ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΣΟΦΟΚΛΗ. Α.Μετάφραςη Β επειςόδιο β ςκηνή ςτίχοι ΚΡ. Σὺ τοῦτο μοφνθ τῶνδε Καδμείων ὁρᾷσ.

Transcript

1 Α.Μετάφραςη Β επειςόδιο β ςκηνή ςτίχοι ΚΡ. Σὺ τοῦτο μοφνθ τῶνδε Καδμείων ὁρᾷσ. Εςφ μόνθ απ αυτοφσ εδϊ τουσ Καδμείουσ το βλζπεισ ζτςι αυτό. ΑΝΤ. Ὁρῶςι χοὖτοι ςοὶ δ ὑπίλλουςι ςτόμα. Κι αυτοί το βλζπουν, αλλά για χάρθ ςου κλείνουν το ςτόμα τουσ. ΚΡ. Σὺ δ οὐκ ἐπαιδῇ, τῶνδε χωρὶσ εἰ φρονεῖσ; Δεν ντρζπεςαι λοιπόν εςφ που ςκζφτεςαι διαφορετικά απ αυτοφσ εδϊ; ΑΝΤ. Οὐδὲν γὰρ αἰςχρὸν τοὺσ ὁμοςπλάγχνουσ ςζβειν. ΚΡ. Οὔκουν ὅμαιμοσ χὠ καταντίον κανϊν; ΑΝΤ. Ὅμαιμοσ ἐκ μιᾶσ τε καὶ ταὐτοῦ πατρόσ. ΚΡ.Πῶσ δῆτ ἐκείνῳ δυςςεβῆ τιμᾷσ χάριν; ΑΝ.Οὐ μαρτυριςει ταῦκ ὁ κατκανὼν νζκυσ. ΚΡ.Εἴ τοί ςφε τιμᾷσ ἐξ ἴςου τῷ δυςςεβεῖ. ΑΝ.Οὐ γάρ τι δοῦλοσ, ἀλλ ἀδελφὸσ ὤλετο. ΚΡ.Πορκῶν δὲ τινδε γῆν ὁ δ ἀντιςτὰσ ὕπερ. *Όχι+, γιατί καμιά ντροπι δεν είναι να τιμά κανείσ τ αδζρφια του. Αδερφόσ από το ίδιο αίμα δεν ιταν κι αυτόσ που ςκοτϊκθκε απζναντι ακριβϊσ; Από το ίδιο αίμα ιταν, από μια μάνα και από τον ίδιο πατζρα. Πϊσ λοιπόν προςφζρεισ τιμζσ*ςτον Πολυνείκθ+, που ναι αςζβεια για κείνον (τον Ετεοκλι); Δε κα ςυμφωνιςει μ αυτά ο ςκοτωμζνοσ. *κα ςυμφωνιςει+ βζβαια,αν τον τιμάσ εξίςου με τον αςεβι. *Τον τιμϊ τον Πολυνείκθ+,γιατί, βζβαια, δε ςκοτϊκθκε ςαν δοφλοσ αλλά ςαν αδερφόσ. *Σαν αδερφόσ ςκοτϊκθκε+,προςπακϊντασ όμωσ να υποτάξει αυτιν εδϊ τθ χϊρα. ενϊ ο άλλοσ *ςκοτϊκθκε+υπεραςπίηοντασ τθν. 1

2 ΑΝ.Ὅμωσ ὅ γ Ἅιδθσ τοὺσ νόμουσ ἴςουσ ποκεῖ. ΚΡ.Ἀλλ οὐχ ὁ χρθςτὸσ τῷ κακῷ λαχεῖν ἴςοσ. Ο Άδθσ όμωσ αξιϊνει οι νόμοι να είναι ίςοι για όλουσ. Μα ο καλόσ δεν είναι ςτθν ίδια κζςθ με τον κακό, ϊςτε να λάβει τθν ίδια τιμι. ΑΝ.Τίσ οἶδεν εἰ κάτωκεν εὐαγῆ τάδε; ΚΡ.Οὔτοι ποκ οὑχκρόσ, οὐδ ὅταν κάνῃ, φίλοσ. ΑΝ. Οὔτοι ςυνζχκειν, ἀλλὰ ςυμφιλεῖν ἔφυν. Ποιοσ ξζρει αν αυτζσ οι διακρίςεισ είναι δίκαιεσ ςτον κάτω κόςμο; Ποτζ όμωσ ο εχκρόσ δεν είναι φίλοσ,οφτε κι όταν πεκάνει. Δε γεννικθκα εγϊ για να ςυμμερίηομαι το μίςοσ, αλλά για να αγαπϊ μαηί με άλλουσ. ΚΡ. Κάτω νυν ἐλκοῦς, εἰ φιλθτζον, φίλει κείνουσ ἐμοῦ δὲ ηῶντοσ οὐκ ἄρξει γυνι. Αν λοιπόν πρζπει να αγαπάσ, αγάπα εκείνουσ, όταν πασ ςτον κάτω κόςμο όςο όμωσ εγϊ ηω,δε κα κυβερνιςει γυναίκα. Β.Ερμηνευτικά ςτοιχεία 1. Νοηματική Απόδοςη Ο Κρζοντασ υποςτθρίηει ότι όλοι οι πολίτεσ ςυμφωνοφν με τθ δικι του απόφαςθ, ενϊ θ Αντιγόνθ διατυπϊνει τθν άποψθ ότι ο χορόσ επιδοκιμάηει τθ δικι τθσ πράξθ, αλλά δεν το λζει επειδι φοβάται τον τφραννο. Όςον αφορά τα δφο νεκρά αδζρφια, ο Κρζοντασ τα διαφοροποιεί λζγοντασ ότι θ ταφι του Πολυνείκθ, που ιρκε για να υποτάξει τθν πόλθ του, αποτελεί προδοςία για τον Ετεοκλι, που ςκοτϊκθκε υπεραςπίηοντασ τθν πόλθ του. Αντίκετα, θ Αντιγόνθ τα ταυτίηει αναφζροντασ ότι γεννικθκαν από τουσ ίδιουσ γονείσ και ότι οι νόμοι του Κάτω Κόςμου είναι τελείωσ διαφορετικοί από τουσ νόμουσ του βαςιλιά. Στθν εμπακι κζςθ του Κρζοντα ότι ο νεκρόσ εξακολουκεί να είναι μιςθτόσ και μετά το κάνατό του, θ θρωίδα απαντά με το κιρυγμα αγάπθσ για τον άνκρωπο. Η ςτιχομυκία 2

3 τελειϊνει με τθν επανάλθψθ από τον Κρζοντα τθσ αμετάκλθτθσ απόφαςισ του να τιμωριςει τθν Αντιγόνθ και τθσ κζςθσ του ότι όςο ηει δε κα κυβερνιςει γυναίκα. 2. Διαγραφή και Ψυχογραφία χαρακτήρων Ο Κρζοντασ παρουςιάηεται υπερβολικά εγωιςτισ και ανόθτοσ λζγοντασ ότι θ Αντιγόνθ είναι το μόνο άτομο που βλζπει τυραννικό τρόπο άςκθςθσ τθσ εξουςίασ (Σὺ τοῦτο μοφνθ τῶνδε Καδμείων ὁρᾷσ) και ότι δεν ντρζπεται που ςκζφτεται διαφορετικά από το χορό (Σὺ δ οὐκ ἐπαιδῇ, τῶνδε χωρὶσ εἰ φρονεῖσ;). Δείχνει πόςο ιςχυρογνϊμων, τυραννικόσ και αδιάλλακτοσ είναι όχι μόνο από τον τρόπο με τον οποίο απευκφνεται ςτθν Αντιγόνθ αλλά και από τουσ χαρακτθριςμοφσ του για τον Πολυνείκθ: δυςςεβισ, πορκῶν, δοῦλοσ,κακόσ,οὑχκρόσ. Τθ ςκλθρότθτα, τθν αναλγθςία, τθν εμπάκεια και το μίςοσ του απζναντι ςτο νεκρό αποτυπϊνουν τα λόγια του: Οὔτοι ποκ οὑχκρόσ, οὐδ ὅταν κάνῃ, φίλοσ. Τον πικρά ειρωνικό και ςαρκαςτικό του χαρακτιρα καταδεικνφει θ απάντθςθ: κάτω νυν ἐλκοῦς, εἰ φιλθτζον, φίλει κείνουσ, που δίνει ςτο κιρυγμα αγάπθσ τθσ Αντιγόνθσ. Το πορτρζτο του το ςυμπλθρϊνει με τθν επανάλθψθ τθσ αντιφεμινιςτικισ και άκρωσ αποκαλυπτικισ του πλθγωμζνου αντρικοφ του φιλότιμου κζςθσ του ότι ἐμοῦ δὲ ηῶντοσ οὐκ ἄρξει γυνι. Η Αντιγόνθ, λζγοντασ ςτον Κρζοντα πωσ Ὁρῶςι χοὖτοι ςοὶ δ ὑπίλλουςι ςτόμα, για μια ακόμθ φορά αποδεικνφει ότι και τα λόγια τθσ δε <<μαςάει>> και δε φοβάται να εκφράηει με κάρροσ, παρρθςία και ευκφτθτα τισ ςκζψεισ τθσ και να ςτθλιτεφει αντιδθμοκρατικζσ και τυραννικζσ ςυμπεριφορζσ και πολιτικζσ. Δε νιϊκει ντροπι που ζκαψε τον Πολυνείκθ, αφοφ οὐδὲν γὰρ αἰςχρὸν τοὺσ ὁμοςπλάγχνουσ ςζβειν. Η αδερφικι αγάπθ είναι βακιά ριηωμζνθ μζςα τθσ. ο Πολυνείκθσ είναι γι αυτιν ο ὁμόςπλαχνοσ, ο ὅμαιμοσ, ο ἀδελφὸσ, ο χρθςτόσ, ο φίλοσ. Σζβεται και υπεραςπίηεται το κεϊκό νόμο υποςτθρίηοντασ ότι ὅ γ Ἅιδθσ τοὺσ νόμουσ ἴςουσ ποκεῖ. Εκείνο όμωσ που τθν καταξιϊνει ωσ πραγματικό άνκρωπο, τθν κακιςτά αςφγκριτθ και μοναδικι είναι το περίφθμο και ανεπανάλθπτο οὔτοι ςυνζχκειν, ἀλλὰ ςυμφιλεῖν ἔφυν. Αυτό το κιρυγμα τθσ αγάπθσ τονίηει τα ανκρωπιςτικά τθσ αιςκιματα και αποδεικνφει ότι είναι μια ευαίςκθτθ ψυχι φτιαγμζνθ για να αγαπάει και όχι για να ςυμμερίηεται το μίςοσ. Η πειςματωμζνθ αυτοπεποίκθςθ του Κρζοντα κυριαρχεί ς όλο το επειςόδιο. Αυτόσ ζρχεται αντιμζτωποσ με τρεισ διαφορετικοφσ χαρακτιρεσ (φφλακασ, Αντιγόνθ, Ιςμινθ), που με τα λόγια τουσ ςε κάτι κα ζπρεπε να είχαν κλονίςει τθν αυτοπεποίκθςι του. Αλλά τίποτα 3

4 τζτοιο δε ςυμβαίνει. Αυτόσ μιλαζι και φζρεται ςαν να ιταν ο κεόσ πάνω ςτθ γθ. Και όμωσ, θ τραγικι εξζλιξθ τθσ ίδιασ του τθσ μοίρασ αρχίηει να μπαίνει ςτο δρόμο τθσ. Ο ποιθτισ τοφ βάηει ςτο ςτόμα δφο τραγικζσ ειρωνείεσ. Μια εδϊ: <<τα πιο αλφγιςτα φρονιματα ςυχνά/ προπάντων ταπεινϊνονται>> (ςτ ). Και μια, όπωσ κα δοφμε, πιο κάτω: <<ο Άδθσ είναι εκείνοσ που κα διαλφςει το γάμο αυτό>> (ςτ. 575). Τα λζει για τθν Αντιγόνθ, αλλά ιδθ ο ίδιοσ ζχει βάλει τθ δικι του μοίρα ςτο δρόμο τθσ. Ο Κρζοντασ κατθγορεί τθν Αντιγόνθ, όχι μόνο γιατί επιχείρθςε τθν ταφι, αλλά και γιατί καυχιζται γι αυτιν. Κατθγορεί χωρίσ αποδείξεισ τθν Ιςμινθ. Είναι ζτοιμοσ να ςυγκρουςτεί με τουσ πάντεσ. Κατά βάκοσ ξζρει ότι ζχει άδικο. Όλο αυτό το πείςμα είναι χαρακτθριςτικι εκδιλωςθ των εγωιςτϊν και αλαηόνων, που δεν τολμοφν να αφιςουν τον εαυτό τουσ να δει το ςφάλμα τουσ. Ο Κρζοντασ προςπακεί ακόμα μια φορά να διανκίςει ιδεολογικά τθν απόφαςι του: ο ζνασ ιταν άδικοσ, τιμωρείται, ο άλλοσ ζπεςε γι ατθν πατρίδα του, ανταμείβεται. Μιλάει για τα ανκρϊπινα, τα φκαρτά, τα πρόςκαιρα. Η Αντιγόνθ τοφ απαντά: << Ποιοσ ξζρει αν αυτά ζχουν πζραςθ εκεί κάτω>>! Αυτόσ μιλάει για μίςοσ, για ζχκρα. Και εκείνθ του απευκφνει το υπζροχο: <<Εγϊ δεν είμαι για να μοιράηομαι ζχκρεσ, αλλά αγάπθ>>. Ο Κρζοντασ παραλογίηεται: <<γυναίκα δε κα εξουςιάςει>> (ςτ. 525). Με αυτι του τθν τελικι απόκριςθ δείχνει ότι δεν κατάλαβε τίποτε απολφτωσ, ι μάλλον ότι φοβάται να καταλάβει. Γ.Ερµηνευτικζσ ερωτήςεισ ανοικτοφ τφπου 1. Ποια είναι τα βαςικά ςθµεία τθσ αντιπαράκεςθσ Κρζοντα και Αντιγόνθσ ςτουσ ςτίχουσ ; 2. Να αναπτφξετε τουσ ςυλλογιςµοφσ του Κρζοντα ςφµφωνα µε τουσ οποίουσ δεν είναι ςωςτό να ζχει τισ ίδιεσ νεκρικζσ τιµζσ ο Πολυνείκθσ µε τον Ετεοκλι και όποιοσ τον τιµά είναι εχκρόσ τθσ πόλθσ. Πϊσ ςυςχετίηει το ηιτθµα τθσ ταφισ µε τθν τιµωρία των εχκρϊν τθσ Θιβασ; 3. Με ποια επιχειριµατα υπεραςπίηεται θ Αντιγόνθ τθν ταφι του αδελφοφ τθσ και τθ ςτάςθ τθσ απζναντι ςτθν εξουςία; 4

5 Δ. Γραµµατικζσ αςκήςεισ 1. οὐ γὰρ δοῦλοσ, ἀλλí ἀδελφὸσ ὤλετο (517) ἀλλí οὐχ ὁ χρθςτὸσ τῷ κακῷ λαχεῖν ἴςοσ (520): Να µεταφζρετε τουσ κλιτοφσ τφπουσ των παραπάνω προτάςεων ςτον αντίκετο αρικµό. 2. οὐδὲν γὰρ αἰςχρὸν τοὺσ ὁµοςπλάχνουσ ςζβειν (511) οὔτοι ποκí οὑχκρόσ (ὁ ἐχκρόσ), οὐδí ὅταν κάνῃ, φίλοσ (522): Να τοποκετιςετε τα υπογραµµιςµένα επίκετα ςτθν ανάλογθ κζςθ ςτον παρακάτω πίνακα και να ςυµπλθρϊςετε τα παρακετικά τουσ ςτα τρία γένθ. Θετικόσ Συγκριτικόσ Υπερκετικόσ Αρς. Θθλ. Ουδ. Αρς. Θθλ. Ουδ. Αρς. Θθλ. Ουδ. Ε. Συντακτικζσ αςκήςεισ 1. Στουσ ςτίχουσ να αναγνωρίςετε τα κατθγοροφµενα επιςθµαίνοντασ και τισ λζξεισ ςτισ οποίεσ αποδίδονται. 2. οὐδὲν γὰρ αἰςχρὸν τοὺσ ὁµοςπλάχνουσ ςζβειν (511) οὔτοι ςυνζχκειν, ἀλλὰ ςυµφιλεῖν ἔφυν (523): Να γίνει λεπτοµερισ ςυντακτικι ανάλυςθ. ΣΤ. Λεξιλογικζσ - Σηµαςιολογικέσ αςκήςεισ 1. Να γράψετε ζνα ςυνϊνυµο ςτθ νζα ελλθνικι για κακεµιά από τισ παρακάτω λζξεισ: δυςςεβισ, οἶδα, τιµῶ, χρθςτόσ, ἄρχω. 5

6 2. Α. Να γράψετε επίκετα µε πρώτο ςυνκετικό το δυς- και δεύτερο ςυνκετικό ουςιαςτικό ή επίκετο παράγωγο από τα ρήµατα: ςζβω, τρζπω, βαίνω, νοῶ, λζγω, πρόςειµι (εἶµι), εὑρίςκω, µζνοσ, κινῶ, χρῶµαι. Β. Να χρθςιµοποιιςετε τα επίκετα που γράψατε ςε λεκτικά ςφνολα, π.χ. ο δυςςεβισ άνκρωποσ. 6