ειεχζεξε θίλεζε θεθαιαίσλ. Απηφ ην ζηάδην είρε ήδε μεθηλήζεη λα πινπνηείηαη απφ ην 1990, πξηλ ηελ ππνγξαθή ηεο πλζήθεο, θαη ηα απνηειέζκαηα ήηαλ ηθαλνπνηεηηθά. Σν δεχηεξν ζηάδην μεθίλεζε ηελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ 1994 κε ηελ θαηάξγεζε ηνπ ΔΝ θαη ηε δεκηνπξγία ηνπ Δπξσπατθνχ Ννκηζκαηηθνχ Ηδξχκαηνο (ΔΝΗ). Σν ΔΝΗ ζεσξείηαη ν πξνπνκπφο ηεο ΔΚΣ, αθνχ παξαθνινπζνχζε φια ηα δεηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηελ πξνεηνηκαζία γηα ηελ κεηάβαζε ζην εληαίν λφκηζκα ζε ζπλεξγαζία πάληα κε ηηο θεληξηθέο ηξάπεδεο. Πξφθεηηαη γηα έλα θξίζηκν ζηάδην ζηελ πνξεία πξνο ηελ ΟΝΔ γηαηί ηα θξάηε κέιε πξέπεη λα εληαηηθνπνηήζνπλ ηηο πξνζπάζεηεο ζχγθιηζεο πξνο ηα θξηηήξηα πνπ ζέηεη ε πλζήθε. Σν ηξίην ζηάδην 62 μεθίλεζε ηελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ 1999 κε ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ησλ λνκηζκάησλ ησλ θξαηψλ πνπ ζα ζπκκεηείραλ ζηελ ΟΝΔ, ζε ζρέζε κε ην επξψ. Σν ECU αληηθαηαζηάζεθε απφ ην επξψ, ην νπνίν θαηέζηε απηνηειέο λφκηζκα. ηελ αξρή ην επξψ θαζηεξψζεθε σο εηθνληθφ λφκηζκα γηα κέζα πιεξσκήο πιελ ησλ κεηξεηψλ θαη γηα ινγηζηηθνχο ζθνπνχο. Ζ νκαιή εηζαγσγή ηνπ λένπ λνκίζκαηνο ηνπ επξψ, ήηαλ κηα πξφθιεζε γηα νιφθιεξε ηελ ΔΔ. Οη πνιίηεο ζα έπξεπε λα απνρσξηζηνχλ ηα εζληθά ηνπο λνκίζκαηα θαη λα πξνζαξκνζηνχλ ζηηο λέεο ζπλζήθεο πνπ φξηδε πιένλ ε ΟΝΔ. Απφ ην 1998 ιήθζεθε απφθαζε γηα ην πνηεο ρψξεο κπνξνχζαλ λα ζπκκεηέρνπλ ζηελ δψλε ηνπ επξψ. Απηέο νη ρψξεο ηθαλνπνηνχζαλ, ζρεδφλ, φια ηα θξηηήξηα ηεο πλζήθεο 63. ηε ζπλέρεηα θάζε ρψξα έπξεπε λα πξνεηνηκάζεη ην έδαθνο γηα ηελ εηζαγσγή ηνπ επξψ ζε θπζηθή 61 Δμεηάδνληαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ νηθνλνκηψλ ηνπο π.ρ. ξπζκφο πιεζσξηζκνχ, δηάξζξσζε νηθνλνκίαο, θ.ιπ. 62 Άξζξν 121 παξ. 4 ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρη. 63 Ζ κφλε ρψξα πνπ ηθαλνπνηνχζε φια ηα θξηηήξηα ήηαλ ην Λνπμεκβνχξγν, θαη ε Κχπξνο απφ εθηφο ΔΔ.

45 43 κνξθή. Απνθαζίζηεθε γηα έλα ρξνληθφ δηάζηεκα έμη κελψλ λα ππάξμεη ηαπηφρξνλε θπθινθνξία θαη ησλ δχν λνκηζκάησλ κε ηειηθή θαηάιεμε ηελ απφζπξζε ησλ εζληθψλ λνκηζκάησλ (Αξγείηεο 2002 θαη Μάξδαο 2005). Με ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηεο ΟΝΔ νη εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο θαη νη θπβεξλήζεηο παξαηηήζεθαλ ηεο δπλαηφηεηάο ηνπο λα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ λνκηζκαηηθή θαη ζπλαιιαγκαηηθή πνιηηηθή σο εξγαιεία δηακφξθσζεο ησλ νηθνλνκηθψλ ζπλζεθψλ ησλ ρσξψλ ηνπο. Γ.3 ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΤΣΖΜΑ ΚΔΝΣΡΗΚΧΝ ΣΡΑΠΔΕΧΝ Με ηελ πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη (ρεηηθφ Πξσηφθνιιν), πξνβιέπεηαη ε ίδξπζε ηνπ ΔΚΣ, ην νπνίν απνηειείηαη απφ ηελ ΔΚΣ θαη ηηο εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ. Κχξηνο ζηφρνο απηνχ ηνπ νξγάλνπ είλαη ε άζθεζε ηεο ζπλνιηθήο λνκηζκαηηθήο θαη πηζησηηθήο πνιηηηθήο ηεο ΔΔ. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ζην ΔΚΣ ζπκκεηέρνπλ φρη κφλν νη εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ πνπ έρνπλ πηνζεηήζεη ην επξψ, αιιά φισλ ησλ θξαηψλ κειψλ (Αγγειφπνπινο, 2013). ήκεξα 18 θξάηε κέιε έρνπλ πηνζεηήζεη ην επξψ 64 εθ ησλ 28 θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ 65. Σα θξάηε απηά δηαηεξνχλ αθφκα ην εζληθφ ηνπο λφκηζκα, αζθνχλ ηε δηθή ηνπο λνκηζκαηηθή πνιηηηθή θαη νη εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο έρνπλ πιήξε ειεπζεξία θηλήζεσλ ζε λνκηζκαηηθά ζέκαηα. κσο φληαο κέιε ηεο ΔΔ, ηα θξάηε επηδηψθνπλ ην βαζηθφ ζηφρν ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ ηηκψλ 66. Σν ΔΚΣ ιεηηνπξγεί σο πιαίζην ζπλεξγαζίαο ησλ θξαηψλ απηψλ κε ην Δπξσζχζηεκα κέζα απφ δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο φπσο ζπκκεηνρή ζην ζχζηεκα πιεξσκψλ TARGET 67 θαη ηελ ζπιινγή ζεκαληηθψλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ. Σα βαζηθά ηνπ θαζήθνληα είλαη ηα εμήο: o Ο ζρεδηαζκφο θαη ε εθαξκνγή ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ηεο ΔΔ. o Ζ θαηνρή θαη δηαρείξηζε ησλ επίζεκσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ ησλ θξαηψλ κειψλ. o Ζ δηαζθάιηζε ηεο νκαιήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο πιεξσκψλ. 64 Σα 18 θξάηε κέιε πνπ έρνπλ πηνζεηήζεη ην επξψ είλαη: Απζηξία, Βέιγην, Γαιιία, Γεξκαλία, Διιάδα, Δζζνλία, Ηξιαλδία,Ηζπαλία, Ηηαιία, Κχπξνο, Λεηνλία, Λνπμεκβνχξγν, Μάιηα, Οιιαλδία, Πνξηνγαιία, ινβαθία, ινβελία θαη Φηλιαλδία. 65 Σα 10 θξάηε κέιε πνπ δελ έρνπλ πηνζεηήζεη ην επξψ είηε γηα δηθνχο ηνπο ιφγνπο είηε επεηδή δελ πιεξνχλ ηα θξηηήξηα ηεο πλζήθεο είλαη: Βνπιγαξία, Γαλία, Κξναηία, Ληζνπαλία, Μεγάιε Βξεηαλία, Οπγγαξία, Πνισλία, Ρνπκαλία, νπεδία θαη Σζερία. 66 Άξζξν 2 ηνπ θαηαζηαηηθνχ ηνπ ΔΚΣ θαη ηεο ΔΚΣ 67 Μεραληζκφο ελίζρπζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ αγνξψλ θαη κείσζεο ηνπ ζπζηεκηθνχ θηλδχλνπ.

46 44 χκθσλα κε ηελ νξγάλσζε ηνπ ΔΚΣ, ε ΔΚΣ, νη εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο, θαζψο θαη ηα κέιε ησλ νξγάλσλ ιήςεσο απνθάζεσλ ησλ ελ ιφγσ νξγαληζκψλ, δε δεηνχλ ή δέρνληαη ππνδείμεηο απφ θνηλνηηθά φξγαλα ή νξγαληζκνχο, απφ νπνηαδήπνηε θπβέξλεζε θξάηνπο κέινπο ή απφ νπνηνδήπνηε άιιν νξγαληζκφ (Μάξδαο, 2005). Ζ ΔΚΣ θαη νη εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο ησλ θξαηψλ κειψλ (18) πνπ έρνπλ λφκηζκα ην επξψ απνηεινχλ ην Δπξσζχζηεκα. Ο πξσηαξρηθφο ζηφρνο ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο είλαη ε δηαηήξεζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ ηηκψλ ζηελ επξσδψλε. Σν Δπξσζχζηεκα δηνηθείηαη απφ ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην, ηελ Δθηειεζηηθή Δπηηξνπή θαη ην Γεληθφ πκβνχιην ηεο ΔΚΣ. Γ.4 ΓΟΜΖ ΚΑΗ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΔ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΣΡΑΠΔΕΑ Σα φξγαλα ιήςεο απνθάζεσλ ηεο ΔΚΣ είλαη ηξία: ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην, ε Δθηειεζηηθή Δπηηξνπή θαη ην Γεληθφ πκβνχιην. Σν Γηνηθεηηθφ πκβνχιην είλαη ν θχξηνο θνξέαο ιήςεο απνθάζεσλ ηεο ΔΚΣ. Απαξηίδεηαη απφ ηα έμη κέιε ηεο Δθηειεζηηθήο Δπηηξνπήο θαη ηνπο Γηνηθεηέο ησλ εζληθψλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ ηεο δψλεο ηνπ επξψ. Ο Πξφεδξνο ηεο ΔΚΣ πξνεδξεχεη ηφζν ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ φζν θαη ηεο Δθηειεζηηθήο Δπηηξνπήο. Κχξην θαζήθνλ ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ είλαη ε δηακφξθσζε λνκηζκαηηθψλ πνιηηηθψλ γηα ηε δψλε ηνπ επξψ. ηηο πνιηηηθέο απηέο πεξηιακβάλνληαη ν θαζνξηζκφο ησλ επηηνθίσλ θαη ην χςνο ησλ απνζεκαηηθψλ κε βάζε ηα νπνία ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα εμαζθαιίδνπλ ξεπζηφηεηα απφ ην Δπξσζχζηεκα. Με απηφ ηνλ ηξφπν ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην επεξεάδεη ηα επηηφθηα ζε νιφθιεξε ηελ νηθνλνκία ηεο δψλεο ηνπ επξψ. Σα επηηφθηα πνπ νξίδεη ε ΔΚΣ δηακνξθψλνπλ ηα ηειηθά επηηφθηα κε ηα νπνία ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα ρνξεγνχλ δάλεηα ζηνπο πειάηεο ηνπο θαη απηά πνπ ιακβάλνπλ νη απνηακηεπηέο γηα ηηο θαηαζέζεηο ηνπο. ην πιαίζην ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο εθδίδεη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη ιακβάλεη απνθάζεηο. Δπίζεο ε γλψκε ηεο ΔΚΣ δεηείηαη: o Γηα νπνηαδήπνηε πξνηεηλνκέλε θνηλνηηθή πξάμε πνπ εκπίπηεη ζην πεδίν ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο. o Απφ ηηο εζληθέο αξρέο γηα νπνηνδήπνηε ζρέδην λνκνζεηηθήο δηάηαμεο πνπ εκπίπηεη ζην πεδίν ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο. Ζ ΔΚΣ κπνξεί λα δηαηππψλεη γλψκεο πξνο ηα θαηάιιεια θνηλνηηθά φξγαλα ή νξγαληζκνχο ή ηηο εζληθέο αξρέο γηα ζέκαηα ηνπ πεδίνπ ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο (Μάξδαο, 2005).

47 45 Ζ Δθηειεζηηθή Δπηηξνπή απνηειείηαη απφ ηνλ Πξφεδξν, ηνλ Αληηπξφεδξν θαη ηέζζεξα αθφκε κέιε. Ζ επηινγή ησλ κειψλ γίλεηαη κε θνηλή απφθαζε ησλ αξρεγψλ θξαηψλ ή θπβεξλήζεσλ ησλ ρσξψλ πνπ απνηεινχλ ηε δψλε ηνπ επξψ, ελψ δεηείηαη θαη ε έγθξηζε ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ. Ζ Δπηηξνπή εθαξκφδεη ηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή πνπ ραξάζζεη ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην θαη δίδεη ηηο απαξαίηεηεο νδεγίεο ζηηο εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο. Ο ζηξαηεγηθφο ξφινο ηεο Δπηηξνπήο θαίλεηαη απφ γεγνλφο φηη πξνεηνηκάδεη ηελ αηδέληα γηα ηηο ζπλεδξηάζεηο ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ελψ εθηειεί θαη ηηο θαζεκεξηλέο εξγαζίεο ηεο ΔΚΣ (De Grauwe, 2001). Σν Γεληθφ πκβνχιην είλαη ην ηξίην φξγαλν ιήςεο απνθάζεσλ ηεο ΔΚΣ. ε απηφ ζπκκεηέρνπλ ν Πξφεδξνο, ν Αληηπξφεδξνο θαη νη Γηνηθεηέο ησλ εζληθψλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ φισλ ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ. Γελ έρεη αξκνδηφηεηεο γηα ζέκαηα λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ζηε δψλε ηνπ επξψ, φκσο κπνξεί λα θαηεπζχλεη ηηο λνκηζκαηηθέο πνιηθέο ησλ θξαηψλ κειψλ πνπ δελ έρνπλ πηνζεηήζεη ην επξψ θαη λα ηηο πξνεηνηκάζεη έηζη γηα κηα κειινληηθή είζνδν ζηε δψλε ηνπ επξψ ( ηειεπηαία πξφζβαζε 18/05/2014). πσο ήδε έρεη αλαθεξζεί, ε ΔΚΣ ραξάζζεη πνιηηηθέο θαη δηαζθαιίδεη φηη νη απνθάζεηο εθαξκφδνληαη κε ζπλέπεηα απφ ηηο εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο. Οη αξκνδηφηεηέο ηεο είλαη νη εμήο ( orga/html/or_013.el.html, ηειεπηαία πξφζβαζε 18/05/2014): o Ζ δηακφξθσζε ησλ πνιηηηθψλ ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο. o Ο ζπληνληζκφο θαη ε παξαθνινχζεζε ησλ πξάμεσλ λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. o Ζ παξέκβαζε ζηηο αγνξέο ζπλαιιάγκαηνο θαη ε ζσζηή δηαρείξηζε ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ. o Ζ έγθξηζε γηα ηελ έθδνζε ηξαπεδνγξακκαηίσλ. o Ζ πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο ζε επξσπατθφ θαη δηεζλέο επίπεδν. o Ζ έθδνζε λνκηθψλ πξάμεσλ. o Ζ δεκνζίεπζε εθζέζεσλ. o Ζ ζπκβνπιεπηηθή δξάζε πξνο εζληθέο αξρέο θαη θνηλνηηθά φξγαλα. o Ο ζρεδηαζκφο θαη ιεηηνπξγία πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ απφ θνηλνχ κε ηηο εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο. o Ο έγθαηξνο εληνπηζκφο θηλδχλσλ ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα.

48 46 Ζ ΔΚΣ εθδίδεη εηήζηεο αλαθνξέο πξνο ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη ζπκκεηέρεη κε ηνπο εθπξνζψπνπο ηεο ζηηο αξκφδηεο επηηξνπέο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ είηε απηφ ηεο δεηεζεί είηε κε δηθή ηεο πξσηνβνπιία (Richter θαη Wahl, 2011).

49 47 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ. Ο ΡΟΛΟ ΣΖ ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ Γ.1 ΠΔΡΗΟΓΟ: Ζ δεθαεηία ηνπ 1990 μεθηλνχζε κε ηελ καθξννηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε λα ζπλερίδνπλ λα απνηεινχλ ηνπο αλέθηθηνπο ζηφρνπο ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο ζηελ Διιάδα (Αξγείηεο, 2002). Γελ ππάξρεη ακθηβνιία, φηη ηα βαζηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεηψπηδε ε ειιεληθή νηθνλνκία εθείλε ηελ πεξίνδν ήηαλ ε αληζνξξνπία ζην ηζνδχγην πιεξσκψλ, ηα πςειά δεκφζηα ειιείκκαηα 68 θαη ην πςειφ επίπεδν ηνπ πιεζσξηζκνχ. Ζ νηθνλνκηθή ζηαζεξνπνίεζε κπνξνχζε λα επηηεπρζεί κε ηελ άζθεζε ηεο θαηάιιειεο δεκνζηνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Ζ ΣηΔ, ζεζκηθφ φξγαλν άζθεζεο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο, είρε σο βαζηθφ ζηφρν ηελ αλάζρεζε ηεο αλνδηθήο εμέιημεο ηνπ πιεζσξηζκνχ, γεγνλφο πνπ ζα είρε ζεηηθέο επηπηψζεηο ηφζν ζηε αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο φζν θαη ζηε βειηίσζε ηνπ ηζνδπγίνπ πιεξσκψλ. Ζ ζπλαιιαγκαηηθή πνιηηηθή είρε επίζεο αληηπιεζσξηζηηθφ ραξαθηήξα. ηφρνο ηεο ήηαλ λα κελ θαιχπηεη πιήξσο ηε δηαθνξά ηνπ πιεζσξηζκνχ κεηαμχ ηεο Διιάδαο θαη ησλ εκπνξηθψλ ηεο εηαίξσλ πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζεί ε αληηπιεζσξηζηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, θαη ηέινο λα επηηεπρζεί ζηαζεξφηεηα ζηελ ηζνηηκία ηεο δξαρκήο έλαληη ηνπ ECU. H πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη έζεζε κε ζαθήλεηα ηα θξηηήξηα πνπ έπξεπε λα πιεξνχλ ηα θξάηε, ψζηε λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ ΟΝΔ. Ζ Διιάδα ρξεηαδφηαλ λα θαηαβάιιεη έληνλε πξνζπάζεηα πξνθεηκέλνπ λα επηηχρεη ηελ απαηηνχκελε νηθνλνκηθή πξνζαξκνγή θαη ηειηθά λα ζπκκεηάζρεη ζηελ ΟΝΔ ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ Γηα ην ζθνπφ απηφ ε ηφηε θπβέξλεζε, ην 1992, θαηήξηηζε ην Πξφγξακκα χγθιηζεο ηεο πεξηφδνπ Γεδνκέλνπ φηη βαζηθφο ζηφρνο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ηε δεθαεηία ηνπ 1990 ήηαλ ε κείσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ζηα επίπεδα πνπ φξηδε ε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη (Arghyrou, 2006), ην Πξφγξακκα χγθιηζεο εζηίαδε αθξηβψο ζηελ αληηπιεζσξηζηηθή θαηεχζπλζε ηεο λνκηζκαηηθήο θαη ζπλαιιαγκαηηθήο πνιηηηθήο 69. Σν επφκελν βήκα ήηαλ ε έληαμε ηεο δξαρκήο ζην ΜΗ. Γηα λα πινπνηεζεί ην Πξφγξακκα θξίζεθε απαξαίηεην λα εληζρπζεί ν ξφινο ηεο ΣηΔ. Σν 1994 θξίζεθε αλαγθαία ε αλαζεψξεζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο χγθιηζεο γηα ηελ πεξίνδν Ζ απνθιηκάθσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ παξέκεηλε ν θχξηνο ζηφρνο 68 Ζ Διιάδα θαηά ηηο δεθαεηίεο 1980 θαη 1990 είρε πξφβιεκα κε ηελ εκθάληζε ησλ δίδπκσλ ειιεηκκάησλ. 69 Πνιηηηθή ηεο «ζθιεξήο δξαρκήο». χκθσλα κε απηή ηελ πνιηηηθή ν ζηφρνο είλαη λα δηαηεξεζεί ε δηνιίζζεζε ηεο δξαρκήο ζε ζρέζε κε ηνπο εκπνξηθνχο εηαίξνπο ηεο Διιάδαο θάησ απφ ηε δηαθνξά ηνπ πιεζσξηζκνχ, θαηαιήγνληαο έηζη ζε κηα αλαηίκεζε ηνπ λνκίζκαηνο.

50 48 ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Ζ πεξηνξηζηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή κε ηελ απζηεξά ειεγρφκελε πξνζθνξά ρξήκαηνο ζηελ νηθνλνκία, πέξα απφ ηελ ζηαδηαθή κείσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ζπκβάιιεη θαη ζηε ζηήξημε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ηεο δξαρκήο. Ζ ζηαζεξνπνίεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο κεηαμχ ηεο δξαρκήο θαη ησλ επξσπατθψλ λνκηζκάησλ είλαη ε βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ έληαμε ηεο δξαρκήο ζην ΜΗ. Πξηλ απφ ηελ έληαμε ηεο δξαρκήο ζην ΜΗ, ε ΣηΔ αλέιαβε ζεηξά πξσηνβνπιηψλ εθαξκφδνληαο πνιηηηθή βαζκηαίσλ πξνζαξκνγψλ, πξνθεηκέλνπ ηα ειιεληθά πηζησηηθά ηδξχκαηα λα κπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ αληαγσληζηηθά ζε έλα θνηλφ πιαίζην άζθεζεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Ζ ΣηΔ δηελεξγεί δεκνπξαζίεο γηα ζπκθσλίεο επαλαγνξάο ηίηισλ ή απνδνρήο θαηαζέζεσλ ζε δηαθνξεηηθέο δηάξθεηεο σο έλα βαζηθφ κέζν επεξεαζκνχ ησλ επηηνθίσλ ηεο δηαηξαπεδηθήο αγνξάο. Δπίζεο, ε ΣηΔ ζε ζπλεξγαζία κε ηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο πξνρψξεζε ζηελ θαηεχζπλζε ηεο νινθιήξσζεο ηνπ ειιεληθνχ ζπζηήκαηνο πιεξσκψλ ζε ζπλερή ρξφλν, HERMES 70. Σν ζχζηεκα απηφ αλαπηχζζεηαη ζε δχν ηκήκαηα: ην επξψ HERMES θαη ην δξαρκηθφ HERMES. Σν πξψην επηηξέπεη ηε δηαζχλδεζε κε ην TARGET θαη ηελ επεμεξγαζία δηαζπλνξηαθψλ θαη εγρψξησλ εληνιψλ ζε επξψ, ελψ ην δεχηεξν επηηξέπεη ηελ επεμεξγαζία εληνιψλ ζε δξαρκέο γηα ηε δηελέξγεηα ζπλαιιαγψλ ζε εζληθφ επίπεδν. Σα δχν ηκήκαηα ελνπνηήζεθαλ ην 2000 ιίγν πξηλ ηελ εηζαγσγή ηνπ επξψ (Έθζεζε ηνπ Γηνηθεηή, 2001). Ο ζπγρξνληζκφο ησλ εζληθψλ θεληξηθψλ ηξαπεδηψλ πξνυπνζέηεη θνηλή βάζε νηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ. Ζ ζπιινγή ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ απφ ηελ ΣηΔ θαη ε απνζηνιή ηνπο ζηελ ΔΚΣ ζπκβάιιεη ζηελ θαιχηεξε ελεκέξσζε ηεο ΔΚΣ γηα ην ζρεδηαζκφ ηεο θνηλήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο (Θσκφπνπινο, 1998). Σν Μάξηην 1998 ε ειιεληθή θπβέξλεζε απνθάζηζε ηελ έληαμε ηεο δξαρκήο ζην ΜΗ θαη ηαπηφρξνλε πξνζαξκνγή ηεο ηζνηηκίαο ηεο κε ππνηίκεζε ηεο ηάμε ηνπ 12,3%. Πξφθεηηαη γηα έλα πνιχ ζεκαληηθφ γεγνλφο ζηελ πνξεία έληαμεο ηεο ρψξαο ζηελ ΟΝΔ. Ζ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο πξφθεηηαη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζε έλα πεξηβάιινλ κε βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηελ αλεμαξηεζία ηεο ΣηΔ 71. Ζ ζπκκεηνρή ηεο Διιάδαο ζηελ ΟΝΔ ζα ζπξξηθλψζεη ηηο αξκνδηφηεηεο ηεο ΣηΔ. Ζ ΣηΔ ζα αζρνιείηαη κφλν κε ζέκαηα επνπηείαο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηε ζπλεπή εθαξκνγή ησλ απνθάζεσλ ηεο ΔΚΣ, ζηε δηακφξθσζε ησλ νπνίσλ ζα ζπκκεηέρεη κε κία ςήθν. Παξά ην πιήζνο ησλ αιιαγψλ ηνλίδεηαη φηη 70 [ΔΡΜΖ] 71 Νφκνο 2548/1997 (ΦΔΚ Α 259)

51 49 Σξάπεδα δελ παξέκεηλε απιφο ζεαηήο αιιά πξνζπάζεζε θαη θαηάθεξε λα πξνζαξκνζζεί πνηθηιφκνξθα. Ζ ΣηΔ ζπκκεηείρε ζε έλα κεγάιν κέξνο ησλ γεληθψλ δνθηκψλ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζε επξσπατθφ επίπεδν ην δεχηεξν εμάκελν ηνπ ε απηφ ην πιαίζην εληάζζεηαη ην γεγνλφο ηεο δεκηνπξγίαο ηνλ Μάην ηνπ 1998, ηεο ΖΓΑΣ. Ζ ζπκκεηνρή ηεο ζηέθζεθε κε απφιπηε επηηπρία. Ζ ΣηΔ έπξεπε λα πξνζαξκνζηεί ζηηο λέεο ζπλζήθεο θαη πξνρψξεζε ζε αιιαγέο πνπ αθνξνχζαλ ηα πεδία ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο, ησλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ θαη ησλ ζπζηεκάησλ πιεξσκψλ. Ζ ΣηΔ ζπλέβαιε απνθαζηζηηθά θαη ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ Υξεκαηηζηεξίνπ, παξνπζηάδνληαο δέζκε ζεκαληηθψλ κέηξσλ γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ. Καηαξρήλ ηίζεληαη ζε θαζεζηψο επηηήξεζεο φιεο εθείλεο νη κεηνρέο πνπ πξαγκαηεχνληαη ζε πςειφηεξε ηηκή απφ ηηο βαζηθή ηνπο αμία ζηελ πεξίπησζε πνπ ε ηηκή είλαη ηέηνηα, ψζηε λα κελ αληαλαθιά ηελ πξαγκαηηθή αμία θαη απφδνζε. ε επίπεδν ιεηηνπξγίαο πξνηάζεθε νη κεηνρέο ρακειήο ξεπζηφηεηαο θαη κηθξήο δηαζπνξάο λα αλαθέξνληαη ζε εηδηθή ελφηεηα ελψ ε ηηκή θιεηζίκαηνο λα πξνθχπηεη απφ ην κέζν φξν ησλ 30 ηειεπηαίσλ ιεπηψλ. Ζ δηαζπνξά ζηελ παξάιιειε αγνξά απμάλεηαη απφ 15% ζην 25%. Ζ απφθιηζε ηηκήο ηεο κεηνρήο λα θπκαίλεηαη απφ 5% έσο10% αλάινγα κε ην πσινχκελν παθέην θαη ην ειάρηζην φξην γηα θάζε παθέην ζπλαιιαγψλ λα δηακνξθσζεί ζηα 200 εθαη. δξρ. απφ 100 εθαη. δξρ. Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ επελδπηψλ πξνηάζεθε ε αχμεζε ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ επηρεηξήζεσλ λα εμεηάδεηαη απφ νξθσηνχο ινγηζηέο, ε αλάιπζε πσιήζεσλ λα θαζίζηαηαη ππνρξεσηηθή θαη θάζε επηρείξεζε ππνρξενχηαη λα δεκνζηεχεη ινγηζηηθέο θαηαζηάζεηο ησλ ηξηψλ ηειεπηαίσλ ρξήζεσλ. Ζ ελεκέξσζε γηα κεηαβνιή ησλ ζπκκεηνρψλ γίλεηαη εληφο 24 σξψλ ελψ θαζηεξψζεθε ε ειεθηξνληθή ελεκέξσζε ησλ επελδπηψλ (Νηφγθαο, 2000). Γ.2 ΠΔΡΗΟΓΟ: Ζ Διιάδα πηνζέηεζε ην επξψ ηελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ Απφ ην 2001 κέρξη ζήκεξα, ε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή δελ θαζνξίδεηαη πιένλ απφ ηελ ΣηΔ αιιά απφ ηελ ΔΚΣ πνπ θαζνξίδεη ηα επηηφθηα ζε νιφθιεξε ηελ επξσδψλε. Ζ ΣηΔ ιεηηνπξγψληαο ζε έλα πιαίζην κνλαδηθφ θαη πξσηνθαλέο γηα εθείλε, έθαλε φιεο ηηο απαξαίηεηεο ελέξγεηεο γηα ηελ πξνζαξκνγή ηεο ζηα λέα δεδνκέλα. Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ απηήο ηεο πεξηφδνπ είλαη ηα ρακειά επηηφθηα δαλεηζκνχ γηα ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηα λνηθνθπξηά. Σα επηηφθηα δαλεηζκνχ ηεο ρψξαο γηα ηελ

52 50 εμππεξέηεζε ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο ήηαλ ζε πνιχ πην ρακειά επίπεδα ζε ζρέζε κε ηελ επνρή ηεο δξαρκήο (Seyler θαη Levendis, 2013). Ζ Διιάδα γλψξηζε πςειή αλάπηπμε ηα ρξφληα κεηά ηελ εηζαγσγή ηνπ επξψ, θπξίσο ιφγσ ηεο γεληθφηεξεο θαηαζθεπαζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηεο απμεκέλεο εγρψξηαο δήηεζεο ιφγσ ρακειψλ επηηνθίσλ δαλεηζκνχ 72. Ζ ρξεκαηνπηζησηηθή θξίζε, ε νπνία μεθίλεζε ζηηο ΖΠΑ ην θαινθαίξη ηνπ 2007, αλέηξεςε ηελ πνξεία ησλ πξνεγνχκελσλ εηψλ. Σν 2008 άξρηζαλ λα εκθαλίδνληαη ηα πξψηα απεηιεηηθά ζεκάδηα γηα ηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο. Σν ειιεληθφ δεκφζην πξνζπάζεζε λα εληζρχζεη ηε ξεπζηφηεηα ησλ ηξαπεδψλ θαη ηεο νηθνλνκίαο κε έλα παθέην 28 δηο επξψ. Έλα απφ ηα κέηξα πνπ ζπλφδεπαλ ην παθέην ήηαλ ε παξνρή εγγπήζεσλ έλαληη πξνκήζεηαο θαη εμαζθαιίζεσλ, ηνπ δεκνζίνπ πξνο ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα θαηά ην δαλεηζκφ ηνπο ζηηο δηαηξαπεδηθέο αγνξέο. Ο Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ έθξηλε αλ νη εμαζθαιίζεηο απηέο ήηαλ επαξθείο (Αγγειφπνπινο, 2013). Απφ ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2008 ε ΣηΔ είρε πξνβεί ζε ζεηξά θξίζηκσλ επηζεκάλζεσλ ζηηο εθζέζεηο ηεο. Οη πςεινί ξπζκνί αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο δελ ήηαλ δπλαηφ λα δηαηεξεζνχλ ρσξίο ηηο αλαγθαίεο δηαξζξσηηθέο κεηαξξπζκίζεηο. Κακία ρψξα δελ κπνξεί λα επηηχρεη δηαηεξήζηκε αλάπηπμε φηαλ ππάξρνπλ ρξφληα δεκνζηνλνκηθά ειιείκκαηα. Σν πςειφ έιιεηκκα ζην ηζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ αληαλαθινχζε ηελ ρακειή αληαγσληζηηθφηεηα ηεο νηθνλνκίαο. Σν ηεξάζηην δεκφζην ρξένο, ε κείσζε ησλ εζφδσλ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αχμεζε ησλ δαπαλψλ γηα λα αληηκεησπηζηεί ε χθεζε θαη ηα πςειά επηηφθηα δαλεηζκνχ ζηηο αγνξέο νκνιφγσλ νδήγεζαλ ηε ρψξα ζηα πξφζπξα ηεο ρξενθνπίαο (Έθζεζε ηνπ Γηνηθεηή, 2010). Γ.3 ΠΔΡΗΟΓΟ: 2010 έσο ζήκεξα Με βάζε φζα αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο, είλαη ζαθέο πσο ε ΣηΔ είρε παξνπζηάζεη αξθεηά ζηνηρεία γηα ηελ νξηαθή θαηάζηαζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Γηα λα δνχκε ηνλ ξφιν ηεο ΣηΔ απηή ηελ θξίζηκε ρξνληθή πεξίνδν είλαη ζεκαληηθφ λα παξαηεζεί κηα ζχληνκε πεξηγξαθή ησλ γεγνλφησλ. Σν πξψην παθέην κέηξσλ δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2010 ήηαλ αλεπαξθέο γηα λα πείζεη ηηο αγνξέο. Σν Μάξηην 2010 ιήθζεθαλ επηπιένλ πην πεξηνξηζηηθά κέηξα πνπ εζηίαδαλ ζε νξηδφληηεο πεξηθνπέο κηζζψλ, ζπληάμεσλ θαη επηδνκάησλ κε ηαπηφρξνλε αχμεζε θαη ησλ έκκεζσλ θφξσλ. Οη φξνη δαλεηζκνχ ηεο 72 ε απηφ δηάζηεκα δηεπξχλζεθε ηφζν ην δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα φζν θαη ην έιιεηκκα ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ.

53 51 ρψξαο απφ ην εμσηεξηθφ ρεηξνηέξεπαλ ζπλερψο κε απνθνξχθσκα ην spread ησλ ειιεληθψλ νκνιφγσλ 73 λα μεπεξάζεη ηηο 1000 κνλάδεο. Σειηθά, ζηηο 23 Απξηιίνπ 2010 ε ρψξα θαηέζεζε ζην ΓΝΣ θαη ζην πκβνχιην ηεο ΟΝΔ αίηεκα γηα δεκφζηα ρξεκαηνδφηεζε (Κφηηνο Α. θαη ζπλ, 2012). ηε χκβαζε Γαλεηαθήο Γηεπθφιπλζεο (Μλεκφλην) πνπ ππνγξάθζεθε κεηαμχ ηεο Διιάδαο, ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσδψλεο θαη ηνπ ΓΝΣ δεηήζεθε θαη ε ππνγξαθή ηνπ Γηνηθεηή ηεο ΣηΔ, αθνχ ε ΣηΔ ιεηηνπξγεί σο αληηπξφζσπνο ηνπ δαλεηνιήπηε. Ζ εθαξκνγή ηνπ κλεκνλίνπ απέηξεςε ηε ρξενθνπία, φκσο νη ζπλέπεηεο ζε επίπεδν πξαγκαηηθήο νηθνλνκίαο ήηαλ ηδηαίηεξα δπζκελείο. Σν ΑΔΠ κεηψζεθε θαηά 4,5% ην 2010 επεξεαδφκελν απνθιεηζηηθά απφ ηελ ππνρψξεζε ηεο εγρψξηαο δήηεζεο - ηεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο, ηεο δεκφζηαο θαηαλάισζεο θαη ησλ επελδχζεσλ. Απνηέιεζκα φισλ ησλ πξνεγνχκελσλ ήηαλ ε ζεκαληηθή αχμεζε ηεο αλεξγίαο (Έθζεζε ηνπ Γηνηθεηή, 2011). Ζ αξλεηηθή εηθφλα ηεο νηθνλνκίαο δελ ήηαλ δπλαηφ λα κελ επεξεάζεη ηηο εζσηεξηθέο πνιηηηθέο εμειίμεηο. Ο πξψελ Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ Λνπθάο Παπαδήκνο, αλέιαβε ηελ Πξσζππνπξγία ην Ννέκβξην ηνπ 2011 κε ζθνπφ λα ζπκβάιιεη ζηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο ρξένπο ηεο ρψξαο. Ζ επηινγή ζην πξφζσπφ ηνπ δελ ήηαλ ηπραία απφ ηε ζηηγκή πνπ είρε δηαηειέζεη Αληηπξφεδξνο ηεο ΔΚΣ γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα 74. Ζ ηξέρνπζα θξίζε αλέδεημε κηα ζεηξά απφ ζνβαξέο αδπλακίεο ηεο δνκήο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. Οη αδπλακίεο απηέο εληνπίδνληαη ζην ηξφπν ξχζκηζεο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, ζηα ηζρχνληα ηξαπεδηθά ινγηζηηθά πξφηππα, ζηε κηθξνπξνιεπηηθή επνπηεία επί ησλ θνξέσλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ππεξεζηψλ θαη ζην ηξφπν νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ 75. Ζ δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή πνπ αθνινχζεζαλ πνιιά θξάηε πξηλ θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο αιιά θαη ε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή απφ ηελ ΔΚΣ, θαίλεηαη πσο επηηάρπλαλ ηηο εμειίμεηο. Ο ξφινο ησλ ηξαπεδψλ ζηελ θξίζε ήηαλ ε αηηία λα ηεζνχλ λέεο πξνηάζεηο ζην ηξαπέδη ησλ ζπδεηήζεσλ, ηφζν γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο φζν θαη γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο πηζαλφηεηαο νη ηξάπεδεο λα πξνθαιέζνπλ λέεο 73 Γεληθά πξφθεηηαη γηα ην πεξηζψξην θέξδνπο πνπ πξνζηίζεηαη ζην επηηφθην euribor γηα λα πξνζδηνξηζηεί ην ηειηθφ επηηφθην κε ην νπνίν ζα δαλεηζηεί κηα ρψξα ή έλαο πειάηεο. Ζ δηαθνξά αλάκεζα ζηηο απνδφζεηο ησλ νκνιφγσλ ραξαθηεξίδεηαη σο spread. Γηα παξάδεηγκα αλ κηα ρψξα Α δαλείδεηαη κε νκφινγα πνπ απνδίδνπλ 4% θαη κηα ρψξα Β κε 8% ηφηε ην spreadείλαη 4% ή 400 κνλάδεο βάζεο. 74 Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ ηελ πεξίνδν θαη Αληηπξφεδξνο ηεο ΔΚΣ ηελ πεξίνδν Έρεη αζθεζεί θξηηηθή γηα ηηο πςειέο ακνηβέο ησλ ζηειερψλ ηξαπεδψλ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη απηψλ ηεο ΣηΔ πξηλ θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο.

54 52 νηθνλνκηθέο θξίζεηο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί ζε απηφ ην ζεκείν, φηη ε έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηεο ΟΝΔ δελ επέθεξε θακία κεηαβνιή ζην θαζεζηψο αδεηνδφηεζεο θαη κηθξνπξνιεπηηθήο επνπηείαο ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ πνπ είραλ θαηαζηαηηθή έδξα ζηα θξάηε κέιε ηεο επξσδψλεο (Γθφξηζνο, 2014). Ζ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηεο θξίζεο απαηηεί λένπο κεραληζκνχο απφ πιεπξάο ΔΚΣ. Πνιιά πηζησηηθά ηδξχκαηα ρξεηάδνληαη έθηαθηε ελίζρπζε ηεο ξεπζηφηεηάο ηνπο πέξα απφ ηα ζπλήζε κέζα λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. πσο πξνβιέπεηαη απφ ην Καηαζηαηηθφ ηνπ ΔΚΣ (Άξζξν 14 παξ. 4) θαη απφ ην Καηαζηαηηθφ ηεο ΣηΔ (Άξζξν 55) θάζε εζληθή θεληξηθή ηξάπεδα κπνξεί λα ελεξγεί θαη άιιεο εξγαζίεο, εθφζνλ απηέο δελ παξαθσιχνπλ ηνπο ζηφρνπο θαη ηα θαζήθνληα ηνπ ΔΚΣ. Ζ δπλαηφηεηα απηή επέηξεςε ηε δεκηνπξγία ηνπ κεραληζκνχ «παξνρήο έθηαθηεο ξεπζηφηεηαο» 76. Ζ ΣηΔ ινηπφλ κπνξεί λα παξέρεη ρξήκα ή θάζε άιιεο κνξθήο ζηήξημε πξνο θεξέγγπν ρξεκαηνπηζησηηθφ ίδξπκα ή φκηιν ηδξπκάησλ ψζηε λα αληηκεησπηζηνχλ πξνζσξηλά πξνβιήκαηα ξεπζηφηεηαο. Ζ ΣηΔ ρνξήγεζε κέζνπ ηνπ κεραληζκνχ απηνχ 32 δηο επξψ ζηηο ειιεληθέο ηξάπεδεο (Αγγειφπνπινο, 2013). Οη ελέξγεηεο απηέο δελ πξέπεη ζε θακία πεξίπησζε λα απνηεινχλ εθθξάζεηο ηεο εληαίαο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Οη ζεκειηψδεηο ζηφρνη ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο ξχζκηζεο θαη επνπηείαο είλαη ηξεηο: ν έιεγρνο ηεο θεξεγγπφηεηαο ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ νξγαληζκψλ ζε κεκνλσκέλε-εμαηνκηθεπκέλε βάζε (κηθξνπξνιεπηηθή επνπηεία), ε δηαηήξεζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο (καθξνπξνιεπηηθή επνπηεία) θαη ε δηαζθάιηζε φηη νη θαηαλαισηέο αληηκεησπίδνληαη δίθαηα. Οη θαλφλεο ηεο Δπηηξνπήο ηεο Βαζηιείαο Η 77 δελ εθαξκφζηεθαλ απφ ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα κε ζπλέπεηα ην μέζπαζκα ηεο θξίζεο. Ζ Βαζηιεία ΗΗ 78 είρε αθεηεξία ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2008, δειαδή αξθεηά θαζπζηεξεκέλα γηα λα αληηκεησπίζεη ηε θξίζε. Με ηε Βαζηιεία ΗΗΗ 79 επηδηψθεηαη κηα ζεκαληηθή ελίζρπζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ δηαηάμεσλ ηνπ ηζρχνληνο θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ θαη ε θαζηέξσζε θαηλνηφκσλ κέζσλ κηθξνπξνιεπηηθήο ξπζκηζηηθήο παξέκβαζεο (Γθφξηζνο, 2011). ηελ Διιάδα ην ζχζηεκα ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο επνπηείαο ζηεξίδεηαη ζηελ ΣηΔ, ζηελ Δπηηξνπή 76 ELA (Emergency Liquidity Assistance) 77 Πιαίζην Δπνπηείαο ηνπ δηεζλνχο ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο (1988). 78 Σξεηο Ππιψλεο: χλδεζε ησλ θεθαιαηαθψλ απαηηήζεσλ κε ηνπο θηλδχλνπο πνπ αλαιακβάλνπλ ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα. 79 Καλνληζηηθά πξφηππα πνπ αθνξνχλ ηελ θεθαιαηαθή επάξθεηα θαη ηε ξεπζηφηεηα ησλ ηξαπεδψλ.

55 53 Κεθαιαηαγνξάο θαη ζην πκβνχιην πζηεκηθήο Δπζηάζεηαο 80 ζην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ, ην νπνίν ζπλεξγάδεηαη κε ηελ ΣηΔ (ηατθνχξαο, 2011). Οη δηαηάμεηο ηνπ λένπ θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ φπσο νξίδεηαη ζηε «Βαζηιεία ΗΗΗ» εθαξκφδνληαη ζηαδηαθά απφ ηελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ 2013 κε θαηαιεθηηθή εκεξνκελία πιήξνπο εθαξκνγή ηελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ Σν 2014 ηίζεηαη ζηαδηαθά ζε εθαξκνγή ε Δπξσπατθή Σξαπεδηθή Έλσζε. Ζ έλαξμε ηζρχνο ηνπ εληαίνπ επνπηηθνχ κεραληζκνχ πξνβιέπεηαη ηνλ Ννέκβξην ηνπ 2014 ζην νπνίν ε ΔΚΣ έρεη θπξίαξρν ξφιν. Ζ άκεζε κηθξνπξνιεπηηθή επνπηεία ησλ ηεζζάξσλ ζπζηεκηθψλ 81 πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ ηεο ρψξαο καο (Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, EFG Eurobank, Alpha Bank θαη Σξάπεδα Πεηξαηψο) ζα αζθείηαη απφ ηελ ΔΚΣ, κε ηε ζπλδξνκή ηεο ΣηΔ. Ζ αξκνδηφηεηα ηεο ΣηΔ πεξηνξίδεηαη ζηελ άκεζε επνπηεία κφλν ησλ κηθξφηεξσλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, πάληα ππφ ηηο Οδεγίεο ηεο ΔΚΣ (Γθφξηζνο, 2014). 80 Άξζξν 20 λφκνπ 3867/2010 (ΦΔΚ Α 128) 81 Κίλδπλνο απφ ηελ πεξίπησζε κηα ηξάπεδα λα θαηαξξεχζεη θαη λα επεξεάζεη ηελ νηθνλνκία.

56 54 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Ζ ΣηΔ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο νηθνλνκηθνχο ζεζκνχο ηεο ρψξαο καο. Απφ ηε ζηηγκή ηεο ίδξπζήο ήηαλ ν αθξνγσληαίνο ιίζνο ζηε πξνζπάζεηα δηακφξθσζεο ηεο ζχγρξνλεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. ε θξίζηκεο ηζηνξηθέο ζηηγκέο, πξψελ θαη ελ ελεξγεία Γηνηθεηέο ηεο ΣηΔ αλέιαβαλ ηελ Πξσζππνπξγία ηεο ρψξαο. Απηφ δείρλεη ην πςειφ θχξνο πνπ δηέζεηε θαη ζπλερίδεη λα δηαζέηεη ε ΣηΔ, ηφζν ζην εζσηεξηθφ φζν θαη ζην εμσηεξηθφ. Ο Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ επηιέγεηαη θαη δηνξίδεηαη απφ ηελ Κπβέξλεζε. πσο είδακε φκσο θαη ζην ππνθεθάιαην Β.3 ην Κνηλνβνχιην δίλεη ηελ έγθξηζή ηνπ γηα ηνλ δηνξηζκφ απηφ. Έλα αθφκα ζεκείν πνπ θαίλεηαη ε έλλνηα ηεο αλεμαξηεζίαο είλαη ην γεγνλφο φηη ν Γηνηθεηήο δελ είλαη εχθνιν λα απνπεκθζεί απφ ηε Κπβέξλεζε, ζα πξέπεη λα έρεη ππνπέζεη ζε πνιχ ζνβαξφ παξάπησκα. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη θαη ε ΔΚΣ πξέπεη λα ζπκθσλεί ζην πξφζσπν ηνπ Γηνηθεηή πνπ επηβάιιεηαη λα είλαη άηνκν πςεινχ θχξνπο θαη κφξθσζεο. Ζ αλεμαξηεζία ηεο ΣηΔ δηαζθαιίδεηαη πιένλ κέζα απφ ηε ζπκκεηνρή ζην ΔΚΣ. Μέζα απφ ην πιήζνο ησλ κειεηψλ θαη εθζέζεσλ πνπ δεκνζηεχεη ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα παξνπζηάδεη ηε ζπλνιηθή εηθφλα ηεο νηθνλνκίαο ελψ δηαηππψλεη πξνηάζεηο πξνο ηελ θπβέξλεζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε δηαθφξσλ ζεκάησλ νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Ζ ΣηΔ αλαιχεη θαη παξνπζηάδεη ηελ θαηάζηαζε θαη ηηο πξννπηηθέο ηεο νηθνλνκίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ην δηεζλέο θαη επξσπατθφ νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ. Δπίζεο, εμεηάδεη ηνπο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηε δπλακηθή ηνπο, δηαπηζηψλεη αδπλακίεο θαη πξνηείλεη ιχζεηο. Οη εθζέζεηο ηεο ΣηΔ ιακβάλνληαη ππφςε απφ ηελ εθάζηνηε Κπβέξλεζε ζην ζρεδηαζκφ ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Ο ειεγθηηθφο θαη επνπηηθφο ηεο ξφινο ηελ θαζηζηνχλ ζεκαηνθχιαθα ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. Αλ θαη ε εθαξκνγή ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο, φπσο νξίδεηαη απφ ηελ ΔΚΣ, είλαη ε βαζηθή αξκνδηφηεηα ηεο ΣηΔ, ε ζπκκεηνρή ηεο ζηε δηακφξθσζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο είλαη εμίζνπ ζεκαληηθή. Ζ δπλαηφηεηα πνπ έρεη ε ΣηΔ λα παξαθνινπζεί ηηο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο ηελ θαζηζηνχλ ηζφηηκν ζπλνκηιεηή ηεο Κπβέξλεζεο. Δπηπιένλ, ν Γηνηθεηήο ηεο ΣηΔ πξαγκαηνπνηεί ζπλαληήζεηο κε ηνλ Πξφεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο, φπνπ ηνλ ελεκεξψλεη γηα ηηο ηξέρνπζεο εμειίμεηο. Απ φια απηά κπνξεί ζπκπεξάλεη θαλείο φηη ε ΣηΔ είλαη ζεζκφο-θιεηδί γηα ηελ άζθεζε ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο θαη ηελ πξνζπάζεηα αλάθακςεο ηεο ρψξαο. Δπίζεο, ε ΣηΔ ζπλεξγάδεηαη ζηελά ζε δηάθνξα ζέκαηα κε ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ θαη ηελ Δπηηξνπή Κεθαιαηαγνξάο. «Θεζκηθνί» ζχκβνπινη ηνπ Κξάηνπο

57 55 ζηελ άζθεζε νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο είλαη ην πκβνχιην Οηθνλνκηθψλ Δκπεηξνγλσκφλσλ (ΟΔ) θαη ην Κέληξν Πξνγξακκαηηζκνχ θαη Οηθνλνκηθψλ Δξεπλψλ (ΚΔΠΔ). Ζ ελδπλάκσζε ηεο ζπλεξγαζίαο ηεο ΣηΔ κε ηνπο παξαπάλσ θνξείο ζίγνπξα ζα έρεη ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ άζθεζε νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Ο ξφινο ηεο ινηπφλ είλαη θαίξηνο γηα ηελ ιεηηνπξγία ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ηφζν κέζα ζην πιαίζην ηεο ειιεληθήο έλλνκεο ηάμεο φζν θαη ζην πιαίζην ηεο ζπκκεηνρήο ηεο ζην ΔΚΣ θαη ζηελ ΔΚΣ. πσο έρεη αλαθεξζεί ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, πξσηαξρηθφο ζηφρνο ηεο ΔΚΣ είλαη ε ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ ζηελ επξσδψλε. Απφ ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ πξνθχπηνπλ επηκέξνπο πιενλεθηήκαηα, φπσο ην πςειφ επίπεδν ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ ηζνδπλακεί κε ζέζεηο απαζρφιεζεο θαη πςειφ βηνηηθφ επίπεδν. Ζ νηθνλνκηθή θξίζε φκσο έζεζε λέα δεδνκέλα γηα ηελ πνιηηηθή ηεο ΔΚΣ. Δίλαη γεγνλφο πσο ε αζθνχκελε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή απφ πιεπξάο ΔΚΣ επεξέαζε ηελ θξίζε ρξένπο ηεο ρψξαο ζε ζπλδπαζκφ θπζηθά κε ηελ ιαλζαζκέλε δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή πνπ αθνινχζεζαλ νη ειιεληθέο θπβεξλήζεηο ηελ πεξίνδν απφ ηελ εηζαγσγή ηνπ επξψ θαη κεηά (Seyler θαη Levendis, 2013). Ζ θξίζε ήηαλ ε αηηία λα μεθηλήζνπλ ζπδεηήζεηο γηα ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο ΔΚΣ. Έλα εξψηεκα είλαη αλ νη θεληξηθνί ηξαπεδίηεο ηεο επξσδψλεο πξέπεη λα έρνπλ κεγαιχηεξε ειεπζεξία θηλήζεσλ, ηδηαίηεξα ζηηο πεξηπηψζεηο αζπλήζηζησλ θαηαζηάζεσλ θαη θξίζεσλ. Μηα ηέηνηα πξννπηηθή ζα πξνθαινχζε ηξηγκνχο ζην κνληέιν ιεηηνπξγίαο ηεο ΔΚΣ. Ζ ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ ζηελ επξσδψλε σο ν απαξάβαηνο θαλφλαο, ζίγνπξα πεξηνξίδεη φπνηεο ελαιιαθηηθέο επηινγέο πνιηηηθήο. Ζ αχμεζε ηζρχνο ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ νπζηαζηηθά ζέηεη λένπο θαλφλεο ιεηηνπξγίαο ηεο ΔΚΣ δεδνκέλνπ φηη ππάξρεη θίλδπλνο λα αθνινπζεζνχλ ιαλζαζκέλεο επηινγέο απφ ηξάπεδεο θαη ηειηθά ην απνηέιεζκα λα είλαη ηνπιάρηζηνλ αξλεηηθφ. ηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο, ηεο Πνξηνγαιίαο θαη ηεο Ηξιαλδίαο ζα κπνξνχζε ίζσο λα δνζεί ζηηο θεληξηθέο ηξάπεδεο κεγαιχηεξε επρέξεηα ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο (Richter θαη Wahl, 2011). Με ηελ πξνυπφζεζε ηεο αιιαγήο ηνπ Καηαζηαηηθνχ ηεο ΔΚΣ (Άξζξν 21), ε ΔΚΣ ζα κπνξνχζε λα δαλείδεη απεπζείαο ηηο ππεξρξεσκέλεο ρψξεο ή ην ηξαπεδηθφ ηνπο ζχζηεκα. Με απηφ ηνλ ηξφπν ζα εληζρπφηαλ ν ξφινο ηεο ΣηΔ ζηελ άζθεζε ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Ο αλαπηπμηαθφο ξφινο ηεο ΔΚΣ ζα κπνξνχζε λα ελδπλακσζεί αλ ηδξπφηαλ αλαπηπμηαθή ηξάπεδα ζηελ Διιάδα θαη ε ΣηΔ ηε ρξεκαηνδνηεί κε θζελφ ρξήκα. Σα

58 56 ρξήκαηα απηά ζα δηνρεηεχνληαλ βάζεη ζπγθεθξηκέλνπ αλαπηπμηαθνχ ζρεδίνπ πνπ ζα είρε εγθξίλεη ε ΣηΔ. Με απηφ ηνλ ηξφπν ε ΣηΔ ζα ζπκβάιιεη απνθαζηζηηθά ζηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηειηθά ζηε κείσζε ηεο αλεξγίαο. Χο δεδνκέλνο ζα πξέπεη λα ζεσξείηαη ν εμνξζνινγηζκφο ηνπ ππάξρνληνο ζπζηήκαηνο κε ηε δεκηνπξγία λέσλ κεραληζκψλ ζπληνληζκνχ θαη ειέγρνπ ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Ήδε έρνπλ αξρίζεη λα πξαγκαηνπνηνχληαη ηα πξψηα βήκαηα πξνο απηή ηε θαηεχζπλζε ψζηε λα απνθεχγνληαη θξίζεηο φπσο ε ειιεληθή. Απφ ηελ ελνπνίεζε ηνπ επξσπατθνχ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ην 2014, ην ειιεληθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα κπνξεί λα επσθειεζεί αξθεηά. Έλα πεξηβάιινλ ζηαζεξφηεηαο θαη αζθάιεηαο δεκηνπξγεί ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ. Ζ ΣηΔ κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη κε ηνλ δεκηνπξγηθφ ηξφπν άζθεζεο ησλ θαζεθφλησλ ηεο, ειέγρνληαο θαη αμηνινγψληαο ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα, πξνηείλνληαο ζηξαηεγηθέο γηα ηελ αλάπηπμε ελφο πγηνχο ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηνκέα. Ζ ελνπνίεζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο κπνξεί λα ζεσξεζεί σο έλα βήκα πην θνληά ζηελ κεηαηξνπή ηεο ΟΝΔ ζε δεκνζηνλνκηθή νηθνλνκηθή έλσζε θαη ηειηθά ζε πνιηηηθή. Πξάγκαηη ε ηξαπεδηθή έλσζε είλαη κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο αιιαγέο απφ ηελ επνρή ηνπ Μάαζηξηρη. Ζ δηαηήξεζε ηνπ εληαίνπ λνκίζκαηνο πξνυπνζέηεη ηελ ηξαπεδηθή έλσζε. Ζ ΔΚΣ ζα ιεηηνπξγήζεη σο κεραληζκφο απνξξφθεζεο ησλ «θξαδαζκψλ» πνπ πιήηηνπλ ηηο πεξηθεξεηαθέο ρψξεο ηεο ΟΝΔ. Ζ θξίζε απέδεημε ην δηαθνξεηηθφ επίπεδν αλάπηπμεο ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηνπ θέληξνπ θαη ηεο πεξηθέξεηαο ηεο ΟΝΔ. Ζ ζχγθιηζε ησλ νηθνλνκηψλ κέζα απφ ηελ ηξαπεδηθή έλσζε ζα γίλεη ζηαδηαθά κέζα απφ ην ξφιν πνπ θαιείηαη λα επηηειέζεη ε ΔΚΣ ζε κηα θξίζηκε πεξίνδν γηα ηελ επξσπατθή νηθνλνκία.

59 57 Πεγέο ΠΖΓΔ-ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, Δπξσζχζηεκα, Καηαζηαηηθφ Έθδνζε Η, Αζήλα 2013 Νφκνο 3423/1927 «Πεξί θπξψζεσο ηνπ ελ Γελεχε ππνγξάθνληνο ηε 15 επηεκβξίνπ 1927 Πξσηνθφιινπ πεξί εγθξίζεσο ζπλάςεσο δαλείνπ Ληξψλ ηεξιηλψλ », ΦΔΚ Α Γεθεκβξίνπ 1927 Νφκνο 3424/1927 «Πεξί θπξψζεσο ηεο απφ 27 Οθησβξίνπ 1927 ζπκβάζεσο πεξί παξαηηήζεσο ηεο Δζληθήο Σξαπέδεο ηεο Διιάδνο απφ ηνπ πξνλνκίνπ εθδφζεσο ηξαπεδηθψλ γξακκαηίσλ θαη πεξί ζπζηάζεσο λέαο Σξαπέδεο ππφ ηελ επσλπκίαλ «Σξάπεδα ηεο Διιάδνο» θαη ηνπ πξνζαξηψκελνπ ηε πκβάζεη Καηαζηαηηθνχ ηεο Σξαπέδεο ηεο Διιάδνο», ΦΔΚ Α Γεθεκβξίνπ 1927 Νφκνο 2609/1998 «Κχξσζε νξηζκέλσλ δηαηάμεσλ ηνπ Καηαζηαηηθνχ ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο θαη άιιεο δηαηάμεηο», ΦΔΚ Α Μαΐνπ 1998 Νφκνο 2832/2000 «Κσδηθνπνίεζε ησλ δηαηάμεσλ γηα ηε ζχζηαζε, νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο εγγχεζεο θαηαζέζεσλ θαη ηξνπνπνίεζε θαη ζπκπιήξσζε ηνπ Καηαζηαηηθνχ ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο», ΦΔΚ Α Ηνπλίνπ 2000 Νφκνο 4099/2012 «Οξγαληζκνί ζπιινγηθψλ επελδχζεσλ ζε θηλεηέο αμίεο θαη αλψλπκεο εηαηξείεο δηαρείξηζεο ακνηβαίσλ θεθαιαίσλ, Οδεγία 2009/65/ΔΚ. Πξνζαξκνγή ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο ζηηο δηαηάμεηο ησλ Οδεγηψλ 2010/78/ΔΔ, 2010/73/ΔΔ, 2011/96/ΔΔ, 2009/133/ΔΚ, 2004/113/ΔΚ. Δπξσπατθή πλεηαηξηζηηθή Δηαηξεία. Μέηξα εθαξκνγήο ησλ Καλνληζκψλ (ΔΚ) 1338/2001 θαη (ΔΔ) 1210/2010 πεξί πξνζηαζίαο ηνπ επξψ θαη άιιεο δηαηάμεηο», ΦΔΚ Α Γεθεκβξίνπ 2012 Καλνληζκφο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (26 Οθησβξίνπ 2012): «Δλνπνηεκέλε απφδνζε ηεο πλζήθεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηεο πλζήθεο γηα ηελ Λεηηνπξγία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο» Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (29 Γεθεκβξίνπ 2006): «Δλνπνηεκέλε απφδνζε ηεο πλζήθεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηεο πλζήθεο γηα ηελ ίδξπζε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο». Πξσηφθνιιν γηα ην Καηαζηαηηθφ ηνπ Δπξσπατθνχ πζηήκαηνο Κεληξηθψλ Σξαπεδψλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο Βηβιηνγξαθία Αγγειφπνπινο, Π. (2013). Τξάπεδεο θαη Χξεκαηνπηζησηηθό Σύζηεκα (Αγνξέο, Πξντόληα, Κίλδπλνη). Γ Αλαζεσξεκέλε Έθδνζε. Αζήλα: ηακνχιεο Αινγνζθνχθεο Γ., Λαδαξέηνπ., (2002). Η Δξαρκή από ην Φνίληθα ζην Επξώ, Β Έθδνζε (βειηησκέλε θαη επαπμεκέλε). Αζήλα: Ληβάλε

60 58 Αξγείηεο, Γ. (2002). Παγθνζκηνπνίεζε ΟΝΕ θαη Οηθνλνκηθή Πξνζαξκνγή, Η Πεξίπησζε ηεο Ειιάδαο. Αζήλα: Σππσζήησ Γηψξγνο Γαξδάλνο Βελέδεο, Ζ. (1955). Χξνληθόλ ηεο Τξαπέδεο ηεο Ειιάδνο, Ιζηνξία κηαο Εηθνζηπεληαεηίαο Αζήλαη Βνχιγαξεο, Γ. (2008). Η Ειιάδα ηεο Μεηαπνιίηεπζεο ( ). Σηαζεξή Δεκνθξαηία Σεκαδεκέλε από ηε κεηαπνιεκηθή ηζηνξία. Αζήλα: Θεκέιην Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδνο. Ιζηνξηθό Χξνλνιόγην ( ). Ηζηνξηθφ Αξρείν Δζληθήο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο. Αζήλα 2007 Μάξδαο, Γ. (2005). Από ηελ ΕΟΚ ζηελ ΕΕ «Από ηελ νινθιήξσζε ηεο Εληαίαο Αγνξάο έσο ηελ πνιηηηθή ελνπνίεζε ηνπ Επξσπατθνύ ρώξνπ». Θεζζαινλίθε: Επγφο Μνχζεο, Ν. (2003). Επξσπατθή Έλσζε: Δίθαην-Οηθνλνκία-Πνιηηηθή. Γέθαηε Αλαζεσξεκέλε Έθδνζε. Αζήλα: Παπαδήζε Νηφγθαο, Γ. (2000). Σθέςεηο γηα ηελ αλαγθαία ζηαζεξνπνηεηηθή θαη αλαπηπμηαθή πνιηηηθή θαη ην ξόιν ηεο Τξάπεδαο ηεο Ειιάδνο ελόςεη ηεο ΟΝΕ. Αζήλα: Σξάπεδα ηεο Διιάδνο Παπαδάθεο, Η. (1999). Ννκηζκαηηθή Θεσξία θαη Πνιηηηθή, Τξαπεδηθό Πεξηβάιινλ. Σφκνο Α. Πάηξα: Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην Ρφθαο Ν., Γθφξηζνο Υ., Μηθξνπιέα Α., Υξπζάλζεο Υ., Ληβαδά Υ. (2012). Σηνηρεία Τξαπεδηθνύ Δηθαίνπ Δεκόζην & Ιδησηηθό Τξαπεδηθό Δίθαην. Γεχηεξε αλαζεσξεκέλε έθδνζε. Αζήλα: Ννκηθή Βηβιηνζήθε Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, Γηεχζπλζε Οηθνλνκηθψλ Μειεηψλ. Τα Πξώηα 50 Χξόληα ηεο Τξαπέδεο ηεο Ειιάδνο. Αζήλα 1978 De Grauwe, P. (2001). Τα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο. Σέηαξηε Γηεζλήο Έθδνζε. Μεηάθξαζε νθνδήκνο Αλδξέαο. Αζήλα: Παπαδήζε Gilpin, R. (2002). Η πξόθιεζε ηνπ παγθόζκηνπ θαπηηαιηζκνύ. Η παγθόζκηα νηθνλνκία ηνλ 21 ν αηώλα. Μεηάθξαζε Καηζηιηέξεο Γηψξγνο. Αζήλα: Πνηφηεηα Mankiw, N.G. θαη Taylor, P.M. (2010). Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεσξίαο Με αλαθνξά ζηηο Επξσπατθέο Οηθνλνκίεο, Μαθξννηθνλνκηθή, Σπκπιήξσκα Γηα ηε ρξεκαηνπηζησηηθή θξίζε ηνπ Σφκνο Β. Μεηάθξαζε Αλδξηάλα αθθά. Αζήλα: Gutenberg Samuelson, A. P., Nordhaus D. W. (2000). Οηθνλνκηθή. Γέθαηε έθηε δηεζλήο έθδνζε. Σφκνο Β. Μεηάθξαζε: Θαλάζεο Αζαλαζίνπ, Νηθεθφξνο ηακαηάθεο. Αζήλα: Παπαδήζε Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, Έθζεζε ηνπ Γηνηθεηή γηα ην έηνο 2000, Απξίιηνο 2001 Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, Έθζεζε ηνπ Γηνηθεηή γηα ην έηνο 2009, Απξίιηνο 2010

61 59 Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, Έθζεζε ηνπ Γηνηθεηή γηα ην έηνο 2010, Απξίιηνο 2011 Άξζξα Γθφξηζνο, Υ. (2011). «Βαζηιεία ΗΗΗ»: Ζ αλαζεψξεζε ηνπ ηζρχνληνο θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ ηεο Δπηηξνπήο ηεο Βαζηιείαο γηα ηελ Σξαπεδηθή Δπνπηεία κε ζηφρν ηελ ελδπλάκσζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ηνπ δηεζλνχο ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ζην: Υαξδνχβειεο, Γθ. θαη Γθφξηζνο, Υ. (επηκ.) Η δηεζλήο θξίζε, ε θξίζε ζηελ επξσδώλε θαη ην ειιεληθό ρξεκαηνπηζησηηθό ζύζηεκα ζει Αζήλα: Διιεληθή Έλσζε Σξαπεδψλ [ Σειεπηαία πξφζβαζε 6/5/2014] Γθφξηζνο, Υ. (2014). Ζ πνξεία πξνο ηελ «Δπξσπατθή Σξαπεδηθή Έλσζε»: ζεζκηθέο θαη θαλνληζηηθέο δηαζηάζεηο θαη νη επηπηψζεηο ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηνπ ειιεληθνχ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ζην: Μαζνπξάθεο, Μ. θαη Γθφξηζνο, Υ. (επηκ.) Αληαγσληζηηθόηεηα γηα αλάπηπμε: Πξνηάζεηο πνιηηηθήο ζει Αζήλα: Διιεληθή Έλσζε Σξαπεδψλ [ Σειεπηαία πξφζβαζε 15/5/2014] Θσκφπνπινο, Π. (1998). Ζ επξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα θαη ε άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο Έλσζε Διιεληθψλ Σξαπεδψλ ζει [ Σειεπηαία πξφζβαζε 1/5/2014] Κφηηνο Α., Γαιαλφο Γ., Ρνπθαλάο. (2012). Ζ Διιεληθή Κξίζε θαη ε Κξίζε ηνπ πζηήκαηνο Γηαθπβέξλεζεο ηεο Δπξσδψλεο. Σεηξά Εξεπλεηηθώλ Εξγαζηώλ18(1): Πνιπηερληθή ρνιή, Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο [ Σειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014] ηατθνχξαο, Π. (2011). Ζ ζεζκηθή νξγάλσζε ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο επνπηείαο ζηελ Διιάδα. Πξνθιήζεηο θαη πξννπηηθέο κεηά ηε θξίζε ζην: Υαξδνχβειεο, Γθ. θαη Γθφξηζνο, Υ. (επηκ.) Η δηεζλήο θξίζε, ε θξίζε ζηελ επξσδώλε θαη ην ειιεληθό ρξεκαηνπηζησηηθό ζύζηεκα ζει Αζήλα: Διιεληθή Έλσζε Σξαπεδψλ [ Σειεπηαία πξφζβαζε 6/5/2014] Arghyrou, Michael G. (2006): Monetary policy before and after the euro: Evidence from Greece, Cardiff Economics Working Papers, No. E2006/26 pp. 1-5 [ Σειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014] Seyler, E. Levendis, J. (2013). What was the role of monetary policy in the Greek financial crisis?, South-Eastern Europe Journal of Economics 2 (2013) pp [ Σειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014] Richter, F. Wahl, P. (2011). The Role of the European Central Bank in the Financial Crash and the Crisis of the Euro-Zone. Report based on World Economy, Ecology and Development (WEED) Expert Meeting, Berlin pp [ Σειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014]

62 60 Ζιεθηξνληθέο Γηεπζχλζεηο Σξάπεδα ηεο Διιάδνο [Σειεπηαία πξφζβαζε 30/4/2014] Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα [Σειεπηαία πξφζβαζε 4/5/2014] Δπξσπατθή Έλσζε [Σειεπηαία πξφζβαζε 4/5/2014] Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ησλ ΖΠΑ [Σειεπηαία πξφζβαζε 20/5/2014] Σξάπεδα ηεο Αγγιίαο [Σειεπηαία πξφζβαζε 20/5/2014] Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ηεο Γεξκαλίαο [Σειεπηαία πξφζβαζε 20/5/2014] Βνπιή ησλ Διιήλσλ Δζληθφ Σππνγξαθείν

63 61 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑΣΑ Ηδξπηηθνί Νφκνη 3423/1927 θαη 3424/1927

64 62