ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΟΛΟΓΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία:

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΟΛΟΓΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ Γηπισκαηηθή Δξγαζία: ΟΛΟΚΛΖΡΧΜΔΝΖ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΤΓΡΧΝ ΑΠΟΒΛΖΣΧΝ ΔΛΑΗΟΤΡΓΗΚΧΝ ΜΟΝΑΓΧΝ ΠΡΟ ΣΖΝ ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ ΣΖ ΣΡΗ- ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ - ΘΔΡΜΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ - ΛΗΠΑΜΑΣΟ ΣΔΥΝΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΜΔΛΔΣΖ ΚΟΠΗΜΟΣΖΣΑ ΓΗΑ ΣΟ ΝΖΗ ΣΖ ΛΔΒΟΤ Φνηηεηέο: ΚΑΟΤΛΑ ΓΖΜΖΣΡΗΟ, 1401 ΚΟΤΡΟΤΛΖ ΓΔΧΡΓΗΟ, 1476 Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο: ΜΑΡΝΔΛΛΟ ΓΔΧΡΓΗΟ ΚΟΕΑΝΖ, ΜΑΡΣΗΟ 2017

2 1

3 Δπραξηζηίεο Ανπζηά, εα εέθαιε κα εοπανζζηήζμοιε ημκ επζαθέπμκηα ηδξ πανμφζαξ δζπθςιαηζηήξ ενβαζίαξ, η. Γεχνβζμ Μανκέθθμ, Καεδβδηή ημο ηιήιαημξ Μδπακμθυβςκ Μδπακζηχκ ημο Πακεπζζηδιίμο Γοηζηήξ Μαηεδμκίαξ, βζα ηδκ πμθφηζιδ αμήεεζα ηαζ ηαεμδήβδζή ημο ηαηά ηδ δζάνηεζα εηπυκδζδξ ηδξ δζπθςιαηζηήξ ενβαζίαξ. Αηυιδ, μθείθμοιε έκα ιεβάθμ εοπανζζηχ ζηδκ Πενζθένεζα Βμνείμο Αζβαίμο Γζεφεοκζδ Αβνμηζηήξ Οζημκμιίαξ βζα ηζξ πμθφηζιεξ πθδνμθμνίεξ πμο ιαξ πανείπακ ζπεηζηά ιε ηζξ εθαζμπαναβςβζηέξ δναζηδνζυηδηεξ ημο κδζζμφ ηαεχξ επίζδξ ηαζ ηδκ δζεφεοκζδ ημο ηάεε εθαζμηνζαείμο λεπςνζζηά βζα ηδκ πανμπή ζδζςηζηχκ ημοξ πθδνμθμνζχκ πμο ιαξ αμήεδζακ ζηδκ πενάηςζδ ηδξ εκ θυβς ενβαζίαξ. Σέθμξ εα εέθαιε κα εοπανζζηήζμοιε ηζξ μζημβέκεζεξ ιαξ ηαεχξ ηαζ υθμοξ ημοξ ημκηζκμφξ ιαξ ακενχπμοξ βζα ηδκ αδζάημπδ οπμζηήνζλή ημοξ ηαε υθμ ημ πνμκζηυ δζάζηδια πμο πνεζάζηδηε βζα ηδκ μθμηθήνςζδ ηδξ δζπθςιαηζηήξ ιαξ ενβαζίαξ. 2

4 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΔΗΑΓΧΓΖ Ηζημνζηή ακαδνμιή διαζία εθαζυθαδμο οιαμθή ζηδκ μζημκμιία Πενζβναθή απμαθήηςκ Ακάβηδ βζα δζαπείνζζδ ημπυξ ενβαζίαξ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΔΛΗΑ Πενζβναθή παναβςβζηήξ δζαδζηαζίαξ εθαζμηνζαείμο οζηήιαηα Παναβςβήξ Δθαζυθαδμο Με πίεζδ ηδξ εθαζμγφιδξ ζε οδναοθζηά πζεζηήνζα (ηθαζζημφ ηφπμο) Με θοβμηέκηνζζδ ζε θοβμηεκηνζημφξ δζαπςνζζηήνεξ ΗΗΗ θάζεςκ Με θοβμηέκηνζζδ ζε θοβμηεκηνζημφξ δζαπςνζζηήνεξ ΗΗ θάζεςκ Πνχηδ φθδ ηαζ παναπνμσυκηα ζε έκα εθαζμηνζαείμ Δθαζυηανπμξ Δθαζμπονήκαξ Φοηζηά οβνά (οβνά απυαθδηα) Υαναηηδνζζηζηά ζηενεχκ ηαζ οβνχκ απμαθήηςκ εθαζμονβείςκ ηενεά απυαθδηα εθαζμονβείςκ ηαζ παναπνμσυκηα Δλαβςβή πονδκεθαίμο Τβνά απυαθδηα εθαζμηνζαείςκ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΜΔΘΟΓΟΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΤΓΡΧΝ ΑΠΟΒΛΖΣΧΝ ΔΛΑΗΟΣΡΗΒΔΗΧΝ Θενιζηέξ Γζενβαζίεξ Δπελενβαζίαξ Φοζζηυ-εενιζηέξ δζενβαζίεξ Ακεπίζηνεπηεξ εενιμπδιζηέξ δζενβαζίεξ Καφζδ Πονυθοζδ Λίικεξ ελάηιζζδξ Δλαηιζζμδελαιεκέξ (Lagooning) Βζμθμβζηέξ Γζενβαζίεξ Ακαενυαζεξ δζενβαζίεξ Αενυαζα αζμθμβζηή επελενβαζία ηςκ ΤΑΔ Φοζζημπδιζηέξ ιέεμδμζ

5 3.3.1 Γζενβαζίεξ ιειανακχκ εθανιμβή ζημ ηαεανζζιυ οβνχκ απμαθήηςκ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΜΔΘΟΓΟΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ Τ.Α.Δ ΓΗΑ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Κορέθεξ ηαοζίιμο Βζμθμβζηή Παναβςβή Τδνμβυκμο Βζμθμβζηή παναβςβή οδνμβυκμο ιέζς θςημζφκεεζδξ Βζμθμβζηή παναβςβή οδνμβυκμο ιέζς γφιςζδξ Μζηνμαζαηέξ ηορέθεξ δθεηηνυθοζδξ (MECs) Ακαενυαζα πχκεοζδ Δζζαβςβή Γζενβαζία ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ Πθεμκεηηήιαηα-ιεζμκεηηήιαηα ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ Μζηνμαζμθμβία ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ Μζηνμαζμθμβία ηδξ ιεεακμβυκμο θάζδξ Μζηνμαζμθμβία ηδξ ιδ ιεεακμβυκμο θάζδξ Πανάβμκηεξ πμο επδνεάγμοκ ηδκ ακαενυαζα πχκεοζδ Σφπμζ ζοζηδιάηςκ ακαενυαζαξ επελενβαζίαξ οβνχκ απμαθήηςκ οιααηζηά ζοζηήιαηα ακαενυαζαξ πχκεοζδξ εκυξ ζηαδίμο οιααηζηά ζοζηήιαηα ακαενυαζαξ πχκεοζδξ 2 ζηαδίςκ Σαπφννοεια ζοζηήιαηα ακαενυαζαξ πχκεοζδξ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5: ΜΔΛΔΣΖ ΚΟΠΗΜΟΣΖΣΑ Πενζβναθή Μεθέηδξ Δβηαηάζηαζδξ Τπμθμβζζιυξ ηζιχκ ακαενυαζμο πςκεοηή ηαζ παναβυιεκμ αζμαένζμ Ακαιυνθςζδ αζμαενίμο ηαζ ζοιπαναβςβή ιε ηορέθεξ ηαφζζιμο ηφπμο SOFC: Οζημκμιζηά ζημζπεζά εβηαηάζηαζδξ Παναιεηνζηή ακάθοζδ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΓΗΑΓΗΚΣΤΟ

6 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ακηζηείιεκμ ηδξ πανμφζαξ ενβαζίαξ είκαζ μ ζπεδζαζιυξ ηαζ εηπυκδζδ ιεθέηδξ βζα ηδκ εκενβεζαηή αλζμπμίδζδ αζηζηχκ απμαθήηςκ απυ εθαζμηνζαείμ ηαζ ζοβηεηνζιέκα βζα ηζξ επζπεζνήζεζξ πμο εδνεφμοκ ζημ κδζί ηδξ Λέζαμο. Αοηυ εα επζηεοπεεί ιέζς ηδξ δζαδζηαζίαξ ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ βζα ηδκ ηαοηυπνμκδ παναβςβή θζπάζιαημξ - αζμαένζμο, ηδ ιεηαηνμπή ημο ζε οδνμβυκμ ηαεχξ ηαζ ηδξ πνδζζιμπμίδζδ αοημφ ζε ηορέθεξ ηαοζίιμο βζα ηδκ παναβςβή δθεηηνζηήξ ηαζ εενιζηήξ εκένβεζαξ. Ανπζηά ζηα πνχηα ηεθάθαζα έβζκε ιζα πανάεεζδ ηάπμζςκ εεςνδηζηχκ εζζαβςβζηχκ ζημζπείςκ ζπεηζηά ιε ηδκ εθζά ηαζ ηδκ δζαδζηαζία ελαβςβήξ εθαζυθαδμο βζα ηδκ μιαθυηενδ ηαζ εοημθυηενδ ηαηακυδζδ ημο ακηζηεζιέκμο ημο πνμαθήιαημξ πμο ηαθείηαζ κα επζθοεεί. Πζμ ζοβηεηνζιέκα ιεηά απυ ιζα ζζημνζηή ακαδνμιή ζημ θοηυ ηδξ εθζάξ πανμοζζάζηδηε δ υθδ δζαδζηαζία επελενβαζίαξ ηδξ απυ ημ ιάγεια έςξ ηαζ ηδκ παναβςβή εθαζυθαδμο ηαεχξ ηαζ ηςκ παναπνμσυκηςκ, ιε ηα μπμία εα αζπμθδεμφιε εηηεκέζηενα. ηδ ζοκέπεζα αθμφ ακαθένεδηακ μζ ιέεμδμζ δζαπείνζζδξ ημοξ, πανμοζζάζηδηε δ ιέεμδμξ πμο εα πνδζζιμπμζδεεί βζα ηδκ ζοβηεηνζιέκδ ιεθέηδ, αοηή ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ. Γζα ηδκ εθανιμβή ηδξ ηεκηνζηήξ ζδέαξ, δ ιεθέηδ επζθέπεδηε κα βίκεζ ζηδ Λέζαμ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ δοκαιζηυηδηα 43 εθαζμηνζαείςκ πμο εδνεφμοκ ηαζ θεζημονβμφκ ζημ κδζί πανάβμκηαξ εηήζζα ηυκμοξ οβνχκ απμαθήηςκ. Καηυπζκ πναβιαημπμζήεδηακ μζ οπμθμβζζιμί ζζμγοβίμο ιάγαξ ηαζ εκένβεζαξ ζημκ ακαενυαζμ πςκεοηή ηαζ ζημ ιεηέπεζηα ζηάδζμ ηδξ ακαιυνθςζδξ ημο αζμαενίμο βζα παναβςβή οδνμβυκμο. Ζ πμζυηδηα ημο αζμαενίμο βζα αοηυ ημ πμζυ απμαθήηςκ πμο πανάβεηαζ ακένπεηαζ ζε ,41 m 3 εηδζίςξ, εκχ ιε ηδκ ακαιυνθςζδ ημο επζηοβπάκμοιε παναβςβή οδνμβυκμο ηδξ ηάλδξ ηςκ 81,72 moles/min ή 1830,514 lit/min. Ζ παναβςβή δθεηηνζηήξ ηαζ εενιζηήξ εκένβεζαξ επζηοβπάκεηαζ ιε ηδκ εηιεηάθθεοζδ ημο οδνμβυκμο αοημφ ζε 700 ηορέθεξ ηαοζίιμο ζηενεμφ δθεηηνμθφηδ (SOFC). Έηζζ βζα έκα ζφκμθμ 700 ηορεθχκ πμο εα πνδζζιμπμζδεμφκ δ παναβυιεκδ ζζπφξ εηδζίςξ οπμθμβίζηδηε ζε 143,9 kw, εκχ δ ακηίζημζπδ δθεηηνζηή εκένβεζα πμο εα παναπεεί ζε 1,26 GWh. Σέθμξ πανμοζζάγεηαζ ιζα μζημκμιμηεπκζηή ακάθοζδ ημο παναπάκς ζπεδίμο, αθμφ βίκεηαζ ιζα εηηίιδζδ ημο ζοκμθζημφ ηυζημοξ ηδξ εβηαηάζηαζδξ, ηςκ θεζημονβζηχκ εζυδςκ ηαζ ελυδςκ. Ζ απυζαεζδ ηδξ εβηαηάζηαζδξ οπμθμβίζηδηε ζηα 22,5 έηδ. 5

7 ABSTRACT Object of this thesis is the design and conduction of a study on energy recovery from municipal waste by a mill and specifically for companies based in the island of Lesvos. This will be achieved through the process of anaerobic digestion of mill waste waters for conversion into biogas and the use of it in fuel cells to produce electricity and heat. Initially in the first chapters there was an apposition of some theoretical information on the olive and olive oil extraction process for a smoother and easier understanding of the object of the problem that is called upon to resolve. More specifically, after a throwback to the olive plant, the whole process was presented from picking up until the production of olive oil and by-products, with which we will deal more extensively. Consequently, upon reporting their administration methods, the method to be used for this study, the anaerobic digestion, was presented. For the implementation of the central idea, the study was chosen to be held in Lesvos with a certain capacity of 43 mills established and operating on the island producing yearly tons of waste. Subsequently, calculations of mass and energy balance were made at the anaerobic digester and in the later stage of reforming biogas for hydrogen production. The amount of biogas, for this amount of waste, produced is ,41 m 3 per year, and by adjusting it we achieve hydrogen production of about 81,72 mole / min or 1830,514 lit / min. The production of electricity and heat is achieved by the exploitation of hydrogen in 700 solid oxide fuel cells (SOFC). Thus for a total of 700 cells to be used the power output per year was estimated at 143,9 kw, while the corresponding electric energy produced to 1,26 GWh. Finally we present a technoeconomic analysis of the above plan, once an estimation of the total cost of installing, operating income and expenses is made. Considering the amounts above we conclude that for the repayment of the facility there would be needed 22,5 years of depreciation. 6

8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΔΗΑΓΧΓΖ 1.1 Ηζηνξηθή αλαδξνκή εκαζία ειαηόιαδνπ Ζ εθζά ή εθαζυδεκηνμ (επζζη. Ειαία, Olea) είκαζ βέκμξ ηανπμθυνςκ δέκηνςκ ηδξ μζημβέκεζαξ ηςκ Δθαζμεζδχκ (Oleaceae), ημ μπμίμ ζοκακηάηαζ πμθφ ζοπκά ηαζ ζηδκ Δθθάδα [Γ1]. Ο ηανπυξ ημο μκμιάγεηαζ επίζδξ εθζά ηαζ απυ αοηυκ πανάβεηαζ ημ εθαζυθαδμ. Ζ παναβςβή πμζηίθθεζ ζδιακηζηά ηαζ ελανηάηαζ απυ ηδκ αζμθμβζηή εκαθθαβή ηςκ εθαζυδεκηνςκ (ιζα ηαθή ζοβημιζδή ζοκήεςξ αημθμοεείηαζ απυ ιζα θηςπή), ημοξ δζαθυνμοξ ιεευδμοξ ηαθθζένβεζαξ (πνήζδ άνδεοζδξ), πμζηζθίεξ εθζάξ ηαζ μζ ζοκεήηεξ ημο εδάθμοξ ηαεχξ ηαζ ημ ηθίια [Γ2]. Σα εθαζυδεκηνα άνπζζακ κα ειθακίγμκηαζ ζηδκ Δθθάδα ημ π.υ. εκχ ηαθθζενβήεδηακ βζα πνχηδ θμνά απυ ημοξ φνζμοξ ηαζ ημκ Μζκςζηυ πμθζηζζιυ ηαηά ημ 3000 π.υ. Ζ πνήζδ ημο δεκ πενζμνίζηδηε ιυκμ ζημκ ημιέα ηδξ δζαηνμθήξ αθμφ μζ ανπαίμζ Έθθδκεξ είπακ ζοκδέζεζ ημ εθαζυθαδμ ηαζ βεκζηά ηδκ εθζά ιε ημκ πμθζηζζιυ, ηδ ενδζηεία ηαζ ηδκ οβεία. Δζδζηά ζπεηζηά ιε ημκ ημιέα ηδξ οβείαξ ένπεηαζ κα ημ επζαεααζχζεζ δ ζφβπνμκδ ζαηνζηή αθμφ επζαεααζχκεζ ημ βεβμκυξ υηζ ημ εθαζυθαδμ είκαζ εοενβεηζηυ βζα ηδκ οβεία ηαζ ημ εεςνεί ημ πζμ ιεβάθμ ιοζηζηυ βζα ηδκ ελαζθάθζζδ εοελίαξ ηαζ ιαηνμαζυηδηαξ. Έπεζ πθέμκ δζαπζζηςεεί δ άιεζδ ζπέζδ ηδξ ηαηακάθςζδξ εθαζυθαδμο ιε ηδκ εθάηηςζδ ημο ηζκδφκμο βζα ηανδζαββεζαηά κμζήιαηα, ηανηίκμ, οπένηαζδ, ζαηπανχδδ δζααήηδ, κυζμ Alzheimer, έθημξ, ζελμοαθζηή ακζηακυηδηα, αηυια ηαζ ιε ηδκ ακάπηολδ ημο μνβακζζιμφ ηαζ ηδκ βήνακζδ [Γ3]. 1.2 πκβνιή ζηελ νηθνλνκία Δηηυξ απυ ηδκ ζοιαμθή ζημ ημιιάηζ ηδξ οβείαξ δ παναβςβή εθαζυθαδμο απμηεθεί έκακ απυ ημοξ ζδιακηζηυηενμοξ ημιείξ βζα ηδκ δζεεκή βεςνβζηή μζημκμιία. Ζ ιέζδ παναβςβή εθαζυθαδμο ζηδκ ΔΔ ηα ηεθεοηαία πνυκζα ακηζπνμζςπεφεζ ημ 73% ηδξ παβηυζιζαξ παναβςβήξ, εκχ ζε εονςπασηυ επίπεδμ Δθθάδα, Ηζπακία, Ηηαθία ακηζπνμζςπεφμοκ ημ 97% ηδξ εονςπασηήξ παναβςβήξ. Έηζζ δ Δθθάδα ηαηαηάζζεηαζ 3δ ζηδκ παβηυζιζα παναβςβή εθαζυθαδμο ιεηά απυ Ηζπακία ηαζ Ηηαθία, ιε ιζα ιέζδ εηήζζα παναβςβή 0,3 εηαημιιφνζα ηυκμοξ ημ υπμζμ ζοκεζζθένεζ πενίπμο ζημ 0.4 % 7

9 ημο ΑΔΠ (ή 750 εηαημιιφνζα δμθάνζα) ημκ πνυκμ, ηα ηεθεοηαία 5 έηδ ζε ζφβηνζζδ ιε ημ 0,3 % ηδξ Ηζπακίαξ ηαζ ημ 0,1% ηδξ Ηηαθίαξ. [Γ4], [Γ2]. Απυ βεςβναθζηήξ άπμρδξ μζ εθαζμπαναβςβζηέξ πχνεξ, είκαζ ηαηά ηφνζμ θυβμ ζοβηεκηνςιέκεξ ζηδ θεηάκδ ηδξ Μεζμβείμο. Λυβς ηςκ ηαηάθθδθςκ ηθζιαημθμβζηχκ ζοκεδηχκ πμο εοκμμφκ ζδζαίηενα ηδ ζοβηεηνζιέκδ ηαθθζένβεζα μζ Μεζμβεζαηέξ πχνεξ, μζ μπμίεξ δζαηνίκμκηαζ ηαζ ζημ παναηάης ζπήια ζοκεζζθένμοκ ζηδκ παναβςβή ημο 98% ηδξ παβηυζιζαξ αβμνάξ ζε αοηυ ημκ ηθάδμ. 5% 6% 4% 4% 2% 2% 10% 6% 15% 46% Ιςπανία Ιταλία Ελλάδα Συρία Τουρκία Τυνθςία Μαρόκο Πορτογαλία Αλγερία Σρήκα 1.1 : Παξαγσγή ειαηόιαδνπ ζηε ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ, [Δ9] Παναηάης πανμοζζάγεηαζ δ παναβςβή εθαζυθαδμο βζα ηζξ πχνεξ ιε ηζξ ιεβαθφηενεξ παναβυιεκεξ πμζυηδηεξ ζηδκ Δονχπδ ηαεχξ ηαζ ημ ιενίδζμ ηδξ παβηυζιζαξ παναβςβήξ ηςκ πςνχκ πμο ακήημοκ ζηδκ εονςπασηή έκςζδ: 8

10 Παραγωγι ςε 1000 ΤΝ /01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 15/16 Ελλάδα Ιταλία Ιςπανία Σρήκα 1.2 : Εηήζηα παξαγσγή ζε ρηιηάδεο ηόλνπο ησλ 3 κεγαιύηεξσλ ζε πνζόηεηεο ρσξώλ ηεο Επξώπε, [Δ5] ε εεκζηυ επίπεδμ ηχνα δ παναβςβή εθαζυθαδμο επίζδξ απμηεθεί έκα ζδιακηζηυ ημιιάηζ ηδξ εθθδκζηήξ μζημκμιίαξ, ηαθφπημκηαξ ημ 9% ηδξ ζοκμθζηήξ αλίαξ παναβςβήξ ηδξ πχναξ. (έκακηζ 1% ζηδκ Δονχπδ) [Γ6], [Γ4]. Ζ επίηεολδ αοηχκ ηςκ πμζμηήηςκ πναβιαημπμζείηαζ απυ ηα πενίπμο εθαζυδεκηνα πμο ηαθφπημοκ έηηαζδ ζηνειιάηςκ, δδθαδή ημ 17% ηδξ ηαθθζενβμφιεκδξ βδξ. Νομοί Αριθμόσ Ελαιόδεντρων Μεςςθνίασ Ηράκλειο Λακωνίασ Λζςβου Χανίων Ηλείασ Φκιϊτιδασ Ευβοίασ Μαγνθςίασ Αιτωλοακαρνανίασ Κζρκυρασ Αχαΐασ Πίλαθαο 1.1:Αξηζκόο Ειαηόδεληξσλ αλά λνκό, Γελ. Γξακκ. Εζληθήο Σηαηηζηηθήο Υπεξεζίαο Ειιάδνο 9

11 Δπίζδξ θεζημονβμφκ εθαζμηνζαεία, 220 επζπεζνήζεζξ ηοπμπμίδζδξ εθαζυθαδμο, 26 ναθζκανίεξ, 50 πονδκεθαζμονβεία ηαζ μζημβέκεζεξ γμοκ απυ ηδκ ηαθθζένβεζα ηδξ εθζάξ αθμφ ζε ανηεηέξ ηονίςξ άβμκεξ πενζμπέξ ημ εθαζυθαδμ απμηεθεί ημ απμηθεζζηζηυ εζζυδδια ηςκ ηαημίηςκ. οιαάθθεζ επίζδξ ζηδ δζαηήνδζδ ηδξ βεςνβζηήξ δναζηδνζυηδηαξ ηαζ ηδ ζοβηνάηδζδ ημο πθδεοζιμφ ζε πενζμπέξ ιε δοζιεκείξ εδαθμ-ηθζιαηζηέξ ζοκεήηεξ [Γ7]. Γεωγραφική Περιοχή Αριθμόσ Πελοπόννθςοσ 864 Δυτικι Ελλάδα 261 Κριτθ 553 Κεντρικι Ελλάδα 411 Βόρεια Ελλάδα και Νθςιά Αιγαίου 280 Σφνολο Πίλαθαο 1.2: Ειαηνηξηβεία αλά πεξηνρή, ΕΛΣΤΑΤ 1.3 Πεξηγξαθή απνβιήησλ Ακηίηηοπμ ηςκ παναπάκς μθεθχκ πμο έπεζ ημ εθαζυθαδμ ςξ πνμσυκ, ηαεχξ ηαζ δ παναβςβή ηαζ δ ελαβςβή ημο, είκαζ δ φπανλδ ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ ηςκ εθαζμπαναβςβζηχκ ιμκάδςκ επελενβαζίαξ. Σα παναπνμσυκηα ηδξ δζαδζηαζίαξ αοηήξ πνμηφπημοκ απυ ημοξ θοηζημφξ ποιμφξ πμο απεθεοεενχκμκηαζ ηαηά ηδκ ζφκεθζρδ ημο εθαζυηανπμο ηαζ ηδ ιάθαλδ ηδξ εθαζυπαζηαξ ζε ζοκδοαζιυ ιε ηζξ ιεβάθεξ πμζυηδηεξ κενμφ πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ ηαηά ηδκ παναβςβζηή δζαδζηαζία Αοηά ιπμνμφκ κα ζοκακηδεμφκ ιε δζαθμνεηζηέξ μκμιαζίεξ υπςξ ηαηζίβανμξ, θζμγμφιζ, ιμφνβα, έπμοκ ζημφνμ πνχια, πμθφ έκημκδ ιονςδζά ηαζ ηονίςξ πμθφ αεαανδιέκμ μνβακζηυ θμνηίμ. Λυβς ημο υηζ δεκ αζμαπμδμιείηαζ εφημθα ηαζ ηδξ ορδθήξ πενζεηηζηυηδηαξ ημο ζε πμθοθαζκμθζηέξ εκχζεζξ ημ ηαεζζημφκ έκα απυ ηα πζμ νοπμβυκα απυαθδηα ζηδκ πενζμπή ηδξ ιεζμβείμο [8] ηαζ δφζημθα αλζμπμζήζζιμ ιε αζχζζιεξιεευδμοξ[γ8]. 10

12 Μεβάθμ ιένμξ ημο πνμαθήιαημξ απμηεθεί μ ιεβάθμξ υβημξ ηςκ παναπνμσυκηςκ αοηχκ ηαεχξ 1 ηυκμξ επελενβαγυιεκμο εθαζυηανπμο μδδβεί ζε παναβςβή ακάθμβα ιε ηδ ιέεμδμ ηδξ παναβςβζηήξ δζαδζηαζίαξ 500 έςξ 1200 θίηνα οβνμφ απμαθήημο ηαζ ηζθά ζηενεχκ απμαθήηςκ. Όζμκ αθμνά ημ νοπακηζηυ θμνηίμ, 1m 3 οβνχκ απμαθήηςκ εθαζμηνζαείςκ ακηζζημζπεί ζε m 3 αζηζηχκ θοιάηςκ εκχ μζ πμζυηδηεξ πμο πανάβμκηαζ ζηδκ πενζμπή ηδξ Μεζμβείμο ακένπμκηαζ ζε ηυκμοξ ημ πνυκμ. [Ακαζηαζία NΝζημθάμο, Γδιήηνδξ Γεςνβαηανάηδξ, 10/2001, Δθζά ηαζ εθαζυθαδμ] Δκδεζηηζηά, βζα ηαθφηενδ ηαηακυδζδ ηςκ ανζειχκ αοηχκ ηα οβνά ηαζ ζηενεά απυαθδηα απυ ηδκ επελενβαζία 500 ηοαζηχκ ιέηνςκ εθζχκ έπεζ ζζμδφκαιμ νοπακηζηυ θμνηίμ αζηζηχκ θοιάηςκ πθδεοζιμφ 7000 ηαημίηςκ [Γ10]. Άιεζμ απμηέθεζια ηδξ αδοκαιίαξ κα ανεεεί ιζα ηέημζα θφζδ είκαζ δ ακελέθεβηηδ δζάεεζδ ημο ζημ πενζαάθθμκ δδιζμονβχκηαξ δζάθμνεξ ιμνθέξ νοπμβυκςκ ιμνθχκ. Υαναηηδνζζηζηέξ ιμνθέξ είκαζ μζ ζηάζζιεξ θίικεξ απυ ηδκ απ εοεείαξ δζάεεζδ, ηαεχξ ηαζ δ έηποζδ ανηεηέξ θμνέξ, ιέπνζ ηαζ ζήιενα, ζε ημκηζκμφξ οδάηζκμοξ απμδέηηεξ υπςξ νειαηζέξ, πμηάιζα, θίικεξ ηαζ εάθαζζεξ, δδιζμονβμφκηαζ ηενάζηζα πνμαθήιαηα ιυθοκζδξ ηςκ οπμβείςκ οδάηςκ θυβς ηδξ ημλζηυηδηαξ ηςκ απμαθήηςκ, ηαεχξ ηαζ ιία βεκζηυηενδ οπμαάειζζδ ημο πενζαάθθμκημξ βφνς απυ ηα εθαζμηνζαεία. Δηηυξ υιςξ απυ ηδκ οπμαάειζζδ ημο ημπίμο ηαζ ηδκ έκημκδ μζιή, δεκ θείπμοκ μζ ημζκςκζηέξ ηαζ μζημκμιζηέξ επζπηχζεζξ αθμφ απμηεθμφκ ηίκδοκμ βζα ηδκ οβεία ελαζηίαξ ηδξ ημλζηυηδηαξ ημοξ. Σέθμξ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδ ιείςζδ παναβςβζηχκ ηαζ ειπμνζηχκ δναζηδνζμηήηςκ ελανηχιεκςκ απυ ημοξ άιεζμοξ ηαζ έιιεζμοξ απμδέηηεξ ηςκ απμαθήηςκ, επζπηχζεζξ ζηδκ ημονζζηζηή δναζηδνζυηδηα, απαλίςζδ ηδξ βδξ [Γ3]. Εηθόλα 1.1 : Καηαζηξνθή πδάησλ ζαιάζζεο, Κέξθπξα 2009 [Γ11] 11

13 Εηθόλα 1.2 : Δεκηνπξγία ξππνγόλνπ ξέκαηνο, Λέζβνο 2015 [Γ12] 1.4 Αλάγθε γηα δηαρείξηζε Σα εθαζμηνζαεία ζηδκ Δθθάδα είκαζ ςξ επί ημ πθείζημκ ιζηνέξ μζημβεκεζαηέξ ή ζοκεηαζνζζηζηέξ επζπεζνήζεζξ ηαζ ςξ εη ημφημο δεκ έπμοκ ηδκ μζημκμιζηή δοκαηυηδηα κα εβηαηαζηήζμοκ ηαζ κα θεζημονβμφκ πμθφπθμηα ζοζηήιαηα επελενβαζίαξ ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ [Γ8]. Έηζζ ηαζ δ ακηζιεηχπζζδ πμο δέπεηαζ ημ ζοβηεηνζιέκμ εέια ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ δεκ είκαζ αοηή πμο ανιυγεζ ζηδκ ζδιακηζηυηδηα ημο εέιαημξ ηαζ ζηδκ αανφηδηα ηδξ γδιζάξ πμο πνμηαθεί. Οζ ζδιενζκέξ ιέεμδμζ δζαπείνζζδξ πενζμνίγμκηαζ ςξ επί ημ πθείζημκ ζηδκ δζάεεζδ ζημ έδαθμξ χζηε μζ απμννμθδηζηέξ ημο ζηακυηδηεξ κα ελαθείρμοκ έκα ιένμξ ημο πνμαθήιαημξ ή δ δζάεεζδ ζε ελαηιζζμδελαιεκέξ χζηε ιε ηδκ παναιμκή ημοξ βζα έκα πνμκζηυ δζάζηδια 3 ιδκχκ ηαζ θυβμ ηδξ ελάηιζζδξ κα παεεί έκα ιεβάθμ ιένμξ ημο υβημο ημοξ. Σα ηεθεοηαία υιςξ πνυκζα έπμοκ πνμηαεεί ηαζ ανπίζεζ κα ακαπηφζζμκηαζ ηάπμζμζ άθθμζ ιέεμδμζ δζαπείνζζδξ μζ μπμίεξ είκαζ είηε αζμθμβζηέξ, είηε θοζζημπδιζηέξ, είηε αηυιδ ηαζ ζοκδοαζιυξ ηςκ πδιζηχκ ηαζ αζμθμβζηχκ ιεευδςκ, μζ μπμίεξ ηεπκμθμβίεξ εα ελδβδεμφκ ακαθοηζηά ζημ 2 μ ηεθάθαζμ. Λυβς ημο υηζ μζ παναπάκς ιέεμδμζ δζαπείνζζδξ υιςξ, δεκ θφκμοκ ημ πνυαθδια ηδξ ιυθοκζδξ ιε ηδκ εκαπυεεζδ ζημ πενζαάθθμκ αθθά απθχξ ημ ηαθφπημοκ ζε ηάπμζμ ααειυ πνμηφπηεζ υηζ είκαζ ακαβηαία δ εφνεζδ ιζα θφζδξ βζα μθζζηζηή δζαπείνζζδ αοηχκ ηςκ οδαηζηχκ απμαθήηςκ ιεζχκμκηαξ ηδκ επζηζκδοκυηδηα ηαζ ημκ υβημ ημοξ, 12

14 ζοιαάθθμκηαξ έηζζ ζηδκ πνμζηαζία ημο μζημζοζηήιαημξ αθθά ηαζ πνμζηαηεφμκηαξ ηδκ δδιυζζα οβεία. 1.5 θνπόο εξγαζίαο Έηζζ ααζζηυξ ζημπυξ ηδξ δζπθςιαηζηήξ αοηήξ ενβαζίαξ είκαζ δ εφνεζδ ιζαξ δζαθμνεηζηήξ ιεευδμο αλζμπμίδζδξ ηςκ απμαθήηςκ/παναπνμσυκηςκ ηςκ εθαζμπαναβςβζηχκ ιμκάδςκ. Πζμ ζοβηεηνζιέκα δ ηαηακυδζδ ημο ιεβέεμοξ ημο πνμαθήιαημξ πμο δδιζμονβμφκ αοηά ηα θφιαηα ηαζ δ πνυηαζδ ιεευδςκ ζηακχκ κα ελαθείρμοκ αοηυ ημ πνυαθδια ιε ημκ ηαθφηενμ δοκαηυ ηνυπμ ζημκ ιεβαθφηενμ δοκαηυ ααειυ. Λυβς ηδξ πενζααθθμκηζηήξ θφζδξ ημο πνμαθήιαημξ εα βίκεζ πνμζπάεεζα βζα κα πανμοζζαζηεί ιζα θφζδ θζθζηή πνμξ ημ πενζαάθθμκ πμο ήδδ επζαανφκεηαζ απυ ηζξ επζπηχζεζξ ακελέθεβηηδξ εκαπυεεζδξ αοηχκ ηςκ παναπνμσυκηςκ. Δπζπθέμκ κα είκαζ ηεπκζηά εθζηηή, κα απμηεθεί μθμηθδνςιέκδ θφζδ ηαεχξ ηαζ κα είκαζ αζχζζιδ. Αοηή πμο επζθέπεδηε απμηεθείηαζ απυ 3 ζηάδζα, ηδκ ζοθθμβή ηςκ απμαθήηςκ ζε έκακ ακαενυαζμ πςκεοηή βζα ηδκ παναβςβή θζπάζιαημξ ηαζ αζμαενίμο, ηδκ ιεηαηνμπή ημο αζμαενίμο βζα παναβςβή οδνμβυκμο, ηαζ ηέθμξ ηδκ πνδζζιμπμίδζδ ημο ζε ηορέθεξ ηαοζίιμο βζα ηδκ παναβςβή δθεηηνζηήξ ηαζ εενιζηήξ εκένβεζαξ. Απχηενμξ ζημπυξ ηδξ είκαζ δ εθανιμβή ηδξ ηαεχξ ηαζ δ πανμοζίαζδ ιζαξ μζημκμιμηεπκζηήξ ιεθέηδξ ζημ κδζί ηδξ Λέζαμο δ μπμία εα ελοπδνεηεί ηζξ πενζζζυηενεξ εθαζμπαναβςβζηέξ ιμκάδεξ ημο κδζζμφ. 13

15 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΔΛΗΑ ημ δεφηενμ ηεθάθαζμ βίκεηαζ ιζα μθμηθδνςιέκδ πανμοζίαζδ ηδξ θεζημονβίαξ εκυξ εθαζμηνζαείμο, πενζβνάθεζ δδθαδή ηδκ δζαδζηαζία πμο αημθμοεεί μ ηανπυξ ηδξ εθζάξ απυ ημ ιάγεια ημο ιέπνζ ηαζ ηδ ζηζβιή υπμο εα παναπεμφκ ηα πνμσυκηα (εθαζυθαδμ) ηαζ ηα παναπνμσυκηα (οβνά απυαθδηα). Δπζπνμζεέηςξ πενζβνάθμκηαζ ηα δζάθμνα ζοζηήιαηα παναβςβήξ εθαζυθαδμο πμο ιπμνμφκ κα ζοκακηδεμφκ ζε ιζα εθαζμπαναβςβζηή επζπείνδζδ, ηαεχξ ηαζ ηα παναηηδνζζηζηά ηςκ ζηενεχκ ηαζ οβνχκ απμαθήηςκ πμο πανάβμκηαζ. 2.1 Πεξηγξαθή παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ειαηνηξηβείνπ Ζ επελενβαζία ημο ηανπμφ ηδξ εθζάξ (εθαζμονβία) λεηζκά ιε ηδ ζοθθμβή ηδξ. Οζ ιέεμδμζ μζ μπμίμζ πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα ημ ιάγεια ηδξ εθζάξ είκαζ μζ ελήξ : α) οθθμβή απυ ημ έδαθμξ α) οθθμβή ιε νααδζζιυ β) οθθμβή ιε ηα πένζα απυ ημ έδαθμξ δ) οθθμβή ιε ημφκδια ή ηίκαβια ημο δέκηνμο Δηηυξ απυ ηζξ ηέζζενζξ αοηέξ ιεευδμοξ ιειμκςιέκα, δ ζοθθμβή ημο εθαζυηανπμο είκαζ δοκαηυ κα βίκεζ ηαζ ιε ζοκδοαζιυ αοηχκ, ακάθμβα ιε ημ ιέβεεμξ ημο θοθθχιαημξ, ηδ δζαιυνθςζδ ημο εδάθμοξ η.α. Πάκημηε υιςξ είκαζ απαναίηδηδ δ απμιάηνοκζδ ηςκ λενχκ ηθαδζχκ, ηςκ θφθθςκ, ηςκ αβηαεζχκ, ηςκ πεηνχκ η.α. Ζ ζοθθμβή ιε ηα ιδπακζηά ιέζα δεκ εθανιυγεηαζ ζε ιεβάθδ ηθίιαηα, πανά ηζξ δμηζιέξ πμο έπμοκ βίκεζ ζηζξ πενζζζυηενεξ απυ ηζξ εθαζμπαναβςβζηέξ πχνεξ. Μεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ εθζέξ ημπμεεημφκηαζ ζε ηζαχηζα βζα ηδ ιεηαθμνά ημοξ ζημ εθαζμονβείμ. Καηαθθδθυηενα βζα ηδ ιεηαθμνά ηζαχηζα είκαζ ηα λφθζκα, φρμοξ 15 πενίπμο εηαημζηχκ, ιε δζάηνδημ ποειέκα ηαηά πνμηίιδζδ απυ ηαθάιζα ζηδνζβιέκα εβηάνζζα ιε πήπεζξ απυ λφθμ. 14

16 Σα ζηάδζα επελενβαζίαξ ημο εθαζυθαδμο είκαζ δ παναθααή ημο ηανπμφ, ημ πθφζζιμ ηςκ εθζχκ, δ άθεζδ ημο εθαζυηανπμο, δ ιάθαλδ, δ παναθααή ηαζ ηέθμξ μ ηαεανζζιυξ ημο παναβυιεκμο εθαζυθαδμο. Ακαθοηζηυηενα: Παξαιαβή ηνπ θαξπνύ: Αιέζςξ ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ εθζέξ παναδίδμκηαζ ζηζξ ιεηαπμζδηζηέξ ιμκάδεξ βζα επελενβαζία. Ζ ιεηαθμνά ημοξ πναβιαημπμζείηαζ ζε πθαζηζηά ηεθάνα ιε μπέξ αενζζιμφ ή πθαζηζημφξ ζάημοξ. Ζ επελενβαζία είκαζ απαναίηδημ κα βίκεζ ημ βνδβμνυηενμ δοκαηυκ. Γζαθμνεηζηά μ ηανπυξ εα πνέπεζ κα ιείκεζ ζε πχνμ ιε ηαθυ αενζζιυ βζα ιζηνυ πνμκζηυ δζάζηδια. [55] Απνθύιισζε, απνκάθξπλζε μέλσλ πιώλ θαη πιύζηκν: Ανπζηά, μζ εθζέξ ημπμεεημφκηαζ ζε πμάκδ παναθααήξ εθαζυηανπμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ιέζς ιεηαθμνζηήξ ηαζκίαξ μδδβμφκηαζ ζημ απμθοθθςηήνζμ, υπμο απμιαηνφκμκηαζ ηα θφθθα ηαζ άθθα λέκα οθζηά. Αοηυ ζοιααίκεζ δζυηζ δ πανμοζία λέκςκ ζςιάηςκ(πχια, πέηνεξ η.α.) ζηδκ εθαζυιαγα έπεζ ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ ζημ άνςια, ηδκ μλφηδηα ηαζ ηδκ βεφζδ ημο θαδζμφ, εκχ επίζδξ εκδέπεηαζ κα πνμηαθέζεζ θεμνά ηαζ ζηα ιδπακήιαηα. Έπεζηα, αημθμοεεί πθφζζιμ βζα ηδκ απμιάηνοκζδ λέκςκ οθχκ (θάζπδ, ζηυκδ, πχια). Έπεζ απμδεζπηεί υηζ δ δζαδζηαζία ηδξ έηπθοζδξ πνέπεζ κα θαιαάκεζ πχνα υηακ μζ εθζέξ ένπμκηαζ απυ ημκ εθαζχκα ιε ηνυπμ πμο κα ηζξ απαθθάζζεζ απυ ημ πχια, ηζξ πνυζεεηεξ μοζίεξ ηαζ απυ ηα πενζζζυηενα ιζηνυαζα. Ζ έηπθοζδ υιςξ πνέπεζ κα είκαζ ηέθεζα, δζυηζ ζε δζαθμνεηζηή πενίπηςζδ ακηί κα απαθθαβεί μ ηανπυξ απυ ηα ιζηνυαζα ιμθφκεηαζ πενζζζυηενμ, εζδζηά ζηδκ πενίπηςζδ πμο ημ κενυ δεκ επακαηοηθμθμνεί. [52] Πνιηνπνίεζε ειαηόθαξπνπ (άιεζε-νκνηνγελνπνίεζε) Απμηεθεί ααζζηυ ζηάδζμ ηδξ ελαβςβήξ ημο θαδζμφ ηαζ παίγεζ πμθφ ιεβάθμ νυθμ ηυζμ ζηδκ απυδμζδ υζμ ηαζ ζηδκ πμζυηδηα ημο. Ζ δοζημθία πανμοζζάγεηαζ ζημ βεβμκυξ υηζ μ ηανπυξ απμηεθείηαζ απυ: α) ζηενεέξ μοζίεξ (πονήκαξ, ζάνηα ηαζ εκδμζπένιζμ), α) οβνέξ μοζίεξ (θάδζ ηαζ θοηζηά οβνά) β) εθαζηζηέξ μοζίεξ (θθμζυξ) 15

17 Καηά ηαζνμφξ έπμοκ βίκεζ πνμζπάεεζεξ κα απμπςνζζηεί μ πονήκαξ πνζκ απυ ημ άθεζια ηαζ κα πζεζηεί δ πμθημπμζδιέκδ ιάγα πςνζζηά. Ωζηυζμ ημ ιεβάθμ ηυζημξ ηαζ δ δοζημθία πμο πανμοζζάγεζ δ πίεζδ ηδξ ζάνηαξ, απαθθαβιέκδξ απυ ηα ενφιιαηα ημο πονήκα, ηαηέζηδζακ ηδκ ζοβηεηνζιέκδ ιέεμδμ πναηηζηά ακεθάνιμζηδ. Ζ πανμοζία ημο πονήκα είκαζ απαναίηδηδ δζυηζ: α) ζοιαάθθεζ ζηδκ ιείςζδ ηδξ εθαζηζηυηδηαξ ημο πμθημφ α) θεζημονβεί ςξ ιάγα απμζηναββίζεςξ, απυ ηδκ μπμία εα πενάζεζ ημ θάδζ ηαζ ηα θοηζηά οβνά β) επζηοβπάκεηαζ μιμζυιμνθδ ηαηακμιή ηδξ πίεζδξ Ζ άθεζδ ημο ηανπμφ ζηα παναδμζζαηά εθαζμηνζαεία βίκεηαζ ιε ηοθζκδνζηέξ ιοθυπεηνεξ. Οζ ζφβπνμκεξ ιμκάδεξ πνδζζιμπμζμφκ ιεηαθθζημφξ ιφθμοξ, ζθονυιοθμοξ ηαζ ζπαζηήνεξ ιε μδμκηςημφξ δίζημοξ. Ακ μζ εθζέξ πμο οπμαάθθμκηαζ ζε επελενβαζία είκαζ παβςιέκεξ ή πμθφ λδνέξ, πνμζηίεεηαζ ιζα ιζηνή πμζυηδηα κενμφ ( L ακά 1000 kg ηανπμφ). [52], [55] Μάιαμε ειαηνδύκεο Ζ ιάθαλδ απμηεθεί ημ ααζζηυηενμ ζηάδζμ επελενβαζίαξ ζε υθα ακελανηήηςξ ηα ζοζηήιαηα παναθααήξ θαδζμφ. Μεηά ηδκ άθεζδ δ εθαζμγφιδ ακαιζβκφεηαζ ζε εζδζηά ζοβηνμηήιαηα, βκςζηά ζηδκ εθαζμαζμιδπακία ςξ εενιμιαθαηηήνεξ, ιε πνμζεήηδ γεζημφ κενμφ. Μέζα ζημοξ ιαθαηηήνεξ (ηάεεηδξ δζάηαλδξ), δ ακάιζλδ πναβιαημπμζείηαζ ιε πενζζηνεθυιεκμ έθζηα ηαζ δ ιάθαλδ έπεζ δζάνηεζα θεπηά πενίπμο οπυ ιέβζζηδ εενιμηναζία 30 o C, δ μπμία επζηοβπάκεηαζ ιέζς ηδξ ηοηθμθμνίαξ εενιμφ κενμφ ιέζα ζηα δζπθά ημζπχιαηα ημοξ. Ύπανλδ ορδθυηενδξ εενιμηναζίαξ απυ ημοξ 30 o C έπεζ ςξ απμηέθεζια ηδκ ακάπηολδ μλεζδςηζηχκ θαζκμιέκςκ, βεβμκυξ ημ μπμίμ μδδβεί ζε δζάθμνεξ αθθμζχζεζξ ημο εθαζμθάδμο (αθθαβή πνχιαημξ, ηαηαζηνμθή πηδηζηχκ ζοζηαηζηχκ). Έηζζ, δ φπανλδ αοηυιαημο εενιμζηάηδ εεςνείηαζ απαναίηδηδ. Οζ επζθάκεζεξ ελάθθμο ημο ιαθαηηήνα πνέπεζ κα είκαζ ακμλείδςηεξ, ηαεχξ ίπκδ ιεηάθθμο επζηαπφκμοκ ηδκ μλείδςζδ ηαηά ηδκ απμεήηεοζδ ημο εθαίμο. Ζ δζαδζηαζία ηδξ εενιμιάθαλδξ έπεζ ςξ ζημπυ: α) ηδκ πθήνδ ηαηαζηνμθή ηδξ μνβάκςζδξ ηςκ ζζηχκ ημο εθαζυηανπμο 16

18 α) ηδ ζοκέκςζδ ηςκ εθαζμζηαβμκζδίςκ ιζηνήξ δζαιέηνμο ιε ιεβαθφηενεξ ζηαβυκεξ πμο απμιαηνφκμκηαζ εφημθα απυ ημκ εθαζμπμθηυ ζηδ δζάνηεζα ηδξ ζοιπίεζδξ β) ηδ δζαηάναλδ ηςκ ημθθμεζδχκ ζοζηδιάηςκ εθαίμο ηαζ θοηζηχκ οβνχκ ιε ηδκ πανέιααζδ ενοιιάηςκ εκδμζπενιίμο δ) ημκ απμπςνζζιυ εκυξ πμζμζημφ εθαίμο ιε ηδκ απμννμή ιέζα απυ ηα ημζπχιαηα ημο ιαθαηηήνα. Σμ θαιαακυιεκμ πνμσυκ ειθακίγεζ ιζηνή μλφηδηα. Δμαγσγή ειαηόιαδνπ Αιέζςξ ιεηά ηδ ιάθαλδ, μ εθαζμπμθηυξ μδδβείηαζ πνμξ ηα ιδπακήιαηα παναθααήξ ημο εθαζυθαδμο. Ζ παναθααή βίκεηαζ ιε ηδκ παναδμζζαηή ιέεμδμ ηδξ πίεζδξ ή ιε θοβμηέκηνζζδ 3 ηαζ πζμ πνμζθάηςξ 2 θάζεςκ. Σνζακηαπέκηε πνυκζα πνζκ, δ δζενβαζία ελαβςβήξ εθαζυθαδμο ιε πίεζδ ήηακ ζπεδυκ δ ιμκαδζηή ιέεμδμξ ιε ηδκ μπμία πναβιαημπμζμφηακ δ ελαβςβή εθαζυθαδμο. Ζ θοβμηεκηνζηή δζενβαζία 3 θάζεςκ είκαζ ιία ζοκεπήξ δζαδζηαζία πμο έπεζ ακηζηαηαζηήζεζ ηδκ παναδμζζαηή ιέεμδμ ηαζ πνμκμθμβείηαζ απυ ηδ δεηαεηία ημο 70. Απχηενμξ ζημπυξ ηδξ ηνζθαζζηήξ δζενβαζίαξ είκαζ δ αφλδζδ ηδξ επελενβαγυιεκδξ πμζυηδηαξ, ηδξ απυδμζδξ ηδξ δζενβαζίαξ ελαβςβήξ ηαεχξ επίζδξ ηαζ δ ιείςζδ ηδξ πεζνςκαηηζηήξ ενβαζίαξ. Βαζζηυ ιεζμκέηηδια πμο πανμοζζάγεζ δ ζοβηεηνζιέκδ δζενβαζία είκαζ δ αολδιέκδ πμζυηδηα οβνχκ απμαθήηςκ δ μπμία πανάβεηαζ θυβς ηδξ αολδιέκδξ ηαηακάθςζδξ κενμφ (1,25 1,75 θμνέξ πενζζζυηενμ κενυ απ υηζ ζηδκ ελαβςβή ιε πίεζδ). Ζ απμηοπία ακάπηολδξ ιζαξ ηαηάθθδθδξ ηεπκμθμβίαξ επελενβαζίαξ ηεθζηχκ οδαηζηχκ απμαθήηςκ έδςζε ηδ δοκαηυηδηα ζε ηαηαζηεοαζηέξ κα ακαπηφλμοκ ηδ θοβμηεκηνζηή δζενβαζία 2 θάζεςκ, δ μπμία πνδζζιμπμζεί ιυκμ κενά πθοζίιαημξ (ηαζ υπζ ζηδ ηαεαοηή δζενβαζία) ηαζ παναδίδεζ εθαζυθαδμ ςξ ηδκ οβνή θάζδ ηαζ έκα πμθφ οβνυ, εφπθαζημ εθαζμπονήκα ςξ ηδκ διζζηενεά θάζδ, ηάκμκηαξ πνήζδ ιζαξ πενζζζυηενμ απμηεθεζιαηζηήξ ηεπκμθμβίαξ θοβμηέκηνζζδξ. Σειηθόο δηαρσξηζκόο-καζαξηζκόο ηνπ ειαηόιαδνπ Ακελάνηδηα απυ ηδκ ιέεμδμ πμο πνδζζιμπμζείηαζ βζα ηδκ ελαβςβή ημο εθαίμο απυ ημκ εθαζμπμθηυ, μ ηεθζηυξ δζαπςνζζιυξ ημο εθαζυθαδμο απυ ηα θοηζηά οβνά ηαζ ηα κενά έηπθοζδξ, μ μπμίμξ βίκεηαζ πάκηα ιε ηαηαηυνοθμοξ θοβμηεκηνζημφξ δζαπςνζζηήνεξ, είκαζ απαναίηδημξ. 17

19 Ζ εενιμηναζία, ημ ζλχδεξ ηδξ οβνήξ θάζδξ, δ δζαθμνά εζδζημφ αάνμοξ ηςκ ζοζηαηζηχκ ηδξ οβνήξ θάζδξ, ημ ζπήια ηαζ μζ δζαζηάζεζξ ηςκ εθαζμζηαβμκζδίςκ επζδνμφκ ζημκ ηεθζηυ δζαπςνζζιυ-ηαεανζζιυ. Σμ εθαζυθαδμ ιεηά ημκ δζαπςνζζιυ, είκαζ μνζζιέκεξ θμνέξ εμθυ. Σμ ευθςια μθείθεηαζ ζημ βεβμκυξ υηζ ιέζα ζηδ ιάγα ημο εθαίμο οπάνπμοκ θοζαθίδεξ αένα ή βαθαηηχιαηα εθαίμο ηαζ θοηζηχκ οβνχκ πμο ζπδιαηίγμκηαζ ιε ηδκ πανειαμθή βαθαηηςιαημπμζδηχκ, δδθαδή δζάθμνςκ ιεβαθμιμνζαηχκ ζοζηαηζηχκ ηδξ εθαζυιαγαξ. Έηζζ, μνζζιέκεξ θμνέξ, ημ πνμσυκ είκαζ ακαβηαίμ κα δζδεδεεί ζε εζδζηά θίθηνα ηοηηανίκδξ. Σέθμξ, δ απμεήηεοζδ ημο εθαζυθαδμο βίκεηαζ ζε βοάθζκα, πήθζκα, θεοημζζδδνά δμπεία, ζε δελαιεκέξ ιπεηυκ ηαζ ζε πθαζηζηά δμπεία (ιε εζδζηέξ υιςξ πνμδζαβναθέξ ζηδκ ηαηαζηεοή ηςκ πθαζηζηχκ). 2.2 πζηήκαηα Παξαγσγήο Διαηόιαδνπ Με πίεζε ηεο ειαηνδύκεο ζε πδξαπιηθά πηεζηήξηα (θιαζηθνύ ηύπνπ) Ζ παθαζυηενδ ιέεμδμξ επελενβαζίαξ εθαζυθαδμο είκαζ ιζα αζοκεπήξ δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία πανάβμκηαζ εθαζυθαδμ, οβνά απυαθδηα (ηαηζίβανμξ) ηαζ ζηενεά απυαθδηα (εθαζμπονήκαξ). Δζδζηυξ δμζμιεηνδηήξ ημπμεεηεί ημκ εθαζμπμθηυ ζε εθαζμδζαθνάβιαηα (πθαζηζηάnylon- ή απυ ημηημθμίκζηα) πμο ιε ηδ ζεζνά ημοξ ημπμεεημφκηαζ ζε ηζκδηέξ θεηάκεξ πμο ένπμκηαζ ζηδκ ηαηάθθδθδ οπμδμπή ημο πζεζηδνίμο. Ο εθαζυηανπμξ οπυηεζηαζ ζε οδναοθζηή πίεζδ πμο ζηαδζαηά θηάκεζ ηα kg/cm 2, ακάθμβα ιε ηα παναηηδνζζηζηά ημο εθαζυηανπμο, υπςξ δ ςνζιυηδηα ηαζ ημ είδμξ ημο. Μία δζενβαζία πίεζδξ έπεζ δζάνηεζα ςξ ηαζ 2 χνεξ. Μέζς ηδξ ζοιπίεζδξ ημο εθαζμπμθημφ δζαπςνίγεηαζ δ οβνή θάζδ, δ μπμία απμηεθείηαζ απυ ημ θάδζ, ηα θοηζηά οβνά ηαζ ηα κενά ηδξ έηπθοζδξ, απυ ηδκ ζηενεά θάζδ δδθαδή ημιιάηζα απυ ηδκ ζάνηα, ημκ θθμζυ, ημ λοθχδεξ ηιήια ηαζ ημ εκδμζπένιζμ. Μεηά ηδκ πίεζδ, μ εθαζμπμθηυξ απμιαηνφκεηαζ ηαζ ηα εθαζμδζαθνάβιαηα βειίγμοκ ιε ηδκ επυιεκδ πανηίδα. Τπμθμβίγεηαζ υηζ απυ 100 ηζθά εθαζυηανπμο πανάβμκηαζ πενίπμο ηζθά εθαζυθαδμ, 35 ηζθά εθαζμπονήκα ηαζ πενίπμο 65 ηζθά οβνά απυαθδηα. [50] H δζενβαζία ηδξ πίεζδξ ζοκδέεηαζ ζε βεκζηέξ βναιιέξ ιε ορδθήξ πμζυηδηαξ εθαζυθαδμ θυβς ηδξ παιδθήξ εενιμηναζίαξ δ μπμία είκαζ απαναίηδηδ βζα ηδκ ελαβςβή. Δκημφημζξ, μζ ζοκεήηεξ οβζεζκήξ πμο επζηναημφκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ 18

20 δζενβαζίαξ επδνεάγμοκ ζε ιεβάθμ ααειυ ημ εθαζυθαδμ πμο πνμηφπηεζ. Ακ ημ πζεζηήνζμ δεκ ηδνείηαζ ηαεανυ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ δζενβαζίαξ, ηυηε οπάνπεζ ιεβάθμξ ηίκδοκμξ δ πμζυηδηα ημο ελαβυιεκμο εθαζυθαδμο κα είκαζ ηαηχηενδ θυβς ηδξ επαθήξ ημο ιε παθαζά ηαζ ήδδ μλεζδςιέκα ζςιαηίδζα. Ζ δζενβαζία ηδξ πίεζδξ ιε οδναοθζηά πζεζηήνζα απαζηεί πεζνςκαηηζηή ενβαζία ηαζ οθζηά βζα ημοξ εθαζμδζαπςνζηήνεξ, βεβμκυξ πμο ηδκ ηαεζζηά ζδζαίηενα δαπακδνή. [52] Ζ δζαδζηαζία πμο αημθμοεείηαζ, ζε έκα ηθαζζημφ ηφπμο εθαζμονβείμ, θαίκεηαζ ζημ παναηάης δζάβναιια: Δηάγξακκα 2.1: Σρεκαηηθή απεηθόληζε ησλ ζηαδίσλ επεμεξγαζίαο ζε ειαηνπξγείν κε πδξαπιηθό πηεζηήξην (θιαζηθνύ ηύπνπ), [52] Με θπγνθέληξηζε ζε θπγνθεληξηθνύο δηαρσξηζηήξεο ΗΗΗ θάζεσλ Ζ 3-θαζζηή δζαδζηαζία δ μπμία ακαπηφπεδηε βζα κα ακηζηαηαζηήζεζ ηδκ παναδμζζαηή ιέεμδμ, πνδζζιμπμζείηαζ εονέςξ ζήιενα βζα ηδκ ελαβςβή ημο εθαζυθαδμο ηαζ πνμκμθμβείηαζ απυ ηδ δεηαεηία ημο Ζ ζοβηεηνζιέκδ ιέεμδμξ ααζίγεηαζ ζηδ θοβυηεκηνμ δφκαιδ πμο επζηοβπάκεζ ζηακμπμζδηζηυ δζαπςνζζιυ ημο 19

21 εθαζμπμθημφ ηαζ παναθααή ημο εθαζυθαδμο, θυβς ηδξ δζαθμνάξ ζημ εζδζηυ αάνμξ ημο κενμφ ηαζ ημο εθαζυθαδμο. [36] Όθμζ μζ θοβμηεκηνζημί δζαπςνζζηέξ εθαζμγφιδξ παναηηδνίγμκηαζ απυ έκα πμθφζηνμθμ ηφιπακμ πμο ζηενεχκεηαζ ζε ηαηαηυνοθμ άλμκα μ μπμίμξ ηζκείηαζ πάνδ ζε ζφζηδια αηένιμκα ηαζ μδμκηςημφ ηνμπμφ. Καηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ πενζζηνμθζηήξ ηίκδζδξ ημο άλμκα ηαζ ημο ηοιπάκμο, ακαπηφζζμκηαζ θοβμηεκηνζηέξ δοκάιεζξ, μζ μπμίεξ μδδβμφκ ζημ δζαπςνζζιυ ηδξ οβνήξ θάζδξ (εθαζυθαδμ-κενυ) απυ ηδ ζηενεά θάζδ (εθαζμπονήκα). Ζ δζαδζηαζία ηδξ θοβμηέκηνζζδξ ηνζχκ θάζεςκ βζα ηδκ παναθααή ημο εθαζυθαδμο μδδβεί ζηδκ παναβςβή 20% εθαζυθαδμο, 50% οβνά απυαθδηα ηαζ 30% ζηενεά απυαθδηα. Πνζκ ηδ θοβμηέκηνζζδ είκαζ απαναίηδηδ δ αναίςζδ ημο εθαζμπμθημφ ιε κενυ. Ζ εθαζμπονήκα πενζέπεζ πενίπμο 12% εθαζυθαδμ, βεβμκυξ ημ μπμίμ ηδκ ηαεζζηά αλζμπμζήζζιδ ηαζ βζα ημ θυβμ αοηυ μδδβείηαζ ζηα πονδκεθαζμονβεία βζα ελαβςβή πονδκεθαίμο ιε εηπφθζζδ. Σμ ηαηάθμζπμ ηδξ δζαδζηαζίαξ αοηήξ είκαζ ημ πονδκυλοθμ, οθζηυ ιε ειπμνζηή αλία εθυζμκ πνδζζιμπμζείηαζ βζα εένιακζδ. Δηάγξακκα 2.2: Σρεκαηηθή απεηθόληζε ησλ ζηαδίσλ επεμεξγαζίαο ζε ειαηνπξγείν θπγνθεληξηθνύ ηύπνπ 3 θάζεσλ, [52] 20

22 Σα ηφνζα πθεμκεηηήιαηα ημο ζοζηήιαημξ θοβμηέκηνζζδξ ηνζχκ θάζεςκ είκαζ ηα ελήξ: ελαζθάθζζδ αοημιαηζζιμφ ζηδκ επελενβαζία ημο εθαζυηανπμο. ηαηαθαιαάκεζ 60% ιζηνυηενδ έηηαζδ απυ υηζ ημ οδναοθζηυ πζεζηήνζμ. Μζηνυηενδ απαίηδζδ ζε ακενχπζκμ δοκαιζηυ. ηα ιεζμκεηηήιαηα ηδξ δζενβαζίαξ αοηήξ ζοβηαηαθέβμκηαζ: δ αολδιέκδ παναβςβή οβνχκ απμαθήηςκ, πμο πανάβμκηαζ θυβς ηδξ αολδιέκδξ πνήζδξ κενμφ (1,25 ςξ 1,75 θμνέξ πενζζζυηενμ ζε ζπέζδ ιε ηδ δζενβαζία πίεζδξ) δ απχθεζα πμθφηζιςκ ζοζηαηζηχκ (π.π. θοζζηχκ ακηζμλεζδςηζηχκ) ζηδκ οδαηζηή θάζδ πνμαθήιαηα δζάεεζδξ ηδξ οδαηζηήξ θάζδξ δ ιεβάθδ ηαηακάθςζδ δθεηηνζηήξ εκένβεζαξ ηαζ κενμφ ημ πανεθευκ οπήνλακ ζηέρεζξ βζα ακαηφηθςζδ ημο απμηηχιεκμο ηαζ ακεπελένβαζημο οβνμφ απμαθήημο ζηδ δζενβαζία ηδξ ελαβςβήξ εθαζυθαδμο. Σμ ζοβηεηνζιέκμ οβνυ απυαθδημ, ημ μπμίμ πενζέπεζ ηα κενά ηαηενβαζίαξ ηαεχξ ηαζ κενά πμο πνδζζιμπμζήεδηακ ζε δζάθμνα ζηάδζα ηδξ δζενβαζίαξ, εα ιπμνμφζε κα πνδζζιμπμζδεεί ζηδκ δζενβαζία ηδξ θοβμηέκηνζζδξ έηζζ χζηε κα αμδεήζεζ ζηδ ιείςζδ ηςκ απαζηήζεςκ βζα θνέζημ κενυ. Ωζηυζμ, δ μλεζδςηζηή ημο θφζδ επδνεάγεζ ανκδηζηά ηδκ πμζυηδηα ημο παναβυιεκμο εθαζυθαδμο ηαζ έηζζ ζπεδυκ δε πνδζζιμπμζείηαζ πθέμκ. Ζ δζαδζηαζία πμο αημθμοεείηαζ ζε έκα θοβμηεκηνζημφ ηφπμο εθαζμονβείμ, πενζβνάθεηαζ ζπδιαηζηά ζημ παναηάης δζάβναιια: 21

23 Εηθόλα 2.1: Τξηθαζηθόο Δηαρσξηζηήξαο[52] Με θπγνθέληξηζε ζε θπγνθεληξηθνύο δηαρσξηζηήξεο ΗΗ θάζεσλ Ζ θοβμηεκηνζηή δζενβαζία 2 θάζεςκ πνςημειθακίζηδηε ζηζξ ανπέξ ηδξ δεηαεηίαξ ημο Ζ δζαδζηαζία αοηή πνδζζιμπμζεί κενά ιυκμ ηαηά ημ πθφζζιμ, ηαζ υπζ ζηδ ηαεαοηή δζενβαζία υπςξ ζοιααίκεζ ιε ηδ θοβμηέκηνζζδ 3 θάζεςκ. Σμ βεβμκυξ αοηυ έπεζ ζακ απμηέθεζια μ δζαπςνζζιυξ κα πανάβεζ δφμ θάζεζξ: ηδκ οβνή, δδθαδή ημ εθαζυθαδμ, ηαζ ηδκ διζζηενεά, ημκ οβνυ εθαζμπονήκα πμο είκαζ πμθφ πζμ οβνυξ ζε ζπέζδ ιε εηείκμκ πμο πανάβεηαζ ιέζς ηδξ δζενβαζίαξ 3 θάζεςκ [52]. 22

24 Δηάγξακκα 2.3: Σρεκαηηθή απεηθόληζε ησλ ζηαδίσλ επεμεξγαζίαο ζε ειαηνπξγείν θπγνθεληξηθνύ ηύπνπ ΙΙ θάζεσλ, [52] Ζ ζοβηεηνζιέκδ ιέεμδμξ πνμζέθηοζε ζδζαίηενμ εκδζαθένμκ ζε πενζμπέξ υπμο δ πνμιήεεζα κενμφ είκαζ πενζμνζζιέκδ ηαζ/ή δ πμζυηδηα ηςκ οδαηζηχκ απμαθήηςκ πνέπεζ κα είκαζ ιεζςιέκδ. Ζ πμζυηδηα ημο κενμφ πμο απαζηείηαζ βζα ηδ δζελαβςβή ηδξ δζαδζηαζίαξ ζε δφμ θάζεζξ είκαζ πμθφ παιδθυηενδ ζε ζπέζδ ιε ηδκ ηνζθαζζηή δζαδζηαζία ηαζ επζηοβπάκεηαζ ιία ζδιακηζηή ιείςζδ ζηα παναβυιεκα οβνά απυαθδηα εθαζμηνζαείμο δφμ θάζεςκ. Ωζηυζμ, δ δζαδζηαζία δφμ θάζεςκ μδήβδζε ζε εθαθνά αφλδζδ ζε ζηενεά απυαθδηα. Οζ πμζυηδηεξ ηςκ ζηενεχκ απμαθήηςκ εθαζμηνζαείμο δφμ θάζεςκ είκαζ 60% ορδθυηενεξ απυ εηείκεξ πμο δδιζμονβμφκηαζ ζημ ζφζηδια ηνζχκ θάζεςκ. Ζ ζοβηεηνζιέκδ δζενβαζία, ζε ζφβηνζζδ ιε εηείκδ ηςκ 3 θάζεςκ, πανμοζζάγεζ ηα παναηάης πθεμκεηηήιαηα ηαζ ιεζμκεηηήιαηα: Πθεμκεηηήιαηα [52]: Γεκ απαζηείηαζ δ πνμζεήηδ επζπθέμκ πμζμηήηςκ κενμφ εηηυξ απυ ημ ζηάδζμ ηδξ έηπθοζδξ, ιε απμηέθεζια κα ιδκ οπάνπεζ παναβςβή οδαηζηχκ απμαθήηςκ, ηαεχξ επίζδξ απαζηείηαζ ηαζ παιδθυηενδ ηαηακάθςζδ κενμφ. Σα 23

25 απυαθδηα ηδξ έηπθοζδξ δεκ είκαζ ζδζαίηενα νοπαζιέκα ηαζ εεςνμφκηαζ ηαηάθθδθα, βεκζηά, βζα άνδεοζδ. Σμ εθαζυθαδμ ημ μπμίμ πανάβεηαζ απυ ηα 2-θαζζηά εθαζμηνζαεία είκαζ ηαθφηενδξ πμζυηδηαξ, έπεζ ορδθυηενδ μλεζδςηζηή ζηαεενυηδηα ηαζ επίζδξ πανμοζζάγεζ ηαθφηενα μνβακμθδπηζηά παναηηδνζζηζηά. Γεκ είκαζ απαναίηδημξ επζπθέμκ θοβμηεκηνςηήξ βζα ηδκ επελενβαζία ηςκ θοηζηχκ οβνχκ ηα μπμία πανάβμκηαζ, ηαεχξ αοηά ακαηοηθχκμκηαζ. Ζ απαίηδζδ ηςκ 2-θαζζηχκ ζοζηδιάηςκ ζε εκένβεζα είκαζ ιζηνυηενδ, θυβς ηδξ ιεζςιέκδξ ηαηενβαγυιεκδξ πμζυηδηαξ εθαζυπαζηαξ, αθμφ δεκ πνμζηίεεηαζ πεναζηένς πμζυηδηα κενμφ βζα ηδκ παναβςβή ημο εθαζμπονήκα. Υαιδθυηενμ ηυζημξ θεζημονβίαξ. Μεζμκεηηήιαηα [52]: Ζ 2-θαζζηή ηεπκμθμβία επελενβαζίαξ εθαζυθαδμο, ακ ηαζ θαζκμιεκζηά δεκ πανάβεζ οβνά απυαθδηα, εκημφημζξ υθα ηα νοπακηζηά θμνηία ηα μπμία πενζέπμκηαζ επίζδξ ηαζ ζηα οβνά απυαθδηα ηςκ εθαζμονβείςκ ηςκ ηνζχκ θάζεςκ εκζςιαηχκμκηαζ ζημκ εθαζμπονήκα ιε απμηέθεζια ηδκ παναβςβή ιίαξ εκζαίαξ διζζηενεήξ θάζδξ. Σμ βεβμκυξ αοηυ δζπθαζζάγεζ ημ πμζμζηυ ηςκ πνμξ δζάεεζδ ζηενεχκ απμαθήηςκ ηα μπμία, θυβς ιεβαθφηενδξ πθέμκ ημλζηυηδηαξ, δεκ ιπμνμφκ κα επελενβαζημφκ αζμθμβζηά (ημιπμζημπμίδζδ) ή κα απμηεθνςεμφκ πςνίξ ηδ πνήζδ ηάπμζαξ, αηνζαήξ, πνμ-επελενβαζίαξ. Ζ ζοβηεηνζιέκδ δζενβαζία πανάβεζ διζζηενευ απυαθδημ ορδθήξ ποηκυηδηαξ (ζακ γφιδ) δ μπμία δοζημθεφεζ ηδ ιεηαθμνά, απμεήηεοζδ, ηαζ δζαπείνζζή ημο. Αηυιδ, δεκ ιπμνεί κα παναιείκεζ απμεδηεοιέκμ βζα πμθφ πνυκμ δζυηζ, θυβς ορδθήξ οβναζίαξ ηαζ ζαηπάνςκ πμο πενζέπεζ, βνήβμνα λεηζκμφκ ακαενυαζεξ αζμθμβζηέξ δζενβαζίεξ μζ μπμίεξ δεκ ιπμνμφκ κα μθμηθδνςεμφκ θυβς ημλζηυηδηαξ δδιζμονβχκηαξ πνμαθήιαηα εηπμιπήξ αένζςκ δφζμζιςκ απμαθήηςκ. Πανμοζζάγεηαζ ιζα ιείςζδ ίζδ ιε 7% ζηδκ παναβςβή εθαζυθαδμο ημ μπμίμ εκζςιαηχκεηαζ ζημκ πμθηυ ημο πονήκα ηαζ ημ μπμίμ δοζηοπχξ δεκ ιπμνεί κα ελαπεεί ζηα πονδκεθαζμονβεία. 24

26 Ζ ελαβςβή ημο εθαζυθαδμο απαζηεί βεκζηά πενζζζυηενμ πνυκμ ιε απμηέθεζια κα εθαηηχκεηαζ δ δοκαιζηυηδηα ημο εθαζμηνζαείμο ηαηά 30% υηακ ηνμπμπμζείηαζ μ θοβμηεκηνζηυξ δζαπςνζζηήναξ (decanter) ηαηαθθήθςξ χζηε έκα ηνζθαζζηυ εθαζμηνζαείμ κα ιεηαηναπεί ζε δζθαζζηυ. Ζ αλζμπμίδζδ ηςκ απμαθήηςκ δεκ είκαζ δοκαηυ κα επζθένμοκ ηένδμξ ζηα πονδκεθαζμονβεία. οβηεηνζιέκα, δ ιέεμδμξ αοηή ιεηαθένεζ ημ πνυαθδια ηδξ δζάεεζδξ ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ ζηα πονδκεθαζμονβεία, εθυζμκ μ οβνυξ εθαζμπονήκαξ απαζηεί λήνακζδ πνζκ ηδκ επελενβαζία ημο, ιε απμηέθεζια κα ηαείζηαηαζ δφζημθδ ηαζ αηνζαή δ ελαβςβή ημο εκαπμιείκακημξ εθαίμο. [52] Εηθόλα 2.2: Δηθαζηθόο Δηαρσξηζηήξαο [52] 2.3 Πξώηε ύιε θαη παξαπξντόληα ζε έλα ειαηνηξηβείν Ζ εζζαβςβή ημο εθαζυηανπμο ζε έκα εθαζμονβείμ μδδβεί ζηα παναηάης πνμσυκηα ηαζ παναπνμσυκηα : Δθαζυθαδμ ηαζ μ εθαζμπονήκαξ Φφθθα ηςκ εθαζυδεκηνςκ 25

27 Σα θοηζηά οβνά ημο εθαζυηανπμο απμννέμοκ ςξ οβνά αζμιδπακζηά απυαθδηα πνμζαολδιέκα ιε ημ κενυ ηαηενβαζίαξ (πθφζδ εθαζυηανπμο, αναίςζδ εθαζμγφιδξ, πνυζεεημ κενυ δζαπςνζζηήνςκ, ηαεανζζιυξ εθαζμονβείμο η.θ.π) [52] Διαηόθαξπνο Ζ ζφζηαζδ ημο εθαζυηανπμο πμζηίθθεζ ακάθμβα ιε ηδκ πενζμπή πνμεθεφζεςξ, ημ έδαθμξ, ημκ ηνυπμ ηαθθζένβεζαξ, ημ ααειυ ςνζιυηδηαξ, ηδκ ηανπμθμνία ηςκ εθαζυδεκηνςκ, ηςκ πνμζαμθχκ απυ ημ δάημ η.θ.π Διαηνππξήλαο Ζ ζφζηαζδ ηδξ πνχηδξ φθδξ ηαζ μζ ζοκεήηεξ ηδξ αζμιδπακζηήξ επελενβαζίαξ επδνεάγμοκ ζδιακηζηά ηδκ ζφζηαζδ ημο εθαζμπονήκα. Ο εθαζμπονήκαξ πμο παναθαιαάκεηαζ απυ ηδκ ηαηενβαζία είκαζ ημ 35-45% ημο ανπζημφ αάνμοξ ημο εθαζυηανπμο ηαζ έπεζ ζοκήεςξ ηδκ παναηάης ζφκεεζδ: 1. Έθαζμ (πονδκέθαζμ) 6-12% 2. Τβναζία 40-45%βζα ηνζθαζζηά ηαζ 60-85% βζα δζθαζζηά 3. Πνςηεΐκεξ 8-10% 4. Τδαηάκεναηαξ 20-30% Φπηηθά πγξά (πγξά απόβιεηα) Σα θοηζηά οβνά ημο ηανπμφ είκαζ πενίπμο ίζα ιε ημ 30-40% ημο ανπζημφ αάνμοξ ημο εθαζυηανπμο, ηα μπμία ηεθζηά απμννέμοκ ςξ απυαθδηα πνμζαολδιέκα ιε ημ κενυ πμο πνμζηίεεηαζ ζηζξ δζάθμνεξ θάζεζξ ηαηενβαζίαξ. Δπίζδξ πνέπεζ κα ακαθενεεί υηζ ημ pζ ημοξ ηοιαίκεηαζ ιεηαλφ 3 ηαζ 4. ε βεκζηέξ βναιιέξ, ηα θοηζηά οβνά ημο εθαζυηανπμο απμηεθμφκηαζ απυ: 1. Νενυ 83% 2. Ονβακζηέξ μοζίεξ 15% 3. Ακυνβακεξ μοζίεξ 2% 26

28 2.4 Υαξαθηεξηζηηθά ζηεξεώλ θαη πγξώλ απνβιήησλ ειαηνπξγείσλ ηεξεά απόβιεηα ειαηνπξγείσλ θαη παξαπξντόληα Ο εθαζμπονήκαξ μ μπμίμξ πνμένπεηαζ απυ ημ ζφζηδια πίεζδξ έπεζ ιέζδ ζφζηαζδ : κενυ (25-27%), θζβκίκδ (14%), ηοηηανίκδ ηαζ διζηοηαννίκδ (35-36%), οπμθεζιιαηζηυ έθαζμ (6-9%) ηαζ ακυνβακα ζηενεά (2-2,5%). [29] Σα ζηενεά απυαθδηα εθαζμηνζαείςκ ηνζχκ θάζεςκ πανάβμκηαζ ζε ακαθμβία 500 ηζθχκ ακά ηυκμ εθζχκ πμο επελενβάγμκηαζ ηαζ απμηεθμφκηαζ ηονίςξ απυ λδνή «πάζηα» ηαζ πέηνεξ(27038).ο εθαζμπονήκαξ μ μπμίμξ πνμένπεηαζ απυ ημ ζφζηδια θοβμηέκηνζζδξ ηνζχκ θάζεςκ έπεζ ιέζδ ζφζηαζδ : κενυ (45-55%), θζβκίκδ (10%), ηοηηανίκδ ηαζ διζηοηηανίκδ (25-26%), οπμθεζιιαηζηυ έθαζμ (3-4%) ηαζ ακυνβακα ζηενεά (2-2,5%) [29]. Ζ θοβμηεκηνζηή δζενβαζία 2 θάζεςκ πανάβεζ 800 ηζθά ζηενεχκ απμαθήηςκ ακά ηυκμ εθζχκ πμο έπμοκ επελενβαζηεί. Ζ ιέζδ ζφζηαζδ ηςκ ζηενεχκ απμαθήηςκ πμο πνμένπμκηαζ απυ ημ ζφζηδια θοβμηέκηνζζδξ δφμ θάζεςκ είκαζ : κενυ (60-70%), θζβκίκδ (13-15%), ηοηηανίκδ ηαζ διζηοηηανίκδ (18-20%), οπμθεζιιαηζηυ έθαζμ (2,5-3%) ηαζ ακυνβακα ζηενεά (2,5%). 27

29 Γηεξγαζία Διαηνπξγείν ΗΗ Διαηνπξγείν ΗΗΗ Παξάκεηξνη κε πίεζε Φάζεσλ Φάζεσλ Τβναζία, % 27,21±1,048 50,23±1,935 56,80±2,188 Λίπδ ηαζ έθαζα 8,72±3,254 3,89±1,449 4,65±1,736 Πνςηεΐκεξ, % 4,77±0,024 3,43±0,017 2,87±0,014 Οθζηά ζάηπανα, % 1,38±0,016 0,99±0,012 0,83±0,010 Κοηηανίκδ, % 24,14±0,283 17,37±0,203 14,54±0,170 Ζιζηοηηανίκδ, % 11,00±0,608 7,92±0,438 6,63±0,366 Σέθνα, % 2,36±0,145 1,70±0,105 1,42±0,088 Λζβκίκδ, % 14,18±0,291 10,21±0,209 8,54±0,175 Οθζηυ άγςημ (ηαηά Kjeldahl), % 0,71±0,010 0,51±0,007 0,43±0,006 Φχζθμνμξ ςξ P 2 O 5, % 0,07±0,005 0,05±0,004 0,04±0,003 Φαζκμθζηέξ εκχζεζξ, % 1,146±0,06 0,326±0,035 2,43±0,15 Κάθζμ ςξ K 2 O, % 0,54±0,045 0,39±0,033 0,32±0,027 Αζαέζηζμ ςξ CaO, % 0,61±0,059 0,44±0,043 0,37±0,036 Οθζηυξ άκεναηαξ, % 42,90±3,424 29,03±2,317 25,37±2,025 Λυβμξ C/N 60,79±5,352 57,17±5,033 59,68±5,254 Λυβμξ C/P 588±51,25 552,9±48,20 577,2±50,31 Πίλαθαο 2.1. Φαξαθηεξηζηηθά ησλ ζηεξεώλ απνβιήησλ ειαηνπξγείσλ, [52] Σα παναηηδνζζηζηά ηδξ ζφζηαζδξ ημο ελαιοπςπήνα, ζε ζπέζδ ιε ηδ δζενβαζία ιέζς ηδξ μπμίαξ πνμέηορε, παναηίεεκηαζ ζημκ παναπάκς πίκαηα. 28

30 2.4.2 Δμαγσγή ππξελειαίνπ ημκ εθαζμπονήκα οπάνπεζ αηυιδ εθαζυθαδμ ημ μπμίμ είκαζ αδφκαημ κα ελαπεεί είηε ιε ηδκ πνήζδ πίεζδξ είηε ιε θοβμηέκηνζζδ. Ο ιμκαδζηυξ ηνυπμξ ελαβςβήξ ημο είκαζ ιε ηδκ πνήζδ πδιζηχκ δζαθοηχκ, ηαζ ηονίςξ ελακίμο. Ο εθαζμπονήκαξ μνίγεηαζ ςξ ημ ζηενευ οπυθεζιια απυ ηδκ ελαβςβή εθαζυθαδμο ιε παναδμζζαηή ιέεμδμ ή ημ ζφζηδια ηςκ ηνζχκ θάζεςκ. Ζ ιεηαθμνά ημο εθαζμπονήκα ζηα ενβμζηάζζα ελαβςβήξ πονδκεθαίμο βίκεηαζ ιε θμνηδβά ηαζ ζοκήεςξ ζοβηεκηνχκεηαζ ζε αοθέξ, ζε πνμζηαηεοιέκμοξ πχνμοξ απμεήηεοζδξ. Ο εθαζμπονήκαξ πμο πνμηφπηεζ απυ θοβμηεκηνζηή δζενβαζία 2 θάζεςκ δζαεέηεζ πμθφ ορδθυηενμ πμζμζηυ πενζεηηζηυηδηαξ ζε κενυ ηαζ πνεζάγεηαζ κα ιεηαθενεεί ζε αοηζμθυνα ηα μπμία ημ αδεζάγμοκ ζε δελαιεκέξ απμλήνακζδξ. οκήεςξ, μ εθαζμπονήκαξ οπμαάθθεηαζ ζε δζαδζηαζία λήνακζδξ δ μπμία πναβιαημπμζείηαζ ζε ιεβάθμοξ ηοθζκδνζημφξ θμφνκμοξ, ημπμεεηδιέκμοξ μνζγυκηζα μζ μπμίμζ απμηαθμφκηαζ λδνακηήνζα. Όηακ επζηεοπεεί ιείςζδ ηδξ πενζεηηζηυηδηαξ ζε κενυ ζε πενίπμο 8% μ εθαζμπονήκαξ μδδβείηαζ ζε εζδζηυ ιδπακμθμβζηυ ελμπθζζιυ υπμο ημ έθαζμ παβζδεφεηαζ ιέζς δζαθοηχκ. Σμ ιίβια ημο δζαθφηδ ιε ημ έθαζμ οπυηεζηαζ ζε δζαδζηαζία απυζηαλδξ, βεβμκυξ ημ μπμίμ επζηνέπεζ ηδκ ακαηφηθςζδ ημο δζαθφηδ. Σμ παναθαιαακυιεκμ έθαζμ μκμιάγεηαζ αηαηένβαζημ πονδκέθαζμ. Σμ αηαηένβαζημ πονδκέθαζμ δεκ είκαζ ηαηάθθδθμ βζα ανχζδ ηαζ πνεζάγεηαζ ελεοβεκζζιυ. Ζ δζαδζηαζία ελεοβεκζζιμφ ημο πονδκεθαίμο πμο αημθμοεείηαζ είκαζ πανυιμζα ιε αοηή ηςκ οπυθμζπςκ θοηζηχκ εθαίςκ, υπςξ ημ δθζέθαζμ, ηναιαέθαζμ, η.θ.π. Απυ ηδκ δζαδζηαζία αοηή πνμηφπηεζ ημ Δλεοβεκζζιέκμ Πονδκέθαζμ ημ μπμίμ ζηδκ ζοκέπεζα ακαιζβκφεηαζ ιε έκα ιζηνυ ζοκήεςξ πμζμζηυ πανεέκμο εθαζυθαδμο ηαζ δζαηίεεηαζ ζηδκ αβμνά ςξ «Πονδκέθαζμ». Ζ δζαδζηαζία ελαβςβήξ πναβιαημπμζείηαζ ζηζξ εβηαηαζηάζεζξ ελαβςβήξ πονδκεθαίμο (πονδκεθαζμονβεία), ηα μπμία ζοκήεςξ ανίζημκηαζ ιαηνζά απυ ηα εθαζμηνζαεία. Τπμπνμσυκ ηδξ αζμιδπακίαξ ηδξ πονδκεθαζμονβίαξ απμηεθεί ημ πονδκυλοθμ, ημ μπμίμ έπεζ εονεία πνήζδ ζηδκ αβμνά ςξ ηαφζζιδ φθδ [52]. 29

31 2.4.3 Τγξά απόβιεηα ειαηνηξηβείσλ Σα οβνά απυαθδηα εθαζμηνζαείςκ είκαζ έκα ζημφνμ οβνυ, ημ πνχια ημο μπμίμο πμζηίθεζ ακάθμβα ιε ηδκ ηζιή ημο ph ημο (ηαθέ ζημφνμ ζε υλζκμ ph ηαζ πναζζκςπυ ζε αθηαθζηυ ph), εμθυ, παναηηδνζζηζηήξ μζιήξ, πθμφζζμ ζε μνβακζηά ηαζ ακυνβακα οθζηά, ιε βεφζδ πζηνή ηαζ ειθάκζζδ θαιπενή. Πενζέπεζ ζοκήεςξ ιζηνά ζςιαηίδζα (ππ. ζζημφξ απυ ηανπμφξ, ενφιιαηα απυ πέηνεξ η.α.), ημθθμεζδή οθζηά, πδηηίκεξ, ηακίκεξ, ζάηπανα, μνβακζηά μλέα, ακυνβακα άθαηα ηαεχξ ηαζ ιία πμζυηδηα εθαζυθαδμο πμο ημο πνμζδίδμοκ ηδ ιμνθή ζηαεενμφ βαθαηηχιαημξ. Ζ ζφζηαζδ ηαζ ηα θοζζημπδιζηά παναηηδνζζηζηά ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ ελανηχκηαζ άιεζα απυ ημοξ πανάβμκηεξ εηείκμοξ πμο επζδνμφκ ζηδκ θοζζμθμβία ενέρδξ ηαζ ςνίιακζδξ ημο εθαζυηανπμο, υπςξ είκαζ βζα πανάδεζβια δ ηαθθζενβμφιεκδ πμζηζθία, μζ ηθζιαημθμβζηέξ ζοκεήηεξ ηδξ πενζμπήξ, μζ ηαθθζενβδηζηέξ ηεπκζηέξ, δ πνμζαμθή απυ αζεέκεζεξ ηαζ ημ ζηάδζμ ςνίιακζδξ πμο βίκεηαζ δ ζοβημιζδή. Γεκζηά ηα ΤΑΔ απμηεθμφκηαζ απυ 83-92% κενυ, 4-16% μνβακζηά ζοζηαηζηά ηαζ 1-2% ακυνβακα ζοζηαηζηά [58]. Απυ πμζμηζηήξ άπμρδξ, ημ πζμ ζδιακηζηυ ιένμξ ημο μνβακζημφ ηθάζιαημξ ηαηαθαιαάκμοκ ηα ζάηπανα, ιε ηονζυηενα ηδ βθοηυγδ, θνμοηηυγδ, ιακυγδ, βαθαηηυγδ, λοθυγδ ηαζ ανααζκυγδ. Έηζζ ημ πενζεπυιεκμ ζάηπανμ ηαεζζηά ημκ ηαηζίβανμ έκα πθμφζζμ ενεπηζηυ οπυζηνςια βζα ηδκ ακάπηολδ ιζηνμμνβακζζιχκ. Μεβάθμ πμζμηζηυ εκδζαθένμκ, ακ ηαζ πμζμηζηά οπμδεέζηενα, πανμοζζάγμοκ ηα μνβακζηά μλέα ηαεχξ ηαζ μζ πμθοθαζκυθεξ δζυηζ πνμζδίδμοκ ιία παναηηδνζζηζηή ορδθή ημλζηυηδηα. Ζ θοημημλζηή δνάζδ ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ δεκ είκαζ ελεζδζηεοιέκδ, εκχ είκαζ ζδζαίηενα αθααενή βζα θοηά ιε επζθακεζαηυ νζγζηυ ζφζηδια, ηαεχξ ηαζ βζα θοηά ηα μπμία ανίζημκηαζ ζε αθαζηδηζηή θάζδ. Σέθμξ, ημ ηθάζια ηςκ ακυνβακςκ αθάηςκ πενζθαιαάκεζ ηαηά ηφνζμ θυβμ άθαηα ημο Κ, αηυια θςζθμνζηά άθαηα ημο Ca ηαζ ζε ιζηνά πμζμζηά άθαηα Na ηαζ Mg, πθςνζμφπα ηαζ εεζζηά ηαεχξ ηαζ ίπκδ αανέςκ ιεηάθθςκ. Σα Κ, Mg, Ρ πανμοζζάγμοκ ζδζαίηενμ εκδζαθένμκ, εθυζμκ ζοκζζημφκ πμθφηζια θζπακηζηά ζημζπεία βζα ημ έδαθμξ. 30

32 Παράμετροσ Τιμή ph 4,5-6 BOD5(mg/l) COD(mg/l) Λιπίδια(mg/l) Οργανικό υλικό(g/l) Ανόργανο υλικό (mg/l) 5-14 Πολυφαινόλεσ (mg/l) Ν (g/l) 0,3-1,1 P (g/l) 2,7-7,2 K (g/l) 0,12-0,75 Mg (g/l) 0,10-0,40 Na (g/l) 0,04-0,90 Στερεά (%) 5,5-17,6 Πίλαθαο 2.2: Φαξαθηεξηζηηθνί παξάκεηξνη ησλ ΥΑΕ [39] 31

33 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΜΔΘΟΓΟΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΤΓΡΧΝ ΑΠΟΒΛΖΣΧΝ ΔΛΑΗΟΣΡΗΒΔΗΧΝ ημ παναηάης ηεθάθαζμ αημθμοεεί ιζα εηηεκήξ πενζβναθή ηςκ ιεευδςκ δζαπείνζζδξ ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ απυ ηδκ πθεζμρδθία ηςκ εθαζμπαναβςβζηχκ ιμκάδςκ ζήιενα. Αοηέξ δεκ απμηεθμφκ ιζα μθμηθδνςιέκδ θφζδ ημο πνμαθήιαημξ, αθθά ιυκμ ημ πενζμνίγμοκ ζε ηάπμζμ ααειυ. Γζαπςνίγμκηαζ ζε εενιζηέξ δζενβαζίεξ, αζμθμβζηέξ δζενβαζίεξ, θοζζημπδιζηέξ δζενβαζίεξ ηαζ δζενβαζίεξ ιειανακχκ. 3.1 Θεξκηθέο Γηεξγαζίεο Δπεμεξγαζίαο Οζ εενιζηέξ δζενβαζίεξ επελενβαζίαξ ΤΑΔ πμο δζαηίεεκηαζ είκαζ πμθθέξ, αθθά υθεξ έπμοκ ςξ ημζκυ ζηυπμ ηδκ πνμζπάεεζα ζοιπφηκςζδξ ηςκ απμαθήηςκ, απμιαηνφκμκηαξ ημ πενζεπυιεκμ κενυ, ιε ζημπυ ηδκ εθάηηςζδ ημο υβημο ημοξ ηαζ δζαηνίκμκηαζ ζε ηνεζξ ηαηδβμνίεξ. Ζ πνχηδ ηαηδβμνία πενζέπεζ θοζζημεενιζηέξ δζενβαζίεξ ηαζ πενζθαιαάκεζ ηζξ δζενβαζίεξ ηδξ ελάηιζζδξ ηαζ ηδξ απυζηαλδξ. Ζ δεφηενδ ηαηδβμνία ειπθέηεζ ακεπίζηνεπηεξ εενιμπδιζηέξ δζενβαζίεξ ηαζ πενζθαιαάκεζ ηδκ ηαφζδ ηαζ ηδκ πονυθοζδ αενζμπμίδζδ. Ζ ηνίηδ ηαηδβμνία ειπθέηεζ ζοκδοαζιυ θοζζηχκ ηαζ αζμθμβζηχκ δζενβαζζχκ ηαζ πενζθαιαάκεζ ηδκ θοζζηή ελάηιζζδ ζε ακμζηηέξ αααεείξ δελαιεκέξ (lagooning). Οζ εενιζηέξ δζενβαζίεξ απμηεθμφκ ζοκήεςξ ιένμξ εκυξ μθμηθδνςιέκμο ζοζηήιαημξ επελενβαζίαξ ηςκ ΤΑΔ. Πνμτπυεεζδ βζα ηδκ ελαβςβή ημο θαδζμφ απμηεθεί δ λήνακζδ ημο πονήκα ή ηςκ θαζπςδχκ οπμθεζιιάηςκ, ιέζα ζηα μπμία πενζέπεηαζ, ιε εηπφθζζδ, ή ηδκ παναβςβή ημιπυζηαξ ή εκενβμφ άκεναηα ή αζμπμθοιενή η.ά Φπζηθό-ζεξκηθέο δηεξγαζίεο Οζ θοζζημεενιζηέξ δζενβαζίεξ πενζθαιαάκμοκ ηδκ ελάηιζζδ ηαζ ηδκ απυζηαλδ ηαηά ηζξ μπμίεξ πανάβμκηαζ δφμ πνμσυκηα: έκα πηδηζηυ πνμσυκ πμο πενζθαιαάκεζ κενυ ηαζ VOCs ηαζ έκα ζοιποηκςιέκμ δζάθοια «ιεθάζα» ή ιία ζοιποηκςιέκδ «πάζηα». Οζ 32

34 δζενβαζίεξ αοηέξ μδδβμφκ ζε ιεβάθδ ιείςζδ ημο COD ηαζ BOD 5 ηαζ απαζημφκ πζεακχξ έκα αηυια πεναζηένς ζηάδζμ βζα κα μθμηθδνςεεί δ επελενβαζία ημο ανπζημφ απμαθήημο π.π. έκα αζμθμβζηυ ζηάδζμ. Ζ εθανιμβή ηδξ ελάηιζζδξ έπεζ ςξ ηφνζμ ζημπυ ηδκ εθάηηςζδ ημο υβημο ηςκ ΤΑΔ ηαζ ημο νοπακηζημφ θμνηίμο. Καηά ηδκ δζενβαζία ηδξ ελάηιζζδξ ηα ΤΑΔ δζαπςνίγμκηαζ ζε δφμ πνμσυκηα: έκα οπυθεζιια πμο απμηεθείηαζ απυ ιδ πηδηζηέξ μνβακζηέξ εκχζεζξ ηαζ ακυνβακα άθαηα ηαζ έκα ζοιπφηκςια πμο απμηεθείηαζ απυ κενυ ηαζ πηδηζηέξ εκχζεζξ. Ζ ελάηιζζδ εθαηηχκεζ ηαηά 70-75% ημκ υβημ ηςκ ΤΑΔ ηαζ ημ COD ηαηά 90% [4]. Σμ οπυθεζιια ιπμνεί κα πνδζζιμπμζδεεί ζακ γςμηνμθή ή ζακ θίπαζια ή κα πνμςεδεεί ζε δζαδζηαζία απυζηαλδξ. Σμ ζοιπφηκςια, ζηδ πενίπηςζδ ηςκ ΤΑΔ, ιπμνεί κα πνδζζιμπμζδεεί ζακ κενυ πθφζδξ ζημ εθαζμηνζαείμ. Μεβάθμ νυθμ ζηδκ ζφζηαζδ ημο παναθαιαακυιεκμο ζοιποηκχιαημξ παίγμοκ δ δζαηφιακζδ ηδξ ζφζηαζδξ ηςκ ΤΑΔ ηαζ μζ ζοκεήηεξ πμο επζηνάηδζακ πνζκ μδδβδεμφκ ζε δζαδζηαζία ελάηιζζδξ. Καηά ηδκ παναιμκή ηςκ απμαθήηςκ πνμ ηδξ επελενβαζίαξ ημοξ, θυβς ακαενυαζςκ ηονίςξ αζμθμβζηχκ δνάζεςκ, δδιζμονβμφκηαζ πηδηζηέξ μνβακζηέξ εκχζεζξ μζ μπμίεξ παναθαιαάκμκηαζ ζημ ζοιπφηκςια ηαηά ηδκ ελάηιζζδ ή ηδκ απυζηαλδ. Όζμ ιεβαθφηενμ είκαζ ημ πνμκζηυ δζάζηδια ηδξ παναιμκήξ ηςκ ΤΑΔ ζηζξ δελαιεκέξ απμεήηεοζδξ ηυζμ ιεβαθφηενδ είκαζ δ παναβςβή ηςκ πηδηζηχκ μνβακζηχκ ηαζ ηυζμ πεζνυηενμ είκαζ ημ ζοιπφηκςια πμο παναθαιαάκεηαζ ηαηά ηδκ ελάηιζζδ. Γζ αοηυ ηα απυαθδηα πμο πνμμνίγμκηαζ βζα ελάηιζζδ είκαζ απαναίηδημ κα επελενβάγμκηαζ αιέζςξ ιεηά ηδκ παναβςβή ημοξ. Ακ πνέπεζ κα απμεδηεοημφκ ηυηε πνέπεζ κα πνμζηεεμφκ μοζίεξ πμο πανειπμδίγμοκ ηδκ αζμθμβζηή ιεηαηνμπή ηςκ μνβακζηχκ ζε πηδηζηέξ μοζίεξ. Ζ δζάεεζδ ηςκ ηεθζηχκ πνμσυκηςκ ζημ πενζαάθθμκ απμηεθεί ημ ηφνζμ ιεζμκέηηδια αοηχκ ηςκ δζενβαζζχκ. Ζ δοκαηυηδηα πνήζδξ ηδξ «πάζηαξ» ζακ γςμηνμθή πενζμνίγεηαζ απυ ημ βεβμκυξ υηζ πενζέπεζ ζδιακηζηέξ πμζυηδηεξ ηαθίμο. Άθθδ δοκαηυηδηα απμηεθεί δ πνήζδ ηδξ «πάζηαξ» ζακ πδβή εενιζηήξ εκένβεζαξ βζα ηδκ ελάηιζζδ. ηδ πενίπηςζδ υιςξ αοηή απαζηείηαζ εζδζηή επελενβαζία ηςκ ηαοζαενίςκ ηαευηζ πανάβμκηαζ ζδιακηζημί αένζμζ νφπμζ. Άθθμ πνυαθδια είκαζ ημ βεβμκυξ υηζ ζδιακηζηέξ πμζυηδηεξ πηδηζηχκ μνβακζηχκ ιεηαθένμκηαζ ζημ ζοιπφηκςια πνμζδίδμκηαξ ζε αοηυ ορδθή ζοβηέκηνςζδ COD δ μπμία ιπμνεί κα ακέθεεζ αηυια ηαζ ζε 3 g/l. 33

35 Σα ιεζμκεηηήιαηα ηςκ θοζζημεενιζηχκ δζενβαζζχκ ζοκμρίγμκηαζ ζηα παναηάης : Σμ απυζηαβια είκαζ υλζκμ (ph 4-4.5)ηαζ πενζέπεζ ιέπνζ ηαζ 4 g/l BOD 5 ημ μπμίμ ημο πνμζδίδεζ ηαζ ηάπμζμ πνχια. Δπίζδξ πενζέπεζ μνβακζηά μλέα ηαζ αθημυθεξ ηαεζζηχκηαξ ημ αηαηάθθδθμ βζα επακαπνδζζιμπμίδζδξ ζηδ δζαδζηαζία παναβςβήξ ημο εθαζυθαδμο. Ακ εα πνέπεζ κα απμννζθεεί ζημ πενζαάθθμκ ηυηε απαζηείηαζ πεναζηένς επελενβαζία. Συζμ ηα OMWW υζμ ηαζ ηα πνμσυκηα ηδξ ελάηιζζδξ ηαζ ζοιπφηκςζδξ είκαζ δζαανςηζηά ηαζ επμιέκςξ υθεξ μζ ηαηαζηεοέξ απαζημφκ οθζηά απυ ακμλείδςημ πάθοαα βεβμκυξ πμο ακεαάγεζ ζδιακηζηά ημ ηυζημξ επελενβαζίαξ. Σμ ζοιπφηκςια έπεζ πνμαθήιαηα δζάεεζδξ. Ζ πνήζδ ημο ζακ γςμηνμθή πενζμνίγεηαζ απυ ηδκ ορδθή πενζεηηζηυηδηα ημο ζε ηάθζμ. Ζ πνήζδ ημο ζακ ηαφζζιμ δδιζμονβεί πνμαθήιαηα αένζαξ νφπακζδξ. Δπμιέκςξ απαζηείηαζ πεναζηένς επελενβαζία ημο πνμ ηδξ απυννζρδξ ή πνήζδξ ημο. Απαζηείηαζ ορδθή εκένβεζα βζα ηδκ θεζημονβία ημο Αλεπίζηξεπηεο ζεξκνρεκηθέο δηεξγαζίεο Αοηέξ είκαζ δ ηαφζδ ηαζ δ πονυθοζδ. Δίκαζ μζ πζμ αηναίεξ ηαζ ηαηαζηνεπηζηέξ ιέεμδμζ βζα ηδκ δζαπείνζζδ ηςκ ΤΑΔ, δζυηζ απμηθείμοκ ηδκ πεναζηένς αλζμπμίδζδ ηςκ απμαθήηςκ πμο πανάβμκηαζ απυ έκα εθαζμηνζαείμ Καφζδ Ζ ηαφζδ (πενίζζεζα μλοβυκμο), είκαζ δ δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία επζηοβπάκεηαζ δ μλείδςζδ ηςκ απμαθήηςκ πανάβμκηαξ δζμλείδζμ ημο άκεναηα, κενυ ηαζ εενιυηδηα, επζηοβπάκμκηαξ πανάθθδθα ηαζ ιείςζδ ημο υβημο ηςκ απμαθήηςκ. Ωζηυζμ, ημ βεβμκυξ υηζ ηα ΤΑΔ πενζέπμοκ πενίπμο 80-90% κενυ απμηεθεί ααζζηυ πνυαθδια ηαζ έηζζ είκαζ αδφκαημ κα οπμζημφκ ηαφζδ πςνίξ πνμλήνακζδ. οκεπχξ, δ δζαδζηαζία αοηή είκαζ ηαηάθθδθδ βζα πμθφ ζοιποηκςιέκα ΤΑΔ. Έκα αηυια πνυαθδια είκαζ ημ βεβμκυξ υηζ δ παναβςβή ηςκ απμαθήηςκ είκαζ επμπζαηή, ημ μπμίμ ζδιαίκεζ υηζ ακ μ 34

36 ηαοζηήναξ πνέπεζ κα θεζημονβεί υθμ ημ έημξ ηυηε πνέπεζ κα ηνμθμδμηείηαζ ηαζ ιε άθθα ηαφζζια. Γεκζηά δ δζαδζηαζία ηδξ ηαφζδξ ηςκ ΤΑΔ έπεζ ηα παναηάης ιεζμκεηηήιαηα : Δίκαζ νοπμβυκμξ, δζυηζ εηπέιπεζ ζηδκ αηιυζθαζνα ημλζηέξ μοζίεξ ζε αένζα ιμνθή πμο πανάβμκηαζ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ ηαφζδξ Οφηε ημ κενυ μφηε ημ οπυθεζιια ηδξ ηαφζδξ ιπμνμφκ κα επακαπνδζζιμπμζδεμφκ Δπεζδή δ θεζημονβία ηςκ εθαζμηνζαείςκ είκαζ επμπζαηή απαζημφκηαζ επζπνυζεεηα ηαφζζια βζα ηδ θεζημονβία ημο ηαοζηήνα ημκ οπυθμζπμ πνυκμ δεκ είκαζ εκενβεζαηά αοημζοκηδνμφιεκδ Πονυθοζδ Ζ ιέεμδμξ ηδξ πονυθοζδξ, είκαζ μοζζαζηζηά δ εενιζηή δζάζπαζδ ζε πθήνδ απμοζία μλοβυκμο εκυξ ζφκεεημο μνβακζημφ οθζημφ (πδιζηήξ έκςζδξ) ζε επί ιένμοξ πηδηζηά ιένδ. Πενζθαιαάκεζ ηδ εένιακζδ απμοζία μλοβυκμο ή ηδκ ηαφζδ ιε πενζμνζζιέκδ πανμπή μλοβυκμο ηαζ μδδβεί ζηδκ παναβςβή εκυξ αένζμο ιίβιαημξ οδνμβμκακενάηςκ, εκυξ ζηενεμφ οπμθείιιαημξ ιεβάθδξ πενζεηηζηυηδηαξ ζε άκεναηα ηαζ εκυξ εθαζχδμοξ οβνμφ. Μέζς ηδξ ιεευδμο αοηήξ επζηοβπάκεηαζ ιείςζδ ημο υβημο ηαζ ημο αάνμοξ ημο δζαηζεέιεκμο εθαζμπονήκα, παναβςβή ηαφζζιδξ φθδξ αθθά ηαζ ιεηαηνμπή αοηχκ ζε ηεθζηά πνμσυκηα πμο δζαηζεέιεκα ζςζηά δεκ νοπαίκμοκ ημ πενζαάθθμκ. Βέααζα, δ ιέεμδμξ ηδξ πονυθοζδξ πανυθμ πμο είκαζ ιζα ζπεηζηά κέα ηαζ ανηεηά οπμζπυιεκδ ιέεμδμξ έπεζ αηυια ζδιακηζηά ιεζμκεηηήιαηα απυ ηεπκμθμβζηή άπμρδ. Παναηάης πανμοζζάγμκηαζ μνζζιέκα απυ ηα ζδιακηζηυηενα πθεμκεηηήιαηα ηαζ ιεζμκεηηήιαηα ηδξ πονυθοζδξ. Πθεμκεηηήιαηα πονυθοζδξ : Υαιδθυηενδ εενιμηναζία δζάζπαζδξ απυ αοηήκ πμο απαζηείηαζ ζε ζοζηήιαηα ηαφζδξ, βεβμκυξ ημ μπμίμ μδδβεί ζε ιζηνυηενδ εκενβεζαηή ηαηαπυκδζδ ηδξ υθδξ εβηαηάζηαζδξ. 35

37 Σμ παναβυιεκμ αένζμ ιπμνεί κα αλζμπμζδεεί ζε άθθδ εζηία ή ζε άθθμ πχνμ εηηυξ ημο πονμθοηζημφ ακηζδναζηήνα Ζ ηαφζδ ημο αενίμο ηδξ πονυθοζδξ δεκ πανάβεζ ηέθνα ηαζ επίζδξ μ ηαεανζζιυξ ηςκ απαενίςκ είκαζ εοημθυηενμξ Ζ παναβυιεκδ ηέθνα ηαηά ηδκ πονυθοζδ έπεζ ιεβαθφηενδ πενζεηηζηυηδηα ζε άκεναηα απυ αοηήκ ηδξ ηαφζδξ Με ηαηάθθδθμ ζπεδζαζιυ ηδξ εβηαηάζηαζδξ, ιπμνεί κα παναπεεί ηαζ ηαηά ζοκέπεζα κα πςθδεεί, δθεηηνζηή εκένβεζα Τπάνπεζ ιεβαθφηενδ εθαπζζημπμίδζδ ημο ανπζημφ υβημο ημο εθαζμπονήκα ζε ζπέζδ ιε ηδκ ηαφζδ Μεζμκεηηήιαηα πονυθοζδξ : Απαζηείηαζ ορδθή ηεπκμθμβία ηαζ ηεπκμβκςζία Πμθφ ορδθυ ηυζημξ επέκδοζδξ βζα ιία εβηαηάζηαζδ πονυθοζδξ Δπμπζαηή παναβςβή εθαζμπονήκα, ιε απμηέθεζια ηδκ δζαημπηυιεκδ θεζημονβία ιζαξ εβηαηάζηαζδξ πονυθοζδξ ιε ειθακή μζημκμιζηυ ηυζημξ Πμθφ ιεβάθμ ηυζημξ ηςκ εβηαηαζηάζεςκ ηαεανζζιμφ ηςκ οπμπνμσυκηςκ ηδξ πονυθοζδξ Ζ ζοκεπήξ πνδζζιμπμίδζδ αμδεδηζημφ ηαοζίιμο βζα κα βίκεζ δ πονυθοζδ δνα ζακ ακαζηαθηζηυξ πανάβμκηαξ Σα πανάβςβα ηδξ πονυθοζδξ πμο δεκ ιπμνμφκ κα εηιεηαθθεοημφκ λακά, δεκ ιπμνμφκ ζε ηαιία πενίπηςζδ κα δζαηεεμφκ ζημ πενζαάθθμκ ςξ έπμοκ Λίκλεο εμάηκηζεο Δμαηκηζνδεμακελέο (Lagooning) Οζ θίικεξ ελάηιζζδξ (ηεπκδηέξ θίικεξ απμεήηεοζδξ απμαθήηςκ) απμηεθμφκ ιία απυ ηζξ παθαζυηενεξ ιεευδμοξ παιδθμφ ηυζημοξ βζα ηδκ επελενβαζία ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ. Απμηεθεί ζηακμπμζδηζηή ηεπκζηή βζα ηδκ επελενβαζία οβνχκ απμαθήηςκ ιε ιζηνυ νοπακηζηυ θμνηίμ. ήιενα μζ θίικεξ ελάηιζζδξ πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα "απμεήηεοζδ" ηαζ ελάηιζζδ ηςκ απμαθήηςκ ηαεχξ δ εκένβεζα ημο ήθζμο πνδζζιμπμζείηαζ βζα κα επζηαπφκεζ ηδκ δζαδζηαζία ηδξ ελάηιζζδξ ηαζ λήνακζδξ ηςκ 36

38 ΤΑΔ, ηα μπμία δζαζπχκηαζ ιέζς ιζαξ θοζζηήξ αζμθμβζηήξ δζαδνμιήξ, ζε ιζα ιεβάθδ πενίμδμ (7-8 ιδκχκ) ηαζ πναηηζηά απυ ηδκ ιζα πενίμδμ αζπιήξ έςξ ηδκ επυιεκδ. Καηά ηδκ πενίμδμ απμεήηεοζδξ, θαιαάκμοκ πχνα δζάθμνεξ δζαδζηαζίεξ: α)ελάηιζζδ ημο κενμφ (δ μπμία μδδβεί ζε αφλδζδ ηδξ ζοβηέκηνςζδξ ηςκ ΤΑΔ), α)ελάηιζζδ ηςκ πηδηζηχκ ζοζηαηζηχκ, β)απμζημδυιδζδ ηαζ οδνυθοζδ ημο μνβακζημφ οθζημφ, θυβς ιεηααμθζζιμφ απυ δζάθμνμοξ ιζηνμμνβακζζιμφξ ηαζ δ) επίδναζδ ηδξ δθζαηήξ αηηζκμαμθίαξ ζηδ δμιή ημο μνβακζημφ οθζημφ. Ζ ηεπκζηή ημο lagooning, πενζθδπηζηά, πανμοζζάγεζ ηα παναηάης ιεζμκεηηήιαηα: υζμ ηαθά ηαζ κα ιμκςεεί δ δελαιεκή πάκημηε παναηδνμφκηαζ δζαννμέξ ζημ οπέδαθμξ. Απαζημφκηαζ ιεβάθεξ εηηάζεζξ (1 m2 βζα ηάεε m3 OMWW) ιαηνζά απυ ηαημζηδιέκεξ πενζμπέξ. Ζ ιεηαθμνά ηςκ απμαθήηςκ απυ ημ εθαζμηνζαείμ ζηδ δελαιεκή (1-2 km ζοκήεςξ απυζηαζδ) εβηοιμκεί ηζκδφκμοξ επί πθέμκ ζηναββζζιάηςκ. Γοζάνεζηεξ εηπμιπέξ αενίςκ ζε ιεβάθεξ απμζηάζεζξ απυ ηζξ ακαενυαζεξ αζμθμβζηέξ δζενβαζίεξ πμο ακαπηφζζμκηαζ ακαπυθεοηηα ζηα απμεδηεοιέκα απυαθδηα. Σα ηεθζηά πνμσυκηα ζοκεπίγμοκ κα έπμοκ πνμαθήιαηα δζάεεζδξ. 3.2 Βηνινγηθέο Γηεξγαζίεο Οζ αζμθμβζηέξ δζενβαζίεξ πνδζζιμπμζμφκ ημοξ ιζηνμμνβακζζιμφξ βζα κα απμδμιήζμοκ ηζξ μνβακζηέξ εκχζεζξ πμο οπάνπμοκ ζηα ΤΑΔ. Σμ είδμξ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ πμο θαιαάκμοκ πχνα ελανηχκηαζ απυ ηζξ ζοκεήηεξ ζοβηέκηνςζδξ ημο μλοβυκμο πμο επζηναημφκ ηαηά ηζξ αζμθμβζηέξ δζενβαζίεξ. Έηζζ μζ αζμθμβζηέξ δζενβαζίεξ πςνίγμκηαζ ζε ακαενυαζεξ ηαζ αενυαζεξ. Ζ ακαενυαζα δζενβαζία πνδζζιμπμζείηαζ βζα απμδυιδζδ ορδθχκ ζοβηεκηνχζεςκ μνβακζηήξ φθδξ εκχ δ αενυαζα πνδζζιμπμζείηαζ ζε αναζυηενα δζαθφιαηα ή ζε δζενβαζίεξ ηεθζηήξ επελενβαζίαξ πνμ ηδξ δζάεεζδξ ημο απμαθήημο ζημ πενζαάθθμκ. 37

39 Σα ΤΑΔ πενζέπμοκ ζοζηαηζηά (θαζκμθζηέξ εκχζεζξ) ηα μπμία πανειπμδίγμοκ ηδκ ακάπηολδ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ επμιέκςξ βζα ηδκ απμηεθεζιαηζηή αζμθμβζηή απμδυιδζδ ηςκ ΤΑΔ πνέπεζ κα επζθεβμφκ μζ ηαηάθθδθεξ ηαθθζένβεζεξ ή κα «ζπεδζαζημφκ» κέεξ πμο εα ακηέπμοκ ζηζξ ημλζηυηδηεξ ημο οπμζηνχιαημξ. Γεκζηά μζ αζμθμβζηέξ δζενβαζίεξ απμδυιδζδξ, ζδζαίηενα μζ ακαενυαζεξ, είκαζ θηδκυηενεξ απυ ηζξ θοζζημπδιζηέξ δζενβαζίεξ Αλαεξόβηεο δηεξγαζίεο Ζ ακαενυαζα πχκεοζδ απμηεθεί ιζα πμθφπθμηδ αζμπδιζηή δζενβαζία, δ μπμία απμηεθείηαζ απυ έκα πθήεμξ ιζηνμαζμθμβζηχκ δζενβαζζχκ μζ μπμίεξ ιεηαηνέπμοκ, ιε ιία αθθδθμοπία αζμακηζδνάζεςκ, ηζξ μνβακζηέξ εκχζεζξ ζε ιεεάκζμ ηαζ δζμλείδζμ ημο άκεναηα. Δκ ακηζεέζεζ ιε ηδκ αενυαζα απμδυιδζδ, ζηδκ ακαενυαζα πχκεοζδ θαιαάκμοκ ιένμξ ιυκμ ααηηήνζα. Ζ ακαενυαζα δζενβαζία απμηεθείηαζ απυ ηνεζξ ηφνζεξ δζενβαζίεξ: ηδκ οδνυθοζδ, ηδκ μλεμβέκεζδ ηαζ ηδκ ιεεακμβέκεζδ. Δπίζδξ, δ ακαενυαζα πχκεοζδ επδνεάγεηαζ απυ ηδκ εενιμηναζία, ημκ πνυκμ παναιμκήξ, ημ ph, ηδκ ιενζηή πίεζδ ημο οδνμβυκμο, ηδκ πδιζηή ζφζηαζδ ημο οπμζηνχιαημξ ηαζ ηέθμξ απυ ηζξ ημλζηυηδηεξ πμο πενζέπμκηαζ ζημ οπυζηνςια. Ακάθμβα ιε ηδ εενιμηναζία πμο θαιαάκεζ πχνα ηαηά ηδκ ακαενυαζα πχκεοζδ, αοηή πςνίγεηαζ ζε ηνεζξ ηαηδβμνίεξ: ζηδκ ροπνυθζθδ (<20 C), ηδκ ιεζυθζθδ (25-40 C) ηαζ ηδκ εενιυθζθδ (50-65 C). Ο οδναοθζηυξ πνυκμξ παναιμκήξ (HRT), μ μπμίμξ ελανηάηαζ απυ ημ οπυζηνςια ηαζ απυ ηζξ ζοκεήηεξ θεζημονβίαξ ημο αζμακηζδναζηήνα, είκαζ απαναίηδημ κα είκαζ ανηεηυξ έηζζ χζηε κα επζηνέπεζ ηδκ ζηακμπμζδηζηή απμδυιδζδ ημο οπμζηνχιαημξ. Σμ παιδθυ ph ηαζ δ αολδιέκδ ιενζηή πίεζδ ημο οδνμβυκμο επζδνά ανκδηζηά ζηδκ απμηεθεζιαηζηυηδηα ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ εθ υζμκ επδνεάγμοκ ηδκ δζενβαζία ηδξ α-μλείδςζδξ. Ζ ακαενυαζα πχκεοζδ είκαζ δ πθέμκ εονέςξ δζενεοκδιέκδ ηεπκζηή πμο ιεθεηήεδηε βζα ηδκ απμδυιδζδ ηςκ ΤΑΔ ηαζ αοηυ δζυηζ δ ακαενυαζα πχκεοζδ είκαζ δ πθέμκ εκδεδεζβιέκδ ηεπκζηή βζα αζχζζιδ μζημκμιζηά απμδυιδζδξ απμαθήηςκ ιε ορδθυ μνβακζηυ θμνηίμ υπςξ είκαζ ηα απυαθδηα ηςκ εθαζμηνζαείςκ. 38

40 Απυ ηδκ άθθδ πθεονά υιςξ είκαζ ιία ανβή δζενβαζία ιε ιεβάθδ αζηάεεζα θυβς αολδιέκδξ εοαζζεδζίαξ ηςκ ιεεακμβεκχκ ααηηδνίςκ ζηζξ ημλζηυηδηεξ ημο οπμζηνχιαημξ Αεξόβηα βηνινγηθή επεμεξγαζία ησλ ΤΑΔ Ζ αενυαζα αζμθμβζηή επελενβαζία είκαζ ιία δζενβαζία απμδυιδζδξ μνβακζηχκ εκχζεςκ πμο πνμτπυεεζδ έπεζ ηδκ πανμοζία αενυαζςκ ιζηνμμνβακζζιχκ, ηδκ πανμοζία ζηακμπμζδηζηήξ πμζυηδηαξ μλοβυκμο ηαεχξ επίζδξ ζηακμπμζδηζηέξ πμζυηδηεξ ενεπηζημφ οπμζηνχιαημξ. ε ιία αενυαζα δζενβαζία, δφμ γδηήιαηα πνέπεζ κα δζεοηνζκζζημφκ: ημ πνχημ είκαζ εάκ δ δζενβαζία πενζθαιαάκεζ ιμκμηαθθζένβεζα ή πμθοηαθθζένβεζα ηαζ δεφηενμκ πμζα ηεπκμθμβία εα πνδζζιμπμζδεεί βζα κα θηάζμοιε ζημκ επζδζςηυιεκμ ζημπυ. Οζ αενυαζεξ ηεπκμθμβίεξ πενζθαιαάκμοκ: Βζυθζθηνα (trickling filter or biofilter or fixed-bed) οζηήιαηα εκενβμφ ζθφμξ Βζμδίζημζ (rotating biological contactor (RBC)) Ολεζδςηζημί ηάθνμζ Ακηζδναζηήνεξ δζαθείπμκημξ ένβμο (sequencing batch reactors (SRB)) ηαζ Δθεβπυιεκμζ οβνυαζυημπμζ. Σα ηθαζζηά αενυαζα αζμθμβζηά ζοζηήιαηα επελενβαζίαξ ηςκ ΤΑΔ δεκ έπμοκ απμδεηηά απμηεθέζιαηα ηαζ αοηυ μθείθεηαζ ζηδκ πανμοζία ηςκ θαζκμθζηχκ εκχζεςκ πμο είκαζ ηθαζζημί πανειπμδζζηέξ ηςκ αενυαζςκ αζμθμβζηχκ δνάζεςκ [35]. Οζ Ragazzi and Veronese (1989) ακαθένμοκ υηζ δ ακηζιζηνμαζαηή δνάζδ ηςκ ΤΑΔ μθείθεηαζ ηονίςξ ζηδκ πανμοζία ηςκ tyrosol ηαζ hydroxytyrosol. Δπίζδξ ηαζ δ πανμοζία ορδθχκ ζοβηεκηνχζεςκ ηαθίμο ζηα ΤΑΔ πανειπμδίγεζ ηδκ αενυαζα επελενβαζία. 39

41 Δπί πθέμκ ηα αενυαζα ζοζηήιαηα επελενβαζίαξ πανμοζζάγμοκ ηαζ ηα παναηάης ιεζμκεηηήιαηα: Σα αζυθζθηνα ηαηαθαιαάκμοκ ιεβάθεξ εηηάζεζξ ηαζ δδιζμονβμφκ δεοηενεφμκηα πενζααθθμκηζηά πνμαθήιαηα υπςξ δ παναβςβή δοζμζιζχκ ηαζ ακάπηολδ εκηυιςκ (ιφβεξ, ημοκμφπζα η.ά.) Δπζπθέμκ δ επμπζαηή θεζημονβία ηςκ εθαζμηνζαείςκ ηαεζζηά ηδ ιέεμδμ αοηή ιδ εκδεδεζβιέκδ. Σα ζοζηήιαηα εκενβμφ ζθφμξ πανάβμοκ ιεβάθεξ πμζυηδηεξ αζμθμβζηχκ θαζπχκ ηαζ δεκ ακηέπμοκ ζηδκ απυημιδ ιεηααμθή θμνηίςκ υπςξ ζοιααίκεζ ιε ηδκ παναβςβή ηςκ ΤΑΔ. Σα RBC ακηέπμοκ πενζζζυηενμ απ υηζ ηα ζοζηήιαηα εκενβμφ ζθφμξ ηαζ είκαζ πζμ ιζηνά ζε ιέβεεμξ αθθά έπμοκ ιεβαθφηενμ ηυζημξ εβηαηάζηαζδξ ηαζ πανμοζζάγμοκ πνμαθήιαηα ζοκηήνδζδξ ζημκ ιδπακμθμβζηυ ελμπθζζιυ ημοξ. Σα ζοζηήιαηα ιε αοεζγυιεκμ ηαζ επζπθέμκηα πθδνςηζηυ οθζηυ έπεζ ηαθά απμηεθέζιαηα ζε παιδθέξ θμνηίζεζξ αθθά ζε ιεβαθφηενεξ πανμοζζάγεζ ημ θαζκυιεκμ ημο «ιπμοηχιαημξ» ημο πθδνςηζημφ απυ ηδκ παναβυιεκδ αζμιάγα. Σα SBR ζοζηήιαηα είκαζ πμθφπθμηα ζηδ θεζημονβία ημοξ αθθά ιε παιδθυηενμ θεζημονβζηυ ηαζ πάβζμ ηυζημξ. Γεκζηά δ αενυαζα αζμθμβζηή επελενβαζία ηςκ ΤΑΔ έπεζ θζβυηενμ εκδζαθένμκ απυ άθθεξ ιεευδμοξ ελ αζηίαξ: Μεβάθςκ εκενβεζαηχκ απαζηήζεςκ Μεβάθεξ ακάβηεξ ζε ενεπηζηά ζοζηαηζηά Μεβάθδ παναβςβή αζμθμβζηήξ θάζπδξ πμο πνέπεζ κα ανεεεί ηνυπμξ δζαπείνζζήξ ηδξ. Μεβάθμ πάβζμ ηυζημξ εβηαηαζηάζεςκ 40

42 3.3 Φπζηθνρεκηθέο κέζνδνη Οζ ηονζυηενεξ θοζζημπδιζηέξ ιέεμδμζ πμο έπμοκ πνδζζιμπμζδεεί βζα ηδκ απμημλζημπμίδζδ οβνχκ απμαθήηςκ εθαζμηνζαείμο είκαζ: Δλμοδεηένςζδ, ηαείγδζδ: Πνμζεήηδ πδιζηχκ ιε ζημπυ ηδ δδιζμονβία ζηενεμφ ηθάζιαημξ. Με ηδκ αθαίνεζή ημο επζηοβπάκεηαζ ιείςζδ ημο Υδιζηά Απαζημφιεκμο Ολοβυκμο ηςκ θζπχκ ηαζ ηςκ αζςνμφιεκςκ ζηενεχκ [43] Ολείδςζδ: Κονίςξ ιε ηδ πνήζδ υγμκημξ ηαζ οπενμλεζδίμο ημο οδνμβυκμο, ηαεχξ επζηοβπάκεηαζ ορδθυξ ααειυξ μλείδςζδξ ζε αηιμζθαζνζηή πίεζδ ηαζ εενιμηναζία [32] Θενιζηέξ ιέεμδμζ: Ζ εθανιμβή ημοξ βίκεηαζ είηε ιε ηεπκδηά ιέζα, ιε ζδιακηζηυηενεξ ιεευδμοξ ηδκ αενζμπμίδζδ, ηδ ηαφζδ ηαζ ηδ πονυθοζδ, είηε ιε θοζζηυ ηνυπμ (αένα, ήθζμ) ζε θίικεξ ελάηιζζδξ [32] Υνήζδ επζθεβιέκςκ ιειανακχκ: Ο δζαπςνζζιυξ επζηοβπάκεηαζ αάζδ ημο δζαθμνεηζημφ νοειμφ νμήξ ηάεε είδμοξ ιέζα απυ ηδκ ιειανάκδ [32] Φοβμηέκηνζζδ: Γζαπςνζζιυξ ζε θάζεζξ ηαζ ακάηηδζδ θαδζμφ [28] Φςημηαηάθοζδ: Γνάζδ ηονίςξ οδνμλοθίςκ πμο πανάβμκηαζ ηαηά ηδ δζενβαζία, ιε απμηέθεζια μλείδςζδ ηδξ μνβακζηήξ φθδξ ηαζ ηαηαζηνμθή ηςκ ηοηηανζηχκ ιειανακχκ [4] Γηεξγαζίεο κεκβξαλώλ εθαξκνγή ζην θαζαξηζκό πγξώλ απνβιήησλ φιθςκα ιε ηδκ EMS (European Membrane Society), ιειανάκδ είκαζ ιία πανειααθθυιεκδ θάζδ πμο εκενβά ή παεδηζηά επζηνέπεζ ημκ δζαπςνζζιυ δζαθοιέκςκ ζοζηαηζηχκ ζε έκα ιίβια. Οζ ηονζυηενμζ ηφπμζ ιειανακχκ πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα ηδκ επελενβαζία ημο κενμφ ηαζ οβνχκ απμαθήηςκ είκαζ δ δθεηηνμδζάθοζδ (Electrodialysis),μζ ιειανάκεξ ιζηνμδζήεδζδ ΜΓ (Microfiltration, MF), οπενδζήεδζδξ ΤΓ (Ultrafiltration, UF), κακμδζήεδζδξ ΝΓ (Nanofiltration, NF) ηαζ ακηίζηνμθδξ υζιςζδξ ΑΟ (Reverse Osmosis, RO) [19]. Ζ δθεηηνμδζάθοζδ πνδζζιμπμζείηαζ ηονίςξ ζημκ επζθεηηζηυ δζαπςνζζιυ ζημζπείςκ δζαθοιέκςκ ζημ κενυ. 41

43 Σύπνη δηαρσξηζκνύ κε κεκβξάλεο Ζ ζοιααηζηή δζενβαζία δζαπςνζζιμφ ιε ιειανάκεξ μκμιάγεηαζ Dead-end δζαπςνζζιυξ. Ζ πίεζδ ζε αοηυ ημ ηφπμ αζηείηε ζημ ιέηςπμ ηδξ ιειανάκδξ υπςξ θαίκεηαζ ηαζ ζηδκ παναηάης εζηυκα(α). Ο ηφνζμξ υιςξ ηφπμξ πμο πνδζζιμπμζείηαζ ζηζξ ιειανάκεξ οπενδζήεδζδξ, κακμδζήεδζδξ ηαζ ακηίζηνμθδξ υζιςζδξ είκαζ δ Crossflow filtration υπμο δ νμή είκαζ πανάθθδθδ ιε ηδκ επζθάκεζα ημο ιέζμο δζαπςνζζιμφ εζηυκα (α). ηδ ιζηνμδζήεδζδ εθανιυγμκηαζ ηαζ μζ δφμ ηφπμζ δζαπςνζζιμφ. Εηθόλα 3.1α: Δηαρσξηζκόο κε κεκβξάλε θαηαθόξπθεο πίεζεο, [19] Εηθόλα 3.1β: Δηαρσξηζκόο κε κεκβξάλε παξάιιειεο ξνήο,[19] Πνυαθδια ιε ηδκ Dead-end filtration απμηεθεί δ ζοπκή θναβή ηςκ πυνςκ ηδξ ιειανάκδξ. Ακηίεεηα ιε ηδκ Cross-flow filtration μζ πυνμζ δεκ θνάγμοκ εφημθα ηαζ βζα αοηυ ημ θυβμ είκαζ μ ηφνζμξ ηφπμξ δζαπςνζζιμφ πμο πνδζζιμπμζείηαζ ζηδκ επελενβαζία οβνχκ απμαθήηςκ. 42

44 Σερλνινγία Γνκή Οδεγνύζα δύλακε Μεραληζκόο Μζηνμδζήεδζδ Τπενδζήεδζδ Νακμδζήεδζδ οιιεηνζημί πυνμζ* (0,02-10 ιm) Πίεζδ 1-5 atm Γζαιέζμο πυνςκ Αζφιιεηνμζ πυνμζ** (1-20 nm) Πίεζδ 2-10 atm Γζαιέζμο πυνςκ Αζφιιεηνμζ πυνμζ (0,01-5 nm) Πίεζδ 5-50 atm Γζαιέζμο πυνςκ Ακηίζηνμθδ υζιςζδ Αζφιιεηνδ ιε μιμβεκέξ πενίαθδια ηαζ πυνμοξ ( <1nm Πίεζδ atm Γζάποζδ *οιιεηνζημί πυνμζ: Μζα ηάεεημξ ημιή δείπκεζ ιζα μιμζυιμνθδ πμνχδδ δμιή. **Αζφιιεηνμζ πυνμζ: Μζα ηάεεημξ ημιή δείπκεζ ιζα ακμιμζυιμνθδ πμνχδδ δμιή ιε ημοθάπζζημκ δφμ δμιέξ, έκα θεπηυ ποηκυ ζηνχια ηαζ παναηάης ιζα πμνχδδ ζηζαάδα ζηήνζλδξ. Πίλαθαο 3.1 Φαξαθηεξηζηηθά κεκβξαλώλ, [14] Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηερλνινγίαο κεκβξαλώλ Σα ζοζηήιαηα ιειανακχκ πανμοζζάγμοκ ηα παναηάης πθεμκεηηήιαηα [34]: Δλμζημκυιδζδ εκένβεζαξ (Ζ ηαηακάθςζδ εκένβεζαξ είκαζ πμθφ ιζηνή αθμφ δεκ θαιαάκεζ πχνα αθθαβή θάζδξ) Γζαπςνζζιυξ ζε παιδθέξ εενιμηναζίεξ (Ηδζαίηενα ζδιακηζηυ ζηζξ αζμηεπκμθμβζηέξ εθανιμβέξ ηαεχξ ελαζθαθίγεηαζ δ ζηαεενυηδηα ημο δζαπςνζγυιεκμο πνμσυκημξ). Ακάηηδζδ ημο ανπζημφ δζαθφιαημξ (ιε απθή ακάιζλδ ηςκ παναβυιεκςκ ηθαζιάηςκ) 43

45 Ακάηηδζδ κενμφ (ζηζξ ιμκάδεξ κακμδζήεδζδξ ηαζ ακηίζηνμθδξ υζιςζδξ) Δοεθζλία εβηαηάζηαζδξ (θεζημονβζηυξ ζπεδζαζιυξ ζοιπαβήξ ζοζηεοαζία) Μεηνλεθηήκαηα απνηεινύλ: Σμ ορδθυ ηυζημξ ηαηαζηεοήξ ηαζ εβηαηάζηαζδξ Ζ ζοκηήνδζδ ηςκ ζοζηδιάηςκ (Ο πενζμδζηυξ ηαεανζζιυξ ιε ηδ πνήζδ πδιζηχκ είκαζ απαναίηδημξ. Ωζηυζμ δ ζοπκυηδηα ζοκηήνδζδξ πμζηίθεζ υζμκ ακαθμνά ημ ηφπμ ημο ζοζηήιαημξ). Ζ εοαζζεδζία ζε πδιζηή επίεεζδ ηαζ έθθεζρδ ιδπακζηήξ ακημπήξ (Ζ εοαζζεδζία ιίαξ ιειανάκδξ ζημοξ πανάβμκηεξ αοημφξ, ελανηάηαζ απυ ημ ηφπμ - οθζηά ηδξ ιειανάκδξ πμο εα πνδζζιμπμζδεεί ηαζ ηα παναηηδνζζηζηά ημο πνμξ δζαπςνζζιυ οθζημφ. Πνμαθήιαηα εηθεηηζηυηδηαξ (ε εθανιμβέξ υπςξ δ αθαθάηςζδ ημο εαθαζζζκμφ κενμφ επζηοβπάκεηαζ δ επζεοιδηή εηθεηηζηυηδηα, ζε άθθμοξ ημιείξ υιςξ δ δδιζμονβία εηθεηηζηχκ ιειανακχκ είκαζ ακηζηείιεκμ έκημκδξ ενεοκδηζηήξ δναζηδνζυηδηαξ) 44

46 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΜΔΘΟΓΟΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ Τ.Α.Δ ΓΗΑ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Καεχξ μζ παναπάκς ηνυπμζ δζαπείνζζδξ δεκ θφκμοκ ημ πνυαθδια ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ αθθά ηαοηυπνμκα πμθθέξ θμνέξ δοζπεναίκμοκ ηαζ ηδκ πενζααθθμκηζηή ηαηάζηαζδ, ζημ ηέηανημ ηεθάθαζμ πανμοζζάγμκηαζ μζ ηφνζεξ ιέεμδμζ βζα ηδκ δζαπείνζζδ ηςκ οβνχκ απμαθήηςκ ιε ηαοηυπνμκμ υθεθμξ ηδκ παναβςβή εκένβεζαξ, δίκμκηαξ ζδζαίηενδ έιθαζδ ζηδ ιέεμδμ ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ ζε ζοιπαναβςβή ιε ιζηνμαζαηέξ ηορέθεξ ηαοζίιμο, δ μπμία εα είκαζ ηαζ δ ιέεμδμξ πμο εα πνδζζιμπμζδεεί βζα ηδκ ιεθέηδ πμο εα πναβιαημπμζδεεί ζε επυιεκμ ηεθάθαζμ. 4.1 Κπςέιεο θαπζίκνπ Οζ ηορέθεξ ηαοζίιμο εεςνμφκηαζ ςξ δ αέθηζζηδ ηεπκμθμβία ιεηαηνμπήξ εκένβεζαξ βζα ηδκ ιεβζζημπμίδζδ ηδξ απυδμζδξ ζε παναβυιεκδ ζζπφ, ιε πνήζδ ημο οδνμβυκμο ςξ ηαφζζιμ [6]. Οζ ζφβπνμκεξ ηορέθεξ ηαοζίιμο ιπμνμφκ κα επζηφπμοκ απμδυζεζξ ηδξ ηάλδξ ηςκ 40-55% ςξ πνμξ ηδκ ηαηχηενδ εενιμβυκμ δφκαιδ ((LHV) ακελάνηδηα απυ ημ ιέβεευξ ημοξ [53]. Ζ θεζημονβία ημοξ πενζβνάθεηαζ απυ ηδκ παναηάης ακηίδναζδ: Καφζζιμ +Ο 2 / Καηαθφηδξ Ζθεηηνζηή εκένβεζα + Θενιυηδηα + Νενυ Οζ ηορέθεξ ηαοζίιμο είκαζ ζοζηεοέξ μζ μπμίεξ ιεηαηνέπμοκ απεοεείαξ ηδκ εζςηενζηή (πδιζηή) εκένβεζα εκυξ ηαοζίιμο ζε δθεηηνζηή πςνίξ ηαφζδ μφηε ηίκδζδ ηάπμζςκ ιδπακζηχκ ιενχκ ιέζς δθεηηνμπδιζηχκ ακηζδνάζεςκ. Σμ βεβμκυξ αοηυ ηζξ δζαπςνίγεζ απυ ηζξ ιδπακέξ εζςηενζηήξ ηαφζδξ ζηζξ μπμίεξ δ δζαδζηαζία παναβςβήξ δθεηηνζηήξ εκένβεζαξ πναβιαημπμζείηαζ ζε πμθθά ζηάδζα εκενβεζαηχκ ιεηαηνμπχκ. Γζα ηδκ παναβςβή ηδξ δθεηηνζηήξ εκένβεζαξ πνδζζιμπμζμφκ έκα οθζηυ ςξ ηαηαθφηδ έηζζ χζηε κα δδιζμονβήζμοκ μλείδςζδ ζημ ηαφζζιμ, υπςξ βζα πανάδεζβια ημ οδνμβυκμ ηαζ ηεθζηά κα δδιζμονβήζμοκ ημ δθεηηνζηυ νεφια ακάιεζα ζε δφμ δθεηηνυδζα. Ζ ηορέθδ ηαοζίιμο απμηεθείηαζ απυ δφμ δθεηηνυδζα, ιία άκμδμ ηαζ ιία 45

47 ηάεμδμ, ηα μπμία δζαπςνίγμκηαζ ιεηαλφ ημοξ απυ ιία ιειανάκδ, δ μπμία έπεζ ημ νυθμ ημο δθεηηνμθφηδ. Ακάιεζα ζηδκ ιειανάκδ αοηή ηαζ ηα δθεηηνυδζα οπάνπεζ έκα ζηνχια ηαηαθφηδ. Οζ ηορέθεξ ηαοζίιμο ιπμνμφκ κα ηαλζκμιδεμφκ ιε αάζδ ημκ ηφπμ ημο δθεηηνμθφηδ ςξ ελήξ [53]: 1. Κορέθεξ ηαοζίιμο ιειανάκδξ ακηαθθαβήξ πνςημκίςκ (PEM) : Απμηεθμφκηαζ απυ ιία πμθοιενή ιειανάκδ δ μπμία απμηεθεί ημκ δθεηηνμθφηδ ηδξ ηορέθδξ ηαζ ανίζηεηαζ ιεηαλφ δφμ πμνχδςκ δθεηνμδίςκ ζηα μπμία μ ηαηαθφηδξ είκαζ απυ θεοηυπνοζμ (Pt), μ μπμίμξ αολάκεζ ηζξ δαπάκεξ παναβςβήξ. Μέζς ηδξ ιειανάκδξ αοηήξ ηα πνςηυκζα πμο πανάβμκηαζ ζηδκ άκμδμ ιεηαθένμκηαζ ζηδκ ηάεμδμ δ μπμία εηηίεεηαζ ζε αηιμζθαζνζηυ αένα. ηδκ ζοκέπεζα ηα πνςηυκζα δθεηηνμ-μλεζδχκμκηαζ ζηδκ ηάεμδμ βζα ημκ ζπδιαηζζιυ κενμφ ζε ανηεηά παιδθέξ εενιμηναζίεξ. 2. Αθηαθζηέξ ηορέθεξ ηαοζίιμο (AFC) : ηζξ ηορέθεξ αοηέξ πνδζζιμπμζείηαζ ζοκήεςξ ςξ δθεηηνμθφηδξ οδνμλείδζμ ημο ηαθίμο (KOH). Ζ ζοκμθζηή πδιζηή ακηίδναζδ ηδξ ηορέθδξ είκαζ ίδζα ιε ηδξ ακηίδναζδ πμο πναβιαημπμζείηαζ ζηδ PEM ηορέθδ ιε ηδ δζαθμνά υηζ βζα ημ ηάεε δθεηηνυδζμ πναβιαημπμζμφκηαζ δζαθμνεηζηέξ επζιένμοξ ακηζδνάζεζξ. ηδκ αθηαθζηή ηορέθδ ηα ακζυκηα OH - είκαζ ηζκμφιεκα ηαζ εθεφεενα. ηδκ άκμδμ ακηζδνμφκ ιε ημ οδνμβυκμ ηαζ εθεοεενχκμοκ εκένβεζα ηαζ δθεηηνυκζα πανάβμκηαξ επίζδξ κενυ. 3. Κορέθεξ ηαοζίιμο θςζθμνζημφ μλέμξ (PAFC) : ηζξ ζοβηεηνζιέκεξ ηορέθεξ πνδζζιμπμζείηαζ ςξ δθεηηνμθφηδξ οβνυ θςζθμνζηυ μλφ (Ζ 3 PO 4 ) ημ μπμίμ άβεζ ηαηζυκηα Ζ + ηα μπμία πανάβμκηαζ ζηδκ άκμδμ. Έπεζηα, ηα πνςηυκζα ηαηεοεφκμκηαζ πνμξ ηδκ ηάεμδμ, δ μπμία εηηίεεηαζ ζε αηιμζθαζνζηυ αένα, υπμο δθεηηνμ-μλεζδχκμκηαζ πνμξ παναβςβή κενμφ ζε εκδζάιεζεξ εενιμηναζίεξ ( o C). 4. Κορέθεξ ηαοζίιμο ηδβιέκςκ ακεναηζηχκ αθάηςκ (MCFC) : Ζ θεζημονβία ηςκ ηορεθχκ αοηχκ είκαζ πανυιμζα ιε ηζξ πνμακαθενεείζεξ ηαηδβμνίεξ, ιε ηδκ δζαθμνά υηζ μ δθεηηνμθφηδξ απμηεθείηαζ απυ οβνυ ηήβια ακεναηζημφ άθαημξ αθηαθζημφ ιεηάθθμο ζε ηεναιζηή ιήηνα. Ο δθεηηνμθφηδξ άβεζ ακζυκηα OH - ηα μπμία πανάβμκηαζ ζηδκ ηάεμδμ πμο είκαζ εηηεεεζιέκδ ζε ιίβιαηα Ο 2 /CO 2. Σα ακζυκηα ζηδκ ζοκέπεζα δθεηηνμ-μλεζδχκμοκ ημ H 2 (ηαφζζιμ) ζηδκ άκμδμ ζε εκδζάιεζεξ εενιμηναζίεξ. Ζ άκμδμξ απμηεθείηαζ απυ ηνάια κζηεθίμο πνςιίμο ηαζ δ ηάεμδμξ απυ μλείδζμ ημο κζηεθίμο. 46

48 5. Κορέθεξ ηαοζίιμο ζηενεμφ δθεηηνμθφηδ (SOFC) : Οζ ηορέθεξ SOFC είκαζ πανυιμζεξ ιε ηζξ MCFC υζμκ αθμνά ηδκ εενιμηναζία θεζημονβίαξ ηαζ ηζξ εθανιμβέξ. Οζ ηορέθεξ αοηέξ πνδζζιμπμζμφκ ιδ πμνχδεξ ηεναιζηυ οθζηυ αβχβζιμ ζηα ζυκηα ημο μλοβυκμο ςξ δθεηηνμθφηδ. Ο ζοβηεηνζιέκμξ ηφπμξ ηορέθδξ θεζημονβεί ζε εενιμηναζίεξ o C ιε απμηέθεζια κα ιδκ είκαζ απαναίηδηδ δ πνήζδ πμθφηζιςκ ιεηάθθςκ βζα ημκ ηαηαθφηδ έηζζ χζηε κα επζηεοπεμφκ μζ ορδθμί νοειμί ακηίδναζδξ. Εηθόλα 4.1: Κπςέιε θαπζίκνπ [Δ13] Οζ ηορέθεξ ηαοζίιμο πανμοζζάγμοκ ηα παναηάης πθεμκεηηήιαηα : [54] Τρδθή απυδμζδ Υαιδθυξ ευνοαμξ Μζηνέξ πμζυηδηεξ εηπμιπχκ (ακάθμβα ιε ηδκ πδβή ηαοζίιςκ) Άιεζδ παναβςβή δθεηηνζηήξ εκένβεζαξ Γοκαηυηδηα πνδζζιμπμίδζδξ δζάθμνςκ ηαοζίιςκ Γεκ πενζθαιαάκμοκ ηακέκα πενζζηνεθυιεκμ ιένμξ, άνα είκαζ αλζυπζζηεξ 47

49 Σα ιεζμκεηηήιαηα ηςκ ηορεθχκ ηαοζίιμο είκαζ ηα ελήξ : [54] Τρδθυ ηυζημξ αβμνάξ Τρδθυ ηυζημξ ζοκηήνδζδξ Πενζμνζζιέκμξ πνυκμξ γςήξ Πενζμνζζιέκμζ πνμιδεεοηέξ ηεπκμθμβίαξ Υαιδθή δζαεεζζιυηδηα Οζ ιζηνμαζαηέξ ηορέθεξ ηαοζίιμο θεζημονβμφκ ιε πανυιμζμ ηνυπμ ιε ηδκ δζαθμνά κα εκημπίγεηαζ ζημ βεβμκυξ υηζ μζ ηαηαθοηζηέξ ακηζδνάζεζξ δεκ πναβιαημπμζμφκηαζ απυ ακυνβακα οθζηά, αθθά απυ μνβακζηή φθδ (ααηηήνζα). Τπυ ηδκ απμοζία μλοβυκμο ηα ααηηήνζα αοηά ιεηααμθίγμοκ ημ ηαφζζιμ, πνμηαθχκηαξ πδιζηέξ ακηζδνάζεζξ, μζ μπμίεξ έπμοκ ςξ ηαηάθδλδ ηδκ παναβςβή δθεηηνζζιμφ. Θεςνδηζηά μζ ιζηνμαζαηέξ ηορέθεξ ηαοζίιμο έπμοκ ηδκ δοκαηυηδηα κα απμδχζμοκ ιε μπμζαδήπμηε μνβακζηήξ φθδξ. Πανυθα αοηά, πεζνάιαηα πμο έπμοκ πναβιαημπμζδεεί έπμοκ δείλεζ υηζ μζ ιζηνμαζαηέξ ηορέθεξ ηαοζίιμο θεζημονβμφκ ηαθφηενα ιε δζαθφιαηα πμο πενζέπμοκ ζοκεεηζηά ζάηπανα, υπςξ είκαζ δ βθοηυγδ. Εηθόλα 4.1: Σρεκαηηθή απεηθόληζε κηθξνβηαθήο θπςέιεο θαπζίκνπ,[54] Οζ ιζηνμαζαηέξ ηορέθεξ ηαοζίιμο απμηεθμφκηαζ απυ δφμ εαθάιμοξ μζ μπμίμζ δζαπςνίγμκηαζ απυ ιία ιειανάκδ ακηαθθαβήξ πνςημκίςκ PEM. ημκ εάθαιμ ηδξ 48

50 ακυδμο εζζάβμοιε ααηηήνζα ηα μπμία απμζημδμιμφκ ημ ηαφζζιμ, ημ μπμίμ βζα ηζξ ιζηνμαζαηέξ ηορέθεξ ηαοζίιμο έπεζ ηδκ ιμνθή ζαηπάνςκ ηαζ πζμ ζοβηεηνζιέκα βθοηυγδ, πεκηυγδ η.θ.π. ηαζ πανάβμοκ δθεηηνυκζα ηα μπμία δζαιέζμο εκυξ ελςηενζημφ ηοηθχιαημξ θεάκμοκ ζηδκ ηάεμδμ ηαεχξ επίζδξ ηαζ πνςηυκζα. Μέζς ηδξ ιειανάκδξ PEM ηα πνςηυκζα πενκμφκ απυ ημκ εάθαιμ ηδξ ακυδμο ζημκ εάθαιμ ηδξ ηαευδμο. Ο εάθαιμξ ηδξ ακυδμο πνέπεζ κα είκαζ ακαενυαζμξ ζε ακηίεεζδ ιε ημκ εάθαιμ ηδξ ηαευδμο μ μπμίμξ πνέπεζ κα ανίζηεηαζ ζε επαθή ιε ημκ αένα ηαεχξ ημ μλοβυκμ ζε ζοκδοαζιυ ιε πνςηυκζα ηαζ δθεηηνυκζα εα ζπδιαηίζμοκ κενυ πμο είκαζ έκα απυ ηα πνμσυκηα ηδξ ηορέθδξ αοηήξ. [54] Οζ ιζηνμαζαηέξ ηορέθεξ ηαοζίιμο πανμοζζάγμοκ πθήεμξ πθεμκεηηδιάηςκ ζε ζφβηνζζδ ιε άθθεξ ηεπκμθμβίεξ παναβςβήξ εκένβεζαξ απυ μνβακζηή φθδ, ηα μπμία είκαζ : Μδ ακαβηαία δζαπείνζζδ ηςκ παναβυιεκςκ αενίςκ. Άιεζδ ιεηαηνμπή ηδξ εκένβεζαξ πμο πενζέπεηαζ ζημ οπυζηνςια ζε δθεηηνζηή. Γοκαηυηδηα ημπμεέηδζδξ ηδξ ηαευδμο πάκς ζηδκ ιειανάκδ PEM έηζζ χζηε κα ανίζηεηαζ ζε άιεζδ επαθή ιε ημκ αένα βζα απμθοβή αενζζιμφ ηδξ ηαευδμο ιέζς ακηθίαξ δ μπμία ηαηακαθχκεζ δθεηηνζηή εκένβεζα. Σα ακηίζημζπα ιεζμκεηηήιαηα ηςκ ιζηνμαζαηχκ ηορεθχκ ηαοζίιμο είκαζ : Θάθαιμξ ακυδμο : απχθεζεξ ηάζδξ μδδβμφκ ζε ιείςζδ ηδξ απυδμζδξ ημο ηεθζμφ. Δπίδναζδ ηοναχδμοξ νμήξ ζηδκ ιεηαθμνά θμνηίμο ηαζ ζυκηςκ ζημκ δθεηηνμθφηδ. 49

51 4.2 Βηνινγηθή Παξαγσγή Τδξνγόλνπ Σμ οδνμβυκμ απμηεθεί έκακ ελαζνεηζηυ εκενβεζαηυ θμνέα, ςζηυζμ πανάβεηαζ ηαηά ηφνζμ θυβμ απυ δζάθμνα μνοηηά ηαφζζια. Ζ αζμθμβζηή παναβςβή οδνμβυκμο, δ μπμία ιπμνεί κα είκαζ ακακεχζζιδ ηαζ ιε ιδδεκζηυ ζζμγφβζμ άκεναηα, ιπμνεί κα επζηεοπεεί ιε ηνεζξ ηνυπμοξ : ηδ θςημζφκεεζδ, ηδ γφιςζδ ηαζ ηζξ ιζηνμαζαηέξ ηορέθεξ δθεηηνυθοζδξ. Ζ αζμθμβζηή παναβςβή οδνμβυκμο ιέζς θςημζφκεεζδξ είκαζ απυθοηα ακακεχζζιδ, δεδμιέκμο υηζ πνδζζιμπμζεί ακελάκηθδημοξ πυνμοξ : ηδκ εκένβεζα ημο ήθζμο ηαζ ηα δθεηηνυκζα απυ ημ κενυ. Ωζηυζμ πανμοζζάγεζ ζδιακηζηέξ ηεπκζηέξ πνμηθήζεζξ ζδζαίηενα θυβς ηδξ εοαζζεδζίαξ ημο μλοβυκμο. Ζ αζμθμβζηή παναβςβή οδνμβυκμο ιέζς γφιςζδξ πνμζθένεζ ορδθυ νοειυ παναβςβήξ αθθά ηαηή απυδμζδ ιεηαηνμπήξ απυ ηα μνβακζηά οπμζηνχιαηα ζε οδνμβυκμ. Οζ ιζηνμαζαηέξ ηορέθεξ δθεηηνυθοζδξ ιπμνμφκ κα πεηφπμοκ ορδθή απυδμζδ ιεηαηνμπήξ αθθά είκαζ ιζα ακαδουιεκδ ηεπκμθμβία [Γ13]. Σμ οδνμβυκμ είκαζ πμθφηζιμξ εκενβεζαηυξ θμνέαξ, ζδιακηζηή πνχηδ φθδ βζα ηδκ πδιζηή αζμιδπακία ηαζ πνήζζιμ βζα ηδκ απμημλίκςζδ ηςκ νφπςκ ημο κενμφ. Ωξ εκενβεζαηυξ θμνέαξ είκαζ ζδζαίηενα εθηοζηζηυ θυβς ηδξ δοκαηυηδηάξ ημο κα πνδζζιμπμζδεεί βζα κα ηνμθμδμηήζεζ ηορέθεξ ηαοζίιμο. ηδκ αζμιδπακία ημ οδνμβυκμ πνδζζιμπμζείηαζ βζα ηδκ οδνμβυκςζδ πμθθχκ πνμσυκηςκ, ζοιπενζθαιαακμιέκςκ ηςκ αανέςκ εθαίςκ ζηδκ παναβςβή αεκγίκδξ, ηνμθίιςκ ηαζ ηδξ αιιςκίαξ βζα θίπαζια. Σμ οδνμβυκμ είκαζ επίζδξ μ ζδακζηυξ δυηδξ δθεηηνμκίςκ βζα ηδκ ιείςζδ ημο κζηνζημφ, ημο οπενπθςνζημφ, ημο ζεθδκζημφ ηαζ ιζα ζεζνά απυ άθθμοξ νφπμοξ μλεζδςιέκμο κενμφ Βηνινγηθή παξαγσγή πδξνγόλνπ κέζσ θσηνζύλζεζεο Ζ ζηακυηδηα ιενζηχκ ιζηνμμνβακζζιχκ κα ιεηααμθίγμοκ ιμνζαηυ οδνμβυκμ παναηδνήεδηε βζα πνχηδ θμνά ημκ 19μ αζχκα απυ ημοξ Hoppe ηαζ Seyler. ήιενα, είκαζ εονέςξ βκςζηυ πςξ έκα πθήεμξ ιζηνμαζαηχκ δζενβαζζχκ ιπμνμφκ κα πανάβμοκ 50

52 οδνμβυκμ. Οζ πζμ πμθθέξ απυ αοηέξ πνδζζιμπμζμφκ : i) ηδκ δθζαηή αηηζκμαμθία ςξ πδβή εκένβεζαξ, ii) δζάθμνα οπμζηνχιαηα βζα ηδκ αλζμπμίδζδ δθεηηνμκίςκ ηαζ iii) έκακ ηαηαθφηδ μ μπμίμξ ιπμνεί κα ζοκδοάζεζ ηα δθεηηνυκζα ιε ηα πνςηυκζα. Ζ δθζαηή εκένβεζα δίκεζ ηδκ δοκαηυηδηα ζημοξ θςημζοκεεηζημφξ μνβακζζιμφξ κα «θαιαάκμοκ» δθεηηνυκζα απυ ζοζηήιαηα ορδθήξ μλεζδμακαβςβζηήξ ζζπφμξ, υπςξ είκαζ ημ κενυ (ζηδκ αενυαζα θςημζφκεεζδ) ή απυ μνβακζηά μλέα (ζηδκ ακαενυαζα θςημζφκεεζδ), κα πανάβμοκ εκένβεζα ιε ηδκ ιμνθή ATP ηαζ κα δδιζμονβμφκ ακαβςβζηά οπμζηνχιαηα παιδθήξ μλεζδμακαβςβζηήξ ζζπφξ, ηα μπμία είκαζ δοκαηυ κα πνδζζιμπμζδεμφκ βζα παναβςβή οδνμβυκμο είηε απυ ηα έκγοια ηδξ οδνμβεκάζδξ, είηε απυ ηα έκγοια ηδξ κζηνμβεκάζδξ. [59] Βηνινγηθή παξαγσγή πδξνγόλνπ κέζσ δύκσζεο Ζ αζμθμβζηή παναβςβή οδνμβυκμο ιέζς γφιςζδξ ιε πνήζδ μνβακζηχκ απμαθήηςκ ςξ οπυζηνςια έπεζ απμηηήζεζ ζδζαίηενδ πνμζμπή ηα ηεθεοηαία πνυκζα ηονίςξ θυβς ηςκ μζημκμιζηχκ πθεμκεηηδιάηςκ ηδξ ζφγεολδξ ακακεχζζιδξ, ηαεανήξ παναβυιεκδξ εκένβεζαξ ιε ηδκ αζμθμβζηή επελενβαζία ηςκ απμαθήηςκ. Μία ζδακζηή πνμζέββζζδ είκαζ δ πνήζδ ιζηνμαζαηχκ ειαμθίςκ πμο είκαζ ζε εέζδ κα απμδμιμφκ ζφκεεηα μνβακζηά οπμζηνχιαηα ιε ηαοηυπνμκδ παναβςβή οδνμβυκμο. Γοζηοπχξ, αηυιδ ηαζ ιε έκα εζδζηά ζπεδζαζιέκμ ειαυθζμ, οπάνπεζ αηυια έκαξ ανζειυξ παναιέηνςκ, ηονίςξ υζμκ αθμνά ηζξ ζοκεήηεξ γφιςζδξ, πμο πνέπεζ κα αεθηζςεεί έηζζ χζηε κα επζηεοπεεί ιία αζχζζιδ, ιεβάθδξ ηθίιαηαξ ηαζ ηεπκμθμβζηά εθζηηή θφζδ. Σμ ζδιακηζηυηενμ πθεμκέηηδια ηδξ παναβςβήξ οδνμβυκμο ιέζς ηδξ γφιςζδξ, ζε ζφβηνζζδ ιε άθθεξ επζθμβέξ, είκαζ υηζ μ νοειυξ παναβςβήξ οδνμβυκμο ιπμνεί κα είκαζ ηάλεζξ ιεβέεμοξ ιεβαθφηενεξ απυ αοηέξ πμο επζηοβπάκμκηαζ ιε άθθεξ ιεευδμοξ. Έκα αηυιδ ααζζηυ πθεμκέηηδια ηδξ γφιςζδξ είκαζ υηζ ηα ααηηήνζα γφιςζδξ ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ βζα ζφκεεηεξ ιμνθέξ μνβακζηχκ οπμζηνςιάηςκ βζα ηδκ παναβςβή οδνμβυκμο υπςξ βζα πανάδεζβια απυαθδηα ηνμθίιςκ, απυαθδηα εθαζμηνζαείςκ, απμννίιιαηα πανηζμφ ή αζηζηχκ απμαθήηςκ. Σέθμξ ηα ζοζηήιαηα γφιςζδξ έπμοκ ζπεηζηά απθή ηαηαζηεοή ηαζ δ θεζημονβία ημοξ πανμοζζάγεζ παιδθή εκενβεζαηή γήηδζδ, ηονίςξ βζα δκ ακάιζλδ. Σμ ιεβαθφηενμ ιεζμκέηηδια δξ παναβςβήξ οδνμβυκμο ιέζς γφιςζδξ είκαζ υηζ δ απυδμζδ είκαζ παιδθή. Θεςνδηζηά δ ιέβζζηδ απυδμζδ ηδξ ιεευδμο αοηήξ είκαζ 25%. 51

53 Ωζηυζμ, ζηδκ πναβιαηζηυηδηα δ απυδμζδ είκαζ αηυια ιζηνυηενδ θυβς υλζκςκ ζοκεδηχκ πμο δδιζμονβμφκηαζ απυ δζάθμνα μνβακζηά πνμσυκηα πμο ακαπηφζζμκηαζ ηαηά ηδκ δζαδζηαζία ηδξ γφιςζδξ. Δηηυξ ημο υηζ πνμηαθμφκ παιδθή ιεηαηνμπή ζε οδνμβυκμ (πενίπμο 17%) ηα μνβακζηά πνμσυκηα πμο πανάβμκηαζ ζε ιία αζμθμβζηή παναβςβή οδνμβυκμο ιέζς γφιςζδξ ιπμνμφκ κα πνμηαθέζμοκ πνμαθήιαηα θυβς ημο ορδθμφ αζμπδιζηά απαζημφιεκμο μλοβυκμο (BOD). Έκα άθθμ ζδιακηζηυ πνυαθδια ζπεηζηά ιε ηδκ γφιςζδ είκαζ υηζ ημ ζπδιαηζγυιεκμ οδνμβυκμ ιπμνεί κα ιεηαηναπεί ζε ακεπζεφιδηα πνμσυκηα πνζκ απυ ηδκ ζοβημιζδή. [Γ14] Μηθξνβηαθέο θπςέιεο ειεθηξόιπζεο (MECs) Οζ ιζηνμαζαηέξ ηορέθεξ δθεηηνυθοζδξ απμηεθμφκ ιία πμθθά οπμζπυιεκδ ηεπκμθμβία πμο ζοκδοάγεζ ααηηδνζαηυ ιεηααμθζζιυ ιε δθεηηνμπδιεία βζα ηδκ παναβςβή οδνμβυκμο. Όπςξ θαίκεηαζ ζηδκ Δζηυκα 4.2 ααηηήνζα ακυδμο (ARB) είκαζ πνμζημθθδιέκα ζηδκ άκμδμ υπμο μλεζδχκμοκ απθέξ μνβακζηέξ εκχζεζξ ηαζ ιεηαθένμοκ ηα δθεηηνυκζα ζημ αβχβζιμ ζηενευ. Μέζς εκυξ ελςηενζημφ δθεηηνζημφ ηοηθχιαημξ, ηα δθεηηνυκζα θεάκμοκ ζηδκ ηάεμδμ, υπμο ακηζδνμφκ ιε κενυ βζα κα πανάβμοκ οδνμβυκμ, ημ μπμίμ ακαπηφζζεηαζ απυ ημκ εάθαιμ ηδξ ηαευδμο. Μία ελςηενζηή πανμπή εκένβεζαξ είκαζ απαναίηδηδ βζα κα εκζζπφζεζ ηδκ ηάζδ ηςκ δθεηηνμκίςκ κα θεάκμοκ ζηδκ ηάεμδμ έηζζ χζηε κα έπμοκ επανηή εκένβεζα βζα κα ακάβμοκ ημ κενυ ζε οδνμβυκμ [Γ14]. Έκα ζδιακηζηυ πθεμκέηηδια ηςκ MEC είκαζ υηζ ιπμνμφκ κα δχζμοκ ορδθέξ απμδυζεζξ οδνμβυκμο, ηαεχξ δ απμδμηζηυηδηα ηδξ ιεηαηνμπήξ ζε οδνμβυκμ πμζηίθθεζ απυ 67% έςξ 91% βζα δζάθμνα οπμζηνχιαηα (π.π. ηοηηανίκδ, βθοηυγδ, αζεακυθδ). Τρδθέξ απμδυζεζξ οδνμβυκμο πνμζθένμοκ ημ δζπθυ υθεθμξ ηδξ ιεβζζημπμίδζδξ ηδξ επζεοιδηήξ παναβςβήξ εκένβεζαξ απυ ηδκ άπμρδ ηδξ παναβςβήξ οδνμβυκμο ηαζ ηδκ εθαπζζημπμίδζδ ημο αζμπδιζηά απαζημφιεκμο μλοβυκμο (BOD) ηδξ εηνμήξ. Έκα αηυιδ πθεμκέηηδια ηςκ MECs είκαζ υηζ ηαζνζάγμοκ ιε ηδκ γφιςζδ, δ μπμία πανάβεζ απθά μνβακζηά πνμσυκηα απυ μνβακζηά οπμζηνχιαηα. Ονζζιέκεξ αζμιδπακίεξ ηνμθίιςκ ηαζ πμηχκ, πανάβμοκ απυαθδηα γφιςζδξ πμο εα tηαίνζαγε απυθοηα ςξ ηνμθή βζα ηα ααηηήνζα ARB ηδξ ακυδμο ζηζξ MECs ηαζ ηα μπμία εα 52

54 ιπμνμφζακ κα πνδζζιμπμζδεμφκ άιεζα ζε MECs βζα αζμθμβζηή παναβςβή οδνμβυκμο. ε άθθεξ πενζπηχζεζξ ιπμνμφκ κα ζοκδοαζημφκ βζα κα ιεηαηνέρμοκ πμθφπθμηεξ ιμνθέξ αζμιάγαξ, υπςξ γςζηά ή βεςνβζηά απυαθδηα, ζε οδνμβυκμ. Μία ααζζηή πνυηθδζδ βζα κα ηαηαζημφκ αζχζζιεξ μζ MECs είκαζ δ απαίηδζδ βζα ελςηενζηή πανμπή εκένβεζαξ βζα ηδκ αφλδζδ ηδξ εκένβεζαξ ηςκ παναβυιεκςκ δθεηηνμκίςκ. Απχθεζα εκένβεζαξ παναηδνείηαζ ζε δζάθμνα ιένδ ιίαξ MEC, ηαζ αοηέξ πνμζηίεεκηαζ βζα κα πνμζδζμνζζηεί δ εθανιμγυιεκδ ηάζδ. Δάκ δ ηάζδ πμο απαζηείηαζ είκαζ πμθφ ιεβάθδ, ηυηε δ εκενβεζαηή αλία ημο παναβυιεκμο οδνμβυκμο είκαζ παιδθυηενδ απυ ηδκ εκένβεζα πμο εζζένπεηαζ βζα ηδκ παναβςβή ημο. Εηθόλα 4.2 : Σρεκαηηθή απεηθόληζε κίαο ηππηθήο κηθξνβηαθήο θπςέιεο ειεθηξόιπζεο δύν ζαιάκσλ, [Δ14] 53

55 4.3 Αλαεξόβηα ρώλεπζε Δηζαγσγή Ακαενυαζα πχκεοζδ παναηηδνίγεηαζ δ αζμθμβζηή δζενβαζία ηαηά ηδκ μπμία πανάβεηαζ ηονίςξ ιεεάκζμ (CH 4 ) ηαζ δζμλείδζμ ημο άκεναηα (CO 2 ) απυ μνβακζηή φθδ, ιε ηδ ζοκδοαζιέκδ δνάζδ ιεζηημφ ιζηνμαζαημφ πθδεοζιμφ, οπυ ζοκεήηεξ απμοζίαξ μλοβυκμο [42]. Ζ πνμκζηή ημπμεέηδζδ ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ βίκεηαζ πενί ημκ 10μ αζχκα, υηακ μζ Αζφνζμζ ηδ πνδζζιμπμζμφζακ βζα κα γεζηαίκμοκ κενυ. Ωζηυζμ δ πνχηδ παναηήνδζδ ηςκ ακαενυαζςκ ιζηνμμνβακζζιχκ έβζκε απυ ημκ Leeuwenhoek ημ 1680.Αθμνιδ βζα ηδκ ιεθέηδ υιςξ ηδξ αζμθμβζηήξ παναβςβήξ ιεεακίμο απυ ηδκ επζζηδιμκζηή ημζκυηδηα απμηέθεζε δ παναηήνδζδ ημο Alessandro Volta ημ 1776 ηδξ παναβςβήξ εκυξ εφθθεηημο αενίμο ζε ζγήιαηα απυ ααθηχδεζξ πενζμπέξ. Βέααζα ηδκ επμπή εηείκδ δεκ ήηακ ηαηακμδηή αοηή δ παναηήνδζδ. Αοηυ έβζκε δζαηυζζα πνμκζά ιεηά ηδκ πζζημπμίδζδ φπανλδξ ακαενυαζςκ ιζηνμμνβακζζιχκ απυ ημκ Louis Pasteur ημ Οζ 2 επυιεκεξ ζδιακηζηέξ διενμιδκίεξ είκαζ ημ 1913 υπμο μ Beijerinck επζαεααίςζε ηδκ εεςνία ημο Leeuwenhoek βζα ηδκ φπανλδ ημο ιζηνμμνβακζζιμφ Clostridium butyricum, ηαεχξ ηαζ ημ 1936 υπμο παναηδνήεδηε ηαζ δ πνχηδ απμιυκςζδ ηαζ ηαεανή ηαθθζένβεζα ιεεαβυκμο ιζηνμμνβακζζιμφ ημο Methanobacilius omelianski απυ ημκ Barker (Oremland, 1988). Ζ ακαενυαζα πχκεοζδ απμηεθεί ιία απυ ηζξ παθαζυηενεξ δζενβαζίεξ πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα ηδκ επελενβαζία ηδξ ζθφμξ αζμθμβζηχκ ηαεανζζιχκ. Πζμ ζοβηεηνζιέκα, δ ακαενυαζα πχκεοζδ ηδξ ζθφμξ πμο πνμηφπηεζ απυ ηδκ επελενβαζία ηςκ αζηζηχκ θοιάηςκ (ηα μπμία παναηηδνίγμκηαζ απυ ορδθή ζοβηέκηνςζδ ζε ζηενεά), ακαπηφπεδηε ζηα ηέθδ ημο δέηαημο έκαημο αζχκα ζηδκ πυθδ Vesoul ηδξ Γαθθίαξ απυ ημκ Louis H. Mouras, μ μπμίμξ ζπεδίαζε ηαζ ηαηαζηεφαζε πςκεοηήνεξ βζα ηδκ επελενβαζία ηδξ ζθφμξ [24]. Λίβμ ηαζνυ ιεηά δ ακαενυαζα πχκεοζδ εθανιυζηδηε ηαζ ζηδκ επελενβαζία οβνχκ απμαθήηςκ ηονίςξ ιέζμο ηαζ ορδθμφ μνβακζημφ θμνηίμο [21]. Ωξ απμηέθεζια αοημφ ηα ηεθεοηαία πνυκζα δζελάβεηαζ ζδιακηζηή ένεοκα αλζμπμίδζδξ ηδξ αζμιάγαξ ιέζς ηδξ δζενβαζίαξ ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ δίκμκηαξ ηδκ δοκαηυηδηα πανάβςβδξ εκένβεζαξ. 54

56 Απυ ηζξ ανπέξ ημο πνμδβμφιεκμο αζχκα ιέπνζ ηχνα έπμοκ δδιμζζεοεεί πμθθέξ ενβαζίεξ βζα ηδ θεζημονβία ηαζ ηδκ ελέθζλδ ακαενυαζςκ ακηζδναζηήνςκ. Ωζηυζμ, ηα ηεθεοηαία πνυκζα ηαηααθήεδηακ ανηεηέξ ηαζ ζδιακηζηέξ πνμζπάεεζεξ χζηε κα βίκεζ δ ζφκδεζδ ιεηαλφ ηδξ ιζηνμαζμθμβίαξ ηαζ ηδξ αζμπδιεία ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ ηαζ μζ εεςνδηζηέξ ηαζ πναηηζηέξ παναηδνήζεζξ ηςκ ακαενυαζςκ αζμακηζδναζηήνςκ. Αοηυ έβζκε δζυηζ οπήνπακ δοζημθίεξ ζηδ ζφβηνζζδ ηςκ απμηεθεζιάηςκ, ελαζηίαξ ημο ιεβάθμο πθήεμοξ οπμζηνςιάηςκ ηαζ ιζηνμμνβακζζιχκ πμο θαιαάκμοκ ιένμξ ζημ ζφκμθμ αοηήξ ηδξ δζενβαζίαξ. Ακηίδναζδ: Λαιαάκμκηαξ οπυρζκ υηζ δ ακαενυαζα απμδυιδζδ ημο μνβακζημφ οθζημφ ιπμνεί κα είκαζ πθήνδξ-ηάηζ πμο ζδιαίκεζ ηδκ ιεηάθθαλδ ημο μνβακζημφ άκεναηα πθήνςξ ζε ιεεάκζμ [38] -μζ μνβακζηέξ εκχζεζξ ιεηαηνέπμκηαζ ζε ιεεάκζμ ηαζ δζμλείδζμ ημο άκεναηα ζοιθχκα ιε ηδκ παναηάης ελίζςζδ [50], [55]: Απυ ηδκ παναπάκς ακηίδναζδ ιπμνεί κα αβεζ ημ ζοιπέναζια υηζ δ ζφζηαζδ ημο παναβυιεκμο αένζμο ιίβιαημξ ζε ιεεάκζμ ζοκδέεηαζ άιεζα ιε ηδκ ηαηάζηαζδ ημο άκεναηα ζημ οπυζηνςια. Έηζζ μζ οδαηάκεναηεξ ιεηαηνέπμκηαζ ζε ίζεξ πμζυηδηεξ ιεεακίμο ηαζ δζμλεζδίμο ημο άκεναηα, δ ιεεακυθδ ηαζ ηα θζπίδζα ζε πενζζζυηενμ ιεεάκζμ απυ δζμλείδζμ ημο άκεναηα, ημ ιεεακζηυ ηαζ μλαθζηυ μλφ δίκμοκ ιεβαθφηενδ πμζυηδηα δζμλεζδίμο ημο άκεναηα απυ ιεεάκζμ, εκχ δεκ πανάβεηαζ ηαευθμο ιεεάκζμ απυ ηδκ οδνυθοζδ ηδξ μονίαξ [38]. ε ηακμκζηέξ ζοκεήηεξ πίεζδξ ηαζ εενιμηναζίαξ (1atm, 0oC), ηάεε mole ιεεακίμο έπεζ υβημ 22.4 L ηαζ είκαζ ίζμ ιε 64 g COD, ηαζ έηζζ δ ιέβζζηδ εεςνδηζηή παναβςβή ζε ιεεάκζμ είκαζ ίζδ ιε 0.35 L CH 4 /g COD πμο απμδμιείηαζ. 55

57 4.3.2 Γηεξγαζία ηεο αλαεξόβηαο ρώλεπζεο Ζ ακαενυαζα πχκεοζδ, δδθαδή δ ακαενυαζα αζμαπμδυιδζδ ημο ζφκεεημο μνβακζημφ οθζημφ ζε ιεεάκζμ ηαζ δζμλείδζμ ημο άκεναηα, πενζβνάθεηαζ ςξ ιζα πμθφπθμηδ αζμπδιζηή δζαδζηαζία δζαθυνςκ ζηαδίςκ ιε μνζγυκηζεξ ηαζ πανάθθδθεξ ακηζδνάζεζξ [20], [46], [7], [16], [47], [33]. Ζ υθδ αοηή δζενβαζία πενζθαιαάκεζ έκα ιεβάθμ ανζειυ ιζηνμαζαηχκ πθδεοζιχκ, μζ μπμίμζ αθθδθμζοκδέμκηαζ ιέζς ηςκ δζάθμνςκ οπμζηνςιάηςκ ηαζ ηςκ ζδζαίηενςκ πνμσυκηςκ ημοξ. Ζ υθδ αοηή δζενβαζία ιεηαηνμπήξ, πενζθαιαάκεζ έκακ ανζειυ ζπέζεςκ ιεηαλφ δζαθμνεηζηχκ μιάδςκ ιζηνμμνβακζζιχκ. Ωζηυζμ, δ ζοκμθζηή δζενβαζία ιπμνεί ηαθφηενα κα απμδμεεί ιέζα απυ εκκέα (9) δζαηνζηά αήιαηα, ζημ ηαεέκα απυ ηα μπμία θαιαάκεζ δνάζδ δζαθμνεηζηή μιάδα ιζηνμμνβακζζιχκ ηαζ εκγφιςκ. Σα αήιαηα αοηά έπμοκ ςξ ελήξ [56]: 1) Δκγοιζηή οδνυθοζδ ηςκ μνβακζηχκ πμθοιενχκ ζε εκδζάιεζα μνβακζηά ιμκμιενή, υπςξ ζάηπανα, θζπανά μλέα ηαζ αιζκμλέα 2) Εφιςζδ ηςκ μνβακζηχκ ιμκμιενχκ βζα ηδ παναβςβή οδνμβυκμο (ή ιονιδηζημφ μλέμξ), δζηακεναηζημφ μλέμξ, πονμζηαθοθζημφ μλέμξ, αθημμθχκ, ηαζ θζπανχκ μλέςκ παιδθμφ ιμνζαημφ αάνμοξ (μλζημφ, αμοηονζημφ ηαζ πνζμπζμκζημφ) 3) Ολείδςζδ ηςκ ακδβιέκςκ μνβακζηχκ πνμσυκηςκ ζε οδνμβυκμ (ή ιονιδηζηυ μλφ), δζηακεναηζηυ μλφ ηαζ μλζηυ μλφ ιέζς ηςκ μλζημβυκςκ ααηηδνζχκ πμο πανάβμοκ οδνμβυκμ (obligate hydrogen-producing acetogens, OHPA) 4) Ολζημβυκμξ ακαπκμή ημο δζηακεναηζημφ απυ μιμμλζημφξ ιζηνμμνβακζζιμφξ (homocetogens,ha) 5) Ολείδςζδ ηςκ ακδβιέκςκ μνβακζηχκ πνμσυκηςκ ζε οδνμβυκμ (αθημυθεξ, αμοηονζηυ ηαζ πνμπζμκζηυ μλφ ) ζε δζηακεναηζηυ μλφ ηαζ μλζηυ μλφ ιέζς ηςκ μλζημβυκςκ ααηηδνζχκ πμο πανάβμοκ οδνμβυκμ (obligate hydrogen-producing acetogens, OHPA) 6) Ολείδςζδ ημο μλζημφ μλέμξ πνμξ δζηακεναηζηυ μλφ απυ ααηηήνζα πμο ακάβμοκ κζηνζηά ζυκηα (nitrate-reducing bacteria, NRB) ηαζ απυ ααηηήνζα πμο ακάβμοκ εεζζηά ζυκηα (sulfatereducing bacteria, SRB) 56

58 7) Ολείδςζδ ημο οδνμβυκμο (ή ημο ιονιδηζημφ μλέμξ) απυ ααηηήνζα πμο ακάβμοκ κζηνζηά ζυκηα (nitrate-reducing bacteria, NRB) ηαζ απυ ααηηήνζα πμο ακάβμοκ εεζζηά ζυκηα (sulfate-reducing bacteria, SRB) 8) Ολζημπνδζηζηή γφιςζδ ιεεακίμο 9) Μεεεκμβεκήξ ακαπκμή ημο δζηακεναηζημφ μλέμξ Πιενλεθηήκαηα-κεηνλεθηήκαηα ηεο αλαεξόβηαο ρώλεπζεο Ζ ακαενυαζα πχκεοζδ πνμηζιάηαζ ςξ δζαδζηαζία βζα ηδκ εκενβεζαηή αλζμπμίδζδ ηςκ δζαθυνςκ θοιάηςκ ηαεχξ έπεζ ηα ελήξ πθεμκεηηήιαηα: 1. Δίκαζ δοκαηή δ ζηαεενμπμίδζδ οβνχκ απμαθήηςκ ηαζ δ απμιάηνοκζδ ορδθμφ μνβακζημφ θμνηίμο. [15] 2. Τπάνπεζ ιζηνή ηαηακάθςζδ εκενβείαξ ηονίςξ βζα ηδ εένιακζδ ηςκ αζμακηζδναζηήνςκ.[15] 3. Οζ ακαενυαζμζ ιζηνμμνβακζζιμί ιπμνμφκ κα δζαηδνδεμφκ πςνίξ ηνμθμδμζία βζα πμθφ ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια, πςνίξ ζδιακηζηή ιείςζδ ηδξ εκενβυηδηάξ ημοξ.[23] 4 Ζ πςκεοιέκδ θάζπδ πμο πνμηφπηεζ πενζέπεζ δζάθμνα ενεπηζηά ζοζηαηζηά υπςξ άγςημ, θςζθυνμ αθθά ηαζ μνβακζηή φθδ ηάηζ πμο θεζημονβεί ςξ εδαθμαεθηζςηζηυ, αεθηζχκμκηαξ έηζζ ηδκ πμζυηδηα ημο εδάθμοξ. [55] 5 Μέζς ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ ηαηαζηνέθμκηαζ δζάθμνμζ παεμβυκμζ ιζηνμμνβακζζιμί υπςξ ααηηήνζα, ιφηδηεξ, ζμί ηαεχξ ηαζ πνςηυγςα. 6 Μεζςιέκμ θεζημονβζηυ ηυζημξ θυβς ηδξ ιδδεκζηήξ απαίηδζδξ μλοβυκμο. 7 Μείςζδ ηδξ δοζμζιίαξ. 8 Έπεζ ςξ ηεθζηυ πνμσυκ ημ ιεεάκζμ έκα αζμαένζμ ιε εενιζδζηή αλία πενίπμο 9000 kcal/m 3. Αοηυ ιπμνεί κα ηαεανζζηεί απυ ηδξ ακεπζεφιδηεξ πνμζιίλεζξ ή κα ηαεί ςξ έπεζ ζε εζδζημφξ ηαοζηήνεξ δίκμκηαξ εενιζηή ηαζ δθεηηνζηή εκένβεζα ιεζχκμκηαξ έηζζ ημ ανπζηυ ηυζημξ επέκδοζδξ βζα ηδκ εβηαηάζηαζδ [3]. 9 ε έκακ ακαενυαζμ πςκεοηήνα ιζα ηαθά πνμζανιμζιέκδ ακαενυαζα θάζπδ ιπμνεί κα παναιείκεζ εκενβή, πςνίξ ηνμθμδμζία, βζα ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια (άκς ημο έημοξ) [22]. 57

59 10 Ο υβημξ ηδξ πενίζζεζαξ ζθφμξ πμο πανάβεηαζ ζηδκ ακαενυαζα πχκεοζδ είκαζ βεκζηά ζδιακηζηά παιδθυηενδ ζε ζφβηνζζδ ιε ηα αενυαζα ζοζηήιαηα. Ζ πμζυηδηα ζε kg μνβακζηήξ φθδξ είκαζ παιδθή ηαζ μζ ζηακυηδηα αθοδάηςζδξ πμθφ ορδθή. Πανυθα αοηά δεκ παφεζ ζακ δζενβαζία κα έπεζ ηάπμζα ιεζμκεηηήιαηα υπςξ: 1. Δοαζζεδζία ζοζηδιάηςκ ζε αολμιεζχζεζξ ηδξ μνβακζηήξ θυνηζζδξ μδδβχκηαξ ζε αζηάεεζα ηδξ δζαδζηαζίαξ πχκεοζδξ ηαζ δοζημθίαξ νφειζζδξ ηαζ εθέβπμο ηδξ δζαδζηαζίαξ. [13] 2. Μζηνυξ εζδζηυξ νοειυξ ακάπηολδξ ιεεακμβυκςκ ααηηδνίςκ [5] 3. Δοαζζεδζία ιεεακμβυκςκ ιζηνμμνβακζζιχκ ζε εονφ θάζια ημλζηχκ εκχζεςκ [23] 4. Μζηνυηενδ ζηακυηδηα ηαηαζηνμθήξ ηςκ παεμβυκςκ ιζηνμμνβακζζιχκ ζε ζπέζδ ιε ηδκ αενυαζα επελενβαζία [15] 5. Απαζηείηαζ ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια βζα ηδκ εηηίκδζδ ηδξ δζενβαζίαξ, πμο ιπμνεί κα δζανηέζεζ απυ 8 έςξ ηαζ 12 εαδμιάδεξ. Σμ πνυαθδια αοηυ ακηζιεηςπίγεηαζ ιε ηδκ πνήζδ ορδθήξ πμζυηδηαξ ανπζηήξ θάζπδξ (π.π., ζθφξ ιε αζμηνμηίδεξ) πμο ιπμνμφκ κα απμηεθέζμοκ ηδ «ιαβζά» ζε κέμοξ ακηζδναζηήνεξ [12] μδδβχκηαξ έηζζ ζηδκ επζηάποκζδ ηδξ δζαδζηαζίαξ. 6. Δλαζηίαξ ηδξ ανβήξ ιζηνμαζαηήξ ακάπηολδξ ηςκ ιεεαβυκςκ ααηηδνζδίςκ Απαζηείηαζ ιεβαθφηενμξ πνυκμξ παναιμκήξ, ηάηζ πμο μδδβεί ζηδκ αφλδζδ ηδξ πςνδηζηυηδηαξ ηςκ αζμακηζδναζηήνςκ ηάηζ πμο ζδιαίκεζ αφλδζδ ηυζημοξ.[50] 58

60 4.3.4 Μηθξνβηνινγία ηεο αλαεξόβηαο ρώλεπζεο Μζηνμαζμθμβία ηδξ ιεεακμβυκμο θάζδξ Ζ ακαενυαζα πχκεοζδ ζοκήεςξ απμηεθείηαζ απυ 4 δζαδμπζηά ζηάδζα, ηα μπμία είκαζ [21]: 1) δ οδνυθοζδ 2) δ μλεμβέκεζδ 3) δ μλζημβέκεζδ 4) δ ιεεακμβέκεζδ Καηά ημ πνχημ ζηάδζμ, ιζα εηενμβεκήξ μιάδα ιζηνμμνβακζζιχκ ιεηαηνέπμοκ ηα θζπίδζα, ημοξ πμθοζαηπανίηεξ, ηζξ πνςηεΐκεξ, ηαζ ηα κμοηθεζηά μλέα ηονίςξ ζε ιμκμιενή ιέζς οδνυθοζδξ. ημ δεφηενμ ζηάδζμ ηα ιμκμιενή ηα μπμία απμηεθμφκηαζ απυ ηα θζπανά μλέα ημοξ ιμκμζαηπανίηεξ ηα αιζκμλέα ηαζ ηζξ πμονίκεξ πονζιζκίδεξ ιεηαηνέπμκηαζ ζε μνβακζηά μλέα, αθημυθεξ ηαζ ηεηυκεξ ιέζς γφιςζδξ εκχ πανάθθδθα ιε ηδ αμήεεζα ηςκ μλζημβυκςκ ααηηδνίςκ πμο απμηεθμφκ ηαζ ημ ηνίημ ζηάδζμ- ζε μλζηυ μλφ, δζμλείδζμ ημο άκεναηα ηαζ οδνμβυκμ ιέζς ηδξ ακαενυαζαξ μλείδςζδξ. Σέθμξ ηαηά ημ ζηάδζμ ηδξ ιεεακμβέκεζδξ, ηα ηεθζηά πνμσυκηα ημο ιεηααμθζζιμφ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ ημο ζηαδίμο ηδξ μλεμβέκεζδξ ιεηαηνέπμκηαζ απυ ιία μιάδα ααηηδνίςκ πμο μκμιάγμκηαζ ιεεακμβυκα ααηηδνία ζε ιεεάκζμ ηαζ δζμλείδζμ ημο άκεναηα πμο απμηεθεί ημ ηεθζηυ πνμσυκ υθδξ ηδξ παναπάκς δζαδζηαζίαξ, ημ αζμαένζμ. 59

61 Δηάγξακκα 4.1 : Δηαδηθαζία αλαεξόβηαο ρώλεπζεο [47] Τδνυθοζδ: Οζ ιζηνμμνβακζζιμί ηαεχξ πενζαάθθμκηαζ απυ ιζα ηοηηανζηή ιειανάκδ δ μπμία είκαζ αδζαπέναζηδ είκαζ δφζημθμ έςξ αδφκαημ κα ιεηααμθζζιμφ απ εοεείαξ ηζξ ιμνζαηέξ μνβακζηέξ μοζίεξ. Γζα κα επζηεοπεεί αοηυ πνέπεζ κα πνμδβδεεί δ οδνυθοζδ ηςκ μνβακζηχκ ζςιαηζδίςκ πνμξ δζαθοηά πμθοιενή ηαζ έπεζηα ζε δζιενή ή ιμκμιενή ηα μπμία έπμοκ ηδκ ζηακυηδηα κα εζζένπμκηαζ ζημ ηφηηανμ ηαζ κα ιεηαημπίγμκηαζ. Έηζζ ηαηά ημ ζηάδζμ ηδξ οδνυθοζδξ ηα ζφκεεηα πμθοιενή (θζπίδζα, πμθοζαηπανίηεξ πνςηεΐκεξ ηαζ κμοηθεζηά μλέα) οδνμθφμκηαζ ιε ηδκ αμήεεζα εκγφιςκ ζε ιμκμιενή ηα μπμία είκαζ μοζίεξ παιδθμφ ιμνζαημφ αάνμοξ (θζπανά μλέα, ιμκμζαηπανίηεξ, αιζκμλέα ηαζ πμονίκεξ - πονζδίκεξ). Οζ εκχζεζξ αοηέξ αμδεμφκ ζηδκ οδνυθοζδ αθμφ 60

62 είκαζ οδαημδζαθοηέξ ηαζ απμηεθμφκ ηαηάθθδθμ οπυζηνςια αζμθμβζηήξ αφλδζδξ [1]. Ζ δζαδζηαζία αοηή ιπμνεί κα μκμιαζηεί ηαζ πδιζηή απμζφκεεζδ αθμφ ιε ηδκ πνυζθδρδ κενμφ ηαζ ιε ηδκ δνάζδ δζάθμνςκ εκγφιςκ ηζξ οδνμθάζεξ μζ μπμίεξ θεζημονβμφκ είηε εκδμηοηηανζηά είηε ελςηοηηανζηά ιζα έκςζδ ιπμνεί κα δζαζπαζηεί ζε άθθεξ εκχζεζξ. Ολεμβέκεζδ: Ζ μνεμβέκεζδ απμηεθεί ημ δεφηενμ ζηάδζμ ηαηά ημ μπμίμ ηα παναβυιεκα απυ ημ ζηάδζμ ηδξ οδνυθοζδξ ηα ιμκμιενή αζμαπμδμιμφκηαζ ιε ηδκ αμήεεζα εκυξ εηενμβεκμφξ ιζηνμαζαημφ πθδεοζιμφ πανάβμκηαξ ηαοηυπνμκα έκα ιίβια πηδηζηχκ θζπανχκ μλέςκ ζε πμζυηδηεξ ακάθμβεξ ηδξ μνβακζηήξ ζφκεεζδξ ηαζ ηζξ θεζημονβζηέξ παναιέηνμοξ ημο ακηζδναζηήνα [1]. Οζ ιζηνμμνβακζζιμί πμο ηονζανπμφκ ζημ ζηάδζμ ηδξ μλεμβέκεζδξ είκαζ ηα ααηηήνζα εκχ ζε ιζηνυηενδ πμζυηδηα οπάνπμοκ πνςηυγςα ηαζ ιφηδηεξ. Σέθμξ υζμκ αθμνά ημκ πθδεοζιυ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ ζε έκα πςκεοηήνα ημ ζφκμθμ ημοξ ζε αοηή ηδκ δζαδζηαζία απμηεθμφκ ημ 90% ημο ζοκμθζημφ πθδεοζιμφ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ. Ολζημβέκεζδ: Σμ ηνίημ ζηάδζμ ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ απμηεθεί δ Ολζημβέκεζδ ηαηά ηδκ μπμία πναβιαημπμζείηαζ δ ιεηαηνμπή ηςκ παναβμιέκςκ απυ ηδκ Ολεμβέκεζδ πηδηζηχκ θζπανχκ μλέςκ ηαζ αθημμθχκ ζε μλζηυ μλφ εκχ ηαοηυπνμκα πανάβεηαζ ηαζ οδνμβυκμ απυ ηα μλζημβυκα ααηηήνζα. Καηά ημκ ακαενυαζμ ιεηααμθζζιυ ηςκ μνβακζηχκ εκχζεςκ πανάβεηαζ ημ μλζηυ μλφ. Γζα ηδκ παναβςβή ημο εοεφκμκηαζ δομ δζαθμνεηζημί ιδπακζζιμί: μ ιδπακζζιυξ μλζημβυκςκ οδνμβμκχζεςκ ηαζ μ ιδπακζζιυξ μλζημβυκςκ αθοδνμβμκχζεςκ [1]. Καηά ημκ πνχημ οπάνπεζ ηαοηυπνμκδ ακάπηολδ δομ μιάδςκ ιζηνμμνβακζζιχκ αοημφξ πμο πανάβμοκ οδνμβυκμ ηαηά ημκ ιεηααμθζζιυ ημοξ ηαζ αοημφξ πμο έπμοκ ηδκ ζηακυηδηα κα πνδζζιμπμζμφκ δζάθμνμοξ δέηηεξ δθεηηνμκίςκ ηαηά ηδκ απμδυιδζδ ηςκ μνβακζηχκ οπμζηνςιάηςκ. Οζ ηεθεοηαίμζ ιπμνμφκ κα νοειίζμοκ ημκ ιεηααμθζζιυ ημοξ βζα ηδκ παναβςβή θζβυηενμ δ πενζζζυηενμ μλεζδςιέκςκ πνμσυκηςκ ακηίζημζπα, ακάθμβα ιε ηδκ πμζυηδηα ζοβηέκηνςζδξ οδνμβυκμο ζημ πενζαάθθμκ ημοξ. Ο δεφηενμξ ιδπακζζιυξ αθμνά ηδκ παναβςβή μλζημφ μλέμξ ηονίςξ απυ δζμλείδζμ ημο άκεναηα ηαζ οδνμβυκμο απυ ιμκμλείδζμ ημο άκεναηα ηαζ κενυ απυ ιεεακυθδ ηαζ δζμλείδζμ ημο άκεναηα. Αοημφ 61

63 ημο είδμοξ ηςκ ααηηδνζδίςκ έπμοκ ηδκ ζηακυηδηα κα αθθδθμεπζδνάζμοκ ηαζ κα ελεθζπεμφκ ηαζ ιε αθθά μνβακζηά οπμζηνχιαηα υπςξ ζάηπανα, βαθαηηζηυ μλφ η.α. Μεεακμβέκεζδ: Σεθεοηαίμ ζηάδζμ είκαζ αοηυ ηδξ ιεεακμβέκεζδξ ηαηά ημ μπμίμ ηα ιεεαβυκα ααηηήνζα πανάβμοκ ιεεάκζμ ηαζ δζμλείδζμ ημο άκεναηα απυ μλζηυ μλφ, ηαεχξ ηαζ ιεεάκζμ απυ οδνμβυκμ ηαζ δζμλείδζμ ημο άκεναηα [1]. Σα ααηηήνζα αοηά είκαζ ακαενυαζμζ ιζηνμμνβακζζιμί μζ μπμίμζ ιπμνμφκ κα ανεεμφκ ζε δζαθμνεηζηά είδδ πενζαάθθμκημξ απυ ακμλζηυ, οπεναθαημφπμ αηυια ηαζ ζε εενιυθζθμ. Σμ οπυζηνςια αοηχκ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ απμηεθείηαζ απυ δζμλείδζμ ημο άκεναηα, ιεεακζηυ μλφ, ιεεακυθδ, δζιεεοθμζμοθθίδζμ, ιεεοθαιίκεξ ηαεχξ ηαζ ιμκμλείδζμ ημο άκεναηα. Μενζηά είδδ ιεεαβυκςκ έπμοκ υιςξ ηαζ ηδκ ζηακυηδηα πνδζζιμπμζμφκ μλζηυ μλφ ςξ οπυζηνςια. Αοηά έπμοκ πςνζζηεί ζε δομ ηαηδβμνίεξ: ηα μλζημηνμθζηά ηαζ ηα οπμπνεςηζηά ιεεοθυηνμθα ηα μπμία ιεηααμθίγμοκ ιυκμ ιεεακυθδ, ιεεοθαιίκεξ ηαζ δζιεεοθμζμοθθίδζμ. Καηά ηδκ μθμηθήνςζδ ηδξ δζενβαζίαξ ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ ημ μνβακζηυ θμνηίμ ιεηαηνέπεηαζ ζε αζμαένζμ ηαζ ζε ιζηνυ πμζμζηυ αζμζηενεχκ. Λυβς ημο υηζ δ δζαθοηυηδηα ημο ιεεακίμο είκαζ πμθφ ιζηνή αοηυ δζαθέοβεζ ςξ αένζμ. Έηζζ έκα ημιιάηζ ηδξ εκένβεζαξ πμο πανάβεηαζ απυ ημ μνβακζηυ θμνηίμ ιεηαηνέπεηαζ ζε αζμαένζμ επζηνέπμκηαξ έηζζ ζε έκα ιζηνυ ηθάζια ηδξ ανπζηήξ βζα αθμιμίςζδ απυ ηδκ αζμιάγα, ηαζ εηιεηάθθεοζδξ ηδξ απυ αοηή. Μέζα ζε έκακ ακαενυαζμ ακηζδναζηήνα ηαεχξ εηηεθείηαζ δ αζμαπμδυιδζδ μζ δζάθμνμζ ιζηνμμνβακζζιμί αθθδθεπζδνμφκ ιεηαλφ ημοξ. Άθθμζ εοεφκμκηαζ βζα ηδκ οδνυθοζδ ηςκ ανπζηχκ μνβακζηχκ πμθοιενχκ ηαζ ηςκ θζπζδίςκ πνμξ απθμφζηενεξ πδιζηέξ εκχζεζξ, εκχ δ δεφηενδ ζε ζεζνά μιάδα δζαζπά ηζξ μοζίεξ αοηέξ ζε απθά μνβακζηά μλέα, ιε ααζζηυηενμ ημ μλζηυ μλφ. Ζ επμιέκδ μιάδα ιζηνμμνβακζζιχκ μζ μπμίμζ μκμιάγμκηαζ μλεμβυκμζ έπμοκ ςξ ζημπυ ημκ ζπδιαηζζιυ μλέςκ. Σέθμξ ζηδκ δζαδζηαζία είκαζ μζ ιεεαβυκμζ ιζηνμμνβακζζιμί μζ μπμίμζ ιεηαηνέπμοκ ημ οδνμβυκμ ηαζ ημ παναβυιεκμ μλζηυ μλφ ζε αένζμ ιεεάκζμ ηαζ δζμλείδζμ ημο άκεναηα. Υαναηηδνζζηζηυ ημοξ βκχνζζια είκαζ υηζ είκαζ αοζηδνά ακαενυαζμζ ηαζ είκαζ ακαβηαία δ ζζμννμπία ηςκ ζοκεδηχκ εκηυξ ημο πςκεοηήνα βζα ηδκ απμηεθεζιαηζηή δνάζδ ημοξ. Σα ιεεαβυκα πνδζζιμπμζμφκ πενζμνζζιέκμ ανζειυ μοζζχκ ςξ οπυζηνςια υπςξ οδνμβυκμ, δζμλείδζμ ημο άκεναηα, ιονιδηζηυ μλφ, ιεεοθαιίκδ ηαζ 62

64 ιμκμλείδζμ ημο άκεναηα. ηδκ πενίπηςζδ πμο παναπεμφκ ζηακμπμζδηζηέξ πμζυηδηεξ- υπςξ βίκεηαζ ιε ηδκ ακαενυαζα επελενβαζία ζθφμξ ηαηά ηδκ επελενβαζία θοιάηςκ ημ ιεεάκζμ ιπμνεί κα πνδζζιμπμζδεεί βζα εένιακζδ ηδξ οπμπχκεοζδξ ζθφμξ Μζηνμαζμθμβία ηδξ ιδ ιεεακμβυκμο θάζδξ Όπςξ έπεζ πνμηφρεζ απυ ιεθέηεξ, οπάνπεζ πανμοζία δζαθυνςκ μιάδςκ ιζηνμμνβακζζιχκ ζημ ζηάδζμ ηδξ ιδ ιεεακμβυκμο θάζδξ ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ υπςξ είκαζ ηα ααηηήνζα, ηα πνςηυγςα ηαζ μζ ιφηδηεξ, έπμκηαξ απμιμκςεεί πανάθθδθα πμθθά είδδ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ αοηχκ [25], [26], [27]. Ζ φπανλδ, μ ανζειυξ, μ ηφπμξ ηαζ ημ είδμξ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ αοηχκ ηάης απυ ακαενυαζεξ ζοκεήηεξ ελανηάηαζ απυ ηα πμζμηζηά ηαζ ηα πμζμηζηά παναηηδνζζηζηά ηςκ πνμξ επελενβαζία απμαθήηςκ [18]. Σα ααηηήνζα απμηεθμφκ ηδκ ηφνζα ηαηδβμνία ιζηνμμνβακζζιχκ πμο απακηχκηαζ ζημοξ ακαενυαζμοξ ακηζδναζηήνεξ. ηδ ιδ ιεεακμβυκμ θάζδ οπάνπμοκ είηε πνμαζνεηζηά ακαενυαζα είηε οπμπνεςηζηά ακαενυαζα ααηηήνζα. [55] Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ αλαεξόβηα ρώλεπζε Ζ ακαενυαζα πχκεοζδ είκαζ ιζα πμθφπθμηδ δζενβαζία πμο μθείθεηαζ ηονίςξ ζηδκ αθθδθεπίδναζδ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ ιεηαλφ ημοξ ηαεχξ ηαζ ζημοξ πανάβμκηεξ πμο επδνεάγμοκ αοηή ηδκ αθθδθελάνηδζδ. 1. ph: Γζα ηδκ ιεηαηνμπή ημο μνβακζημφ οθζημφ πνεζάγεηαζ ιζα πενζμπή ηζιχκ ph 7,0-7,2. Όιςξ ανηεηά είδδ ααηηδνίςκ ιπμνμφκ κα ακαπηοπημφκ ζε ηζιέξ πμο ηοιαίκμκηαζ απυ 6,0 έςξ 9,0. Γζα ηδκ δζενβαζία ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ μζ ηζιέξ αοηέξ εα πνέπεζ κα ηοιαίκμκηαζ απυ 5,5 έςξ 8,5 [1]. Σοπυκ απμηθίζεζξ απυ αοηέξ ηζξ ηζιέξ ειπμδίγμοκ ηδκ δζαδζηαζία ηδξ πχκεοζδξ. Σέημζμο είδμοξ πνυαθδια ιπμνεί κα πανμοζζαζηεί ιε ηδκ εζζνμή ιεβάθδξ πμζυηδηαξ απμαθήημο αθμφ ηα ααηηήνζα δεκ είκαζ ζε εέζδ κα αθμιμζχζμοκ ηα μλέα βνήβμνα μδδβχκηαξ ζηδκ ζοζζχνεοζδ ημοξ ζημκ πςκεοηήνα ηάηζ πμο ζδιαίκεζ υλζκμ ph ηαζ ιδ ζςζηή θεζημονβία ηδξ δζενβαζίαξ. Τπυ 63

65 θοζζμθμβζηέξ ζοκεήηεξ δ πηχζδ ζημ ph ημο ζοζηήιαημξ νοειίγεηαζ απυ ηα HCO 3- ζυκηα ηαζ ζηδ ηαηακάθςζδ ηςκ μλέςκ ηαηά ηδ ιεεακμβέκεζδ. οκήεςξ ιία ζδιακηζηή ιείςζδ ζηδκ αθηαθζηυηδηα μδδβεί ζε αθθαβή ημο ph. Ζ μθζηή αθηαθζηυηδηα ηαηά ηδκ ακαενυαζα πχκεοζδ, δ μπμία εηθνάγεηαζ mg CaCO 3 /l πνέπεζ κα ηοιαίκεηαζ ιεηαλφ CaCO 3 /l (Standards Methods for the Examination of Water and Wastewater). οκδεέζηενα πδιζηά πμο πνμζεέημκηαζ βζα ηδκ νφειζζδ ηδξ αθηαθζηυηδηαξ ζε ζφζηδια είκαζ αζαέζηδξ {Ca(OH) 2 }, οδνμλείδζμ ημο καηνίμο (NaOH), υλζκμ ακεναηζηυ κάηνζμ (NaHCO 3 ), άκοδνδ αιιςκία (NH 3 ), υλζκμ ακεναηζηυ αιιχκζμ (NH 4 HCO 3 ), υλζκμ ακεναηζηυ ηάθζμ (ΚΖCO 3 ). Ζ εοαζζεδζία ζηδ ιείςζδ ημο ph είκαζ ιεβαθφηενδ βζα ημοξ ιεεακμβυκμοξ ιζηνμμνβακζζιμφξ απ υηζ βζα ημοξ γοιςηζημφξ. 2. Θεξκνθξαζία: Σμ επζεοιδηυ απμηέθεζια ηδξ υθδξ δζαδζηαζίαξ είκαζ δ παναβςβή εκενβεζαηά πνήζζιμο αζμαενίμο, πθμφζζμ δδθαδή ζε ιεεάκζμ. Γζ αοηυ ημ θυβμ ηα ιεεαβυκα ααηηήνζα πνέπεζ κα δζαπεζνζζεμφκ ζε ζοκεήηεξ ηαηάθθδθεξ βζα ηδκ αέθηζζηδ ακάπηολδ ημοξ. Σα εενιμηναζζαηά υνζα βζα ημ ζημπυ αοηυ ηοιαίκμκηαζ απυ 0 έςξ 60.Με αάζδ ηδκ εενιμηναζζαηή πενζμπή μζ ιζηνμμνβακζζιμί ηαηαηάζζμκηαζ ζε 3 μιάδεξ, ροπνυθζθμζ (εενιμηναζζαηή πενζμπή ηάης ηςκ 20), ιεζυθζθμζ (εενιμηναζζαηή πενζμπή 30-40) ηαζ εενιυθζθμζ (εενιμηναζζαηή πενζμπή ιεηαλφ 55 ηαζ 60) [1]. Οζ 2 ηεθεοηαίεξ απμηεθμφκ ηζυθαξ ηζξ πενζμπέξ αέθηζζηδξ ακάπηολδξ ιε ιεζςιέκμοξ νοειμφξ ακάπηολδξ ακάιεζα ημοξ. Δπίζδξ ακάπηολδ οπάνπεζ ζε εενιμηναζίεξ πμο ηοιαίκμκηαζ απυ 70 έςξ 100 δ μπμία είκαζ πμθφ ιεζςιέκδ, πανυθμ πμο ζε ορδθέξ εενιμηναζίεξ είκαζ δζαεέζζιδ ιζα εονφηενδ βηάια οπμζηνςιάηςκ βζα ιεηαηνμπή ζε ιεεάκζμ. 64

66 Εηθόλα 4.3, Επίδξαζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηνλ ξπζκό αλάπηπμεο ηεο αλαεξόβηαο ρώλεπζεο, [31] 3. Χπόνορ Παπαμονήρ :Ο πνυκμξ παναιμκήξ είκαζ έκαξ αηυιδ πανάβμκηαξ πμο επδνεάγεζ ηδκ δζαδζηαζία ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ. ε ζοκδοαζιυ ιε ηδκ εενιμηναζία ηαζ ημ ph, ηαεχξ ηαζ ηδκ πμζυηδηα ηαζ ζοβηέκηνςζδ ηςκ ααηηδνζδίςκ ζημκ πςκεοηήνα επζηοβπάκεηαζ δ αέθηζζηδ παναβςβή αζμαενίμο. [48]. Γζαηνίκμκηαζ δομ πνυκμζ παναιμκήξ ζε έκακ ακαενυαζμ πςκεοηήνα. Ο πνυκμξ ηαηαηνάηδζδξ ζηενεχκ (Solids Retention Time, SRT) ηαζ μ οδναοθζηυξ πνυκμξ παναιμκήξ (Hydraulic Retention Time, HRT). O SRT είκαζ μ ιέζμξ πνυκμξ υπμο ηα ααηηήνζα (ζηενεά) ανίζημκηαζ ζημ ακαενυαζμ πςκεοηήνα ηαζ μ μνίγεηαζ ςξ μ θυβμξ ηδξ ιάγαξ ηςκ ζηενεχκ πμο πενζέπμκηαζ ζημκ ακηζδναζηήνα πνμξ ηδ ιάγα ηςκ ζηενεχκ πμο ελένπμκηαζ δ/ηαζ ηαηακαθχκμκηαζ απυ ημ ζφζηδια ηάεε ιένα. Ο HRT είκαζ μ πνυκμξ πμο ηα απυαθδηα ή δ θάζπδ παναιέκμοκ ζημκ πςκεοηήνα ηαζ μνίγεηαζ ςξ μ θυβμξ ημο υβημο ημο πςκεοηήνα πνμξ ηδκ διενδζία μβημιεηνζηή πανμπή απμαθήημο. Ωξ ηφνζα πανάιεηνμξ ζπεδζαζιμφ εκυξ ακαενυαζμο πςκεοηήνα είκαζ μ SRT. Τρδθέξ ηζιέξ SRT αολάκμοκ ηδκ ζηακυηδηα απμιάηνοκζδξ μνβακζημφ θμνηίμο, ιεζχκμοκ ημκ απαζημφιεκμ υβημ πχκεοζδξ, αολάκμοκ ηδκ νοειζζηζηή ζηακυηδηα ημο ακηζδναζηήνα, ηάκμκηαξ ημκ πζμ ακεεηηζηυ ζηζξ απυημιεξ αολήζεζξ ημο μνβακζημφ θμνηίμο ηδξ ηνμθμδμζίαξ ηαζ ζηδ πανμοζία ημλζηχκ εκχζεςκ. Ο οδναοθζηυξ πνυκμξ παναιμκήξ εκυξ πςκεοηήνα πνέπεζ 65

67 κα είκαζ ανηεηά ιεβάθμξ χζηε κα επζηνέπεζ ζημοξ ακαενυαζμοξ ιζηνμμνβακζζιμφξ κα μθμηθδνχζμοκ ημκ ηοηηανζηυ ημοξ ηφηθμ. Εηθόλα 4.4: Παξαγσγή βηναεξίνπ ζπλαξηήζεη ηνπ ρξόλνπ παξακνλήο [3] 4. Χημική ζύζηαζη ηος ςποζηπώμαηορ : Ζ πδιζηή ζφζηαζδ ημο οπμζηνχιαημξ είκαζ έκαξ ηφνζμξ πανάβμκηαξ δζαιυνθςζδξ ηςκ παναηηδνζζηζηχκ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ εκυξ ακαενυαζμο πςκεοηήνα. Ζ ακάπηολδ ηαζ επζαίςζδ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ αοηχκ ελανηάηαζ απυ ηδκ ζηακυηδηα ημοξ κα ιεηααμθίζμοκ ηα ακυνβακα ηαζ μνβακζηά ζοζηαηζηά ημο οπμζηνχιαημξ ηςκ απυαθδηςκ πμο εζζήνεακ ζημκ πςκεοηή. ε ηάπμζεξ πενζπηχζεζξ υιςξ πμο ηάπμζα ζοζηαηζηά δεκ είκαζ αζμαπμδμιήζζια δεκ είκαζ δοκαηή δ πθήνδξ απμιάηνοκζδ ημο μνβακζημφ οθζημφ. Γζα ημ θυβμ αοηυ είκαζ ζδιακηζηυ κα οπάνπεζ δ βκχζδ ηςκ παναηηδνζζηζηχκ ημο οπμζηνχιαημξ βζα ημκ ηαηάθθδθμ ζπεδζαζιυ ηςκ δζενβαζζχκ ηαζ ημο πςκεοηήνα βζα υζμ ημ δοκαηυκ ηαθφηενδ απυδμζδ. Γζα ηδκ αέθηζζηδ θεζημονβία ηδξ δζαδζηαζίαξ ημ απυαθδημ εηηυξ απυ άκεναηα πνέπεζ κα έπεζ επανηείξ πμζυηδηεξ ζε άγςημ (Ν), θςζθυνμ (P) ηαεχξ ηαζ εείμ (S). ηδκ πενίπηςζδ έθθεζρδξ πμζυηδηαξ ηςκ παναπάκς βίκμκηαζ μζ απαναίηδηεξ πνμζεήηεξ. Οζ ιεεακμβυκμζ ιζηνμμνβακζζιμί θυβς ημο πενίπθμημο εκγοιζημφ ζοζηήιαημξ ημοξ ηαζ βζα ηδ ζςζηή ημοξ θεζημονβία έπμοκ απαζηήζεζξ ζε ζπκμζημζπεία υπςξ μ ζίδδνμξ (Fe), ημ ημαάθηζμ (Co), ημ ιμθοαδαίκζμ (Mo), ημ κζηέθζμ (Ni), ημ ιαβκήζζμ (Mg), ημ αζαέζηζμ (Ca), ημ κάηνζμ (Na), παθηυξ (Cu), ημ αάνζμ (Ba), ημ ζεθήκζμ (Se) ηαζ μ ρεοδάνβονμξ 66

68 (Zn). Ο νυθμξ υθςκ ηςκ ζπκμζημζπείςκ είκαζ πμθφ ζδιακηζηυξ βζα ηδκ ζςζηή εκγοιζηή θεζημονβία ηαζ ζδζαίηενα βζα ηδ ιεηαηνμπή ημο μλζημφ μλέμξ ζε ιεεάκζμ [13]. 5. Σνμηθέο νπζίεο ή παξεκπνδηζηέο: Ζ θεζημονβία ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ ιπμνεί κα πανειπμδζζηεί ελαζηίαξ ηδξ ημλζηυηδηαξ πμο ειθακίγμοκ ιενζηέξ εκχζεζξ ηαζ ζημζπεία. Ζ ημλζηυηδηα αφηδ ιπμνεί κα ειθακζζηεί ιε ανβυ δ βνήβμνμ νοειυ ακάθμβα ημ είδμξ ηδξ, ηδκ ζφζηαζδ ηδξ ηαζ ηδκ ζοκφπανλδ ιε άθθεξ εκχζεζξ πμο είηε αμδεμφκ ζηδκ πχκεοζδ είηε είκαζ ημλζηέξ επίζδξ. Μεβαθφηενδ επζννμή θυβμ ηδξ εοαίζεδηδξ θφζδξ ημοξ πανμοζζάγμοκ μζ ιεεακμβυκμζ ιζηνμμνβακζζιμί, ηάηζ πμο έπεζ ςξ απμηέθεζια ηδκ ιείςζδ ηδξ παναβςβήξ ιεεακίμο ηαζ ζηδ ζοζζχνεοζδ πηδηζηχκ θζπανχκ μλέςκ. 6. Πηηηικά λιπαπά οξέα: Όζμκ αθμνά ηα πηδηζηά θζπανά μλέα, μζ επζπηχζεζξ ημοξ ζηδκ ακαενυαζα δζενβαζία ζοπκά ζοκδέμκηαζ ιε άθθμοξ πενζααθθμκημθμβζημφξ πανάβμκηεξ, ηονίςξ ιε ημ ph ηαζ ηδκ δοκαηυηδηα ημο νοειζζηζημφ δζαθφιαημξ κα δζαηδνεί ζηαεενή ηδκ ηζιή ημο ph ή αθθζχξ ηδκ αθηαθζηυηδηα ημο. Δπμιέκςξ, δ ζοκμθζηή πανειπμδζζηζηή επίδναζδ ηςκ πηδηζηχκ θζπανχκ μλέςκ ηαεμνίγεηαζ απυ ημ επζηναηχκ νοειζζηζηυ ζφζηδια, ηαζ ιπμνεί κα πενζθαιαάκεζ ηδκ αφλδζδ ηδξ ζοβηέκηνςζδξ ηςκ ιδ ζμκηζζιέκςκ ηαζ αδζάζηαηςκ μοζζχκ. Ζ αφλδζδ αοηή ιπμνεί κα έπεζ ιεβαθφηενδ επίδναζδ ζημ εζςηενζηυ ημο ηοηηάνμο, ηαεχξ μζ μοζίεξ αοηέξ δζένπμκηαζ δζαιέζμο ηδξ ηοηηανζηήξ ιειανάκδξ ζημ ααηηδνζαηυ ηφηηανμ. Δπμιέκςξ, ηα πηδηζηά θζπανά μλέα ιπμνεί κα ζοζζςνεφμκηαζ θυβς ηαζ άθθςκ ηαηαπμκήζεςκ πμο δέπεηαζ ημ ηφηηανμ, ηαζ επμιέκςξ ιπμνμφκ υπζ ιυκμ κα θεζημονβήζμοκ ςξ νοειζζηζηυ δζάθοια αζεεκμφξ μλέμξ ηαζ κα παιδθχζμοκ ημ ph, αθθά ηαζ κα πανειπμδίζμοκ ιε αοηυκ ημκ ηνυπμ ηδκ δζενβαζία ακαενυαζαξ πχκεοζδξ. 67

69 7. Οξςγόνο: Οζ ιεεακμβυκμζ ιζηνμμνβακζζιμί είκαζ αοζηδνά ακαενυαζμζ ιζηνμμνβακζζιμί, ηαζ δ θεζημονβία ημοξ πανειπμδίγεηαζ αηυιδ ηαζ ζε ίπκδ μλοβυκμο. Έηζζ απαναίηδηδ είκαζ δ ελαζθάθζζδ ζοκεδηχκ ηεκμφ αένμξ εκηυξ ημο πςκεοηήνα. 8. Αμμωνία: Ζ αιιςκία ζηδκ ιδ ζμκζζιέκδ ιμνθή ηδξ έπεζ πανειπμδζζηζηή δνάζδ ηαζ είκαζ πμθφ ημλζηή βζα ηα ιεεακμβυκα ααηηήνζα. Ζ ημλζηυηδηα αοηή ελανηάηαζ ζε ιεβάθμ ααειυ απυ ημ ph ηαζ αολάκεηαζ υζμ αολάκεηαζ δ ηζιή ημο. Γεκζηά ζοβηεκηνχζεζξ αιιςκίαξ ιεηαλφ ηςκ 1500 mg/l έςξ 3000 mg/l ηαζ ηζιή ph > 7.4 επζθένμοκ ακαζημθή ηδξ δζενβαζίαξ, εκχ βζα ηζιέξ πάκς απυ 3000 mg/l είκαζ ημλζηή βζα ηάεε ηζιή ημο ph [49]. Ένεοκεξ έπμοκ δείλεζ υηζ έπεζηα απυ ηαηάθθδθδ πνμζανιμβή βζα πνμκζηυ δζάζηδια έλζ ιδκχκ, μζ ιζηνμμνβακζζιμί ιπμνμφκ κα ακηέλμοκ ζε ορδθέξ ζοβηεκηνχζεζξ αιιςκίαξ ( mg/l) [11]. 9. Υδπόθειο : Σα ααηηδνζαηά ηφηηανα πνεζάγμκηαζ δζαθοηυ εείμ ςξ ενεπηζηυ ζοζηαηζηυ ηαζ βζα κα ζηακμπμζήζμοκ ηδκ ακάβηδ αοηή πνδζζιμπμζμφκ δζαθοηά ζυκηα HS -. Ωζηυζμ, μζ οπεναμθζηέξ ζοβηεκηνχζεζξ HS - ή δζαθοημφ αένζμο οδνυεεζμο (H 2 S) πνμηαθμφκ ημλζηυηδηα. Σμ οδνυεεζμ είκαζ ιία απυ ηζξ πζμ ημλζηέξ εκχζεζξ βζα ηδκ ακαενυαζα πχκεοζδ Οζ μλζημβυκμζ ιζηνμμνβακζζιμί είκαζ ανηεηά εοαίζεδημζ ζηδ πανμοζία οδνυεεζμο. Σα ιεεακμβυκα ααηηήνζα είκαζ ηα ααηηήνζα πμο είκαζ ηα πζμ επζννεπή απυ ηδκ ημλζηυηδηα ημο οδνυεεζμο. Σμ δζαθοηυ οδνυεεζμ είκαζ ημλζηυ άκς ιζαξ μνζζιέκδξ ζοβηεκηνχζεςξ, ηαεχξ ημ HS - ζηδ δζαθοηή ημο ιμνθή ακαζηέθθεζ ηδκ ιεηααμθζηή δναζηδνζυηδηα ηςκ ακαενυαζςκ ααηηδνίςκ. Ζ ημλζηυηδηα ιπμνεί κα ζοιαεί ζε ζοβηεκηνχζεζξ ηδξ ηάλεςξ ηςκ 200 mg/l ζε μοδέηενμ pζ. Ζ ημλζηυηδηα ημο οδνυεεζμο ελανηάηαζ απυ ημ ph, ηαεχξ βζα κα επζδνάζεζ ςξ ημλζηή μοζία πνέπεζ κα δζαποεεί ζημ ηφηηανμ ιέζς ηδξ ηοηηανζηήξ ιειανάκδξ. 68

70 10. Χλωπιωμένοι ςδπογονάνθπακερ: Οζ πθςνζςιέκμζ αθεζθαηζημί οδνμβμκάκεναηεξ είκαζ ημλζημί ηαζ ζζπονμί πανειπμδζζηέξ ηδξ δζαδζηαζίαξ ηςκ ιεεαβυκςκ ιζηνμμνβακζζιχκ. Ένεοκεξ έπμοκ δείλεζ υηζ αηυια ηαζ ζε ζοβηεκηνχζεζξ ηάης ηςκ 18mg/l επένπεηαζ ηαηά 50% ακαζημθή ηδξ ιεεακμβέκεζδξ (ηζαδάξ, 1998), εκχ ημ πθςνμθυνιζμ (CHCl 3 ) είκαζ πμθφ ημλζηυ αηυιδ ηαζ ζε ζοβηέκηνςζδ πάκς απυ 1 mg/l [49]. 11. Φοπμαλδεΰδη: Ζ ιεεακμβέκεζδ πανειπμδίγεηαζ ζδιακηζηά ζε ζοβηεκηνχζεζξ θμνιαθδεΰδδξ 100 mg/l. Πανυθα αοηά δ θεζημονβία ημοξ απμηαείζηαηαζ ζε παιδθυηενεξ ζοβηεκηνχζεζξ 12. Απωμαηικέρ ενώζειρ: Ανςιαηζηέξ εκχζεζξ υπςξ ημ αεκγυθζμ, ημ ημθμουθζμ ηαζ μζ θαζκυθεξ πανειπμδίγμοκ ηδ ιεεακμβέκεζδ. Οζ θαζκμθζηέξ εκχζεζξ πενζθαιαάκμοκ ηζξ κζηνμθαζκυθεξ, ηζξ πθςνμθαζκυθεξ ηαζ ηζξ ηακίκεξ. φιθςκα ιε ημκ Smith, Α., δ ζηακυηδηα ηςκ θαζκμθζηχκ εκχζεςκ κα δδιζμονβμφκ ζφιπθμηα ιε ιαηνμιυνζα ηαζ ιέηαθθα είκαζ δ ηφνζα αζηία ηδξ πανειπμδζζηζηήξ ημοξ δνάζδξ ζημοξ ιζηνμμνβακζζιμφξ [40]. 13. Ανόπγανα ζηοισειά: Σα ακυνβακα ηαηζυκηα Na +, K +,Ca +2 ηαζ Mg +2 ζε ορδθέξ ζοβηεκηνχζεζξ πνμηαθμφκ πανειπυδζζδ ζηδκ δζενβαζία ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ [9]. 14. Βαπέα μέηαλλα : Πμθοάνζεια αανέα ιέηαθθα υπςξ ημ ημαάθηζμ (Co), παθηυξ (Cu), ζίδδνμξ (Fe), κζηέθζμ (Ni), ηαζ ρεοδανβφνμξ (Zn) πενζέπμκηαζ ζηα οβνά απυαθδηα ηαζ ζηζξ θάζπεξ. Ακ ηαζ ιενζηά απυ αοηά (ημαάθηζμ, ιμθοαδαίκζμ, ηαζ κζηέθζμ) ζε πμθφ ιζηνέξ ζοβηεκηνχζεζξ (traces) πνδζζιεφμοκ ςξ εκενβμπμζδηέξ πμο εκζζπφμοκ ηδκ εκγοιζηή δναζηδνζυηδηα ηςκ ιεεακμβυκςκ ααηηδνίςκ, υηακ πανμοζζάγμκηαζ ζε ορδθέξ ζοβηεκηνχζεζξ πανειπμδίγμοκ ηδκ θεζημονβία ηδξ ιεεακμβέκεζδξ ηαζ δδιζμονβμφκ ημλζηέξ ζοκεήηεξ ιέζα ζημκ ακαενυαζμ πςκεοηή. Σα δζαθοηά αανέα ιέηαθθα αθαζνμφκηαζ απυ ηα 69

71 απυαθδηα ιέζς ηδξ απμννυθδζδξ ημοξ ζηδκ επζθάκεζα ηςκ ααηηδνζαηχκ ηοηηάνςκ. Μυθζξ απμννμθδεμφκ, ηα αανέα ιέηαθθα εηδδθχκμοκ ηδ ημλζηυηδηά ημοξ ιε ημ κα αδνακμπμζήζμοκ ηα εκγοιζηά ζοζηήιαηα ημο ηοηηάνμο. Αδνακμπμίδζδ ζοιααίκεζ υηακ ηα ιέηαθθα ζοκδέμκηαζ ιε ηζξ μιάδεξ εεζυθδξ ζηα έκγοια. Ζ αδνακμπμίδζδ ηςκ εκγφιςκ μδδβεί ζε απμηοπία ηδξ πχκεοζδξ. Ζ ζοβηέκηνςζδ ζηδκ μπμία ηα αανέα ιέηαθθα είκαζ ημλζηά ελανηάηαζ απυ ηδ ζφκεεζδ ηδξ ζθφμξ ηνμθμδμζίαξ Σύπνη ζπζηεκάησλ αλαεξόβηαο επεμεξγαζίαο πγξώλ απνβιήησλ διακηζηυ ηεθάθαζμ ζηδκ δζενβαζία ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ απμηεθεί δ επζθμβή ημο ηαηάθθδθμο αζμακηζδναζηήνα. Γζ αοηυ ημ θυβμ ηα ηεθεοηαία πνμκζά έπμοκ ακαπηοπηεί δζάθμνα είδδ ακηζδναζηήνςκ,μ ηαεέκαξ ηαηάθθδθμξ βζα ηα δζαθμνεηζηά είδδ ηαζ παναηηδνζζηζηά (θοζζηά, πδιζηά, αζμθμβζηά) ηςκ απμαθήηςκ πμο οπάνπμοκ. Γζα ηδκ επζθμβή αοηή, ααζζηυ νυθμ παίγμοκ ηαζ άθθα ηνζηήνζα υπςξ δ ημπμεεζία δζάεεζδξ ηςκ απμαθήηςκ ηαζ ηα ηεπκμμζημκμιζηά ηυζηδ πμο αθμνμφκ ηδκ ηαηαζηεοή ημο ηαζ πμζηίθμοκ ακάθμβα ημ ιέβεεμξ, ηα οθζηά ηαηαζηεοήξ [56], [57]. Γεκζηά βζα κα είκαζ απμδμηζηυ έκα ζφζηδια ακαενυαζαξ επελενβαζίαξ εα πνέπεζ κα παναηηδνίγεηαζ απυ [22]: Yρδθυξ ααειυξ ηαηαηνάηδζδξ ηδξ αζμιάγαξ ζημκ πςκεοηή Δπανηήξ ακάιζλδ ημο απμαθήημο ιε ηδκ αζμιάγα Τρδθμί νοειμί ακηζδνάζεςκ ηαηά ημ πνυκμ παναιμκήξ ζημκ ακηζδναζηήνα Πνμζανιμβή αζμιάγαξ ζε δζάθμνα είδδ απμαθήηςκ Γδιζμονβία ζοκεδηχκ πενζαάθθμκημξ αμδεδηζηχκ ςξ πνμξ ημοξ ιζηνμμνβακζζιμφξ,ζοιαάθθμκηαξ έηζζ ζηδκ δζαδζηαζία ηδξ πχκεοζδξ 70

72 οιααηζηά ζοζηήιαηα ακαενυαζαξ πχκεοζδξ εκυξ ζηαδίμο Απμηεθεί ηδκ πζμ απθή ζπεδίαζδ ηαζ θεζημονβία αζμακηζδναζηήνα, αθμφ δεκ οπάνπεζ ζφζηδια ακάιζλδξ ή πανμπήξ εενιυηδηαξ ηαηά ηδκ δζενβαζία. Σα απυαθδηα εζζένπμκηαζ ζημκ πςκεοηήνα, ηαζ δ ακάιζλδ πναβιαημπμζείηαζ ιε ηδκ αμήεεζα ηςκ θοζαθίδςκ υπμο ακαδουιεκεξ παναζφνμοκ ηζξ θζπανέξ μοζίεξ πμο ανίζημκηαζ ζηδκ επζθάκεζα. Ο πνυκμξ παναιμκήξ ζε αοημφ ημ είδμοξ πςκεοηήνα ζοιπίπηεζ ιε ημκ οδναοθζηυ πνυκμ παναιμκήξ δδθαδή απυ 30 έςξ 60 διένεξ. Εηθόλα 4.5 : Αλαεξόβηνο ρσλεπηήο ελόο ζηαδίνπ, [3] Σα πθεμκεηηήιαηα ημο παναπάκς ζοιααηζημφ ακηζδναζηήνα είκαζ [17]: Δίκαζ ηαηάθθδθμξ βζα επελενβαζία απμαθήηςκ ιε ορδθή ζοβηέκηνςζδ αζςνμφιεκςκ ζςιαηζδίςκ Λεζημονβζηά απθυξ ηαζ παναημθμοεείηαζ εφημθα Οζ κεηνμί υβημζ εθαπζζημπμζμφκηαζ θυβμ ηδξ πθήνμοξ ακάδεοζδξ Ζ ηαείγδζδ ηδξ αζμιάγαξ δεκ επδνεάγεζ ηδκ δζενβαζία 71

73 Ακηίζημζπα ηα ιεζμκεηηήιαηα είκαζ: Ζ απαίηδζδ ιεβάθμο υβημο ακηζδναζηήνςκ Πνμαθδιαηζηή ακάιζλδ βζα απυαθδηα ιε ορδθή ζοβηέκηνςζδ αζςνμφιεκςκ ζςιαηζδίςκ Υαιδθή απυδμζδ ιεηαηνμπήξ ημο μνβακζημφ οθζημφ ζε αζμαένζμ θυβμ εοαζζεδζίαξ ζε ημλζηέξ μοζίεξ ηαζ αζθκίδζεξ αολήζεζξ ηδξ μνβακζηήξ θυνηζζδξ Εηθόλα 4.6: Αλαεξόβηνο ρσλεπηήο κε αλαζέξκαλζε, [3] οιααηζηά ζοζηήιαηα ακαενυαζαξ πχκεοζδξ 2 ζηαδίςκ Ζ δζάηαλδ αοημφ ημο είδμοξ αζμακηζδναζηήνα απμηεθείηαζ απυ 2 πςκεοηήνεξ ζημοξ μπμίμοξ θαιαάκεζ πχνα δ ακαενυαζα επελενβαζία ηςκ απμαθήηςκ. Πζμ ζοβηεηνζιέκα ζημκ πνχημ, μ μπμίμξ είκαζ ηαζ αοηυξ πμο εενιαίκεηαζ πναβιαημπμζείηαζ δ οδνυθοζδ ηαζ δ μλεμβέκεζδ ηςκ ζηενεχκ. Καηά ημ δεφηενμ ζηάδζμ ημ οπενηείιεκμ οβνυ ημο πνχημο ακηζδναζηήνα εζζάβεηαζ ζηδκ δεφηενδ δελαιεκή υπμο αθήκεηαζ κα ηαεζγάκεζ 72

74 ζημ ηςκζηυ ηάης ιένμξ ημο. Αοηυ απμηεθεί ηδκ πςκεοιέκδ ζθφ υπμο επζζηέθεζ ζηδκ πνχηδ δελαιεκή ειπθμοηίγμκηαξ ηδκ ιε αζμιάγα, εκχ πανάθθδθα έπμοιε παναβςβή αζμαενίμο ηαοηυπνμκα ηαζ απυ ηζξ δομ δελαιεκέξ. Εηθόλα 4.7: Αλαεξόβηνο ρσλεπηήο δύν ζηαδίσλ, [3] Ζ ζοβηεηνζιέκδ δζαδζηαζία πανμοζζάγεζ ηα πθεμκεηηήιαηα ηδξ δζαδζηαζίαξ εκυξ ζηαδίμο εκχ πανάθθδθα [17]: Ζ απυδμζδ ιεηαηνμπήξ ημο μνβακζημφ οθζημφ ζε αζμαένζμ είκαζ ιεβάθδ Απαζηείηαζ ιζηνυηενμξ υβημξ πςκεοηήνςκ 73

75 Ακηίζημζπα ηα ιεζμκεηηήιαηα είκαζ: Αδοκαιία επελενβαζίαξ ορδθήξ ζοβηέκηνςζδξ ζηενεχκ απμαθήηςκ Ακάβηδ αεθηίςζδξ ηςκ παναηηδνζζηζηχκ ηαείγδζδξ ηδξ αζμιάγαξ ηαηά ηδκ πνμεπελενβαζία ηδξ Σαπφννοεια ζοζηήιαηα ακαενυαζαξ πχκεοζδξ Οζ πςκεοηήνεξ ηαπφννοειδξ ακαενυαζαξ επελενβαζίαξ επζηοβπάκμοκ ορδθυ νοειυ απμδυιδζδξ οπμζηνχιαημξ ακά ιμκάδα υβημο. Δίκαζ εθμδζαζιέκμζ ιε ζοζηήιαηα ηαηαηνάηδζδξ ηςκ αζςνμφιεκςκ ζηενεχκ, ακάδεοζδξ ηαζ ακαηοηθμθμνίαξ θάζπδξ. Σα ηονζυηενα είδδ ηαπφνοειςκ ζοζηδιάηςκ πανμοζζάγμκηαζ παναηάης [55]: 1. Ακηζδναζηήναξ ζηήθδξ ιε πθδνςηζηυ οθζηυ- Ακαενυαζμ θίθηνμ (Anaerobic Filter Packed Bed, AFPB) : Εηθόλα 4.8: Αληηδξαζηήξαο ζηήιεο κε πιεξσηηθό πιηθό [Δ15] Ο ακηζδναζηήναξ ιε πθδνςηζηυ οθζηυ είκαζ έκαξ ακηζδναζηήναξ ζημκ μπμίμ έκα αηζκδημπμζδιέκμ πθέβια (πθδνςηζηυ οθζηυ) πανέπεζ ιζα επζθάκεζα ζηδ μπμία πνμζανηχκηαζ μζ ακαενυαζμζ ιζηνμμνβακζζιμί βζα ηδ δδιζμονβία εκυξ αζμθίθι. Ζ επελενβαζία ηςκ θοιάηςκ πναβιαημπμζείηαζ ιε ηδκ ακμδζηή νμή ηςκ απμαθήηςκ δζαιέζμο ηδξ ηθίκδξ, υπμο εηεί μζ δζαθοιέκμζ ζημ απυαθδημ νφπμζ απμννμθχκηαζ απυ ημ αζμθίθι. Οζ ακηζδναζηήνεξ αοημί θεζημονβμφκ ζε ορδθή ηζιή θυβμο SRT / HRT. 74

76 Μπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ δζάθμνμζ ηφπμζ πθδνςηζηχκ οθζηχκ, υπςξ πθαζηζηυ, ηυηημζ εκενβμφ άκεναηα (GAC), άιιμξ, βνακίηδξ, παθαγίαξ ηαζ πέηνα. Αοηά ηα οθζηά έπμοκ ελαζνεηζηά ορδθή ακαθμβία εζδζηήξ επζθάκεζαξ υβημο (400 m 2 /m 3 ) ηαζ παιδθέξ ηζιέξ ηεκμφ υβημο. Δίκαζ ηαηάθθδθμξ βζα ηδκ επελενβαζία απμαθήημο παιδθμφ ηαζ ορδθμφ μνβακζημφ θμνηίμο αθμφ έπεζ ιεβάθδ ακημπή ζε ορδθέξ μνβακζηέξ θμνηχζεζξ ηαζ ζε πανειπμδζζηζηέξ ζοκεήηεξ. Έπεζ πνδζζιμπμζδεεί βζα ηδκ επελενβαζία θοιάηςκ ζε εφνμξ XAO mg/l [37]. Σα ιεζμκεηηήιαηα ηαζ μζ πενζμνζζιμί ημο ακηζδναζηήνα ζηήθδξ ιε πθδνςηζηυ οθζηυ είκαζ ηονίςξ θοζζημφ παναηηήνα ηαζ ζπεηίγμκηαζ ιε ηδκ απμδυιδζδ ηδξ ηθίκδξ θυβς ηδξ ζηαδζαηήξ ζοζζχνεοζδξ ηςκ ιδ αζμδζαζπχιεκςκ ζηενεχκ. Αοηυ μδδβεί ηεθζηά ζηδ θναβή ηςκ πυνςκ ημο πθδνςηζημφ οθζημφ ηαζ ζηδ δδιζμονβία ηακαθζχκ (channeling), ηαεζζηχκηαξ ημκ ακηζδναζηήνα αοηυ αηαηάθθδθμ βζα θφιαηα ιε ορδθή πενζεηηζηυηδηα ζηενεχκ. Δπζπθέμκ, οπάνπεζ έκα ζπεηζηά ορδθυ ηυζημξ πμο ζπεηίγεηαζ ιε ηα οθζηά πθδνχζεςξ.[56] 2. Ακηζδναζηήναξ νεοζημζηενεάξ ηθίκδξ (Fluidized Bed Reactor, FBR) Εηθόλα 4.9 : Αληηδξαζηήξαο ξεπζηνζηεξεάο θιίλεο, [Δ15] Ο ακηζδναζηήναξ νεοζημζηενεάξ ηθίκδξ είκαζ έκαξ αζμθμβζηυξ ακηζδναζηήναξ πμο ιεβζζημπμζεί ηδκ δζαεέζζιδ επζθάκεζα βζα πνμζηυθθδζδ ηςκ ιζηνμαίςκ ηαζ εθαπζζημπμζεί ημκ υβημ πμο ηαηαθαιαάκεηαζ απυ ημ ιέζμ πνμζηυθθδζδξ. Έηζζ έπεζ ςξ απμηέθεζια ηδκ ιέβζζηδ εζδζηή εκενβυηδηα βζα ηδ πνμζημθθδιέκδ ζημ ιέζμ αζμιάγα βζα έκα δεδμιέκμ υβημ ακηζδναζηήνα. Ζ πνμζηυθθδζδ επζηοβπάκεηε απυ έκα θίθηνμ πμο πενζέπεζ πμθφ ιζηνά ζςιαηίδζα (0,5 mm) αθμφ δδιζμονβείηαζ επανηή επζθάκεζα. Ζ αζμιάγα πνμζανηάηαζ ζηδκ επζθάκεζα ηςκ θεπηυημηηςκ ζςιαηζδίςκ (ακεναηίηδξ, ορδθήξ ποηκυηδηαξ πθαζηζηά ζθαζνίδζα, άιιμξ η.θπ.). Πνμηεζιέκμο κα 75

77 επζηεοπεεί δ νεοζημπμίδζδ ηςκ ζςιαηζδίςκ αζμιάγαξ, μζ ιμκάδεξ FBR πνέπεζ κα θεζημονβμφκ ιε ηδκ πανμπή απυ ημ ηάης ιένμξ ημο ακηζδναζηήνα (ακμδζηή νμή). Απαναίηδηδ είκαζ δ δζαηήνδζδ ηςκ ζςιαηζδίςκ ζε αζχνδζδ. Αοηυ επζηοβπάκεηε ηαηά ηδκ εηνμή αθμφ ακαηοηθχκεηαζ ηάηζ πμο μδδβεί ζηδκ αναίςζδ ηςκ εζζενπυιεκςκ απμαθήηςκ ηαζ άνα ζηδκ επανηή ηαπφηδηα νμήξ. Ζ ζοβηέκηνςζδ αζμιάγαξ είκαζ ζοκήεςξ g/l. Ο FBR ιπμνεί κα επελενβαζηεί απυαθδηα ιε ορδθυ μνβακζηυ θμνηίμ ηδξ ηάλδξ ηςκ 100 kg XAO/m 3. [41], [56] 3. Ακηζδναζηήναξ ακμδζηήξ νμήξ δζαιέζμο ζηνχζδξ ζθφμξ (Upflow Anaerobic Sludge Blanket Reactor, UASB) Εηθόλα 4.10 : Αληηδξαζηήξαο αλνδηθήο ξνήο δηακέζνπ ζηξώζεο ηιύνο [Δ15] ηδκ δεηαεηία ημο 1970, ζηδκ Οθθακδία, μ Lettinga ηαζ μζ ζοκενβάηεξ ημο ακέπηολακ έκα ηαπφννοειμ ακηζδναζηήνα πμο μκμιάγεηαζ UASB. Ο ακηζδναζηήναξ UASB είκαζ έκαξ ακαενυαζμξ ακηζδναζηήναξ ηνμθμδμημφιεκμξ απυ ημκ ποειέκα. Μπμνεί κα δζαζνεεεί ζε ηέζζενζξ γχκεξ (απυ ημκ ποειέκα πνμξ ηδκ ημνοθή): ηδ ζηνχζδ ζθφμξ, ηδ γχκδ νεοζημπμίδζδξ (fluidized zone), ημκ δζαπςνζζηή οβνήξ/ αένζαξ απμννμήξ ηαζ ηδ γχκδ ηαηαηάεδζδξ. ημ δζαιένζζια ηδξ ζηνχζδξ ζθφμξ θαιαάκεζ πχνα ημ ζηάδζμ ηδξ οδνυθοζδξ. Ο UASB είκαζ ιαηνάκ μ πζμ εονέςξ πνδζζιμπμζμφιεκμξ ηαπφνοειμξ ακαενυαζμξ ακηζδναζηήναξ βζα ηδκ επελενβαζία αζηζηχκ ηαζ αζμιδπακζηχκ θοιάηςκ. Ο UASB ακηζδναζηήναξ ααζίγεηαζ ζημ υηζ δ ακαενυαζα ζθφξ έπεζ εββεκχξ ηαθέξ ζδζυηδηεξ ηαείγδζδξ, εθυζμκ δ ζθφξ δεκ έπεζ οπμζηεί ορδθή ιδπακζηή ακάδεοζδ. Ζ ακάδεοζδ αοημφ ημο ζοζηήιαημξ είκαζ πμθφ ηαθή αθμφ ζε αοηή ζοιαάθμοκ δ ζςζηή 76

78 ηαηακμιή νμήξ ηδξ ζθφμξ, δ ορδθή ηαπφηδηα ακυδμο ηαεχξ ηαζ δ ζοκεπήξ ακάδεοζδ πμο πνμηαθεί δ ακμδζηή πμνεία ημο παναβυιεκμο αζμαενίμο ιέζα ζημκ ακηζδναζηήνα. Ζ αζμιάγα δζαηδνείηαζ ςξ ζηνχζδ ζθφμξ ή ςξ ιήηνα ηνμηίδςκ (granule matrix), ηαζ δζαηδνείηαζ ζε αζχνδζδ (suspension) ιε ημκ έθεβπμ ηδξ ηαπφηδηαξ ακυδμο. [56] 4. Ακηζδναζηήναξ ιε ακαηθαζηήνεξ (Anaerobic Baffled Reactor, ABR) Εηθόλα 4.11: Αληηδξαζηήξαο κε αλαθιαζηήξεο, [Δ16] Έκαξ αηυιδ ηφπμξ ηαπφνοειμο ακηζδναζηήνα είκαζ μ ακαενυαζμξ ακηζδναζηήναξ ιε ακαηθαζηήνεξ (ABR). Ακαπηφπεδηε απυ ημκ McCarty ηαζ ημοξ ζοκενβάηεξ ημο ζημ Πακεπζζηήιζμ ημο Stanford, μ ABR απμηεθεί ιζα ζεζνά ακηζδναζηήνςκ ακμδζηήξ νμήξ δζαιέζμο ζηνχζεςξ ζθφμξ (UASB), επεζδή πςνίγεηαζ ζε πμθθά δζαιενίζιαηα. Έκαξ ηοπζηυξ ABR ακηζδναζηήναξ απανηίγεηαζ απυ ιζα ζεζνά απυ ηαηαηυνοθμοξ ακαηθαζηήνεξ πμο ηαηεοεφκμοκ ηα απυαθδηα ανπζηά πνμξ ηα ηάης ηαζ φζηενα πάκς απυ ημοξ ακαηθαζηήνεξ αοημφξ ηαεχξ ημ απυαθδημ ηαηεοεφκεηαζ απυ ηδκ είζμδμ πνμξ ηδκ απμννμή. Πθεμκέηηδια αοημφ ημο ακηζδναζηήνα απμηεθεί δ ζοκεπήξ δζαηήνδζδ αζμθμβζηήξ θάζπδξ πςνίξ ηδκ πνήζδ ιέζςκ ζηαεενμπμίδζδξ αθμφ αοηυ επζηοβπάκεηε απυ ηδκ ακμδζηή ηαζ ηαεμδζηή νμή ημο απμαθήημο. Σα ααηηήνζα ζημ εζςηενζηυ ημο ακηζδναζηήνα έπμοκ ηδκ ηάζδ κα αολάκμκηαζ ηαζ κα ηαεζγάκμοκ, ηαζ ηαοηυπνμκα ηδκ παναβςβή αζμαένζμο ζε ηάεε δζαιένζζια, αθθά ζοκήεςξ ηζκμφκηαζ πνμξ ηδκ έλμδμ ημο ακηζδναζηήνα ιε έκα ζπεηζηά ανβυ νοειυ, ιε απμηέθεζια μ 77

79 ακηζδναζηήναξ ζοπκά κα πανμοζζάγεζ SRT 100 διένεξ ιε HRT 20 χνεξ. Ζ ανβή αοηή μνζγυκηζα ηίκδζδ ηςκ απμαθήηςκ έπεζ ςξ απμηέθεζια ηδκ ζε επαθή ημο απμαθήημο ιε ηδκ εκενβυ αζμιάγα ηαεχξ αοηυ δζένπεηαζ ιέζα απυ ABR ακηζδναζηήνεξ, μζ μπμίμζ ζοκήεςξ πανμοζζάγμοκ ζφκημιμοξ οδναοθζημφξ πνυκμοξ παναιμκήξ (6-20 χνεξ). [56] 78

80 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5: ΜΔΛΔΣΖ ΚΟΠΗΜΟΣΖΣΑ 5.1 Πεξηγξαθή Μειέηεο Δγθαηάζηαζεο ημ πέιπημ ηεθάθαζμ βίκεηαζ ιζα ακαθμνά ζηδκ εθαζμπαναβςβζηή δναζηδνζυηδηα ημο κδζζμφ ηδξ Λέζαμο ηαεχξ ηαζ ζηζξ επζπεζνήζεζξ πμο εδνεφμοκ ζημ κδζί. Καηυπζκ πναβιαημπμζείηαζ δ ιεθέηδ βζα ημκ ζπεδζαζιυ ηδξ εβηαηάζηαζδξ ιζαξ ιμκάδαξ επελενβαζίαξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ ηορεθχκ ηαοζίιμο πμο ζοκμδεφεηαζ απυ ηδκ μζημκμιμηεπκζηή ημο ακάθοζδ ηαεχξ ηαζ ηάπμζεξ παναιεηνζηέξ ακαθφζεζξ. ημπυξ ηδξ υθδξ αοηήξ ένεοκαξ είκαζ κα πνμηαεεί ιζα μζημκμιζηά αζχζζιδ θφζδ βζα παναβςβή δθεηηνζηήξ, εενιζηήξ εκένβεζαξ ηαεχξ ηαζ θζπάζιαημξ εκχ ηαοηυπνμκα αλζμπμζείηαζ έκα παναπνμσυκ ημ μπμίμ είκαζ αθααενυ ηαζ πςνίξ ηαιία πνδζζιυηδηα βζα ημκ άκενςπμ. H ζοβηεηνζιέκδ ιεθέηδ εα πναβιαημπμζδεεί βζα έκακ εκδεζηηζηυ ανζειυ 25 εθαζμηνζαείςκ ηα μπμία εα ιεηαθένμοκ ηα απυαθδηα ημοξ ζηδκ ηεκηνζηή ιμκάδα ακαενυαζαξ πχκεοζδξ ηαζ εκενβεζαηήξ αλζμπμίδζδξ ημο παναβυιεκμο αζμαενίμο. Aκαθοηζηυηενα δ υθδ παναβςβζηή δζαδζηαζία βζα ηδκ ελαβςβή δθεηηνζηήξ ηονίςξ εκένβεζαξ απμηεθείηαζ απυ 3 ααζζηά ζηάδζα. Σμκ ακαενυαζμ πςκεοηή, υπμο εηεί εα ζοβηεκηνχκεηαζ δ πνχηδ φθδ (απυαθδηα) ηαεχξ ηαζ ημκ ακηζδναζηήνα ακαιυνθςζδξ ημο αζμαενίμο πμο ελένπεηαζ απυ ημκ πςκεοηή. Πανάθθδθα, ηαηά ημ ηέθμξ ηδξ ακαενυαζαξ πχκεοζδξ ζοθθέβεηαζ ημ ίγδια πμο πνμηφπηεζ ημ μπμίμ εα οπμζηεί επελενβαζία βζα ηδκ παναβςβή θζπάζιαημξ. Έπεζηα αημθμοεεί δ δζαδζηαζία παναβςβήξ Τδνμβυκμο ιέζς ηδξ ακηίδναζδξ ιεηαηυπζζδξ οδναενίμο ιε ηδκ πνμζεήηδ κενμφ, ηαζ ηέθμξ ηζξ ηορέθεξ ηαοζίιμο υπμο εα εζζένπεηαζ ημ οδνμβυκμ ηαζ ιε ηδκ θεζημονβία ημοξ εα οπάνπεζ δ παναβςβή ηονίςξ δθεηηνζηήξ αθθά ηαζ εενιζηήξ εκένβεζαξ. Λυβς ηςκ εενιζηχκ απαζηήζεςκ ημο πςκεοηή ηαζ ημο ακηζδναζηήνα ακαιυνθςζδξ δ εενιζηή εκένβεζα πμο πανάβεηαζ απυ ηζξ ηορέθεξ ηαοζίιμο εα πνδζζιμπμζείηαζ βζα ηδκ ηάθορδ ηςκ ζοβηεηνζιέκςκ ακαβηχκ. Ζ υθδ παναπάκς δζαδζηαζία πενζβνάθεηαζ ζοκμπηζηά ζημ παναηάης δζάβναιια: 79

81 Απόβλθτα ελαιοτριβείων Αντιδραςτιρασ αναμόρφωςθσ του παραγόμενου βιοαερίου Κυψζλθ Καυςίμου Αναερόβιοσ Χωνευτισ- Παραγωγι Λιπάςματοσ Διαδικαςία παραγωγισ Υδρογόνου Παραγωγι Ηλεκτρικισ και Θερμικισ ενζργειασ Δηάγξακκα 5.1: Δηαδηθαζία Τξη-Παξαγσγήο Μεηά απυ ζοβηέκηνςζδ πθδνμθμνζχκ ημο ζπεηζημφ ημιέα Βζμιδπακζχκ ηδξ πενζθένεζαξ Βμνείμο Αζβαίμο βζα ηα εθαζμονβεία πμο εδνεφμοκ ζημ κδζί ηαζ έπμοκ κυιζιδ άδεζα θεζημονβίαξ βζα ημ έημξ , έβζκε ιζα εηηίιδζδ ημο υβημο ηςκ οβνχκ απυαθδηςκ πμο πνμένπμκηαζ απυ αοηά ζημοξ tn. Εηθόλα 5.1: Γεσγξαθηθή Καηαλνκή Ειαηνηξηβείσλ ζην λεζί ηεο Λέζβνπ 80

82 Πζμ ζοβηεηνζιέκα, επζθέπηδηακ 25 απυ ηα 43 ζε ανζειυ εθαζμονβεία, βζα 2 ηονίςξ θυβμοξ: βεςβναθζηή εέζδ, έηζζ χζηε κα είκαζ εφημθδ ηαζ ζοιθένμοζα δ ιεηαθμνά ημοξ ζηδκ ηεκηνζηή ιμκάδα, ηαζ ιέβεεμξ -ηαεχξ δναζηδνζμπμζμφκηαζ επζπεζνήζεζξ ιζηνμφ ιεβέεμοξ ζε μζηζζιμφξ ηαζ μζ πμζυηδηεξ ηςκ απμαθήηςκ ημοξ είκαζ ιζηνέξ ηαζ δ δζαπείνζζδ ημοξ αζφιθμνδ. ημ κδζί ηδξ Λέζαμο δναζηδνζμπμζμφκηαζ πενίπμο 43 εθαζμηνζαεία δζαθμνεηζηήξ δοκαιζηυηδηαξ, ηα μπμία παναηίεεκηαζ ζημκ παναηάης πίκαηα: Α/Α ΗΓΗΟΚΣΖΗΑ 1 ΔΛΛΑΝΗΚΟ Ο ΜΤΣΗΛΖΝΑΗΟ Α.Β.Δ.Δ 2 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΛΟΤΣΡ.ΘΔΡΜΖ 3 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΝΑΠΖ 4 ΘΔΟΓΩΡΟ ΚΑΛΑΦΑΣΖ ΠΑΝΑΓ.ΓΗΑΚΑΛΖ Ο.Δ 5 ΓΖΜ. ΟΤΛΑΚΖ & ΤΗΟΗ Ο.Δ. 6 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΑΚΡΑΗΟΤ 7 ΔΤΣΡ.ΑΛΑΜΑΝΔΛΛΖ 8 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΜΤΣΔΓΝΩΝ 9 ΔΛΑΗΟΠΟΗΖΖ Ο.Δ. 10 ΝΑΚΔΛΛΖ ΓΗΑΝΝΗΚΟΤ Ο.Δ. 11 ΑΛΚΜΖΝΖ ΠΑΑΓΔΛΛΖ 12 ΘΔΟΓΩΡΟΤ ΓΗΑΝΝΑΚΑ 13 ΝΗΚΟΛΑΟΤ ΒΔΡΒΔΡΖ 14 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΚΛΔΗΟΤ 15 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΜΑΝΣΑΜΑΓΟΤ 16 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΜΖΘΤΜΝΖ 17 ΓΔΩΡΓΗΑ ΚΑΣΕΑΝΟΤ 18 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΠΑΛΑΗΟΥΩΡΗΟΤ 19 ΒΑΗΛΔΗΟΤ ΚΟΚΚΗΝΟΦΟΡΟΤ ΔΓΔΔΛ ΔΠΔ 20 Α ΔΛΑΗΟΤΡΓΗΚΟΤ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟΤ ΠΑΛΑΗΟΚΖΠΟΤ 21 ΑΓΛΑΗΑ ΑΠΟΣΡΑΓΓΖ ΣΑΟΤΖ 22 ΔΛΑΗΟΣΡΗΒΔΗΟ ΠΟΛΤΥΝΗΣΟΤ ΓΖΜΖΣΡΑ Ο.Δ. 23 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΜΟΡΗΑ 81

83 24 ΠΛΩΜΑΡΗΣΟΤ - ΠΑΠΑΓΔΛΛΖ Ο.Δ. 25 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΜΔΑΓΡΟΤ 26 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΚΑΠΖ 27 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΑΓΗΑΟΤ 28 Π.ΚΑΝΣΑΡΖ & ΗΑ Ο.Δ. 29 ΛΑΗΚΟ ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΠΑΛΑΗΟΚΖΠΟΤ 30 ΓΔΩΡΓΗΟΤ ΠΑΠΟΤΣΑΝΖ 31 ΑΠΟΣΟΛΟΤ ΜΑΤΡΗΚΟΤ & ΗΑ Δ.Δ 32 ΗΩΑΝΝΖ ΒΔΡΒΔΡΖ 33 ΜΑΡΗΑ ΡΑΦΣΔΛΛΖ ΠΡΩΣΟΤΛΖ & ΗΑ Δ.Δ 34 ΠΡΩΣΟΤΛΖ & ΗΑ Ο.Δ. 35 ΔΛΑΗΟΤΡΓΗΚΟ ΤΝ/ΜΟ ΑΓΗΑ ΠΑΡΑΚΔΤΖ 36 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΤΚΑΜΗΝΔΑ ΛΔΠΔΣΤΜΝΟΤ 37 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΚΑΛΛΟΝΖ 38 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΚΟΠΔΛΟΤ 39 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΛΗΒΟΡΗΟΤ 40 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΤΝΑΗΣΔΡΗΜΟ ΠΑΡΑΚΟΗΛΩΝ 41 ΝΗΚΟΛΑΟΤ ΒΑΛΗΑΓΖ 42 ΚΑΝΔΛΛΟ & ΗΑ Ο.Δ. 43 ΥΑΣΕΖΜΗΥΑΛΑΚΖ ΜΟΡΗΑΝΟ ΜΑΝΟΤΟ ΚΟΠΔΛΟ Πίλαθαο 5.1 : Ειαηνηξηβεία κε άδεηεο ιεηηνπξγίαο ειαηνθνκηθήο πεξηόδνπ To 90% ηςκ εθαζμηνζαείςκ ζηδκ Δθθάδα είκαζ 3 θάζεςκ, εκχ εηείκα ηςκ 2 θάζεςκ απμηεθμφκ ελαίνεζδ ηαζ ηα παναδμζζαημφ ηφπμο ανπίγμοκ κα ελεθίζζμκηαζ ηαζ κα ακαααειίγμκηαζ. Πζμ ζοβηεηνζιέκα ζηδκ Λέζαμ έπμοκ αδεζμδμηδεεί ιυκμ παναδμζζαημφ ηαζ 3 θάζεςκ ηφπμο επζπεζνήζεζξ, εκχ βζα ηδκ ιεθέηδ εα πνδζζιμπμζδεμφκ δεδμιέκα βζα 3 θάζεςκ ζοζηήιαηα αθμφ πθέμκ έπμοκ ανπίζεζ κα ελαθείθμκηαζ ή κα ακαααειίγμκηαζ αοηά ημο παναδμζζαημφ ηφπμο. Έηζζ ζοβηνίκμκηαξ ηα απμηεθέζιαηα βζα ηζξ πμζυηδηεξ ηςκ απμαθήηςκ απυ εθαζμηνζαεία δζαθμνεηζηήξ δοκαιζηυηδηαξ (ηα μπμία ηοιαίκμκηαζ απυ 900 έςξ

84 m 3 απμαθήηςκ βζα ιζα εθαζμπαναβςβζηή πενίμδμ δ μπμία δζανηεί απυ Νμέιανζμ έςξ Απνίθζμ) ηαηαθήλαιε ζε έκα ιέζμ υνμ 1200 m 3 x 25 = m 3 οβνχκ απμαθήηςκ βζα ημ ζφκμθμ ημοξ, ή αθθζχξ m 3 x kg/m 3 = tn απμαθήηςκ ζε έκα έημξ [29]. Ζ δζάεεζδ ημοξ απυ ημ ηάεε εθαζμηνζαείμ εα πναβιαημπμζείηαζ ζε δελαιεκέξ πνμζςνζκήξ απμεήηεοζδξ, εκχ ζηδκ ζοκέπεζα εα παναθαιαάκμκηαζ απυ αοηζμθυνα θμνηδβά ηα μπμία εα ακαθάαμοκ ηδκ ζοβηέκηνςζδ ηςκ απμαθήηςκ (ημ ηάεε έκα εα ελοπδνεηεί 5 εθαζμηνζαεία) ηαζ ηδκ ιεηαθμνά ημοξ ζηδκ ηεκηνζηή ιμκάδα επελενβαζίαξ. Έκα ανπζηυ πθάκμ βζα ηδκ μνβάκςζδ ηδξ ιεηαηίκδζδξ ηςκ απμαθήηςκ είκαζ ημ ελήξ: Σα m 3 ακηζζημζπμφκ ζε θίηνα απμαθήηςκ. Ανά έκα εθαζμηνζαείμ πανάβεζ πενίπμο θίηνα ημ έημξ. Ζ πςνδηζηυηδηα εκυξ αοηζμθυνμο μπήιαημξ είκαζ θίηνα ηαζ εα ακαθαιαάκεζ ηδκ ζοθθμβή απυ 5 εθαζμηνζαεία ανά 5 x = θίηνα ημ έημξ. Αοηυ ακηζζημζπεί ζε θίηνα ηδκ διένα βεβμκυξ πμο ζδιαίκεζ υηζ ζε ιζα ενβάζζιδ ιένα εα πναβιαημπμζεί έκα ηφηθμ ενβαζζχκ πενκχκηαξ 2 θμνέξ απυ ηζξ επζθεβιέκεξ επζπεζνήζεζξ, ηαηαθήβμκηαξ έηζζ ζηδκ ηεκηνζηή ιμκάδα. Έηζζ βζα ηδκ έβηαζνδ ελοπδνέηδζδ ηδξ ηεκηνζηήξ ιμκάδαξ επελενβαζίαξ εα πνεζαζημφκ 5 θμνηδβά μπήιαηα πςνδηζηυηδηαξ έςξ θίηνςκ. Εηθόλα 5.2: Ελδεηθηηθή ζύλδεζε ειαηνπαξαγσγηθώλ κνλάδσλ κε ηελ Κεληξηθή Μνλάδα Επεμεξγαζίαο 83