Greinargerð Starfsmenn snjóflóðavarna Veðurstofu Íslands. Ofanflóð í Bolungarvík

Transcript

1 Greinargerð Starfsmenn snjóflóðavarna Veðurstofu Íslands Ofanflóð í Bolungarvík VÍ-ÚR25 Reykjavík Desember 2002

2 Efnisyrlit Inngangur 5 Gagna un 5 Rita ar heimildir Vettvangsfer ir og munnlegar uppl singar... 6 Sta h ttir 6 Bygg vi Bolungarv k 10 Ve ur og a dragandi ofan a 11 Ve urfar A dragandi ofan a Skr ning ofan a 13 Helstu hugt k Skr ning og okkun a Ofan asagan 17 Farvegir a og yrlit yr eim 20 Gilin Ufsir vissir farvegir og farvegir n rri n verandi bygg Sy ridalur Tungudalur og Hl ardalur Sk lav k Kort af tl num a 32 Sk ringar vi ann l 33 Ann ll ofan a Bolungarv k og n grenni 34 Lokaor 87 Heimildir 88 Heimildarmenn 90 Vi auki A: N mer a 92 3

3 Vi auki B: Yrlit adaga 93 Vi auki C: Kortaskr 97 T uskr 1 Me alt l ve ur tta fyrir ve urst ina Galtarvita H marks rkoma Galtarvita St r arokkar snj a Myndaskr 1 Yrlitskort Bolungarv k. Helstu rnefni Ernir. Helstu rnefni rst asveia hita og rkomu fyrirve urst ina Galtarvita Sk ringarmynd af farvegisnj s

4 Inngangur sk rslu essari er safna saman uppl singum um snj og skri uf ll Bolungarv k og n grenni. Sk rslan er gen t af Ve urstofu slands en S lr n Geirsd ttir, N tt rustofu Vestfjar a, t k tt a skr uppl singar ofan agagnasafn Ve urstofunnar. J n Gunnar Egilsson, Kristj n J nasson og T mas J hannesson u u heimilda fer um til Bolungarv kur og msir a rir starfsmenn Ve urstofunnar unnu a k nnun rita ra heimilda og r ddu vi heimildarmenn. T mas J hannesson rita i almenna inngangskaa og kaa um ve urfar og ve ura draganda a og bj ann linn til prentunar. H r ur r Sigur sson, Leah Tracy og Esther Hl ar Jensen skr u uppl singar um tl nur a landuppl singaker Ve urstofunnar og ger u kort sem fylgja ann lnum. Sv i sem ann llinn tekur til er ttb li Bolungarv k og dalirnir inn af v kinni,.e. Sy ridalur, Tungudalur og Hl ardalur, auk ess sem nokkur snj sem falli hafa Sk lav k skammt sunnan vi mynni safjar ardj ps eru tekin me. Ann llinn n r fram til vetrarloka Ofan aann llinn er nota ur vi h ttumat fyrir Bolungarv k sem gera skal samkv mt regluger um h ttumat vegna ofan a, okkun og n tingu h ttusv a og ger br abirg ah ttumats fr 6. j l Gagna un Rita ar heimildir Heimilda un f r a mestu fram me k nnun rita ra heimilda. J n Gunnar Egilsson (1995)t k saman snj aann l fyrir Bolungarv k sem n r fram til rsins Halld r G. P tursson (2000)rita i skri uann l Bolungarv kur og bygg i ar aurskri uann lum sem N tt rufr istofnun slands hefur teki saman (Halld r G. P tursson, 1996, 1992, 1991, 1993, 1995 Halld r G. P tursson og Hafd s Eygl J nsd ttir, 2000a,b Halld r G. P tursson og H skuldur B i J nsson, 2001). Einnig leitu u Halld r G. P tursson og H skuldur B i J nsson (2001a,b,c)heimilda um snj og skri uf ll ann lum og Jar ab k rna Magn ssonar og P ls V dal ns. B kur lafs J nssonar o.. um skri uf ll og snj slandi fr uppha fram til rsins 1990 ( lafur J nsson og Halld r G. P tursson, 1992 lafur J nsson, Sigurj n Rist og J hannes Sigvaldason, 1992)liggja til grundvallar m rgu sem ann llinn greinir fr ur en skipul g skr ning ofan a grennd vi bygg h fst h r landi s asta ratug 20. aldar. S lr n Geirsd ttir (2000)t k saman uppl singar um byggingar r h sa Bolungarv k og s gu bygg arinnar og kanna i jafnframt msar heimildir um mannl f ar. eirri heimildak nnun komu ekki fram n jar uppl singar um ofan Bolungarv k. Ragnar Edvardsson hefur unni a skr ningu fornleifa Bolungarv k undanf rnum rum (Ragnar Edvardsson, 1996)og kanna rita ar heimildir um s gu bygg arinnar tengsl- 5

5 um vi a. Hann leita i heimilda um ofan sinni heimildak nnun og fann ekki n jar uppl singar um. heimildaskr er yrlit yr heimildir sem sko a ar voru tengslum vi ritun ann lsins og k nnun S lr nar Geirsd ttur s gu bygg arinnar. Vettvangsfer ir og munnlegar uppl singar Auk ess a kanna rita ar heimildir hefur veri r tt vi msa a ila og farnar vettvangsfer ir til Bolungarv kur til heimilda unar. J n Gunnar Egilsson f r til Bolungarv kur til ess a aa heimilda um ofan sambandi vi ritun sk rslu sinnar fr Kristj n J nasson, T mas J hannesson og orsteinn Arnalds r ddu einnig vi msa heimildarmenn um ofan Bolungarv k fer um anga runum J hann Hannibalsson, sem veri hefur snj athugunarma ur Bolungarv k s an 1995, og Oddur P tursson, snj athugunarma ur sar i, veittu msar uppl singar um snj umfram a sem fram kemur sk rslum og ritu um heimildum. Heimildarmanna er geti eftir heimildaskr. Heimilda var leita um sem kunna a hafa falli sv i undir Tra argili og Ytragili ar sem n stendur innsti hluti bygg arinnar. Fram komu n jar uppl singar um nokkur. eirra me al er allst rt snj skammt vestan n verandi bygg ar, sem mun hafa falli ri 1970 e a 1971, og snj, sem f ll um 1960 ni ur undir fj rh s r ar Eyj lfssonar, ar sem n stendur fj lb lish si a Stigahl 24. Einnig komu fram uppl singar um snj um 1970 ni ur fyrir D sarstein, sem er milli D sarlands og Tra arlands, skammt utan vi D sarland 14. Auk eirra heimildarmanna, sem nefndir eru aftast sk rslunni, var haft samband vi J natan lafsson, sem var b ndi Meirihl til 1971, og Gu mund Halld rsson og Gu mund Ragnarsson, sem f ru oft um etta sv i sk um a vetrarlagi. Ekki komu fram n jar uppl singar um snj e a skri uf ll fr essum m nnum. Sta h ttir Bolungarv k liggur vi utanvert safjar ardj p a sunnanver u, umgirt br ttum fj llum, sem n r mlega 600 metra h (mynd 1). ttb li er nyrst og vestast v kinni, undir hl um Tra arhyrnu. Austan v kurinnar r s shyrna og sunnan hennar eru H degisfjall, M r arhorn og Hei nafjall. Vestan Tra arhyrnu og nor an l glendisins inn af v kinni r s Bolafjall. Fjalli Ernir stendur fyrir mi ri v kinni og skiptir henni tvennt, austan ess er Sy ridalur, en nor an og vestan Ernis eru Tungudalur og Hl ardalur, a skildir af Tunguhorni. Um Hl ardal liggur vegurinn yr Sk lav k, ar sem ur var nokkur bygg, en dag eru ar einungis sumarh s. Vegurinn j nar einnig ratsj rst inni Bolafjalli. Snj, sem hugsanlega gna bygg Bolungarv k, falla r Tra arhyrnu (mynd 2). Tra arhyrna er 640 metrar h, bygg upp af tertier bl gr ti, klettum girt a ofan, en 6

6 Mynd 1: Yrlitskort af n grenni Bolungarv kur og safjar ardj ps. slands, f.h. slenska r kisins. c Landm lingar 7

7 Mynd 2: Bolungarv k. Helstu rnefni (lj smynd: c Mats Wibe Lund). 8

8 Leynisgil Tyrkjagil Hesthúsagil Tungudalur Syðridalur stalls power station Mynd 3: Ernir. Helstu rnefni (lj smynd: Kristj n g stsson). skri urunnin a ne an og liggur bygg in a mestu ar undir. Hl ar Tra arhyrnu ofan bygg arinnar sn a m t su ri og su austri. Brattinn klettabeltinu erum38,enum 32 skri unum. Horni fr efstu h sum a fjallsbr n er um 32. gegnum klettabelti liggja nokkrar afmarka ar r sir e a gil sem hafa svipa an bratta og hryggirnir milli eirra. N st sj num eru stallar efst skri unum og nefnast eir Ufsir. Stallarnir eru a st rir a eir geta haft t luver hrif hreyngu snj a. L glendi n st fjallinu ne an Ufsa nefnist Mor ingjam ri. Ofan Ufsa er nafnlaust gil sem nefnt hefur veri Ystagil af starfsm nnum Ve urstofunnar. Ufsirnar n nokku inn eftir fjallinu, en m ts vi g tuna D sarland sleppir eim og ber minna j fnum fjallshl inni. essu sv i eru rj afm rku gil ofarlega fjallinu, Ytragil, Tra argil og Innragil og gna snj r eim innsta hluta ttb lisins. Tra argil er hi eina essara gilja sem gengi hefur undir kve nu nafni fr fornu fari, hinum tveimur hafa starfsmenn Ve urstofunnar ge n fn. Saman ganga essi gil undir nafninu Gilin. Innan vi sk asv i Bolv kinga Tra arhvammi liggur sk rt afmarka gil, Bollagil, sem a skilur Tra arhyrnu fr Bolafjalli. ar er tali snj ah tt. Bollagil er beint upp af b num Meirihl, en sveigir til austurs er ofar dregur. Undir fjallinu Erni, yst Sy ridal, stendur hesth sahver Bolv kinga, samt a veitust Orkub s Vestfjar a (mynd 3). Fjalli ar er af sama toga og Tra arhyrnan, en 9

9 eru gil ar betur afm rku og n lengra ni ur. Hl in ofan hesth sahversins sn r m t austri. Gil ofan hesth sanna hefur veri nefnt Hesth sagil en gil ar fyrir innan heita Tyrkjagil, Leynisgil, B jargil og Geirasta agil (kort 1). Bygg vi Bolungarv k Bolungarv k hefur veri bygg fr landn ms ld. Ekki er unnt a fullyr a a b setan ha veri samfelld fr t fyrstu landn msmanna 10. ld en a ver ur a teljast sennilegt. ldum saman var fyrst og fremst um a r a vert abundna b setu og munu b ndur alls sta ar vi safjar ardj p hafa haft menn veri Bolungarv k og gert t a an vert um. B rinn H ll er kirkjusta ur fr v snemma ldum og er elsti m ldagi kirkjunnar fr rinu 1286 ( essi fr s gn og est af v sem h r fer eftir um bygg Bolungarv k er byggt sk rslu S lr nar Geirsd ttur, 2000). Vi v kina og d lunum inn af henni st u sex b ir: s, Gil, H ll, j lfstunga, Meirihl og Minnihl og bygg ust hj leigur t fr eim. B rinn Tr stendur undir Tra arhyrnu ofan Tra arlands skammt innan D sarlands. Hann bygg ist fyrir 1350 t r Hl sem s ar skiptist Meiri- og Minnihl (Ragnar Edvardsson, 1996). L klegt er a Tr ha byggst 13. ld e a jafnvel fyrr og er tali a ar ha veri samfelld bygg s an. Ekki eru til heimildir umtj nafv ldum snj a essum sta. l klegt er a st rt snj sem n i ni ur jafnsl ttu ha falli r Tra argili s an Tr bygg ist vegna ess a v ru v ntanlega til heimildur um slys e a tj n ar. Sk lav k var einnig allnokkur bygg. ar var b i a.m.k. sex j r um um aldam tin 1900 en bygg in ar lag ist af um Me str ndinni ar sem ttb li Bolungarv k stendur n voru framan af einungis verb ir og ekki um fasta b setu a r a. getur manntali 1721 um einn mann sem haf i fasta b setu M lum sem eru skammt utan vi H ls. ri 1868 voru 10 manns skr ir me fasta b setu M lunum. Undir lok 19. aldar voru bygg fyrstu b arh sin sem ekki voru verb ir essu sv i og b um t k a fj lga. b um Bolungarv k fj lga i mj g hratt fyrsta ratug 20. aldar og var b afj ldi H lshreppi (n Bolungarv kurkaupsta ur)kominn yr 1000 ri b um f kka i talsvert um mi bik 20. aldar en fj lga i n upp r 1960 og n i b afj ldinn h marki, um 1250 manns, um N b a um 950 manns Bolungarv k. ttb li vi Bolungarv k bygg ist t fr verb um vi str ndina. Bygg in f r a f rast fr str ndinni upp r mi ri 20. ld en ekki var fari a byggja a r i vi r tur Tra arhyrnu fyrr en 8. ratugnum. Miki var byggt Bolungarv k runum , og bygg ust b arhvern n st Tra arhyrnu, en l ti hefur veri byggt kaupsta num eftir ennan t ma. N nari uppl singar um bygg Bolungarv k er a nna sk rslu S lr nar Geirsd ttur (2000)um byggingar r h sa Bolungarv k. 10

10 Taa 1: Me alt l missa ve ur tta fyrir ve urst ina Galtarvita (st 250)fyrir t mabili St r jan feb mar apr ma j n j l g sep okt n v des r rkoma (mm) ar af regn ar af slydda ar af snj r Mest dag (mm) Fj ldi regndaga Fj ldi snj /slyddud Fj ldi rkomudaga Me alhiti ( C) ;0:9 ;0:5 ;1:4 1:0 4:1 7:0 8:7 8:8 6:1 3:6 1:0 ;0:6 3:1 Me alh mark ( C) 1:3 1:8 1:1 3:6 6:6 9:6 11:2 11:3 8:4 5:6 3:1 1:8 5:4 Me all gmark ( C) ;3:2 ;2:9 ;3:6 ;1:1 2:1 5:1 6:8 6:9 4:2 1:7 ;1:1 ;3:0 1:0 H sta h mark ( C) 11:4 12:0 10:7 14:8 16:5 16:6 22:5 21:7 16:8 15:3 13:6 15:7 22:5 L gsta l gmark ( C) ;17:5 ;16:4 ;18:4 ;15:0 ;7:8 ;2:2 0:5 0:7 ;4:4 ;9:6 ;10:9 ;15:9 ;18:4 Ve ur og a dragandi ofan a Ve urfar H tta snj um og rum ofan um skapast oftast kj lfar tiltekinna ve ura st na. Snj falla oft tengslum vi aftakave ur a vetrarlagi me mikilli snj komu og skafrenningi, en krapa egar hl nar og rignir sn gglega ni ur snj, og aurskri ur falla kj lfar st rrigninga og rar leysingar. Ve urfar er annig einn mikilv gasti tturinn sem segir til um ofan ah ttu. Taa 1 s nir me alt l ve ur tta fyrir ve urst ina Galtarvita fyrir t mabili , en h n er n sta ve urst n grenni vi Bolungarv k me langa samfellda r m linga. Mynd 4 s nir rst asveiu hita og rkomu fyrir st ina. Mikil rkoma sk mmum t ma skiptir oft meira m li var andi h ttu ofan um en me altal rkomunnar yr lengri t mabil. Taa 2 s nir ni urst ur greiningar aftaka rkomu yr 1, 2, 3 og 5 daga t mabil fyrir ve urst ina Galtarvita. Taan s nir rkomu sem svarar til 2, 5, 10, 20 og 50 ra endurkomut ma,.e. t lfr ileg greining bendir til a rkoma ver i ekki meiri en sem nemur gildunum t unni oftar en endurkomut minn segir til um egar til langs t ma er liti. Sj lfvirk ve urst me rkomum li hefur veri rekin Bolungarv k s an 1999 og er h n sta sett Mor ingjam ri vi V lusteinsstr ti. Mest hefur s larhrings rkoma m lst 44 mm ann 28. febr ar

11 Hiti ( C) Regn Slydda Snjór Úrkoma (mm) jan feb mar apr maí jún júl ágú sep okt nóv des Mynd 4: rst asveia hita og rkomu m na a fyrir ve urst ina Galtarvita (st 250)fyrir t mabili Taa 2: Upps fnu h marks rkoma mm yr 1, 2, 3 og 5 daga t mabil (P 1d, P 2d, P 3d og P 5d )me endurkomut mann T (1,2,5,10,20og50 r) ve urst inni Galtarvita (st 250)fyrir t mabili Reiknu u rkomugildin fyrir langan endurkomut maeru tilt lulega l g fyrir essa st mi a vi mestu rkomu sem m lst hefur ar. a bendir til a t lfr ilega greiningin ge ekki n kv ma mynd af t lfr ilegri dreingu aftaka rkomu Galtarvita. T P 1d P 2d P 3d P 5d

12 A dragandi ofan a Ve ura dragandi snj a nor anver um Vestfj r um hefur veri kanna ur af Halld ri Bj rnssyni (2002). Einnig er fjalla um ve ura draganda snj a essu sv i greinarger T masar J hannessonar og Trausta J nssonar (1996). Samkv mt essum athugunum tengist mesta snj ah tta Vestfj r um aftakave rum af nor ri egar l g ir ganga nor ur fyrir land r su ri e a austri. L g ir essar beina tilt lulega hl ju lofti a sunnan me mikilli rkomu nor ur fyrir landi og valda mikilli snj s fnun upptakasv um margra snj afarvega Vestfj r um. Mikil snj s fnun getur einnig tt s r sta s mu farvegum langvarandi nor austan tt me mikilli ofankomu. A dragandi estra a d lunum inn af Bolungarv k er samr mi vi essa l singu og hafa st rstu r gilinu Erni ofan hesth sanna M rh salandi og r Hei nafjalli vi Rei hjallavirkjun falli snj ahrinum egar st r f llu m rgum rum kunnum snj afarvegum nor anver um Vestfj r um. Snj r Tra arhyrnu vir ast ekki falla sama ve urlagi og st rstu r rum snj afarvegum sv inu. ar f llu t.d. ekki S av kur- og Flateyrarhrinunum jan ar og okt ber Fyrir snj in r Tra arhyrnu 21. febr ar 1997 haf i veri mj g k f logndr fa s larhring, a eins vinda i af austri Bolungarv k r tt ur en in f llu og mun hafa ust miki snj magn utan af Ufsum og innar hl ina. S larhringinn fyrir in m ldist 27 mm rkoma ve urst inni Bolungarv k. ann dag var vindur verfjalli 1015 m/s af nor ri um n ttina og 510 m/s af nor ri og nor austri um daginn. Skr ning ofan a Helstu hugt k Nokkur hugt k eru notu vi skr ningu snj a og annarra ofan a og eru au helstu skilgreind h r a ne an til h g arauka. Flest hugt kin eiga einkum vi snj en sum eru einnig notu til ess a l sa aurskri um og grj thruni. Farvegur er heiti v sv i sem getur komi vi s gu egar fellur r kve nu upptakasv i. Farvegurinn n r fr efstu hugsanlegu uppt kum s ni ur a mestu hugsanlegu thlaupslengd ess. Farvegurinn skiptist upptakasv i, fallbraut og thlaupssv i. Upptakasv i liggur efst og er fyrir snj venjulega skilgreint sem s hluti farvegar ar sem landhalli er yr Ne an ess tekur vi fallbraut, en a er s hluti farvegarins ne an upptakasv is ar sem landhalli er yr 10. Ne st er svo thlaupssv i, en a er allt sv i ne an fallbrautarinnar ar sem snj vi komandi farvegi geta fari yr ur en au st vast. M rkin milli fallbrautar og thlaupssv is, ar sem halli hl arinnar er 10, nefnast -punktur. reynd er oft ertt a nna sk r skil milli essara sv a, s rstaklega minni farvegum. Af essum 13

13 s kum er skilgreining fallbrautarinnar oft er, en a kemur l ti a s k v mestur hugi er efri m rkum upptakasv is og ne ri m rkum thlaupssv is. Farvegur kallast afmarka ur ef hann hefur kve na breidd, t.d. gili e a sk l, en opinn ef hann er sl ttri hl. etta tvennt getur blandast st rum og brei um farvegum, sem a mestu eru sl ttum hl um, en skornir grunnum giljum e a skorningum. Ne an afmarka ra farvega (gilja)liggur thlaupssv i oft yr aurkeilu e a skri uv ng, sem breikkar a mj g. thlaupssv i langra a r ngum d lum getur n upp brekku andsp nis upptakasv inu og fallbrautinni. A s pssv i er a sv i grennd vi snj afarveg sem skefur af yr upptakasv i. Uppt k nefnist s sta ur innan upptakasv isins ar sem kve i snj byrjar. Innan hvers upptakasv is geta annig veri m rg mismunandi uppt k sem eiga vi mismunandi snj. Snj r er sag ur urr ef illm gulegt er a hno a hann, rakur ef hann hno ast, votur ef h gt er a sj honum vatn eftir a hann hefur veri kreistur og metta ur ef ll holr m milli snj korna eru full af vatni. Flekasnj nefnast ar sem heill eki af vindp kku um snj fer af sta einu, en lausasnj myndast egar laus snj r missir innri bindingu s na og skr ur af sta. Krapahlaup nefnast snj ar sem snj rinn er metta ur af vatni. K fhlaup eru snj ar sem snj rinn blandast miklu lofti og ver ur svo e lisl ttur a in hreyfast sem snj sk. Ofan nnur en snj okkast aurskri ur, sem er vatnsbl ndu skri a jar efna, grj thrun, egar stakir hnullungar falla ni ur fjallshl, og berghlaup, egar heil bergfylla hrynur fram. Eftir eka m sj greinileg m rk upptaka sem brots r e a brotl nu. Brotst l er veggurinn sem eftir ver ur og er hann sem n st hornr tt skri t snj sins. Brotst li hefur kve na ykkt og kve na breidd. Or i h er hins vegar nota til a l sa h upptakanna yr sj. Hugtaki tunga er haft um snj sem hefur st vast. Tunga kve ins snj s n r oftast einungis yr l tinn hluta thlaupssv isins. Tungubroddurinn er st vunarpunktur snj sins,.e. s hluti ess sem lengst f r. thlaupslengd er l r tt skri lengd snj s fr efstu uppt kum ni ur a st vunarpunkti. egar snj sveigir til hli ar lei sinni ni ur hl ina er skri lengdin reiknu eftir eirri lei sem i rann en ekki eftir beinni l nu fr uppt kum a st vunarpunkti. Rennslistig er m likvar i skri lengd snj a sem gerir kleift a bera saman skri lengd a sem falla mismunandi farvegum. thlaupshorni er halli sj nl nu fr st vunarpunkti sins a uppt kum ess, en horni er halli sj nl nu fr -punkti,.e. fr eim punkti hl arinnar ar sem hallinn er 10, a uppt kunum. Ef lei sins ni ur hl ina er ekki bein er teki tillit til ess vi kv r un og sama h tt og vi kv r un skri lengd sins. Me allandhalli uppt kum snj s er t kna ur me en me allandhalli tungu ess me. Mynd 5 s nir merkingu essara hugtaka fyrir einfalt langsni ni ur farveg snj s. 14

14 upptök θ β α Rennslisstig y fallhæð h β 10 skriðlengd β punktur stöðvunarpunktur x Mynd 5: Langsni af farvegi snj s me sk ringu helstu st r um sem koma vi s gu vi skr ningu a. Skri lengd er skilgreind sem l r tt vegalengd fr uppt kum a st vunarpunkti. Rennslistig er kve inn m likvar i skri lengdina h ur farvegi sins. Horni er halli sj nl nu fr st vunarpunkti sins a uppt kum ess, en horni er halli sj nl nu fr eim punkti hl arinnar ar sem hallinn er 10 a uppt kunum. Landhalli uppt kunum er t kna ur me. Tunguhallinn er n ll essu tilfelli og er ekki s ndur. 15

15 Skr ning og okkun a Uppl singar um ofan eru skr ar SQL-gagnasafn ( orsteinn Arnalds, 1997). ar eru, auk t masetningar og sta setningar anna, skr ar msar t lulegar uppl singar um in og athugasemdir um tj n, ve ur o.. T ur yr farvegum essari greinarger og ann ll anna eru skrifa ar beint t r gagnasafninu. Uppl singar um ofan eru mis tarlegar eftir heimildum sem a gengilegar eru um in. r eru m.a. h ar v hvort in ollu slysum e a tj ni mannvirkjum, og eftir msum rum atri um, svo sem st r anna og fjarl g fr bygg. llum um er thluta einkv mu gagnasafnsn meri og skr hvar og hven r au f llu og hverrar tegundar au voru. A rar uppl singar, svo sem um uppt k og st vunarsta, r ast af a st um. Ofan gagnasafni Ve urstofunnar eru okku til eftirfarandi tegunda: Snj Almennur okkur fyrir snj ar sem meira er ekki vita um tegundina. urrt ekahlaup Fl i byrjar sem eki og snj rinn er urr. Vott ekahlaup Fl i byrjar sem eki og snj rinn er rakur e a votur. urrt lausasnj Fl i byrjar einum punkti og breikkar ni ur fr uppt kunum og snj rinn er urr. Vott lausasnj Fl i byrjar einum punkti og breikkar ni ur fr uppt kunum og snj rinn er rakur e a votur. Krapa Snj rinn inu er metta ur af vatni. K fhlaup Fl i er l tt k f n tts kjarna ni ur vi j r u. Vatns Vatns me litlum krapa e a aurframbur i. Tegund s er ekki skr vatns nema krapa og aurskri a eigi ekki vi. Aurskri a Vatnsbl ndu skri a af grj ti og rum jar efnum. Grj thrun Hrun stakra steina r hl. Berghlaup Hrun heillar bergfyllu r hl. gagnasafni Ve urstofunnar er st r snj a skr skv. okkun sem er upprunnin Kanada (McClung og Shaerer, 1993). Flokkunin hefur l tillega veri sta f r hva var ar l singu hrifum s. okkuninni er genn d miger ur massi s hverjum okki tonnum. Auk ess er erlendu okkuninni a nna d miger a skri lengd og streymis r sing a hverju st r ar repi. Flokkarnir sem um r ir eru taldir upp t u 3. 16

16 Taa 3: St r arokkar snj a skv. kanad sku ker (McClung og Shaerer, 1993). 1 Sp ja, sem varla getur gra mann. 10 t 2 Snj sem getur gra mann. 100 t 3 Snj sem getur gra og ey ilagt f lksb l, gra v rub l, 1000 t skemmt h s e a ey ilagt minni byggingar. 4 Snj sem getur ey ilagt nokkur h s t 5 St rstu snj, geta ey ilagt m rg h s t Ofan asagan Lengi vel voru menn eirrar sko unar a l til sem engin snj ah tta v ri ttb linu Bolungarv k. F ar skr ar heimildir voru um snj r Tra arhyrnu og ekki haf i or i slys e a tj n af v ldum snj a sv inu. B i haf i veri ldum saman b num Tr sem stendur ofarlega innri hluta bygg arinnar n ess a sagnir v ru um tj n af snj um. Eftir mannska asnj in 1995 f ru menn a hafa meiri hyggjur af snj ah ttu bygg inni n st Tra arhyrnu ogvar allst rt sv i b num r mt snj ahrinunni egar i S av k f ll. Alkunna var a snj voru t r Bollagili sem er st rt gil nokku innan vi bygg ina. lj sar heimildir komu fram um allst r r Innragili, Tra argili og Ytragili, sem sum ttu a hafa falli ni ur undir j lfsveg,ogsagtvar fr i sem n i a n verandi bygg undir Ufsum. r mingar tlun, sem ger var 1996 og endursko u 1997, var vi aftakaa st ur gert r fyrir r mingu alls h sn is innri hluta bygg arinnar ofan j lfsvegar. ann 21. febr ar 1997 f ll snj ni ur bygg ina sem olli tj ni tveimur b arh sum vi D sarland og gerbreytti afst u manna gagnvart snj ah ttu ne an giljanna innri hluta bygg arinnar. Fr 1992 hefur skr ning snj a Bolungarv k batna me tilkomu snj athugunarmanna og hafa m rg snj r Tra arhyrnu veri skr s an. ri 1999 voru jar fr ileg ummerki snj a Bolungarv k k nnu me v a greina jar lagaskipan sex m dj pum k nnunarholum ( orsteinn S mundsson, 2002, l singin h r a ne an er bygg sk rslu hans). Ein holan var nor arlega Mor ingjam ri ne an Stigahl ar, n rri urrkhjalli sem ar stendur. Hinar mm voru ne an Tra argils og Ytragils. tveimur holum sem grafnar voru ne an j lfsvegar og holunni Mor ingjam ri var ekki a sj ummerki ofan a. a kann a einhverju leyti a stafa af v a rof yrbor sjar l gum ha numi brott jar veg e a a ummerki a ha raskast e a urrkast t vi framkv mdir. remur holum, sem allar voru grafnar undir Tra argili, m tti hins vegar sj sk r ummerki um frambur efnis me snj um og skri uf llum. Efsta holan (sni 005)var gran beint inn af h sinu vi D sarland 14 ofan Tra arlands 22. Frambur ur snj a og aurskri na er allsr andi efstu 100 cm sni sins. N sta hola er (sni 006)var gran beint ne an holu 005 milli Tra arlands 18 17

17 og 22 r tt ofan g tunnar. ar m tti einnig sj sk r ummerki um frambur snj a e a aurskri na efstu 115 cm sni sins. ri ja holan (sni 001)var gran t ninu milli Tra arlands og Lj salands, ne an Tra arlands 21 og innan Lj salands 4. ar kunna jar l g a hafa raskast en l klegt er tali a steinar sem fundust efstu 60 cm sni sins s u bornir fram af snj um e a aurskri um. Jar l gin sni unum remur s na a ummerki ofan a fara minnkandi fr hl inni eins og v nta m tti og eru minnst sni i 001 sem er fj rst fjallinu. Aldursgreiningar s ni r sni i 005 s na a efstu 60 cm ess hafa byggst upp s ustu u..b rum. Jar fr ilegar ranns knir ummerkjum snj a (L. H. Blikra og orsteinn S mundsson, 1998)eru frumstigi h r landi og t lkun eirra v sbendinga sem s nilegar eru sni unum er m rgum tilfellum er og ekki alltaf tv r. Engu a s ur eru essar ni urst ur sk r v sbending um a snj og aurskri ur ha margsinnis falli ni ur sv i ar sem n stendur innsti hluti bygg ar Bolungarv k s ustu ldum og r sundum. Snj eru t v a d lunum inn af Bolungarv k. Fyrsta skr a i sv inu f ll 1673 vi b inn H l og drap 4 hross. r sk linni ofan H lsskri u nor anver um Erni innan b jarins H ls falla oft. Ne an sk larinnar n r grj tdreif ni ur jafnsl ttu og er l klegt a h n s a hluta borin fram af snj um. M rg eru skr r hl um Ernis ofan hesth sahvers M rh salandi og dr pust 5 hross ar snj i sem lenti hesth sunum 21. febr ar Nokkur eru einnig skr r B jargili ofan b jarins Geirasta a innar dalnum. St r hafa falli r H degisfjalli og n yr s sem fellur r Sy radalsvatni til sj var og r H degisfjalli hafa einnig falli t si lagt Sy radalsvatn. Mj g st r hafa falli r Hei nafjalli ofan Rei hjallavirkjunar og hafa au n meira en 200 m ni ur fyrir st varh si. Einnig hafa nokkrum sinnum falli inntaksl n virkjunarinnar og skemmt ar mannvirki. F rri s gum fer af snj um Tungudal og Hl ardal a fr t ldum um H lsskri u yst Erni sem fyrr voru nefnd. Nokkur hafa veri skr Bolafjalli eftir a regluleg umfer um hl ina h fst egar vegur var lag ur a radarst inni fjallinu. Skri ur hafa skv. heimildum valdi tj ni gir ingum og t num m rgum j r um vi og inn af Bolungarv k (Halld r G. P tursson, 2000). Mestu skri urnar f llu 1672, 1707 og 1797 egar skemmdir ur u st rum hluta t na nokkrum b jum. ri 1704 var talsvert tj n af v ldum skri u t ni jar arinnar Tra ar ar sem n er innsti hluti ttb lisins og skv. fr s gn heimildarmanna Bolungarv k skemmdu skri ur gir ingar essu sv i 20. ld ur en bygg in n i anga. Skri ur hafa oft falli r fjallinu ofan vi Geirasta i Sy ridal og skemmt ar t n og hugsanlegt er a b rinn ha veri uttur vegna skri ufalla 18. e a 19. ld (Halld r G. P tursson, 2000). Jar ab k rna Magn ssonar og P ls V dal ns fr 1710 er geti um tj n af v ldum skri ufalla m rgum b jum Bolungarv k. ar eru nefndir b irnir Tr, Meirihl, Tunga, H ll, Geirasta ir, Mi dalur, Gil og s (sj n nar Halld r G. P tursson, 2000). Sk lav k f ll mannsk tt snj 1. mars 1910 ar sem fj rir l tust og fj ldi b fj r drapst. ar f rst einnig ma ur af v ldum snj s ri Eru etta einu d min um manntj n af v ldum snj a v sv i sem h r er til umfj llunar. 18

18 Snj, skri uf ll og grj thrun ni ur veginn undir shl, milli Bolungarv kur og Hn fsdals, eru mj g t og hafa nokkrum sinnum valdi manntj ni. Fl shl eru hins vegar ekki til umfj llunar essum ann l. Samtals eru skr 140 snj og skri ur ofan agagnasafn Ve urstofunnar v sv i sem ann llinn n r til, langest d lunum inn af v kinni. ar af eru 126 snj en 14 skri ur og grj thrun. r Giljunum Tra arhyrnu ofan og innan bygg arinnar hafa veri skr 26, 3 r hl inni vi Ufsir og 3 til vi b tar eru skr vissa farvegi e a a ra farvegi n rri bygg inni. r fjallinu Erni eru skr 48. ar af eru 14 r gilinu ofan hesth sanna og 9 r hl inni ar utan vi. sumum tilvikum eru eiri en ein tunga skr undir s mu f rslu gagnasafninu og er heildarfj ldi a sem nefnd eru sk rslum og rum heimildum er v h rri en t lurnar h r a ofan gefa til kynna. 19

19 Farvegir a og yrlit yr eim Bolungarv k og n sta n grenni hefur veri skipt upp nokkra farvegi sem einst k snj og skri ur eru skr. N rri n verandi bygg r st farvegaskiptingin a alatri um af upptakasv um snj a ar sem aurskri ur, grj thrun og vatns koma ekki miki vi s gu ofan a ar. Uppl singar um farvegunum koma fram remur t um h r a ne an. Auk ttb lisins n r ann llinn einnig til Sy ridals, Tungudals, Hl ardals og Sk lav kur. Uppl singum um essum sv um er safna saman a rar rj r t ur. Farvegaskipting utan ttb lisins er miklu gr fari en vi ttb li og ekki hefur veri l g samb rileg vinna heimilda um um ar. Gilin Mesta snj ah tta Bolungarv k stafar af um r Ytragili, Tra argili og Innragili. ar hafa s ustu rum falli m rg snj og ollu sem f llu ann 21. febr ar 1997 tj ni tveimur h sum vi D sarland. lj sar heimildir eru um snj sem eiga a hafa n talsvert ni ur n verandi bygg essu sv i. N mer T mi Rennslisstig 8051 um 1700 (?) um um ld L sing fornum skj lum er geti um sem a hafa falli ni ur jafnsl ttu ar sem n erinnanver ur hluti bygg arinnar Bolungarv k. T masetning og sta setning eru viss. Skri ur skemmdu t ni Tr. Sp ja r Innragili skemmdi fj rh skofa nokkru innan og ofan vi b inn Tr. L ti r Ytragili e a Tra argili st va ist um 50 m h.y.s. ofan vi ar sem n er gatan D sarland. Snj r Ytragili e a Tra argili f ll stefnu milli b jarins Tra ar og fj rh sa r ar Eyj lfssonar og sta n mdist skammt ofan og innan fj rh sanna. Skri ur skemmdu alloft gir ingar n grenni vi b inn Tr ar sem g turnar Stigahl, D sarland og Tra arland eru n. Snj r Ytragili e a Tra argili f ll nokkru utan b jarins Tra ar tt a fj rh sum r ar Eyj lfssonar og sta n mdist e.t.v. 50 m ofan fj rh sanna. 20

20 N mer T mi Rennslisstig 8055 um a vori um feb mar L sing Snj f ll r Innragili og Tra argili e a hl inni ne an eirra. Ne an Tra argils st va ist a skammt ofan arsemn standa innstu h s vi Tra arland. Ne an Innragils er tunga r inu s g hafa n ni ur undir j lfsveg. Aurskri a olli tj ni t ni innan vi ar sem ra h sin vi Br naland standa n. Snj r Tra argili st va ist um 150 m ofan vi Tra arland 22. Fl me uppt k 2300 m h.y.s. f llu r hl inni ne an Tra argils og st vu ust ne arlega hl arr tunum. Snj me uppt k ofarlega Tra argili og Ytragili st va ist fjallsr tum. Flekahlaup lausum snj f ll v ntanlega r Tra argili og st va ist ur en a n i ni ur jafnsl ttu. L ti snj f ll r hl in ne an Ytragils e a Tra argils. Snj r Tra argili st va ist 3050 m ofan vi Tra arland 22. Fl i var einungis f ir metrar breidd ar sem a st va ist. Snj r Tra argili st va ist skammt ofan D sarlands 14 e a skall v n ess a valda skemmdum. Snj, sem tti uppt k undir Ytragili, f ll tv h s vi D sarland 8 og 10 og olli talsver um skemmdum. Snj r Tra argili st va ist 110 m h.y.s. Fl r Tra argili st va ist um 80 m h.y.s. 21

21 N mer T mi Rennslisstig L sing Fl r Tra argili st va ist um 70 m y.s. Snj r Innragili st va ist vi sk alyftu, m ts vi staur nr. 2 og ne sta lj sastaur. Snj r Ytragili st va ist um 100 m h.y.s. Fl r Tra argili st va i hrygg ne an gilsins. Fl r Tra argili st va ist um 200 m y.s. Snj r Tra argili st va ist 75 m fr Tr. Fl r Innragili f ll ni ur fyrir kletta og st va ist ofarlega hl inni. Ufsir Ufsir eru stallur u..b. 120 m h.y.s. utanver ri Tra arhyrnu. Snj hafa tt uppt k hl inni ne an Ufsa en hugsanleg uppt k a eru einnig svok llu u Ystagili ofan Ufsa einungis eitt me uppt k ar s skr. lj sar heimildir eru um snj sem mun hafa n ni ur undir efstu h s sem n standa sv inu. N mer T mi Rennslisstig / L sing Snj r Ufsum f ll ni ur bygg a sv i Mor ingjam ri ni ur fyrir hjalla sem ar eiga a hafa sta i essum t ma. Snj me uppt k undir Ufsum st va ist e a skammt ofan Stigahl ar. 22

22 N mer T mi Rennslisstig L sing Fl r Ystagili st va ist efst Ufsum. vissir farvegir og farvegir n rri n verandi bygg r Bollagili, skammt innan ttb lisins Bolungarv k, eru m rg skr. Einnig eru ekkt r hl inni skammt innan og utan gilsins. N mer T mi Rennslisstig 8002 um L sing L ti f ll ar sem n stendur sk alyfta innan vi b inn. Snj r Bollagili lenti endast sk alyftu. Snj r Bollagili st va ist ne st bollanum innan vi sk alyftuna. Sy ridalur Allm rg snj eru skr Sy ridal, einkum r austurhl um Ernis ofan hesth sa sem ar standa vi hl arf tinn. Tj n var hesth sunum og hross dr pust snj i ar febr ar Skammt nor an hesth sanna standa byggingar eigu Orkub s Vestfjar a. ar eru f rri skr en sta setning bygginganna er engu a s ur hyggjuefni vegna snj ah ttu. Innar dalnum hafa mj g kr ftug snj falli r Hei nafjalli vi st varh s Rei hjallavirkjunar. St varh si, sem byggt er 1957, er s rstaklega styrkt gagnvart snj um. St varh si var fyrir snj um rin 1974 og 1994 n ess a umtalsvert tj n hlytist af. N mer T mi Rennslisstig L sing Skri ur ey il g u meir en ri jung t nsins Geirast um. 23

23 N mer T mi Rennslisstig / jan L sing Skri ur skemmdu t ni a si. Skri a f ll hugsanlega b inn Geirasta i. Miki grj t- og malarhlaup r Skri ugili f ll tveimur lmum, annars vegar sunnan vi Skri ub inn og hins vegar nor ur Geirasta at n. Aurskri a r Skri ugili olli talsver u tj ni, a allega t num. Skri a vi Geirasta i skemmdi n r kt. Gr ft, st rk ggl tt snj r gili ofan Geirasta a. Aurskri a f ll n ja s sl ttu a Fremri- si. St rt f ll r gilinu ofanhesth sanna M rh salandi. a var um 200 m breitt og n i ni ur undir veginn inn Sy ridal. Snj f ll inntaksl n Rei ahjallavirkjunar og olli ar skemmdum mannvirkjum. Snj f ll st varh s Rei ahjallavirkjunar. Tveir menn voru h sinu en saka i ekki. Fl f ll inntaksl n Rei ahjallavirkjunar og mannvirki sem ar eru og skemmdi lokuvindur. Snj r B jargili, shyrnu. Snj r B jargili, shyrnu. Snj f llu r hverjum skorningi fjallinu Erni utanver u og st vu ust hl inni e a vi fjallsr turnar. Snj, sem f ll r shyrnu ofan vi b inn s, st va ist um 200 m h.y.s. Snj r gilinu ofan hesth sa M rh salandi st va ist vi r tur hl arinnar. 24

24 N mer T mi Rennslisstig / jan mar L sing urrt ekahlaup f ll r M r arhorni. Fl r gilinu ofan hesth sanna M rh salandi st va ist hryggnum ne arlega hl inni. A.m.k. sj snj af mismunandi st r f llu r Hei nafjalli og M r arhorni Sy ridal. Snj f ll r Geirasta ahl innan vi hesth sin. Snj lenti st varh si Rei hjallavirkjunar og skemmdi gir ingar og lj sastaur og einnig akni urf ll og loftventla st varh si virkjunarinnar. St varh si er s rstaklega styrkt gagnvart snj um og var ekki fyrir rum skemmdum. Skri lengd essa s var mj g mikil. Tv snj f llu milli hvilfta H degisfjalli Sy ridal. M rg f llu r shyrnu, H degisfjalli, Hei nafjalli og Erni Sy ridal. M rg f llu r shyrnu, H degisfjalli, M r arhorni og Hei nafjalli Sy ridal. Snj f ll r Geirasta ahl innan vi hesth sin. Snj r Hei nafjalli ofan Rei hjallavirkjunar f ll ni ur undir Foss. M rg snj f llu r H degisfjalli og st vu ust hl inni. Litlar snj asp ur f llu r Hesth sagili. Fl r gilinu ofan hesth sanna M rh salandi skemmdi fj gur hesth sanna og drap mm hross. Snj f ll r H degisfjalli inn af b num si og st va ist nokkra metra fr steini me minnismerki um ur i Sandafylli. Fl eru algeng essum sta en sjaldg ft a au n i svo langt ni ur. Snj f ll r Lambakinn Hei nafjalli. 25

25 N mer T mi Rennslisstig L sing Snj f ll r Skri ugili Erni. L til snj f llu r H degisfjalli, Sy ridal. Snj f ll r n sta gili innan vi Hesth sagili. Snj sem f ll r N pssk l Hei nafjalli skemmdi gir ingu. Snj f ll r gili hl Ernis nor an Hesth sagils. a st va ist hl arf ti. Snj f ll r Hei nafjalli ofan Rei hjallavirkjunar. Snj f ll r M r arhorni Sy ridal, austan V isfossa. Snj f ll r M r arhorni Sy ridal, vi V isfossa. Snj f ll r Geirasta ahl ofan Orkub s Vestfjar a, nor an hesth sa. Snj f ll r gilinu ofan hesth sanna og st va ist um 50 m ofan efri h spennul nu. Sex snj ssp jur f llu Hei nafjalli, r giljum framan vi N pssk l og fram undir borholur. Snj f ll r Hesth sagili Erni. Snj f ll r Erni innan vi Hesth sagil og st va ist um 10 m fr h spennul nu. Frekar l tilfj rleg snj f llu r tveimur giljum sunnan vi shvilft H degisfjalli Sy ridal. Snj f ll r gilinu ofan Geirasta a og st va ist vi h spennul nu. Snj f llu r llum giljum Ernishl fr M rh sum til Geirasta a nema B jargili. 26

26 N mer T mi Rennslisstig L sing Snj f ll r Hei nafjalli sunnan vi Rei hjallavirkjun og st va ist handan Foss r. Snj f ll r Gilshj llum nor an vi Tr ll botni Sy ridals. Snj f ll r hl inni ofan bygginga Orkub s Vestfjar a. Fl f ll r gilinu ofan hesth sanna. Snj f ll r hl inni ofan bygginga Orkub s Vestfjar a. Snj f ll r Erni utanvert vi Mi dalsskar. Snj f ll r hl inni ofan bygginga Orkub s Vestfjar a. Snj r Hesth sagili st va ist hrygg ne an vi gili. Sm sp jur f llu r H degisfjalli, M r arhorni og Hei nafjalli. Snj f llu r tveimur n stu giljum innan vi Hesth sagil. Snj f ll r hl inni ofan bygginga Orkub s Vestfjar a. Snj f ll r gilinu ofan Geirasta a og st va ist um 67 m fr Geirasta ab num. Snj f ll r gili innan vi Hesth sagil. Snj f ll r hl inni ofan bygginga Orkub s Vestfjar a. Snj r Hesth sagili st va ist undir ne ri h spennul nu. Um 20 snj f llu shyrnu, H degisfjalli, M r arhorni og Hei nafjalli Sy ridal. 27

27 N mer T mi Rennslisstig / / L sing Snj f ll r gili innan vi Hesth sagil. Snj r Hesth sagili st va ist 30 m h.y.s. Snj r hl inni ofan bygginga Orkub s Vestfjar a st va ist vi ne ri h spennul nu. Snj r Hesth sagili st va ist hrygg ne an vi gili. Tv r snj ssp jur f llu r giljum Hei nafjalli. Snj f ll r Hesth sagili. Snj f ll r gili innan vi Hesth sagil. Snj f ll r Tyrkjagili Erni. Snj r Hesth sagili st va ist um 50 m ne an vi gili. Snj f ll r Tyrkjagili Erni. Snj shyrnu st va ist 20 m h.y.s. Snj H degisfjalli skemmdi gir ingu 75 m kaa. Snj f ll r H degisfjalli. Snj f ll r Hei nafjalli. Snj f ll r N pssk l Hei nafjalli. Snj r Hesth sagili st va ist 60 m h.y.s. 28

28 N mer T mi Rennslisstig L sing Snj r hl inni ofan bygginga Orkub s Vestfjar a st va ist um 35 m h.y.s. Snj f ll r slakkanum milli ne stu kletta Hei nafjalli. Snj f ll r Tyrkjagili Erni. Snj f ll r M r arhvilft. Snj f ll r Erni. Tungudalur og Hl ardalur Tilt lulega f snj eru skr Tungudal og Hl ardal, est r nor urhl Ernis ofan b jarins H ls. r essari hl er l klegast a i 1673, egar 4 hestar dr pust, ha falli. a snj er hi fyrsta sem heimildir greina fr Bolungarv k. Nokkur snj hafa einnig falli r su urhl um Bolafjalls en ar liggur upp hl ina vegarsl i a radarst fjallstoppnum. N mer T mi Rennslisstig okt / um / / L sing Skri ur ey il g u h lft t ni a Meirihl. Fl grennd vi b inn H l drap 4 hesta. Grj tskri a hlj p r fjallinu innan vi H l og ger i skemmdir miklar engjum. Tv r aurskri ur skemmdu t ni Meirihl. Snj f ll ni ur veg milli Bolungarv kur og j lfstungu alllangt innan vi b inn. Snj r hl inni ofan H lsskri u st va ist fjallsr tunum. Snj r hl inni ofan H lsskri u st va ist fjallsr tunum. 29

29 N mer T mi Rennslisstig L sing Vot snj f llu r hverjum skorningi r hl inni ofan H lsskri u. au st vu ust ne ralega hl inni. Tv e a sem skiptist tv r tungur f ll r hl inni ofan H lsskri u. M rg snj f llu r H lsskri u og msum rum farvegum Tungudal, alls 11 tungur. r st vu ust brekkur tum. Tv f llu r su urhl inni undir h sta punkti Tunguhorns. Snj f ll r hl inni ofan H lsskri u og st va ist skri unni. Snj f ll r hl inni ofan hjalla- og peningsh sa yrpingar Minnihl arlandi og ni ur undir hjallana og h sin. Snj st va ist veginum upp Bolafjall. Snj f ll H lsskri u. Snj f ll Bolafjalli upp af Sk lav kurhei i og yr veginn sem liggur upp a ratsj rst inni og skemmdi snj b l l tilsh ttar. Snj f ll r gili utan vi Grj tsk l Tungudal. Snj f llu r llum giljum Tunguhorni Tungudal sem sn a su ur. Snj f ll Bolafjalli og yr veginn sem liggur upp a ratsj rst inni og skemmdi snj b l l tilsh ttar. Grj t hrundi r Erninum ni ur H lsskri u. Sk lav k Sk lav k, sem er grunn v k vestan Bolafjalls og Stigahl ar, er nefnd h r til s gunnar vegna mannsk s snj s sem ar f ll 1910 ar sem 4 menn f rust. Ekki hefur veri l g s rst k vinna un heimilda um snj Sk lav k umfram a sem skr er b k lafs J nssonar o.. (1992). Sk lav k er snj ungt og ekkt er a ar falla oft snj f eirra s u skr. 30

30 N mer T mi Rennslisstig L sing B ndinn Brei ab li Sk lav k f rst snj i. snj i Sk lav k f rust 4 menn. Miki tj n var einnig byggingum og fj ldi b fj r drapst. Snj r Minnibakkask l Sk lav k e a gilinu ni urundan sk linni skemmdi tv sumarh s. 31

31 Kort af tl num a Kort sem s na rnefni og tl nur skr ra a eru aftast essari sk rslu og listi yr kortin vi auka C. Ekki eru ll sem skr eru ann linn s nd kortunum. er estum tilfellum um a r a l til ar sem n kv m sta setning er ekki skr e a g mul ar sem heimildir skortir til ess a sta setja au korti. tl nur a kortunum eru misvel ekktar. tl nur og a rar uppl singar um sta setningu a kortunum eru okka ar nokkra okka eftir n kv mi og e li uppl singanna: M ldar tl nur tl nur eru m ldar me GPS-t kjum e a rum landm lingart kjum. ruggar tl nur tl nur eru m ldar e a f r ar kort me allg ri n kv mni af samt maheimildarmanni en ekki m ldar me landm lingart kjum. n kv mar tl nur tl nur eru m ldar e a f r ar kort eftir fr s gn samt maheimildarmanns e a samkv mt rei anlegum heimildum, engetaveri n kv mar. vissar tl nur tl nur eru kortlag ar eftir vissum heimildum. sj Fl i n i t sj e a lengra en tl nan s nir. Vatns tl nan s nir m rk vatns s sem t.d. var samfara krapa i e a aurskri u. Grj thrun T kn korti s nir st vunarpunkt grj thruns r hl inni ofan sta arins. Sta settur atbur ur T kn korti ( r)s nir sta setningu og stefnu snj s e a aurskri u n ess a tl na sins eftir a a st va ist s n nar tilgreind. M ldar og ruggar tl nur eru s ndar me s mu l nutegund kortunum en a rar tegundir eru a greindar me mismunandi l nutegundum og t knum eins og fram kemur tsk ringum kortunum. tl nur snj a og aurskri na eru a greindar me mismunandi lit eins og fram kemur tsk ringum kortunum. tl nur ofan a sem s ndar eru kortunum eru var veittar stafr nu formi landuppl singaker Ve urstofunnar. Kortin s na einungis sta setningu a n grenni bygg arinnar Bolungarv k og r fjallinu Erni, ar sem hesth s og byggingar Orkub s Vestfjar a standa, svo og nokkur vi H lsskri u og nokkrum st um Sy ridal. ofan akortum eru byggingar Bolungarv k, ar sem tj n hefur or i af v ldum a e a hafa falli h s n ess a valda tj ni, au kenndar me stj rnu. 32

32 Sk ringar vi ann l N mer: N mer s gagnasafni Ve urstofunnar Tegund: Ger s. (Um er a r a urr e a blaut snj, sem geta veri ekahlaup e a lausasnj, svo og krapahlaup, skri ur og grj thrun sbr. lista kaa um skr ningu h r a framan.) Sta setning: Nafn farvegar skv. farvegat u gagnasafninu. Farvegir geta teki til st rs sv is ef sta setning s er viss. H gt er a skr n nari uppl singar um sta setningu fyrir hvert einstakt ef rf krefur. T mi: Dags- og t masetning atbur ar. Sk rslu skr i: H fundur sk rslu. Teg. sk rslu: tl na: Vissa um tl nu s. Fylgig gn: Kort, loftmyndir, lj smyndir,... (H fundur er s sem ritar sk rsluna svo a hann ha uppl singar fr rum. Tegund sk rslu v sar til forms sk rsluey ubla s.) F lk sem lenti inu: L tnir:, slasa ir:, meiddir:, heima: Alls: (Fj ldi eirra sem l tast, slasast, lenda inu n ess a slasast og fj ldi eirra sem eru heima vi byggingum sem i lendir en lenda ekki sj lr inu.) Tj n: L sing efnahagslegu tj ni. L sing: St r ar.: Lengd: m M lt thl.horn (): (St r a er okku 5 okka sbr. t u 3 h r a framan. Lengd t knar l r tta skri lengd. thlaupshorn er sj narhorn fr st vunarsta til efstu upptaka.) Uppt k: H yr sj : m Breidd: m M ldur halli (): ykkt brotl nu: Me altal: m Mest: m Ors k: Ef eitthva venjulegt er a draganda sins e a ef orsakir eru ekki n tt rulegar, t.d. sk amenn e a umfer, er a skr. (H efstu upptaka, me albreidd upptaka og me alhalli lands eim er skr ef uppl singar eru til um essi atri i.) Almenna athugasemd um uppt kin er einnig h gt a skr. Fallbraut: Breidd: Minnst: m Efst: m Ne st: m ( essi atri i eru skr ef uppl singar eru til um au.) Tunga: H yr sj : m M ldur halli (): ykkt: Me altal: m Mest: m Me albreidd: m Lengd: m R mm l: m 3 ( essi atri i eru skr ef uppl singar eru til um au.) Almenna athugasemd um st vunarsta er einnig h gt a skr. Braut: Nafn brautar sem i hefur veri skr. Braut er sni ni ur fjallshl ina. Brautir eru nota ar til ess a reikna skri lengd, rennslisstig, thlaupshorn o.. atri i sbr. kaa um skr ningu a h r a framan. Ve ur: L sing ve ri a draganda s. Athugasemdir: Almenn athugasemd um i, umfang ess og mis nnur atri i. Heimildir/Heimildarmenn: Rita ar heimildir um snj i og n fn heimildarmanna. 33

33 Ann ll ofan a Bolungarv k og n grenni N mer: 8039 Sta setning: Hl ardalur Meirihl. T mi: Tegund: Aurskri a Tj n: Skri ur t ku af h lft t ni. Ve ur:... ve ur mikil og v tur hverjum v a fj ll runnu... Heimildir: H.G.P Skri uann lar Patreksfjar ar, Bolungarv kur og B ldudals, bls. 5. N mer: 8040 Tegund: Aurskri a Sta setning: Geirasta agil V ntanlega sj lft Skri ugili /Geirasta agili og hl in ar n grenni. T mi: Tj n: Skri urnar t ku af meir en ri jung t nsins. Ve ur:... ve ur mikil og v tur hverjum v a fj ll runnu... Heimildir: H.G.P Skri uann lar Patreksfjar ar, Bolungarv kur og B ldudals, bls. 5. N mer: 8001 Sta setning: Tungudalur Vi b inn H l. T mi: Tj n: Fj rir hestar dr pust. Ekki geti um tj n mannvirkjum. Ve ur: A kveldi ess 1. jan ar og a fararn tt 2. jan ar ger i mikla dr fu og setti ni ur hemju snj, en j r au, miki fre in og svellu undir. Af eim snj um runnu v a snj segir Eyrarann l. Athugasemdir: Fl grennd vi b inn H l drap 4hesta. Sta setning er viss og i g ti allt eins hafa falli r austurhl um Ernis ar sem snj eru mj g t. Fl i er hins vegar skr Tungudal og gert r fyrir a a ha falli r nor urhl Ernis ofan b jarins. Fl etta er ekki f rt kort vegna vissu um sta setningu. Heimildir:.J. o Skri uf ll og snj, bls. III: 30. J.G.E Bolungarv k. Snj aann ll til rsins 1995, bls. 3, n mer=1. N mer:

34 Sta setning: Gilin T mi: um 1700 (?) Skr ning: Fylgig gn: Minnisbla T masar J hannessonar dags Athugasemdir: Skv. uppl singum fr Ragnari Edvardssyni, fornleifafr ingi, kemur fram g mlum skj lum a ha falli ni ur jafnsl ttu ar sem n erinnanver ur hluti bygg arinnar Bolungarv k. Ekki er lj st a svo komnu m li hvort fr s gn essi vi sv i undir Giljunum e a ekki, en a vir ist l klegast og er essi athugasemd v f r inn gagnasafni undir eim farvegi. Ekki hefur tekist a nna heimildina sem um r ir. Aa arf n nari uppl singar um ennan atbur. Fl etta er ekki f rt kort vegna vissu um sta setningu. Heimildir: Ragnar Edvardsson. S mtal vi T J N mer: 8041 Sta setning: Gilin T mi: 1704 Tegund: Aurskri a Tj n: Skri a f ll t n jar arinnar Tra ar og var landskuld jar arinnar af eim st um ni urf r um ri jung og k gildi r remur eitt og h lft. Heimildir:.J. o Skri uf ll og snj, bls. II: 70. H.G.P Skri uann lar Patreksfjar ar, Bolungarv kur og B ldudals, bls. 5. N mer: 8042 Sta setning: shyrna Vi b inn s. T mi: 1707 Tegund: Aurskri a Tj n: Skri a mikil f ll t n jar arinnar ss Bolungarv k, og er a eim s kum landskuld jar arinnar l kku um 4/10 hluta og leiguk gildum f kka um ri jung. Heimildir:.J. o Skri uf ll og snj, bls. II: 74. H.G.P Skri uann lar Patreksfjar ar, Bolungarv kur og B ldudals, bls. 6. N mer: 8043 Tegund: Aurskri a Sta setning: Geirasta agil T mi:

35 Tj n:... st rvi ra- og hry jusamt um su vesturhluta landsins fram eftir vetri. Mest br g ur u a essu ann 8. og 9. jan. skemmdi rhellisregn me ve urofsa fj lda jar a, einkum D lum og Vestfj r um, me skri uf llum, er t ku b i t n og engjar.....j. telur hugsanlegt a Geirasta i Sy ridal ha teki etta skipti og b rinn v veri uttur. Heimildir:.J. o Skri uf ll og snj, bls. II: 110. H.G.P Skri uann lar Patreksfjar ar, Bolungarv kur og B ldudals, bls. 6. N mer: 8037 Sta setning: Sk lav k V ntanlega vi Brei ab l. T mi: F lk sem lenti inu: L tnir: 1 Athugasemdir: prests j nustub k H lss knar, Bolungarv k, segir: Jan. 15. hrapa i snj i til dau a b ndinn Brei ab li, Sumarli i Sumarli ason, 41 rs, en hann fannst eigi skri unni fyrr en ann 5. febr. Hann er grann 12. s.m. Brei ab l er Sk lav k og er sennilegt a slysi ha or i ar. Heimildir:.J. o Skri uf ll og snj, bls. III: 64. N mer: 8044 Tegund: Aurskri a Sta setning: Geirasta agil T mi: 1896 Tj n: Skemmdir ur u t num. Athugasemdir: Hlaup kom r Skri ugili etta var miki grj t- og malarhlaup, en klofna i tv r lmur. F r nnur sunnan vi Skri ub inn, en hin nor ur Geirasta at n, svo a b jarh sin Skri u saka i eigi, og var koti b nokkur r eftir etta. Heimildir:.J. o Skri uf ll og snj, bls. II: 178. H.G.P Skri uann lar Patreksfjar ar, Bolungarv kur og B ldudals, bls. 6. N mer: 8038 Sta setning: Sk lav k Brei ab l og Minni-Bakki. T mi: F lk sem lenti inu: L tnir: 4, slasa ir: 0, meiddir: 10. Alls: 14 36