ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. 2 Ο εξάμηνο Χημικών Μηχανικών. Γιάννης Καλογήρου, Καθηγητής ΕΜΠ

Transcript

1 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ 2 Ο εξάμηνο Χημικών Μηχανικών Γιάννης Καλογήρου, Καθηγητής ΕΜΠ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

2 Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

3 Περιεχόμενα 3 Οικονομική Μεγέθυνση = (;) Οικονομική Ανάπτυξη Προσδιοριστικοί παράγοντες της οικονομικής μεγέθυνσης (βραχυχρονίως, μεσοπροθέσμως και μακροχρονίως) Ο ρόλος της τεχνολογίας και των θεσμών Γιατί ο ρυθμός μεγέθυνσης μεταξύ των οικονομιών διαφέρει;

4 Οι πηγές της μακροχρόνιας οικονομικής μεγέθυνσης 4 Ορισμοί: Παραγωγικότητα της Εργασίας Φυσικό Κεφάλαιο Ανθρώπινο Κεφάλαιο Τεχνολογία

5 Οικονομική μεγέθυνση & οικονομική ανάπτυξη 5 Υπάρχει εννοιολογική διαφορά μεταξύ οικονομικής μεγέθυνσης και οικονομικής ανάπτυξης; Οικονομική Μεγέθυνση: «Η σταθερή (steady) διαχρονική αύξηση του συνολικού προϊόντος μιας οικονομίας» Οικονομική Ανάπτυξη: Ευρύτερη έννοια. Οικονομική Ανάπτυξη συνδέεται με δημιουργία ικανοτήτων και δυνατοτήτων> Οικονομική Μεγέθυνση Amartya Sen (κάτοχος του βραβείου Nobel στην Οικονομική Επιστήμη 1998), «Η ανάπτυξη ως Ελευθερία».

6 Sen (=Development as Freedom) (1/3) 6 Η ανάπτυξη μπορεί να γίνει αντιληπτή ως «μια διεργασία επέκτασης/ διεύρυνσης των πραγματικών (των ουσιωδών) ελευθεριών που απολαμβάνουν οι άνθρωποι».

7 Sen (=Development as Freedom) (2/3) 7 Η έμφαση στις ανθρώπινες ελευθερίες έρχεται σε αντιπαράθεση με στενότερες αντιλήψεις της ανάπτυξης που την ταυτίζουν με: τη μεγέθυνση του ακαθάριστου εγχωρίου προϊόντος, την αύξηση των ατομικών (ή οικογενειακών) εισοδημάτων, την εκβιομηχάνιση, την τεχνολογική πρόοδο, τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας. Κατά τον Sen όλα τα προαναφερόμενα αποτελούν πολύ σημαντικά μέσα για την επέκταση των ελευθεριών που απολαμβάνουν τα μέλη μιας κοινωνίας.

8 Sen (=Development as Freedom) (3/3) 8 Η ανάπτυξη απαιτεί την απομάκρυνση μεγάλων πηγών ανελευθερίας: Φτώχεια, Τυραννία, Λίγες οικονομικές ευκαιρίες, Συστηματική κοινωνική στέρηση,

9 Οικονομική και Κοινωνική Ανάπτυξη 9 Στον πυρήνα της, η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη ανάγεται (Κ. Βαϊτσος & Α. Μπαρτζώκας, 2004): στη δημιουργία ικανοτήτων, και στην πραγμάτωση δυνατοτήτων.

10 Ανάπτυξη σημαίνει (1/2) 10 Αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ δηλ. ενός μέτρου του βιοτικού επιπέδου (επιπέδου διαβίωσης). Αλλά και... Διεύρυνση των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, Βελτίωση των συνθηκών δημόσιας υγείας, Πρόσβαση στην εκπαίδευση, τις υπηρεσίες υγείας, στις δημόσιες υποδομές και στα δημόσια αγαθά, στην Κοινωνία της Πληροφορίας, Προσδοκώμενος χρόνος ζωής, Ποιότητα ζωής, Ποιότητα των θεσμών, Προστασία του περιβάλλοντος,

11 Ανάπτυξη σημαίνει (2/2) 11 Κατανομής του εισοδήματος, Άμβλυνση ανισοτήτων, Αύξηση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας στην αξιοποίηση των πόρων, Δείκτες Ανθρώπινης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (Βιοτικό επίπεδο, εκπαιδευτικό επίπεδο, προσδόκιμο ζωής).

12 Αλλαγές στο επίπεδο Αλλαγές στον ρυθμό μεταβολής 12 Το ΑΕΠ αυξήθηκε στη διάρκεια ενός έτους κατά...χ δισ. ευρώ. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ κατά την περίοδο ήταν ψ%. Ο κανόνας του 70: ο χρόνος που χρειάζεται μια μεταβλητή που αυξάνεται βαθμιαία στη διάρκεια του χρόνου για να διπλασιαστεί. Δηλ. Ο αριθμός των ετών που χρειάζεται το κατά κεφαλήν ΑΕΠ να διπλασιαστεί είναι: 70/ ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης= 70/ 1%= 70 έτη. Αν είναι 5% τότε χρειάζεται 70/5= 14 έτη. Προϋπόθεση είναι να έχουμε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης).

13 Ο κανόνας του 70 (Rule of 70) 13 Ο κανόνας του 70 υπολογίζει τον χρόνο που απαιτείται ώστε μια μεταβλητή- που αυξάνεται βαθμιαία στη διάρκεια του χρόνου- να διπλασιασθεί η τιμή της.

14 Η εφαρμογή του κανόνα του 70 στην εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ των ΗΠΑ 14 If real GDP per capita grows at 1% per year, it will take 70 years to double. If it grows at 2% per year, it will take only 35 years to double. In fact, U.S. real GDP per capita rose on average 1.9% per year over the last century. Applying the Rule of 70 to this information implies that it should have taken 37 years for real GDP per capita to double; it would have taken 111 years three periods of 37 years each for U.S. real GDP per capita to double three times. That is, the Rule of 70 implies that over the course of 111 years, U.S. real GDP per capita should have increased by a factor of = 8. And this does turn out to be a pretty good approximation to reality, once we adjust for the fact that a century is a bit less than 111 years. During the twentieth century, U.S. real GDP per capita rose seven-fold, a bit less than eight-fold.

15 Μέτρηση του βιοτικού επιπέδου (1/3) 15 Μέτρηση του βιοτικού επιπέδου: Από τη σκοπιά του εισοδήματος και της κατανάλωσης Ενδιαφέρει το μέσο κατά κεφαλήν προϊόν αντί το συνολικό προϊόν. Δηλ. Μας ενδιαφέρει το κατά κεφαλήν εισόδημα. Στην πραγματικότητα μας ενδιαφέρει η κατά κεφαλήν κατανάλωση ως μέτρο του βιοτικού επιπέδου. Όμως, η σχέση κατανάλωσης προς προϊόν είναι περίπου παρόμοια σε διάφορες χώρες, η κατάταξη των χωρών είναι περίπου η ίδια είτε χρησιμοποιήσουμε το κατά κεφαλήν προϊόν είτε την κατά κεφαλήν κατανάλωση.

16 Μέτρηση του βιοτικού επιπέδου (2/3) 16 Πώς, όμως, συγκρίνουμε το κατά κεφαλήν ΑΕΠ διαφόρων χωρών; Οι διάφορες χώρες χρησιμοποιούν διαφορετικά νομίσματα με διαφορετικές συναλλαγματικές ισοτιμίες χρήση συναλλαγματικών ισοτιμιών. Π.χ. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ινδίας σε rupees μετατρέπεται σε δολλάρια για να συγκριθεί με το αμερικανικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

17 Μέτρηση του βιοτικού επιπέδου (3/3) 17 Όμως, o συχνά παρατηρείται μεγάλη διακύμανση των ισοτιμιών, o Το επίπεδο διαβίωσης εξαρτάται από τις τιμές βασικών αγαθών. Συνήθως, όσο χαμηλότερο το κατά κεφαλήν προϊόν μιας χώρας τόσο χαμηλότερες οι τιμές βασικών προϊόντων (π.χ. τροφίμων) και βασικών υπηρεσιών στη χώρα αυτή. Χρήση Purchasing Power Parities (PPP numbers) adjusted real GDP numbers.

18 Από τη σκοπιά της παραγωγής: 18 Διαφορές παραγωγικότητας παραγωγή ανά εργαζόμενο, παραγωγή ανά εργατοώρα (αν γνωρίζουμε το σύνολο των ωρών που έχουν δαπανηθεί στην οικονομία). Σχέση των μεγεθών αυτών σε ΗΠΑ και ΕΕ-15.

19 Μεγέθυνση και Ευτυχία (1/2) 19 Ο Simon Kuznets (θεμελιωτής των εθνικών λογαριασμών και κάτοχος του βραβείου Νόμπελ στην οικονομική επιστήμη) δεν ταυτίζει το ΑΕΠ με την ευημερία. Είπε: «Το ΑΕΠ είναι χρήσιμο ως μια εκτίμηση της συνεισφοράς της οικονομικής δραστηριότητας στην ευημερία των κατοίκων της χώρας, τωρινής και μελλοντικής»

20 Μεγέθυνση και Ευτυχία (2/2) 20 Ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο οδηγεί σε μεγαλύτερη ευτυχία; Για χώρες με κατά κεφαλήν προϊόν χαμηλότερο των $ (50% του αμερικανικού) η αύξηση του βιοτικού επιπέδου συντελεί περισσότερο στη ευτυχία των κατοίκων της. Η σχέση αυτή εξασθενίζει για τις πλουσιότερες χώρες. Ευρύτερο ερώτημα: Μπορεί το ΑΕΠ να αποτελέσει δείκτη ευτυχίας; Η ποιοτική διάσταση της ανάπτυξης.

21 Ορισμένες κρίσιμες διαπιστώσεις για τη μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση (1/2) 21 Μακροχρονίως (στη διάρκεια δεκαετιών), στις αναπτυγμένες χώρες τα τελευταία χρόνια η μεγέθυνση κυριαρχεί των ετήσιων διακυμάνσεων της οικονομικής δραστηριότητας ή /και των διακυμάνσεων σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο. Όμως, στην κλίμακα της ανθρώπινης ιστορίας, η διατηρήσιμη αύξηση του προϊόντος μιας οικονομίας είναι σχετικά σύγχρονο και μη καθολικό φαινόμενο (πλούσιες και φτωχές χώρες, αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, υπανάπτυκτες οικονομίες).

22 Ορισμένες κρίσιμες διαπιστώσεις για τη μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση (2/2) 22 Η σύγκλιση του κατά κεφαλήν παραγόμενου προϊόντος δεν είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο (πολλές φτωχές χώρες που υποφέρουν από μηδενική ή πολύ χαμηλή μεγέθυνση). Ορισμένες ασιατικές χώρες συγκλίνουν, αλλά οι περισσότερες αφρικανικές χώρες εξακολουθούν να έχουν τόσο χαμηλό κατά κεφαλήν παραγόμενο προϊόν όσο και χαμηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης. Σε τελευταία ανάλυση, η μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση είναι η πιο σημαντική- αν και ασφαλώς όχι η αποκλειστικήόψη της καλής επίδοσης μιας οικονομίας.

23 Προσδιοριστικοί παράγοντες 23 Τι προσδιορίζει το συνολικό προϊόν βραχυχρονίως και μεσοπροθέσμως (όπου οι διακυμάνσεις παίζουν ρόλο) και τι μακροχρονίως (η μεγέθυνση έχει σημασία); Γιατί ορισμένες οικονομίες μεγενθύνονται και γιατί άλλες όχι; Γιατί ορισμένες χώρες είναι πλούσιες και άλλες παραμένουν φτωχές;

24 Προσδιοριστικοί παράγοντες βραχυχρονίως (1/2) 24 Τι συμβαίνει στην οικονομία από χρόνο σε χρόνο; Μακροοικονομική ταυτότητα: GDP= C+I+G+(X-M) C: αγαθά και υπηρεσίες που αγοράζουν οι καταναλωτές I: πάγιες επενδύσεις= Επενδύσεις του επιχειρηματικού τομέα (σε τεχνικό εξοπλισμό, παραγωγικές μονάδες..)+ επενδύσεις των ιδιωτών σε κατοικίες κ.λπ. G: κρατικές δαπάνες σε αγαθά και υπηρεσίες. Δεν περιλαμβάνονται οι μεταβιβαστικές πληρωμές ούτε οι πληρωμές τόκων. Χ-Μ: καθαρές εξαγωγές

25 Προσδιοριστικοί παράγοντες βραχυχρονίως (2/2) 25 Η ετήσια διακύμανση του προϊόντος μιας οικονομίας προσδιορίζεται πρωταρχικώς από τις κινήσεις (αυξομειώσεις) της συνολικής ζήτησης. Οι αλλαγές στη ζήτηση (μεταξύ άλλων και εξαιτίας της αβεβαιότητας, της πτώσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, της μείωσης της επενδυτικής δραστηριότητας) μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση της παραγωγής (ύφεση). Η αύξηση της συνολικής ζήτησης μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του παραγομένου προϊόντος (επέκταση της οικονομίας).

26 Προσδιοριστικοί παράγοντες μεσοπροθέσμως 26 Η οικονομία τείνει να επιστρέφει στο επίπεδο παραγωγής που προσδιορίζονται από τους παράγοντες της προσφοράς: Το κεφαλαιακό απόθεμα Το τεχνολογικό επίπεδο Το μέγεθος του εργατικού δυναμικού

27 Προσδιοριστικοί παράγοντες μακροχρονίως (1/2) 27 Όμως, ούτε το κεφάλαιο, ούτε οι δεξιότητες και οι ικανότητες είναι δεδομένες Το τεχνολογικό επίπεδο εξαρτάται από την ικανότητα της χώρας να καινοτομεί (εθνικό σύστημα παραγωγής και καινοτομίας) και να εισαγάγει νέες τεχνολογίες, από το επίπεδο των υποδομών της. Το μέγεθος του κεφαλαιακού αποθέματος εξαρτάται από την αποταμίευση (αλλά και την ικανότητα προσέλκυσης χρηματοδότησης) Οι ικανότητες και οι δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού εξαρτώνται από το εκπαιδευτικό σύστημα (και το σύστημα κατάρτισης και της Δια Βίου Μάθησης).

28 Προσδιοριστικοί παράγοντες μακροχρονίως (2/2) 28 Η αποδοτική και αποτελεσματική λειτουργία του παραγωγικού/ επιχειρηματικού τομέα εξαρτάται από την ποιότητα των θεσμών και τους κανόνες οργάνωσης του οικονομικού και κοινωνικού βίου και την ποιότητα διακυβέρνησης. Συνεξέλιξη τεχνολογίας, θεσμών και παραγωγικών δομών.

29 Η λογιστική της Μεγέθυνσης: Η συνάρτηση της συνολικής Παραγωγής 29 Η συνάρτηση της συνολικής παραγωγής (The aggregate production function) είναι μια υποθετική συνάρτηση που δείχνει πως η παραγωγικότητα (το πραγματικό ΑΕΠ ανά εργαζόμενο) εξαρτάται από τις ποσότητες του φυσικού κεφαλαίου ανά εργαζόμενο και του ανθρώπινου κεφαλαίου ανά εργαζόμενο καθώς και από την κατάσταση της τεχνολογίας (τεχνολογική στάθμη ή τεχνολογικό επίπεδο).

30 Physical Capital and Productivity 30 Γράφημα 1: Physical Capital and Productivity

31 Technological Progress and Productivity Growth 31 Γράφημα 2: Technological Progress and Productivity Growth

32 Προσδιοριστικοί παράγοντες της μακροχρόνιας οικονομικής μεγέθυνσης(1/4) 32 Γιατί ο μέσος εργαζόμενος παράγει σήμερα στις ΗΠΑ, την Ευρώπη ή την Ελλάδα περισότερο προϊόν από ότι ο αντίστοιχος μέσος εργαζόμενος 100 χρόνια πριν; Έχει περισσότερα και καλύτερα παραγωγικά μέσα στη διάθεσή του («φυσικό κεφάλαιο»), Είναι καλύτερα εκπαιδευμένος και καταρτισμένος και έχει ενσωματώσει περισσότερη γνώση («ανθρώπινο κεφάλαιο»), Η σύγχρονη επιχείρηση, ο σύγχρονος οργανισμός έχει συσσωρεύσει τεχνολογικές βελτιώσεις και αλλαγές ως αποτέλεσμα της τεχνολογικής προόδου.

33 Προσδιοριστικοί παράγοντες της μακροχρόνιας οικονομικής μεγέθυνσης(2/4) 33 Η αφετηρία κάθε θεωρίας της μεγέθυνσης είναι η συνάρτηση της συνολικής παραγωγής (aggregate production function), δηλαδή η αποτύπωση μιας σχέσης μεταξύ συνολικής παραγωγής και των αντίστοιχων εισροών στην παραγωγική διεργασία. Το συνολικό προϊόν μιας οικονομίας εξαρτάται από δύο συντελεστές της παραγωγής: το κεφάλαιο και την εργασία, με δεδομένη την κατάσταση της τεχνολογίας. Y=f (K, L), Y: συνολικό προϊόν, K: το συνολικό κεφαλαιουχικό απόθεμα δηλαδή το σύνολο όλων των μηχανημάτων, παραγωγικών μονάδων και γραφείων, L: το σύνολο των εργαζομένων στην οικονομία.

34 Προσδιοριστικοί παράγοντες της μακροχρόνιας οικονομικής μεγέθυνσης(3/4) 34 Y= f (K, H, T) Y/L= F(K/L, H/L, T). Δηλ. το πραγματικό ΑΕΠ ανά εργαζόμενο είναι συνάρτηση της ποσότητας του φυσικού κεφαλαίου ανά εργαζόμενο, της ποσότητας του ανθρώπινου κεφαλαίου ανά εργαζόμενο και του τεχνολογικού επιπέδου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή στην οικονομία.

35 Προσδιοριστικοί παράγοντες της μακροχρόνιας οικονομικής μεγέθυνσης(4/4) 35 Φθίνουσες αποδόσεις του φυσικού κεφαλαίου: Αν η ποσότητα του ανθρωπίνου κεφαλαίου και το τεχνολογικό επίπεδο παραμείνουν σταθερά τότε κάθε διαδοχική αύξηση στην ποσότητα του φυσικού κεφαλαίου θα οδηγήσει στη μικρότερη αύξηση της παραγωγικότητας. Η κρίσιμη σημασία της αυξανόμενης παραγωγικότητας. Παραγωγικότητα της εργασίας (προϊόν ανά εργαζόμενο, προϊόν ανά εργατοώρα). Total Factor Productivity.

36 Decreasing and increasing returns to scale 36 If output increases by less than that proportional change in inputs, there are decreasing returns to scale (DRS). If output increases by more than that proportional change in inputs, there are increasing returns to scale (IRS).

37 Success, Disappointment, and Failure 37 Γράφημα 3: Real GDP per capita and year

38 Επιτυχία, Απογοήτευση, Αποτυχία (1/2) 38 Οι οικονομίες της Ανατολικής Ασίας πέτυχαν πολύ υψηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης. Στη Λατινική Αμερική όπου απουσιάζουν ορισμένες κρίσιμες συνθήκες, ιστορικά οι ρυθμοί μεγέθυνσης ήταν γενικά απογοητευτικοί. Αυτό άλλαξε σε χώρες όπως η Βραζιλία στις δεκαετίες του 1990 και Στην Αφρική, το κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ ΜΕΙΩΝΌΤΑΝ ΓΙΑ πολλές δεκαετίες, αν και υπάρχουν ορισμένα σημεία προόδου τα τελευταία χρόνια.

39 Επιτυχία, Απογοήτευση, Αποτυχία (2/2) 39 Η υπόθεση της σύγκλισης των οικονομιών (the convergence hypothesis) τεκμηριώνεται μόνον όπου οι παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομική μεγέθυνση όπως η εκπαίδευση, οι υποδομές και ευνοϊκές πολιτικές και κατάλληλοι θεσμοί διατηρούνται στο ίδιο επίπεδο στις διάφορες χώρες.

40 Γιατί διαφέρουν οι ρυθμοί μεγέθυνσης; 40 Απλή ερμηνεία: Οι οικονομίες με γρήγορη μεγέθυνση: α) προσθέτουν φυσικό κεφάλαιο, β) αυξάνουν το ανθρώπινο κεφάλαιο, και γ) επιτυγχάνουν γρήγορη τεχνολογική πρόοδο σε διατηρήσιμη βάση. Πιο σύνθετη ερμηνεία: Ασκούνται, σε ορισμένες χώρες, πολιτικές και αναπτύσσονται θεσμοί που προωθούν την οικονομική μεγέθυνση, δηλ. ενθαρρύνουν, διευκολύνουν, υποστηρίζουν και ανταμείβουν όσους επιδίδονται στις αντίστοιχες προσπάθειες για την ενδυνάμωση των τριών παραγόντων (φυσικό κεφάλαιο, ανθρώπινο κεφάλαιο, τεχνολογική γνώση). Catching-up, forging ahead, and falling behind (Moses Abramovitz)

41 Καινοτομία και Οικονομική Μεγέθυνση 41 Ευρύτατη συναίνεση μεταξύ των οικονομολόγων (από τον Adam Smith στον Robert Solow μέσω Ricardo, Marx, Marshall, Schumpeter, Keynes, Arrow, Freeman, Nelson) για τη σημασία και την επίδραση των καινοτομιών στη μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση. Η μακροχρόνια αύξηση της παραγωγικότητας σχετίζεται στενά με την εισαγωγή και τη διάχυση τεχνικών και οργανωτικών καινοτομιών (παρά τις δυσκολίες μέτρησης της ακριβούς συμβολής της τεχνικής αλλαγής στη μεγέθυνση κλάδων και χωρών, πολλές μελέτες το πιστοποιούν). Όμως, μόνον ο Marx τον 19 ο αιώνα και ο Schumpeter τον 20 ο έθεσαν την καινοτομία στο επίκεντρο της θεωρίας τους για τη μεγέθυνση της οικονομίας.

42 Καινοτομία και θεωρίες της οικονομικής μεγέθυνσης (Marx, Schumpeter) (1/2) 42 Marx: ο πιο ισχυρός και συνεπής επικριτής του καπιταλισμού είναι και ο πιο φλογερός- έως τότε- θαυμαστής του- για τη σχέση του με την καινοτομία. Marx & Engels (Communist Manifesto, 1848) θεωρούν ότι η ίδια ύπαρξη του καπιταλισμού εξαρτάται από μια σταθερή ώθηση για την εισαγωγή νέων προϊόντων και νέων διεργασιών. Τα κέρδη: ένα πλεόνασμα που βασίζεται στην εκμετάλλευση της εργασίας και που συντηρείται από την κοινωνική και πολιτική εξουσία της αστικής τάξης, αλλά και από τις καινοτομίες.

43 Καινοτομία και θεωρίες της οικονομικής μεγέθυνσης (Marx, Schumpeter) (2/2) 43 Ο Schumpeter θεωρεί ότι η «ικανότητα και η πρωτοβουλία των επιχειρηματιών να αντλήσουν ιδέες για εφαρμογή από τις ανακαλύψεις των επιστημόνων και των εφευρετών, δημιουργούν εντελώς νέες ευκαιρίες για επένδυση, μεγέθυνση και απασχόληση». Ο Schumpeter θεωρεί τα κέρδη που προκύπτουν από τις καινοτομίες δρουν ως σήμα για ένα «σμήνος μιμητών». Ασφαλώς, δεν σημαίνει ότι όλοι οι μιμητές μπορούν να επιτύχουν και να βγάλουν μεγάλα κέρδη. Αντίθετα πολλοί δυνητικοί μιμητές κάνουν ζημιές.

44 Κινούσες δυνάμεις της οικονομικής μεγέθυνσης (1/2) 44 Επενδυτικές Δαπάνες. Δημόσιες και Ιδιωτικές Επενδύσεις [f(εγχώριας Αποταμίευσης)]. Άμεσες διεθνείς επενδύσεις. Δανεισμός. Εκπαίδευση (Μαζικότητα και Ποιότητα) Υποδομές (Συμβατικές και Ψηφιακές). Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη. Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα [νεοφυείς επιχειρήσεις (start ups, spin offs), τεχνολογική αναβάθμιση υφισταμένων επιχειρήσεων)]

45 Κινούσες δυνάμεις της οικονομικής μεγέθυνσης (2/2) 45 Απαιτητική Ζήτηση και του δημοσίου τομέα (Διαχείριση κρατικών προμηθειών). Ποιότητα των θεσμών και της δημόσιας παρέμβασης (ρυθμίσεις, κ.α.). Σταθερό οικονομικό περιβάλλον.

46 Οι πυλώνες μιας αναπτυξιακής τροχιάς που στηρίζεται στη γνώση (1/2) 46 Εκπαίδευση-Έρευνα-Καινοτομία: Το τρίγωνο της γνώσης. Γνώση: Η γνώση που προέρχεται από την ερευνητική και την τεχνολογική δραστηριότητα, Η γνώση που δημιουργείται κατά την άσκηση της αντίστοιχης επαγγελματικής και επιχειρηματικής/ οργανωσιακής πρακτικής, Ένα μέρος της παραγόμενης γνώσης καινοτομία [μέσω της καινοτόμου επιχειρηματικότητας/της επιχειρηματικότητας εντάσεως γνώσης που αναφέρεται τόσο σε νεοσύστατες όσο και σε υφιστάμενες επιχειρήσεις].

47 Οι πυλώνες μιας αναπτυξιακής τροχιάς που στηρίζεται στη γνώση (2/2) 47 Ανάπτυξη, Διαχείριση, Κατάρτιση Ανθρώπινου Δυναμικού. Λειτουργική Αξιοποίηση των ΤΠΕ και Διάχυση της πληροφορίας και της γνώσης. Ένα λειτουργικό, ευφυές, καινοτόμο με επιχειρησιακές ικανότητες κράτος (βλ. Το επιχειρηματικό κράτος, Mariana Mazzucato).

48 Κατάλογος αναφορών γραφημάτων (1/2) 48 Γράφημα 1: Physical Capital and Productivity, Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος προβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοιχτών ακαδημαϊκών Μαθημάτων Γράφημα 2: Technological Progress and Productivity Growth, Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος προβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοιχτών ακαδημαϊκών Μαθημάτων

49 Κατάλογος αναφορών γραφημάτων (2/2) 49 Γράφημα 3: Real GDP per capita and year, Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος προβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοιχτών ακαδημαϊκών Μαθημάτων

50 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Ε.Μ.Π.» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.