ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΣΟΦΟΚΛΗ. Α. Μετάφραςη Προλόγου ςτίχοι ΑΝΤ.ᾔδθ καλῶσ καί ς ἐκτὸσ αὐλείων πυλῶν τοῦδ οὕνεκ ἐξζπεμπον, ὡσ μόνθ κλφοισ.

Transcript

1 Α. Μετάφραςη Προλόγου ςτίχοι ΑΝΤ.ᾔδθ καλῶσ καί ς ἐκτὸσ αὐλείων πυλῶν τοῦδ οὕνεκ ἐξζπεμπον, ὡσ μόνθ κλφοισ. ΙΣΜ.Τί δ ἔςτι; δθλοῖσ γάρ τι καλχαίνους ἔποσ. Ήμουνα ςίγουρθ, και γι αυτό ηιτθςα να ρκεισ ςτισ εξϊπορτεσ του ανακτόρου, για να τ ακοφςεισ μόνθ. Τι ναι λοιπόν;γιατί δείχνεισ ότι κάποια είδθςθ ςε βαςανίηει. ΑΝΤ. Οὐ γὰρ τάφου νῷν τὼ καςιγνιτω Κρζων τὸν μὲν προτίςασ, τὸν δ ἀτιμάςασ ἔχει; Ἐτεοκλζα μζν, ὡσ λζγουςι, ςὺν δίκῃ χρθςκεὶσ δικαίᾳ καὶ νόμῳ, κατὰ χκονὸσ ἔκρυψε τοῖσ ἔνερκεν ἔντιμον νεκροῖσ, Γιατί, από τα δυο μασ αδζρφια, ο Κρζοντασ δεν ζκρινε τον ζνα άξιο ταφισ, ενϊ τον άλλο ανάξιο να ταφεί; Τον Ετεοκλι διζταξε να τον κάψουν κάτω από τθ γθ, ϊςτε να είναι τιμθμζνοσ μεσ ςτουσ νεκροφσ ςτον κάτω κόςμο, αφοφ του φζρκθκε,καταπϊσ λεν,με δίκαιθ κρίςθ και ςφμφωνα με το (κρθςκευτικό) νόμο, τὸν δ ἀκλίωσ κανόντα Πολυνείκουσ νζκυν ἀςτοῖςί φαςιν ἐκκεκθρῦχκαι τὸ μὴ τάφῳ καλφψαι μθδὲ κωκῦςαί τινα, ἐᾶν δ ἄκλαυτον, ἄταφον, οἰωνοῖσ γλυκὺν κθςαυρὸν εἰςορῶςι πρὸσ χάριν βορᾶσ. αλλά το κορμί του Πολυνείκθ, που πζκανε με αξιολφπθτο τρόπο, λζνε πωσ ζχει διακθρυχτεί ςτουσ πολίτεσ κανείσ να μθν το κάψει και να μθν το κλάψει, αλλά να το αφιςουν άκλαυτο κι άκαφτο, εφρθμα ευχάριςτο για τα όρνια που λαίμαργα ψάχνουν για να βρουν τθν τροφι τουσ. Τοιαῦτά φαςι τὸν ἀγακὸν Κρζοντα ςοὶ κἀμοί, λζγω γὰρ κἀμζ, κθρφξαντ ἔχειν, καὶ δεῦρο νεῖςκαι ταῦτα τοῖςι μὴ εἰδόςιν ςαφῆ προκθρφξοντα, καὶ τὸ πρᾶγμ ἄγειν οὐχ ὡσ παρ οὐδζν, ἀλλ ὃσ ἂν τοφτων τι δρᾷ φόνον προκεῖςκαι δθμόλευςτον ἐν πόλει. Τζτοια λζνε ότι ζχει κθρφξει δθμόςια ο Κρζοντασ «ο καλόσ» για ςζνα και για μζνα λζω και για μζνα, και *λζνε+ ότι ζρχεται εδϊ για να τα διακθρφξει δθμόςια ϊςτε να είναι ξεκάκαρα ς αυτοφσ που δεν τα ξζρουν, και δε κεωρεί τθν υπόκεςθ κάτι αςιμαντο, αλλά ότι (τον) περιμζνει κάνατοσ με δθμόςιο λικοβολιςμό μπροςτά ςτθν πόλθ όποιον κάνει κάτι απ αυτά. Οὕτωσ ἔχει ςοι ταῦτα, καὶ δείξεισ τάχα Ζτςι ζχουν αυτά για ςζνα και γριγορα κα δείξεισ αν είςαι από ευγενικι γενιά και 1

2 εἴτ εὐγενὴσ πζφυκασ εἴτ ἐςκλῶν κακι. γενναία ςτο ικοσ ι τιποτζνιά από ευγενικι γενιά. Β. Ερμηνευτικά ςτοιχεία 1. Νοηματική Απόδοςη Η Αντιγόνθ δθλϊνει ςτθν Ιςμινθ πωσ γνϊριηε τθν άγνοιά τθσ, και γι αυτό τθν κάλεςε ςε ςυνάντθςθ ςτισ εξϊπορτεσ του ανακτόρου. Το πάκοσ όμωσ και θ ταραχι τθσ Αντιγόνθσ ανθςυχοφν τθν Ιςμινθ. Η Αντιγόνθ ανακοινϊνει ςτθν Ιςμινθ τθν απόφαςθ του Κρζοντα. Ο Ετεοκλισ πρζπει να ταφεί με όςεσ τιμζσ αρμόηουν. Ο Πολυνείκθσ όμωσ κα παραμείνει άκλαυτοσ και άταφοσ, τροφι για τα όρνια. Στθ ςυνζχεια, θ Αντιγόνθ καλεί τθν Ιςμινθ να ςυνεργαςτεί μαηί τθσ ςτθν ταφι του αδερφοφ τουσ. Η Αντιγόνθ απευκφνεται ςε κάκε αίςκθμα αγάπθσ, περθφάνιασ και κεοςζβειασ. Αλλά θ Ιςμινθ δεν εγκαταλείπει το οχυρό των ενδοιαςμϊν τθσ. 2. Διαγραφή και Ψυχογραφία χαρακτήρων Ήδθ θ ςφγκρουςθ του δράματοσ προετοιμάηεται. Μπροςτά ςτθ διαταγι του Κρζοντα θ Αντιγόνθ αντιτάςςει όλθ τθν αποφαςιςτικότθτα τθσ ανυπακοισ. Οι ςυνζπειεσ για τθν παράβαςθ του βαςιλικοφ διατάγματοσ είναι βαριζσ. Άμεςθ ποινι ο κάνατοσ με λικοβολιςμό. Αλλά θ Αντιγόνθ κα πραγματοποιιςει τθ δικι τθσ απόφαςθ. Το δίκαιο, τα κρθςκευτικά νόμιμα, θ αδερφικι αλλθλεγγφθ ςτθρίηουν και κάνουν ακλόνθτθ τθν αποφαςιςτικότθτά τθσ. Καταλαβαίνει πωσ το βάροσ τθσ ταφισ του αδερφοφ τθσ Πολυνείκθ κα πρζπει να το φζρει μόνθ. Προςπακεί, βζβαια, να εμπνεφςει τθ ςυναίςκθςθ του χρζουσ και το κάρροσ ςτθν ψυχι τθσ αδρφισ τθσ Ιςμινθσ. Απευκφνεται ςτθν καταγωγι, ςτουσ γονείσ τθσ. Η Ιςμινθ όμωσ δεν είναι θρωίδα. είναι ζνα πρόςωπο από το οποίο λείπει ο ενκουςιαςμόσ, θ ηωντάνια και θ δραςτθριότθτα και, κατά ςυνζπεια, θ πλθροφόρθςθ. Η Αντιγόνθ φαίνεται να το αναγνωρίηει αυτό. Γι αυτό και μόλισ τελειϊνει τθν ανακοίνωςθ τθσ και πριν θ Ιςμινθ εκδθλϊςει οποιαδιποτε αντίδραςθ, θ Αντιγόνθ τθν προλαβαίνει, τθν προκαλεί υπενκυμίηοντασ τθν υψθλι καταγωγι τθσ, προςπακεί να τθν κάνει να ςτακεί ςτο 2

3 φψοσ που απαιτοφν οι περιςτάςεισ. Υπάρχει βζβαια και ο Κρζοντασ. Δεν εμφανίηεται ο ίδιοσ, αλλά ακοφγονται οι διαταγζσ του. Αυτζσ τον παρουςιάηουν ςαν τον ιςχυρό άνκρωπο τθσ θμζρασ, ο οποίοσ πιςτεφει εγωιςτικά ςτθν εξουςία του, τθν εξουςία του νόμου, του κράτουσ, που φαίνεται να αγνοεί κάκε κείο δίκαιο, κάκε ανκρϊπινο ςυναίςκθμα ςυμπάκειασ ι αγάπθσ προσ το ςυνάνκρωπο, το φίλο, το ςυγγενι. Συνοπτικά, το διάγραμμα των προςϊπων και των πράξεων ζχει ωσ εξισ: α. Το διάταγμα του Κρζοντα, που επιβάλλει ζνα νόμο ςκλθρό, ψυχρό, αςεβι προσ τα κεία και απάνκρωπο. β. Η περιφανθ και αλφγιςτθ ςτάςθ τθσ Αντιγόνθσ απζναντι ς αυτόν. γ. Η ςτάςθ τθσ Ιςμινθσ, που προκαλείται να δράςει. τι κα αποφαςίςει θ Ιςμινθ; Αυτό κα φανεί ςτθ ςυνζχεια. Γ.Ερµηνευτικζσ ερωτήςεισ ανοικτοφ τφπου 1. Με ποιο τρόπο πιρε το βαςιλικό αξίωµα ο Κρζων; Ποια κακικοντα και ποια δφναµθ είχε ο βαςιλιάσ τθν εποχι ςτθν οποία αναφζρεται το δράµα; 2. Ποιεσ ιταν οι αποφάςεισ που πιρε ο Κρζων ςχετικά µε τθν ταφι του Ετεοκλι και του Πολυνείκθ και πϊσ εξθγείται ο διαφορετικόσ τρόποσ που αντιµετωπίηει τουσ δυο αδελφοφσ; Να ςυµβουλευτείτε και τθν ειςαγωγή του βιβλίου ςασ. 3. Ποιο νόθµα νοµίηετε ότι ζχει θ διαταγι του Κρζοντα να µείνει ο Πολυνείκθσ άταφοσ; Να ςυγκρίνετε το ςχετικό χωρίο (ςτ ) µε αποςπάςµατα τθσ Ιλιάδασ, Ψ 65-76, και τθσ Οδφςςειασ, λ 71-78, και να ςυµπεράνετε ποιεσ ιταν οι πεποικιςεισ τθσ εποχισ εκείνθσ για τθν ταφι των νεκρϊν και το χρζοσ που είχαν οι ηωντανοί προσ τουσ νεκροφσ. Δ. Γραµµατικζσ αςκήςεισ 1. Να γράψετε τα επόµενα ουςιαςτικά ςτθν ίδια πτώςθ του άλλου αρικµοφ: Ενικόσ αρικµόσ Πλθκυντικόσ αρικµόσ 3

4 τῶν πυλῶν τοῦ τάφου τὸν κθςαυρόν τοῖσ νεκροῖσ τῇ πόλει 2. Στον παρακάτω πίνακα να γράψετε τισ πλάγιεσ πτϊςεισ των ουςιαςτικϊν: ὁ νόµοσ, ἡ χάρισ, τὸ πρᾶγµα, τὸ ἔποσ, ἡ δίκη. Ενικόσ αρικµόσ Γεν. οτ. Αιτ. Πλθκυντικόσ αρικµόσ Γεν. οτ. Αιτ. 3. λζγουςι, ἔχει, ἄγειν: Να γράψετε το βϋ ενικό και πλθκυντικό πρόςωπο ςε όλεσ τισ εγκλίςεισ του αορίςτου βϋ. Αόριςτοσ β Οριςτικι Υποτακτικι Ευκτικι Προςτακτικι 4

5 Ε. Συντακτικζσ αςκήςεισ 1. Ετεοκλζα µζν, ὡσ λζγουςι, ςὺν δίκῃ χρηςθεὶσ δικαίᾳ καὶ νόµῳ κατὰ χθονὸσ ἔκρυψε τοῖσ ἔνερθεν ἔντιµον νεκροῖσ (23-25)...οἰωνοῖσ γλυκὺν θηςαυρὸν εἰςορῶςι πρὸσ χάριν βορᾶσ (29-30) ἀλλí ὃσ ἂν τοφτων τι δρᾷ, φόνον προκεῖςθαι δηµόλευςτον ἐν πόλει (35-36): Να υπογραµµίςετε τουσ εµπρόκετουσ προςδιοριςµοφσ ςτουσ παραπάνω ςτίχουσ και να γράψετε ποια επιρρθµατικι ςχζςθ δθλϊνουν καὶ δείξεισ τάχα εἴτ εὐγενὴσ πζφυκασ εἴτ ἐςθλῶν κακή (37-38): Να χαρακτθρίςετε τθ δευτερεφουςα πρόταςθ ωσ προσ το είδοσ και τθ ςυντακτικι τθσ κζςθ. ΣΤ. Λεξιλογικζσ - Σηµαςιολογικζσ αςκήςεισ 1. Να ςθµειϊςετε µε Χ όποιεσ από τισ παρακάτω λζξεισ είναι παράγωγεσ (απλζσ ι ςφνκετεσ) από το φθµί και να ςχθµατίςετε µε κακεµιά ςφντοµθ πρόταςθ ςτθ νζα ελλθνικι: φάςθ καταφατικόσ φιµθ φανερόσ φατρία αφαςία άφατοσ περίφθµοσ φάνταςµα φανταςτικόσ φάςµα αντιφατικόσ 2. Να ςυνδζςετε τισ λζξεισ και ςυνεκφορζσ τθσ ςτιλθσ Α µε τθν απόδοςι τουσ ςτθ νζα ελλθνικι ςτθ ςτιλθ Β (δφο ςτοιχεία τθσ ςτιλθσ Β περιςςεφουν). Α Β 1. δθµόλευςτοσ φόνοσ α. κάνατοσ του λαοφ 2. τάχα β. ςκέφτοµαι γεµάτοσ ταραχή 3. προτίω γ. προτάςςω 5

6 4. κωκφω δ. κάνατοσ µε δθµόςιο λικοβολιςµό 5. νζοµαι ε. τιµϊ περιςςότερο 6. καλχαίνω ςτ. ζρχοµαι η. κρθνϊ θ. γριγορα 6