Ο ρόλος της βιταμίνης D στην διαχείριση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Πηνελόπη Δουβόγιαννη Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος MSc, RD

Transcript

1 Ο ρόλος της βιταμίνης D στην διαχείριση του καρδιαγγειακού κινδύνου Πηνελόπη Δουβόγιαννη Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος MSc, RD

2 Βιταμίνη D Υγεία των οστών Κακοήθη νεοπλασματικά νοσήματα Διαβήτη τύπου 2 Ρευματοειδή αρθρίτιδα Ανοσοποιητικό Καρδιαγγειακές παθήσεις

3 Μηχανισμοί δράσης Al Mheid I et al. Eur Heart J 2013;34:

4 Κλινικές και Επιδημιολογικές μελέτες Ασθενείς με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D αυξημένη συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών συμβαμάτων Έλλειψη βιταμίνης D: σχετίζεται με διάφορους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου (υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης)

5 Βιταμίνη D και Υπέρταση Σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης (RAS)

6 Ενδεικτικές μελέτες Ref. Year Study design (sample size) Country (ethnicit y) Age Correlation (lower reference range of 25(OH) vitamin D) Findings Ke et al Cross-sectional from the ATBC (2271 subjects of which 1430 hypertensive) Finland (Caucas Yes ian) men (I quartile: < and 25 nmol/l) women yr Serum 25(OH) vitamin D level has a significant and inverse association with systolic BP (P < 0.05), also if stratified in groups. Moreover, the lower group was associated with increased prevalence of hypertension in multivariate analysis (P value for trend < 0.05).

7 Ενδεικτικές μελέτες Ref. Year Martins et all 2007 Study design (sample size) Crosssectional from the NHANES (15088 subjects) Country (ethnicity) Age United States (Caucasian and African Americans and other) men and women age stratified Correlation (lower reference range of 25(OH) vitamin D) Yes (I quartile: < 52.5 nmol/l) Findings Adjusted interquartile analysis showed an increased prevalence of hypertension in in the lower quartile of 25(OH) vitamin D (OR = 1.30, 95%CI; ; P < 0.05)

8 Ενδεικτικές μελέτες Ref. Year Snijder et al 2007 Study design (sample size) Cross-sectional from the LASA (1205 subjects more than 65 yr old) Country (ethnicity) Age Netherlands (caucasian) men and women 65 yr Correlation (lower reference range of 25(OH) vitamin D) No (I quartile: < 25 nmol/l) Findings 25(OH) vitamin D was not associated with systolic or diastolic BP or prevalence of hypertension. Instead, PTH correlated with both BP and hypertension incidence

9 Μετά-αναλύσεις n=32181, 7-10 χρόνια, 4 μελέτες Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης υπέρτασης σε άτομα με έλλειψη βιταμίνης D (RR = 1.76; 95%CI: , P < 0.05) 10 RCTs Χορήγηση βιταμίνης D δεν οδήγησε σε μείωση της αρτηριακής πίεσης Pittas et al. Ann Intern Med. 2010

10 Βιταμίνη D και λιπίδια Υψηλά επίπεδα βιταμίνης D έχουν συσχετισθεί με καλύτερο λιπιδαιμικό προφίλ Μετά-ανάλυση 12 κλινικών δοκιμών, n=1346: συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D είχε μικρή επίδραση στο λιπιδαιμικό προφίλ Wang et al. Lipids Health Dis. 2012

11 Vitamin D May Not Improve Lipid Levels: A Serial Clinical Laboratory Data Study n= 6260 με ανεπάρκεια βιταμίνης D Χορήγηση βιταμίνης D εβδομάδες: βιοχημικός έλεγχος Δεν βρέθηκε βελτίωση στο λιπιδαιμικό προφίλ Ponda et al. Circulation. 2012;

12 Βιταμίνη D και ΣΔτ2 Επιρροή στον γλυκαιμικό έλεγχο Βιταμίνη D (και ασβέστιο) λειτουργία β-κυττάρων του παγκρέατος Βιταμίνη D + ασβέστιο έκκριση ινσουλίνης

13 Epidemiological studies investigating relationship of vitamin D and diabetes or insulin resistance endpoints Teegarden and Donkin, Nutrition Research Reviews, 2009

14 Intervention studies investigating the relationship of vitamin D and insulin resistance or diabetes Teegarden and Donkin, Nutrition Research Reviews, 2009

15 Μετά-αναλύσεις Επίπεδα βιταμίνης D >25 mg/ml : 43% κινδύνου εμφάνισης ΣΔτ2 Mitzi et al, EurJ Clin Nutr 2011 Πρόσληψη >500 IU/ημέρα βιταμίνης D : 13% κινδύνου εμφάνισης ΣΔτ2 σε σχέση με <200 IU/ημέρα βιταμίνης D George, Diabet Med 2012

16 Βιταμίνη D και αγγειακά συμβάματα Συχνότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου σχετίζεται με αρχικά επίπεδα βιταμίνης D Health Professionals Follow-up Study n=18225 άντρες ετών χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D κίνδυνος για έμφραγμα μυοκαρδίου Μετά-ανάλυση: 18 μελετών, n= % μεγαλύτερος κίνδυνος στεφανιαίας νόσου σε άτομα με επίπεδα βιταμίνης D στο χαμηλότερο τεταρτημόριο Brοndum-Jacobsen et al. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2012

17 Βιταμίνη D και αγγειακή εγκεφαλική νόσος Περιορισμένος αριθμός μελετών Μετά-ανάλυση 10 μελετών : n = ,54 αύξηση κινδύνου εμφάνισης αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων σε άτομα με επίπεδα βιταμίνης D στο χαμηλότερο τεταρτημόριο Brοndum-Jacobsen et al. Ann Neurol. 2013

18 Αντίθετα αποτελέσματα NHANES, n=13331 δεν βρέθηκε σημαντική σχέση ανάμεσα στην ανεπάρκεια βιταμίνης D και στον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου Μετά-ανάλυση : 51 μελετών, δεν βρέθηκε ευεργετική δράση της βιταμίνης D στην πρόληψη καρδιαγγειακών συμβαμάτων

19 Ανεπάρκεια βιταμίνης D Πλήττει ανθρώπους όλων των ηλικιών και στην Ελλάδα Ήπια μορφή απειλιτική όμως για την υγεία Ανεπαρκής έκθεση στον ήλιο Ανεπαρκής διατροφή

20 Εκτίμηση επάρκειας βιταμίνης D 25(OH)D στον ορό Συγκέντρωση στον ορό ασβεστίου, φωσφόρου, αλκαλικής φωσφατάσης, της παραθορμόνης, και στα ούρα του ασβεστίου Ανεπάρκεια: 25(ΟΗ)D < nmol/l (10-15 ng/ml) Επάρκεια: 75(ΟΗ)D < nmol/l (30-32 ng/ml) Τοξικότητα: 25(ΟΗ)D < 200 nmol/l (80 ng/ml)

21 Παράγοντες κινδύνου για ανεπάρκεια βιταμίνης D Σκούρο δέρμα Γήρας Κάλυψη όλων των εκτεθιμένων σημείων με ρούχα και χρήση αντηλιακού Κυστική ίνωση Νόσος χολοστατικού ήπατος Σύνδρομο φλεγμονώδους εντέρου Παχυσαρκία

22 Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα (ΣΗΠ) βιταμίνης D Ηλικία μg/ημέρα (IU/ημέρα) ετών 15 μg/ημέρα (600 IU/ημέρα) ετών 15 μg/ημέρα (600 IU/ημέρα) 71 ετών και άνω 20 μg/ημέρα (600 IU/ημέρα) Επιτροπή Τροφίμων και Διατροφής, Ιινστιτούτο Ιατρικής, ΗΠΑ 2012

23 Πηγές βιταμίνης D Ηλιακή ακτινοβολία: λεπτά την ημέρα 3,4 φορές την εβδομάδα Διατροφικές πηγές Λιπαρά ψάρια όπως μπακαλιάρος, σολομός, σαρδέλες Ιχυέλαια Αβγά Γαλακτοκομικά συνήθως εμπλουτίζονται με βιταμίνη D Δημητριακά και ψωμί εμπλουτισμένα με βιταμίνη D

24 Συμπεράσματα Ισχυρή συσχέτιση ανεπάρκειας βιταμίνης D και διαφόρων παραγόντων καρδιομεταβολικού κινδύνου και αγγειακών συμβαμάτων? Σχέση αιτιολογική ή η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι αποτέλεσμα «κακής υγείας» Περισσότερες καλά σχεδιασμένες μελέτες χρειάζονται για σαφή συμπεράσματα

25 Συστάσεις Evaluation, Treatment, and Prevention of Vitamin D Deficiency: an Endocrine Society Clinical Practice Guidelines, 2011 Ελέγχουμε τα επίπεδα της βιταμίνης D σε σχέση με την σκελετική υγεία, όχι όμως για τον καρδιαγγειακό κίνδυνο Συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D σε άτομα με χαμηλά επίπεδα για πρόληψη οστεοπόρωσης όχι για πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων