ΒΛΑΧΟΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Ε.

Transcript

1

2 Η αρχική μορφή αυτής της διάλεξης ήταν στην Αγγλική γλώσσα

3 CHILDHOOD OBESITY AND PUBERTAL DISTURBANCES Elpis Vlachopapadopoulou Director Dept. of Endocrinology Growth and Development Children s Hospital P. &A. Kyriakou

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Νευρορρύθμιση του βάρους και της Εφηβείας είναι αλληλένδετες Οι παράγοντες που ρυθμίζουν την όρεξη και τον κορεσμό επηρεάζουν τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης- γονάδες Η λεπτίνη παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτήν την ρύθμιση.

5 ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Μια ελάχιστη ποσότητα λίπους του σώματος είναι απαραίτητη για την έναρξη της εφηβείαςη Ένα ελάχιστο ποσοστό του σωματικού λίπους αποτελεί προϋπόθεση για την εμμηναρχή Υπέρβαρα και παχύσαρκα κορίτσια έχουν εμμηναρχή σε μικρότερη ηλικία από τις ομολόγους τους πού έχουν κανονικό βάρος Η τάση για εμμηναρχή σε μικρότερη ηλικία παραλληλίζεται με την αυξανόμενη επικράτηση της παχυσαρκίας

6 Ο επιπολασμός της πρόωρης αδρεναρχής αυξάνεται και είναι υψηλότερος μεταξύ των υπέρβαρων και παχύσαρκων κοριτσιών Ιστορικό πρόωρης αδρεναρχής αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOs) στην μετά την εμμηναρχή ηλικία ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η παχυσαρκία κατά τη διάρκεια της ηλικίας μετάβασης μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα ανάπτυξης PCOs στην εφηβεία Ο επιπολασμός του συνδρόμου PCOs είναι υψηλότερος μεταξύ των παχύσαρκων κοριτσιών από ό, τι στα κορίτσια με φυσιολογικό ΒΜΙ PCOS συνδέεται με υπογονιμότητα Χρήση των από του στόματος αντισυλληπτικών από παχύσαρκα κορίτσια είναι θέμα ειδικού ενδιαφέροντος

7

8 Ανάπτυξη της ήβης Η χρονική στιγμή και ο ρυθμός της εφηβικής ανάπτυξης επηρεάζεται από πολλούς γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες Η Διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο Η επιτρεπτικός ρόλος της επαρκούς διατροφής για την ενεργοποίηση είναι δεδομένος. Ο ρόλος της υπερβολικής διατροφής δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί

9 LEPTIN Leptin an adipose derived hormone Ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της διατροφής, παχυσαρκίας και νευροορμονικών αλλαγών που οδηγούν στην εφηβική ανάπτυξη είναι: LEPTIN

10 LEPTIN : A KEY METABOLIC CUE Τα επίπεδα της λεπτίνης είναι πολύ χαμηλά σε καταστάσεις με ενεργειακό έλλειμμα, ενώ αυξάνουν σε καταστάσεις περίσειας της ενέργειας καθώς αυξάνει το σωματικό λίπος Η λεπτίνη αποτελεί βασικό μεταβολικό σύνθημα, που σηματοδοτεί την επάρκεια ενέργειας που ρυθμίζει το χρονοδιάγραμμα της αναπαραγωγικής λειτουργίας

11 Διμορφική απάντηση στα στεροειδή του φύλου Και στα δύο φύλα, η λεπτίνη αυξάνεται πριν από την εφηβεία, και ακολουθείται από FSH και LH και τα στεροειδή φύλου Η απάντηση των στεροειδών φύλου στη Λεπτίνη είναι sex dimorphic : Estrogen Testosterone Leptin Leptin J Clin Invest. 2011;121(1): doi: /jci45813.

12 Πολυφαγία και εφηβική IGF-I and Leptin signal specifically at the GnRH neurons of the HPG axis and trigger puberty initiation ανάπτυξη Πρώϊμη υπερλεπτιναιμία που σχετίζεται με πολυφαγία και παχυσαρκία μπορεί να οδηγήσουν σε πρώιμη σεξουαλική ανάπτυξη Πειράματα σε πιθήκους rhesus έχουν δείξει ότι πρόσληψη πολλών θερμίδων οδηγεί σε επιταχυνόμενες καμπύλες βάρους και ύψους Terasawa E, et al. Body weight impact o puberty: effects of high-calorie diet on puberty onset in female Rhesus monkeys Endocrinology 2012;153:

13 GHRELIN

14 APPETITE REGULATION

15 Άξονας Ghrelin και Υ-Υ-Γ Ghrelin ορεξιογόνο πεπτίδιο αντίστροφη συσχέτιση με BMI Αναστέλλει την έκκριση LH Επίδραση στην FSH δεν έχει καλά μελετηθεί Πιθανή άμεση δράση

16 E. Vlachopapadopoulou: Childhood obesity and pubertal disturbances ebook.ecog-obesity.eu

17 ΘΗΛΑΡΧΗ Τα κορίτσια με πρόωρη ή πρώιμη Θηλαρχή έχουν υψηλότερο BMI από τα συνομήλικα τους κορίτσια με κανονική θηλαρχή Τα κορίτσια με υψηλό BMI είναι πιο πιθανό να έχουν θηλαρχή στην ηλικία ή 8 έως 9,6 ετών από ό, τι τα κορίτσια με φυσιολογικό BMI Kaplowitz PB et al. Earlier onset of puberty in girls: relation toi ncreased body mass index and race Pediatrics 2001; 108 :

18 ΘΗΛΑΡΧΗ Είναι πιθανό ότι η θηλαρχή σε παχύσαρκa κορίτσια δεν είναι αποτέλεσμα της ενεργοποίησης GnRH, αλλά μεμονωμένη θηλαρχή οφείλεται σε αυξημένη δραστηριότητα αρωματάσης στο λιπώδη ιστό Η παχυσαρκία συνδέεται επίσης με μειωμένη ηπατική μετατροπή και μείωση της SHBG με αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων των ελευθέρων οιστρογόνων Ahmed ML et al Childhood obesity and the timing of puberty. Trends Endocrinol Metab 2009; 20: McCartney CR,, et al. Obesity and sex steroid changes across puberty: evidence for marked hyperandrogenemia in pre- and early pubertal obese girls. J CEM 2007; 92:430 6.

19

20 Υψηλότερο ΒΜΙ στα κορίτσια ως 36 μήνες Πρώϊμη Ήβη Υψηλότερο ποσοστό αλλαγής βάρους μεταξύ 36 μηνών και 1 ης τάξης Etiologic relationship between early rapid weight gain and early puberty? Or Is there a common factor, genetic or environmental, leading to both? Lee JM, et al. Weight status in young girls and the onset of puberty. Pediatrics 2007;119: e624 Jasik CB, Lustig RH. Adolescent obesity and puberty: the perfect storm. Ann NY Acad of Sciences 2008;1135: ΒΛΑΧΟΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Ε.

21 Ηλικία εμμηναρχής Γενετικοί (57-82%) και μη γενετικοί παράγοντες Πρώιμη εμμηναρχή συνδέεται με σημαντικά προβλήματα στην ενήλικη ζωή Μη γενετικοί παράγοντες μας ενδιαφέρουν, δεδομένου ότι μπορούν να τροποποιηθούν Ηλικία κατά την εμμηναρχή συνδέεται αρνητικά με το BMI Yermanchenko A., Dvornyk V. Nongenetic Determinants of Age at Menarche: A systematic Review Biomed Res Int 2014: Biomed Res Int. 2014;2014: doi: /2014/ Epub 2014 Jun

22 Ηλικία εμμηναρχής Θεωρία Frich και Revel : κρίσιμο βάρος είναι απαραίτητο για την έναρξη των εμμήνων Το σωματικό λίπος συνδέεται θετικά με την εμμηναρχή Μικρότερη ηλικία εμμηναρχής σχετίζεται με υψηλότερο BMI Υψηλότερο ΒΜΙ γονέων σχετίζεται με πρώϊμη εμμηναρχή Frisch RE and Revelle R, Height and weight at menarche and a hypothesis of menarche, Archives of Disease in Childhood, 1971; 46: ,

23 Παράγοντες που σχετίζονται με πρόωρη εμμηναρχή Αυξημένο βάρος κατά τη βρεφική ηλικία, την παιδική ηλικία, την προεφηβεία και την εφηβεία συνδέονται με πρώιμη εμμηναρχή Κατανομή του σωματικού λίπους Περιφέρεια μέσης Κατανομή στους γλουτούς και μηρούς Η ταχεία αύξηση του σωματικού βάρους μετά τον τοκετό Πρόωρη ανάπτυξη σε SGA μωρά de Ridder CM, et al. Body fat mass, body fat distribution, and pubertal development: a longitudinal study of physical and ΒΛΑΧΟΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ hormonal sexual maturation Ε. of girls. J Clin Endocrinol Metab 1992; 75:

24 ABSTRACT TITLE THE IMPACT OF BODY MASS INDEX AT MENAR CHEAL AGE. DATA FROM THE HELLENIC ACTION PLAN FOR THE ASSESSMENT, PREVENTION AND TREATMENT FOR CHILDHOOD OBESITY (MIS ) AUTHOR NAMES E. Vlachopapadopoulou, T. Psaltopoulou, D. Koutsouki, Y. Manios, F. Karachaliou, G. Bogdanis, V. Karayiani, A. Papadopoulou, A. Kapsali, S. Michalacos

25 Age at menarche > 12 yrs < 12 yrs Normal BMI 71.2 % 28.8 % Overweight/ obesity 56.9 % 43.3 %

26 Mother s age at menarche > 12 yrs Mother s age at menarche < 12 yrs Age at menarche >12 yrs < 12 yrs 73.1 % 26.9 % 67.1 % 32.9 %

27 ΥΠΕΡΑΝΔΡΟΓΟΝΑΙΜΙΑ Εμφανής σε παχύσαρκα εφηβικά και προεφηβικά τα κορίτσια Οι μηχανισμοί σε προ-εφηβικά κορίτσια δεν είναι σαφείς Αλλαγές στην ινσουλίνη και LH συμβάλουν στην αύξηση της τεστοστερόνης σε παχύσαρκα σε σχέση με μη παχύσαρκα κορίτσια Σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας Τα Επινεφριδιακά ανδρογόνα αυξάνουν με την παχυσαρκία, όπως εκτιμάται με ΒΜΙ SDS DHEA-S και D4 είναι αυξημένα, Λεπτίνη και IGF-I είναι αυξημένα Τα επίπεδα DHEAS συσχετίζονται με λεπτίνη και ΒΜΙ

28 Πρώϊμη αδρεναρχή Ούτε το BMI ούτε ή λεπτίνη από μόνα τους μπορούν να εξηγήσουν την πρώιμη επινεφριδική δραστηριότητα Η απώλεια βάρους οδηγεί σε μείωση της τεστοστερόνης και της παραγωγής DHEAS Η απώλεια βάρους δεν προκαλεί καμμία διαφορά στην DHEAS και την τεστοστερόνη αλλά η αύξηση του βάρους αυξάνει και τις δύο Ελεύθερη τεστοστερόνη Εξαιρετικά μεταβλητή σε παχύσαρκα κορίτσια Σε περι-εφηβικής ηλικίας κορίτσια η πρωινή LH είναι ο καλύτερος προγνωστικός δείκτης των επιπέδων της τεστοστερόνης Δεύτερος καλύτερος προγνωστικός δείκτης είναι τα επίπεδα της ινσουλίνης

29 Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών PCO: 6-8% των γυναικών χαρακτηρίζεται από υπερανδρογοναιμία, κύκλους ολιγοανωοθυλακιορρηκτικούς και πολυκυστικές ωοθήκες Ένα ποσοστό φυσιολογικών κοριτσιών έχουν ανωορρηξία και οι ωοθήκες μπορεί να έχουν πολυκυστική εμφάνιση στο 50% των φυσιολογικών κοριτσιών Η Υπερανδρογοναιμία είναι σημαντική PCO αναπτύσσεται μετά από αύξηση του σωματικού βάρους και υποχωρεί μετά την απώλεια βάρους

30 Παθοφυσιολογία του PCO Αυξημένες ώσεις GnRH οδηγούν σε αυξημένη παλμικότητα LH και σχετική ανεπάρκεια FSH Η λεπτίνη είναι ο δεσμός μεταξύ παχυσαρκίας και PCO Η Περι-εφηβική παχυσαρκία σχετίζεται με ποικίλους βαθμούς αντίστασης στην ινσουλίνη Η Αντισταθμιστική υπερινσουλιναιμία προάγουσα την παραγωγή ανδρογόνων από τις ωοθήκες και τα επινεφρίδια οδηγεί σε ελάττωση της SHBG και αύξηση της ελεύθερης τεστοστερόνης

31 Burt Solorzano CM, McCartney CR, Blank SK, et al. Hyperandrogenemia in adolescent girls: origins of abnormal GnRH secretion BJOG.; 117(2):

32 Παθοφυσιολογία του PCO Η υπερανδρογοναιμία μειώνει την ευαισθησία της γεννήτριας παλμών λόγω feedback Οι συνεχείς ταχείς παλμοί GnRH, η αυξημένη LH και η μειωμένη έκκριση FSH διατηρούν ή επιδεινώνουν την υπερανδρογοναιμία Φαύλος κύκλος

33

34 R. Fontana and S D Torre The deep correlation between energy metabolism and reproduction: A view on the effects of nutrition for women fertility Nutrients 2016; 8(2), 87; doi: /nu

35 Αντικρουόμενα δεδομένα Δεν υπάρχει συσχετισμός μεταξύ των επιπέδων λεπτίνης και LH, DHEAS, τεστοστερόνης, οιστρογόνων Θετική συσχέτιση μεταξύ της λεπτίνης και LH και οιστρογόνων Η επίδραση της λεπτίνης επί των νευρώνων kiss1 εξαρτάται από τη διάρκεια της υπερλεπτιναιμίας Αρχικά η υπερλεπτιναιμία διεγείρει τους νευρώνες kiss1.παρατεταμένη υπερλεπτιναιμία καταστέλλει kiss1 νευρώνες Mantzoros CS, Dunaif A, Flier JS. JCEM 1997;Jun;82(6): Kowalska et al Eur J Endocrinol. 2001;144(5): Chen X, Jia X, Qiao J,et al.. J Mol Endocrinol 2013:R21 37

36 Οι δράσεις της αυξημένης λεπτίνης επί των νευρώνων kiss1 εξαρτώνται από: Τον κατάλληλο χρόνο (timing) τη διάρκεια και το βαθμό της αύξησης T. H. Jones Testosterone associations with erectile dysfunction, diabetes and the metabolic syndrome European Urology Supplements, Volume 6 Issue 16, October 2007, Pages

37 ΑΓΟΡΙΑ Υψηλότερο BMI κατά την παιδική ηλικία αυξάνει την πιθανότητα καθυστερημένης εφηβείας Τα αγόρια με αυξημένη μάζα λίπους δεν έχουν πρώιμη εφηβεία Εφηβικής και προεφηβικής ηλικίας αγόρια έχουν χαμηλότερο SHBG, αλλά η τεστοστερόνη δεν έχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ παχύσαρκων και μη παχύσαρκων αγοριών Σε προ-εφηβικά αγόρια η παχυσαρκία συσχετίζεται με μειωμένη SHBG μειωμένη τεστοστερόνη και αυξημένα επίπεδα Ε2 / Τ D et al. Body mass index and timing of pubertal initiation in boys Arch Pediatr Adolesc Med 2010; 164(2)

38 ΝΕΟΙ ΑΝΔΡΕΣ Παχύσαρκοι άνδρες έχουν μειωμένη τεστοστερόνη και επίπεδα γοναδοτροπινών και αύξηση των οιστρογόνων Τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων από τις περιφερειακές μετατροπές προκαλούν στυτική δυσλειτουργία Εξασθενημένη σπερματογένεση και κακή ποιότητα του σπέρματος Τα επίπεδα Inhibin-Β είναι χαμηλότερα στους παχύσαρκους άνδρες σε σύγκριση με τους άνδρες φυσιολογικού βάρους

39 T. H. Jones Testosterone associations with erectile dysfunction, diabetes and the metabolic syndrome European Urology Supplements, Volume 6 Issue 16, October 2007, Pages

40 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η παχυσαρκία και η αυξημένη εναπόθεση λίπους, ιδιαίτερα η κεντρική παχυσαρκία, προκαλεί μεταβολές στην έκκριση και την ευαισθησία της λεπτίνης καθώς και στην έκκριση και την ευαισθησία της ινσουλίνης και έτσι επηρρεάζει σε διαφορετικά επίπεδα τη διαδικασία της εφηβικής ανάπτυξης και της αναπαραγωγικής λειτουργίας. Τα κύρια αποτελέσματα είναι προεφηβική υπερανδρογοναιμία στα κορίτσια και τα αγόρια, μια τάση προς μια πρωϊμότερη θηλαρχή, εφηβεία και εμμηναρχή στα κορίτσια, αλλά και μία βραδύτερη εξέλιξη της εφηβείας στα αγόρια.

41 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η παχυσαρκία αυξανει την πιθανότητα ανάπτυξης PCOS μεταξύ των εφήβων κοριτσιών. Τελικά η παχυσαρκία επηρρεάζει πολλούς αναπαραγωγικούς στόχους και ιδιαίτερα: Τον άξονα Υ-Υ-Ω, Την ποιότητα του ωαρίου, Την ενδομητρική υποδοχή στις γυναίκες και εξασθενημένη σπερματογένεση στους άνδρες.

42