ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΟΛΤΣΔΥΝΙΚΗ ΥΟΛΗ

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΟΛΤΣΔΥΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΣΜΗΜΑ ΜΗΥΑΝΙΚΩΝ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΩΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΓΗΠΛΧΜΑ ΔΗΓΗΚΔΤΖ ΕΠΙΣΗΜΗ ΚΑΙ ΣΕΥΝΟΛΟΓΙΑ ΤΠΟΛΟΓΙΣΩΝ Σρεδηαζκόο θαη πινπνίεζε ηνπ καζήκαηνο πξωηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο Τ.Π.Δ «Τερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλωληώλ» ζε πιαηθόξκα ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη ε ρξεζηκόηεηα ηεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. αξίδε Υξηζηίλα Α.Μ :773 ΔΠΙΒΛΔΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Σζαθαιίδεο Αζαλάζηνο ΣΡΗΜΔΛΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ: Σζαθαιίδεο Αζαλάζηνο Μαθξήο Υξήζηνο Υαηδειπγεξνχδεο Ησάλλεο Πάηξα, Γεθέκβξηνο 2013

2 Δπραξηζηίεο Ζ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία έγηλε ζηα πιαίζηα ηνπ κεηαπηπρηαθνχ πξνγξάκκαηνο «Δπηζηήκε θαη Σερλνινγία Τπνινγηζηψλ». Γηα ηελ δεκηνπξγία ηεο ληψζσ ηελ ππνρξέσζε λα επραξηζηήζσ ηνπο αλζξψπνπο πνπ ζπλεξγάζηεθα θαη έπαημαλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ πξαγκαηνπνίεζή ηεο. Αξρηθά ζέισ λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή ηεο δηπισκαηηθήο κνπ θχξην Σζαθαιίδε Αζαλάζην, γηα ηελ θαζνδήγεζε θαζ φιε ηελ δηάξθεηα ηεο δηπισκαηηθήο, αιιά θαη ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημε κε ηελ αλάζεζε ηεο. Αθφκε ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ ιέθηνξα Γεκήηξην Σζψιε γηα ηελ πνιχηηκε ζπκβνιή ηνπ ζηα ζέκαηα πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ ζπγγξαθή ηεο δηπισκαηηθήο ψζηε λα κπνξέζεη λα νινθιεξσζεί θαη ηελ Αζαλαζία-Διεπζεξία Υαηδή γηα ηελ ζπλερή βνήζεηα θαη ππνζηήξημε θαζ' φιε ηελ δηάξθεηα ηεο ηφζν κε ηηο νπζηαζηηθέο δηνξζψζεηο ηεο φζν θαη κε ηηο ηδέεο ηεο γηα κηα πην νινθιεξσκέλε δηπισκαηηθή εξγαζία. Δπίζεο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνπο γνλείο κνπ Κσλζηαληίλν θαη Αλαζηαζία ηελ αδεξθή κνπ Μαξίλα αιιά θαη ηνλ πνιχηηκν θίιν Γηάλλε πνπ κε αγάπε, θαηαλφεζε θαη ζπκπαξάζηαζε κνπ ζηάζεθαλ θαζ φιε ηελ δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο δηπισκαηηθήο κνπ εξγαζίαο αιιά θαη ζε φια ηα ζρνιηθά θαη θνηηεηηθά κνπ ρξφληα. Σέινο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνπο θαζεγεηέο Μαθξή Υξήζην θαη Υαηδειπγεξνχδε Ησάλλε πνπ δέρηεθαλ λα είλαη κέιε ηεο ηξηκεινχο επηηξνπήο αμηνιφγεζεο ηεο κεηαπηπρηαθήο εξγαζίαο. 2

3 Πύνακασ περιεχομϋνων Πίλαθαο πεξηερνκέλσλ... 3 Πίλαθαο Δηθφλσλ... 5 Πίλαθαο Πηλάθσλ... 7 Πίλαθαο ρεκάησλ... 7 Πεξίιεςε δηπισκαηηθήο εξγαζίαο... 8 Abstract Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε Καηεγνξίεο δηδαθηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Αλνηθηή ή εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε Πιενλεθηήκαηα Δμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζεο Μεηνλεθηήκαηα Δμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζεο Μνξθέο Δμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζεο Μέζα ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο Σερληθέο απαηηήζεηο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο χγθξηζε ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Σειεπηθνηλσληψλ (ΣΠΔ) ζηελ εθπαίδεπζε Δθπαηδεπηηθή ηερλνινγία Έληαμε ηεο ΣΠΔ ηερλνινγίαο θαη ηεο πιεξνθνξηθήο ζηελ εθπαίδεπζε ΣΠΔ ζηελ Δθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία Ζ πξνζθνξά ησλ ΣΠΔ απφ ηελ πιεπξά ησλ καζεηψλ ΣΠΔ ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε Ζ Μεζνδνινγία ρεδηαζκφο δξαζηεξηνηήησλ κε ρξήζε ΣΠΔ Αξρέο ζρεδίαζεο καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ Σν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ γηα ηνλ Πιεξνθνξηθφ Γξακκαηηζκφ Σν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ γηα ηνλ Πιεξνθνξηθφ Γξακκαηηζκφ ΣΠΔ θαη Πνιπκέζα Ζιεθηξνληθέο Πιαηθφξκεο Δθπαίδεπζεο Πιαηθφξκεο ηειεεθπαίδεπζεο Ζ εθπαηδεπηηθή πιαηθφξκα Moodle ζε ζχγθξηζε κε άιιεο πιαηθφξκεο

4 4 Ζ εθπαηδεπηηθή πιαηθφξκα Moodle Δγθαηάζηαζε ηνπ Moodle γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ηνπ καζήκαηνο ΣΠΔ Γηαρείξηζε ηνπ Moodle Site Authentication Γηαρείξηζε Λνγαξηαζκψλ Ρφινη θαη δηθαηψκαηα Αζθάιεηα θαη Backup Δκθάληζε ηνπ Site Γηαρείξηζε ησλ Μαζεκάησλ Παξακεηξνπνίεζε ηνπ θψδηθα Moodle Παξακεηξνπνίεζε θψδηθα Theme Παξακεηξνπνίεζε θψδηθα Block γηα εηζαγσγή JavaScript Δηθνλνγξαθεκέλν ιεμηθφ φξσλ πιεξνθνξηθήο Δκθάληζε ηπραίσλ ζπκβνπιψλ γηα ηελ αζθάιεηα ζην δηαδίθηπν Παξνπζίαζε εηδήζεσλ κέζσ RSS απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο Mobile Learning Θεσξεηηθφ πιαίζην Σερλνινγηθφ πιαίζην Παξακεηξνπνίεζε θψδηθα moodle γηα mobile ζπζθεπέο Πξνηεηλφκελεο Δπεθηάζεηο πκπεξάζκαηα Παξάξηεκα 1: Πεηξακαηηθή αμηνιφγεζε Βηβιηνγξαθία

5 Πύνακασ Εικόνων Δηθφλα 1. χγρξνλε Δθπαίδεπζε. (Synchronous e-learning Solutions) Δηθφλα 2. Αζχγρξνλε θαη χγρξνλε εμ απνζηάζεσο Δθπαίδεπζε (Overcoming Time & Place Barriers) Δηθφλα 3. Ηεξαξρία ζηνηρείσλ ζην LOM (Dimitrios A. Koutsomitropoulos, Andreas D. Alexopoulos, Georgia D. Solomou, 2010) Δηθφλα 4. SCORM Aggregation Model (Rey-Lopez, M., Fernandez-Vilas, A., Diaz- Redondo, R., Pazos-Arias, J., 2006) Δηθφλα 5. Αμηνιφγεζε ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο κάζεζεο (Graf S., List B., 2005) Δηθφλα 6. Απνηειέζκαηα αμηνιφγεζεο (Hamtini T. M., Fakhouri H. N., 2009) Δηθφλα 7. Καηάινγνη θαη αξρεία ηνπ Moodle ζην ζθιεξφ δίζθν ηνπ web server Δηθφλα 8. Καηάινγνο "moodledata" Δηθφλα 9. Πεξηβάιινλ phpmyadmin Δηθφλα 10. Δπηινγή γιψζζαο εγθαηάζηαζεο Δηθφλα 11. Καηάινγνο εγθαηάζηαζεο θαη δεδνκέλσλ Δηθφλα 12. Δπηινγή ηχπνπ βάζεο δεδνκέλσλ Δηθφλα 13. Ρπζκίζεηο βάζεο δεδνκέλσλ Δηθφλα 14. Έιεγρνο πεξηβάιινληνο ηνπ δηαθνκηζηή Δηθφλα 15. Δπηηπρία εγθαηάζηαζεο Δηθφλα 16. Σν αξρείν config.php Δηθφλα 17. ειίδα δηακφξθσζεο ινγαξηαζκνχ δηαρεηξηζηή Δηθφλα 18. Αξρηθή ζειίδα Moodle κεηά ηελ εγθαηάζηαζε Δηθφλα 19. Πξνθίι ηνπ δηαρεηξηζηή ηνπ ζπζηήκαηνο Δηθφλα 20. Αλάζεζε ξφισλ Δηθφλα 21. Παξαδείγκαηα Backup θαη Δπαλαθνξάο Δηθφλα 22. Πεξηγξαθή αξρηθήο ζειίδαο Δηθφλα 23. Πξνζζήθε θαηεγνξίαο Δηθφλα 24. Πξνζζήθε καζήκαηνο Δηθφλα 25. Πξνζζήθε δξαζηεξηφηεηαο Δηθφλα 26. Γεκηνπξγία καζήκαηνο κε ηε ρξήζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο "Page" Δηθφλα 27. Γεκηνπξγία θαη επεμεξγαζία θνπίδ κε εξσηήζεηο γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο ζεσξίαο Δηθφλα 28. Γεκηνπξγία εξψηεζεο πνιιαπιήο επηινγήο Δηθφλα 29. Γεκηνπξγία εξψηεζεο αληηζηνίρεζεο Δηθφλα 30. Γεκηνπξγία εξψηεζεο ζχληνκεο απάληεζεο Δηθφλα 31. Γεκηνπξγία εξψηεζεο σζηφ/λάζνο Δηθφλα 32. Γεκηνπξγία εξψηεζεο ηχπνπ Έθζεζεο Δηθφλα 33. Αλάζεζε εξγαζίαο Δηθφλα 34. Γεκηνπξγία ελφο HTML Block Δηθφλα 35. πλνιηθή εηθφλα βαζκψλ ησλ καζεηψλ πνπ πήξαλ κέξνο ζηελ πεηξακαηηθή αμηνιφγεζε Δηθφλα 36. Σξάπεδα εξσηήζεσλ

6 Δηθφλα 37. Παξνπζίαζε ελφο νινθιεξσκέλνπ καζήκαηνο ρσξηζκέλν ζε ζεκαηηθέο ελφηεηαο γηα ηηο ηάμεο Δ-Σ ηνπ Γεκνηηθνχ ζρνιείνπ Δηθφλα 38. Δκθάληζε αξρηθήο ζειίδαο moodle ρσξίο επεμεξγαζία Δηθφλα 39. Ζ αξρηθή ζειίδα ηνπ moodle κεηά ηελ επεμεξγαζία Δηθφλα 40. Δηθφλα γηα ην header ηεο ηζηνζειίδαο Δηθφλα 41. Δλεξγνπνίεζε ηεο επηινγήο "Theme designer mode" Δηθφλα 42. Δχξεζε ηνπ αξρείνπ core.css κε έλα FTP client Δηθφλα 43. Σν επεμεξγαζκέλν αξρείν core.css Δηθφλα 44. Δπηινγή ρξήζεο θνξκψλ γηα ηελ εηζαγσγή θψδηθα javascript Δηθφλα 45. Δκθάληζε εηθνλνγξαθεκέλνπ ιεμηθνχ πιεξνθνξηθήο ζε έλα block HTML Δηθφλα 46. Δκθάληζε Block HTML κε ζπκβνπιέο αζθάιεηαο δηαδηθηχνπ Δηθφλα 47. Κψδηθαο γηα ηε δεκηνπξγία Block κε ζπκβνπιέο Δηθφλα 48. Παξνπζίαζε εηδήζεσλ απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο Δηθφλα 49. Ρχζκηζε Block RSS (εηδήζεσλ) Δηθφλα 50. Αξρηθή ζειίδα καζεκάησλ κέζσ θηλεηήο ζπζθεπήο Δηθφλα 51. Δκθάληζε εκεξνινγίνπ γεγνλφησλ θαη καζεκάησλ Δηθφλα 52. Οζφλε γηα ηελ είζνδν ηνπ ρξήζηε-καζεηή ζηε πιαηθφξκα Δηθφλα 53. Γηαζέζηκα καζήκαηα ηνπ εγγεγξακκέλνπ ρξήζηε Δηθφλα 54. Δλφηεηεο ηνπ καζήκαηνο Δηθφλα 55. Μνξθή καζήκαηνο απφ θηλεηή ζπζθεπή Δηθφλα 56. Δξψηεζε πνιιαπιήο επηινγήο Δηθφλα 57. Γηαζέζηκα Σεζη ηνπ καζήκαηνο Δηθφλα 58. Δξγαζία γηα απνζηνιή ζην δηδάζθνληα Δηθφλα 59. Οζφλε επεμεξγαζίαο ησλ ξπζκίζεσλ ηνπ καζήκαηνο Δηθφλα 60. Ρπζκίζεηο γηα ην πξνθίι ηνπ ρξήζηε-καζεηή Δηθφλα 61. Πίλαθαο ειέγρνπ γηα ηνλ δηαρεηξηζηή ηεο πιαηθφξκαο Δηθφλα 62. Γεκηνπξγία εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο Δηθφλα 63. Δκθάληζε ηεο πιαηθφξκαο ρσξίο ηε παξακεηξνπνίεζε γηα θηλεηέο ζπζθεπέο Δηθφλα 64. Μνληέιν κάζεζεο ζε έλα πεξηβάιινλ αλνηθηήο κάζεζεο(kop, Rita; Fournier, Hélène; Mak, John Sui Fai, 2010)

7 Πύνακασ Πινϊκων Πίλαθαο 1. Οη ζεκαηηθέο Δλφηεηεο ηνπ καζήκαηνο ησλ ΣΠΔ (Τπνπξγείν Παηδείαο Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη ζξεζθεπκάησλ, 2010) Πίλαθαο 2. Αμηνιφγεζε σο πξνο ηα ραξαθηεξηζηηθά πξνζαξκνγήο. (Graf S., List B., 2005) Πίλαθαο 3: Καηεγνξίεο εξγαιείσλ ζε ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο κάζεζεο (Hamtini T. M., Fakhouri H. N., 2009) Πίλαθαο 4: Παξνπζίαζε απαηηήζεσλ ζπζηήκαηνο, άδεηαο θαη πνιπγισζζηθφηεηαο γηα ηηο δεκνθηιέζηεξεο πιαηθφξκεο e-learning (Drewitz, 2009) Πίλαθαο 5: χγθξηζε Moodle θαη Dokeos Πίλαθαο 6. ηνηρεία εγθαηάζηαζεο Moodle ζε local θαη online επίπεδν Πίλαθαο 7. Λεηηνπξγίεο ζπζηήκαηνο θηλεηήο κάζεζεο Πύνακασ Σχημϊτων ρήκα 1: Ζ ζρέζε ηεο εμ απνζηάζεσλ δηδαζθαιίαο θαη ηεο εμ απνζηάζεσλ κάζεζεο. (Keegan, 2001) ρήκα 2: Οη ΣΠΔ ζην Νέν Πξφγξακκα πνπδψλ ηνπ Γεκνηηθνχ (Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, 2011) ρήκα 3. Σν πιαίζην ζρεδηαζκνχ καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ γηα ηηο ΣΠΔ. (Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, 2011) ρήκα 4: Παξάγνληεο ζρεδηαζκνχ καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ΣΠΔ. (Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, 2011) ρήκα 5. Βαζηθά ζηνηρεία θηλεηήο κάζεζεο(fezile Ozdamlia, Nadire Cavus, 2011)

8 Περύληψη διπλωματικόσ εργαςύασ Σα ηειεπηαία ρξφληα ε αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο θαζηέξσζε φξνπο φπσο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη ειεθηξνληθή κάζεζε ζπκπιεξψλνληαο ηελ ζπκβαηηθή εθπαίδεπζε κε κηα κνξθή επηθνηλσλίαο. Έηζη ε λέα απηή κνξθή εθπαίδεπζεο πξνζαξκφδεηαη ζε πξνγξάκκαηα ηεο πξσηνβάζκηαο, δεπηεξνβάζκηαο θαη ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Ζ εηζαγσγή ησλ Σ.Π.Δ ζηελ εθπαίδεπζε θαη θαη επέθηαζε ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε ιεηηνχξγεζε σο εξγαιείν κάζεζεο,σο επνπηηθφ κέζν δηδαζθαιίαο, σο γλσζηηθφ θαη δηεξεπλεηηθφ εξγαιείν αιιά θαη σο εξγαιείν επηθνηλσλίαο θαη αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ. ηελ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία ζα δεκηνπξγεζεί,ζα ρξεζηκνπνηεζεί θαη ζα παξνπζηαζηεί κηα πιαηθφξκα ειεθηξνληθήο κάζεζεο γηα ηηο αλάγθεο ηνπ καζήκαηνο πιεξνθνξηθφο γξακκαηηζκφο -Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ <Σ.Π.Δ> ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε. ηα πιαίζηα ηεο δηπισκαηηθήο ζα γίλεη ζπγθξηηηθή κειέηε ησλ δηαζέζηκσλ πιαηθνξκψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο φπνπ κηα απφ ηηο νπνίεο ζα επηιεγεί γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ καζήκαηνο. ηε ζπλέρεηα ζα πινπνηεζεί κία ζεηξά ζεσξεηηθψλ καζεκάησλ, test αμηνιφγεζεο, ζεη αζθήζεσλ θαζψο θαη ζα δεκηνπξγεζεί έλα εηθνλνγξαθεκέλν ιεμηθφ κε φξνπο πιεξνθνξηθήο γηα ηελ θαιχηεξε δηεμαγσγή ηνπ καζήκαηνο κέζσ ηεο πιαηθφξκαο αιιά θαη έλα πιαίζην κε ζπκβνιέο ρξήζεο δηαδηθηχνπ ψζηε νη καζεηέο λα είλαη πάληα ελήκεξνη γηα ην ηη πξέπεη λα απνθεχγνπλ ζην δηαδίθηπν. Σν ηειηθφ πξντφλ ζα απνηειεί έλα εξγαιείν ζηα ρέξηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κηαο θαη ζα ηνλ βνεζάεη ζηε δηαδηθαζία ηεο εθπαίδεπζεο ηνπ καζήκαηνο Σ.Π.Δ. θαη ζηελ πξνζαξκνγή ηνπ αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ. Αιιά θαη γηα ηνπο καζεηέο ζα απνηειεί κία λέα εκπεηξία κηαο θαη ζα δίλεη λέα δηάζηαζε ζηνλ παξαδνζηαθφ ηξφπν κάζεζεο. Οη καζεηέο ζα κπνξνχλ κέζα απφ ηεζη λα καζαίλνπλ λα απαζρνινχληαη δεκηνπξγηθά θαη λα αμηνινγνχλ ηελ πξφνδφ ηνπο. Έηζη ην κάζεκα ζα πάξεη έλαλ δηαδξαζηηθφ ραξαθηήξα θαη ζα γίλεη πην ειθπζηηθφ γηα απηνχο. Ζ ζπλερήο αλάπηπμε ησλ ηερλνινγηψλ επηδξά θαη ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο κε ηελ εηζαγσγή λέσλ κεζφδσλ φπσο ε θηλεηή κάζεζε κέζσ ηεο νπνίαο νη καζεηέο ζα έρνπλ πξφζβαζε ζε πνιιέο πεγέο κάζεζεο, φπνπ θη αλ βξίζθνληαη, νπνηαδήπνηε ζηηγκή. Έηζη ε εθπαηδεπηηθήο καο πιαηθφξκα ζα κεηαθεξζεί θαη γηα ζπζθεπέο mobile ψζηε νη καζεηέο λα έρνπλ πξφζβαζε ζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ αλά πάζα ζηηγκή. Σέινο, ε πιαηθφξκα ζα δνθηκαζηεί απφ εθπαηδεπηηθνχο θαη απφ καζεηέο γηα λα παξαηεζνχλ απνηειέζκαηα θαη ζηαηηζηηθέο γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη βειηηζηνπνίεζε ηνπ ηειηθνχ πξντφληνο. Καζψο θαη ζα παξνπζηαζηεί κηα πνιχ πξφζθαηε ηερλνινγία ηα MOOCs, πνπ ζηεξίδνληαη ζηε θηινζνθία ηεο αλνηθηήο κάζεζεο κε βαζηθή αξρή ιεηηνπξγίαο ηνπο ηε ζπλερή αλαδήηεζεο πεγψλ απφ ην πεξηβάιινλ θαη ηελ πξνζαξκνγή ηνπο ζηηο πεγέο αλαηξνθνδφηεζεο απφ απηφ. 8

9 Abstract Recently, the development of technology has introduced terms such as distance education and computer literacy, thus complementing traditional learning with a form of communication. Hence, this new type of training is adapted to the curricula of primary and secondary schools as well as universities. The implementation of Technology of Information and Communication (Σ.I.C) in education and primary learning, in particular, worked as a learning tool, as a visual means of instruction, as a cognitive and exploratory tool, as well as a means to both communicate and to look for information. In this thesis a platform of electronic learning will be created, used and presented for the needs of the subject of T.I.C in primary education. Throughout the thesis a comparison will be made between the existing platforms of electronic learning whereas one will be selected in order to conduct the lesson. Furthermore, a series of theoretical lessons will take place, evaluation tests, a set of tasks and a picture dictionary will be created with computer terms in order for the lesson to be conducted in the best possible way by using the platform. Moreover, a context will also exist with advice on the use of the Internet in order for the students to always be informed as to what to avoid on the Internet. The final product will consist a tool in the hands of the instructor since it will assist him/her in the process of teaching the T.I.C subject and in the adaptation of it according to the needs. This will also be a new experience for the students since it will provide a new dimension to the traditional way of learning. The students through tests will be able to be creatively occupied and to evaluate their progress. Thus, the lesson will become interactive and more appealing to them. The ongoing progress of technology affects the field of education with the introduction of new methods such as mobile learning through which students will have access to many sources of learning wherever and whenever they wish. This way our educational platform can be applied to mobile devices so that the students can have access to the educational material at any moment. Finally, the platform will be tested by both educators as well as students so as to reach results and statistics concerning the evaluation and improvement of the final product. A really recent technology, that of MOOCs, will also be presented which is based on the concept of open learning. The basic principle of its function is the ongoing search of resources from the environment and their adaptation to the sources of feedback from it. 9

10 1 Η εξ αποςτϊςεωσ εκπαύδευςη Ζ ηζηνξία ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο αξρίδεη πξηλ απφ 150 ρξφληα. Υαξαθηεξίδεηαη απφ ηελ απφζηαζε πνπ ρσξίδεη ηνλ δηδάζθνληα θαη ηνλ δηδαζθφκελν αιιά θαη ην δηδαζθφκελν απφ κηα νκάδα ησλ ζπζπνπδαζηψλ ηνπ. (Keegan, 2001) αλ κνξθή εθπαίδεπζεο δε ζα κπνξνχζε λα ππάξρεη ρσξίο ηελ αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο, ησλ κεηαθνξψλ θαη ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζπκπιεξψλεη ηε ζπκβαηηθή εθπαίδεπζε, πνπ παξέρεηαη απφ ηα ζρνιεία θαη παλεπηζηήκηα, κε κία κνξθή επηθνηλσλίαο ε νπνία δηεθπεξαηψλεηαη κέζα απφ ηε ηερλνινγία. Έηζη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο παξαδνζηαθήο εθπαίδεπζεο κπνξνχλ λα αλαπαξαρζνχλ ειεθηξνληθά. Με ηηο εηθνληθέο ή ειεθηξνληθέο ηάμεηο λα είλαη πιένλ γεγνλφο, ε εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε απνθηά έλαλ «πξφζσπν κε πξφζσπν» ραξαθηήξα. Ο δηδάζθσλ κπνξεί λα δεη θαη λα αθνχζεη ηνπο δηδαζθφκελνπο πνπ βξίζθνληαη ζε κηα εηθνληθή ηάμε, παξφιν πνπ απηνί βξίζθνληαη πνιιά ρηιηφκεηξα καθξηά. Αληίζηνηρα νη δηδαζθφκελνη κπνξνχλ φρη κφλν λα παξαθνινπζήζνπλ θαη λα ζπλνκηιήζνπλ κε ηνλ δηδάζθνληα, αιιά θαη κε ηνπο ζπλδηδαζθνκελνχο ηνπο κέζσ γξαπηνχ ή πξνθνξηθνχ ιφγνπ δίλνληαο ζηελ εθπαίδεπζε έλαλ πιήξσο αιιειεπηδξαζηηθφ ραξαθηήξα. Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζήκεξα ζπλαληάηαη ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ θαη κπνξεί λα πξνζαξκνζηεί ζε πξνγξάκκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε, ζηελ δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη ζηα παλεπηζηήκηα ηφζν ηνπ ηδησηηθνχ φζν θαη ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα (Keegan, 2001). 1.1 Κατηγορίεσ διδακτικών δραςτηριοτήτων χκθσλα κε ηνλ Moore, ε δηδαζθαιία δηαθξίλεηαη ζε δπν νκάδεο δξαζηεξηνηήησλ κε πνιιά θνηλά ραξαθηεξηζηηθά αιιά θαη δηαθνξέο. Οη δπν απηέο θαηεγνξίεο δηαθέξνπλ ηφζν ψζηε ε κία ζεσξία πνπ εξκελεχεη ηελ πξψηε θαηεγνξία λα κελ είλαη ζε ζέζε λα εξκελεχζεη ηθαλνπνηεηηθά ηε δεχηεξε θαηεγνξία. (Moore, 1977 ζ.5) Παξαθάησ πεξηγξάθνληαη νη δπν θαηεγνξίεο δηδαθηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ: πκβαηηθή Δθπαίδεπζε: πεξηιακβάλεη φιεο ηηο δηδαθηηθέο θαηαζηάζεηο θαηά ηηο νπνίεο ν δηδάζθσλ βξίζθεηαη δηαξθψο κε ηε θπζηθή ηνπ παξνπζία θνληά ζηνπο δηδαζθφκελνπο. Με πκβαηηθή Δθπαίδεπζε: πεξηιακβάλεη δηδαθηηθέο θαηαζηάζεηο νη νπνίεο ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ απφζηαζε πνπ ρσξίδεη ην δηδάζθνληα απφ ηνπο δηδαζθφκελνπο. Ζ απφζηαζε απηή ζα πξέπεη λα δηεπθνιχλεηαη κέζα απφ κεραληθφ ή ειεθηξνληθφ κέζν. Δλδερνκέλσο ππάξρεη αιιειεπίδξαζε αλάκεζα ζηνλ δηδαζθφκελν θαη ην δηδάζθνληα πνπ φκσο επεξεάδεηαη απφ ηηο ζπλζήθεο επηθνηλσλίαο πνπ επηβάιεη ν δηαθνξεηηθφο ηφπνο θαη ρξφλνο. Σν ζηνηρείν απηφ δελ ζεσξείηαη ζπζηαηηθφ ηεο δηδαθηηθήο ζηξαηεγηθήο φπσο ε αίζνπζα δηδαζθαιίαο. Έηζη έρνπκε λα θάλνπκε κε ηελ εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία (Moore, 1977 ζ.6), (Keegan, 2001). 10

11 1.2 Ανοικτή ή εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςη Ο φξνο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε αλαθέξεηαη ζε δηδαθηηθέο θαη καζεζηαθέο θαηαζηάζεηο φπνπ ν δηδάζθνληαο θαη νη δηδαζθφκελνη είλαη γεσγξαθηθά απνκαθξπζκέλνη. Ζ δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ζηεξίδεηαη ζε ειεθηξνληθά κέζα θαη ζε έληππν πιηθφ. Βαζηθφ ηεο ραξαθηεξηζηηθφ είλαη ε εθπαίδεπζε απφ ην ζπίηη ή απφ θάπνηα ηνπνζεζία εθηφο εθπαηδεπηηθνχ ηδξχκαηνο. Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε πεξηιακβάλεη ηελ εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία, δειαδή ην ξφιν ηνπ δηδάζθνληα ζηε δηδαζθαιία θαη ηελ εμ απνζηάζεσο κάζεζε, δειαδή ην ξφιν ηνπ δηδαζθφκελνπ ζηε δηδαζθαιία. (P. Portway- C Lane, 1994) ρήκα 1: Η ζρέζε ηεο εμ απνζηάζεσλ δηδαζθαιίαο θαη ηεο εμ απνζηάζεσλ κάζεζεο. (Keegan, 2001) Γηα ηελ ππέξβαζε ηνπ θξάγκαηνο ηνπ ηφπνπ θαη ηνπ ρξφλνπ ζηελ εθπαίδεπζε ε δηδαζθαιία δηαρσξίδεηαη απφ ηε κάζεζε. Δμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία: αλ φξνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πεξηγξάςεη ηηο δηδαθηηθέο κεζφδνπο ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο ε κέζνδνο ηεο αιιειεπίδξαζεο (φπσο ε εμήγεζε θαη ε θαζνδήγεζε) αιιά θαη ε κέζνδνο ηεο πξνεηνηκαζίαο ηεο δηδαζθαιίαο (ζρεδηαζκφο ηεο χιεο/πιάλν καζήκαηνο, ηξφπνο δηδαζθαιίαο), εμαηηίαο ηεο απφζηαζεο ηνπ δηδάζθνληα απφ ην δηδαζθφκελν, γίλεηαη κε ειεθηξνληθφ κεραληθφ κέζν θαη κε έληππν πιηθφ. Δμ απνζηάζεσο κάζεζε: Τπνδειψλεη φηη ν ηξφπνο κάζεζεο θαη ζπλεπψο θαη ε κεηάδνζε ηεο εηθφλαο θαη ηνπ ήρνπ, γίλνληαη κέζσ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ιφγσ ηεο απφζηαζεο. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ηα έμη (6) ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία ηζρχνπλ ζε νπνηνδήπνηε ηφπν θαη αλ βξίζθνληαη νη δηδαζθφκελνη είηε κε δηδάζθνληα είηε ρσξίο. 1. Οη δηδαζθφκελνη θαη ν δηδάζθνλ δελ ζπλππάξρνπλ. 2. Ζ θαλνληθή δηαδηθαζία δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο δηεθπεξαηψλεηαη κέζσ ηνπ έληππνπ πιηθνχ ή κε θάπνην άιιν κέζν. 3. Ο δηδαζθφκελνο καζαίλεη ζην πεξηβάιινλ ηνπ. 4. Ζ δηδαζθαιία είλαη εμαηνκηθεπκέλε. 5. Ζ κάζεζε είλαη ην απνηέιεζκα ηεο δξαζηεξηνπνίεζεο ηνπ δηδαζθφκελνπ. 11

12 6. Ο δηδαζθφκελνο είλαη ππεχζπλνο γηα ηελ πξφνδν ηνπ, δειαδή είλαη ειεχζεξνο λα επηιέμεη ην ξπζκφ κάζεζεο (πφηε ζα αξρίζεη ή ζα ζηακαηήζεη ζχκθσλα κε ηε ζέιεζε ηνπ) (Wedmayer, 1973), (Keegan, 2001) Πλεονεκτήματα Εξ Αποςτάςεωσ Εκπαίδευςησ Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θέξλεη ην καζεηή ζην θέληξν ζε αληίζεζε κε ηε θιαζηθή κνξθή εθπαίδεπζεο πνπ είλαη δαζθαινθεληξηθή. Ο δηδαζθφκελνο κπνξεί λα πξνζαξκφζεη ην κάζεκα ζηηο αλάγθεο ηνπ θαη ζχκθσλα κε ην ρξφλν πνπ δηαζέηεη. Σν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ είλαη πάληα ζηε δηάζεζε ηνπ δηδαζθφκελνπ. Γίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζπλεξγαζίαο ζρνιείσλ, παλεπηζηεκίσλ θαη καζεηψλ κεηαμχ ηνπο. Οη δηδάζθνληεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα πξνζζέηνπλ καζεζηαθφ πιηθφ ρξεζηκνπνηψληαο λέεο ηερλνινγίεο κε απνηέιεζκα ην κάζεκα λα γίλεηαη πην ειθπζηηθφ ζηνπο καζεηέο, θνηηεηέο θαη εθπαηδεπφκελνπο. Σν πιηθφ είλαη άκεζα δηαζέζηκν κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη δπλαηφηεηα αλαλέσζεο ηνπ πιηθνχ κε ζθνπφ ηελ ζσζηφηεξε αμηνιφγεζε κέζσ πξνφδσλ ησλ καζεηψλ απφ κηα βάζε ζεκάησλ θαη ηέινο ηελ νινθιήξσζε ηεο εθπαίδεπζεο πξνζαξκφδνληαο ηελ κάζεζε ζχκθσλα κε ην ρψξν αιιά θαη ην ρξφλν ηνπ εθπαηδεπφκελνπ. Ζ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία είλαη ζηα ρέξηα ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ ιφγσ ηεο απηνδηαρείξηζεο κε απνηέιεζκα λα κεηψλεηαη ην ζηξεο θαη λα απμάλεηαη ε ηθαλνπνίεζε ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ. Ζ εμ απνζηάζεσλ εθπαίδεπζε δίλεη ηε πξφζβαζε γηα κάζεζε ζε άηνκα κε αλαπεξία. Φέξλεη ζε επαθή άηνκα απφ δηαθνξεηηθέο ρψξεο θαη δηαθνξεηηθνχο πνιηηηζκνχο θαη ηνπο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα αληαιιάζζνπλ γλψζεηο θαη ηερληθέο κάζεζεο. Σν κεησκέλν θφζηνο είλαη έλαο απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο παξάγνληαο ζηελ πηνζέηεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Οη δαπάλεο πνπ ζπλδένληαη κε ηνπο κηζζνχο εθπαηδεπηή, ελνηθηάζεηο γηα αίζνπζεο ζπλεδξηάζεσλ θαη ηα ηαμίδηα ησλ ζπνπδαζηψλ θαηαξγνχληαη. Αθφκε ν ρξφλνο πνπ δαπαλάηαη γηα ηε κεηαθίλεζε ησλ ζπνπδαζηψλ απνηειεί έλα πνιχ ζεκαληηθφ παξάγνληα θαη κέζα απφ ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ν ρξφλνο απηφο κεηψλεηαη. Δίλαη δπλαηή ε ζπλεπήο παξάδνζε ηνπ πεξηερνκέλνπ. Γπλαηφηεηα κεηάδνζεο εμεηδηθεπκέλεο γλψζεο. Απηνκαηνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο Σν θπξηφηεξν φκσο πιενλέθηεκα είλαη ε δπλαηφηεηα επέθηαζεο, δειαδή δελ ππάξρεη πεξηνξηζκφο ζηνλ αξηζκφ ησλ καζεηψλ πνπ παξαθνινπζνχλ θάπνην κάζεκα. (Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, 2002), (Kruse, 2002), (Cruse et al, 2002) 12

13 1.2.2 Μειονεκτήματα Εξ Αποςτάςεωσ Εκπαίδευςησ Έλα απφ ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο είλαη ε κε επαθή δηδάζθνληα θαη δηδαζθφκελνπ. Απηφ ην κεηνλέθηεκα ηζρχεη ηφζν γηα ηε ζχγρξνλε ηειέ-εθπαίδεπζε (γηαηί αθφκα θαη ε νζφλε είλαη δχζθνιν λα αληηθαηαζηήζεη ην δηδάζθνληα σο θπζηθή παξνπζία) φζν θαη γηα ηελ αζχγρξνλε ηειέ-εθπαίδεπζε φπνπ ε κφλε επηθνηλσλία είλαη κέζσ κελπκάησλ. Θέκαηα ηερλνινγίαο φπσο ε ηερλνθνβία ησλ εθπαηδεπνκέλσλ αιιά θαη ε κε δηάζεζε ησλ απαηηνχκελσλ ηερλνινγηψλ. Ζ πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν. Ο δηδάζθνληαο δελ ιακβάλεη αλαηξνθνδφηεζε (feedback) απφ ηνπο δηδαζθφκελνπο νπφηε δελ κπνξεί λα εληνπίζεη ηηο καζεζηαθέο ηνπο αλάγθεο. Ζ κάζεζε είλαη απξφζσπε κε απνηέιεζκα λα κελ ππάξρεη επαξθήο αιιειεπίδξαζε. Καη ηέινο ν δηδαζθφκελνο ζα πξέπεη λα έρεη πςειφ βαζκφ απηνπεηζαξρίαο. (Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, 2002), (Kruse, 2002), (Cruse et al, 2002) Μορφέσ Εξ Αποςτάςεωσ Εκπαίδευςησ Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε δηαθξίλεηαη ζχκθσλα κε ην ρξφλν θαη ην ηξφπν αιιειεπίδξαζεο δηδάζθνληα θαη δηδαζθφκελνπ ζηηο παξαθάησ κνξθέο: ύγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε: Οη αιιειεπηδξάζεηο γίλνληαη κέζσ δηαθφξσλ ηερλνινγηψλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη νη δηδαζθφκελνη πξέπεη λα βξίζθνληαη εθεί ψζηε λα ζπκκεηέρνπλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Γηα παξάδεηγκα ζε κηα εηθνληθή αίζνπζα δηδαζθαιίαο ν ηξφπνο καζήκαηνο γίλεηαη κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα πξνζθέξεη αθξηβψο ίδηεο δπλαηφηεηεο κε κηα πξαγκαηηθή αίζνπζα δηδαζθαιίαο. Ζ ηαπηφρξνλε ζπκκεηνρή επηηπγράλεηαη είηε κε ην λα είλαη φινη νη ελδηαθεξφκελνη ζηνλ ίδην ρψξν, είηε κε ην λα βξίζθνληαη δηαζπλδεδεκέλνη κέζσ δηθηχνπ πνπ επηηξέπεη audio ή θαη video conference θαη επηπιένλ δίλεη ηε δπλαηφηεηα αληαιιαγήο αξρείσλ θαη ειεθηξνληθνχ καπξνπίλαθα (Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, 2002). ε απηνχ ηνπ ηχπνπ ηελ εθπαίδεπζε ζηεξίδεηαη θαη ε κάζεζε νκάδσλ καζεηψλ ή ζπνπδαζηψλ νη νπνίνη ζπλαληψληαη εθηφο εθπαηδεπηηθνχ πεξηβάιινληνο. Με ηε ρξήζε απηήο ηεο ηερλνινγίαο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ν εθπαηδεπηήο παξέρεη εθπαίδεπζε ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν ηνπ θφζκνπ, ελψ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα θαηαγξαθήο ηεο ζε ειεθηξνληθή κνξθή. Σα κέζα επηθνηλσλίαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη είλαη ην chat, νη «εηθνληθέο» αίζνπζεο δηδαζθαιίαο (virtual classrooms) θαη ε θνηλή ρξήζε εθαξκνγψλ (application sharing). ηε χγρξνλε κνξθή εθπαίδεπζεο ε επηθνηλσλία πξαγκαηνπνηείηαη κε πην αξγφ ξπζκφ θαη απηφ γηαηί νη ζπκκεηέρνληεο ρξεζηκνπνηνχλ θπξίσο εξγαιεία θεηκέλνπ θαη επεηδή ε επηθνηλσλία γίλεηαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Σα κελχκαηα εκθαλίδνληαη κε ηελ ζεηξά ηελ νπνία απνζηέιινληαη, δειαδή ρσξίο λα ηαμηλνκεζνχλ ή λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν (Mabrito, 2000). ηε ζχγρξνλε εθπαίδεπζε νη ζπλνκηιίεο θεηκέλνπ είλαη άκεζεο θαη κνηάδνπλ κε ηηο ζπλνκηιίεο πξφζσπν κε πξφζσπν, ελψ αληηζέησο ηα κελχκαηα θεηκέλνπ ζηελ αζχγρξνλε εθπαίδεπζε είλαη πην επίζεκα φζνλ αλαθνξά ζηνλ ηξφπν γξαθήο ηνπο. 13

14 Έηζη ζηηο αζχγρξνλεο κνξθέο εθπαίδεπζεο επηθεληξψλνληαη πεξηζζφηεξν ζε ζέκαηα νπζίαο θαη ιηγφηεξν ζηελ γεληθή ζπδήηεζε ζε αληίζεζε κε ηελ ζχγρξνλε εθπαίδεπζε φπνπ δίλεηαη κεγαιχηεξε βάζε ζηηο θνηλσληθέο πηπρέο αιιειεπίδξαζεο (Lapadat,2002), (Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, 2002), (Keegan, 2001). Δηθόλα 1. ύγρξνλε Δθπαίδεπζε. (Synchronous e-learning Solutions) Αζύγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε: Οη αιιειεπηδξάζεηο γίλνληαη κελ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν κφλν πνπ ν δηδάζθνληαο θαη νη δηδαζθφκελνη δελ είλαη απαξαίηεην λα βξίζθνληαη ζηνλ ίδην ηφπν ηελ ίδηα ζηηγκή, άξα ηα καζήκαηα θαη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ είλαη άκεζα δηαζέζηκν αλ πάζα ζηηγκή. Απηνχ ηνπ ηχπνπ ε εθπαίδεπζε βαζίδεηαη ζηνλ ζρεδηαζκφ θαηάιιεια δηακνξθσκέλνπ πιηθνχ γηα απνηειεζκαηηθή ρξήζε απφ ηνπο δηδαζθφκελνπο. Ζ αζχγρξνλε εθπαίδεπζε ζηεξίδεηαη ζηελ αζχγρξνλε πξφζβαζε ζην πιηθφ ηνπ καζήκαηνο απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο, κε ηε ρξήζε ελφο εηδηθνχ ινγηζκηθνχ, πνπ νλνκάδεηαη πιαηθφξκα Αζχγρξνλεο Σειεθπαίδεπζεο ή χζηεκα Γηαρείξηζεο Μαζεζηαθνχ Τιηθνχ (Learning Management System - LMS). Ο εθπαηδεπηήο πξνεηνηκάδεη ην δηδαθηηθφ πιηθφ θαη ην απνζεθεχεη ζε θάπνην ειεθηξνληθφ κέζν θαη νη εθπαηδεπφκελνη κε ηε ζεηξά ηνπο, έρνπλ ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ νπνηαδήπνηε ρξνληθή ζηηγκή επηζπκνχλ θαη απφ νπνηνδήπνηε ζεκείν. Οη εθπαηδεπφκελνη κπνξνχλ λα επηιέγνπλ κφλνη ηνπο ην πξνζσπηθφ ηνπο εθπαηδεπηηθφ ρξνληθφ πιαίζην θαη λα ζπιιέγνπλ ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ζχκθσλα κε απηφ (Daniel, 1996) (Ληνλαξάθεο.Α, 2000). Έηζη ζηελ αζχγρξνλε εθπαίδεπζε ππάξρεη ρξφλνο γηα λα δηαηππσζνχλ 14

15 απαληήζεηο ζε κελχκαηα θαη ε δπλαηφηεηα πεξηήγεζεο ζε κελχκαηα άιισλ ζπκκεηερφλησλ (Mabrito, 2000). Δηθόλα 2. Αζύγρξνλε θαη ύγρξνλε εμ απνζηάζεσο Δθπαίδεπζε (Overcoming Time & Place Barriers) Τπάξρεη φκσο θαη ε ειεθηξνληθή κάζεζε φπνπ νη δηδαζθφκελνη έρνπλ ζεκεηψζεηο, βηβιία, αλαθνξέο ζην δηαδίθηπν θαη νλνκάδεηαη εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζε εμαηνκηθεπκέλν ξπζκό. Ζ εθκάζεζε ζηεξίδεηαη ζηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή κέζσ καζεκάησλ, έηζη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο δηδαζθφκελνπο λα απνθαζίδνπλ εθείλνη κε ηί ξπζκφ ζα εθπαηδεπηνχλ ρσξίο λα ππάξρεη επηθνηλσλία κε δηδάζθνληεο ή δηδαζθφκελνπο. Όπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ, ζηε χγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί έλα κάζεκα ε εηθνληθή αίζνπζα ζα πξέπεη λα πξνζθέξεη ηελ δπλαηφηεηα κηαο θαλνληθήο αίζνπζαο (Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, 2002). Ζ εμ απνζηάζεσο κάζεζε δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ δηδάζθνληα λα εκπινπηίζεη ην κάζεκα ρξεζηκνπνηψληαο βνεζεηηθφ πιηθφ ψζηε λα γίλεη πην ελδηαθέξνλ πξνο ηνπο δηδαζθφκελνπο, ρξεζηκνπνηψληαο: Πξνβνιέο βίληεν. Δηθνληθά εξγαζηήξηα κέζα απφ πξνγξάκκαηα πξνζνκνίσζεο. Γηάθνξεο εθαξκνγέο. Σαπηφρξνλε πινήγεζε ζε δηθηπαθνχο ηφπνπο. Κίλεζε θαη νκηιία φπσο ζε κηα πξαγκαηηθή ηάμε. Σέινο ε αζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζε ζρέζε κε ηελ ζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε δηαζέηεη θάπνηεο επηπιένλ δπλαηφηεηεο πνπ ηελ θάλνπλ πην επέιηθηε. ην είδνο απηήο ηεο εθπαίδεπζεο αλήθνπλ: Απηνδηδαζθαιία: Ο δηδαζθφκελνο εθπαηδεχεηαη κφλνο ηνπ ρξεζηκνπνηψληαο φπνην κέζν θξίλεη απηφο θαηάιιειν (βηβιία, internet θ.α.). 15

16 Ζκηαπηφκαηε εθπαίδεπζε: Ηζρχεη ε απηνδηδαζθαιία πνπ φκσο έρεη ζπγθεθξηκέλν ρξνλνδηάγξακκα επηθνηλσλίαο κε ηνλ ππεχζπλν δηδάζθνληα είηε κε θπζηθή παξνπζία ζηε ηάμε, είηε κέζσ δηθηχνπ (internet, ) είηε κέζσ audio/video conference (ζχγρξνλε εθπαίδεπζε) πλεξγαδφκελε εθπαίδεπζε (collaborative): φπνπ θαη ν δηδάζθνληαο θαη νη δηδαζθφκελνη επηθνηλσλνχλ αζχγρξνλα κεηαμχ ηνπο, νη δηδαζθφκελνη κειεηνχλ ζην δηθφ ηνπο ρξφλν αθνινπζνχλ φκσο ρξνλνδηάγξακκα παξάδνζεο εξγαζηψλ. (Κνηζηθάθνο, 2008) Μέςα τησ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςησ Σα κέζα πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί θαη ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε είλαη ηα εμήο: Κηλνχκελε εηθφλα. Ζιεθηξνληθέο ζπιινγέο πιηθνχ πνπ δηαρεηξίδνληαη ρξήζηεο ή εθπαηδεπηέο (e- Portfolios). Ζιεθηξνληθφ ζχζηεκα ππνζηήξημεο ηεο απφδνζεο (electronic performance support system) φπνπ είλαη ην πξφγξακκα πνπ δηεπθνιχλεη ηελ πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο. Πξνζσπηθνί ππνινγηζηέο παιάκεο (PDA). πζθεπέο αλαπαξαγσγήο αξρείσλ ήρνπ κε ππνζηήξημε πνιπκέζσλ. Δθπαηδεπηηθφ πιηθφ βαζηζκέλν ζηηο ηερλνινγίεο ηνπ δηαδηθηχνπ. Φεθηαθνί δίζθνη πνιπκέζσλ (multimedia DVD-Rom). Ηζηνζειίδεο θαη θνηλφηεηεο. Ζιεθηξνληθνί ρψξνη αζχγρξνλεο ζπδήηεζεο. Λνγηζκηθφ ππνζηήξημεο ζπλεξγαζίαο. Ζιεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν. Ηζηνιφγηα (blogs). Δγθπθινπαίδεηεο δηαρεηξηδφκελεο απφ ηνπο ρξήζηεο. χγρξνλε ζπδήηεζε κε θείκελν. Αμηνιφγεζε κέζα απφ ππνινγηζηή. Δθπαηδεπηηθφ θηλνχκελν ζρέδην. Δμνκνησηέο. Παηρλίδηα. χζηεκα δηαρείξηζεο κάζεζεο (LMS) ή Δηθνληθφ Πεξηβάιινλ Δθπαίδεπζεο (Virtual Learning Environment). Ζιεθηξνληθά ζπζηήκαηα ςεθνθνξίαο. Γηαλνκή ζπιινγψλ ςεθηαθψλ αξρείσλ ζε πνιινχο παξαιήπηεο κε ππεξεζίεο ηνπ δηαδηθηχνπ (podcasting) Σα κέζα ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο είλαη πνιιά θαη ην θαζέλα κπνξεί λα απνηειείηαη απφ δηαθνξεηηθά πξνγξάκκαηα πνπ ζπλεξγάδνληαη. Έλα δηαδεδνκέλν ζχζηεκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε είλαη ην χζηεκα Γηαρείξηζεο ηεο Μάζεζεο ή Δηθνληθφ Πεξηβάιινλ Δθπαίδεπζεο. Οη φξνη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα πεξηγξάςνπλ ην ινγηζκηθφ πνπ 16

17 ζρεδηάζηεθε γηα ηε δηαρείξηζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ εθπαίδεπζεο. Δμέιημε ηνπο είλαη ην χζηεκα Γηαρείξηζεο Δθπαηδεπηηθνχ Πεξηερνκέλνπ (LCΜS) πνπ πξνζζέηεη ηε ιεηηνπξγηθφηεηα ηεο επαλαρξεζηκνπνίεζεο ηνπ πιηθνχ ή κέξνπο ηνπ. Οη ιεηηνπξγίεο πνπ κπνξεί λα εκπεξηέρνπλ, εθηφο θπζηθά απφ ηελ παξνρή ηνπ καζήκαηνο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, είλαη: Δγγξαθή ρξήζηε. Ζκεξνιφγην καζεκάησλ. Ρνή θαηάξηηζεο. Γηαρείξηζε ρξεζηψλ. Αμηνιφγεζε εθπαηδεπνκέλσλ. Τπεξεζίεο ηειεδηάζθεςεο. πλεξγαηηθή κάζεζε (ζπδεηήζεηο θαη αληαιιαγή αξρείσλ). (Wikipedia) Τεχνικέσ απαιτήςεισ τησ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςησ Γηα λα κπνξέζεη έλα κάζεκα λα πξαγκαηνπνηεζεί κε ηε κνξθή ηεο ζχγρξνλεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ζα πξέπεη λα πιεξνχληαη θάπνηεο βαζηθέο πξνυπνζέζεηο: Όινη νη δηδαζθφκελνη καδί κε ηνλ δηδάζθνληα ζα πξέπεη λα είλαη ζπλδεδεκέλνη ζε δίθηπν πςειψλ ηαρπηήησλ ψζηε λα ππάξρεη θαιή πνηφηεηα βίληεν θαη ήρνπ. Ο πξνεγκέλνο εμνπιηζκφο απφ φινπο ηνπο ζπκκεηέρνληεο αιιά θαη ηερληθή ππνζηήξημε ζην κάζεκα απνηεινχλ βαζηθέο πξνυπνζέζεηο θαη ηέινο ν δηδάζθνληαο ζα πξέπεη λα έρεη εηδηθά δηακνξθσκέλε αίζνπζα ψζηε λα πξαγκαηνπνηεζεί ην εθάζηνηε κάζεκα (Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, 2002). Μέζα ζηηο πξνυπνζέζεηο πεξηιακβάλνληαη θαη νη ηερληθέο απαηηήζεηο ηφζν ζε ινγηζκηθφ φζν θαη ζε εμνπιηζκφ. Απαηηνύκελν ινγηζκηθό: Σν απαηηνχκελν ινγηζκηθφ αθνξά ζηελ δεκηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, απφ ηε πινπνίεζή ηνπ κέρξη ηελ νινθιήξσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο απφ ηνλ δηδαζθφκελν. Σν ελδηαθέξνλ είλαη φηη ζε φια ηα παξαπάλσ επίπεδα είλαη δπλαηφλ λα ρξεζηκνπνηεζεί ινγηζκηθφ αλνηθηνχ θψδηθα πνπ δηαηίζεηαη δσξεάλ. Σν ινγηζκηθφ απηφ πεξηιακβάλεη: Λεηηνπξγηθφ ζχζηεκα εμππεξεηεηή (server) θαη πειάηε (client), π.ρ. θάπνηα δηαλνκή Linux. Λνγηζκηθφ εμππεξεηεηή, π.ρ. Apache Server. Λνγηζκηθφ δεκηνπξγίαο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, π.ρ. Open Office. Λνγηζκηθφ Γηαρείξηζεο ηεο Μάζεζεο ή Δηθνληθνχ Πεξηβάιινληνο Δθπαίδεπζεο π.ρ. Atutor, Claroline, Efront, Dokeos ή Moodle. Πεξηεγεηή δηαδηθηχνπ (browser), π.ρ. Mozilla Firefox. Σηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ην ινγηζκηθφ απηφ είλαη ην κφλν απαξαίηεην γηα ηνλ δηδαζθφκελν, ψζηε λα έρεη πξφζβαζε ζην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα. Απηφ ζπκβαίλεη θαη κε ηνλ δηδάζθνληα, πνπ κπνξεί λα δηαρεηξηζηεί θαη λα αλεβάζεη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ κφλν κε ηε ρξήζε ελφο πεξηεγεηή δηαδηθηχνπ. Λνγηζκηθφ ππνζηήξημεο πιεξνθνξηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ην χζηεκα Γηαρείξηζεο ηεο Μάζεζεο ή ην Δηθνληθφ Πεξηβάιινλ Δθπαίδεπζεο, πρ. Java, Flash, RealMedia,Quicktime Windows Media Files. 17

18 Δλψ νη απαηηήζεηο ζε επίπεδν εμνπιηζκνχ είλαη: Δμππεξεηεηήο ηζηνχ (web server). Δμππεξεηεηήο αξρείσλ (file server). Σεξκαηηθά. χλδεζε δηθηχνπ ή δηαδηθηχνπ γηα φινπο ηνπο ππνινγηζηέο. (Wikipedia) Σύγκριςη ςύγχρονησ και αςύγχρονησ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςησ Ζ ζχγρξνλε εθπαίδεπζε έρεη αμία θαη πέξαλ ηεο ρξνληθήο ζηηγκήο δηεμαγσγήο ηεο θαη είλαη πην απνηειεζκαηηθή αλ ζπλδπάδεηαη θαη κε κνξθέο αζχγρξνλεο κάζεζεο. Γηα λα κεηαθεξζεί ην πιηθφ ηνπ καζήκαηνο ζε πεξηβάιινλ γηα αζχγρξνλε ηειεθπαίδεπζε απαηηνχληαη εηδηθά ζπζηήκαηα κε απηνκαηνπνηεκέλεο δηαδηθαζίεο. Οη λέεο ηερλνινγίεο ζηελ πιεξνθνξηθή αμηνπνηνχληαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν πξνο φθεινο ηεο εθπαίδεπζεο θαη θηλνχληαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε, ςεθηνπνηψληαο ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ. Ζ ςεθηνπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ έρεη σο ζηφρν λα απνηππψζεη κε φζν ην δπλαηφλ πιεξέζηεξν ηξφπν ηε θπζηθή πιεξνθνξία ζε ςεθηαθή κνξθή. Γηα παξάδεηγκα ζην Γηαδίθηπν, πξνζθέξεηαη ζην ρξήζηε έλαο ηεξάζηηνο φγθνο ςεθηαθνχ πιηθνχ πξνο ελεκέξσζε, αλάγλσζε θαη παξαηήξεζε. Ζ ζπζηεκαηηθή απνηχπσζε ηεο γλψζεο επηθέξεη απηνκαηνπνηεκέλεο δηαδηθαζίεο επεμεξγαζίαο θαη δηαρείξηζεο ηεο πιεξνθνξίαο, βειηηψλεη ηελ αλαδήηεζή ηεο θαη νινθιεξψλεη ηελ πιεξνθνξία απηή κε ηε ρξήζε εηεξνγελψλ πεγψλ (Παπαζενδψξνπ θ.α, 2007). Ζ ζχγρξνλε θαη ε αζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε δελ ιεηηνπξγνχλ αληαγσληζηηθά αιιά πνιιέο θνξέο αιιεινζπκπιεξψλνληαη. Ζ ζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κπνξεί λα πξνζθέξεη ηελ δπλαηφηεηα ηεο άκεζεο επαθήο ηνπ δηδάζθνληα κε ηνπο δηδαζθφκελνπο. Οη δηδαζθφκελνη πνπ δελ βξίζθνληαη ζηνλ ίδην ηφπν κε ηνλ δηδάζθνληα, κπνξνχλ λα έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα νπηηθήο αιιά θαη θσλεηηθήο επηθνηλσλίαο. ηε ζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ρξεηάδεηαη ζπληνληζκφο φζν αλαθνξά ην ρξφλν θαη ε θάζε δηάιεμε κπνξεί λα καγλεηνζθνπεζεί ψζηε λα ππάξρεη πξφζβαζε ζην κέιινλ ζε νπνηαδήπνηε ρξνληθή ζηηγκή. Έηζη ην πιηθφ λα κπνξεί λα αμηνπνηεζεί θαη απφ άιινπο δηδαζθφκελνπο πνπ κπνξεί λα κελ ζπκκεηείραλ ζηελ αξρηθή δηάιεμε, κε απνηέιεζκα ην θνηλφ ηεο εθπαίδεπζεο λα δηεπξχλεηαη. Ζ αζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κπνξεί λα πξνζθέξεη πνιιά ζεηηθά ζηνηρεία, εκπινπηίδνληαο ηελ καγλεηνζθνπεκέλε δηάιεμε κε παξαπνκπέο γηα ελεκέξσζε, βηβιηνγξαθία, δπλαηφηεηεο γηα ζρνιηαζκφ θαη ζπδήηεζε πνπ δελ ππάξρεη ρξφλνο λα γίλνπλ κε ζχγρξνλν ηξφπν. Ζ ελζσκάησζε ηνπ καγλεηνζθνπεκέλνπ πιηθνχ κε φιν ην ππνζηεξηθηηθφ πιηθφ, ζρεκαηίδεη έηζη έλα πιήξεο ζχλνιν εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, πνπ παξέρεη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο γλψζεηο κε πνιιά δηαθνξεηηθά κέζα. Ζ αζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε δελ έρεη ακεζφηεηα αιιά ελζσκαηψλνληαο καγλεηνζθνπεκέλα ζχγρξνλα ζηηγκηφηππα κπνξεί λα εκπινπηηζζεί θαη λα απνδψζεη θαιχηεξα. Απηφ ην αζχγρξνλν πεξηβάιινλ ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη: πξφζζεην ππνζηεξηθηηθφ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, νκάδεο ζπδεηήζεσλ ζην πξφηππν ησλ internet newsgroup αθφκε επηθνηλσλία κε ειεθηξνληθή 18

19 αιιεινγξαθία αιιά θαη εθαξκνγέο αμηνιφγεζεο, απηφ-αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ (χγρξνλε θαη Αζχγρξνλε Δθπαίδεπζε, 2002). Λακβάλνληαο ππφςε ηε ζεκαζία ηεο ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε αληηιακβαλφκαζηε φηη έλα κηθηφ κνληέιν δειαδή ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο ρξεζηκνπνηψληαο φρη κφλν ηηο λέεο ηερλνινγίεο αιιά θαη ζπκβαηηθέο κεζφδνπο είλαη ην ηδαληθφ θαη πνιιέο θνξέο θαη ην πην απνδνηηθφ. Λφγν ηεο κεγάιεο δηάδνζεο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο νη πιαηθφξκεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πηνζεηνχλ απηφ ην κνληέιν, φπσο είλαη ην moodle, e-class θ.α. (Κσζηαιίαο, 2009). 19

20 2 Τεχνολογύεσ τησ Πληροφορύασ και των Τηλεπικοινωνιών (ΤΠΕ) ςτην εκπαύδευςη 2.1 Εκπαιδευτική τεχνολογία ηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα ππήξμε κεγάιε αλάπηπμε ησλ κνξθψλ ηερλνινγίαο ζηελ εθπαίδεπζε. Σελ δεθαεηία ηνπ 1960 έγηλε ην πέξαζκα απφ ηα παξαδνζηαθά κέζα δηδαζθαιίαο ζηελ ρξήζε ησλ καδηθψλ κέζσλ επηθνηλσλίαο γηα δηδαθηηθνχο ζθνπνχο. Δθείλε ήηαλ ε πεξίνδνο πνπ εκθαλίζηεθε ε "εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία" (educational technology) δειαδή ε ρξεζηκνπνίεζε ηερλνινγηψλ θαη ηερληθψλ ζπζθεπψλ ζηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε (Σινκωλίδνπ,1999, Καλάθεο, 1989). Ζ Δθπαηδεπηηθή Τερλνινγία ζαλ φξνο ρξεζηκνπνηείηαη σο ραξαθηεξηζκφο ηεο ρξήζεο κηαο ή πεξηζζφηεξσλ ηερλνινγηψλ γηα ηελ απφθηεζε εθπαηδεπηηθνχ απνηειέζκαηνο. Οη δηδαθηηθέο κεραλέο ππήξμαλ ε πξψηε εθαξκνγή ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο ζηα πιαίζηα ηεο πξνγξακκαηηζκέλεο δηδαζθαιίαο (programmed instruction). Ζ πξνγξακκαηηζκέλε δηδαζθαιία παξνπζηάδεη ηελ πιεξνθνξία κε γξακκηθφ ζεηξηαθφ ηξφπν θαη ηα βήκαηα φπνπ γηα θάζε έλα εθ ησλ νπνίσλ απαηηείηαη κηα απάληεζε απφ ηνλ καζεηή. Έηζη ε δηδαθηηθή κεραλή αλαιακβάλεη ην ξφιν ηνπ δαζθάινπ θαη ζρέζε (καζεηή-δάζθαινπ) αλαηξέπεηαη. Αθφκα ε ρξήζε ησλ δηδαθηηθψλ κεραλψλ βαζίδεηαη ζηελ εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία φπνπ ζηεξίδεηαη ζηνπο πξνζσπηθνχο ξπζκνχο ηνπ καζεηή (Κφκεο, 2004) Ένταξη τησ ΤΠΕ τεχνολογίασ και τησ πληροφορικήσ ςτην εκπαίδευςη Οη Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ (ΣΠΔ) έρνπλ εμειηρζεί ηερλνινγηθά κε απνηέιεζκα αληί ηνπ φξνπ «Πιεξνθνξηθή» λα ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο «Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ΣΠΔ» (ICT: Information and Communications Technologies) ν νπνίνο ραξαθηεξίδεη ηηο ηερλνινγίεο πνπ επηηξέπνπλ ηελ επεμεξγαζία θαη ηε κεηάδνζε κηαο πνηθηιίαο δηαθνξεηηθψλ κνξθψλ αλαπαξάζηαζεο ηεο πιεξνθνξίαο (ζχκβνια, εηθφλεο, ήρνη, βίληεν) θαη ησλ κέζσλ πνπ είλαη θνξείο απηψλ ησλ άπισλ κελπκάησλ. Ζ εηζαγσγή ηεο πιεξνθνξηθήο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα εληάρζεθε ηα ηειεπηαία ρξφληα, έηζη δεκηνπξγήζεθε έλα λέν πεξηβάιινλ, κηα λέα θνηλσλία, ε θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο (ΚηΠ). ηελ θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο νη απνζηάζεηο εθκεδελίδνληαη θαη ε γεσγξαθηθή ζέζε ησλ αλζξψπσλ δελ απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα επηθνηλσλίαο. Ζ ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία επέηξεςε εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο ηφζν ζηε δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή δηαδηθαζία φζν θαη ζηε δηαρείξηζε ηνπ ζρνιηθνχ πεξηβάιινληνο (Κφκεο, 2004). Ζ έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ρσξίδεηαη νπζηαζηηθά ζε ηξεηο θάζεηο: 1. ηελ πξώηε θάζε (1970) ε πιεξνθνξηθή κε ηελ βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή δηδάζθεη πξνγξακκαηηζκφ. 2. ηε δεύηεξε θάζε (1980) ε έληαμε ηεο πιεξνθνξηθήο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο έρεη σο ζθνπφ ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ππνινγηζηή σο εξγαιείν δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο. 20

21 3. ηελ ηξίηε θάζε (1990) νη καζεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ηα πιεξνθνξηαθά κέζα γηα θάζε κάζεκα θαη αιιάδεη ε πξνζέγγηζε ζηε δηαδηθαζία κάζεζεο (Μηθξφπνπινο, 2006). Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη νη ιφγνη πνπ θαηέζηεζαλ επηηαθηηθή ηελ αλάγθε γηα εηζαγσγή θαη έληαμε ηεο πιεξνθνξηθήο ζηα ζρνιεία. Ο αληαγσληζκφο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, νδήγεζε ζηελ πξνζαξκνγή ηνπ ζρνιείνπ ζε λέα δεδνκέλα ηερλνινγηθήο εμέιημεο. Σν ζρνιείν πξνζαξκφζηεθε ζηα δεδνκέλα ηεο θνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο Ζ εηζαγσγή ησλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξηθήο ζηελ εθπαίδεπζε επηηξέςε ηελ ηζφηεηα επθαηξηψλ θαη ηνλ εθδεκνθξαηηζκφ ησλ ζπνπδψλ. Ο ππνινγηζηήο επέηξεςε ηελ θαιχηεξε θαηάξηηζε ηνπ πλεχκαηνο εμαηηίαο ηεο νξζνινγηθήο πηπρήο ηνπ δίλνληαο πεηζαξρία ζην ηξφπν ζθέςεο. Σα δηδαθηηθά κέζα έρνπλ ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα ηα νπνία μεπεξλνχλ ηα ζρνιηθά επνπηηθά κέζα (Κφκεο, 2004). Σέινο ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηελ νπνία ζα γίλεη εθηελήο αλαθνξά ν ηξφπνο πξνζέγγηζεο ησλ λέσλ ηερλνινγηθψλ εξγαιείσλ δίλεηαη κε ηξφπν πνπ λα πξνζειθχζεη ηνπο καζεηέο. Έηζη ηα ηειεπηαία ρξφληα νη ΣΠΔ έρνπλ εληαρζεί ζε δηάθνξεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο θαη ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο σο κέζα δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο. Σε δεθαεηία ε ελζσκάησζε ηνπο ζην ζρνιηθφ ζχζηεκα απνηέιεζε κία απφ ηηο πην ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ εθπαίδεπζε (Κφκεο, 2004). Οη δπν βαζηθνί παξάκεηξνη πνπ ζπλέβαιαλ ζηελ ελζσκάησζε ησλ ΣΠΔ ζην ζρνιηθφ ζχζηεκα είλαη: 1. Η πιεξνθνξηνπνίεζε ηεο θνηλωλίαο. Ζ αχμεζε ηεο ρξήζεο ππνινγηζηψλ θαη δηθηχσλ ζηελ επηθνηλσλία, πιεξνθφξεζε θαη δεκφζηα δηνίθεζε. 2. Ζ αλάγθε γηα δεκηνπξγία ζπζηεκάησλ δηα βίνπ κάζεζεο κε ηε ρξήζε ΣΠΔ εμαηηίαο ηεο εμέιημεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. (Κφκεο Βαζίιεο, Μηθξφπνπινο Σάζνο, 2001). ην ζχγρξνλν εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ ε είζνδνο ησλ ΣΠΔ έθεξε αιιαγέο ζηα ζρνιεία κέζα απφ ηηο νπνίεο ππήξμαλ εθπαηδεπηηθά αιιά θαη παηδαγσγηθά απνηειέζκαηα. Έηζη νη ΣΠΔ κπνξνχλ λα εληζρχζνπλ θαη λα αλαπηχμνπλ ηηο ηθαλφηεηεο αιιά θαη ηηο γλψζεηο ησλ καζεηψλ. Οη ΣΠΔ έρνπλ εληαρζεί ζε φια ηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ζε φιεο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο φισλ ησλ αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ θαη νη καζεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ππνινγηζηή σο εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν εληφο θαη εθηφο ζρνιηθνχ πεξηβάιινληνο (Κφκεο, 2004) (Μηθξφπνπινο, 2006) ΤΠΕ ςτην Εκπαιδευτική διαδικαςία Ζ ελζσκάησζε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ήηαλ αλαγθαία φρη κφλν γηα θνηλσληθνχο,επηζηεκνληθνχο, δηδαθηηθνχο αιιά θαη καζεζηαθνχο ιφγνπο (Ράπηεο, Α θαη Ράπηε, Α, 2002). Ο δηδαθηηθφο ζρεδηαζκφο εκθαλίζηεθε ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ 2 νπ παγθνζκίνπ πνιέκνπ θαη αληηιακβάλεηαη ηε κάζεζε σο κηα δηαδηθαζία κεηαθνξάο γλψζεο φκσο ε κάζεζε είλαη κηα ελεξγή θαη ζθφπηκε δηαδηθαζία πνπ ζπλδέεηαη απφ ζηφρνπο (Μηθξφπνπινο, 2006).Οη ΣΠΔ ζηεξίδνπλ ηελ δηαδηθαζία κάζεζεο κε ηελ αλαπαξάζηαζε λνεηηθψλ κνληέισλ κε 21

22 ζθνπφ ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ καζεηή κε ην πεξηβάιινλ. Ο φξνο "λνεηηθφ κνληέιν" έρεη εηζαρζεί απφ (Johnson-Laird,P.N, 1983) θαη απνηειεί έλαλ ηχπν λνεηηθήο αλαπαξάζηαζεο πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ πξνηαζηαθή αλαπαξάζηαζε θαη ηηο λνεηηθέο εηθφλεο. Σα λνεηηθά κνληέια έρνπλ δνκή παξφκνηα κε ηηο νληφηεηεο πνπ αλαπαξηζηνχλ (Κσζηαξίδνπ-Δπθιείδε Α, 1992). Οη ΣΠΔ πξνάγνπλ ηελ ζθέςε θαη ππνζηεξίδνπλ ηε δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή δηαδηθαζία κέζα απφ δξαζηεξηφηεηεο φπνπ ζπκκεηέρνπλ ελεξγά νη καζεηέο κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη αιιειεπηδξαζηηθφηεηα. Γηα παξάδεηγκα κέζσ ηνλ ηερλνινγηψλ είλαη εθηθηή ε δηαρείξηζε κεγάινπ φγθνπ δεδνκέλσλ θαη πιεξνθνξηψλ ζε πνιχ κηθξφ ρξφλν. (Μηθξφπνπινο, 2006). Αθφκε νη ΣΠΔ ρξεζηκνπνηνχληαη σο εξγαιεία κάζεζεο έηζη ψζηε λα πξνσζνχλ λένπο ηξφπνπο ζθέςεο θαη κε ηε ρξήζε ππνινγηζηψλ λα αλαπαξηζηνχλ πξνβιήκαηα κε δηάθνξνπο ηξφπνπο. Ζ δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο πνπ πξνζθέξεη ν ππνινγηζηήο δίλεη άιιε δηάζηαζε ζηελ καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη ε επηθνηλσλία κέζσ δηαδηθηχνπ δίλεη ηελ δπλαηφηεηα κεηάβαζεο απφ ηελ παηδαγσγηθή ζεσξία ζηελ πξάμε. Σέινο, ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε ζπλδέεηαη κε ηελ επηινγή θαηάιιεινπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ, δειαδή ινγηζκηθφ πνπ λα πιεξνί ηνπο δηδαθηηθνχο θαη καζεζηαθνχο ζηφρνπο κε ζθνπφ λα επηθέξεη καζεζηαθά απνηειέζκαηα. Οη ηερλνινγίεο ηεο επηθνηλσλίαο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζπλεξγαζίαο πνιιψλ δηαθνξεηηθψλ επηζηεκνληθψλ πεδίσλ ψζηε λα δεκηνπξγεζνχλ καζεζηαθά πεξηβάιινληα απφ απφζηαζε. Μέζσ ησλ εξγαιείσλ πνπ πξνζθέξνπλ νη ΣΠΔ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα γηα νκαδνζπλεξγαηηθή κάζεζε (Μηθξφπνπινο, 2006). ηελ θαζεκεξηλή εθπαηδεπηηθή πξαθηηθή ε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξίαο θαη ησλ επηθνηλσληψλ πξαγκαηνπνηείηαη σο: Γλσζηηθφ αληηθείκελν (ηερλνθεληξηθφ κνληέιν). Έθθξαζε κηαο δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ηεο κάζεζεο ζε φια ηα καζήκαηα (νινθιεξσκέλν ή νιηζηηθφ κνληέιν). πλδπαζκφο ησλ παξαπάλσ. χκθσλα κε ην πξαγκαηνινγηθφ κνληέιν, (Μαθξάθεο Β,Κνληαγηαλνπνχινπ- Πνιπδσξίδε Γ, 1995).Ο ζηφρνο είλαη ε απφθηεζε γλψζεσλ ζηελ ιεηηνπξγία ησλ ππνινγηζηψλ θαη ε εηζαγσγή ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ. ηεξηδφκελνη ζε απηφ, ε έληαμε ηεο ρξήζεο ησλ ΣΠΔ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ χπαξμε ελφο απηφλνκνπ καζήκαηνο γλψζεσλ πιεξνθνξηθήο πνπ απνηειεί κέζν ζηήξημεο ηεο καζεζηαθήο δηδαζθαιίαο ζε φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα. Έηζη νη ΣΠΔ ζπκβάινπλ ηφζν ζηελ αιιαγή ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο κέζσ ηνλ ηερλνινγηψλ ζηελ ζχγρξνλε θαη ζηελ αζχγρξνλε επηθνηλσλία φζν θαη ζηελ ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαη ηελ κνξθή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ ηα νπνία ζηεξίδνληαη ζηηο ηερλνινγίεο επηθνηλσλίαο (Μηθξφπνπινο, 2006) Η προςφορά των ΤΠΕ από την πλευρά των μαθητών Οη ΣΠΔ βνεζνχλ ηνπο καζεηέο λα ζπιιάβνπλ δπζλφεηεο έλλνηεο φπσο επίζεο θαη λα βειηηψζνπλ ηηο δπλαηφηεηεο κάζεζεο ηνπο, νη ΣΠΔ πξνζθέξνπλ ζηνπο καζεηέο ηα εμήο: 22

23 Αιιειεπίδξαζε θαη άκεζε αλαηξνθνδφηεζε (feedback) θαηά ηε πνξεία ηεο κάζεζεο. Δξγαζίεο ζχκθσλα κε ην ξπζκφ κάζεζεο ηνπ θάζε καζεηή. Γηνξζψζεηο ιαζψλ. χλδεζε κε άιια επνπηηθά κέζα. Γπλαηφηεηα νπηηθνπνίεζεο ελλνηψλ. Τςειά επίπεδα πιεξνθνξίαο ζε πεξηνξηζκέλν ρψξν. (Τπνπξγείν Παηδείαο Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη ζξεζθεπκάησλ, 2010) 2.2 ΤΠΕ ςτην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευςη Οη πξνζπάζεηεο ζηε ρψξα καο λα εληαρζνχλ νη λέεο ηερλνινγίεο σο κέζν δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο, μεθίλεζαλ ηελ δεθαεηία ηνπ ην δεκνηηθφ ζρνιείν έγηλε κηα πξψηε πξνζπάζεηα έληαμεο κέζσ πηινηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζε 28 νινήκεξα δεκνηηθά ζρνιεία ( ). Ο ζθνπφο ηεο δηδαζθαιίαο ηεο πιεξνθνξηθήο ζην νινήκεξν δεκνηηθφ ζρνιείν είλαη ε απφθηεζε ζθαηξηθήο γλψζεο ησλ βαζηθψλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ ππνινγηζηή, κέζα απφ κία πξννπηηθή "ηερλνινγηθνχ αιθαβεηηζκνχ" θαη αλαγλψξηζεο ησλ ΣΠΔ. Δπίζεο αλαπηχζζνληαη δεμηφηεηεο φπσο ε θξηηηθή ζθέςε, ε θνηλσληθή ζπκπεξηθνξά αιιά θαη ε δηάζεζε γηα ελεξγνπνίεζε θαη δεκηνπξγία ζε αηνκηθφ επίπεδν φζν θαη ζε ζπλεξγαηηθφ. εκαληηθφηεξνο ζθνπφο ησλ ΣΠΔ είλαη ε ιεηηνπξγία ηνπο σο επνπηηθφ κέζν δηδαζθαιίαο, σο γλσζηηθφ θαη δηεξεπλεηηθφ εξγαιείν κε ρξήζε θαηάιιεινπ ινγηζκηθνχ αιιά θαη σο εξγαιείν επηθνηλσλίαο θαη αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ. ην νινήκεξν δεκνηηθφ ζρνιείν αθνινπζείηαη ην πξαγκαηνινγηθφ πξφηππν φπνπ νη καζεηέο δηδάζθνληαη βαζηθέο γλψζεηο πιεξνθνξηθήο, ελψ ηαπηφρξνλα αμηνπνηνχληαη νη ΣΠΔ σο κέζν ζηήξημεο ηεο καζεζηαθήο δηδαζθαιίαο ζηα επηκέξνπο αληηθείκελα (Φ.12/879/88413/Γ/ ,ΦΔΚ 1139/2010 η.β) (Τπνπξγείν Παηδείαο Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη ζξεζθεπκάησλ, 2010) Η Μεθοδολογία Οη ζηφρνη ηεο έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηεξίδνληαη ζε ηξεηο θχξηνπο άμνλεο πνπ αθνξνχλ ζηελ γλψζε. 1. Γλώζε θαη Μεζνδνινγία: Οη καζεηέο καζαίλνπλ απιέο έλλνηεο γηα ηε γεληθή δνκή ησλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ θαη γηα ηηο αξρέο πνπ ηα δηέπνπλ, πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζνπλ δεμηφηεηεο αιιά θαη γεληθέο γλψζεηο. Ζ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή απνηειεί εξγαιείν αλαθάιπςεο, δεκηνπξγίαο, έθθξαζεο αιιά θαη εξγαιείν αλάπηπμεο ηεο ζθέςεο κέζα απφ ηα νπνίν νη καζεηέο απνθηνχλ γλψζεσλ φπσο είλαη ε πινήγεζε θαη ε αιιειεπίδξαζε. 2. Σπλεξγαζία επηθνηλωλία θαη θνηλωληθή αιιειεπίδξαζε: Οη καζεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα, ην ινγηζκηθφ εθαξκνγψλ (επεμεξγαζία θεηκέλνπ, δσγξαθηθή) θαζψο επίζεο ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ θαη ην ινγηζκηθφ πινήγεζεο ζην δηαδίθηπν γηα λα αλαπηχμνπλ δξαζηεξηφηεηεο ζηα πιαίζηα ησλ αηνκηθψλ θαη νκαδηθψλ εξγαζηψλ. 23

24 3. Δπηζηήκε θαη ΤΠΔ ζηελ θαζεκεξηλή δωή: Οη καζεηέο αλαπηχζζνπλ πιεξνθνξηαθέο δεμηφηεηεο θαη γίλνληαη γλψζηεο ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηα πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα, ζηελ αζθάιεηα ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ζηελ ζπκπεξηθνξά ηνπο ζην Γηαδίθηπν. Σν λέν πξφγξακκα ζπνπδψλ γηα ηηο ΣΠΔ ζην Γεκνηηθφ έρεη ιάβεη ππφςε φηη νη ηερλνινγίεο θαη ηα ςεθηαθά πεξηβάιινληα ζα ζπλερίζνπλ λα αλαπηχζζνληαη δπλακηθά θαη λα δηεηζδχνπλ ζην θνηλσληθφ πεδίν κε ηαρχηαηνπο ξπζκνχο. Γηα ην ιφγν απηφ, πξνζδηνξίδεη θαη εμεηδηθεχεη ηηο δηαζηάζεηο ηνπ πιεξνθνξηθνχ γξακκαηηζκνχ αλεμάξηεηα απφ ζπγθεθξηκέλα εξγαιεία θαη ηερλνινγηθέο πιαηθφξκεο θαη δηαξζξψλεηαη ζε ηέζζεξηο αιιεινεμαξηψκελεο ζπληζηψζεο αθνινπζψληαο ηα ζχγρξνλα ζεσξεηηθά θαη εξεπλεηηθά πνξίζκαηα θαη ελζσκαηψλνληαο ζηελ Διιεληθή εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα δηεζλείο ηάζεηο θαη πξαθηηθέο. ρήκα 2: Οη ΣΠΔ ζην Νέν Πξόγξακκα πνπδώλ ηνπ Γεκνηηθνύ (Παηδαγσγηθό Ιλζηηηνύην, 2011) Οη ΣΠΔ σο καζεζηαθό-γλσζηηθό εξγαιείν (cognitive tool): Οη ΣΠΔ δηαηξέρνπλ νξηδφληηα φια ηα αληηθείκελα ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ηνπ δεκνηηθνχ θαη ιακβάλεηαη σο κέζν ππνζηήξημεο ησλ ζχγρξνλσλ παηδαγσγηθψλ πξνζεγγίζεσλ. Οη ΣΠΔ σο εξγαιείν έθθξαζεο θαη επηθνηλσλίαο: Οη καζεηέο εμνηθεηψλνληαη κε ηνπο ππνινγηζηέο θαη αμηνπνηνχλ ηα ζχγρξνλα εξγαιεία ησλ ΣΠΔ (ινγηζκηθά εθπαηδεπηηθά, ππεξεζίεο Γηαδηθηχνπ θαη Web 2.0) γηα λα δεκηνπξγήζνπλ ςεθηαθά έξγα, λα επηθνηλσλήζνπλ θαη λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο θαη ηνλ δηδάζθνληα. Οη ΣΠΔ σο κεζνδνινγία επίιπζεο πξνβιεκάησλ: Οη καζεηέο ζπκκεηέρνπλ ζηελ αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ θαη ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ, ηνλ ζρεδηαζκφ αιγνξίζκσλ, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ππνινγηζηψλ, ηελ θαηλνηνκία, ηελ ηθαλφηεηα επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο. 24

25 Οη ΣΠΔ σο θνηλσληθό θαηλόκελν: Ο ξφινο ησλ ΣΠΔ ζηελ ζχγρξνλε θνηλσλία έρεη σο ζηφρν ηελ απφθηεζε ςεθηαθήο παηδείαο έηζη ψζηε νη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ην θνηλσληθφ πεξηβάιινλ ηεο επνρήο (Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, 2011). ΣΑΞΖ ΘΔΜΑΣΗΚΔ ΔΝΟΣΖΣΔ Α -Β Γλσξίδσ ηνλ ππνινγηζηή Παίδσ θαη καζαίλσ κε ηνλ ππνινγηζηή Δπηθνηλσλψ ειεθηξνληθά Γ Γλσξίδσ ηνλ ππνινγηζηή Παίδσ θαη καζαίλσ κε ηνλ ππνινγηζηή Δπηθνηλσλψ ειεθηξνληθά Οξγαλψλσ θαη ηαμηλνκψ κε ελλνηνινγηθνχο ράξηεο Γ Γλσξίδσ ηνλ ππνινγηζηή Παίδσ θαη καζαίλσ κε ηνλ ππνινγηζηή Οξγαλψλσ θαη ηαμηλνκψ κε ελλνηνινγηθνχο ράξηεο θαη ινγηζηηθά θχιια Δπηθνηλσλψ ειεθηξνληθά Δ -Σ Οξγαλψλσ, ηαμηλνκψ θαη επεμεξγάδνκαη πιεξνθνξίεο κε ινγηζηηθά θχιια Πξνγξακκαηίδσ θαη ειέγρσ Γλσξίδσ ηνλ ππνινγηζηή Παίδσ θαη καζαίλσ κε ηνλ ππνινγηζηή Δπηθνηλσλψ ειεθηξνληθά Πίλαθαο 1. Οη ζεκαηηθέο Δλόηεηεο ηνπ καζήκαηνο ησλ ΣΠΔ (Τπνπξγείν Παηδείαο Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη ζξεζθεπκάησλ, 2010). χκθσλα κε ηηο ζεκαηηθέο ελφηεηεο ηνπ καζήκαηνο Σ.Π.Δ νη καζεηέο πινπνηνχλ ζηνλ ππνινγηζηή θαηάιιειεο δξαζηεξηφηεηεο νη νπνίεο έρνπλ σο ζηφρν ηελ ζπλδπαζηηθή αλάπηπμε ηερληθψλ, γλσζηηθψλ θαη θνηλσληθψλ ηθαλνηήησλ Σχεδιαςμόσ δραςτηριοτήτων με χρήςη ΤΠΕ Σν πιαίζην παηδαγσγηθνχ ζρεδηαζκνχ, γηα ηα αληηθείκελα ησλ ΣΠΔ ζην δεκνηηθφ ζρνιείν, ζηεξίδεηαη ζηελ κεηαηφπηζε ησλ δηδαθηηθνθεληξηθψλ πξνζεγγίζεσλ πξνο ηελ ελεξγεηηθή κάζεζε κέζσ δξαζηεξηνηήησλ θαη απφ ηελ εμνηθείσζε θαη ην ρεηξηζκφ ζπγθεθξηκέλσλ ινγηζκηθψλ ζηελ θαιιηέξγεηα δεμηνηήησλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ κε εξγαιεία ΣΠΔ. Ο ζρεδηαζκφο καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ πξέπεη λα έρεη σο βάζε ηηο πξνυπάξρνπζεο γλψζεηο, αληηιήςεηο, ηθαλφηεηεο θαη εκπεηξίεο ησλ καζεηψλ θαη λα αμηνπνηεί ηα παηδαγσγηθά πιενλεθηήκαηα ηεο δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο θαη ηεο θαζνδεγνχκελεο αλαθάιπςεο κέζσ ησλ παξαθάησ κεζφδσλ: Παξάζεζε εξσηεκάησλ ππνζέζεσλ. Γηεξεχλεζε - Δλαιιαθηηθέο εξκελείεο. ρεδηαζκφο ιχζεο Μνληεινπνίεζε. Τινπνίεζε Αλάπηπμε. 25

26 Δπηθνηλσλία πλεξγαζία. Αλάδξαζε Οινθιήξσζε. Έηζη ν βαζηθφο παξάγνληαο είλαη ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ κεζφδσλ κέζα απφ ην πεξηβάιινλ ησλ ΣΠΔ ψζηε λα πξνζθέξνληαη ζηνπο καζεηέο γλψζεηο, ηδέεο θαη επθαηξίεο γηα ζπλεξγαηηθή κάζεζε. Ο ζρεδηαζκφο ησλ καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ πξνζδηνξίδεηαη απφ ηξία πξάγκαηα πνπ αιιεινεμαξηψληαη: Μαζεηέο Μαζεζηαθφ πεξηβάιινλ Μαζεζηαθνί ζηφρνη ρήκα 3. Σν πιαίζην ζρεδηαζκνύ καζεζηαθώλ δξαζηεξηνηήησλ γηα ηηο ΣΠΔ. (Παηδαγσγηθό Ιλζηηηνύην, 2011). φπνπ, α) Μαζεηέο: Μαζεζηαθφ πξνθίι, καζεζηαθά ελδηαθέξνληα, πξνυπάξρνπζεο γλψζεηο β) Μαζεζηαθό πεξηβάιινλ: Λνγηζκηθά, δηδαθηηθφ πιηθφ, θχιια εξγαζίαο γ) Μαζεζηαθνί ζηόρνη: γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο γηα ηηο ΣΠΔ (Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, 2011) Αρχέσ ςχεδίαςησ μαθηςιακών δραςτηριοτήτων Ο ζρεδηαζκφο ησλ καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ βαζίδεηαη ζε εξγαιεία ΣΠΔ θαη θαζνξίδεηαη απφ ηνπο παξαθάησ παξάγνληεο: Σερλνινγηθά εξγαιεία θαη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ Μαζεζηαθή ππνζηήξημε πνπ πξέπεη λα παξέρεηαη ζηνπο καζεηέο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ κε ηελ βνήζεηα ηερλνινγηθψλ εξγαιείσλ. 26

27 Μαζεζηαθή δξαζηεξηφηεηα ε νπνία ζα πινπνηεζεί απφ ηνπο καζεηέο κε ηε κνξθή «παξαδνηένπ» Οη καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο βαζίδνληαη ζε εξγαιεία ΣΠΔ, φπνπ ν εθπαηδεπηηθφο αλαζέηεη αζθήζεηο, κηθξέο εξγαζίεο, ζχλζεηεο δξαζηεξηφηεηεο, εθαξκνγέο ζε πξνγξακκαηηζηηθά πεξηβάιινληα ψζηε λα αθνινπζνχληαη νη δηδαθηηθνί ζηφρνη ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ πιεξνθνξηθήο, δειαδή ν καζεηήο λα είλαη ηθαλφο: 1. Να αλαπηχμεη ηερληθέο δεμηφηεηεο 2. Να ζπλεξγάδεηαη θαη λα πξνζθέξεη ηηο ηθαλφηεηεο ηνπ ζηελ νκάδα γηα ηελ πινπνίεζε εξγαζηψλ 3. Να εθαξκφδεη θξηηήξηα αμηνιφγεζεο ησλ πεγψλ θαη ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ρξεζηκνπνηεί 4. Να παξνπζηάδεη θαη λα επηθνηλσλεί ηηο ηδέεο ηνπ. ρήκα 4: Παξάγνληεο ζρεδηαζκνύ καζεζηαθώλ δξαζηεξηνηήησλ κε ΣΠΔ. (Παηδαγσγηθό Ιλζηηηνύην, 2011). χκθσλα κε ηνλ νδεγφ ζπνπδψλ δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ πινπνίεζε δηαζεκαηηθψλ εξγαζηψλ, ζε ζπλεξγαζία κε άιια καζήκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ φπσο ε γιψζζα, νη θπζηθέο επηζηήκεο, ηα καζεκαηηθά θαη νη θνηλσληθέο επηζηήκεο. ηελ πξνζέγγηζε ηεο απζεληηθήο κάζεζεο (authentic learning) ησλ Herrngton & Kervin (Herrington, J.,& Kervin, L, 2007) ν ζρεδηαζκφο καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ αθνινπζεί θάπνηα θξηηήξηα κε ζεκαληηθφηεξν εμ απηψλ ηελ θαηάιιειε νξγάλσζε ηεο καζεζηαθήο ππνζηήξημεο (scaffolding) ησλ καζεηψλ φπνπ κε ηνλ φξν καζεζηαθή ππνζηήξημε (scaffolding) πεξηγξάθεηαη θάζε κέζν, πιεξνθνξία θαη ζηνηρείν πνπ ζηνρεχεη ζηελ ελίζρπζε ηεο καζεζηαθήο πνξείαο ηνπ καζεηή γηα ηελ επίηεπμε ηνπ καζεζηαθνχ απνηειέζκαηνο γηα παξάδεηγκα, ην καζεζηαθφ πεξηβάιινλ θαη ν εθπαηδεπηηθφο. Ζ καζεζηαθή ππνζηήξημε πεξηιακβάλεη ηξία δηαθξηηά επίπεδα: 1. Καζνδήγεζε Πεξίγξακκα δηδαθηηθψλ ζηφρσλ Πεξηγξαθή δξαζηεξηφηεηαο θαη εξγαζίαο καζεηψλ 27

28 Δξκελεία - εμήγεζε δχζθνισλ ελλνηψλ θαη απνξηψλ Αλαιπηηθέο ηερληθέο νδεγίεο Οδεγίεο εξγαζίαο ησλ καζεηψλ Σξφπνο εξγαζίαο θαη ζπλεξγαζίαο καζεηψλ θαη πξνζδηνξηζκφο ξφισλ 2. Γηακεζνιάβεζε Καζνδήγεζε εξγαζίαο θαη ζπλεξγαζίαο καζεηψλ Δλίζρπζε, ελζάξξπλζε ησλ καζεηψλ Τπνδείμεηο θαη γλσζηηθή βνήζεηα Δλζάξξπλζε ηεο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ καζεηψλ Δμαηνκίθεπζε νδεγηψλ 3. Τπνρψξεζε ηεο δηακεζνιάβεζεο ηνπ δηδάζθνληα, φηαλ νη καζεηέο πξνρσξνχλ απηφλνκα θαη δελ έρνπλ αλάγθε γλσζηηθήο ππνζηήξημεο (Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, 2011) Το εκπαιδευτικό υλικό για τον Πληροφορικό Γραμματιςμό Ζ ζχγρξνλε αληίιεςε γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ηεο πιεξνθνξηθήο απαηηεί ηε δεκηνπξγία ελφο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ πνιχπιεπξνπ πνπ ζα πεξηιακβάλεη δηδαθηηθφ πιηθφ ηφζν ζε έληππε φζν θαη ζε ειεθηξνληθή κνξθή αιιά θαη εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ (δηθηπαθνί ηφπνη, αξρεία θ.α.) (Βαζίιεο Η. Κφκεο, 2005). Σν πιηθφ ζα πξέπεη λα δηαηππψλεηαη απιά γηα λα είλαη θαηαλνεηφ απφ φινπο ηνπο δηδαζθφκελνπο. Αθφκε ζα πξέπεη λα είλαη ρσξηζκέλν ζε δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο φπσο είλαη αζθήζεηο γηα ηελ θαηαλφεζε, ηελ απηφ-αμηνιφγεζε θαη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ. Σν ζεκαληηθφηεξν είλαη λα ππάξρνπλ επεμεγεκαηηθνί ηίηινη αιιά θαη κεηά ην ηέινο θάζε θεθαιαίνπ λα ππάξρεη κηα ζχλνςε γηα ην ηί έρεη εηπσζεί ζην θάζε θεθάιαην. Μέζα ζε δηάθνξα πιαίζηα πξέπεη λα επεμεγνχληαη δχζθνιεο έλλνηεο θαη εθθξάζεηο αιιά θαη λα παξέρνληαη νδεγίεο θαη απαληήζεηο ζε ηπρφλ πξνβιήκαηα πνπ κπνξεί λα αλαθχςνπλ. Δθηφο απφ ηελ θιαζζηθή κνξθή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, ππάξρεη θαη ην νπηηθναθνπζηηθφ πιηθφ αιιά θαη ινγηζκηθνχ πιηθνχ φπσο ερνγξαθήζεηο, άξζξα πεξηνδηθψλ, εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα, δηαγξάκκαηα θαη ράξηεο Το εκπαιδευτικό λογιςμικό για τον Πληροφορικό Γραμματιςμό Σν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ ζεσξείηαη ην ινγηζκηθφ πνπ πεξηιακβάλεη, ζέηεη ή ππνδεηθλχεη δηδαθηηθνχο ζηφρνπο, νινθιεξσκέλα καζεζηαθά ζελάξηα, δηεπηθάλεηεο (interface) θαη αιιεγνξίεο κε παηδαγσγηθή ζεκαζία θαη επηθέξεη ζπγθεθξηκέλα καζεζηαθά απνηειέζκαηα. Πξνυπφζεζε είλαη φηη ην πεξηβάιινλ κε ην νπνίν αιιειεπηδξά ν καζεηήο είλαη ειεγρφκελν γηαηί νπζηαζηηθέο επεκβάζεηο ζην πεξηερφκελν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ν καζεηήο δελ κπνξεί λα θάλεη. Έηζη ινηπφλ νη ΣΠΔ σο εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν νδήγεζαλ ζηελ άκεζε θαη νπζηαζηηθή εκπινθή ηνπ καζεηή ζηελ καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη ηαπηφρξνλα κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ άκεζα ζηε δηδαθηηθή πξάμε, ρσξίο ηηο αιιαγέο θαη ηηο κεηαηξνπέο πνπ 28

29 απαηηεί ε δηαδηθαζία ζρεδίαζεο, πινπνίεζεο θαη ρξήζεο νινθιεξσκέλσλ παθέησλ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ. Ζ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ σο γλσζηηθφ εξγαιείν έγηλε κέζσ εξγαιείσλ ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ ηχπνπ ηα νπνία ρξεζηκνπνηεί ν καζεηήο γηα λα αλαπαξαζηήζεη θαη λα νηθνδνκήζεη ηε γλψζε θαη γηα λα αλαπηχμεη θξηηηθή ζθέςε. Σα παθέηα ινγηζκηθνχ είλαη γεληθήο ρξήζεο ή εμεηδηθεπκέλα θαη απνηεινχλ δηδαθηηθά εξγαιεία γηα ηνλ καζεηήο ζην πιαίζην ησλ καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζέηεη ν εθπαηδεπηηθφο ζχκθσλα κε ηνπο δηδαθηηθνχο ηνπ ζηφρνπο (Μηθξφπνπινο, 2006) ΤΠΕ και Πολυμέςα Πνιιέο κειέηεο έρνπλ δείμεη φηη ε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή βνεζά ηα παηδηά θάλνληαο ηα λα είλαη πην πξνζεθηηθά, κηαο θαη κέζσ ηνπ ππνινγηζηή κεγαιψλεη ε δηάξθεηα ηεο ζπγθέληξσζήο ηνπο. Απηφ δεκηνπξγείηαη εμαηηίαο ησλ έληνλσλ εξεζηζκάησλ αιιά θαη ηηο ακθίδξνκεο επηθνηλσλίαο ηνπ παηδηνχ κε ηνλ ππνινγηζηή, ε νπνία ην ππνρξεψλεη λα είλαη ελεξγά ρσξίο λα εθλεπξίδνληαη ελψ θξαηά ακείσην ην ελδηαθέξνλ ηνπο κε ηνπο δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο παξνπζίαζεο ηεο πιεξνθνξίαο. Σα πνιπκέζα είλαη ζπλδπαζκφο πνιιαπιψλ κέζσλ, ζρεδηαζκέλνο κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα κεηαθέξεη θαη λα παξνπζηάδεη πιεξνθνξίεο κε πνιιαπιέο φςεηο. Σα πνιπκέζα κπνξνχλ πεξηέρνπλ θίλεζε, βίληεν αιιά θαη ήρν. Ζ χπαξμε εηθφλσλ, ήρσλ θαη θίλεζεο κπνξεί λα ελζαξξχλεη ηα παηδηά ζηε ζχλζεζε ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ζηε δεκηνπξγία. Με ηελ ρξήζε ΣΠΔ θαη πνιπκέζσλ αλαπηχζζνληαη φιεο νη κνξθέο επθπΐαο. Σα πνιπκεζηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ θάζε κνξθή επθπΐαο (Κνηζηθάθνο, 2008). Ζ ζεκαληηθή ζπκβνιή ησλ πνιπκέζσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε νδήγεζε ζηελ ελζσκάησζε ησλ πνιπκέζσλ ζηα πεξηβάιινληα ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη θαη επέθηαζε ζην ξφιν ησλ ζπλαηζζεκάησλ θαηά ηελ δηάξθεηα κηαο καζεζηαθήο αιιειεπίδξαζεο. Οη ηερλνινγίεο ησλ πνιπκέζσλ θαηέρνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζην λα πξνζδψζνπλ ζπλαηζζεκαηηθή ρξνηά ζηηο πιαηθφξκεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Ζ αμηνπνίεζε ησλ ζπλαηζζεκαηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηηο ΣΠΔ θαη ε αλάπηπμε ησλ πνιπκέζσλ βνεζνχλ ψζηε λα εκπινπηηζηνχλ ζπλαηζζεκαηηθά νη ζχγρξνλεο πιαηθφξκεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο.. Σν ζπλαίζζεκα είλαη αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο ινγηθήο δηαδηθαζίαο άξα ζπκβάιεη ζηελ καζεζηαθή θαη εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Αθνινπζψληαο ινηπφλ ηηο κειέηεο, ην ζπλαίζζεκα παίδεη απνθαζηζηηθφ ξφιν ζηε ιήςε απνθάζεσλ θαη ζηελ επίηεπμε ηεο κάζεζεο γηαηί επηδξά ζηηο γλσζηηθέο δηεξγαζίεο. Γηα παξάδεηγκα καζεηέο νη νπνίνη είλαη αγρσκέλνη, ζπκσκέλνη θαη απνγνεηεπκέλνη δελ καζαίλνπλ. Οη ζεηηθέο θαη αξλεηηθέο ζπλαηζζεκαηηθέο θαηαζηάζεηο ππξνδνηνχλ δηαθνξεηηθά είδε λνεηηθψλ θαηαζηάζεσλ θαη απηφ κπνξεί λα παξνπζηάζεη ζεκαληηθέο ζπλέπεηεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Απηφ έρεη λα θάλεη κε ην φηη κηα γθάκα ζπλαηζζεκάησλ πξνθχπηεη κε θπζηθφ ηξφπν θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο. Απηή ε γθάκα απνηειείηαη απφ ζεηηθά ζπλαηζζήκαηα φπσο ραξά, ηθαλνπνίεζε, πεξεθάληα θαη αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα φπσο άγρνο, ζχγρπζε, κπέξδεκα σο ζπλέπεηα απνηπρίαο θαη 29

30 έιιεηςεο θαηαλφεζεο θαη ηέινο ζπλαηζζήκαηα πνπ έρνπλ λα θάλνπλ πεξηζζφηεξν κε ην ελδηαθέξνλ απέλαληη ζε έλα θαηλνχξγην ζέκα, φπσο πεξηέξγεηα θαη έθπιεμε. Σα πνιπκέζα εθκεηαιιεχνληαη δχν απφ ηα αηζζεηεξηαθά θαλάιηα επεμεξγαζίαο ηεο πιεξνθνξίαο ηελ αθνή θαη ηελ φξαζε, κε πνιχ δηαθνξεηηθφ ηξφπν. Καηά ηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο κε πνιπκέζα, ν ζπλδπαζκφο αλάκεζα ζην θείκελν, ηνλ ήρν θαη ηα γξαθηθά πηζαλφλ επηηξέπνπλ ηε βαζχηεξε θαηαλφεζε θαη δεκηνπξγνχλ θαιχηεξα λνεηηθά κνληέια απ φηη ην λα πξνζιακβάλεη θαλείο πιεξνθνξία κφλν απφ έλα αηζζεηεξηαθφ θαλάιη ηελ φξαζε (π.ρ. απνθιεηζηηθά δηαβάδνληαο έλα βηβιίν). Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πνιπκέζσλ γνεηεχνπλ ηνπο αλζξψπνπο, είηε πξφθεηηαη γηα παηρλίδηα ζηνλ ππνινγηζηή, είηε είλαη δηθηπαθνί ρψξνη, φρη κφλν ράξε ζηε δχλακε ηνπο λα επεξεάδνπλ ηηο γλσζηηθέο θαη θηλεηνπνηεηηθέο δηαδηθαζίεο ηνπ εγθεθάινπ, αιιά θπξίσο ιφγσ ηεο δπλαηφηεηαο ηνπο λα δηεγείξνπλ ζπλαηζζήκαηα, φπσο ν θφβνο ή ε επραξίζηεζε. Σα ραξαθηεξηζηηθά ελφο ππνινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο φπσο ε κνπζηθή, ηα ρξψκαηα θαη ηα θηλνχκελα ζρέδηα, εμάπηνπλ ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ γηα λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην ζχζηεκα. Σν ζπκπέξαζκα είλαη φηη ε ελζσκάησζε ησλ ζπλαηζζεκάησλ θαη ε ζπκβνιή ησλ πνιπκέζσλ, κέζα απφ ηνπο ήρνπο ηα ρξψκαηα θαη ηα ζρήκαηα, ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε είλαη πνιχ ζεκαληηθή (Σζαπνχξα Δπζπκία, 2011). 30

31 3 Ηλεκτρονικϋσ Πλατφόρμεσ Εκπαύδευςησ 3.1 Πλατφόρμεσ τηλεεκπαίδευςησ Ζ ειεθηξνληθή εθπαίδεπζε παξέρεηαη κέζα απφ πιαηθφξκεο, πνπ έρνπλ ζρεδηαζηεί γηα λα πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο θαη λα εθηεινχλ δηαδηθαζίεο e-learning. ηελ ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία πεξηιακβάλνληαη ηα ζπζηήκαηα πξνεηνηκαζίαο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο καζεκάησλ, ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο κάζεζεο, θαη άιιεο ππνζηεξηθηηθέο ππεξεζίεο (Μάξθειινο Κ., Μαξθέιινπ, Κ. Ρήγθνπ, Μ. πξκαθέζεο, π. Σζαθαιίδεο Αζ., 2001) Κξίλεηαη αλαγθαία ινηπφλ ε πηνζέηεζε ελφο απνηειεζκαηηθνχ δηδαθηηθνχ µνληέινπ ην νπνίν ζα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πξνβιέπεη ηηο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε θαη ζπγρξφλσο ζα ειέγρεηαη απφ ηνπο ζπληεξεηέο ηνπ ζπζηήκαηνο ή ζα ελεκεξψλεηαη απφ ηνλ εθπαηδεπηή. Γηα λα επηηεπρζεί απηφ απαηηνχληαη ιεπηνκεξείο πξνδηαγξαθέο θαηά ην ζρεδηαζκφ, ηελ πινπνίεζε, ηελ αμηνιφγεζε θαη ηνλ έιεγρν ηεο πνξείαο ηεο εθπαίδεπζεο, ψζηε ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία λα επηηξέπεη ηε κάζεζε πνιιψλ γλσζηηθψλ πεδίσλ (Nagy, 2005). ηα πιαίζηα ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο έρνπλ δεκηνπξγεζεί πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, εξγαιεία, εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ θαη πιηθνχ, πνπ ζε αιιειεπίδξαζε κε ην ρξήζηε, εθηεινχλ εθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο θαη απνηεινχλ πιαηθφξκεο ηειεθπαίδεπζεο. Μία πιαηθφξκα ηειεθπαίδεπζεο πξέπεη ηνπιάρηζηνλ λα ηθαλνπνηεί ηηο παξαθάησ απαηηήζεηο (Anaraki F., 2006): Γηάθξηζε ησλ ρξεζηψλ ζε νκάδεο. Γεκηνπξγία ρώξωλ ζπδήηεζεο (discussion forums) γηα ηελ επηθνηλσλία ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαη ηνπ εθπαηδεπηή αζχγρξνλα. Τπνζηήξημε «εθαξκνγψλ ζπδεηήζεσλ» (π.ρ. chat rooms) γηα ζπδήηεζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Λεηηνπξγία ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ( ) ψζηε λα δηεπθνιχλεηαη ε επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ. Πνιιαπιά επίπεδα αζθαιείαο. Σν πεξηβάιινλ λα είλαη πξνζβάζηκν απφ έλαλ απιφ web browser θαη απφ νπνηνδήπνηε ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα. Να κελ ππάξρνπλ πεξηνξηζκνί σο πξνο ηελ πνζφηεηα ηεο πιεξνθνξίαο. Φηιηθφ πεξηβάιινλ γηα ηνπο ρξήζηεο. Λεηηνπξγία εκεξνινγίνπ. Δχθνιε δεκηνπξγία δηαγσληζκάησλ (online tests). Τπνζηήξημε πνιπκεζηθψλ εθαξκνγψλ. Πνιιαπιέο κνξθέο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Δπειημία θαη δηαδξαζηηθφηεηα. Δθηφο απφ ηηο πιαηθφξκεο δεκηνπξγήζεθαλ πξφηππα γηα ηελ πεξηγξαθή ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ θαη ησλ καζεζηαθψλ δεδνκέλσλ ή αληηθεηκέλσλ. Χο «καζεζηαθφ αληηθείκελν ή αληηθείκελν κάζεζεο» (learning object) νξίδεηαη κηα καζεζηαθή νληφηεηα πνπ κπνξεί λα επαλαρξεζηκνπνηεζεί γηα λα ππνζηεξίμεη καζεζηαθέο δηαδηθαζίεο. Ζ ρξήζε κεηά-εηηθεηψλ έθεξε λέα δεδνκέλα θαη επθνιίεο ζηελ 31

32 αλαδήηεζε, ηελ αλάθηεζε θαη ηε ρξήζε αληηθεηκέλσλ κάζεζεο (metatags). Ο φξνο «καζεζηαθφ αληηθείκελν» αλαθέξεηαη θπξίσο ζε εθπαηδεπηηθφ πιηθφ απνηεινχκελν απφ απηνηειή ηκήκαηα γλψζεο, γλσζηά σο modules, πνπ έρεη σο ζηφρν ηελ ελζσκάησζή ηνπο ζε δηαθνξεηηθά καζεζηαθά ζπζηήκαηα, ψζηε λα επηηεπρζνχλ νη καζεζηαθνί ζηφρνη ησλ εθπαηδεπηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Σα αληηθείκελα κάζεζεο γηα λα κπνξνχλ λα εθπιεξψλνπλ απνηειεζκαηηθά ην ζθνπφ ηνπο πξέπεη λα ραξαθηεξίδνληαη απφ (Lehman, 2007): Πξνζβαζηκφηεηα (accessibility). Γηαιεηηνπξγηθφηεηα (interoperability). Πξνζαξκνζηηθφηεηα (adaptability). Δπαλαρξεζηκνπνίεζε (reusability). Αληνρή (durability). Δμαηνκίθεπζε ζηηο απαηηήζεηο ηνπ εθπαηδεπκέλνπ (customization). Βαζκφ αλάιπζεο (granularity). Σν LOM (Learning Object Meta-data) πξνηάζεθε απφ ηελ IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) ην 2002 θαη είλαη ην πην γλσζηφ πξφηππν κεηάδεδνκέλσλ γηα αληηθείκελα κάζεζεο. Σν βαζηθφ ζρήκα κεηά-δεδνκέλσλ είλαη νξγαλσκέλν ζε ελλέα θαηεγνξίεο: γεληθή (general), θχθινπ δσήο (lifecycle), κεηάκεηαδεδνκέλσλ (meta-metadata), ηερληθή (technical), εθπαηδεπηηθή (educational), δηθαησκάησλ (rights), ζπζρέηηζεο (relation), ζρνιηαζκνχ (annotation) θαη ηαμηλφκεζεο (classification). Δηθόλα 3. Ιεξαξρία ζηνηρείσλ ζην LOM1 (Dimitrios A. Koutsomitropoulos, Andreas D. Alexopoulos, Georgia D. Solomou, 2010) 1 Αλάθηεζε απφ 32

33 Σν SCORM (Shareable Content Object Reference Model) αλαπηχρζεθε απφ ην ADL (Advanced Destributed Learning), έρνληαο σο ζηφρν λα ζπλελψζεη ηα ππφινηπα πξφηππα. Μεηά απφ ηε ζπλεξγαζία ηνπ ADL κε ην IEEE θαη ην IMS (Institute of Mathematical Statistics) ζηαζεξνπνηήζεθαλ νη πξνδηαγξαθέο ησλ κεηά δεδνκέλσλ θαη σο βάζε θαζηεξψζεθε ε ηερλνινγία XML. Σν SCORM δελ είλαη πξφηππν αιιά κνληέιν αλαθνξάο πνπ δηαζθαιίδεη φηη ην πεξηερφκελν θαη ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο είλαη ζπκβαηά. Πξνζδηνξίδεη ηε δηαδηθαζία θαη ηνλ ηξφπν ηεο επηθνηλσλίαο αλάκεζα ζηα online παθέηα, θαζψο θαη ηελ επηθνηλσλία ηνπο κε ην καζεζηαθφ πεξηερφκελν θαη κε ηελ εθάζηνηε πιαηθφξκα e-learning. Δηθόλα 4. SCORM Aggregation Model (Rey-Lopez, M., Fernandez-Vilas, A., Diaz-Redondo, R., Pazos-Arias, J., 2006) ηα πιαίζηα ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ρξεζηκνπνηνχληαη θαη εηδηθά ινγηζκηθά γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ πιηθνχ θαη ηεο πιεξνθνξίαο πνπ νλνκάδνληαη πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ (CMS). Ζ ρξήζε θαη ε απνδνρή ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ ζηεξίδεηαη ζηελ επθνιία ρξήζεο ηνπο. Όζνλ αθνξά ζηε καζεζηαθή απνδνηηθφηεηα (learning effectiveness) ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ, απηή πεξηιακβάλεη πνηθίια πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά θαζψο έρεη άκεζε ζρέζε κε ηελ ηερλνινγηθή πνιππινθφηεηα ελφο πεξηβάιινληνο εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε. Ζ αλαγλψξηζε καζεζηαθψλ αλαγθψλ, ε δηαθνξνπνίεζε θαη εμαηνκίθεπζε καζεζηαθψλ πιαηζίσλ, ε θαηεγνξηνπνίεζε ησλ εθπαηδεπνκέλσλ κε βάζε ηηο πξνηηκήζεηο ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλεο εθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο θαη εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, απνηεινχλ κεξηθέο απφ ηηο παξακέηξνπο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηηο πξνζαξκφζηκεο εθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο ζε κηα πιαηθφξκα e-learning (Swan, 2003). 33

34 Σα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ απαληψληαη ζε πνιιέο κνξθέο. Μηα απφ απηέο είλαη ηα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Δγγξάθσλ (Document Management Systems- DMS) ηα νπνία απνηεινχλ ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο δεκηνπξγίαο θαη ηεο ξνήο εγγξάθσλ. Σα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Αξρείσλ (Records Management Systems - RMS) απφ ηε κεξηά ηνπο πξνζθέξνπλ εηδηθέο ιεηηνπξγίεο γηα ηελ αζθάιεηα θαη ηνλ έιεγρν ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ εθηεινχλ νη δηαρεηξηζηέο αξρείσλ. πιιέγνπλ, δηαηεξνχλ θαη παξέρνπλ πξφζβαζε ζε ςεθηαθά θαη κε αξρεία γηα κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα. Σα πζηήκαηα Φεθηαθήο Απεηθφληζεο (Digital Imaging Systems - DIS) απηνκαηνπνηνχλ ηε δεκηνπξγία ειεθηξνληθψλ εθδφζεσλ ηππσκέλσλ εγγξάθσλ (PDF θηι.) θαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα εηζάγνπλ δεδνκέλα ζηα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Αξρείσλ. Σα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Δθκάζεζεο (Learning Management Systems - LMS) πξνζθέξνπλ εξγαιεία δηαρείξηζεο ζηνπο ρξήζηεο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε εθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο θαη ηνπο βνεζνχλ λα δηαρεηξίδνληαη ην εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν. Σν LMS είλαη έλα ζχζηεκα πνπ εζηηάδεη ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο θαη επηηξέπεη έιεγρν ηφζν γηα ην πεξηερφκελν φζν θαη γηα ηνπο κεκνλσκέλνπο ρξήζηεο πνπ αιιειεπηδξνχλ κε απηφ. Σν πεξηερφκελν ζπλήζσο δεκηνπξγείηαη θαη γίλεηαη upload κε θάπνην εμσηεξηθφ εξγαιείν ζπγγξαθήο. Σα πεξηζζφηεξα απφ ηα εξγαιεία ηνπ αθνξνχλ ζηελ επηθνηλσλία θαη ζηελ παξαθνινχζεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ ρξεζηψλ. Σα βαζηθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά είλαη νη δπλαηφηεηεο θαηαρψξεζεο καζεκάησλ, ε δηαρείξηζε ησλ καζεκάησλ θαη ηεο δηδαζθφκελεο χιεο, νη δηεπαθέο καζεηψλ κε εηδηθφ ινγηζκηθφ, νη εμεηάζεηο θαη ε αλάζεζε εξγαζηψλ, νη πηζηνπνηήζεηο θ.ι.π. (Guenaneche, H., C., Radigales, F., G., (2008)). Σα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Δθκάζεζεο θαη Πεξηερνκέλνπ (Learning Content Management Systems - LCMS) είλαη ζπζηήκαηα πνπ ελζσκαηψλνπλ ηα πιενλεθηήκαηα ησλ LMSs, δίλνληάο ηνπο κεγαιχηεξε αληνρή. ε γεληθέο γξακκέο πξφθεηηαη γηα έλα είδνο LMS πνπ δίλεη ζην ρξήζηε ηε δπλαηφηεηα λα αιιειεπηδξά θαη λα δεκηνπξγεί κέζα απφ ην πεξηερφκελν. Δθηφο απφ ηε δηαρείξηζε ησλ δηνηθεηηθψλ ππεξεζηψλ ηεο online κάζεζεο, νξηζκέλα ζπζηήκαηα παξέρνπλ επίζεο εξγαιεία γηα ηνλ εθπαηδεπηή ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα δηαρεηξηζηεί κεζφδνπο ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο ζε πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο αλάινγα κε ηε κεζνδνινγία κάζεζεο. Έλα LCMS παξέρεη εξγαιεία γηα ηε ζπγγξαθή θαη ηελ εθ λένπ ρξήζε ή ηνλ επαλαπξνζδηνξηζκφ ηεο ρξήζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ, θαζψο επίζεο θαη εηθνληθνχο ρψξνπο γηα ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ κε ην ζχζηεκα, φπσο γηα παξάδεηγκα θφξνπκ ζπδεηήζεσλ θαη live chat rooms (Guenaneche H. C., Radigales, F. G., 2008). Μηα λέα κνξθή εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ απνηεινχλ ηα Πξνζαξκνζηηθά Δθπαηδεπηηθά πζηήκαηα Τπεξκέζσλ (ΠΔΤ), πνπ είλαη επέιηθηα εξγαιεία κάζεζεο κε ζηφρν λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο κηαο καζεζηαθήο θνηλφηεηαο κε δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά. Γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ πιαηζίσλ ιακβάλνληαη ππφςε ζηνηρεία ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, φπσο ην επίπεδν γλψζεσλ, ην καζεζηαθφ ζηπι θαη ε ζπκπεξηθνξά θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε κε ην ζχζηεκα. Σα Πξνζαξκνζηηθά Δθπαηδεπηηθά πζηήκαηα Τπεξκέζσλ πνπ βαζίδνληαη ζηνλ Παγθφζκην Ηζηφ, απνηεινχλ εμέιημε ησλ Ννεκφλσλ Δθπαηδεπηηθψλ πζηεκάησλ (Intelligent Tutoring 34

35 Systems) θαη ησλ Πξνζαξκνζηηθψλ πζηεκάησλ Τπεξκέζσλ (Adaptive Hyper-media Systems) (Παπαληθνιάνπ, Κ.Α Γξεγνξηάδνπ Μ, 2005). Έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παίξλνπλ απνθάζεηο ζρεηηθά κε ηηο αιιειεπηδξάζεηο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κάζεζεο θαη πξνζαξκφδνπλ ην πεξηερφκελν, ηελ εκθάληζε θαη ην καζεζηαθφ πεξηβάιινλ γεληθφηεξα ζχκθσλα κε ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο πξνηηκήζεηο ηνπ εθπαηδεπκέλνπ (Παπαληθνιάνπ, Κ.Α Γξεγνξηάδνπ Μ, 2005) 3.2 Η εκπαιδευτική πλατφόρμα Moodle ςε ςύγκριςη με άλλεσ πλατφόρμεσ Σν Moodle απνηειεί κηα πνιχ δηαδεδνκέλε πιαηθφξκα ζηελ ειεθηξνληθή εθπαίδεπζε εμαηηίαο ηεο απιήο ρξήζεο ηνπ, ηνπ θηιηθνχ πεξηβάιινληνο γηα ην ρξήζηε θαη ηηο κηθξέο απαηηήζεηο ζε software θαη hardware γηα ηελ εγθαηάζηαζή ηνπ. Ζ επηινγή ηνπ Moodle ζηεξίρηεθε ζην γεγνλφο φηη δηαζέηεη ραξαθηεξηζηηθά, φπσο φηη είλαη επέιηθην, έρεη πνιιέο βαζηθέο ιεηηνπξγηθέο κνλάδεο, αλαλεψλεηαη ζπλερψο κε modules θαη έρεη κεγάιε ππνζηήξημε απφ ηελ θνηλφηεηα. Δπίζεο δηαηίζεηαη δσξεάλ θαη είλαη open source θάηη πνπ δίλεη ζην ρξήζηε ηε δπλαηφηεηα λα θάλεη ηηο παξακεηξνπνηήζεηο πνπ επηζπκεί Δθηφο απφ ην Moodle ππάξρνπλ θαη άιιεο πιαηθφξκεο e-learning, πνπ παξνπζηάδνπλ αξθεηά θνηλά ζηνηρεία κε ην Moodle, αιιά θαη πνιιέο δηαθνξνπνηήζεηο. Οη θπξηφηεξεο πιαηθφξκεο ζχκθσλα κε ηελ έθζεζε ηνπ (Guenaneche H. C., Radigales, F. G., 2008) είλαη νη εμήο: Blackboard: ηδξχζεθε ην 1997 θαη είλαη ν θνξπθαίνο πάξνρνο e-learning εθαξκνγψλ θαη ππεξεζηψλ. Παξέρεη online βηβιία θαη εξγαιεία δηδαζθαιίαο, αιιά θαη δπλαηφηεηεο δηαρείξηζεο καζεκάησλ, πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ θαη δεκηνπξγίαο πεξηερνκέλνπ. Τπνζηεξίδεη δηδαθηηθέο κνλάδεο, θφξνπκ ζπδεηήζεσλ. Σν Blackboard πξσηνπνξεί κε ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο πιαηθφξκαο ψζηε λα ππνζηεξίδεηαη απφ θηλεηέο ζπζθεπέο αιιά θαη λα είλαη δπλαηφο ν ζπγρξνληζκφο κέζσ ινγαξηαζκνχ Facebook (Logan Κ., Neumann Σ., 2010). Ζ θηινζνθία ηνπ ελζαξξχλεη ην ρξήζηε λα επηθνηλσλεί κε ηνλ εθπαηδεπηή ηνπ κέζσ εηδηθψλ εξγαιείσλ επηθνηλσλίαο, ελψ ππνζηεξίδεη ππεξεζίεο notifications κε ηηο νπνίεο ν ρξήζηεο ελεκεξψλεηαη γηα ηε δξαζηεξηφηεηα ησλ ζπκκαζεηψλ ηνπ θαζψο θαη ησλ εθπαηδεπηψλ. LMS QStutor: πιαηθφξκα πνπ πξνζθέξεη εξγαιεία αιιειεπίδξαζεο ηφζν κεηαμχ εθπαηδεπηή θαη καζεηψλ φζν θαη ησλ καζεηψλ κεηαμχ ηνπο. Τπνζηεξίδεη δηαδηθαζίεο ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο, φπσο δηαιέμεηο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, νινθιήξσζε εθπαηδεπηηθψλ δηαδηθαζηψλ κέζσ video conference, forum θαη αληαιιαγή κελπκάησλ (Guenaneche H. C., Radigales, F. G., 2008). ATutor: δηαδηθηπαθή πιαηθφξκα δηαρείξηζεο κάζεζεο, κε εχθνιε εγθαηάζηαζε θαη δπλαηφηεηα άκεζεο επεμεξγαζίαο ηνπ design, δηακνξθψλνληαο εχθνια θαη γξήγνξα ηελ εκθάληζε ζχκθσλα κε ηηο πξνηηκήζεηο ηνπ εθάζηνηε ρξήζηε. Έρεη πςειφ βαζκφ ιεηηνπξγηθφηεηαο, ιφγσ ησλ πνιιψλ modules πνπ αλαπηχζζνληαη απφ ηελ θνηλφηεηα ππνζηήξημεο. Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο είλαη ε ιεηηνπξγία forum, ε δεκηνπξγία πξνθίι ζην ζχζηεκα, ε επηθνηλσλία κέζσ , ε δεκηνπξγία ηεζη θαη δεκνζθνπήζεσλ, ε δεκηνπξγία νκάδσλ κάζεζεο θηι. (Guenaneche H. C., Radigales, F. G., 2008) 35

36 Claroline: επίζεο Open Source πιαηθφξκα, κε πνιινχο ρξήζηεο θαη κεγάιε θνηλφηεηα ππνζηήξημεο, κεηαθξαζκέλε ζε 35 γιψζζεο. Σα εξγαιεία πνπ αλαπηχζζνληαη πξνζαλαηνιίδνληαη θπξίσο ζηε δεκηνπξγία θαη ηε δηαρείξηζε ησλ καζεκάησλ απφ ηνπο εθπαηδεπηέο θαη δίλεηαη ιηγφηεξε πξνζνρή ζηελ αλάπηπμε εξγαιείσλ επηθνηλσλίαο θαη αιιειεπίδξαζεο. Τπνζηεξίδεη Chat θαη Forum, αιιά ηα πεξηζζφηεξα εξγαιεία εθηεινχλ δηαδηθαζίεο Supervisor (δεκηνπξγία ηεζη, εμαγσγή θαη δηαρείξηζε απνηειεζκάησλ, wiki, αλαθνηλψζεηο θαη αηδέληα). (Guenaneche H. C., Radigales, F. G., 2008) Dokeos: είλαη κηα εηαηξεία κε εμεηδίθεπζε ζηε ζρεδίαζε Open Source πζηεκάησλ Γηαρείξηζεο Μάζεζεο. Σν θχξην πξντφλ ηεο είλαη κηα ζνπίηα κάζεζεο, ζπκβαηφ κε ην SCORM, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ πνιπεζληθέο εηαηξείεο, θπβεξλεηηθέο ππεξεζίεο θαη παλεπηζηήκηα. Παξέρεη εξγαιεία γηα ηε δεκηνπξγία καζεκάησλ ζχκθσλα κε ην πξφηππν SCORM, template πνπ ππνζηεξίδεη ηε ιεηηνπξγία mind maps, ζελαξίσλ, εθαξκνγψλ podcast, forum, chat, νκάδσλ εξεπλψλ, βαζκνινγηψλ, θηι. Τπνζηεξίδεη επίζεο ηε κεηαηξνπή εγγξάθσλ ηνπ Office ζε δηαδξνκέο κάζεζεο (αθνινπζία εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξέπεη λα αθνινπζήζεη ν εθπαηδεπφκελνο) κέζα ζηελ πιαηθφξκα. Πξνζθέξεη επίζεο ζπγρξνληζκφ κε ζπζηήκαηα φπσο ε Oracle θαη ε SAP. (Guenaneche H. C., Radigales, F. G., 2008) efront: έρεη ζρεδηαζηεί κε ζηφρν ηε δεκηνπξγία online θνηλνηήησλ κάζεζεο, ελψ πξνζθέξεη δηάθνξεο επθαηξίεο γηα ηε ζπλεξγαζία θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ εθπαηδεπνκέλσλ. Ζ πιαηθφξκα πξνζθέξεη ηα εξγαιεία γηα ηε δεκηνπξγία πεξηερνκέλνπ, ηηο αλαζέζεηο δηαρείξηζεο, ηελ ππνβνιή εθζέζεσλ, ηα εζσηεξηθά κελχκαηα κέζσ mail, forum θαη chat, ηηο έξεπλεο, ην εκεξνιφγην θαη άιια. Δίλαη ζπκβαηφ κε SCORM 1.2 θαη έρεη πηζηνπνηεζεί θαη κε SCORM Έρεη κεγάιν αξηζκφ ελνηήησλ θαη εξγαιείσλ, αιιά δελ είλαη φια δηαζέζηκα ζηελ open source έθδνζε, αιιά απαηηείηαη ε ρξήζε ηεο εκπνξηθήο έθδνζεο. (Guenaneche H. C., Radigales, F. G., 2008) Ilias: πξνζθέξεη πνιιέο δπλαηφηεηεο ζηνπο εθπαηδεπηέο γηα λα ζρεδηάζνπλ θαη λα ηξέμνπλ online καζήκαηα, πξνζθέξεη θαζνδήγεζε θαη επθνιίεο ζηε δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, βνεζά ζηελ αμηνιφγεζε κέζσ αζθήζεσλ, εξεπλψλ θαη ππνζηεξίδεη ηελ επηθνηλσλία θαη ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ. Πεξηιακβάλεη ελφηεηεο φπσο ε δηαρείξηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο καζεκάησλ, ε δεκηνπξγία θαη δηαρείξηζε νκάδσλ κάζεζεο, εηθνληθέο ηάμεηο, chat, forums ζπδεηήζεσλ, γξαπηά κελχκαηα SMS, γεληθφ ζχζηεκα εηδνπνίεζεο θαη αλαθνηλψζεσλ (notifications), κάζεζε θαη δηαρείξηζε πεξηερνκέλνπ, γισζζάξηα, HTML Modules, multimedia εθαξκνγέο, Wiki, Test θηι. (Guenaneche H. C., Radigales, F. G., 2008) WeBWorK: Δίλαη έλα open source online ζχζηεκα γηα ηα καζεκαηηθά θαη ηηο επηζηήκεο, ηδαληθφ γηα εμάζθεζε ζην ζπίηη. Δίλαη πηζαλφλ λα κελ αληαγσλίδεηαη ηα ππφινηπα ζπζηήκαηα κάζεζεο, ιφγσ ηεο ζεκαηηθήο εμεηδίθεπζήο ηνπ, επηηξέπεη φκσο ζηνπο καζεηέο λα νινθιεξψζνπλ ηελ εξγαζία ηνπο κέζσ Γηαδηθηχνπ θαη λα ιάβνπλ άκεζν feedback σο πξνο ηελ νξζφηεηα ησλ απαληήζεψλ ηνπο. Υξεζηκνπνηεί Perl- 36

37 based γιψζζα πνπ νλνκάδεηαη PG, γηα λα επηηξέπεη ζηνπο εθπαηδεπηέο κεγάιε επειημία ζηνλ ηξφπν πνπ θαζνξίδνπλ θαη παξνπζηάδνπλ ηηο αζθήζεηο 2. Όπσο αλαθέξζεθε, ην Moodle επηιέρζεθε θπξίσο επεηδή κπνξεί εχθνια λα πξνζαξκνζηεί ζηηο αλάγθεο ηνπ εθπαηδεπηή. Αξθεηέο έξεπλεο, πνπ έρνπλ σο αληηθείκελν ηελ αμηνιφγεζε ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο κάζεζεο, ηνλίδνπλ θαη απνδεηθλχνπλ ηελ ηθαλφηεηα πνπ έρεη ην Moodle ζην λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο αλάγθεο ηνπ εθπαηδεπηή θαη ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Οη (Graf S., List B., 2005) δεκνζίεπζαλ ηελ έξεπλά ηνπο ζρεηηθά κε ηελ αμηνιφγεζε ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο κάζεζεο φζνλ αθνξά ζηελ ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο ηνπο. Ζ έξεπλα βαζίζηεθε ζε εξσηεκαηνιφγην πνπ απαληήζεθε απφ εθπαηδεπηέο θαη εθπαηδεπνκέλνπο κε εκπεηξία ζε ρξήζε ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο κάζεζεο αιιά θαη ζε πξαγκαηηθφ ηεζη, φπνπ δνθηκάζηεθαλ ελληά πιαηθφξκεο: ATutor , Dokeos 1.5.5, dotlrn 2.0.3, ILIAS 3.2.4, LON- CAPA 1.1.3, Moodle 1.4.1, OpenUSS 1.4, Sakai 1.0 θαη Spaghettilearning 1.1. Ζ θιίκαθα αμηνιφγεζεο ήηαλ ε εμήο: E = essential * = extremely valuable # = very valuable + = valuable = marginally valuable 0 = not valuable Οη πιαηθφξκεο εμεηάζηεθαλ σο πξνο ηέζζεξα ραξαθηεξηζηηθά: ηελ ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο (adaptability), ηελ εμαηνκίθεπζε (personalization), ηελ επεθηαζηκφηεηα (extensibility) θαη ηελ πξνζαξκνζηηθφηεηα (adaptivity). Ζ ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο πεξηιακβάλεη φια ηα εξγαιεία γηα λα πξνζαξκνζηεί ε πιαηθφξκα γηα ηηο αλάγθεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Ζ εμαηνκίθεπζε αλαθέξεηαη ζηε δπλαηφηεηα ηνπ θάζε ρξήζηε λα πξνζαξκφζεη ηε δηθή ηνπ άπνςε ζηελ πιαηθφξκα. Ζ επεθηαζηκφηεηα αλαθέξεηαη ζηελ επθνιία αλαβάζκηζεο ηεο πιαηθφξκαο θαη πξνζζήθεο λέσλ εξγαιείσλ ή δηαζχλδεζεο κε άιια ζπζηήκαηα. Ζ πξνζαξκνζηηθφηεηα αλαθέξεηαη ζηηο δπλαηφηεηεο απηφκαηεο πξνζαξκνγήο ζηηο αηνκηθέο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε (π.ρ. πξνζσπηθέο ζεκεηψζεηο ηνπ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ ή απηφκαηε πξνζαξκνγή ηνπ πεξηερνκέλνπ). ηνλ Πίλαθαο 2 παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο

38 Ιθαλόηεηα Πξνζαξκνγήο Δμαηνκίθεπζε Δπεθηαζηκόηεηα Πξνζαξκνζηηθόηεηα Ranking ATutor * * 3 Dokeos * + 2 dotlrn * 0 2 ILIAS # * 0 2 LON- CAPA # # 2 Moodle # * + 1 OpenUSS 1.4 # # # 0 2 Sakai * 0 3 Spaghettilearning # Πίλαθαο 2. Αμηνιόγεζε σο πξνο ηα ραξαθηεξηζηηθά πξνζαξκνγήο. (Graf S., List B., 2005) χκθσλα κε ην απνηειέζκαηα ηνπ πίλαθα ην πςειφηεξν ranking ην έρεη ην Moodle 1.4. Αλ θαη ε έξεπλα απηή είλαη ζρεηηθά παιηά θαη έρνπλ βγεη λέεο εθδφζεηο, ην Moodle ζχκθσλα κε ηνπο εξεπλεηέο δηαηεξεί ζε πςειφ βαζκφ ηελ ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο ζηηο απαηηήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Δπίζεο ζηελ ίδηα έξεπλα έγηλε αμηνιφγεζε θαη κε βάζε ηα εμήο εξγαιεία: εξγαιεία επηθνηλσλίαο (communication tools), καζεζηαθά αληηθείκελα (learning objects), δηαρείξηζε δεδνκέλσλ ηνπ ρξήζηε (management of user data), ρξεζηηθφηεηα (usability), πξνζαξκνγή (adaptation), ηερληθέο πξνδηαγξαθέο (technical aspects), δηαρείξηζε (administration) θαη δηαρείξηζε καζεκάησλ (course management). ηελ Δηθφλα 5 θαίλνληαη ηα απνηειέζκαηα. Σν Moodle δηαζέηεη ην θαιχηεξν ranking ζην ζχλνιν, ελψ αθνινπζνχλ νη πιαηθφξκεο ILIAS θαη Dokeos. 38

39 Δηθόλα 5. Αμηνιόγεζε ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο κάζεζεο (Graf S., List B., 2005) Οη (Hamtini T. M., Fakhouri H. N., 2009) πξνζπάζεζαλ λα αμηνινγήζνπλ ηα δεκνθηιέζηεξα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο κάζεζεο, εμεηάδνληαο δηάθνξα ραξαθηεξηζηηθά. Οη πιαηθφξκεο απηέο είλαη νη Dokeos (version 1.8.6), Claroline (version 1.11), IWT (version 1.1), ILIAS (version 4.2.1), Moodle (version 2.0), Atutor (version 2.0.3), LON-CAPA (version ), OpenUSS (version 1.1), ADA (version 1.7.1). Σα ραξαθηεξηζηηθά πνπ εμεηάζηεθαλ θαη νη θαηεγνξίεο ηνπο θαίλνληαη ζηνλ Πίλαθαο 2. 39

40 Δξγαιεία Social Networking Δξγαιεία Παξαγσγήο Δθπαηδεπηηθνύ Τιηθνύ θαη Δγθαηάζηαζεο Δξγαιεία Γηαρείξηζεο θαη Αζθάιεηαο Δξγαιεία Παξνπζίαζεο Γηαλνκήο Δθπαηδεπηηθνύ Τιηθνύ θαη Γπλαηόηεηεο Γηαρείξηζεο Chat Forum Γηακνίξαζε Πεξηερνκέλνπ Γηαζθέςεηο Δγθαηάζηαζε πιαηθφξκαο Δθαξκνγή θαη δηαδηθαζία γηα download Αληηθείκελα Τπνζηήξημε Δηθνληθέο ηάμεηο Γηαρείξηζε ηκεκάησλ Παξαθνινχζεζε πξνφδνπ Δγγξαθή ζην ζχζηεκα Γεκηνπξγία θαη νξγάλσζε ελφο πξνγξάκκαηνο Αλαθνξέο Γηεμαγσγή ηεζη Αζθάιεηα Αλαθνηλψζεηο Αζθήζεηο Quiz Whiteboard Λίζηα καζεκάησλ Δηζαγσγή πεξηερνκέλνπ Download πεξηερνκέλνπ Γηαρείξηζε ρξεζηψλ Γηαρείξηζε εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ Γηαρείξηζε πξφζβαζεο Σαπηνπνίεζε εγγξαθψλ Γεκηνπξγία θαη δηαρείξηζε νκάδσλ εθπαηδεπνκέλσλ Πίλαθαο 3: Καηεγνξίεο εξγαιείσλ ζε ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο κάζεζεο (Hamtini T. M., Fakhouri H. N., 2009) χκθσλα κε ηα ηεζη πνπ έθαλαλ πξνέθπςαλ ηα εμήο απνηειέζκαηα: 1. Οη πην απνηειεζκαηηθέο πιαηθφξκεο είλαη ην Moodle, ην Claroline θαη ην IWT. 2. Ληγφηεξν απνηειεζκαηηθέο είλαη ην ILIAS θαη ην OpenUSS. 3. Σν IWT έρεη πςειή αμηνιφγεζε ζηηο δπλαηφηεηεο δηαρείξηζεο, ζηα εξγαιεία παξνπζίαζεο ηνπ πιηθνχ θαη ζηελ αζθάιεηα. 4. Σα πιενλεθηήκαηα ηνπ Claroline είλαη νη πςειέο βαζκνινγίεο, ηα θξηηήξηα ηεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο, ηα εξγαιεία παξαγσγηθφηεηαο, ε εγθαηάζηαζε ινγηζκηθνχ, ηα εξγαιεία δηαρείξηζεο, ε ρξεζηηθφηεηα θαη ε αζθάιεηα. 5. Σν Moodle ππεξηεξεί ζηελ παξνπζίαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, ζηε δηαρείξηζε ησλ ηκεκάησλ, ζηα ηεζη, ζηα θνπίδ, ζηελ παξαθνινχζεζε ηεο πξνφδνπ θαη γεληθά ζηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Σα απνηειέζκαηα πνπ πξνέθπςαλ κεηξήζεθαλ σο πξνο ην βαζκφ ελζσκάησζεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηα πιαηθφξκεο θαη απεηθνλίδνληαη ζηελ Δηθφλα 6 σο πνζνζηά. 40

41 Δηθόλα 6. Απνηειέζκαηα αμηνιόγεζεο (Hamtini T. M., Fakhouri H. N., 2009) χκθσλα κε έθζεζε ηνπ νξγαληζκνχ eworks 3, ν νπνίνο έρεη σο αληηθείκελν ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο, νη πιαηθφξκεο εθπαίδεπζεο ζα πξέπεη αξρηθά λα αμηνινγνχληαη σο πξνο ηηο απαηηήζεηο ζε software θαη hardware, ηελ άδεηα ρξήζεο θαη ηελ πνιπγισζζηθφηεηα ή κε. Γειαδή πξέπεη λα δίλεηαη ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηελ ηερληθή αμηνιφγεζε, αλεμάξηεηα απφ ηηο δηαδηθαζίεο κάζεζεο πνπ ππνζηεξίδεη θάζε πιαηθφξκα. ηνλ Πίλαθα 4 παξαηίζεληαη πην γλσζηέο πιαηθφξκεο θαη ηα αληίζηνηρα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο (Drewitz, 2009)

42 Όλνκα Απαηηήζεηο πζηήκαηνο Άδεηα Πνιπγισζζηθόηε ηα.lrn ( UNIX / Linux Open Source/ GNU GPL Αγγιηθά, Ηζπαληθά, Γεξκαληθά AnaXagora LCMS ( Apache Tomcat 4, MySQL 4.1, PHP 4, Linux / Windows Open Source / GNU GPL Αγγιηθά, Γαιιηθά AngelLearning ( m/) Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί Δκπνξηθή Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί ATutor ( XAMP- Software Open Source / GNU GPL Όιεο Blackboard ( Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί Δκπνξηθή Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί Claroline ( XAMP- Software Open Source/ GPL 35 γιψζζεο Dokeos ( XAMP- Software Open Source/ GPL γιψζζεο ecollege ( Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί Δκπνξηθή Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί efront ( /) XAMP- Software Open Source/ CPAL 24 γιψζζεο Ilias ( XAMP- Software Open Source/ GNU GPL 22 γιψζζεο LON-CAPA ( Linux, Apache, MySQL Open Source/ GNU GPL Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί 42

43 Moodle ( XAMP- Software Open Source/ GNU GPL 78 γιψζζεο Promethee ( XAMP- Software Open Source/ GNU GPL Αγγιηθά, Γαιιηθά, Ηζπαληθά SyberWorks ( Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί Δκπνξηθή Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί WebStudy ( Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί Δκπνξηθή Γελ έρεη δηεπθξηληζηεί Πίλαθαο 4: Παξνπζίαζε απαηηήζεσλ ζπζηήκαηνο, άδεηαο θαη πνιπγισζζηθόηεηαο γηα ηηο δεκνθηιέζηεξεο πιαηθόξκεο e-learning (Drewitz, 2009) ηε ζπλέρεηα ν νξγαληζκφο ηέζηαξε ηα εμήο ζπζηήκαηα: Atutor, Claroline, ILIAS, Dokeos θαη Moodle. Σν Moodle παξνπζίαζε ηα εμήο ηερληθά νθέιε (Drewitz, 2009) : Unicode/UTF-8 ππνζηήξημε. Δξγαιεία Project Management. Μαζεκαηηθέο Φφξκνπιεο. Υξήζε Multimedia (αξρεία mp3, swf, mov, wmv, mpg, avi, flv, ram, rpm, rm). Online ηεζη. Δπθνιία ζηε ρξήζε. Δηζαγσγή θαη εμαγσγή δεδνκέλσλ (import/export). Δξγαιεία φπσο wiki, forum, chat. Υξήζε custom εθαξκνγψλ θαη θψδηθα γηα ηελ παξακεηξνπνίεζή ηνπ. Δμεηάδνληαο ην Moodle ζε αλαιπηηθή ζχγθξηζε κε άιιεο πιαηθφξκεο, κπνξνχκε λα δηαπηζηψζνπκε ηα πξνηεξήκαηά ηνπ. Μηα πξνζπάζεηα ζχγθξηζεο αλάκεζα ζην Moodle θαη ην Dokeo παξνπζηάζηεθε ην 2008 απφ ην Communication Software Laboratory. Μπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: 43

44 Moodle Δγθαηάζηαζε ε ζχζηεκα πνπ ππνζηεξίδεη Linux, Apache, MySQL, PHP. Γνπιεχεη θαη ζε Windows θαη ζε Mac OS X Dokeos ε ζχζηεκα πνπ ππνζηεξίδεη Linux, Apache, MySQL, PHP. Γνπιεχεη θαη ζε Windows θαη ζε Mac OS X Online Demo Γηαηίζεηαη Γηαηίζεηαη Δγγξαθή Πην πνιχπινθε Πνιχ απιή Forum, chats Ναη Ναη Μαζεκαηηθέο θόξκνπιεο Ναη Όρη Γηαθνξεηηθνί ηύπνη θνπίδ θαη online ηεζη Multimedia αξρεία Δπεθηαζηκόηεηα Ναη audio, video, pdf, flash, εηθφλεο Παξέκβαζε ζηνλ θψδηθα θαη πξνζζήθε modules Πεξηνξηζκέλεο δπλαηφηεηεο ελζσκάησζε flash animations, videos, audios ζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ Μέζσ θψδηθα Πίλαθαο 5: ύγθξηζε Moodle θαη Dokeos Σν Moodle θξίλεηαη σο ην ηδαληθφ εξγαιείν γηα ηελ νξγάλσζε θαη ηελ παξνπζίαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηή λα πξνζαξκφδεη ην ζχζηεκα ζηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ηνπ. 44

45 4 Η εκπαιδευτικό πλατφόρμα Moodle Σν Moodle ( απνηειεί έλα ειεχζεξν ζχζηεκα δηαρείξηζεο καζεκάησλ κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή δηαδηθηπαθψλ καζεκάησλ θαη ηζηνζειίδσλ. ηελ επίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ πεξηγξάθεηαη σο CMS Course Management System ή VLE Virtual Learning Environment. Πξφθεηηαη γηα έλα project κε παγθφζκηα αλάπηπμε, ζρεδηαζκέλν γηα λα ππνζηεξίδεη θαη λα πξνσζεί ηε κάζεζε κε βάζε ηε ζεσξία ηνπ θνηλσληθνχ επνηθνδνκηζκνχ. Σν MOODLE δηαηίζεηαη δσξεάλ ζην Γηαδίθηπν κέζσ ηεο δηεχζπλζεο φπνπ κπνξεί θαλείο λα ην θαηεβάζεη θαη λα ην εγθαηαζηήζεη. Δπίζεο ζηνλ επίζεκν ηζηφηνπν ηνπ ινγηζκηθνχ παξέρνληαη εγρεηξίδηα εγθαηάζηαζεο θαη ρξήζεο ηνπ, forum θαη θνηλφηεηα ππνζηήξημεο θαη πινχζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ. Σν Moodle αξρηθά δεκηνπξγήζεθε ζε Linux ρξεζηκνπνηψληαο PHP, APACHE θαη MySQL,. Γηα ηελ εγθαηάζηαζή ηνπ απαηηείηαη έλα πεξηβάιινλ πνπ λα δνπιεχεη ηελ PHP θαη έλαο server βάζεσλ δεδνκέλσλ. ε ηνπηθή εγθαηάζηαζε αξθεί ε ρξήζε ηνπ virtual server XAMP (Drewitz, 2009). Σν Moodle απνηειεί έλα open source εθπαηδεπηηθφ παθέην ην νπνίν ζηεξίδεηαη ζε παηδαγσγηθά ζηνηρεία βνεζψληαο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα δεκηνπξγήζνπλ απνηειεζκαηηθά καζήκαηα θαη εθπαηδεπηηθέο θνηλφηεηεο online. Βαζηθφο ζηφρνο ηνπ Moodle είλαη ε παξνρή ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ησλ θαιχηεξσλ εξγαιείσλ εθπαίδεπζεο, γηα ηε δηαρείξηζε θαη ηελ πξνψζεζε ηεο κάζεζεο. Δίλαη απιφ ζηε ρξήζε, ειαθξχ σο ινγηζκηθφ, ρακειψλ ηερληθψλ απαηηήζεσλ, ζπκβαηφ κε πνιιά ιεηηνπξγηθά θαη browsers θαη εχθνιν ζηελ εγθαηάζηαζε, απαηηψληαο κφλν κηα βάζε δεδνκέλσλ θαη κηα πιαηθφξκα ζε PHP (Guenaneche, H. C., Radigales, F. G., 2008). To Moodle έρεη ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηνπ επηηξέπνπλ λα αλαπηχμεη εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα είηε γηα θνηηεηέο θαη ελειίθνπο, είηε γηα έλα δεκνηηθφ ζρνιείν. Πνιιά ηδξχκαηα παγθνζκίσο ην ρξεζηκνπνηνχλ σο πιαηθφξκα ηνπο γηα λα δηεμάγνπλ πιήξε online καζήκαηα, ελψ κεξηθνί ην ρξεζηκνπνηνχλ απιά γηα λα αλαπηχμνπλ ηα καζήκαηα face-to-face, γλσζηή θαη σο blended learning ( Πνιινί απφ ηνπο ρξήζηεο δείρλνπλ πξνηίκεζε ζηηο ελφηεηεο δξαζηεξηνηήησλ (φπσο forum, wikis) πξνθεηκέλνπ λα θαηαζθεπάζνπλ θνηλφηεηεο ζπιινγηθήο κάζεζεο γχξσ απφ αληηθείκελφ ηνπο, ελψ άιινη πξνηηκνχλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ην Moodle σο έλαλ ηξφπν γηα λα παξαδψζνπλ ην πεξηερφκελν ζηνπο καζεηέο (φπσο ηα ηππνπνηεκέλα παθέηα SCORM) θαη λα αμηνινγνχλ ηε κάζεζε κε εξγαζίεο ή θνπίδ. Αλαιχνληαο ηνπο φξνπο πνπ ζπλζέηνπλ ην φλνκα Moodle (Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment) κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηα εμήο βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά: Modular: Ζ αξρηηεθηνληθή ηεο πιαηθφξκαο ζηεξίδεηαη ζε απηνηειή ηκήκαηα θψδηθα (modules) πνπ εθηεινχλ ζπγθεθξηκέλεο ιεηηνπξγίεο (π.ρ. ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν, νκάδεο ζπδήηεζεο, θνπίδ, θ.ά). Σν Moodle είλαη επεθηάζηκν θαη λέα modules θαηαζθεπάδνληαη ζπλερψο, πεξλνχλ απφ ηε δηαδηθαζία testing θαη πξνζθέξνληαη ζε δεκφζηα ρξήζε. Object-Oriented: Λεηηνπξγεί ζε αληηθεηκελνζηξαθέο πεξηβάιινλ, δειαδή πξφθεηηαη γηα ινγηζκηθφ θαζνδεγνχκελν απφ ηηο ελέξγεηεο ησλ ρξεζηψλ. Ο 45

46 ρξήζηεο δε ρξεηάδεηαη λα ζπαηαιήζεη πνιχ ρξφλν γηα λα γλσξίζεη ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο πιαηθφξκαο, αθνχ ν ίδηνο θαηεπζχλεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο. Dynamic: Γπλακηθφ πεξηβάιινλ, πνπ επηηξέπεη ηελ είζνδν θαη ηελ απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ ησλ ρξεζηψλ, παξνπζηάδνληαο δηαθνξεηηθά ζηνηρεία γηα θάζε ρξήζηε. Οη ηζηνζειίδεο είλαη δπλακηθέο θαη θπξίσο πξνζαξκνζκέλεο ζε θάζε ρξήζηε, δίλνληαο ζηνπο δηαρεηξηζηέο ηε δπλαηφηεηα ηξνπνπνίεζεο ησλ ζειίδσλ θαη ησλ πξνθίι ησλ εγγεγξακκέλσλ ρξεζηψλ. Δθηφο απφ ηα παξαπάλσ, ζεκαληηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Moodle είλαη ε εχθνιε αλαβάζκηζε απφ ηε κηα έθδνζε ζηελ επφκελε, ε αζθάιεηαο θαη ε ζπκβαηφηεηα κε modules ηξίησλ θαηαζθεπαζηψλ. Τπάξρεη ζπλερήο ξνή ζηελ πξνζζήθε παθέησλ ππνζηήξημεο γισζζψλ, ζηελ αλάπηπμε θαη αλαβάζκηζε ηνπ θψδηθα, ηε δηφξζσζε ζθαικάησλ θαη ηελ πξνζζήθε λέσλ εξγαιείσλ. Γηα ηελ επεμεξγαζία θαη ηελ αλάπηπμε modules απαηηείηαη ε θαιή γλψζε ηεο γιψζζαο PHP. Όζνλ αθνξά ζην ινγηζκηθφ ηνπ server εγθαηάζηαζεο, γεληθά απαηηείηαη ε ιεηηνπξγία ηεο PHP έθδνζε ή λεφηεξε, κε ππνζηήξημε CD library, session support θαη file uploading. Απαηηείηαη επίζεο ε ζπλεξγαζία κε κηα νπνηαδήπνηε βάζε δεδνκέλσλ θαη πην ελδεδεηγκέλε ηε MySQL. Ζ Oracle ππνζηεξίδεηαη θαη απηή, αιιά απαηηνχληαη ρεηξνθίλεηεο ξπζκίζεηο, γεγνλφο πνπ θάλνπλ δχζθνιε ηελ εγθαηάζηαζε απφ έλαλ απιφ ρξήζηε (Cole J., Foster H, 2008). Σν Moodle αθνχ εγθαηαζηαζεί ζε server, ρξεηάδεηαη λα δηαηεξεί ζηαζεξή ηελ IP δηεχζπλζή ηνπ. Οη ρξήζηεο κπνξνχλ θαη ζπλδένληαη ζηε δηεχζπλζε πνπ ηνπο δίλεηαη απφ ην δηαρεηξηζηή θαη δελ απαηηείηαη θάπνην ινγηζκηθφ, πέξα απφ ηε ρξήζε ελφο browser. Οη ρξήζηεο ηνπ Moodle κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχλ νπνηνλδήπνηε browser ηζηνζειίδσλ πνπ ππνζηεξίδεη HTML 3 ή λεφηεξε. Όζνλ αθνξά ζηηο απαηηήζεηο ηνπ server ζε hardware, δελ έρνπλ δνζεί δηεπθξηλίζεηο, αιιά νη απαηηήζεηο ζε ππνινγηζηηθνχο πφξνπο είλαη πνιχ ρακειή. Όζνλ αθνξά ζην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα, ην Moodle κπνξεί λα εγθαηαζηαζεί ζε server κε ιεηηνπξγηθφ Unix, αξθεί λα ππάξρεη παθέην ινγηζκηθνχ πνπ λα επηηξέπεη ηελ επηθνηλσλία ηεο PHP κε ηε βάζε δεδνκέλσλ. Δμάιινπ ην Moodle δεκηνπξγήζεθε θαη εμειίρζεθε ζε πεξηβάιινλ ιεηηνπξγηθνχ Linux ρξεζηκνπνηψληαο MySQL θαη PHP, ελψ ζηε ζπλέρεηα δνθηκάζηεθε ζε Windows αιιά θαη Mac OS X. Άξα ην ινγηζκηθφ ηεο πιαηθφξκαο Moodle κπνξεί λα εγθαηαζηαζεί θαη ζε Windows κέζσ ηεο ρξήζεο Web Server (ζπλήζσο Apache) θαη ηελ θαηάιιειε βάζε δεδνκέλσλ. ην βηβιίν «Using Moodle», πνπ απνηειεί έλα αλαιπηηθφ εγρεηξίδην γηα ην Moodle, πεξηγξάθνληαη ηα εξγαιεία πνπ ππνζηεξίδεη ε πιαηθφξκα. Όζνλ αθνξά ζηνπο θαζεγεηέο, έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα νξγαλψλνπλ ηα καζήκαηα ζε ηξεηο ηππνπνηεκέλεο κνξθέο: εβδνκαδηαία, ζεκαηηθή θαη θνηλσληθή. Αλάινγα κε ηε κνξθή πνπ αθνινπζεί ν θαζεγεηήο κπνξεί λα επηιέμεη ζπλδπαζκφ εξγαιείσλ ψζηε λα νξγαλψζεη ην κάζεκά ηνπ (Cole J., Foster H, 2008): Δξγαζίεο. Γεκνζθνπήζεηο (polls). Υψξνη ζπδεηήζεσλ (forums). πδεηήζεηο καζεηψλ- θαζεγεηψλ (journal). Πξνβνιή γξαπηνχ πιηθνχ (resources). 46

47 Quiz. Έξεπλεο (surveys). Σν Moodle είλαη κηα πιαηθφξκα πνπ δελ απαηηεί εμεηδηθεπκέλεο ηερληθέο γλψζεηο απφ ηνπο ρξήζηεο θαη ηνπο δηδάζθνληεο. ηελ πιαηθφξκα ζπκπεξηιακβάλεηαη πεξηβάιινλ δηαρείξηζεο πνιχ απιφ, κε κεραληζκνχο upload θαη εξγαιεία γηα ηελ εκθάληζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ζην θεληξηθφ κελνχ. Δπίζεο πξνζθέξεηαη εξγαιείν παξαθνινχζεζεο θίλεζεο γηα θάζε δηδαζθφκελν κέζσ εηδηθψλ αλαθνξψλ, φπνπ ν δηδάζθνληαο κπνξεί λα δεη ηα login ηνπ θάζε ρξήζηε, ηελ ηειεπηαία είζνδφ ηνπ, ηε ζπρλφηεηα ζχλδεζεο ζηελ πιαηθφξκα, ην πιηθφ πνπ επηζθέπηεηαη θαη ρξεζηκνπνηεί, ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ καζήκαηνο θ.α. Σν ζχζηεκα πεξηέρεη κεραληζκνχο γηα ηελ απηφκαηε εμαγσγή βαζκνινγίαο κεηά απφ θάπνην ηεζη. Δπίζεο ν εθπαηδεπηήο κπνξεί κέζσ λα επηθνηλσλήζεη άκεζα κε ην καζεηή αιιά θαη λα επηηξέςεη ηελ ππνβνιή δηνξζσκέλεο εξγαζίαο θαη επαλαβαζκνιφγεζή ηεο. Ζ πιαηθφξκα ππνζηεξίδεη απηφκαηε απνζηνιή ελεκεξσηηθψλ ζηνπο καζεηέο φηαλ βαζκνινγεζεί θάπνηα εξγαζία ηνπο. Γπζηπρψο ην Moodle δε δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην δηδάζθνληα λα νξγαλψζεη θαη λα δηαζέζεη ην πιηθφ, αλάινγα κε ηελ απφδνζε θαη ηηο ηθαλφηεηεο ηνπ καζεηή. Δπίζεο θαη νη ίδηνη νη καζεηέο δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παξαθνινπζνχλ ηελ πξνζσπηθή ηνπο πξφνδν θαη λα αιιάδνπλ επίπεδν αλάινγα κε ηελ εκβάζπλζε θαη ηηο επηδφζεηο ηνπο ζε θάπνηα κάζεκα. Οη καζεηέο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δεκηνπξγήζνπλ έλαλ ινγαξηαζκφ κε ηα πξνζσπηθά ηνπο ζηνηρεία (αθφκα θαη θσηνγξαθία ηνπο). Όζνλ αθνξά ζηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξίαο, ππνζηεξίδεηαη κεραληζκφο αλαδήηεζεο κε ιέμεηο θιεηδηά, ν νπνίνο επηζηξέθεη θπξίσο απνηειέζκαηα απφ ζρεηηθέο θαηαρσξήζεηο ησλ forum. Δάλ θάπνηνο καζεηήο ζέιεη λα εθηειέζεη αζθήζεηο απηναμηνιφγεζεο, κπνξεί λα θάλεη ηε ρξήζε ησλ quiz πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη ν δηδάζθνληαο θαη ζπλήζσο έρνπλ ρξνληθφ φξην. Οη καζεηέο κπνξνχλ λα επαλαιάβνπλ ην ίδην quiz αξθεηέο θνξέο. Σν Moodle έρεη αλαπηχμεη αξθεηά εξγαιεία επηθνηλσλίαο. Τπνζηεξίδεηαη ε ρξήζε e- mail, αιιά δε δεκηνπξγεί εζσηεξηθά mail θαη ρξεζηκνπνηνχληαη εμσηεξηθά θαζεγεηψλ θαη καζεηψλ. Ο δηακνηξαζκφο ησλ αξρείσλ γίλεηαη κέζσ Dropbox κε ηε ρξήζε ελφο κεραληζκνχ upload, φπνπ θαηαγξάθεηαη απηφκαηα θαη ε εκεξνκελία ππνβνιήο θάζε αξρείνπ. Σα Forum ζπδεηήζεσλ είλαη απφ ηα θχξηα εξγαιεία επηθνηλσλίαο αιιά θαη εθαξκνγήο αζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο ζην Moodle. Οη ζπδεηήζεηο νξγαλψλνληαη βάζεη εκεξνκελίαο, ζπγγξαθέα ή ζέκαηνο. Δπίζεο ζηε ζπλέρεηα πξνζηέζεθε παθέην κεραληζκνχ ζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο (Chat). Έλαο άιινο ηξφπνο επηθνηλσλίαο είλαη ν Πίλαθαο Αλαθνηλψζεσλ. Μέζσ απηνχ δίλνληαη νη γεληθέο θαηεπζχλζεηο ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ αθνινπζνχληαη, θαη νδεγίεο γηα ηε δηεμαγσγή ησλ καζεκάησλ. Όπσο αλαθέξζεθε, ν θάζε ρξήζηεο δεκηνπξγεί έλα πξνθίι θαη ζπλδέεηαη ζηελ πιαηθφξκα κε ρξήζε username θαη password. Γηα ηελ πηζηνπνίεζε ησλ ρξεζηψλ ππνζηεξίδεηαη ε ζπλεξγαζία κε δηάθνξνπο κεραληζκνχο πηζηνπνίεζεο, φπσο αλεμάξηεηεο βάζεηο δεδνκέλσλ, LDAP servers, IMAP, POP3 θαη NNTP servers. Τπνζηεξίδνληαη πνιιαπιά δηθαηψκαηα πξφζβαζεο πνπ αληηζηνηρνχλ ζηηο εμήο ηέζζεξηο νκάδεο ρξεζηψλ: 47

48 Γηαρεηξηζηέο (administrators). Δθπαηδεπηέο (instructors). Μαζεηέο (students). Δπηζθέπηεο (guests). Όζνλ αθνξά ζηελ αζθάιεηα, ππάξρνπλ απηφκαηνη κεραληζκνί γηα έιεγρν θαη επηθχξσζε φισλ ησλ κνξθψλ δεδνκέλσλ ελψ ππνζηεξίδεηαη θσδηθνπνίεζε κε ρξήζε cookies. Δπίζεο ππάξρεη ε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο αληηγξάθσλ αζθαιείαο. Ζ ππνζηήξημε παξέρεηαη θπξίσο κέζσ ηεο επίζεκεο ηζηνζειίδαο ηνπ Moodle, κέζσ νξγαλσκέλνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη εγρεηξηδίσλ. Πεξηέρνληαη αξθεηέο πιεξνθνξίεο ζε ειεθηξνληθή κνξθή ζην site πνπ απνηειεί ηελ επίζεκε ηζηνζειίδα ηεο πιαηθφξκαο. Τπάξρεη δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε εγρεηξίδην ρξήζεο γηα ηνπο εθπαηδεπηέο μερσξηζηά, ελψ πινχζηα είλαη ε ππνζηήξημε ηεο θνηλφηεηαο πνπ ρξεζηκνπνηεί ην ινγηζκηθφ, φπνπ νη ίδηνη νη ρξήζηεο κεηαθέξνπλ ηηο γλψζεηο ηνπο θαη ηηο εκπεηξίεο ηνπο απφ ηελ ρξήζε ηνπ Moodle. Δπίζεο ζηελ ηζηνζειίδα ε νπνία απνηειεί ηελ επίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ εκπνξηθνχ θιάδνπ ηνπ Moodle θαη απεπζχλεηαη ζε εηαηξίεο θαη επαγγεικαηίεο, παξέρεηαη νξγαλσκέλε ηερληθή ππνζηήξημε, θαζψο θαη ακεηβφκελεο ππεξεζίεο hosting ζε ηδηφθηεηνπο servers. Σν Moodle βξίζθεηαη ζπλερψο ζε δηαδηθαζία αλάπηπμεο. Ζ απιή ρξήζε ηνπ, ην θηιηθφ πεξηβάιινλ ηνπ, ε ππνζηήξημε ζε πνιιέο γιψζζεο θαζψο θαη ε ρξήζε απφ εθπαηδεπηέο ρσξίο λα απαηηνχληαη γλψζεηο πξνγξακκαηηζκνχ, έρνπλ θαζηεξψζεη ηελ πιαηθφξκα σο έλα απφ ηα πην δηαδεδνκέλα ζπζηήκαηα εθπαίδεπζεο. Οη πξνγξακκαηηζηέο ηεο θνηλφηεηαο πξνζπαζνχλ ζπλερψο λα αλαπηχμνπλ εξγαιεία πνπ ζα πξνζθέξνπλ κεγαιχηεξεο δπλαηφηεηεο ζηηο εθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο, θαη θπξίσο ζα δίλεη ηε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο κε άιιεο πιαηθφξκεο εθπαίδεπζεο (Cole J., Foster H, 2008) 48

49 4.1 Εγκατάςταςη του Moodle για τον ςχεδιαςμό και την υλοποίηςη του μαθήματοσ ΤΠΕ Σν Moodle είλαη κία πιαηθφξκα πνπ έρεη αλαπηπρζεί θπξίσο γηα ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Linux, έρνληαο σο απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο ηνλ Apache Sever, ηελ MySQL θαη ηε γιψζζα PHP (ν ζπλδπαζκφο ησλ ηξηψλ είλαη γλσζηφο σο πιαηθφξκα LAMP). Χζηφζν ρξεζηκνπνηείηαη θαη ζε άιια ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα φπσο ηα Windows, θαζψο θαη ζε Mac OS X. Τπνζηεξίδεη βάζεηο δεδνκέλσλ φπσο PostgreSQL, Oracle θαη Microsoft SQL Server. Γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπηθά ζε Windows ρξεζηκνπνηείηε έλα αλνηρηνχ θψδηθα εξγαιείν, ην XAMPP ή ην WAMP, πνπ εγθαζηζηνχλ κε πνιχ απιφ ηξφπν ηηο εμήο ηερλνινγίεο Apache server, MySQL, PHP θαη Perl πνπ είλαη απαξαίηεηα ζπζηαηηθά γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ Moodle. Σν Moodle γηα λα ιεηηνπξγήζεη online απαηηεί έλαλ web server. ην ρψξν πνπ δεζκεχεηαη γηα ηε θηινμελία ηνπ ζπζηήκαηνο, αλεβαίλνπλ ηα αξρεία ηνπ Moodle θαη γίλνληαη νη απαξαίηεηεο ξπζκίζεηο γηα ηε ζχλδεζε κε ηε βάζε δεδνκέλσλ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη ν server λα κπνξεί λα ππνζηεξίμεη ηερλνινγίεο Apache server, PHP θαη MySQL. Μία ηππηθή εγθαηάζηαζε ηνπ Moodle κπνξεί λα θαηαιάβεη ρψξν πεξίπνπ MB. Σνλ πεξηζζφηεξν ρψξν θαηαιακβάλεη ην πεξηερφκελν ην νπνίν εμαξηάηαη απφ ηνλ αξηζκφ ησλ ρξεζηψλ θαη ηνλ αξηζκφ ησλ καζεκάησλ πνπ ζα εμππεξεηεί ε πιαηθφξκα. Γηα παξάδεηγκα ηα καζήκαηα πνπ πεξηέρνπλ πεξηζζφηεξν θείκελν θαη ιηγφηεξν γξαθηθά θαη πνιπκεζηθέο εθαξκνγέο, απαηηνχλ ιηγφηεξν ρψξν. Δπίζεο πνιιέο θνξέο γηα ιφγνπο αζθαιείαο ξπζκίδνπκε ην Moodle ψζηε λα θάλεη απηφκαηε δεκηνπξγία αξρείσλ αζθαιείαο. Σν πξφβιεκα φκσο είλαη φηη γηα απηήλ ηελ δηαδηθαζία απαηηείηαη θαη επηπιένλ ρψξνο αιιά θαη ρξήζε ζεκαληηθνχ πνζνζηνχ κλήκεο ηνπ Server. Αλ ε πιαηθφξκα θηινμελεί κεγάιν αξηζκφ καζεκάησλ κε ζεκαληηθφ φγθν πιηθνχ, ε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο αξρείσλ αζθαιείαο απνηπγράλεη ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο, ιφγσ έιιεηςεο κλήκεο RAM ή ιφγσ πεξηνξηζκνχ ζην ρψξν ηνπ Server. Οη απαηηήζεηο γηα ην Moodle σο πξνο ην πιηθό είλαη νη εμήο 4 : Υσξεηηθφηεηα δίζθνπ: 160MB ην ειάρηζην. Πξνηεηλφκελν 5GB, ζπλ ηνλ απαηηνχκελν ρψξν γηα ηα απαξαίηεηα αληίγξαθα αζθαιείαο. Μλήκε: 256MB (ειάρηζην), 1GB (πξνηεηλφκελν). Ο γεληθφο θαλφλαο είλαη φηη ην Moodle κπνξεί λα ππνζηεξίμεη ηαπηφρξνλα 10 έσο 20 ρξήζηεο γηα θάζε 1GB RAM, αιιά απηφ εμαξηάηαη θαη απφ ην ζπλδπαζκφ πιηθνχ θαη ινγηζκηθνχ

50 Ωο πξνο ην ινγηζκηθό νη απαηηήζεηο είλαη νη εμήο: Web Server: Κπξίσο ρξεζηκνπνηείηαη ν Apache. Σν Moodle ιεηηνπξγεί θαλνληθά θαη ζε νπνηνδήπνηε άιιν ινγηζκηθφ εμππεξεηεηή πνπ ππνζηεξίδεη PHP, φπσο o IIS γηα ηα Windows. Λεηηνπξγηθφ χζηεκα: Οη θαηαζθεπαζηέο ηνπ Moodle πξνηείλνπλ ην Linux σο ην ηδαληθφ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα γηα εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία ηεο πιαηθφξκαο. Γιψζζα PHP: Ζ ειάρηζηε ππνζηεξηδφκελε έθδνζε είλαη ε Απαηηείηαη ε ρξήζε επεθηάζεσλ πνπ παξαηίζεληαη ζηε ζειίδα θαη ε επηινγή ηνπο εμαξηάηαη απφ ηε ρξήζε ηεο πιαηθφξκαο. Βάζεηο δεδνκέλσλ: απαηηείηαη ε ρξήζε κηαο βάζεο δενκέλσλ, κε πξνηεηλφκελεο ηηο MySQL - ειάρηζηε έθδνζε , PostgreSQL - ειάρηζηε έθδνζε 8.3, MSSQL - ειάρηζηε έθδνζε 9.0, Oracle - ειάρηζηε έθδνζε 10.2 θαη SQLite - ειάρηζηε έθδνζε 2.0. Δγθαηάζηαζε πιαηθόξκαο Moodle ζε online server: Γηα λα μεθηλήζεη ε εγθαηάζηαζε αξρηθά γίλεηε ιήςε ηεο πιαηθφξκαο Moodle απφ ηελ επίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ Αθνχ νινθιεξσζεί ε ιήςε απνζπκπηέδεηαη ην αξρείν θαη πξνθχπηεη ν θάθεινο "moodle", ν νπνίνο ζα πεξηέρεη θαηαιφγνπο θαη αξρεία. Τπάξρεη ε επηινγή λα κεηαθεξζεί νιφθιεξνο ν θαηάινγνο θαθέισλ θαη αξρείσλ ηνπ Moodle ζηνλ θαηάινγν εγγξάθσλ ηνπ web server, φπνπ ε πιαηθφξκα Moodle ζα βξεζεί online ζηελ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε (URL) moodle.domain.gr. Δηθόλα 7. Καηάινγνη θαη αξρεία ηνπ Moodle ζην ζθιεξό δίζθν ηνπ web server. Ζ απνζήθεπζε ησλ αξρείσλ, φπσο δηάθνξα έγγξαθα γηα ηα καζήκαηα, θσηνγξαθίεο ρξεζηψλ θηι απνζεθεχνληαη ζην ζθιεξφ δίζθν ηνπ server, ζε έλαλ θαηάινγν κε ην φλνκα "moodledata". 50

51 Δηθόλα 8. Καηάινγνο "moodledata". ηε ζπλέρεηα δεκηνπξγνχκε κηα άδεηα βάζε δεδνκέλσλ (κε φλνκα πρ. "moodle_db") ζην ζχζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχκε θαζψο θαη έλαλ εηδηθφ ρξήζηε (πρ. "user1") ν νπνίνο έρεη πξφζβαζε απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζε απηή ηε βάζε δεδνκέλσλ. Ζ πξνεπηιεγκέλε νλνκαζία ρξήζηε είλαη "root", αιιά ε ρξήζε ηνπ θαζηζηά πνιινχο θηλδχλνπο, γηαηί ε βάζε δεδνκέλσλ θαη ην ζχζηεκα γεληθφηεξα ζα πξνζηαηεχεηαη κφλν απφ έλαλ θσδηθφ πξφζβαζεο θαη ζα είλαη πην επάισην ζε θαθφβνπιεο επηζέζεηο. Γηα ηε δεκηνπξγία θαη δηαρείξηζε ηεο βάζεο δεδνκέλσλ παξέρεηαη πξφζβαζε ζηε MySQL κέζσ ηνπ πεξηβάιινληνο phpmyadmin. Δηθόλα 9. Πεξηβάιινλ phpmyadmin. Ξεθηλψληαο ηελ απηφκαηε δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο ηνπ Moodle, γίλεηαη πξνζπάζεηα γηα δεκηνπξγία ηνπ θαηαιφγνπ φπνπ ζα απνζεθεχνληαη ηα αξρεία ηνπ Moodle. Δπεηδή πνιιέο θνξέο ε απηφκαηε δηαδηθαζία απνηπγράλεη, πξνηείλεηαη ε δεκηνπξγία ηνπ θαηαιφγνπ ρεηξνθίλεηα. Μηα πνιχ ζεκαληηθή παξάκεηξνο είλαη ν θαηάινγνο απηφο λα κελ είλαη απεπζείαο πξνζβάζηκνο κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Μηα απιή ιχζε είλαη ε ηνπνζέηεζή ηνπ εθηφο ηνπ θαηαιφγνπ πνπ έρνπλ ηνπνζεηεζεί ηα αξρεία εγθαηάζηαζεο ηεο εθαξκνγήο Moodle. Ο εμππεξεηεηήο δηαδηθηχνπ πνπ είλαη ζπλήζσο ν Apache, πξέπεη λα έρεη άδεηα εγγξαθήο ζηνλ θαηάινγν απηφ, ψζηε λα γίλνληαη upload ηα αξρεία απφ ηνπο ρξήζηεο. Γηα απηφ νξίδεηαη ν ηδηνθηήηεο ηνπ θαηαιφγνπ απηνχ κε ηελ έλδεημε "nobody" ή "apache". Γηα ηελ εγθαηάζηαζε ζπλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη ν νδεγφο εγθαηάζηαζεο αιιά κπνξεί λα γίλεη θαη κέζσ ηεο γξακκήο εληνιψλ, ε νπνία πεξηγξάθεηαη αλαιπηηθά κε ηηο εληνιέο ηεο ζηε δηεχζπλζε ηε 51

52 ζπλέρεηα γίλεηαη ε πεξηγξαθή ηεο εγθαηάζηαζεο ζχκθσλα κε ηνλ νδεγφ. Σν installer script εγθαηάζηαζεο ηνπ Moodle καο νδεγεί βήκα-βήκα γηα λα γίλνπλ νη απαξαίηεηεο ξπζκίζεηο θαη λα δεκηνπξγεζνχλ πίλαθεο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ. Γηα ηελ εθηέιεζε ηνπ νδεγνχ εγθαηάζηαζεο (install.php) πιεθηξνινγείηε ε ειεθηξνληθή δηεχζπλζε (URL) ηεο πιαηθφξκαο Moodle ρξεζηκνπνηψληαο έλαλ browser ή απεπζείαο πιεθηξνινγψληαο moodle.domain.gr/install.php. Αληίζηνηρα ζε ηνπηθή εγθαηάζηαζε πιεθηξνινγείηε localhost/moodle/install.php. ην ηέινο ηεο δηαδηθαζίαο ε εθαξκνγή Moodle δεκηνπξγεί έλα λέν αξρείν config.php ζηελ ζσζηή ζέζε ή ε δηαδηθαζία απηή γίλεηαη ρεηξνθίλεηα. ε φιε ηελ πνξεία ηεο εγθαηάζηαζεο ην πξφγξακκα εγθαηάζηαζεο θάλεη δνθηκέο θαη εθηειεί ειέγρνπο ζην πεξηβάιινλ ηνπ server θαη ππνδεηθλχεη ηπρφλ ζθάικαηα αιιά θαη ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο. ην πξψην βήκα ηεο εγθαηάζηαζεο επηιέγεηε ε γιψζζα εγθαηάζηαζεο, ζηελ νπνία εκθαλίδνληαη ηα βήκαηα ηεο εγθαηάζηαζεο θαη δελ αλαθέξεηαη ζηε γιψζζα πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη ην ζχζηεκα. Δηθόλα 10. Δπηινγή γιώζζαο εγθαηάζηαζεο. ηε ζπλέρεηα γίλεηαη έιεγρνο ησλ ξπζκίζεσλ ηεο PHP, ψζηε λα επηβεβαηψζεη ν νδεγφο φηη νη παξάκεηξνη ηεο PHP είλαη ζπκβαηέο κε ην Moodle. Εεηείηαη λα νξηζηεί ε ειεθηξνληθή δηεχζπλζε κέζσ ηεο νπνίαο ζα γίλεηαη ε πξφζβαζε ζην ζχζηεκα θαζψο θαη ηηο ηνπνζεζίεο πνπ βξίζθνληαη ν θαηάινγνο εγθαηάζηαζεο θαη ν θαηάινγνο δεδνκέλσλ. Ο θαηάινγνο Moodle είλαη ζπλήζσο ήδε ζπκπιεξσκέλνο, αθνχ είλαη ν θαηάινγνο φπνπ έρεη αλέβεη ην πιηθφ εγθαηάζηαζεο. 52

53 Δηθόλα 11. Καηάινγνο εγθαηάζηαζεο θαη δεδνκέλσλ. ην επφκελν βήκα νξίδνπκε ηα ζηνηρεία ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ηα νπνία έρνπλ θαζνξηζηεί θαηά ηε δεκηνπξγία ηεο. Δηθόλα 12. Δπηινγή ηύπνπ βάζεο δεδνκέλσλ. 53

54 Δηθόλα 13. Ρπζκίζεηο βάζεο δεδνκέλσλ. Αλαιπηηθά: Δίδνο (Type): Σν είδνο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη π.ρ. MySQL Host Server: Πιεθηξνινγείηε ν εμππεξεηεηήο θηινμελίαο π.ρ. localhost Βάζε δεδνκέλσλ (Database): Πιεθηξνινγείηε ην φλνκα ηεο βάζεο δεδνκέλσλ πνπ δεκηνπξγήζακε π.ρ. moodle_db Υξήζηεο (User): Πιεθηξνινγείηε ην φλνκα ρξήζηε γηα λα έρεη πξφζβαζε ζηε ζπγθεθξηκέλε βάζε π.ρ. user1 Κσδηθόο πξόζβαζεο: Πιεθηξνινγείηε ν θσδηθφο πξφζβαζεο γηα ην ρξήζηε. Table prefix: Σξνπνπνηείηε ην πξφζεκα ησλ πηλάθσλ ηεο βάζεο. Απηή ε ξχζκηζε είλαη απαξαίηεηε εθφζνλ ρξεζηκνπνηείηαη ε ίδηα βάζε δεδνκέλσλ γηα πεξηζζφηεξεο εγθαηαζηάζεηο εθαξκνγψλ Moodle. Σν πξφζεκα θαζνξίδεη ηνπο πίλαθεο πνπ αληηζηνηρνχλ ζε κηα εθαξκνγή. ηε ζπλέρεηα εκθαλίδνληαη δηάθνξα ζηνηρεία ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ είλαη απαξαίηεηα γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ Moodle. Δθφζνλ πιεξνχλ ηηο απαηηήζεηο θαη αθνχ γίλεη ν 54

55 έιεγρνο, εκθαλίδεηαη κε πξάζηλν ρξψκα ε έλδεημε «OK». Αλ ε ξχζκηζε δελ πιεξεί ηηο απαηηήζεηο, εκθαλίδεηαη κε θφθθηλα γξάκκαηα ε έλδεημε «NOT OK». Δηθόλα 14. Έιεγρνο πεξηβάιινληνο ηνπ δηαθνκηζηή. ηελ ηδαληθή πεξίπησζε νη ξπζκίζεηο πιεξνχλ ηηο απαηηήζεηο, κε απνηέιεζκα λα απνθεχγνληαη ζθάικαηα θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο εγθαηάζηαζεο αιιά θαη ζηε ιεηηνπξγία ηεο πιαηθφξκαο Moodle. Γίπια απφ θάζε ξχζκηζε εκθαλίδνληαη πιεξνθνξίεο θαη αλαθνξέο έηζη ψζηε λα καο βνεζήζνπλ λα επηιερζεί ε ζσζηή ξχζκηζε. πλερίδνληαο ζην επφκελν βήκα καο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα αλάθηεζεο απηφκαηα ζηα αξρεία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο γηα ηελ πιαηθφξκα καο. ην ηειεπηαίν βήκα ηεο εγθαηάζηαζεο ζα εκθαληζηεί ε νζφλε πνπ καο ελεκεξψλεη φηη ε 55

56 εγθαηάζηαζε έρεη πξαγκαηνπνηεζεί κε επηηπρία. Δηθόλα 15. Δπηηπρία εγθαηάζηαζεο. Δθφζνλ ν νδεγφο εγθαηάζηαζεο δελ θαηαθέξεη λα πξνζζέζεη απηφκαηα ην αξρείν config.php (φπσο αλαθέξζεθε πξνεγνπκέλσο), ζα πξέπεη λα γίλεη ρεηξνθίλεηα ε δηαδηθαζία απηή. Αληηγξάθεθε ν θψδηθαο πνπ καο δίλεηαη ζε έλα αξρείν.txt, απνζεθεχεηε κε ηελ νλνκαζία config.php θαη αλεβαίλεη ζηνλ θαηάινγν πνπ βξίζθεηαη ε πιαηθφξκα Moodle. 56

57 Δηθόλα 16. Σν αξρείν config.php. Δλεκεξψλνληαη νη πίλαθεο ηεο βάζεο θαη εκθαλίδνληαη κελχκαηα γηα ηελ επηηπρή ελεκέξσζή ηνπο, κέζσ κηαο ζεηξάο απφ SQL δειψζεηο αθνινπζνχκελεο απφ κελχκαηα θαηάζηαζεο (κελχκαηα επηηπρίαο). Αθνχ ζπκπιεξσζνχλ ηα κελχκαηα επηηπρίαο, εκθαλίδεηαη ην κήλπκα "Οη βαζηθνί πίλαθεο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ έρνπλ δεκηνπξγεζεί κε επηηπρία." Αλ δε ιεθζνχλ ηα κελχκαηα απηά, ηφηε πξέπεη λα ππάξρεη θάπνην πξφβιεκα κε ηε βάζε δεδνκέλσλ ή ηηο ξπζκίζεηο πνπ νξίζηεθαλ ζην config.php. Αθνχ νινθιεξσζεί ε εγθαηάζηαζε ησλ πηλάθσλ ηεο βάζεο δεδνκέλσλ γίλεηαη κεηάβαζε ζηε ζειίδα δηακφξθσζεο ηνπ ινγαξηαζκνχ ηνπ δηαρεηξηζηή. 57

58 Δηθόλα 17. ειίδα δηακόξθσζεο ινγαξηαζκνύ δηαρεηξηζηή. Όηαλ ηειεηψζεη ε εγθαηάζηαζε, εκθαλίδεηαη ε αξρηθή ζειίδα ηνπ Moodle, φπνπ γίλνληαη νη ξπζκίζεηο, δεκηνπξγνχληαη νη ινγαξηαζκνί ρξεζηψλ θαζψο θαη ηα καζήκαηα. Δηθόλα 18. Αξρηθή ζειίδα Moodle κεηά ηελ εγθαηάζηαζε. 58

59 Μέζσ ηνπ πεξηβάιινληνο δηαρείξηζεο ηνπ Moodle (Site Administration) κπνξνχλ λα θαζνξηζηνχλ θάπνηεο ξπζκίζεηο ζπκπιεξσκαηηθέο πξνο ηελ εγθαηάζηαζε: Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε ηζηνηφπνπ > Server > Support Contact: Δδψ θαζνξίδνληαη νη ξπζκίζεηο γηα ηελ απνζηνιή , θαζψο θαη ηα ζηνηρεία επηθνηλσλίαο γηα ζέκαηα ππνζηήξημεο Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε ηζηνηφπνπ > Server > HTTP: Καζνξίδνληαη νη ξπζκίζεηο ζρεηηθά κε ην ηείρνο πξνζηαζίαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζην server καο, ψζηε λα κελ ππάξρνπλ πξνβιήκαηα ζηε ιεηηνπξγίαο ηνπ Moodle. Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε ηζηνηφπνπ > Σνπνζεζίεο > Σνπηθέο ξπζκίζεηο: Γίλεηαη ελεκέξσζε ηεο δψλεο ψξαο ζχκθσλα κε ηελ νπνία ζα ζπγρξνλίδεηαη ε πιαηθφξκα. Όζνλ αθνξά ζε ηνπηθφ επίπεδν ε δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο είλαη ε ίδηα, κε ηηο εμήο δηαθνξέο: 1. Αξρηθά γίλεηαη εγθαηάζηαζε ηνπ WAMPserver 2. Θέηεηε ζε ιεηηνπξγία ν WAMPserver θαη κέζσ browser πιεθηξνινγείηε localhost/phpmyadmin. Δθεί δεκηνπξγείηε κηα θελή βάζε δεδνκέλσλ, νξίδνληαο φλνκα ρξήζηε θαη θσδηθφ πξφζβαζεο. 3. Μεηαθέξνληαη ηα αξρεία εγθαηάζηαζεο ηνπ Moodle ζην θάθειν www ηνπ WAMPserver. πλήζσο ε δηεχζπλζε είλαη C:\wamp\www. Σν ίδην γίλεηαη θαη κε ηνλ θαηάινγν πνπ πεξηέρεη ηα αξρεία πνπ ζα γίλνπλ upload ζην Moodle. 4. Δθαξκφδεηε ν νδεγφο εγθαηάζηαζεο κέζσ ηνπ localhost/moodle/install.php θαη αθνινπζείηε ηα βήκαηα πνπ πεξηγξάθεθαλ θαη ζηελ εγθαηάζηαζε ζε online server. 5. Δπεηδή είλαη πηζαλφλ λα εκθαλίδνληαη θάπνηα ζθάικαηα ηεο PHP ηα νπνία νθείινληαη ζηελ ηνπηθή εγθαηάζηαζε ηνπ Moodle θαη δελ επεξεάδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηεο πιαηθφξκαο, γίλεηε αξηζηεξφ θιηθ ζην εηθνλίδην ηνπ WAMPserver θαη επηιέγεηε ε PHP πνπ ππνζηεξίδεη ε έθδνζε ηνπ Moodle θαη απφ-επηιέγεηε ε έλδεημε display_errors. Μηα αξθεηά δχζθνιε δηαδηθαζία είλαη ε κεηαθνξά ηνπ Moodle απφ ηνπηθφ server ζε web server. Ζ κεηαθνξά ησλ αξρείσλ κπνξεί λα γίλεη είηε κέζσ FTP Client Program (π.ρ. Filezilla) κε δηαδηθαζία drag n drop, είηε κέζσ εηδηθνχ πεξηβάιινληνο φπσο ην CPanel ή ην Plesk Panel, φπνπ ε κεηαθφξησζε γίλεηαη κέζσ αξρείσλ.zip. Δπίζεο δεκηνπξγείηαη μαλά κηα θελή βάζε, ζηελ νπνία γίλνληαη import ηα ζηνηρεία ηεο βάζεο δεδνκέλσλ πνπ δεκηνπξγήζεθε θαηά ηελ ηνπηθή εγθαηάζηαζε. ην αξρείν config.php ζα γίλνπλ αιιαγέο πνπ αθνξνχλ ηα ζηνηρεία ηεο βάζεο, αληηθαζηζηψληαο ηα ζηνηρεία ηεο ηνπηθήο βάζεο κε ηα ζηνηρεία ηεο λέαο. Δπίζεο απαηηνχληαη αιιαγέο ζηα κνλνπάηηα logs θαη temp, ελψ αλάινγα κε ην server πνπ έρεη κηζζσζεί ε ππεξεζία 59

60 θηινμελίαο, πξνβιέπνληαη θαη θάπνηεο ξπζκίζεηο, ηηο νπνίεο πξνηείλνπλ θαη θαζνξίδνπλ νη δηαρεηξηζηέο ηνπ web server. Παξαθάησ παξαηίζεηαη ν πίλαθαο κε ηα ζηνηρεία ηεο εγθαηάζηαζεο ηφζν ζε ηνπηθφ φζν θαη ζε επίπεδν web server. Local Windows 7 / Wampserver 2.2 E Apache Server PHP version MySql version Online Linux Server Plesk 11 PHP version MySql version Πίλαθαο 6. ηνηρεία εγθαηάζηαζεο Moodle ζε local θαη online επίπεδν. 4.2 Διαχείριςη του Moodle Site Authentication Σν Moodle παξέρεη κηα ζεηξά απφ πξφζζεηα (plugins) ψζηε λα κπνξεί λα εμαζθαιίζεη ηνλ έιεγρν θαη ηε δηαρείξηζε ηεο ηαπηφηεηαο ησλ εγγεγξακκέλσλ ρξεζηψλ. Σα πην ζεκαληηθά πξφζζεηα εξγαιεία πνπ παξέρνληαη είλαη ηα εμήο 5 : Υεηξνθίλεηε δηαρείξηζε ηαπηφηεηαο θαη δεκηνπξγίαο ρξεζηψλ. ηελ θαξηέια Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε Ηζηφηνπνπ ππάξρνπλ επηινγέο γηα δεκηνπξγία θαη δηαρείξηζε ησλ ρξεζηψλ θαζψο θαη ηνλ έιεγρν ηαπηφηεηαο (Authentication) Γηαθνξεηηθνί ρξήζηεο πξέπεη λα έρνπλ κνλαδηθέο δηεπζχλζεηο ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ δεισκέλν ζην πξνθίι ηνπο. Όηαλ ην "No Login" ρξεζηκνπνηείηαη, ην ηνπ ινγαξηαζκνχ δελ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί εθ λένπ γηα λα δεκηνπξγήζεη ν ρξήζηεο έλαλ άιιν ινγαξηαζκφ. Σν παίδεη δειαδή ην ξφιν ηνπ κνλαδηθνχ username Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα εγγξαθνχλ θαη λα επηθπξψζνπλ ηα ζηνηρεία ηνπο κέζσ ελφο κελχκαηνο επηβεβαίσζεο ζην ειεθηξνληθφ ηνπο ηαρπδξνκείν Μέζσ ηνπ κνλνπαηηνχ Ρπζκίζεηο->Γηαρείξηζε Ηζηφηνπνπ->Πξφζζεηα- >Authentication->External Database ν δηαρεηξηζηήο κπνξεί λα επηιέμεη θαηά ηελ εγγξαθή ηνπ ρξήζηε λα γίλεηαη έιεγρνο ησλ ζηνηρείσλ κέζσ κηαο

61 εμσηεξηθήο βάζεο δεδνκέλσλ θαη ε εγγξαθή λα νινθιεξψλεηαη κε επηηπρία αθνχ δελ ππάξρεη ν ρξήζηεο θαηαρσξεκέλνο ζηε βάζε απηή Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα ηαπηνπνίεζεο ζηνηρείσλ κέζσ πξσηνθφιισλ LDAP, IMAP θαη POP 3, επηηξέπνληαο ηελ αζθαιή ζχλδεζε κε webmail servers θαζψο θαη ινγηζκηθά ηεο Microsoft (IMAP). Σέινο ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα κε γίλεηαη θαλέλαο έιεγρνο θαηά ηεο εγγξαθή ελεξγνπνηψληαο ην plugin No authentication. ε κηα ηέηνηα πεξίπησζε ε εγγξαθή ησλ ρξεζηψλ γίλεηαη ρσξίο πεξηνξηζκνχο Διασείπιζη Λογαπιαζμών Ο δηαρεηξηζηήο ηνπ ζπζηήκαηνο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα έρεη πιήξε έιεγρν θαη δηαρείξηζε ησλ ρξεζηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο 6. Πην ζπγθεθξηκέλα κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ινγαξηαζκνχο ρξεζηψλ θαη λα αλαδεηήζεη κέζα ζην ζχζηεκα ρξήζηεο κέζσ εηδηθψλ θίιηξσλ. Δπίζεο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα γίλεη upload έλα αξρείν.txt ην νπνίν ζα πεξηιακβάλεη ηα ζηνηρεία λέσλ ρξεζηψλ, αξθεί λα ηεξεζεί ε θιαζηθή δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ινγαξηαζκνχ. Σέινο ν ρξήζηεο κπνξεί λα ρσξίζεη ηνπο ρξήζηεο ζε θαηεγνξίεο, λα θαζνξίζεη ηα πεδία πνπ πξέπεη λα ζπκπιεξψζνπλ θαηά ηελ εγγξαθή θαη λα θάλνπλ δηαρείξηζε ησλ πξνθίι ηνπο (δηνξζψζεηο, ελεκεξψζεηο, δηαρείξηζε θσηνγξαθηψλ πξνθίι). Δηθόλα 19. Πξνθίι ηνπ δηαρεηξηζηή ηνπ ζπζηήκαηνο Ρόλοι και δικαιώμαηα 7 Έλαο ξφινο είλαη κηα ζπιινγή απφ δηθαηψκαηα πνπ θαζνξίδνληαη γηα ην ζχλνιν ηνπ ζπζηήκαηνο, ηα νπνία κπνξεί λα εθρσξήζεη ν δηαρεηξηζηήο ζε ζπγθεθξηκέλνπο ρξήζηεο ζε ζπγθεθξηκέλα πιαίζηα. Ο ζπλδπαζκφο ησλ ξφισλ θαη ηνπ πιαηζίνπ ιεηηνπξγίαο θαζνξίδνπλ ηελ ηθαλφηεηα ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ρξήζηε λα θάλεη θάηη ζε νπνηαδήπνηε ζειίδα. Σα πην ζπλεζηζκέλα παξαδείγκαηα είλαη νη ξφινη ησλ καζεηψλ

62 θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην πιαίζην ελφο καζήκαηνο. Ο δηαρεηξηζηήο ηνπ ζπζηήκαηνο κπνξεί λα ξπζκίζεη ηα δηθαηψκαηα ησλ ρξεζηψλ κέζσ ηεο θαξηέιαο Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε Ηζηφηνπνπ > Υξήζηεο > Γηθαηψκαηα. Δηθόλα 20. Αλάζεζε ξόισλ. Απηφ είλαη ην κέξνο δηαρείξηζεο, πξνζζήθεο, αιιαγήο θαη ελεκέξσζεο ξφισλ. Σν Moodle δηαζέηεη 350 δηαθνξεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο γηα θάζε ξφιν. Σν Moodle επηηξέπεη ζε ζπγθεθξηκέλνπο ξφινπο λα είλαη ζε ζέζε λα αιιάμνπλ ζπγθεθξηκέλεο δπλαηφηεηεο ξφιν κε βάζε ην πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. Π.ρ. έλαο δάζθαινο κπνξεί λα ζέιεη φινη νη καζεηέο λα είλαη ζε ζέζε λα επεμεξγαζηνχλ έλα θφξνπκ θαη φρη απιά λα δηαβάδνπλ θαη λα γξάθνπλ κελχκαηα. Μέζσ ηεο ιεηηνπξγίαο Override γίλεηαη ε αιιαγή δηθαησκάησλ ζε ζπγθεθξηκέλνπο ρξήζηεο ή νκάδεο ρξεζηψλ Αζθάλεια και Backup Ζ αζθάιεηα απνηειεί έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά ζηνηρεία γηα θάζε πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα. Μηα παξάκεηξνο αζθάιεηαο είλαη νη ελεκεξψζεηο ηνπ ζπζηήκαηνο 8. Έλαο δηαρεηξηζηήο κπνξεί λα θάλεη ξπζκίζεηο ψζηε λα ιακβάλεη εηδνπνηήζεηο ελεκέξσζεο ηφζν γηα ηνλ πεγαίν θψδηθα ηνπ Moodle φζν θαη γηα ηα εγθαηεζηεκέλα plugins. Οη ξπζκίζεηο απηέο γίλνληαη ζηελ θαξηέια Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε Ηζηνηφπνπ > Γηαθνκηζηήο > Δηδνπνηήζεηο Δλεκεξψζεσλ. Δάλ ν απηφκαηνο έιεγρνο γηα δηαζέζηκεο ελεκεξψζεηο είλαη ελεξγνπνηεκέλνο θαη ππάξρεη κηα λέα ελεκέξσζε δηαζέζηκε, κηα εηδνπνίεζε ζα ζηαιεί ζε φινπο ηνπο δηαρεηξηζηέο ηεο ηζηνζειίδαο είηε κέζσ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ είηε κέζσ αλαδπφκελνπ κελχκαηνο. Ο δηαρεηξηζηήο κπνξεί επίζεο λα ειέγμεη γηα ηηο δηαζέζηκεο ελεκεξψζεηο γηα plugins πνπ έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζηελ ηζηνζειίδα ρξεζηκνπνηψληαο ην «Έιεγρνο γηα δηαζέζηκεο ελεκεξψζεηο" θνπκπί ζηηο Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε Ηζηνζειίδαο > Plugins > Δπηζθφπεζε Plugins. Οη ηπρφλ δηαζέζηκεο ελεκεξψζεηο κε αλαιπηηθέο πιεξνθνξίεο

63 θαη έλα download link βξίζθνληαη δίπια απφ ην plugin. Έηζη ην ζχζηεκα ελεκεξψλεηαη ζπλερψο θαη απνθεχγνληαη ηα θελά αζθαιείαο. Δπίζεο ζηε δηεχζπλζε αλαγξάθνληαη νη πξνηεηλφκελεο ξπζκίζεηο γηα θάζε ζχζηεκα, αλάινγα κε ην ιεηηνπξγηθφ πνπ ηξέρεη ην Moodle. Σέινο ππάξρεη ζηελ θαξηέια Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε Ηζηνζειίδαο > Αλαθνξέο > Δπηζθφπεζε αζθάιεηαο ξπζκίζεηο, αλαθνξέο θαη νδεγίεο γηα ηελ αζθάιεηα ηνπ ζπζηήκαηνο ζηα δηάθνξα κέξε ηνπ 9. Δπίζεο ζηε δηεχζπλζε ν δηαρεηξηζηήο κπνξεί λα έρεη πξφζβαζε ζε νδεγίεο backup γηα ην ζχζηεκα. Σν backup κπνξεί λα αλαθέξεηαη ζε νιφθιεξν ην ζχζηεκα, κέζσ ηνπ phpmyadmin, ή ζε έλα εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα κέζσ ηεο θαξηέιαο Ρπζκίζεηο >Γηαρείξηζε Σκήκαηνο > Backup. Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα ξχζκηζεο απηνκαηνπνηεκέλνπ backup ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, ελψ ζε πεξίπησζε απψιεηαο δεδνκέλσλ ν δηαρεηξηζηήο κπνξεί λα θάλεη επαλαθνξά ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ή θαη λα εηζάγεη ηηο ξπζκίζεηο ζε άιιν πξφγξακκα κε ηε ρξήζε ηεο ππεξεζίαο Ρπζκίζεηο > Ρπζκίζεηο Αξρηθήο ειίδαο > Δπαλαθνξά ή Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε πξνγξάκκαηνο > Δπαλαθνξά. Δηθόλα 21. Παξαδείγκαηα Backup θαη Δπαλαθνξάο

64 4.2.5 Εμθάνιζη ηος Site Τπάξρνπλ πνιινί ηξφπνη γηα λα πξνζαξκφζεη ν δηαρεηξηζηήο ηελ ηζηνζειίδα ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηνπ θαη ην ζηπι πνπ επηζπκεί. Ξεθηλψληαο απφ ηελ αξρηθή ζειίδα 11, πνπ απνηειεί ηελ πξψηε ζειίδα πνπ βιέπεη ν επηζθέπηεο αθνχ θάλεη login ή ν αθφκα θαη πξηλ θάλεη login. πλήζσο εκθαλίδεηαη κηα ιίζηα καζεκάησλ, θαη φρη νη εηδήζεηο ηεο ηζηνζειίδαο πνπ δελ έρνπλ ελδηαθέξνλ γηα ηνπο κε εγγεγξακκέλνπο ρξήζηεο. Αληίζεηα, αλ ε αξρηθή ζειίδα εκθαλίδεηαη ζηνπο ρξήζηεο πνπ είλαη εγγεγξακκέλνη, ζπλήζσο παξνπζηάδεηαη κία ζεηξά εηδήζεσλ κε ηα πξφζθαηα γεγνλφηα ηνπ δηθηπαθνχ ηφπνπ ή θαη κία ιίζηα καζεκάησλ. Ζ πεξηγξαθή ηεο αξρηθήο ζειίδαο εκθαλίδεηαη ζηελ αξηζηεξή ή ζηελ δεμηά ζηήιε θαη ελεξγνπνηψληαο ηελ επηινγή «πκπεξηέιαβε έλαλ ηνκέα ζέκαηνο» ζα εκθαληζηεί έλαο ηνκέαο ζέκαηνο ζην πάλσ κέξνο ηεο θεληξηθήο ζηήιεο. Δθεί αλαγξάθεηαη κία ζχληνκε πεξηγξαθή ηεο ηζηνζειίδαο ή έλα κήλπκα θαισζνξίζκαηνο. Δηθόλα 22. Πεξηγξαθή αξρηθήο ζειίδαο. Γεληθά κηα αξρηθή ζειίδα έρεη πνιιέο νκνηφηεηεο κε ηε ζειίδα ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ή ηκήκαηνο, αθνχ κπνξεί λα πεξηέρεη αλαθνηλψζεηο, δειψζεηο καζεκάησλ, λέα, φξνπο ρξήζεο θαη ηαπηνπνίεζεο, κελνχ πινήγεζεο θηι. Δπίζεο ν δηαρεηξηζηήο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δηακνξθψζεη ηα πξνθίι ησλ ρξεζηψλ, κέζσ ηεο θαξηέιαο Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε Ηζηνζειίδαο > Δκθάληζε > Πξνεπηιεγκέλε ειίδα Υξήζηε. ε θάζε ζειίδα ρξήζηε κπνξεί λα επηιέμεη πνηα

65 blocks κπνξεί λα ελεξγνπνηήζεη θαη ζε πνηεο ζέζεηο λα εκθαλίδνληαη. Μπνξεί λα θάλεη ξπζκίζεηο νη νπνίεο ζα εθαξκφδνληαη ζε φιεο ηηο ζειίδεο πξνθίι ρξεζηψλ ή έζησ ζε κηα θαηεγνξία ρξεζηψλ. Δπηπξνζζέησο, κπνξεί λα δψζεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ρξήζηεο λα πξνζαξκφζνπλ ην δηθφ ηνπο πξνθίι φπσο επηζπκνχλ, πξνζζαθαηξψληαο blocks απφ ηε ζειίδα ηνπο 12. Γηα λα ππάξρεη νκνηνκνξθία αιιά θαη ιεηηνπξγηθφηεηα πιήξσο ειεγρφκελε απφ ην δηαρεηξηζηή, πξνηείλεηαη λα κελ επηηξέπεηαη απηή ε ελέξγεηα ζηνπο ρξήζηεο κέζσ ηεο θαξηέιαο Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε Ηζηνζειίδαο > Υξήζηεο > Γηαθψκαηα > Καζνξηζκφο ξφισλ, απελεξγνπνηψληαο ηελ ηθαλφηεηα «moodle/user:manageownblocks». Σν Μελνχ πινήγεζεο παξέρεη εχθνιε πξφζβαζε ζε δηάθνξα ηκήκαηα ηνπ site θαη πεξηιακβάλεη 13 : Αξρηθή ειίδα: κηα εμαηνκηθεπκέλε αξρηθή ζειίδα ε νπνία εκθαλίδεη ηηο ζπλδέζεηο κε ηα καζήκαηα πνπ έλαο ρξήζηεο ζπλδέεηαη θαζψο θαη δηάθνξεο εηδνπνηήζεηο ζρεηηθέο κε δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ρξήζηε (π.ρ. ζπκκεηνρή ζε forum) ειίδεο ηνπ site: ζχλδεζκνη ζε ζειίδεο ηνπ site θαη ησλ πφξσλ ηνπ, εμαζθαιίδνληαο πξφζβαζε κέζσ ηεο πξψηεο ζειίδαο ηνπ Moodle Σν πξνθίι κνπ: γξήγνξεο ζπλδέζεηο πνπ επηηξέπνπλ ζην ρξήζηε λα δεη ην πξνθίι ηνπ, forums, blogs θαη κελχκαηα γηα ηε δηαρείξηζε ησλ ηδησηηθψλ αξρείσλ ηνπο Σα Μαζήκαηά κνπ: θαηάινγνη θαη ζπλδέζεηο κε ηα καζήκαηα πνπ ν ρξήζηεο είλαη εγγεγξακκέλνο. Δθηφο απφ ην ιεηηνπξγηθφ θνκκάηη, ππάξρεη θαη ην αηζζεηηθφ, φπνπ ν δηαρεηξηζηήο κπνξεί λα επηιέμεη ην θαηάιιειν Θέκα (theme) γηα ηελ ηζηνζειίδα ηνπ. ηελ θαξηέια Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε Ηζηνζειίδαο > Δκθάληζε > Θέκαηα > Ρπζκίζεηο ζεκάησλ ν δηαρεηξηζηήο επηιέγεη ηα ρξψκαηα θαη ην ζρεδηαζκφ πνπ ζα εκθαλίδνληαη ζην site. Δπίζεο ππάξρνπλ δπλαηφηεηεο επηινγήο ζέκαηνο αλά ηκήκα, κάζεκα θαη ρξήζηε, εμαηνκηθεχνληαο ηνλ ηζηφηνπν ζε κεγαιχηεξν βαζκφ 14. Σέινο κέζσ ηεο θαξηέιαο Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε Ηζηνζειίδαο > Δκθάληζε > Πξφζζεηε HTML ν δηαρεηξηζηήο κπνξεί λα εηζάγεη θψδηθα ζε HTML, δίλνληαο λέα ραξαθηεξηζηηθά ζηνλ ηζηφηνπν. πλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα εηζάγεη headers ή footers ζηελ ηζηνζειίδα, θαη ιηγφηεξν γηα παξεκβάζεηο ζην body 15. Δλδείθλπηαη γηα ηελ εηζαγσγή ζχλδεζεο θσδηθψλ Google Analytics (ηαηηζηηθά) θαη Affiliate Marketing

66 4.3 Διασείπιζη ηων Μαθημάηων 16 Μία πνιχ ζεκαληηθή ελφηεηα ηνπ Moodle είλαη ε δεκηνπξγία ελφο λένπ καζήκαηνο. Έλα κάζεκα κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί είηε απφ ην δηαρεηξηζηή είηε απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο εθφζνλ ν δηαρεηξηζηήο έρεη απνδψζεη ζε απηνχο ηα θαηάιιεια δηθαηψκαηα. Σα ηκήκαηα απνηεινχλ έλαλ ηξφπν νξγάλσζεο ησλ καζεκάησλ. ηελ θαξηέια Ρπζκίζεηο > Γηαρείξηζε Ηζηνηφπνπ > Μαζήκαηα > Πξνζζήθε/ηξνπνπνίεζε καζεκάησλ δεκηνπξγνχκε θαη επεμεξγαδφκαζηε ηελ ιίζηα ησλ ηκεκάησλ πνπ επηζπκνχκε. Δπηιέγνληαο «Πξνζζήθε λένπ καζήκαηνο», εκθαλίδεηαη κηα θφξκα ζηελ νπνία ζα πξέπεη λα ζπκπιεξσζνχλ ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία 17 : Καηεγνξία: Δπηιέγνπκε κηα θαηεγνξία πνπ είλαη θαηάιιειε γηα ην κάζεκα πνπ ζέινπκε λα πξνζζέζνπκε. Απηή ε επηινγή ζα επεξεάζεη ην πνχ ζα εκθαλίδνληαη ηα καζήκαηά καο ζηε ιίζηα καζεκάησλ. Δηθόλα 23. Πξνζζήθε θαηεγνξίαο. Πιήξεο Όλνκα: Δπηιέγεηε ην φλνκα πνπ ζα έρεη ην κάζεκα ύληνκν Όλνκα: Δπηιέγνπκε έλα ζχληνκν φλνκα γηα ην κάζεκα, θάηη ζαλ αλαγλσξηζηηθφ

67 Δηθόλα 24. Πξνζζήθε καζήκαηνο Κσδηθόο καζήκαηνο: Ο αξηζκφο απηφο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ζπλδέεη ην κάζεκα κε εμσηεξηθά ζπζηήκαηα. Πεξηγξαθή: Μηα παξάγξαθνο ε νπνία δίλεη δηεπθξηλήζεηο ζρεηηθά κε ην κάζεκα Μνξθή: Σξεηο είλαη νη θχξηεο κνξθέο, ε Δβδνκαδηαία, ε Θεκαηηθή θαη ε Κνηλσληθή κνξθή. Ζ Κνηλσληθή κνξθή κεηαηξέπεη νιφθιεξν ην κάζεκα ζε κία νκάδα ζπδεηήζεσλ (θφξνπκ). Ζ Δβδνκαδηαία κνξθή ζε εκθάληζε είλαη ζρεδφλ ίδηα κε ηελ κνξθή ζεκάησλ, εθηφο ηνπ φηη εκθαλίδεη εκεξνκελίεο αληί γηα ζέκαηα. Ζ Θεκαηηθή κνξθή είλαη ε πην απιή κνξθή, θαζψο παξνπζηάδεη θάζε κέξνο ηνπ καζήκαηνο σο έλα αξηζκεκέλν ζέκα, ελζαξξχλνληαο ηνπο καζεηέο λα πξνρσξήζνπλ κέζα ζην κάζεκα κε κία ζεηξά. Αξηζκόο εβδνκάδσλ / ζεκάησλ: Ζ ξχζκηζε απηή ρξεζηκνπνηείηαη κφλν απφ ηελ Δβδνκαδηαία θαη ηε Θεκαηηθή κνξθή καζεκάησλ. ηελ Δβδνκαδηαία, θαζνξίδεη ηνλ αξηζκφ ησλ εβδνκάδσλ πνπ ζα ηξέρεη ην κάζεκα, έρνληαο σο αξρή ηελ εκεξνκελία έλαξμεο ησλ καζεκάησλ. ηε Θεκαηηθή, θαζνξίδεη ηνλ αξηζκφ ησλ ζεκάησλ ζην κάζεκα. Ηκεξνκελία Έλαξμεο: Δπηιέγνπκε ηελ Ζκεξνκελία έλαξμεο ηνπ καζήκαηνο. Δάλ ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ Δβδνκαδηαία κνξθή καζεκάησλ, ζα επηδξάζεη 67

68 ζηελ εκθάληζε ησλ εβδνκάδσλ. Ζ εκεξνκελία έλαξμεο κπνξεί λα νξηζηεί, αλεμάξηεηα απφ ηνλ ηχπν ησλ καζεκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχκε. Πεξηνρέο πνπ έρνπκε απνθξύςεη: Απηή ε επηινγή καο επηηξέπεη λα απνθαζίζνπκε κε πνηνλ ηξφπν ηα θξπκκέλα ηκήκαηα ζην κάζεκά καο ζα εκθαλίδνληαη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Πξνβνιή βαζκώλ: Σα απνηειέζκαηα φισλ ησλ βαζκψλ ηνπ καζήκαηνο κπνξνχλ λα θαλνχλ ζηε ζειίδα ησλ βαζκψλ, πνπ είλαη δηαζέζηκε απφ ηελ θεληξηθή ζειίδα ηνπ καζήκαηνο. Αλ έλαο εθπαηδεπηήο δελ ελδηαθέξεηαη λα ρξεζηκνπνηεί βαζκνχο ζε έλα κάζεκα ή απιψο ζέιεη λα θξχβεη ηνπο βαζκνχο απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο, ηφηε κπνξεί λα απελεξγνπνηήζεη ηελ εκθάληζε ησλ βαζκψλ Πξνβνιή αλαθνξώλ δξαζηεξηόηεηαο: Οη αλαθνξέο δξαζηεξηφηεηαο είλαη δηαζέζηκεο γηα θάζε ζπκκεηέρνληα θαη παξνπζηάδνπλ ηελ δξαζηεξηφηεηά ηνπ ζην ηξέρνλ κάζεκα. Μέγηζην κέγεζνο αξρείνπ: Απηή ε ξχζκηζε θαζνξίδεη ην κεγαιχηεξν κέγεζνο αξρείνπ πνπ κπνξνχλ λα αλεβάζνπλ νη εθπαηδεπφκελνη ζε απηφ ην κάζεκα, πνπ θαζνξίδεηαη απφ ηηο ξπζκίζεηο ηνπ δηαρεηξηζηή. Καηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ παξαπάλσ πεδίσλ, παηψληαο ζην εηθνλίδην κε ην εξσηεκαηηθφ κπνξνχκε λα δνχκε ηελ βνήζεηα πνπ πξνζθέξεη ην Moodle, ζπκπιεξψλνληαο ζσζηά ηα ζηνηρεία θαη δεκηνπξγψληαο κε ζσζηφ ηξφπν ηα καζήκαηα. Μηα εηδηθή νκάδα ζπδεηήζεσλ πνπ νλνκάδεηαη Οκάδα ζπδεηήζεσλ εηδήζεσλ εκθαλίδεηαη ζηελ Δβδνκαδηαία θαη ηε Θεκαηηθή κνξθή ησλ καζεκάησλ. Απνηειεί ηδαληθφ εξγαιείν γηα αλάξηεζε ζεκεηψζεσλ, νξαηέο θαη πξνζβάζηκεο ζε φινπο ηνπο καζεηέο. Ζ Μνξθή νκάδσλ (Group mode) 18 εθαξκφδεηαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ καζήκαηνο. Κάζε κάζεκα κπνξεί λα έρεη θακία ή θαη πνιιέο νκάδεο. Με ηελ επηινγή No groups φινη νη καζεηέο ηνπ καζήκαηνο ζεσξείηαη φηη αλήθνπλ ζε κία κεγάιε νκάδα. Με ηελ επηινγή «Γηαρσξηζκφο Οκάδσλ» ( Separate groups ) φινη νη καζεηέο ηεο ίδηαο νκάδαο ζα κπνξνχλ λα δνπλ ηηο εξγαζίεο κεηαμχ ηνπο θαη θάζε κέινο βιέπεη κφλν ηα κέιε ηεο νκάδαο πνπ αλήθεη. Δπηιέγνληαο «Οξαηέο Οκάδεο» ( Visible group ), νη καζεηέο παξακέλνπλ ρσξηζκέλνη ζε νκάδεο, φκσο νη εξγαζίεο κίαο νκάδαο είλαη δηαζέζηκεο ζηνπο καζεηέο φισλ ησλ νκάδσλ ηνπ καζήκαηνο. Ο ηξφπνο εγγξαθήο ησλ ρξεζηψλ ζηα καζήκαηα κε ηελ επηινγή ηεο ηηκήο «Δζσηεξηθή εγγξαθή», ζεκαίλεη φηη νη ρξήζηεο κπνξνχλ λα γξάθνληαη κφλνη ηνπο ζηα καζήκαηα ηεο Πιαηθφξκαο. Με ηελ έλδεημε θαηεγνξία ρξεζηψλ θαζνξίδεηαη ν ξφινο ν νπνίνο ζα απνδίδεηαη ζε θάζε ρξήζηε κφιηο απηφο εγγξάθεηαη ζην κάζεκα. Ζ πξνεπηιεγκέλε ηηκή ζπλήζσο είλαη «πνπδαζηήο», ψζηε νη εγγεγξακκέλνη ρξήζηεο

69 ζην κάζεκα λα έρνπλ ηα δηθαηψκαηα εθπαηδεπφκελνπ, δειαδή λα κπνξνχλ λα βιέπνπλ ην πεξηερφκελν ηνπ καζήκαηνο θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζηηο δηάθνξεο Γξαζηεξηφηεηεο. Αλ επηιέμνπκε ηελ ηηκή «Δπηζθέπηεο» ηφηε νη εθπαηδεπφκελνη δε ζα κπνξνχλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζηηο εθπαηδεπηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο. Δάλ επηιέμνπκε ηελ ηηκή «Γηδάζθνληαο» νη ρξήζηεο ζα είλαη ππεχζπλνη γηα ηε δεκηνπξγία ειεθηξνληθψλ καζεκάησλ θαη ηελ πξνζζήθε εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Όζνλ αθνξά ζηε δηαρείξηζε ηνπ πεξηερνκέλνπ, γηα ηελ πξνζζήθε πεγψλ ηνπ καζήκαηνο ππάξρεη ε δπλαηφηεηα 19 : ζχλζεζεο κηαο ζειίδαο απινχ θεηκέλνπ κε ηε βνήζεηα θεηκελνγξάθνπ ζχλζεζεο κηαο απιήο ηζηνζειίδαο κέζσ ηνπ Moodle δεκηνπξγίαο ζπλδέζκνπ πνπ λα νδεγεί ζε αξρείν ή ηζηνζειίδα ζην δηαδίθηπν ή ην νπνίν ην έρνπκε αλεβάζεη ζηελ πεξηνρή ησλ αξρείσλ ηνπ καζήκαηνο παξνπζίαζεο ελφο θαθέινπ πνπ πεξηέρεη ηα αξρεία ηνπ καζήκαηνο, φπνπ νη καζεηέο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα αλαδεηνχλ κέζα ζην θάθειν ηα αξρεία ηνπ καζήκαηνο εηζαγσγήο εηηθεηψλ Μηα Γξαζηεξηόηεηα (Activity) 20 είλαη έλα γεληθφ φλνκα γηα κηα νκάδα ραξαθηεξηζηηθψλ ελφο καζήκαηνο Moodle. πλήζσο κηα δξαζηεξηφηεηα είλαη κηα δξάζε πνπ κφιηο έλαο θνηηεηήο ηελ εθηειέζεη αιιειεπηδξά κε ηνπο άιινπο εθπαηδεπφκελνπο ή θαη ηνλ εθπαηδεπηή. Τπάξρνπλ 14 δηαθνξεηηθνί ηχπνη δξαζηεξηνηήησλ ζην πξφηππν Moodle πνπ κπνξεί λα βξεζεί ζην drop down κελνχ «Πξνζζέζηε κηα δξαζηεξηφηεηα». Αλαζέζεηο: Οη εθπαηδεπηέο βαζκνινγνχλ θαη ζρνιηάδνπλ αξρεία πνπ έρνπλ κεηαθνξησζεί ζην κάζεκα Chat: Δπηηξέπεη ζηνπο ζπκκεηέρνληεο λα έρνπλ ζπδήηεζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ζχγρξνλε Δξσηήζεηο Δπηινγήο: Έλαο θαζεγεηήο θάλεη κηα εξψηεζε θαη θαζνξίδεη κηα επηινγή πνιιαπιψλ απαληήζεσλ Βάζε δεδνκέλσλ: Γίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ζπκκεηέρνληεο λα δεκηνπξγήζνπλ, λα δηαηεξήζνπλ θαη λα δηαρεηξηζηνχλ έλα ζχλνιν εγγξαθψλ Δμσηεξηθφ εξγαιείν: Δπηηξέπεη ζηνπο ζπκκεηέρνληεο λα αιιειεπηδξνχλ κε δξαζηεξηφηεηεο θαη πφξνπο άιισλ ηζηνζειίδσλ

70 Αλαηξνθνδφηεζε: Γηα ηε δεκηνπξγία θαη ηε δηεμαγσγή εξεπλψλ γηα ηε ζπιινγή ζρνιίσλ Φφξνπκ: Δπηηξέπεη ζηνπο ζπκκεηέρνληεο λα έρνπλ αζχγρξνλε επηθνηλσλία Γισζζάξην: Γίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ζπκκεηέρνληεο λα δεκηνπξγήζνπλ θαη λα δηαηεξήζνπλ κηα ιίζηα απφ νξηζκνχο, ζαλ ζε ιεμηθφ Μάζεκα: Γηακνηξαζκφο πεξηερνκέλνπ κε επέιηθηνπο ηξφπνπο Κνπίδ: Δπηηξέπεη ζηνλ θαζεγεηή λα ζρεδηάζεη θαη λα δεκηνπξγήζεη ηεζη SCORM: Δπηηξέπεη παθέηα SCORM ψζηε λα ζπκπεξηιεθζνχλ ζην πεξηερφκελν ηνπ καζήκαηνο Έξεπλεο: Γηα ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ απφ ηνπο καζεηέο γηα λα βνεζήζεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα πάξνπλ πιεξνθνξίεο απφ ηελ ηάμε ηνπο Wiki: Μηα ζπιινγή ησλ ηζηνζειίδσλ πνπ ν θαζέλαο κπνξεί λα πξνζζέζεη ή λα επεμεξγαζηεί πεξηερφκελν Workshop: Δπηηξέπεη ηελ αμηνιφγεζε κεηαμχ εθπαηδεπνκέλσλ 70

71 Δηθόλα 25. Πξνζζήθε δξαζηεξηόηεηαο. Παξαθάησ παξνπζηάδεηαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν γίλεηαη ε επεμεξγαζία ελφο Page γηα ηελ πινπνίεζε ελφο καζήκαηνο κηαο εθ ησλ ελνηήησλ κέζα ζηελ πιαηθφξκα καο. 71

72 Δηθόλα 26. Γεκηνπξγία καζήκαηνο κε ηε ρξήζε ηεο δξαζηεξηόηεηαο "Page". ηελ ζπλέρεηα δεκηνπξγήζεθαλ εξσηήζεηο θαηαλφεζεο νη νπνίεο επηιέρζεθαλ κέζα απφ κηα ιίζηα πνιιά είδε εξσηήζεσλ φπσο αληηζηνίρεζε, πνιιαπιή επηινγή, ζσζηφιάζνο, ζχληνκε αλάπηπμε θιπ. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη νη επηινγέο πνπ καο δίλεη ην moodle αιιά θαη νη εξσηήζεηο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ κε φια ηα είδε ησλ εξσηήζεσλ. 72

73 Δηθόλα 27. Γεκηνπξγία θαη επεμεξγαζία θνπίδ κε εξσηήζεηο γηα ηελ θαηαλόεζε ηεο ζεσξίαο. Αθνχ επηιέρζεθαλ δηάθνξα είδε εξσηήζεσλ ψζηε ν βαζκφο δπζθνιίαο γηα ηνλ καζεηή λα είλαη κεγαιχηεξνο παξνπζηάδνληαη κεξηθά απφ ηα είδε αιιά θαη ν ηξφπνο δεκηνπξγίαο ησλ εξσηήζεσλ πνιιαπιήο επηινγήο, αληηζηνίρηζεο, ζσζηνχ ιάζνο θαη ηχπνπ έθζεζεο. 73

74 74

75 Δηθόλα 28. Γεκηνπξγία εξώηεζεο πνιιαπιήο επηινγήο 75

76 Δηθόλα 29. Γεκηνπξγία εξώηεζεο αληηζηνίρεζεο 76

77 Δηθόλα 30. Γεκηνπξγία εξώηεζεο ζύληνκεο απάληεζεο 77

78 Δηθόλα 31. Γεκηνπξγία εξώηεζεο σζηό/λάζνο 78

79 Δηθόλα 32. Γεκηνπξγία εξώηεζεο ηύπνπ Έθζεζεο Αθνχ δεκηνπξγήζεθαλ πνιιά απφ ηα είδε εξσηήζεσλ γηα ηελ ηειηθή αμηνιφγεζε δεκηνπξγήζεθε κηα αλάζεζε εξγαζίαο. Παξαθάησ παξνπζηάδεηαη ν ηξφπνο δεκηνπξγίαο κηαο αλάζεζεο εξγαζίαο. 79

80 Δηθόλα 33. Αλάζεζε εξγαζίαο Οη Πόξνη (Resources) 21 απνηεινχλ ζηνηρεία πνπ έλαο εθπαηδεπηήο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο κάζεζεο, φπσο έλα αξρείν ή έλαλ ζχλδεζκν. Σν Moodle ππνζηεξίδεη κηα ζεηξά απφ είδε πφξσλ πνπ νη εθπαηδεπηηθνί κπνξνχλ λα πξνζζέζνπλ ηα καζήκαηά ηνπο. ηε ιεηηνπξγία επεμεξγαζίαο, έλαο δάζθαινο κπνξεί λα πξνζζέζεη πφξνπο κέζσ ελφο drop down κελνχ. Οη πφξνη εκθαλίδνληαη σο έλαο εληαίνο ζχλδεζκνο κε έλα εηθνλίδην κπξνζηά, πνπ αληηπξνζσπεχεη ηνλ ηχπν ηνπ πφξνπ. Σα Μπινθ (Blocks) 22 είλαη ζηνηρεία πνπ κπνξνχλ λα πξνζηεζνχλ ζηα αξηζηεξά ή ζηα δεμηά ή ζην θέληξν θάζε ζειίδαο ζην Moodle. Μπνξνχλ επίζεο λα πξνζηεζνχλ ζην θέληξν ηεο αξρηθήο ζειίδαο. Οπνηαδήπνηε νκάδα κπνξεί λα εκθαλίδεηαη ζε φια ηα πιαίζηα δηεξγαζηψλ, φπσο θαζ 'φιε ηε δηάξθεηα κηαο ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηαο. Γηα λα αιιάμνπκε ζέζε ζηα κπινθ αλάινγα κε ηηο δηθέο καο πξνηηκήζεηο θαη αλάγθεο

81 ρξεζηκνπνηνχκε ηα βειάθηα πνπ κεηαθηλνχλ ην αληίζηνηρν κπινθ κηα ή πεξηζζφηεξεο ζέζεηο πάλσ ή θάησ. Δπίζεο, κπνξνχκε λα κεηαθηλήζνπκε ηα κπινθ απφ ην αξηζηεξφ ηκήκα ηεο ζειίδαο ζην δεμηφ θαη αληίζηξνθα. Παξαθάησ παξνπζηάδεηε ε δεκηνπξγία ελφο html block ην νπνίν ζα δίλεη ζπκβνπιέο γηα ηελ αζθάιεηα ηνπ δηαδηθηχνπ κε ηπραία ζεηξά Δηθόλα 34. Γεκηνπξγία ελόο HTML Block Οη Αλαθνξέο 23 καο επηηξέπνπλ λα έρνπκε πξφζβαζε ζηηο εκεξνινγηαθέο θαηαγξαθέο ελφο καζήκαηνο ή νιφθιεξεο ηεο ηζηνζειίδαο θαζψο θαη ηελ αλαθνξά δξαζηεξηφηεηαο ησλ ρξεζηψλ. Μπνξνχκε λα δνχκε αλαθνξά γηα έλα ζπγθεθξηκέλν κάζεκα, κία νκάδα, έλαλ καζεηή, κία εκεξνκελία, κία δξαζηεξηφηεηα, θαζψο θαη ηνλ ζπλδπαζκφ ηνπο. Γηα λα έρνπκε πξφζβαζε ζηελ αλαθνξά νιφθιεξεο ηεο ηζηνζειίδαο πξέπεη λα έρνπκε δηθαηψκαηα Γηαρεηξηζηή. Ο Γηδάζθνληαο έρεη πξφζβαζε κφλν ζηηο αλαθνξέο ηνπ καζήκαηνο. Ο ζχλδεζκνο Βαζκνί 24 εκθαλίδεη ηνπο βαζκνχο φισλ ησλ εγγεγξακκέλσλ καζεηψλ. Κάζε δξαζηεξηφηεηα θαη εξγαζία ε νπνία επηηξέπεη ηελ βαζκνιφγεζε πεξηέρεηαη ζηελ ζειίδα ησλ βαζκψλ. Γηα λα έρνπκε πξφζβαζε, ηνπνζεηνχκε κία δξαζηεξηφηεηα ζηελ αξρηθή ζειίδα ε νπνία βαζκνινγείηαη, π.ρ. θνπίδ. Δπηιέγνπκε ηελ δξαζηεξηφηεηα θαη κεηά ην ζχλδεζκν Βαζκνί γηα λα δνχκε ηηο βαζκνινγίεο. Παξαθάησ παξνπζηάδεηε ε αλαθνξά βαζκνινγεηή απφ ηα απνηειέζκαηα πνπ πξνέθπςαλ κεηά ηελ εθηέιεζε ησλ εξσηήζεσλ θαηαλφεζεο απφ ηελ πεηξακαηηθή αμηνιφγεζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε

82 Δηθόλα 35. πλνιηθή εηθόλα βαζκώλ ησλ καζεηώλ πνπ πήξαλ κέξνο ζηελ πεηξακαηηθή αμηνιόγεζε Ο ζχλδεζκνο Δξσηήζεηο 25 καο νδεγεί ζηελ ζειίδα επεμεξγαζίαο ησλ εξσηήζεσλ. Δδψ κπνξνχκε λα επεμεξγαζηνχκε, λα νξγαλψζνπκε θαη λα δεκηνπξγήζνπκε εξσηήζεηο. Ζ ηξάπεδα εξσηήζεσλ πεξηέρεη ηηο εξσηήζεηο νιφθιεξεο ηεο ηζηνζειίδαο, δειαδή πεξηέρνληαη θαη εξσηήζεηο πνπ έρνπλ δεκνζηεχζεη άιινη θαζεγεηέο. Δάλ κηα εξψηεζε δελ έρεη δεκνζηεπζεί, ηφηε θαίλεηαη κφλν κέζα ζην κάζεκα ζην νπνίν δεκηνπξγήζεθε. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη φιεο νη εξσηήζεηο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ απφ φια ηα είδε πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαη παξαζέηνληαη κέζα απφ ηελ ηξάπεδα εξσηήζεσλ ψζηε ν εθπαηδεπηηθφο λα δηαιέγεη ηηο εξσηήζεηο πνπ ζέιεη αλάινγα κε ηελ ελφηεηα θαη ην κάζεκα πνπ ζέιεη λα εμεηάζεη γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο αληίζηνηρεο χιεο. Αθφκε κέζα ζηελ ηξάπεδα εξσηήζεσλ κπνξεί λα δεη θαλείο απφ πνηφλ δεκηνπξγήζεθε ε θάζε εξψηεζε θαη πφηε ηξνπνπνηήζεθε ηειεπηαία θνξά

83 Δηθόλα 36. Σξάπεδα εξσηήζεσλ ηελ ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη νη ελφηεηεο ζηηο νπνίεο είλαη ρσξηδφκελν ην κάζεκα πιεξνθνξηθφο γξακκαηηζκφο γηα ηελ ηάμε Δ-Σ αιιά θαη φιεο νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξνζηέζεθαλ ζε θάζε κηα ελφηεηα. 83

84 84

85 Δηθόλα 37. Παξνπζίαζε ελόο νινθιεξσκέλνπ καζήκαηνο ρσξηζκέλν ζε ζεκαηηθέο ελόηεηαο γηα ηηο ηάμεο Δ-Σ ηνπ Γεκνηηθνύ ζρνιείνπ. 85

86 Σέινο ζηελ πεξίπησζε πνπ ν εθπαηδεπηηθφο ζέιεη λα ρξεζηκνπνηήζεη μαλά έλα ηκήκα ή κάζεκα, θάλεη ρξήζε ησλ επηινγψλ Backup θαη Restore. Οη δχν απηέο επηινγέο 26 δεκηνπξγνχλ θαη επαλαθέξνπλ ηα αληίγξαθα αζθαιείαο ηνπ καζήκαηνο. Καηά ηε δηαδηθαζία ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ αληηγξάθνπ αζθαιείαο, ην ζχζηεκα δεκηνπξγεί έλα.zip αξρείν ην νπνίν πεξηέρεη ηα κέξε ηνπ καζήκαηνο πνπ επηιέγνπκε. Απηφ ην αξρείν απνζεθεχεηαη ζηνλ server, ζηνλ θαηάινγν δεδνκέλσλ ηνπ καζήκαηνο. Έπεηηα, κπνξνχκε λα θαηεβάζνπκε απηφ ην.zip αξρείν ζηνλ ππνινγηζηή καο θαη λα ην εηζάγνπκε ζε άιιν ζχζηεκα Moodle ή λα ην απνζεθεχζνπκε ζηνλ ππνινγηζηή καο

87 4.4 Παραμετροποίηςη του κώδικα Moodle ηελ ππνελφηεηα 4.4 παξνπζηάδεηε ε παξακεηξνπνίεζε ηνπ Moodle website πνπ δεκηνπξγήζεθε ζηα πιαίζηα ηεο πινπνίεζεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. Αξρηθά έγηλε επεμεξγαζία ηεο εκθάληζεο (theme) ηνπ site ψζηε λα γίλεη πξνζηηή γηα καζεηέο δεκνηηθνχ. Μεηά εηζήρζεζαλ δχν λέα block HTML γηα ηε δεκηνπξγία θαη παξνπζίαζε ελφο εηθνλνγξαθεκέλνπ ιεμηθνχ θαζψο θαη γηα ζπκβνπιέο αζθάιεηαο ηνπ δηαδηθηχνπ. Σέινο πξνζηέζεθε έλα RSS block γηα ηελ παξνπζίαζε εηδήζεσλ κέζσ ηνπ ππνπξγείνπ παηδείαο Παραμετροποίηςη κώδικα Theme Μεηά ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ moodle απηφ πνπ βιέπνπκε αξρηθά είλαη έλα site κε απιφ ζρεδηαζκφ φζν αθνξά ηελ εκθάληζε. Παξαηεξείηε πσο ιεηηνπξγεί κφλν κε ηα βαζηθά modules ηα νπνία είλαη ην κελνχ πινήγεζεο ζηνλ ηζηφηνπν, νη ξπζκίζεηο πνπ ππάξρνπλ ζηε δηάζεζε καο, ηα ηπρφλ δηαζέζηκα καζήκαηα, ε πεξηγξαθή ηνπ site θαη ην εκεξνιφγην. ηελ Δηθφλα 38 παξνπζηάδεηε ε αξρηθή ζειίδα ηνπ moodle γηα ην κάζεκα "Πιεξνθνξηθφο Γξακκαηηζκφο ΣΠΔ ζην Γεκνηηθφ ρνιείν" Δηθόλα 38. Δκθάληζε αξρηθήο ζειίδαο moodle ρσξίο επεμεξγαζία. Οη πιαηθφξκεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζρεδηάδνληαη γηα λα εληζρχζνπλ ηε καζεζηαθή εκπεηξία ηνπ καζεηή ιακβάλνληαο ππφςε ηνπο ζπλαηζζεκαηηθνχο παξάγνληεο. Γη' απηφ ηα ζπζηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο εκπινπηίδνληαη θαη εληζρχνληαη κε εηθφλεο, ρξψκαηα αιιά θαη ηερλνινγίεο πνπ εηδηθεχνληαη ζην θάζε γλσζηηθφ αληηθείκελν. Γη απηφ ινηπφλ ε πιαηθφξκα παξακεηξνπνηήζεθε έηζη ψζηε λα πξνζαξκνζηεί ζηηο αλάγθεο θαη ηηο απαηηήζεηο εθπαηδεπηηθψλ θαη καζεηψλ. Άιιαμε ε 87

88 εκθάληζε φζν αθνξά ην ζρεδηαζκφ ηα ρξψκαηα αιιά θαη ηηο ιεηηνπξγίεο κέζσ modules. Ζ εκθάληζε κεηά ηελ επεμεξγαζία παξνπζηάδεηε ζηελ Δηθφλα 39. Δηθόλα 39. Η αξρηθή ζειίδα ηνπ moodle κεηά ηελ επεμεξγαζία. 88

89 Αξρηθά επηιέρζεθε κηα εηθφλα γηα ην header ηεο ηζηνζειίδαο ε νπνία ζα ήηαλ επράξηζηε θαη ζα πξνζέιθπε ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ. Δηθόλα 40. Δηθόλα γηα ην header ηεο ηζηνζειίδαο. Γηα ηελ εηζαγσγή ηεο έγηλε επεμεξγαζία ηνπ θχξηνπ αξρείνπ CSS (Cascading Style Sheets - Γηαδνρηθά Φχια ηπι) ην νπνίν δίλεη ην ζηπι ζε νιφθιεξε ηελ ηζηνζειίδα, κε ην φλνκα "core.css". Σν πξψην πξάγκα πνπ πξέπεη λα γίλεη γηα λα κπνξέζνπκε λα επεμεξγαζηνχκε ηε ζειίδα θαη λα εκθαληζηνχλ νη αιιαγέο είλαη λα πάκε ζην κελνχ: Γηαρεηξηζηήο ηνπ ηζηνρψξνπ > Δκθάληζε > Θέκαηα > Ρπζκίζεηο Θέκαηνο θαη λα ελεξγνπνηήζνπκε ηελ επηινγή "Theme designer mode", πξνεπηιεγκέλε επηινγή είλαη ε κε εκθάληζε ησλ αιιαγψλ. Δηθόλα 41. Δλεξγνπνίεζε ηεο επηινγήο "Theme designer mode". Αθνχ απνζεθεπηνχλ νη αιιαγέο ησλ ξπζκίζεσλ αλνίγνπκε ην αξρείν "core.css", ην νπνίν βξίζθεηε ζην θάθειν "style" ηνπ ζέκαηνο (Δηθφλα 42), κε έλα FTP client φπσο ην δεκνθηιέο Filezilla, βξίζθνπκε ην αξρείν ζην webserver θαη ην "θαηεβάδνπκε" ζηνλ ηνπηθφ ζθιεξφ δίζθν ην αλνίγνπκε κε έλα πξφγξακκα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ (πρ. Notepad++) 89

90 Δηθόλα 42. Δύξεζε ηνπ αξρείνπ core.css κε έλα FTP client. κεηαβαίλνπκε ζηε γξακκή 62 (#page-header) εηζάγνπκε ηελ εληνιή: background: url("/dimg/banner.png") no-repeat scroll right 0 transparent; κε ηελ νπνία νξίδνπκε ηελ εηθφλα ηνπ header (banner.png). Με ηελ εληνιή height: 220px, νξίδνπκε ην χςνο ηεο εηθφλαο θαη κε ηελ εληνιή color: #32BFFC ην ρξψκα ησλ γξακκάησλ ζε φιε ηελ header (επηθεθαιίδα) πεξηνρή. Δηθόλα 43. Σν επεμεξγαζκέλν αξρείν core.css 90

91 έπεηηα ζηε γξακκή 68 έσο 72 νξίδνπκε ην ρξψκα πνπ ζα έρνπλ νη ζχλδεζκνη (links) ζηε ζειίδα καο Παραμετροποίηςη κώδικα Block για ειςαγωγή JavaScript Θα κηιήζνπκε γηα απηά ηα ζεκεία πνπ θηηάμακε ηα block Γηα ηελ εηζαγσγή θψδηθα javascript ζε έλα θελφ Block HTML ζα πξέπεη λα κεηαβνχκε απφ ην κελνχ Ρπζκίζεηο πξνθίι > Δπεμεξγαζία ηνπ πξνθίι ζηελ επηινγή "Δπεμεξγαζία θεηκέλνπ" θαη λα επηιέμνπκε ηε ρξήζε θνξκψλ (Δηθφλα 44). Πξνεπηινγή είλαη ε ρξήζε ηνπ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ. Σν Moodle γηα ιφγνπο αζθαιείαο δελ επηηξέπεη ηελ εηζαγσγή απ' επζείαο θψδηθα javascript ζηνλ θεηκελνγξάθν πνπ ελζσκαηψλεη, νπφηε απηή ε επηινγή είλαη αλαγθαία γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ Block HTML. Δηθόλα 44. Δπηινγή ρξήζεο θνξκώλ γηα ηελ εηζαγσγή θώδηθα javascript. Παξαθάησ παξνπζηάδεηε ε αλάπηπμε ηνπ "Δηθνλνγξαθεκέλνπ Λεμηθνχ Πιεξνθνξηθήο" Εικονογπαθημένο λεξικό όπων πληποθοπικήρ Γηα ηε θαιχηεξε δηεμαγσγή ηνπ καζήκαηνο επηιέρζεθε ε δεκηνπξγία ελφο εηθνλνγξαθεκέλνπ ιεμηθνχ κε φξνπο πιεξνθνξηθήο έηζη ψζηε νη καζεηέο λα έρνπλ άκεζε επαθή κε ηνπο φξνπο ηνπο νπνίνπο δηδάζθνληαη ζηελ χιε ηνπ καζήκαηνο ηνπο. Ζ κνξθή ηνπ ιεμηθνχ παξνπζηάδεηαη ζηελ Δηθφλα

92 Δηθόλα 45. Δκθάληζε εηθνλνγξαθεκέλνπ ιεμηθνύ πιεξνθνξηθήο ζε έλα block HTML. Ο θψδηθαο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε παξαηίζεηαη παξαθάησ: 92

93 93

94 94

95 Εμθάνιζη ηςσαίων ζςμβοςλών για ηην αζθάλεια ζηο διαδίκηςο Γηα ηελ αζθάιεηα ησλ καζεηψλ ζηε πεξηήγεζή ηνπο ζην δηαδίθηπν επηιέρζεθε ε δεκηνπξγία ελφο ζπκβνπιεπηηθνχ block. Υξεζηκνπνηήζεθε έλα θελφ Block HTML φπνπ εηζήρζε θψδηθαο javascript γηα λα εκθαλίδνληαη ζπκβνπιέο ηπραία, αλά ζειίδα καζήκαηνο πνπ επηζθέπηεηαη ν καζεηήο (Δηθφλα 46). Δηθόλα 46. Δκθάληζε Block HTML κε ζπκβνπιέο αζθάιεηαο δηαδηθηύνπ Ο θψδηθαο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε παξαηίζεηαη παξαθάησ: Δηθόλα 47. Κώδηθαο γηα ηε δεκηνπξγία Block κε ζπκβνπιέο 95

96 Παποςζίαζη ειδήζεων μέζω RSS από ηο Τποςπγείο Παιδείαρ Γηα ηε δηεπθφιπλζε ζηελ ελεκέξσζε καζεηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ πξνζηέζεθε έλα Block RSS γηα ηελ εκθάληζε εηδήζεσλ απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο (Δηθφλα 48). Δηθόλα 48. Παξνπζίαζε εηδήζεσλ από ην Τπνπξγείν Παηδείαο Υξεζηκνπνηήζεθε ε ξνή εηδήζεσλ (feed): γηα ηελ εκθάληζε ησλ λεφηεξσλ εηδήζεσλ, φπσο θαίλεηε ζηελ Δηθφλα 49. Δηθόλα 49. Ρύζκηζε Block RSS (εηδήζεσλ) 96

97 5 Mobile Learning 5.1 Θεωπηηικό πλαίζιο ήκεξα, ε αλάπηπμε ησλ Σερλνινγηψλ Πιεξνθνξηψλ θαη Δπηθνηλσληψλ (ΣΠΔ) έρεη αλαδηακνξθψζεη πιήξσο ηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο. Αλ θαη ε παξαδνζηαθή κνξθή ηεο εθπαίδεπζεο ζπλερίδεη λα ππάξρεη, παξαηεξείηαη κηα ηαρεία δηάδνζε ηεο εμ απνζηάζεσο κάζεζεο κέζσ δηαδηθηχνπ. Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο δηεπθνιχλεη ηνπο καζεηέο λα έρνπλ πξφζβαζε ζε πνιιέο πεγέο κάζεζεο, φπνπ θη αλ βξίζθνληαη, νπνηαδήπνηε ζηηγκή. Σα λέα πεξηβάιινληα κάζεζεο πεξηιακβάλνπλ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη κάζεζε κέζσ θηλεηψλ ζπζθεπψλ. Ζ κάζεζε κέζσ θηλεηψλ ζπζθεπψλ ή αιιηψο mobile learning είλαη ε έλσζε ησλ θηλεηψλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη ησλ ηερλνινγηψλ e-learning. Απηή ε θαηεγνξία κάζεζεο ιεηηνπξγεί ζε πεξηβάιινλ πνπ επηηξέπεη ζηνπο καζεηέο λα έρνπλ πξφζβαζε ζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ νπνηαδήπνηε ζηηγκή θαη απφ νπνηνδήπνηε ζεκείν. Έλα απφ ηα βαζηθά νθέιε ησλ θηλεηψλ ζπζθεπψλ κάζεζεο είλαη φηη παξέρνπλ ζηνπο καζεηέο ηε δπλαηφηεηα λα κειεηνχλ ζε θίλεζε ή ζε νπνηνδήπνηε ηφπν, αλεμάξηεηα απφ ηελ ππνδνκή πνπ ππάξρεη ζε απηφλ. Δλψ ν καζεηήο θηλείηαη κε ηελ θηλεηή ζπζθεπή ηνπ, ην ζχζηεκα ππνζηεξίδεη δπλακηθά ηε κάζεζή ηνπ κέζσ ηεο επηθνηλσλίαο κε ηηο ελζσκαησκέλεο ζπζθεπέο ζην πεξηβάιινλ. Σέινο ε ελζσκάησζε ησλ θηλεηψλ ζπζθεπψλ ζηελ εθπαίδεπζε κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ θαηλνηνκίεο ζηελ εθπαίδεπζε (Vinu P.V.a, Sherimon P.C.b, Reshmy Krishnanc, 2011). Ζ θηλεηή κάζεζε (m-learning), σο έλα είδνο κάζεζεο, επηηξέπεη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα απνθηήζνπλ πξφζβαζε ζε εθπαηδεπηηθφ πιηθφ νπνπδήπνηε θαη νπνηεδήπνηε κε ηε ρξήζε θηλεηψλ ηερλνινγηψλ θαζψο θαη ηνπ δηαδηθηχνπ. Ζ θηλεηή κάζεζε (m-learning) θιεξνλνκεί ηα πιενλεθηήκαηα απφ ην e-learning, αιιά απμάλεη ηνλ βαζκφ πνπ είλαη πξνζηηή κε ηε ρξήζε ησλ θνξεηψλ αζχξκαησλ ηερλνινγηψλ. Σα ζηνηρεία ηεο θηλεηήο κάζεζεο είλαη αλαγθαίν λα νξγαλψλνληαη ζσζηά θαζψο θαη ν ηξφπνο πνπ εθαξκφδνληαη ηα ζηνηρεία απηά ζε θηλεηέο δξαζηεξηφηεηεο κάζεζεο αθφκε νη κέζνδνη εθαξκνγήο θαη ε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ εθαξκνγήο ζα πξέπεη λα πξνγξακκαηίδνληαη θαιά εθ ησλ πξνηέξσλ. Έηζη νη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ζηνηρείσλ πξέπεη λα ζπλδπάδνληαη κε απνηειεζκαηηθφ θαη βέιηηζην ηξφπν, ψζηε ε θηλεηή κάζεζε θαη ε εθαξκνγή ηεο λα είλαη απνηειεζκαηηθή. Καηά ζπλέπεηα, κηα βαζχηεξε θαηαλφεζε ηεο ζεσξίαο είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ θηλήηξσλ πνπ νδεγνχλ ηνπο εθπαηδεπηέο ζηελ έθδνζε θηλεηψλ ζηνηρείσλ κάζεζεο θαη ραξαθηεξηζηηθψλ. Οη καζεηέο, νη εθπαηδεπηηθνί, ην πεξηβάιινλ, ην πεξηερφκελν απνηεινχλ βαζηθά ζηνηρεία ηεο πιήξνπο κάζεζεο κέζσ θηλεηψλ ζπζθεπψλ. Έηζη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θηλεηήο κάζεζεο επηηξέπνπλ ζηνπο καζεηέο λα είλαη ζην ζσζηφ κέξνο ηε ζσζηή ζηηγκή, δειαδή, λα είλαη ζε ζέζε θάζε ζηηγκή λα βηψζνπλ ηελ απζεληηθή ραξά ηεο κάζεζεο (Fezile Ozdamlia, Nadire Cavus, 2011). Ζ έλλνηα ηνπ m-learning μεθίλεζε λα εξεπλάηαη θαη λα αλαπηχζζεηαη ζηηο αξρέο ηνπ 21 νπ αηψλα, φπνπ νη θηλεηέο ζπζθεπέο ζρεδηάδνληαλ ψζηε λα ππνζηεξίδνπλ πνιιέο 97

98 εθαξκνγέο θαη λα απνηεινχλ πνιπεξγαιεία γηα ηνπο ρξήζηεο. Ζ ζεσξία ηεο θηλεηήο κάζεζεο ζηεξίδεηαη ζηελ πξφζβαζε απφ νπνηνδήπνηε ζεκείν, κέζσ θηλεηψλ ζπζθεπψλ, κε ρξήζε ηερλνινγηψλ δηακνηξαζκνχ πεξηερνκέλνπ. Οη θηλεηέο ζπζθεπέο γλσξίδνπλ κεγάιε αλαγλψξηζε θαη ρξήζε, ζχκθσλα κε έξεπλεο ηεο επνρήο. ην Ζλσκέλν Βαζίιεην, πάλσ απφ ην 75% ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ θαη ην 90% ησλ λεαξψλ ελειίθσλ είραλ ηα δηθά ηνπο θηλεηά ηειέθσλα (Crabtree, 2003). Μηα έξεπλα ην 2003 ζην Παλεπηζηήκην ηνπ Birmingham έδεημε φηη ην 43% ησλ θνηηεηψλ ρξεζηκνπνηνχζαλ θνξεηνχο ππνινγηζηέο. Σα ζηνηρεία απηά κπνξεί λα κελ έδεηρλαλ ηελ παγθνζκηνπνίεζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ρξήζεο ησλ θηλεηψλ ζπζθεπψλ, αιιά απνδεηθλπφηαλ κηα ηάζε πξνο ηελ ηδηνθηεζία ηνπιάρηζηνλ κίαο ηνπιάρηζηνλ θηλεηήο ζπζθεπήο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ θηλεηψλ ηειεθψλσλ, ηηο θσηνγξαθηθέο κεραλέο, ηηο ζπζθεπέο αλαπαξαγσγήο κνπζηθήο θαη ηνπο θνξεηνχο ππνινγηζηέο. Οη έξεπλεο απηέο ζπλέπεζαλ κε ηε δεκηνπξγία δηθηχσλ θηλεηήο ηερλνινγίαο ζε πεξηνρέο ηεο Αθξηθήο νη νπνίεο δε δηέζεηαλ θαλ δίθηπν ζηαζεξήο ηειεθσλίαο, αιιά ήηαλ έηνηκεο λα επσθειεζνχλ απφ ηηο ππεξεζίεο ηεο θηλεηήο ηερλνινγίαο (Mike Sharples, Josie Taylor, Giasemi Vavoula, 2005). Ζ ρξήζε θνξεηψλ ζπζθεπψλ ζεσξείηαη ε πην δεκνθηιήο, επξέσο δηαδεδνκέλε (πξνζσπηθή) ηερλνινγία επηθνηλσληψλ ζηνλ πιαλήηε θαη πεξηιακβάλεη έλα επξχ θάζκα ησλ θηλεηψλ ζπζθεπψλ, μεθηλψληαο απφ ηνπο πιένλ θιαζζηθνχο θνξεηνχο ππνινγηζηέο, ηα PDAs, ηα ipods, ηα tablet PC θαη επεθηείλεηαη ζηα δηάθνξα κνληέια θηλεηψλ ηειεθψλσλ κε ή ρσξίο πξνδηαγξαθέο, φπσο νζφλε αθήο, ελζσκαησκέλε θάκεξα, επεμεξγαζία θαη θνηλή ρξήζε αξρείσλ, Bluetooth, 3G, ξαδηφθσλν FM, music player/mp3, βίληεν, ζχλδεζε ζην Internet, HTML browsers, εθαξκνγέο ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ αιιά θαη άιισλ έμππλσλ ζπζθεπψλ φπσο ην iphone θαη ην ipad. Ζ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ κάζεζεο γηα απηέο ηηο ζπζθεπέο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη επθαηξίεο γηα επέιηθηεο θαη ζπλεξγαηηθέο δηαδηθαζίεο κάζεζεο, νπνπδήπνηε θαη νπνηεδήπνηε ελψ ηελ ίδηα ζηηγκή εμαζθαιίδεη ηε ζηελή ζρέζε κεηαμχ κάζεζεο ζην ρψξν εξγαζίαο, ζην ζπίηη, ζην ζρνιείν, γηα νπνηνδήπνηε ζέκα. Χζηφζν, ζηηο πεξηζζφηεξεο απφ ηηο επξσπατθέο ρψξεο θαη ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο (εθηφο απφ ηε Νφηηα Κνξέα θαη ηελ Ηαπσλία) ην mobile learning δελ αληηπξνζσπεχεη αθφκα κηα απφ ηηο εθπαηδεπηηθέο κεζφδνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα ζηελ επίζεκε εθπαίδεπζε (Carmen Holotescu, Gabriela Grosseck, 2011). Χζηφζν έλα κεγάιν πνζνζηφ ησλ ζπνπδαζηψλ είλαη ηψξα κέξνο ηεο γεληάο «Millennials», δειαδή ηεο πξψηεο γεληάο πνπ κεγάισζε κε ςεθηαθά κέζα πνιιαπιψλ κνξθψλ. Ζ γεληά απηή είλαη εμαηξεηηθά έκπεηξε ζηε ρξήζε ζπζθεπψλ κε παξάιιειεο δηεξγαζίεο. Ζ θηλεηή κάζεζε (M-learning) αλαπφθεπθηα έρεη νξηζηεί λα είλαη ην επφκελν κεγάιν θχκα ζηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ ζπνπδαζηψλ ηεο λέαο ρηιηεηίαο. Απνηειεί έλα εξγαιείν γηα λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε πεξηπηψζεηο φπνπ νη ζπνπδαζηέο είλαη γεσγξαθηθά δηαζθνξπηζκέλνη, γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, γηα λα ζπκκεηάζρνπλ νη ίδηνη ζηελ επεμεξγαζία ηνπ πεξηερνκέλνπ, σο ελαιιαθηηθή ιχζε γηα ηα βηβιία ή ηηο ζεκεηψζεηο, αιιά θαη σο ελαιιαθηηθή ιχζε γηα λα παξαθνινπζνχλ δηαιέμεηο θαη γηα ηελ παξάδνζε «just-in-time» πιηθνχ γηα ηα 98

99 καζήκαηα. ε πνιιά παλεπηζηήκηα νη ζπνπδαζηέο ρξεζηκνπνηνχλ ηα θηλεηά ηνπο ηειέθσλα γηα ηελ επηθνηλσλία κέζσ θσλήο θαη θεηκέλνπ, ελψ νινέλα θαη πεξηζζφηεξν κνηξάδνληαη ςεθηαθέο θσηνγξαθίεο θαη βίληεν. Δπίζεο ε γεληά απηή είλαη εμνηθεησκέλε κε ηε ρξήζε αζχξκαησλ ηερλνινγηψλ θαη πξφζβαζε ζε wikis θαη blogs πξνθεηκέλνπ λα κειεηήζνπλ ή λα αλαθηήζνπλ πιεξνθνξίεο. Ζ θηλεηή κάζεζε ελεξγνπνηείηαη κε ηελ ελζσκάησζε δηαθφξσλ ηερλνινγηψλ πιηθνχ θαη ινγηζκηθνχ ζε εθαξκνγέο πνιπκέζσλ κε ζθνπφ ηε δηεπθφιπλζε ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ εθπαηδεπνκέλσλ θαη ηελ επηηπρή θαη απξφζθνπηε πξφζβαζε ζε εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν (ZahraTaleb,Amir Sohrabi, 2012). Καζψο νη θνξεηέο ζπζθεπέο ζπλερίδνπλ λα αλαπηχζζνληαη σο κέξνο ηεο εθπαίδεπζεο, νη θηλεηέο ππνινγηζηηθέο ζπζθεπέο παξνπζηάδνπλ επθαηξίεο θαη πξνθιήζεηο γηα ηα ηδξχκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Ζ κάζεζε κε ηε ρξήζε θηλεηψλ ζπζθεπψλ έρεη πεξηγξαθεί θαη νξηζηεί κε δηάθνξνπο ηξφπνπο. Ο Mottiwalla αλέθεξε φηη ε θηλεηή κάζεζε «ζπλδπάδεη ηελ εμαηνκηθεπκέλε κάζεζε κε ηε κάζεζεο απφ νπνπδήπνηε θαη νπνηεδήπνηε» (Motiwalla, 2007). Δπεηδή έρνπλ αλαπηπρζεί δηάθνξεο ζεσξίεο πνπ αθνξνχλ ηελ κάζεζε κέζσ θηλεηψλ ζπζθεπψλ, νη ζχγρξνλνη εξεπλεηέο ζπζηήλνπλ ηελ θηλεηή κάζεζε λα κειεηάηαη σο ζπλδπαζκφο ησλ ζεσξηψλ απηψλ. Ζ νπζία ηεο θηλεηήο κάζεζεο είλαη ε πξφζβαζε ζε πεγέο πιεξνθνξηψλ θαη γλψζεσλ νπνπδήπνηε, νπνηεδήπνηε ( Traxler J, 2007) (Traxler, 2007) απφ ζπζθεπέο πνπ νη ζπνπδαζηέο κεηαθέξνπλ καδί ηνπο θαη είλαη πξνζσπηθή θαη θηιηθή πξνο απηνχο. Γξαζηεξηφηεηεο φπσο ην δηάβαζκα, ε αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ζην Γηαδίθηπν, ε πξφζβαζε ζε βηβιηνζήθεο, αθφκα θαη ην on-the-job training, ζεσξνχληαη δξαζηεξηφηεηεο άηππεο κάζεζεο. Καηά ηελ δηάξθεηα νπνηαδήπνηε απφ απηέο ηηο δξαζηεξηφηεηεο, νη ζπνπδαζηέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχλ θαη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε θηλεηέο ππνινγηζηηθέο ζπζθεπέο, γηα απηφ ε θηλεηή κάζεζε έρεη ζπλδεζεί κε ηελ άηππε κάζεζε. Όκσο ε άηππε κάζεζε δελ πξέπεη λα ζεσξείηαη σο θάηη πνπ ζπκβαίλεη κεηά ηελ ηππηθή κάζεζε, αιιά πξέπεη λα ζεσξείηαη αλαπφζπαζην κέξνο ηεο επίζεκεο εθπαίδεπζεο. Ζ ρξήζε θηλεηψλ ππνινγηζηηθψλ ζπζθεπψλ απνηεινχλ ηε γέθπξα κεηαμχ ηππηθήο θαη άηππεο κάζεζεο (Joanne Gikas, Michael M. Grant, 2013). Χο κέξνο ηεο δηαδηθαζίαο γηα ηελ αλάπηπμε κηαο ζεσξίαο ηεο θηλεηήο κάζεζεο, δεκηνπξγήζεθε ην Δπξσπατθφ ζρέδην MOBIlearn, ην νπνίν αζρνιείηαη κε ηα πξνβιήκαηα θαη ηελ αμηνιφγεζε ηεο θηλεηήο κάζεζεο αιιά θαη ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ θαη κεζφδσλ θηλεηήο κάζεζεο. Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2005, δηαηππψζεθαλ νη πξνβιεκαηηζκνί ζρεηηθά κε ηελ θηλεηή κάζεζε, πνπ εληνπίζηεθαλ ηνπο πξψηνπο 30 κήλεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρεδίνπ ηνπο (Mike Sharples, Josie Taylor, Giasemi Vavoula, 2005): Ο ίδηνο ν εθπαηδεπφκελνο αλαδεηά ζπλερψο λέεο πξνθιήζεηο ζηε κάζεζε θαη επηζπκεί ηελ ελαιιαγή εξγαιείσλ ζηελ θηλεηή κάζεζε. ηελ νπζία ν ζπνπδαζηήο απνηειεί «θηλεηφ» ζηνηρείν, αθνχ νη αλάγθεο ηνπ θαη νη επηζπκίεο ηνπ αιιάδνπλ ζπλερψο. 99

100 Ζ κάζεζε είλαη ζπλπθαζκέλε κε άιιεο δξαζηεξηφηεηεο θαη απνηειεί κέξνο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο. Γε γίλεηαη ε κάζεζε λα δηαρσξίδεηαη απφ άιιεο θαζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο. Μέζσ ηεο θηλεηήο κάζεζεο ν εθπαηδεπφκελνο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη λένπο εθπαηδεπηηθνχο ζηφρνπο θαη λα ηνπο ηθαλνπνηήζεη. Ζ θηλεηή κάζεζε πξέπεη λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο αλάγθεο πνπ έρεη θάζε ζηηγκή ν εθπαηδεπφκελνο θαη λα κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ζηνπο ζηφρνπο πνπ ζέηεη. Ο έιεγρνο θαη ε δηαρείξηζε ηεο κάζεζεο κπνξεί λα δηαλεκεζεί, ζε αληίζεζε κε κηα παξαδνζηαθή ηάμε φπνπ ε ζέζε ειέγρνπ ηνπ καζήκαηνο παξακέλεη ζηαζεξά ζηνλ θαζεγεηή. ηελ θηλεηή κάζεζε ν έιεγρνο απηφο κπνξεί λα δηαλεκεζεί ζε καζεηέο, εθπαηδεπηέο ή αθφκα θαη ζην ίδην ην ζχζηεκα. Σν πιαίζην ιεηηνπξγίαο ελφο ζπζηήκαηνο θηλεηήο κάζεζεο πξέπεη λα ζρεδηάδεηαη ζηα πξφηππα αιιειεπίδξαζεο κε ηνλ εθπαηδεπφκελν. Ζ θηλεηή κάζεζε κπνξεί είηε λα ζπκπιεξψλεη είηε λα έξρεηαη ζε ζχγθξνπζε κε ηελ επίζεκε εθπαίδεπζε. Οη καζεηέο κπνξνχλ λα επεθηείλνπλ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία κέζσ ησλ θηλεηψλ ζπζθεπψλ ηνπο, αιιά ππάξρεη θαη ν θίλδπλνο λα αληηθαηαζηήζνπλ εμνινθιήξνπ ηελ επίζεκε εθπαίδεπζε κε ηηο κεζφδνπο θηλεηήο κάζεζεο, ρξεζηκνπνηψληαο ζπζθεπέο πην θηιηθέο ζε απηνχο. Ζ θηλεηή κάζεζε εγείξεη βαζηά εζηθά δεηήκαηα ηεο ηδησηηθήο δσήο θαη ηεο ηδηνθηεζίαο. Τπάξρνπλ ζπζηήκαηα, φπσο ην mylifebits, πνπ επηηξέπνπλ ζηνπο αλζξψπνπο λα θαηαγξάθνπλ ηελ θαζεκεξηλή δσή ηνπο, φπσο ηνπο ήρνπο θαη ηηο εηθφλεο ηνπο, θαη ζηε ζπλέρεηα λα ηνπο δίλνπλ εξεζίζκαηα γηα πξνβιεκαηηζκφ θαη κάζεζε. Απηά έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα είλαη ηζρπξά εξγαιεία γηα ηε δηά βίνπ κάζεζε γηα άηνκα πνπ δελ έρνπλ αλακλήζεηο. Μπνξνχλ επίζεο λα επηηξέπνπλ ζηνπο γνλείο θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα παξαθνινπζνχλ θάζε ιεπηνκέξεηα ηεο κάζεζεο, έηζη ψζηε ην παηρλίδη θαη αλαςπρήο γίλεηαη κηα επέθηαζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, κέζσ ηνπ ειέγρνπ ησλ θαζεκεξηλψλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ καζεηψλ (Mike Sharples, Josie Taylor, Giasemi Vavoula, 2005). Όζνλ αθνξά ζηα βαζηθά ζηνηρεία ηεο θηλεηήο κάζεζεο είλαη ν εθπαηδεπφκελνο, ν εθπαηδεπηήο, ην πεξηβάιινλ, ην πεξηερφκελν θαη ε αμηνιφγεζε, ηα νπνία παξνπζηάδνληαη ζηε ζπλέρεηα (Fezile Ozdamlia, Nadire Cavus, 2011). 100

101 ρήκα 5. Βαζηθά ζηνηρεία θηλεηήο κάζεζεο(fezile Ozdamlia, Nadire Cavus, 2011) 1. Δθπαηδεπόκελνο: Οη εθπαηδεπφκελνη απνηεινχλ ην επίθεληξν ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο ζχκθσλα κε ηηο λέεο εθπαηδεπηηθέο πξνζεγγίζεηο. Ζ θηλεηή κάζεζε βαζίδεηαη ζηα ελδηαθέξνληα, ηηο εκπεηξίεο ηνπ καζεηή θαη ηηο αλάγθεο ηνπ θαη ηνλ ζέηεη ζην θέληξν ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο. Ο εθπαηδεπφκελνο δηαδξακαηίδεη ελεξγφ ξφιν απφ ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ ζηφρσλ κέρξη ην ζηάδην ηεο αμηνιφγεζεο. Πξέπεη λα έρεη πξφζβαζε ζηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδεηαη, λα είλαη ππεχζπλνο γηα ηε κάζεζή ηνπ θαη ηελ ηαρχηεηα εθκάζεζεο, λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη δηαθνξεηηθά καζεζηαθά ζηπι κέρξη λα αλαθαιχςεη απηφ πνπ ηνπ ηαηξηάδεη, λα ζπλεξγάδεηαη κε άιινπο ρξήζηεο, λα δεκηνπξγεί θαη λα κνηξάδεη πεξηερφκελν θαη λα κπνξεί λα αμηνινγήζεη ην έξγν ηνπ αιιά θαη ην έξγν άιισλ νκάδσλ εξγαζίαο θαη κάζεζεο 2. Δθπαηδεπηήο: Οη εθπαηδεπηέο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ρξεζηκνπνηήζνπλ εξγαιεία θαη λα αλαπηχμνπλ ηξφπνπο επηθνηλσλίαο κε ηνπο καζεηέο, ψζηε λα κπνξνχλ λα ηνπο παξέρνπλ πεξηζζφηεξεο πεγέο πιεξνθνξηψλ. H θαηάζηαζε απηή δεκηνχξγεζε κηα λέα δηάζηαζε ζε αληίζεζε κε ηηο παξαδνζηαθέο κνξθέο εθπαίδεπζεο, φπνπ ν εθπαηδεπηήο δελ είρε απηή ηε δπλαηφηεηα θαη έπξεπε λα αξθεζηεί ζπλήζσο ζηε ρξήζε ζπγγξακκάησλ. Ζ αιιειεπίδξαζε κε ηνπο καζεηέο βνεζά ηνπο θαζεγεηέο λα εληνπίζνπλ ηηο αλάγθεο θαη ηα ελδηαθέξνληά ηνπο, πξνζθέξνληάο ηνπο ην θαηάιιειν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ. H αιιειεπίδξαζε δεκηνπξγεί πνιιέο θνξέο θαη ηελ ελαιιαγή ξφισλ, αθνχ θαη ν ίδηνο ν εθπαηδεπηήο γίλεηαη ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο εθπαηδεπφκελνο 3. Πεξηερόκελν: Σν πεξηερφκελν ζα πξέπεη λα απνθαζίδεηαη ζε ζπλελλφεζε κε φια ηα ελδηαθεξφκελα κέξε, φπσο καζεηέο, δαζθάινπο, γνλείο θιπ. Γηαθνξεηηθά, νη εθπαηδεπηηθνί δελ κπνξνχλ λα πάξνπλ ηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα. Σν πεξηερφκελν πξέπεη λα επηηξέπεη ζε έλαλ ρξήζηε λα έρεη άκεζε θαη εχθνιε πξφζβαζε ζε απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο. Δπηπιένλ, ην πεξηερφκελν κπνξεί λα παξνπζηάδνληαη κε δηαδξαζηηθά παηρλίδηα θαη θνπίδ. Σν πεξηερφκελν ζα πξέπεη λα ππνζηεξίδεηαη κε βίληεν γξαθηθά θαη άιια 101

102 ζηνηρεία πνιπκέζσλ. H ιεπηνκέξεηα θαη ε έθηαζε ηνπ πεξηερνκέλνπ πνπ παξέρνληαη ζηνπο ζπνπδαζηέο κπνξνχλ λα πνηθίινπλ αλάινγα κε ηηο παηδαγσγηθέο αλάγθεο ηνπο (Lou Siragusa, Kathryn C Dixon,Robert Dixon, 2007). 4. Πεξηβάιινλ: Σν πεξηβάιινλ πξέπεη λα ζρεδηάδεηαη ζσζηά, ψζηε νη εθπαηδεπφκελνη λα απνθηήζνπλ ζεηηθέο εκπεηξίεο κάζεζεο. Σν πεξηβάιινλ αλαθέξεηαη ζηηο ζειίδεο πνπ νη καζεηέο απνθηνχλ πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο. Οη ζπνπδαζηέο πξέπεη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε φιεο ηηο κνλάδεο πεξηερνκέλνπ, εηδηθά φζνη παξαθνινπζνχλ πξνγξάκκαηα εμ απνζηάζεσο. Οη ζπνπδαζηέο πνπ παξαθνινπζνχλ παξαδνζηαθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ κπνξνχλ λα ιάβνπλ ην βαζηθφ πεξηερφκελν ζηελ ηάμε θαη επηπιένλ πεξηερφκελν κέζσ ησλ θηλεηψλ ζπζθεπψλ (Lou Siragusa, Kathryn C Dixon,Robert Dixon, 2007). Οη θνηηεηέο κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζην πεξηερφκελν ηνπ καζήκαηνο, ελψ ηαμηδεχνπλ κε ην ηξέλν ή ζε έλα θαηάζηεκα θαθέ. Σν πεξηβάιινλ νθείιεη λα έρεη απμεκέλε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ ζπνπδαζηψλ αιιά θαη ζπνπδαζηψλ-θαζεγεηψλ. Δξγαιεία φπσο ηα Wikis, ηα θνηλσληθά δίθηπα θαη ηα blogs κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε. Απηά ηα πεξηβάιινληα ζα πξέπεη λα ζρεδηάδνληαη θαη γηα θηλεηέο ζπζθεπέο, αθνχ ε κάζεζε κε θνξεηέο ζπζθεπέο επηηξέπεη ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαη ηελ αιιειεπίδξαζε ηεο νκάδαο ζηελ εθπαίδεπζε. 5. Αμηνιόγεζε: Ζ αμηνιφγεζε είλαη έλα θξίζηκν ζηνηρείν ψζηε λα ραξαθηεξηζηεί ην mobile learning σο κηα πιήξεο εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Οη θηλεηέο ηερλνινγίεο κπνξνχλ λα αμηνινγήζνπλ ηελ θαηαγξαθή θαη ηελ αλαθνξά ησλ επηδφζεσλ ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ γηα ινγαξηαζκφ ησλ θαζεγεηψλ. Ζ αμηνιφγεζε κπνξεί λα γίλεηαη κέζσ παθέησλ ινγηζκηθνχ, κέζσ online εμεηάζεσλ, chat room, πίλαθα ζπδεηήζεσλ, θνπίδ, ή δηαδηθαζηψλ αμηνιφγεζεο έξγνπ. Δπίζεο, νη καζεηέο ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα αμηνινγήζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο αιιά θαη ηνπο άιινπο. Mηα θαιά ζρεδηαζκέλε εθαξκνγή ζα πξέπεη λα παξέρεη άκεζε αλαηξνθνδφηεζε, έηζη ψζηε ν καζεηήο λα είλαη ζε ζέζε λα θξίλεη πφζν θαιά έρεη θαηαλνήζεη ην πεξηερφκελν ηνπ καζήκαηνο. Ζ δηαδηθαζία δελ ζα πξέπεη λα είλαη ηέηνηα ψζηε λα απνζαξξχλεη ην καζεηή θαη λα αηζζαλζεί φηη δελ μέξεη ηίπνηα (Fezile Ozdamlia, Nadire Cavus, 2011) Ζ αλάπηπμε ηεο επηζηήκεο ησλ ππνινγηζηψλ έρεη επλνήζεη εθηφο απφ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά θηλεηήο κάζεζεο, ηελ εθπαίδεπζε κέζσ mobile games. Οη Lepper θαη Malone (1987) κέζσ ηεο έξεπλά ηνπο πνπ βαζίδεηαη ζε κηα κειέηε ησλ θνηηεηψλ πνπ έπαημαλ παηρλίδηα ζηνλ ππνινγηζηή, εληνπίδνπλ επηά βαζηθνχο παξάγνληεοθίλεηξα γηα ηε δεκηνπξγία ελφο εθπαηδεπηηθνχ πεξηβάιινληνο κέζσ παηρληδηνχ: πξφθιεζε, πεξηέξγεηα, έιεγρνο, θαληαζία, ζπλεξγαζία, αληαγσληζκφο θαη αλαγλψξηζε (Malone T.W, Lepper M.R, 1987). Σα ειεθηξνληθά παηρλίδηα απμάλνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο κάζεζεο, αλ απμάλνπλ ηα παξαπάλσ θίλεηξα θαη ζπλδένληαο ηεο εθκάζεζε ηεο χιεο κε ηελ επίηεπμε ηνπ ηεξκαηηζκνχ ηνπ παηρληδηνχ. ε απηά ηα παηρλίδηα, ε καζεκαηηθή επίιπζε πξνβιεκάησλ είλαη ελζσκαησκέλα ζε 102

103 έλα ηερλεηφ πιαίζην παηρληδηνχ. Με ηε λέα θηλεηή ηερλνινγία είλαη πιένλ δπλαηφλ λα ηνπνζεηεζνχλ ηα πξνβιήκαηα ζην θπζηθφ ηνπο πεξηβάιινλ, ρσξίο λα ραζνχλ ηα νθέιε ησλ παηρληδηψλ. χκθσλα κε ηνπο Schwabe&Goth (Gerhard Schwabe & Christoph Goth, 2005). Ο Prensky (2001) ζην βηβιίν ηνπ ηνπ «Digital Game-Based Learning» (Prensky M., 2001) πξνηείλεη φηη ππάξρνπλ έμη δνκηθά ζηνηρεία ζηα παηρλίδηα: 1. θαλφλεο πνπ νξγαλψλνπλ ην παηρλίδη 2. ζθνπνί θαη ζηφρνη πνπ πξέπεη νη παίθηεο λα επηηχρνπλ 3. απνηέιεζκα θαη αλαηξνθνδφηεζε, πνπ κεηξνχλ ηελ πξφνδν κε βάζε ηνπο ζηφρνπο 4. ζπγθξνχζεηο, αληαγσληζκφο, πξφθιεζε, ζηνηρεία πνπ νδεγνχλ ζε ελζνπζηαζκφ ησλ παηθηψλ 5. αιιειεπίδξαζε, πνπ απνηειεί ηελ θνηλσληθή πηπρή ηνπ παηρληδηνχ, 6. αλαπαξάζηαζε Σα ζηνηρεία απηά πξέπεη λα ζρεδηαζηνχλ κε πξνζνρή θαη λα ζπλδπάδνληαη γηα λα δεκηνπξγήζνπλ έλα δηαζθεδαζηηθφ θαη ζπλαξπαζηηθφ παηρλίδη, ην νπνίν ζα πξνζθέξεη έλαλ πςειφ βαζκφ κάζεζεο (Gerhard Schwabe & Christoph Goth, 2005). Ζ θηλεηή κάζεζε ζπλερψο αλαπηχζζεηαη θαη ππνζηεξίδεηαη απφ λέεο ιεηηνπξγίεο θαη ηερλνινγίεο, φπσο ηα SMS αιιά θαη νη εθαξκνγέο θνηλσληθήο δηθηχσζεο, νη νπνίεο αλαπηχρζεθαλ ηαρχηαηα ζε εθαξκνγέο microblogging. ηαηηζηηθά ζηνηρεία δείρλνπλ φηη ην 94% ησλ θνηηεηψλ έρνπλ έλα θηλεηφ ηειέθσλν θαη αγαπεκέλε κέζνδνο επηθνηλσλίαο ηνπο είλαη ηα γξαπηά κελχκαηα ή ην Instant Messaging γξαπηά κελχκαηα ή ην Instant Messaging (A. Lenhart, K. Purcell, A. Smith, K. Zickuhr, 2010). Παξφηη ιίγα αθαδεκατθά ηδξχκαηα ζηνλ θφζκν έρνπλ πηνζεηήζεη επξέσο ζπζηήκαηα m-learning ηερλνινγηψλ, ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη αλαπηχζζεηαη ξαγδαία ην m 3 -learning (mobile multimedia learning microblogging) θαη ε ηάζε ησλ ηδξπκάησλ αλψηαηεο εθπαίδεπζεο είλαη λα παξέρνπλ γξήγνξε, θηλεηή θαη πην επέιηθηε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο, δηαρείξηζεο πιεξνθνξηψλ θαη δηθηχσζεο κεηαμχ ζπνπδαζηψλ θαη δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ, κε ηε ρξήζε κελπκάησλ πνπ πεξηνξίδνληαη ζε 140 ραξαθηήξεο (Carmen Holotescu, Gabriela Grosseck, 2011). 103

104 5.2 Τεχνολογικό πλαίςιο χκθσλα κε ηνλ Motiwalla (Motiwalla, 2007), κηα έξεπλα πνπ έγηλε γηα ηε βηνκεραλία θηλεηήο ηειεθσλίαο ησλ ΖΠΑ δηαπίζησζε φηη νη πσιήζεηο θηλεηψλ ζπζθεπψλ απμήζεθαλ θαηά 40% κεηαμχ 2002 θαη 2003, θαη πξνέβιεςε φηη ηα PDA θαη ηα θηλεηά ηειέθσλα πσιήζεσλ ζα μεπεξλνχζαλ ζε πσιήζεηο ηνπ ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο (PCs) κέρξη ην 2005 κε ηελ πιεηνςεθία ησλ επηρεηξήζεσλ λα ζηξέθνληαη ζε αζχξκαηα δίθηπα πξνο ην Ήδε δειαδή είρε μεθηλήζεη λα απνηππψλεηαη ε ηάζε γηα ηελ αχμεζε ηεο ρξήζεο ησλ θηλεηψλ ζπζθεπψλ. Οη ππνινγηζηηθέο θνξεηέο ζπζθεπέο έρνπλ παξνπζία ζε φιεο ηηο κεγάιεο παλεπηζηεκηνππφιεηο παγθνζκίσο. Απφ θνξεηνχο ππνινγηζηέο ζε αζχξκαηα ηειέθσλα θαη handheld ζπζθεπέο, ε καδηθή ρξήζε ησλ ππνινγηζηηθψλ ζπζθεπψλ θαη ε ξαγδαία βειηίσζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ Γηαδηθηχνπ έρνπλ αιιάμεη θπξίσο ηε θχζε ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Σν Computer Assisted Learning (CAL), δειαδή ε ππνζηήξημε ζηε κάζεζε κέζσ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ θνξεηψλ ζπζθεπψλ, έρεη πνιιαπιαζηαζηεί ζεκαληηθά θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο κε ηε ρξήζε ηνπ Internet, ηνπ , ηεο ηερλνινγίαο ησλ πνιπκέζσλ, θαη ησλ επθπψλ ζπζηεκάησλ δηδαζθαιίαο (Motiwalla, 2007). Ο ζηαζεξφο ππνινγηζηή θαη ην δηαδίθηπν έρεη πεξηνξίζεη ηελ anytime-anyplace ηδηφηεηα ηνπ e-learning ζε εθείλεο ηηο ζηηγκέο, φπνπ έλαο καζεηήο είλαη ζην ζπίηη ή ζην ρψξν εξγαζίαο κπξνζηά απφ ηνλ ππνινγηζηή ηνπ (Steinfield C., 2003). Καηά ηε κεηαθίλεζή ηνπ, έλαο καζεηήο νχηε έρεη πξφζβαζε ζην δηδαθηηθφ πιηθφ (πιεξνθνξίεο γηα ηα καζήκαηα θαη άιιεο εθαξκνγέο), νχηε κπνξεί λα νινθιεξψζεη ηηο εξγαζίεο ηνπ. Μηα αζχξκαηε ζπζθεπή μεπεξλά απηνχο ηνπο πεξηνξηζκνχο επηηξέπνληαο ηνπο καζεηέο λα δηαδίδνπλ πιεξνθνξίεο θαη λα έρνπλ πιήξε πξφζβαζε ζε απηέο, αθφκε θαη φηαλ είλαη καθξηά απφ κηα ζπζθεπή κε ελζχξκαηε ζχλδεζε ζην δηαδίθηπν. Έηζη εληζρχεηαη ε anytime-anyplace ηδηφηεηα ηνπ e-learning. Μηα αζχξκαηε ζπζθεπή έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δψζεη άκεζε ηθαλνπνίεζε ζηνπο καζεηέο, επηηξέπνληάο ηνπο λα αιιειεπηδξνχλ κε ηνπο εθπαηδεπηέο, άιια θαη κεηαμχ ηνπο, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη θπζηθά λα έρνπλ πξφζβαζε νπνπδήπνηε ππάξρεη αζχξκαηε ζπλδεζηκφηεηα. Ο BenMoussa (BenMoussa C., 2003) εληνπίδεη πνιιά νθέιε ζηελ θηλεηή ζπλδεζηκφηεηα. Οη Mobile εθαξκνγέο, επηηξέπνπλ ζην ρξήζηε λα ειέγρεη ή λα θηιηξάξεη ηελ ξνή πιεξνθνξηψλ θαη επηθνηλσλίαο κέζσ ησλ ζπζθεπψλ. Απηέο νη ζπζθεπέο κπνξνχλ λα ραξαθηεξηζηνχλ σο εμαηνκηθεπκέλεο. Αθφκε ε θηλεηή ζπλδεζηκφηεηα βειηηψλεη ηε ζπλεξγαζία ηφζν κεηαμχ καζεηψλ φζν θαη κε ηνπο εθπαηδεπηέο, ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη κε άκεζε δηαδξαζηηθφηεηα, αλεμάξηεηα απφ ην ρξφλν θαη ηνλ ηφπν ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, νδεγψληαο ζηελ θαιχηεξε ιήςε απνθάζεσλ απφ ηελ πιεπξά ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ζηελ θαιχηεξε απφδνζε απφ πιεπξά καζεηψλ. Σέινο, εληζρχεηαη ν πξνζαλαηνιηζκφο ησλ ρξεζηψλ θαζψο νη ρξήζηεο έρνπλ θαιχηεξε πξφζβαζε ζε ππεξεζίεο πνπ ρξεηάδνληαη, έηζη θάλνπλ 104

105 θαιχηεξε δνπιεηά ειέγρνληαο ηε ξνή ησλ εξγαζηψλ ηνπο κέζα απφ κηα παξαγσγηθή εθκεηάιιεπζε ηνπ ρξφλνπ. Σα νθέιε απηά έρνπλ απνδεηρζεί ηδηαίηεξα ρξήζηκα γηα ηε βειηίσζε ηεο απφδνζεο ζε καζεζηαθφ πεξηβάιινλ (Motiwalla Luvai F., 2007). Οη λέεο ηερλνινγίεο πηνζεηνχληαη ζηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε παξά ην γεγνλφο φηη ε παξαδνζηαθή κάζεζε απνηειεί βαζηθφ κνληέιν κάζεζεο φπνπ ν δάζθαινο αιιεινεπηδξά πξφζσπν κε πξφζσπν κε ηνπο καζεηέο. Ζ εζηίαζε ηεο πξνζνρήο ησλ καζεηψλ είλαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ πνπ ζηέθεηαη ζε κηα ηάμε, ρξεζηκνπνηψληαο έλαλ καπξνπίλαθα, έλαλ πξνβνιέα, δηαθάλεηεο, ην δηαδίθηπν ή απιά ηε γιψζζα ηνπ ζψκαηνο θαη ηηο απμνκεηψζεηο ηεο θσλήο. Απηφ ην είδνο ηεο κάζεζεο έρεη κηα πνιηηηζηηθή επίδξαζε, επεηδή νη καζεηέο είλαη ζε ζέζε λα αιιειεπηδξνχλ θαη λα καζαίλνπλ ν έλαο απφ ηνλ άιιν. Αθφκε ε ζρέζε ηνπο κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ είλαη πνιχ ηζρπξή. Όκσο, ε έιιεηςε απνηειεζκαηηθνχ εμνπιηζκνχ ζηελ ηάμε, θαζψο θαη ν πεξηνξηζκφο ζηηο αίζνπζεο δηδαζθαιίαο είλαη ηα ζεκαληηθφηεξα κεηνλεθηήκαηα ηεο παξαδνζηαθήο κεζφδνπ. Έηζη, ζε πνιιά εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ην e-learning θαη ε θηλεηή κάζεζε έρνπλ απνθηήζεη αλάπηπμε ηα ηειεπηαία ρξφληα επεηδή νη καζεηέο κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζηελ εθπαίδεπζε πεγέο απφ νπνπδήπνηε, αλά πάζα ζηηγκή, ρξεζηκνπνηψληαο εηδηθά web-based πεξηβάιινληα κάζεζεο. Ζ ηαρεία αλάπηπμε ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ε αλάπηπμε web-based πεξηβαιιφλησλ κάζεζεο έρεη πξνζθέξεη κηα ηεξάζηηα επθαηξία γηα κάζεζε ζε δηάθνξνπο ηχπνπο εθπαηδεπνκέλσλ. Ζ κάζεζε κέζσ θηλεηψλ ππνινγηζηηθψλ ζπζθεπψλ, φπσο ππνινγηζηέο ρεηξφο, PDA, θηλεηά ηειέθσλα θιπ αλαπηχζζεηαη ζπλερψο. Έηζη αθφκε θαη αλ ε πξφζσπν-κεπξφζσπν αιιειεπίδξαζε απνπζηάδεη ζηα κνληέια θηλεηήο κάζεζεο, ην πεξηερφκελν πςειήο πνηφηεηαο πνπ δεκηνπξγείηαη θαη ε ζπλερήο πξφζβαζε ζε απηφ, θαζψο θαη νη απηνκαηνπνηεκέλνη κεραληζκνί ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία έθαλαλ ειθπζηηθφηεξε ηε λέα κνξθή κάζεζεο ζε ζρέζε κε ηελ παξαδνζηαθή πξνζέγγηζε ζηελ ηάμε. εκαληηθφ ξφιν έπαημε ε ζπλερήο αλάπηπμε ησλ ηερλνινγηψλ θνξεηψλ ζπζθεπψλ ζε επίπεδν ινγηζκηθνχ αιιά θαη ε κείσζε ησλ ηηκψλ ηνπο (Vinu P.V.a, Sherimon P.C.b, Reshmy Krishnanc, 2011). ηηο θνξεηέο ζπζθεπέο ην ινγηζκηθφ είλαη απηφ πνπ επεξεάδεη ηε ζχλδεζε κε ην δηαδίθηπν θαη ην πεξηβάιινλ πεξηήγεζεο. Σα θηλεηά ηειέθσλα θαη νη ππνινγηζηέο ρεηξφο θαη αθήο ρξεζηκνπνηνχλ δηαθνξεηηθφ ινγηζκηθφ. Σα πην δηαδεδνκέλα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα είλαη ην Palm, ην Windows Mobile, ην Symbian, ηo Android θαη ην ios. Σν PalmOS ( είλαη ην παιαηφηεξν ινγηζκηθφ, έρεη θπθινθνξήζεη ζε αξθεηέο εθδφζεηο θαη ρξεζηκνπνηείηαη ηφζν ζε ππνινγηζηέο παιάκεο φζν θαη ζε smartphones. To Palm OS (επίζεο γλσζηφ σο Garnet OS) είλαη έλα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα γηα θηλεηά θαη αλαπηχρζεθε αξρηθά απφ ηελ Palm, Inc, γηα πξνζσπηθνχο ςεθηαθνχο βνεζνχο (PDAs) ην Σν Palm OS έρεη ζρεδηαζηεί γηα επθνιία ζηε ρξήζε κε νζφλε αθήο πνπ βαζίδεηαη ζηε γξαθηθή δηεπαθή ρξήζηε. Δίλαη εθνδηαζκέλν κε κηα ζεηξά απφ βαζηθέο εθαξκνγέο γηα ηελ δηαρείξηζε πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ. Αξγφηεξα νη εθδφζεηο ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο επεθηάζεθαλ γηα λα ππνζηεξίμνπλ smartphones. Αξθεηέο άιιεο εηαηξίεο έρνπλ θαηαζθεπάζεη ζπζθεπέο 105

106 πνπ ηξνθνδνηνχληαη απφ Palm OS. Σν 2009, ν θχξηνο δηθαηνδφρνο ηνπ Palm OS, ε Palm Inc, κεηνλνκάδεη ην Palm OS ζε webos γηα ηηο επφκελεο ζπζθεπέο. Με ηελ απφθηεζε ηεο PalmSource απφ ηελ εηαηξία ACCES, ην Palm OS γηα Linux άιιαμε γηα λα γίλεη ACCESS πιαηθφξκα γηα Linux. Οη εθαξκνγέο Palm OS είλαη θπξίσο γξακκέλεο ζε θψδηθα C/C++. Έλα Java Virtual Machine ήηαλ ηα πξνεγνχκελα ρξφληα δηαζέζηκν γηα ηελ πιαηθφξκα Palm OS, σζηφζν, ην 2008 ε Palm, Inc αλαθνίλσζε φηη δελ ζα είλαη πιένλ δηαζέζηκε. Δπίζεο έρνπλ αλαπηπρζεί πεξηβάιινληα πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ζε Pascal γηα ην Palm OS. Σν SymbianOS ( είλαη ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα γηα θνξεηέο ζπζθεπέο θαη απνηειεί εμέιημε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο EPOC απφ ηελ Psion. Γεκηνπξγήζεθε κε ηε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ C++ απφ ηε Symbian Ltd. To ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Symbian OS «ηξέρεη» ζε θηλεηά ηεο Nokia, Sony Ericsson, Benq-Siemens, Samsung, Motorola, NTT DoCoMo. Δπίζεο ζην Symbian OS έρνπλ βαζηζηεί αξθεηέο πιαηθφξκεο φπσο Nokia Series 60, Series 80, Series 90 θηι. Σν Ννέκβξην ηνπ 2011 ε NOKIA, ελψ είρε σο βαζηθφ ηεο ινγηζκηθφ ην SymbianOS, αλαθνίλσζε ηε ζπλεξγαζία ηεο κε ηε Microsoft θαη ηε ρξήζε ινγηζκηθνχ Windows Mobile σο πξσηεχνλ ινγηζκηθφ γηα ηηο ζπζθεπέο ηεο. Απφ ην 2010, ην SymbianOS αιιάδεη ζε ρξήζε ηππνπνηεκέλσλ εληνιψλ C + + κε ηε ρξήζε ηεο πιαηθφξκαο Qt, σο ην θχξην SDK. Σν Symbian OS είλαη γξακκέλν ζε C + + κε ρξήζε πξνηχπσλ θσδηθνπνίεζεο Symbian ινγηζκηθνχ, γηα απηφ είζηζηαη λα αλαθέξεηαη σο Symbian C++. Οη Symbian ζπζθεπέο κπνξνχλ επίζεο λα πξνγξακκαηηζηνχλ ρξεζηκνπνηψληαο Python, Java ME, Flash Lite, Ruby,. NET, Web Runtime (WRT) Widgets. ην παξειζφλ, ε ρξήζε Visual Basic, Visual Basic. NET θαη C# γηα ηελ αλάπηπμε Symbian ήηαλ δπλαηή κέζσ ηνπ AppForge Crossfire, ελφο plugin γηα ην Microsoft Visual Studio. Σν Symbian OS ππνζηεξίδεηαη ζε Windows, Linux θαη Mac OS X, ρξεζηκνπνηψληαο ηα εξγαιεία θαη ηηο κεζφδνπο πνπ αλαπηχρζεθαλ απφ ηελ θνηλφηεηα ηνπ ινγηζκηθνχ. Σν Windows Mobile ( απνηειεί ινγηζκηθφ ηεο Microsoft θαη δηαηίζεηαη ζε δηαθνξεηηθέο εθδφζεηο γηα ηειεθσληθέο ζπζθεπέο θαη ππνινγηζηέο παιάκεο (Pocket PC). Οη πεξηζζφηεξεο εθδφζεηο ησλ Windows Mobile έρνπλ έλα ζχλνιν βαζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, φπσο ην multitasking, θαζψο θαη ηε δπλαηφηεηα πεξηήγεζεο ζε έλα ζχζηεκα αξρείσλ παξφκνην κε απηφ ησλ Windows 9x θαη Windows NT. ε ζέκαηα ζπλδεζηκφηεηαο, εθηεινχληαη νη ιεηηνπξγίεο ηνπ Microsoft Exchange Server γηα επηθνηλσλία κε ην server θαη κεηαθνξά αξρείσλ, ελψ ν ζπγρξνληζκφο ησλ ζπζθεπψλ θαη ησλ εθαξκνγψλ γίλεηαη κέζσ ηνπ Windows Mobile Device Center. Ζ αλάπηπμε ησλ εθαξκνγψλ θαη ηνπ ινγηζκηθνχ γίλεηαη ζε Visual C + + θαη Python. Δπίζεο πξέπεη λα γίλεη θαη κηα αλαθνξά ζηα WindowsCE, ηα νπνία απνηεινχλ ηε βάζε γηα κηα ζεηξά απφ ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα γηα PDA θαη θηλεηά ηειέθσλα φπσο ηα PocketPC, Smartphone, Windows Phone θ.α. θαη βαζίζηεθαλ ζην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Windows 95. Δπίζεο λα ηνληζηεί φηη ην Windows Mobile απνηειεί ηνλ ππξήλα ζε επίπεδν ινγηζκηθνχ γηα ηα Windows Phones, αλ θαη ζπρλά απηέο νη δχν έλλνηεο ζπγρένληαη. 106

107 Σν ios (πξψελ iphone OS - είλαη έλα θηλεηφ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα πνπ αλαπηχρζεθε θαη δηαλέκεηαη απφ ηελ Apple Inc. Αξρηθά παξνπζηάζηεθε ην 2007, γηα ην iphone, αιιά ζηε ζπλέρεηα επεθηάζεθε γηα λα ππνζηεξίμεη άιιεο ζπζθεπέο ηεο Apple. ε αληίζεζε κε ηα Windows Phones ηεο Microsoft θαη ηηο Android εθαξκνγέο ηεο Google, ε Apple δελ πξνβιέπεη ζηελ άδεηα ρξήζεο ησλ ios ηελ εγθαηάζηαζε ζε πιηθφ πνπ δελ είλαη ηεο εηαηξίαο. Ζ αλάπηπμε ησλ εθαξκνγψλ γίλεηαη ζε C,C++ θαη Objective-C. Δπίζεο νη ζπζθεπέο Android ( ρξεζηκνπνηνχλ ινγηζκηθφ πνπ ζηεξίδεηαη απνθιεηζηηθά ζε Java. Σν Android είλαη έλα ζχζηεκα βαζηζκέλν ζην Linux ιεηηνπξγηθφ θαη έρεη ζρεδηαζηεί θπξίσο γηα θηλεηά κε νζφλεο αθήο, φπσο smartphones θαη ππνινγηζηέο tablet. Αξρηθά αλαπηχρζεθε απφ ηελ Android, Inc, ε νπνία εμαγνξάζηεθε απφ ηελ Google. Σν ινγηζκηθφ Android είλαη open source, γεγνλφο πνπ επηηξέπεη ζην ινγηζκηθφ λα ηξνπνπνηεζεί ειεχζεξα θαη δηαλέκεηαη ειεχζεξα απφ θαηαζθεπαζηέο ζπζθεπψλ θαη πξνγξακκαηηζηέο. Δπηπιένλ, ην Android έρεη κηα κεγάιε θνηλφηεηα πξνγξακκαηηζηψλ πνπ γξάθνπλ εθαξκνγέο ("apps") πνπ επεθηείλνπλ ηε ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ ζπζθεπψλ, γξακκέλν θπξίσο ζε κηα πξνζαξκνζκέλε έθδνζε ηεο Java. Σν ινγηζκηθφ αλαπηχρζεθε ζε γιψζζα Java ρξεζηκνπνηψληαο ην Android Software Development Kit (SDK ). Άιια εξγαιεία αλάπηπμεο είλαη δηαζέζηκα, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ελφο Native Kit αλάπηπμεο θψδηθα γηα εθαξκνγέο ή επεθηάζεηο ζε C ή C++. Δπίζεο ην Google App Inventor είλαη έλα νπηηθφ πεξηβάιινλ γηα ηνπο αξράξηνπο πξνγξακκαηηζηέο, ελψ έρνπλ αλαπηπρζεί δηάθνξεο πνιιαπιέο πιαηθφξκεο θηλεηψλ εθαξκνγψλ. Ζ ηερλνινγία θάζε ζπζθεπήο απνηειεί βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο θηλεηήο κάζεζεο, ηφζν ζε επίπεδν πιηθνχ φζν θαη ινγηζκηθνχ, θαη απηφ επηβεβαηψλεηαη απφ ην γεγνλφο φηη δηαθνξεηηθέο πιαηθφξκεο πιηθνχ θαη ινγηζκηθνχ ππνζηεξίδνπλ δηαθνξεηηθέο εθαξκνγέο θαη ιεηηνπξγίεο ηεο θηλεηήο κάζεζεο. Γηα παξάδεηγκα, ε θηινζνθία πίζσ απφ ην ινγηζκηθφ Palm είλαη ε ππεξαπινχζηεπζε ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ησλ ιεηηνπξγηψλ, ψζηε ν ρξήζηεο λα κπνξεί εχθνια λα πεξηεγείηαη θαη λα δηαρεηξίδεηαη κηα εθαξκνγή. ηφρνο δειαδή είλαη ε δεκηνπξγία ελφο θηιηθνχ interface, πνπ ζα ππνζηεξίδεη κφλν ηφζεο ιεηηνπξγίεο, ψζηε λα επηηχρεη ηε κέγηζηε απφδνζε απφ ηνλ επεμεξγαζηή, ηε κλήκε θαη ηελ κπαηαξία. Οη Microsoft-based θνξεηέο ζπζθεπέο πιεζηάδνπλ ζε PC-based interface εθαξκνγέο, κε ζεκαληηθή θαζπζηέξεζε θαηά ηε ρξήζε, θαζηζηψληαο πνιχ πςειφηεξεο απαηηήζεηο ζε κλήκε, κπαηαξία θαη επεμεξγαζηή. Ζ δηαθνξά απηή κπνξεί λα είλαη ιηγφηεξν έληνλε απφ φ, ηη ήηαλ θάπνηε, αιιά ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί σο απνηέιεζκα δχν δηαθνξεηηθψλ εξκελεηψλ ηεο θηλεηήο κάζεζεο: ε έθδνζε «just-in-time» θηλεηή κάζεζε ζηελ πξψηε πεξίπησζε, αιιά θαη ε πξνζνκνίσζε e-learning ζε desktop PC ζηε δεχηεξε. Πάλησο, ππάξρεη θαη ε άπνςε φηη νη καζεηέο θέξνπλ θαη ρξεζηκνπνηνχλ ηα θηλεηά ηνπο ηειέθσλα, ηα ipods ηνπο, ή ηα PDAs ηνπο ζπλήζσο απεξίζθεπηα, επεξεάδνληαο ηηο απνδφζεηο ησλ ζπζηεκάησλ θηλεηήο κάζεζεο ( Traxler J, 2007). Οη πην πνιιέο δνθηκέο γηα ζπζηήκαηα m-learning μεθίλεζαλ λα γίλνληαη ζε ινγηζκηθφ Palm. ε πην ζχγρξνλα ινγηζκηθά νη πξνγξακκαηηζηέο θξνληίδνπλ λα 107

108 αλαπηχμνπλ ηηο ζπκβαηφηεηεο εθείλεο πνπ επηηξέπνπλ ηε ρξήζε ζπζηεκάησλ m- learning. Όκσο ην ινγηζκηθφ Palm κηαο θαη είλαη απφ ηα πην παιηά ινγηζκηθά, απνηέιεζε πεδίν δνθηκψλ γηα ηηο πξψηεο εθαξκνγέο θηλεηήο κάζεζεο. Γηα παξάδεηγκα ζε κηα έξεπλα ζε 100 Palm-based εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ, ην 90% ησλ εθπαηδεπηηθψλ ππνζηεξίδεη φηη νη θηλεηέο ζπζθεπέο παξέρνπλ εξγαιεία θαηάιιεια γηα λα βνεζήζνπλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ καζεηψλ ηνπο. Δπίζεο κηα εθπαηδεπηηθή εθαξκνγή ζε Palm δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο θαζεγεηέο λα ειέγρνπλ πφηε αληαιιάζζνπλ κελχκαηα νη καζεηέο κεηαμχ ηνπο νη καζεηέο κεηαμχ ηνπο (Roschelle J., 2003). Ο Motiwalla ην 2007 (Motiwalla Luvai F., 2007)επηρείξεζε λα αλαπηχμεη έλα ζχζηεκα m-learning εζηηάδνληαο ιηγφηεξν ζηηο απαηηήζεηο ηεο θνξεηήο ζπζθεπήο θαη πεξηζζφηεξν ζηε ζχλδεζή ηεο κε ηνλ server. Δθάξκνζε έλα κνληέιν ζην νπνίν έηξεμε ζε Microsoft IIS φια ηα δεδνκέλα ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, εγθαηέζηεζε ζε απηφλ κηα εθαξκνγή θαη έηξεμε ην ζχζηεκα κε ηε βνήζεηα ηνπ MySQL database server. Πξφηεηλε σο ηδαληθή ηε ρξήζε open-source εθαξκνγψλ θαη ινγηζκηθνχ (OS θνξεηήο ζπζθεπήο) πνπ είλαη επέιηθηα ζε πνιιέο αξρηηεθηνληθέο, έρνπλ πεξηνξηζκέλα πξνβιήκαηα ζπλδεζηκφηεηαο θαη κπνξνχλ λα ηξέμνπλ ηφζν ζε Windows φζν θαη ζε Linux Server, ρξεζηκνπνηψληαο επίζεο open-source πιαηθφξκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ. Οη ιεηηνπξγίεο ηηο νπνίεο ππνζηήξημε ην ζχζηεκα θηλεηήο κάζεζεο πνπ δεκηνχξγεζε θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί. Δμαηνκηθεπκέλν Πεξηερόκελν πλεξγαηηθό Πεξηερόκελν Μεραληζκνί Πξνώζεζεο Γλώζεο Μέληνξεο Δθπαηδεπηηθνί πξάθηνξεο Δπηθνηλσλία SMS, Instant Messaging, Δηδνπνηήζεηο, Ζκεξνιφγην, Δλεκεξψζεηο Μεραληζκνί Δμόξπμεο Γλώζεο Δξγαιεία πζηήκαηνο Πεγέο πιεξνθνξίαο Πξνζνκνίσζε ηάμεσλ Chat, Forums, Πίλαθεο πδεηήζεσλ Δηδνπνηήζεηο, Ζκεξνιφγην, Δλεκεξψζεηο SMS, Instant Messaging, Chat, Forums, Πίλαθεο πδεηήζεσλ Πίλαθαο 7. Λεηηνπξγίεο ζπζηήκαηνο θηλεηήο κάζεζεο. 108

109 Σν ινγηζκηθφ ησλ θηλεηψλ ζπζθεπψλ ζα πξέπεη λα ειέγρεηαη ζπλερψο γηα ζπκβαηφηεηα ζε επίπεδν πιηθνχ κε ηηο θηλεηέο ζπζθεπέο αιιά θαη κε ηε δπλαηφηεηά επέθηαζήο ηνπο κέζσ εηδηθψλ εθαξκνγψλ (mobile apps). Οη αζχξκαηεο θνξεηέο ζπζθεπέο (Wireless Mobile Devices), ζε ζπλδπαζκφ κε ηα open-source εξγαιεία ινγηζκηθνχ ζε επίπεδν θνηλσληθήο δηθηχσζεο, παξέρνπλ ελδερνκέλσο ηε βάζε γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο κέζσ λέσλ εθδφζεσλ ινγηζκηθνχ. Ζ ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ θνηλσληθήο δηθηχσζεο ζηελ εθπαίδεπζε έρεη θεξδίζεη ην ελδηαθέξνλ ησλ εξεπλεηψλ ζηα κέζα ηεο πξνεγνχκελεο δεθαεηίαο. Οη Jafari, McGee & Carmean (Jafari, A., McGee, P., Carmean, C., 2006) πξφηεηλαλ έλα κνληέιν γηα ηελ επφκελε γεληά ηνπ e-learning πνπ ελζσκαηψλεη εξγαιεία θνηλσληθνχ ινγηζκηθνχ. Ζ δεκνηηθφηεηα απηψλ ησλ θνηλσληθψλ, web-based εξγαιείσλ είρε σο απνηέιεζκα ηελ ελζσκάησζή ηνπο ζην ζρεδηαζκφ θαη ηελ ππνζηήξημε ησλ ζχγρξνλσλ θηλεηψλ ζπζθεπψλ. Έλα πξψην βήκα ήηαλ ε έληαμε ηεο αλάγλσζεο εηδήζεσλ RSS ζηα θηλεηά ηειέθσλα Nokia (Nokia Lifeblog 2.0) θαη θηλεηά ηειέθσλα Sony Ericsson, θαζψο θαη ζην Sony PSP. Ζ επφκελε γεληά ηεο Sony Ericsson ζηα θηλεηά ηειέθσλα δηέζεηε ελζσκαησκέλε ππεξεζία blogging κέζσ θσηνγξαθηψλ, θαη ηα N73 θηλεηά ηειέθσλά ηεο Nokia επέηξεπαλ ηελ άκεζε αλάξηεζε θσηνγξαθηψλ ζην Flickr. Δπηπιένλ, νη δχν «γίγαληεο» ηνπ Internet, ε Google θαη ην Yahoo, έρνπλ αλαπηχμεη κηα ζεηξά απφ εξγαιεία θνηλσληθήο δηθηχσζεο ελζσκαησκέλα ζε θνξεηέο ζπζθεπέο (Cochrane T., 2006). 109

110 5.3 Παραμετροποίηςη κώδικα moodle για mobile ςυςκευέσ ηελ ππνελφηεηα 5.3 παξνπζηάδεηε ε παξακεηξνπνίεζε ηνπ Moodle website ψζηε λα ππνζηεξίδεηαη απφ θηλεηέο ζπζθεπέο. Με απηφ ηνλ ηξφπν εκθάληζεο ηνπ website ππάξρεη ε δπλαηφηεηα γηα ηελ πιήξε επεμεξγαζία ηνπ, πξνζζήθε καζήκαηνο, δεκηνπξγία δξαζηεξηφηεηαο θ.α. κέζα απφ θηλεηέο ζπζθεπέο ρσξίο λα "ράλεηαη" θάπνην απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. Ζ δνθηκή θαη νη παξαθάησ εηθφλεο έγηλαλ απφ θηλεηφ ηειέθσλν κε ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Windows Phone 8. Δηθόλα 50. Αξρηθή ζειίδα καζεκάησλ κέζσ θηλεηήο ζπζθεπήο. 110

111 Δηθόλα 51. Δκθάληζε εκεξνινγίνπ γεγνλόησλ θαη καζεκάησλ. Δηθόλα 52. Οζόλε γηα ηελ είζνδν ηνπ ρξήζηε-καζεηή ζηε πιαηθόξκα 111

112 Δηθόλα 53. Γηαζέζηκα καζήκαηα ηνπ εγγεγξακκέλνπ ρξήζηε Δηθόλα 54. Δλόηεηεο ηνπ καζήκαηνο 112

113 Δηθόλα 55. Μνξθή καζήκαηνο από θηλεηή ζπζθεπή Δηθόλα 56. Δξώηεζε πνιιαπιήο επηινγήο 113

114 Δηθόλα 57. Γηαζέζηκα Σεζη ηνπ καζήκαηνο Δηθόλα 58. Δξγαζία γηα απνζηνιή ζην δηδάζθνληα Δηθόλα 59. Οζόλε επεμεξγαζίαο ησλ ξπζκίζεσλ ηνπ καζήκαηνο 114

115 Δηθόλα 60. Ρπζκίζεηο γηα ην πξνθίι ηνπ ρξήζηε-καζεηή Δηθόλα 61. Πίλαθαο ειέγρνπ γηα ηνλ δηαρεηξηζηή ηεο πιαηθόξκαο Δηθόλα 62. Γεκηνπξγία εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηόηεηαο 115

116 Δηθόλα 63. Δκθάληζε ηεο πιαηθόξκαο ρσξίο ηε παξακεηξνπνίεζε γηα θηλεηέο ζπζθεπέο. 116

117 6 Προτεινόμενεσ Επεκτϊςεισ Massive Open Online Courses Καηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, ε θηινζνθία ηεο ειεχζεξεο κεηάδνζεο θαη αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ, θαζψο θαη ε δηεηζδπηηθφηεηα ηνπ Internet έρνπλ δεκηνπξγήζεη πνιιέο λέεο επθαηξίεο γηα ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε. Ζ ρξήζε ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ηεο κάζεζεο (LMSs), φπσο είλαη ην Blackboard ή ην αλνηθηνχ θψδηθα ινγηζκηθφ Moodle, έρεη γλσξίζεη ξαγδαία αλάπηπμε. Σν 2008, έλαο λένο φξνο εκθαλίζηεθε ζην ρψξν ηνπ e-learning: MOOCs, ή Massive Online Open Courses ) (Fini, Antonio, 2009) Σα λέα δεδνκέλα ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο θαη νη αλάγθεο πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ αιιαγή ζε πνιιά ζεκεία ηεο online εθπαίδεπζεο θαη ηα MOOCs απνηεινχλ ζπζηήκαηα πνπ κπνξνχλ λα απαληήζνπλ ζε λέεο πξνθιήζεηο. Οη θνξείο ηεο δηα βίνπ κάζεζεο κπνξνχλ πιένλ λα ρξεζηκνπνηνχλ δηάθνξα εξγαιεία γηα λα θαηαζθεπάζνπλ θαη λα δηαρεηξίδνληαη ηα δηθά ηνπο δίθηπα κάζεζεο, θαη ηα MOOCs κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ επθαηξίεο γηα λα δνθηκάζνπλ ηα ελ ιφγσ δίθηπα. Χο ηψξα κφλν έλα πνιχ κηθξφ ηκήκα ησλ ηδξπκάησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ρξεζηκνπνηνχλ πηινηηθά ηα MOOCs. Σα πεξηζζφηεξα ηδξχκαηα παξακέλνπλ αλαπνθάζηζηα σο πξνο ηε ρξήζε ηνπο θαη ην βαζκφ απνηειεζκαηηθφηεηάο ηνπο ή ην βαζκφ πξνζαξκνγήο ησλ MOOCs ζηα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηά ηνπο. χκθσλα κε πξφζθαηε έξεπλα ησλ Seaman&Allen, κφλν ην 2,6% ησλ ηδξπκάησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Ακεξηθή ρξεζηκνπνηνχλ ζήκεξα MOOCs, ελψ επηπιένλ έλα 9,4% βξίζθεηαη ζηα ζηάδηα ζρεδηαζκνχ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ κε MOOCs. Ζ πιεηνςεθία ησλ ηδξπκάησλ (55,4%) αλαθέξνπλ φηη εμαθνινπζνχλ λα είλαη αλαπνθάζηζηα ζρεηηθά κε ηα MOOCs, ελψ ην 32,7% δειψλεη φηη δελ έρνπλ ζρέδηα ψζηε λα αλαπηχμνπλ πξνγξάκκαηα βαζηζκέλα ζε MOOCs. Ζ αθαδεκατθή θνηλφηεηα δελ έρεη πεηζηεί φηη ηα MOOCs αληηπξνζσπεχνπλ κηα βηψζηκε κέζνδν γηα ηελ πξνζθνξά online καζεκάησλ, αιιά πηζηεχνπλ φηη παξέρεηαη έλα ζεκαληηθφ κέζν γηα ηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ψζηε λα κάζνπλ θαη λα εκβαζχλνπλ ζηελ online εθπαίδεπζε. Οη αθαδεκατθνί δελ ελδηαθέξνληαη γηα ηε ρξεζηκφηεηα ησλ MOOCs ζηελ εθπαίδεπζε ζε ρψξνπο εξγαζίαο, αιιά εζηηάδνπλ ζε πνην βαζκφ κπνξνχλ λα είλαη απνηειεζκαηηθά θαη θαηλνηνκηθά ζην ρψξν ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (Elaine Allen and Jeff Seaman, 2013). Έλα MOOC κπνξεί λα νξηζηεί σο έλα πνιχπινθν ζχζηεκα πνπ, πξνθεηκέλνπ λα επηβηψζεη θαη λα αλαπηπρζεί, βξίζθεηαη ζπλερψο ζε αλαδήηεζε λέσλ ηξφπσλ εξκελείαο ησλ γεγνλφησλ ηνπ εμσηεξηθνχ θφζκνπ. Ο Bertuglia ζην βηβιίν ηνπ «Nonlinearity, chaos and complexity: The dynamics of natural and social systems» (Bertuglia C. S., 2005) ηνλίδεη φηη σο ζπλέπεηα ηεο αλαηξνθνδφηεζεο πνπ δέρεηαη απφ ην πεξηβάιινλ, ην ζχζηεκα MOOC απην-νξγαλψλεηαη, εκθαλίδνληαο πξφζζεηεο ηδηφηεηεο γηα λα αιιειεπηδξά κε ην πεξηβάιινλ ζην νπνίν βξίζθεη ηηο πεγέο ηνπ. Ο Reigeluth (Reigeluth C. M., 2004) αλέθεξε φηη ηα ζπζηήκαηα απαηηνχλ λα έρνπλ ηξία ραξαθηεξηζηηθά: δηαθάλεηα, απην-αλαθνξά, θαη ειεπζεξία γηα ηνπο ρξήζηεο πνπ επηζπκνχλ λα ιάβνπλ ηηο δηθέο ηνπο απνθάζεηο γηα ηηο αιιαγέο ζην ζχζηεκα. 117

118 Πξνθεηκέλνπ έλα ζχζηεκα λα επηθνηλσλεί κε ην πεξηβάιινλ ηνπ, πξέπεη λα επηδηψμεη λα ιακβάλεη θαη λα αλαπαξάγεη ή λα εξκελεχεη πιεξνθνξίεο απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ θαη λα θάλεη απηή ηε γλψζε επξέσο δηαζέζηκε ζηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο. Γεληθά ζηα MOOCs νη ζπκκεηέρνληεο, ρξεζηκνπνηψληαο εξγαιεία δηαλνκήο ηεο γλψζεο, φπσο ην δηαδίθηπν, κνηξάδνληαη ηηο εκπεηξίεο ηνπο κε άιινπο ρξήζηεο, νη νπνίνη κε ηε ζεηξά ηνπο κπνξεί λα δίλνπλ ζηε ζπλέρεηα αλαηξνθνδφηεζε ζην MOOC, είηε ζεηηθά είηε αξλεηηθά. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα επεξεάδεη ην ζχζηεκα εθπαίδεπζεο θαζψο αιιάδεη ε δνκή ηνπ ψζηε λα κπνξεί λα αληαπνθξίλεηαη ζηε δπλακηθή ησλ ζπκκεηερφλησλ, δειαδή πξνζπαζεί λα αληαπνθξηζεί ζηελ αλαηξνθνδφηεζε πνπ δέρεηαη. Μηα ηέηνηα αληίδξαζε είλαη ελδηαθέξνπζα, γηαηί πξνθεηκέλνπ ην ζχζηεκα λα επηηχρεη ηελ πξνζαξκνγή ζηνπο ζπκκεηέρνληεο, πξέπεη πξψηα λα βγεη απφ ηελ ηζνξξνπία ιεηηνπξγίαο ηνπ. Ζ απην-νξγάλσζε κπνξεί λα επηηεπρζεί, εάλ ην ζχζηεκα σζείηαη εθηφο ηζνξξνπίαο κέζσ θάπνηαο αλαηξνθνδφηεζεο απφ θάπνηνλ ρξήζηε θαη γηα απηφ ε ζπκπεξηθνξά ηνπ ζπζηήκαηνο ζεσξείηαη ξεπζηή (Inge dewaard, Sean Abajian, Michael Sean Gallagher, Rebecca Hogue, Nilgün Keskin, Apostolos Koutropoulos, and Osvaldo C. Rodriguez, 2011). Παξάδεηγκα απνηειεί ην MIT OpenCourseWare φπνπ θαηαλνκή πςειήο πνηφηεηαο, παλεπηζηεκηαθνχ επηπέδνπ καζήκαηα. Παξφηη ην πιηθφ ησλ καζεκάησλ δελ είρε αξρηθά ζρεδηαζηεί γηα άηνκα πνπ αζρνινχληαη κε ην ιεγφκελν selfstudy, δειαδή ρξήζηεο πνπ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα βξίζθνπλ θαη λα αλεβάδνπλ νη ίδηνη ηηο πεγέο πνπ ηνπο ηαηξηάδνπλ, πεξίπνπ ην 50% ηνπ πιηθνχ έρεη δεκηνπξγεζεί απφ ηνπο ρξήζηεο απηνχο (Martin, 2012). Σα ηππηθά LMSs ππνζηεξίδνπλ ηε δηάξζξσζε θαη ηε κεηαθνξά ησλ ζπκβαηηθψλ καζεκάησλ ζε έλα online πεξηβάιινλ. Γηαιέμεηο παξαδίδνληαη, εξγαζίεο πξνγξακκαηίδνληαη ζε ζπγθεθξηκέλν ρξφλν, θαη νη ζπδεηήζεηο δηεπθνιχλνληαη ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα. Όπσο ζηα ζπκβαηηθά καζήκαηα, νη ηάμεηο είλαη ζπλήζσο θιεηζηέο θνηλφηεηεο, κε ηνπο καζεηέο λα εγγξάθνληαη, θαη ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο ε εγγξαθή ζπλνδεχεηαη απφ ζπλδξνκή, πξνθεηκέλνπ λα παξαθνινπζήζνπλ ηα καζήκαηα (Martin, 2012). Μηα απφ ηηο πξψηεο πξνζπάζεηεο γηα λα ζπλδπαζηεί ε θηινζνθία ηεο αλνηθηήο κάζεζεο θαη ηα ηππηθά LMSs έγηλε απφ ηνλ David Cormier κέζσ ηεο αλάπηπμεο ηνπ Massive Open Online Course, ή MOOC. χκθσλα κε ην φξακά ηνπ, έλα MOOC κπνξεί λα ππνζηεξίμεη ιεηηνπξγίεο θαη πξνδηαγξαθέο ελφο ζπκβαηηθνχ καζήκαηνο ή ελφο LMS, φπσο έλα πξνθαζνξηζκέλν ρξνλνδηάγξακκα θαη εβδνκαδηαία ζέκαηα πξνο εμέηαζε, αιιά δελ πξνυπνζέηεη θακία ακνηβή, νχηε άιιεο πξνδηαγξαθέο εθηφο απφ ηελ πξφζβαζε ζην Internet θαη ην ελδηαθέξνλ γηα κάζεζε. Δπίζεο δελ ππάξρνπλ πξνθαζνξηζκέλεο πξνζδνθίεο γηα ηε ζπκκεηνρή, θαη θακία επίζεκε δηαπίζηεπζε (McAuley A., Stewart B., Siemens G., Cormier D., 2010). Όζνλ αθνξά ζην ζρεδηαζκφ, ε θχξηα έκθαζε πξέπεη λα δνζεί ζηε δεκηνπξγία πεξηβάιινληνο πνπ ελζαξξχλεη ηελ αλάπηπμε ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ θαη ηνπ ζπζηήκαηνο, θαζψο θαη ηε ζχλδεζε εκπεηξηψλ. Γελ είλαη αξθεηφ λα εηζαρζνχλ θάπνηα εξγαιεία γηα ηε δεκηνπξγία ελφο απνηειεζκαηηθνχ ιεηηνπξγηθνχ πεξηβάιινληνο. Θα πξέπεη ν ζρεδηαζκφο λα πξνβιέπεη θαη λα εληζρχεη ηε ζχλδεζε κεηαμχ ησλ πφξσλ ηνπ 118

119 ζπζηήκαηνο θαη ησλ αλζξψπσλ. ε έλα καζεζηαθφ πεξηβάιινλ πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αιιαγή, ηα εξγαιεία θαη νη εθαξκνγέο πνπ ζπλίζηαληαη γηα ηνπο καζεηέο ζηα πιαίζηα ηεο εθπαηδεπηηθήο/καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο θαζψο θαη νη ζπλδέζεηο πνπ δηεπθνιχλνπλ ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κε ην ζχζηεκα, είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηε δεκηνπξγία καζεζηαθψλ εκπεηξηψλ. Ζ ξνή ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο ζα κπνξνχζε λα απεηθνληζηεί ζην δηάγξακκα πνπ πξνηείλεηαη απφ ηε (Rita, Kop, 2010) Δηθόλα 64. Μνληέιν κάζεζεο ζε έλα πεξηβάιινλ αλνηθηήο κάζεζεο(kop, Rita; Fournier, Hélène; Mak, John Sui Fai, 2010) Έλα MOOC απνηειεί έλα πηζαλφ ππνπξντφλ ηεο αλνηθηήο δηδαζθαιίαο θαη ηεο αλνηθηήο κάζεζε. Μηα νκάδα εηθνζηπέληε ρξεζηψλ εγγξάθεθαλ θαη πιήξσζαλ γηα λα ιάβνπλ κέξνο ζην πξφγξακκα απηφ. ηε ζπλέρεηα ην πξφγξακκα άλνημε θαη γηα άιινπο καζεηέο: δηαιέμεηο ζπδεηήζεη, forums, θαη εβδνκαδηαίεο ζπλεδξίεο on-line ήηαλ ζηε δηάζεζε κε εγγεγξακκέλσλ εθπαηδεπνκέλσλ. Ζ δεχηεξε νκάδα ησλ καζεηψλ, δειαδή φζνη ήζειαλ λα ζπκκεηάζρνπλ αιιά δελ ελδηαθέξνληαλ γηα λα θαηαβάιινπλ θάπνην αληίηηκν ήηαλ ζε αξηζκφ πάλσ απφ Ζ πξνζζήθε απηψλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ελίζρπζε ζεκαληηθά ηελ εκπεηξία κέζα απφ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, δεδνκέλνπ φηη πεξηζζφηεξεο ζπδεηήζεηο θαη αλαγλψζεηο επέθηεηλαλ θαη ηελ ελεξγή ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπηψλ. Γηα ηνπο καζεηέο πνπ ζπκκεηέρνπλ θαη δελ είλαη επίζεκα εγγεγξακκέλνη, ην MOOC κνηάδεη σο κηα ζπδήηεζε ζε έλα ζπλέδξην ή ζε έλα εξεπλεηηθφ εξγαζηήξην. Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ιφγνπο γηα ηε δεκηνπξγία ελφο αλνηθηνχ καζήκαηνο (open course) είλαη ε πνηθηιία πξννπηηθψλ πνπ κπνξεί λα δηαζέζεη θαηά ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Σα κέιε ηνπ καζήκαηνο κνηάδνπλ κε αλζξψπνπο πνπ βξίζθνληαη ζε κηα γσλία, έρνληαο κηα ζε βάζνο ζπδήηεζε, φπνπ νπνηνζδήπνηε κπνξεί λα επηιέμεη λα εηζέιζεη. Ζ δνκή ησλ καζεκάησλ είλαη ηέηνηα, 119