ELEMENTERE KURSUS IN NIElhGRIEKS VI

Transcript

1 ELEMENTERE KURSUS IN NIElhGRIEKS VI B. Hendrickx VORMLEER 1. Die werkwoord Passief: fut., aor., perf., plusquamperf. en fut. exact. 1.1 Λύ-ν-ω : aoristus: Aor. ind.* λύ-θη-χα λύ-θη-χες λύ-θη-χε λυ-θτί-κοψε λυ-θτί-χατε λύ-θη-χαν Aor. subj. λυ-θ-ω λυ-θ-fis* λυ-θίί* λυ-θ-οεμε* λυ-θ-ήτε λυ-θ-οον* Aor. imperat. λύ-σ-ου* λυ-θτΐ-τε (let op aksenti) verskillend van oud-grieks PUS: (i) vorming van ind.: ww.-stam + θη+χα, ens.; subj.: ww.-stam + θ + uitgang. (ii) κα-uitgang in die ind. is 'n vorm wat in klass. Grieks by -ML-ww. voorkom. (iii) soos^in oud-grieks is die aor. passief se uitgange aktief. (iv) let op die aor. imperat.: die ekv. is analoog met die medium-passief praes. imperat. van die klassieke λύω, maar het die -c- aor. kenmerk. 1.2 Αγατω : aoristus; Aor. ind.* άγαι τέθηκα ens. (soos λύνω) Aor. subj. αγαπηθώ ens. * verskillend van oud-grieks 1.3 Λσιοΰμαο : aoristus: Aor. ind. λυιιίθηχα ens.. Aor. subj. λυιτ>θ2 ens. 17 Aor. imperat. άγα*ιίσου* άγα*ηθτ1τε Aor. imperat. Xuiifaou λυιηθίίτε.

2 ι.1+ Gutturale, dentale en labiale: - Vorming soos by λύνω, maar gutturale voor θ : χ : πλέχθηκα dentale voor θ : σ : όρόσυσθηκα labiale voor θ : φ : κρύφθηκα - Sommige labiale wwe. het 'n sterk aor. = sonder θ : bv. κόπηκα. 1.5 Perf., Plusquamperf., Part, en Fut. exact.: - Perf.: εχω + sg. aor. inf. pass.*: εχω λυθτϊ, αγαπηθώ, λυπηθώ. of είμαι, + part. perf. pass.**: είμαι, λυμένος, αγαπημένος, λυπουμένος. * ww.-stam + θη. Net soos die sg. aor. inf. akt. kan hierdie sg. aor. inf. pass, nie as 'n inf. gebruik word niel ** Part. perf. passief = soos die klassieke, maar sonder reduplikasie. - Plusquamperf.: είχα + sg. aor. inf. pass.: είχα αγαπηθώ - of ήμουν + part. perf. pass.: ήμουν αγαπημένος. - Fut. exact.: θα εχω + sg. aor. inf. pass.: θα εχω αγαπηθώ of θά είμαι, + part. perf. pass.: θά είμαι, αγαπημένος 1.6 Futurum: Fut.1 = θά + praes. subj.: tydsduur Fut. II = θά + aor. subj.: tydstip 1.7 LET OP die bestaan, sowel in aktief as in passief, van die perf. subj., wat slegs na νά gebruik word. Aktief: νά + praes. subj. van εχω + sg. aor. inf. akt.: v& εχω λύσει,. Passief: νά + praes. subj. van εχω + sg. aor. inf. pass.; of είμαι, (subj.-ind.) +.part. perf. pass.: να εχω αγαπηθώ = να είμαι, αγαπημένος 2. Derde verbuiging: onsydige subst. op -ος, -μα, -σι,μο, -ας en -ως: 2.1 Ekv. N.V..A. γένος (geslag, ras) Μν. γένη G. γένους ' γενών Vgl. Ritchie, ρ; 68' Soos γένος word o.m. verbuig δάσος (woud), έδαφος (grond,'grondgebied), άλσος (bos), βάθος (diepte), βάρος (gewig, swaarte), βρέφος (suigeling), έθνος (nasie, volk), είδος (soort), μέριος (deel), ΰψος (hoogte), μέγεθος (grootte), στέλεχος (steunpilaar (fig.)). 18

3 2.2 Ekv. N.V.A. σωμα (liggaam) Mv. σώματα G. σώματος σωμάτων Vgl. Ritchie, p. 46 Soos σωμα word o.m. verbuig στόμα (mond), δέμα (pak), αίμα (bloed), βϊίμα (stap, tree), πρά(γ)μα (ding), γράμμα (letter, brief), δέρμα (huid), χρίίμα (geld)., χρώμα, (kleur), αγαλμα (beeld), δυάλευμμα (pouse), ζήτημα (kwessie), θέλημα (wil),...μάθημα (les), δνομα (naam), ύφασμα (stof (vir klere)). 2.3 Ekv. N.V.A. βράσυ.μο (die kook) Mv. βρασίματα ς;. G. βρασυματος βρασυμάτων Die subst. op -συμο druk 'n aksie uit; die aksie van'kook, skryf, ens. Soos βράσυμο word o.m. verbuig δέσυμο (die binding), κλέυσυμο (die sluiting), πλύσυμο (die was), γράψυμο (die skryf), βάψυμο (die skilder- (ing)). 2.4 Ekv.. N.V.A. κρέας (vleis) Mv. κρέατα G. κρέατος κρεάτων Soos κρέας word verbuig τέρας (wilde dier) en πέρας (uiteinde). 2.5 Ekv. N.V.A. φίδς (lig) Mv. φωτα 3. Adj ektiewe ορ -υς: ' G. φωτός φώτων. Ekv. ;. " - 7 N.V. παχύς (dik ) παχυά παχύ G. παχύ'οό παχυδς παχυοώ Α. παχύ παχυά παχύ Μν..;.- N.V. παχυου.παχυές παχι, ά. G. παχι,ον παχυβν παχυδν Α.. παχυούς παχυές ;, παχυά. ΤΙολύς is- soos inoud-grieks- uitsonderlik: Ekv. ' Ν.* πολύς πολλή ". πολύ N.V. πολλού πολλές... πολλά G. πολλές - G. πολλον πολλών πολλον Α. πολύ.'. πολλή. πολύ ; Α. πολλούς πολλές : πολλά Mv. * Daar is geen vok. in die ekv. nie. 19

4 Relatiewe vnw.: 4.1 Die eenvoudigste en maklikste manier is die gebruik van die onveranderlike πού (= die Afrikaanse wat). Bv. - ο ανδραε, που εφυγε, εεναυ δυκηγόροε = die man, wat weggegaan het, is 'n advokaat. - παντρεύτηκα τη γυναύκα που άγαπω = ek het met die vrou getrou, wat ek bemin. 4.2 ο δποΐΐοε, ή δπο"ία, το δποΰο = wat (vervang die klassieke ος, ή, δν wat nog slegs in katharivousa en verhewe taal gebruik word). Bv. - ο ανδραε, που εφυγε = δ ανδραε, δ δποεοε εφυγε. - τη γυναύκα, που άγαπο = τη γυναίκα, την δπούα άγαπω 4.3 δσοε, δση, δσο = wie, wat, almal (met betekenis: soveel as) Bv. - ooou δέν έχουν χρήματα, etvau φτωχού = almal wat geen geld het nie, is arm. 4.4 δπουοε, ά, ο = wie, wat Bv. - δπουοε φεύγευ, δέν γυρύζευ = wie weggaan, kom nie terug nie. 4.5 δ,τυ = wat.. Bv. - κάνε δ,τι, θέλευε = doen wat jy wil. SINTAKSIS 5. Die relatiewe bysin; - Relat. vnw. + indik., = realis - Vir potensialis en ifrealis, volg die reels wat geld vir die gewone onafh. sin of hoofsin: sien les 11,4. 6. Die genitivus absolutus: Prakties het die genit. absol. in die dimotiki weggeval, behalwe geykte uitsrukkings wat in bepaalde gedeeltes van Griekeland en Cyprus nog in gebruik is, bv. τοϋ,θεοϋ βοηθοτ5ντος = met God se hulp. PRAKTIES 7. Vorm, en vervoeg alternerend, die perf., plusquamperf. en fut. exact, ind. pass, van die werkwoorde in les 1,9.5 en 111,

5 8. Lees hardop en vertaal:. (i) πον3 ε ναυ ό δυκηγόρος, πού ήθελε να πάη στήν 'Αμερυκή; - (ii) "Οπου ε σαυ, πρέπευ να άγαπας τους άλλους. - (iii) Το άλσος, που βλέπευς, είναι, εν α μυκρό δάσος, (iv) "Οσες ερχονταυ έδω, πίνουν μπύρα. - (ν) Νομύζω που ερχεταυ τδ τραϋνο. Onthou: ποΐ3 = waar? δπου = waar πού = wat πού = dat νά = altyd + subj. 9. Vertaal Ritchie, pp. 29,Β vanaf sin 2; " 31,Β vanaf sin 3, en 33,B. 10. Konversasie Στο έστυατόρυο - In die restourant Γυωργος: Γυάννης: Γυωργος: Γυάννης: "Γευ& σόυ,,γυάννη, τύ κάνευς;" "Καλά, ευχαρυστω, έσύ;" "Μυά χαρά! Θέλευς ν& πδμε νά φαμε κάπου μαζύ;" "Γυατυ δχυ; καλη ύδέαΐ" Στο έστυατόρυο: Σερβιτόρος: ; "Καλησπέρα σας, κύρυου. Τυ θα πάρετε παρακαλε;" Γυάννης: "Τυ θά πάρης, Γυωργο;." Γυωργος στο σερβυτόρο:. "Φέρτε μας δύο μερύδες γύρο, μύα μερύδα τηγανυτές πατάτες, μύα.σαλάτα χωρυάτυκη, δύο μερύδες σρυτζουκάκυα, μύα μπύρα καυ ενα μυκρδ μπουκάλυ ρετσύνα." 'Αργότερα: ΓυΟργος: "Τώρα πού τελευώσαμε, θα ήθελες.να πάρης ενα καφέ;" Γυάννης: "Ναύ^ καυ μετά μποροϋμε νά παραγγεύλουμε καυ δύο μπακλαβάδες."! 'Αργότερα: 1 ΓυΟργος: "Γκαρσόν,τί> λογαρυασμο παρακαλώ!" Σερβυτόρος: "'Αμέσως, κύρυε."- "'Ορύστε, ογδόντα οϋ γύρου, εΰκοσυ ου πατάτες, δεκαπέντε η σαλάτα, τρυάντα τα σουτζουκάκυα, σαράντα οϋ μπύρες, εΰκοσυπέντε ή ρετσύνα, δεκαοκτώ ού καφέδες καυ σαράντα ο.ΰ μπακλαβάδες, μδς κάνουν σύνολο δυακόσυες εβδομήντα οκτώ δραχμές." Γυωργος: "Νομύζω δτυ κάνετε λάθος. Δεν είναυ δυακόσυες έβδομήντα οκτώ δραχμές,, άλλα 'δυακόσυες εξήντα οκτώ." Σερβυτόρος: ""Εχετε όύκαύο. Συγγνώμη. 'Ορύστε τά.ρέστα σας- Γ Καληνύχτα σας, κύρυου." ΓυΟργος: "Κρατήστε τυς δέκα δραχμές. 'Αντύο σας." By die restourant is die mees populere disse: γύρος (geroosterde vleis, in S.A. as gyro bekend), σουβλάκυα (sosaties), σουτζουκάκυα 21

6 (frikkadelle), μπιφτέκι (biefstuk), άρνυ στο φούρνο (skaapvleis) met τηγανιτές πάτατές (gebakte aartappels) en χωριάτικη σαλάτα (boere- 'slaai); Ρετσίνα is 'n soort wyn. Μπακλαβάδες (baklavades) is soet koeke; 'n ander gewilde gebak is κανταΐψι, en χαλβάς ken u reeds. Die mees populere vissoort in Athene is μαρίδες (klein vissies, nie in S.A. bekend nie). Die Grieke bestel per porsie (μερίδα). γεια σου:, hallo! φαμε: aor. subj. (φάω) van τρώ(γ)ω «άπου: erens μαζί: saam καλησπέρα: goeienaand πάρετε: aor. subj. (πάρω) van παίρνω σερβιτόρος = γκαρσόν: kelner αργότερα (byw.): later μετά (byw.): daarna τελειώνω: ek eindig λογαριασμός: rekening παρακαλώ: asseblief άμέσως: onmiddellik ορίστε: (hier) asseblief (το) λάθος: fout εχετε δίκαιο: u is reg συγγνώμη: ekskuus τϋ ρέστα: die res καληνύχτα: goeie nag άντίο: totsiens κρατάω: ek hou Dr Hendrickx is Professor in Klassieke Tale aan die Randse Afrikaanse Universiteit 22