Παιδαγωγική και Επιςτήμεσ τησ Αγωγήσ

Transcript

1 Παιδαγωγική και Επιςτήμεσ τησ Αγωγήσ Οι επιςτιμεσ τισ αγωγισ ςυνιςτοφν ςφνολο επιςτθμονικϊν κλάδων με ςτόχο: Τθ διερεφνθςθ παιδαγωγικϊν γεγονότων Τθν μελζτθ παιδαγωγικϊν γεγονότων Τθν ανάλυςθ παιδαγωγικϊν γεγονότων Ώςτε να βελτιωκεί θ παιδαγωγικι διαδικαςία Διμορφία Παιδαγωγικισ Επιςτιμθσ Θεωρθτικι πλευρά Θεωρθτικι Παιδαγωγικι Πρακτικι πλευρά Εφαρμοςμζνθ Παιδαγωγικι 1

2 Θεωρητική Παιδαγωγική Θεωρθτικι Ιςτορικι Παιδαγωγικι Ερευνά τθν παιδαγωγικι διαδικαςία ςτθν εξζλιξθ τθσ. Συςτθματικι Παιδαγωγικι Αςχολείται με τα παιδαγωγικά προβλιματα του παρόντοσ. Συγκριτικι Παιδαγωγικι Σφγκριςθ και αξιολόγθςθ των παιδαγωγικϊν κεωριϊν. 2

3 Εφαρμοςμζνη Παιδαγωγική Εφαρμοςμζνθ Παιδαγωγικι Προςχολικι Παιδαγωγικι Προςχολικά (3-6 χρονϊν) κζματα μάκθςθσ και αγωγισ. Σχολικι Παιδαγωγικι Εκπαιδευτικι διαδικαςία ςτο ςχολείο (κοινωνικοποίθςθ, διδαςκαλία) Παιδαγωγικι του ελεφκερου χρόνου Ερευνά προβλιματα ορκισ χριςθσ του ελεφκερου χρόνου. Διαφυλικι (ςεξουαλικι) Παιδαγωγικι Αγωγι που ςχετίηεται με τθν ςεξουαλικότθτα του ατόμου. Ειδικι (Θεραπευτικι) Παιδαγωγικι Αςχολείται με τα άτομα που λίγο-πολφ αποκλίνουν από το κανονικό (ζλλειψθ κάποιασ αίςκθςθσ ι όχι ομαλισ ανάπτυξθσ νευρικοφ ςυςτιματοσ) 3

4 Αντικείμενο τησ Παιδαγωγικήσ Όλοι οι προαναφερκζντεσ κλάδοι καλφπτουν το αντικείμενο τθσ Παιδαγωγικισ που είναι το ίδιο το φαινόμενο τθσ αγωγισ το οποίο περιλαμβάνει τα εξισ ερωτιματα: Ποιοσ παιδαγωγεί Ποίοσ μακαίνει Για ποιόν ςκοπό Με ποιο περιεχόμενο Με ποια μζςα και μεκόδουσ 4

5 Αγωγή Η λζξθ αγωγι προκφπτει από το ριμα «άγω», δθλαδι χειραγωγϊ προσ οριςμζνεσ κατευκφνςεισ ι ςκοποφσ. Απαραίτθτθ προχπόκεςθ: θ φπαρξθ δφο ατόμων παιδαγωγόσ και παιδαγωγοφμενοσ. Είναι ιδιαίτερο γνϊριςμα των ανκρϊπων. Η αγωγι μπορεί να είναι άμεςθ ι ζμμεςθ Άμεςθ = επικοινωνία μεταξφ ανκρϊπων Ζμμεςθ = μζςω αντικειμζνων ι άλλων παραγόντων του περιβάλλοντοσ 5

6 Οριςμόσ Αγωγήσ Οριςμόσ Το ςφνολο των επιδράςεων που δζχεται η υπό διαμόρφωςη προςωπικότητα του ατόμου, είτε με ςυςτηματικζσ και ςκόπιμεσ ενζργειεσ των ενηλίκων ή των ςυνομηλίκων του είτε από την τυχαία και μη μεθοδευμζνη επίδραςη που αςκεί το φυςικό και κυρίωσ το κοινωνικό περιβάλλον. Επίςθσ είναι: διαδικαςία κοινωνικοποίθςθσ προςπάκεια προςαρμογισ ςχζςθ αλλθλεπίδραςθσ μθχανιςμόσ κακοδιγθςθσ επίδραςθ του ενιλικα ςτον ανιλικο εγχάραξθ γνϊςεων και αξιϊν 6

7 Διαδικαςία Αγωγήσ Η αγωγι λειτουργεί ςε τρία επίπεδα Ωσ ςυςτθματικι διαδικαςία Ωσ αλλθλεπίδραςθ Ωσ αυτοαγωγι 7

8 Συςτηματική Διαδικαςία Αγωγήσ Η αγωγι αφορά τισ ςκόπιμεσ και μεκοδευμζνεσ επιδράςεισ του ενθλίκου ςτον νζο άνκρωπο. Ανάγεται κυρίωσ ςτο δαςκαλοκεντρικό μοντζλο του Herbabrt. Επιδιϊκει να μετατρζψει τον μακθτι ςε ϊριμο ενιλικο το ταχφτερο δυνατόν. Δεν λαμβάνει υπόψθ τθν παιδικότθτα του μακθτι. Ο δάςκαλοσ για να πετφχει αυτό το ςτόχο, χρθςιμοποιεί κάκε μζςο, ακόμα και τον φόβο ι τισ ποινζσ. 8

9 Αγωγή ωσ Αλληλεπίδραςη Η αγωγι δεν είναι μονοδιάςτατθ (με ςυςτθματικι διαδικαςία), αλλά χαρακτθρίηεται ωσ θ επίδραςθ ενόσ ςφνκετου ςυςτιματοσ επιρροϊν από: Το κοινωνικό περιβάλλον Το πολιτιςμικό περιβάλλον Το φυςικό περιβάλλον Η αγωγι δεν είναι τίποτε άλλο από μια προςπάκεια κοινωνικοποίθςθσ. Το άτομο υψϊνεται ςτο επίπεδο του ενιλικου/πολίτθ Αποκτά ικανότθτα να ςυμμετζχει ςτθ ηωι τθσ κοινωνικισ ομάδασ που ανικει. 9

10 Αγωγή ωσ Αυτοαγωγή Η αγωγι ζχει ωσ αφετθρία και τζλοσ το ίδιο το άτομο. Κριτιρια για τθν αυτοαγωγι είναι: Κριτικι ικανότθτα Αυτογνωςία Ο μακθτισ λειτουργεί ωσ παιδαγωγόσ και παιδαγωγοφμενοσ. Στθ διαδικαςία αυτι ςτθρίηεται θ δια βίου μάκθςθ. Ο εκπαιδευτικόσ κα πρζπει να επιδιϊκει τθν ςταδιακι χειραφζτθςθ του μακθτι με ςτόχο: Τθν αυτονομία του Τθν αυτοτζλεια του Κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ Αυτοανάπτυξθ 10

11 Κατηγορίεσ Αγωγήσ Οικογζνεια Γονείσ, αδζρφια, παπποφσ, γιαγιά, ςυγγενείσ Ποικίλει ανάλογα με: Οικογενειακι κατάςταςθ Μόρφωςθ γονζων Οικονομικι κατάςταςθ Κοινωνία Είναι ζργο του περιβάλλοντοσ που ηει το άτομο Προκφπτει με τθν ςυνεχι επαφι του ατόμου με αυτό Σχολείο Επιδιϊκει τθν αγωγι ωσ ςυςτθματικι διαδικαςία Εφαρμογι επιςτθμονικϊν κεωριϊν περί παιδαγωγικισ 11

12 Σκοποί Αγωγήσ Για ολοκλθρωμζνθ αγωγι κα πρζπει να επιτευχκοφν οι εξισ ςτόχοι προαγωγι του ατόμου ωσ φορζα του πολιτιςμοφ ςτον οποίο ηει. αγάπθ για το περιβάλλον και τθν τζχνθ. ανάπτυξθ εςωτερικισ ελευκερίασ και αγάπθσ για τον άλλον. μζριμνα για τθν πρόοδο, ευθμερία και κοινωνικοποίθςθ του νζου. 12

13 Μζςα Αγωγήσ Το παράδειγμα «Παράδειγμα προσ μίμθςθ» Συμπεριφορά γονζων, δαςκάλων κλπ Η ςυνικεια Επανάλθψθ ςυγκεκριμζνθσ μορφισ αγωγισ Η πεικαρχία Εφαρμογι με μζτρο, χωρίσ υπερβολζσ και ακρότθτεσ Η αμοιβι Η υλικι ι λεκτικι αμοιβι για μια ςωςτι ενζργεια του παιδιοφ, κα οδθγιςει ςε επανάλθψθ τθσ πράξθσ και αφξθςθ τθσ αυτοεκτίμθςθσ του παιδιοφ. Δεν κα πρζπει να ςπαταλιζται ι να παρζχεται με φειδϊ Η ποινι Δεν πρζπει να είναι πολφ αυςτθρι Όχι πολφ ςυχνι 13

14 Είδη Αγωγήσ Δαςκαλοκεντρικι ςχζςεισ υποτζλειασ Απαγορεφςεισ Συμμόρφωςθσ Απαιτιςεισ υψθλϊν επιδόςεων Μακθτοκεντρικι Ενεργι ςυμμετοχι του μακθτι (αυτενζργεια) Διάλογοσ Άλλθλοκατανόθςθ Αδιάφορθ ι φλεγματικι Καμία επικοινωνία μακθτι-εκπαιδευτικοφ Γρεφειοκρατικό μοντζλο εκπαιδευτικοφ 14

15 Μόρφωςη (1) Σθμαίνει Διαμορφϊνω Δίνω μορφι (ςχιμα) Η μόρφωςθ είναι προϊόν τθσ Αγωγισ Αγωγι = ενζργεια, μόρφωςθ = αποτζλεςμα Συνδζεται με τθν Διδαςκαλία Προετοιμαςία Προςαρμογι Των μακθτϊν για το ςφςτθμα αξιϊν που ζχει κεςπίςει και αποδζχεται θ κοινωνία. 15

16 Μόρφωςη (2) Χαρακτθρίηεται από τθν ποςότθτα και ποιότθτα τθσ Ο μορφωμζνοσ άνκρωποσ κατζχει μια πολυμζρεια γνϊςεων που προζρχονται Από τθν ςυνειδθτι του πράξθ να μάκει Από τισ αςυνείδθτεσ επιδράςεισ του περιβάλλοντοσ του Είναι αποτζλεςμα μιασ εκπαιδευτικισ πορείασ όπου ςυνυπάρχουν Η μζκοδοσ τθσ διαδικαςίασ ανάπτυξθσ του ατόμου Η επίδραςθ τθσ διδαςκαλίασ Η προςπάκεια βελτίωςθσ του ατόμου με τθν ολόπλευρθ ανάπτυξθ του αλλά και τθν ενεργό ςυμμετοχι του ςε αυτι 16

17 Μόρφωςη (3) Είναι αναφαίρετο δικαίωμα του ανκρϊπου Οδθγεί ςτθν γνϊςθ (θ οποία δεν περιορίηεται ςτον επαγγελματικό τομζα μόνο) Σχθματίηει το άτομο Προωκεί και ενδυναμϊνει: Τθν ςκζψθ Τθν αναηιτθςθ Τθν κυοφορία νζων προςεγγίςεων-ιδεϊν-αντιλιψεων που οδθγοφν τθν κοινωνία ςτθν πρόοδο 17

18 Μόρφωςη (4) Δεν είναι ζνα φαινόμενο ςτατικό και αμετάβλθτο Εξελίςςεται κάτω από ςυνεχείσ επιδράςεισ Χαρακτθρίηει μόνο τον άνκρωπο κακϊσ θ ςυμμετοχι του υποκειμζνου κεωρείται απαραίτθτθ 18

19 Μόρφωςη (5) Μόρφωςθ Οριςμόσ Είναι το αποτζλεςμα τθσ διαδικαςίασ μζςα από τθν οποία αναδεικνφεται ο ελεφκεροσ άνκρωποσ, ο υπεφκυνοσ, ο δθμιουργικόσ και ςυνεργατικόσ ο οποίοσ ζχει αναπτφξει όλα και όχι μερικά από τα γνωρίςματα που χαρακτθρίηουν το είδοσ του. Μορφωμζνοσ Άνκρωποσ Οριςμόσ Είναι αυτόσ που αναπτφςςει τθν ψυχοςωματικι, τθν πνευματικι του ολότθτα, όχι απλϊσ ενταγμζνοσ ςτο κοινωνικό ςφνολο αλλά όλοσ, «οικουμενικόσ άνκρωποσ» ςτον κόςμο. 19

20 Μάθηςη Ζχει άμεςθ ςχζςθ με τθν αγωγι Αναφζρεται ςτθν διαδικαςία κατά τθν οποία ο νζοσ άνκρωποσ κατακτά με δικι του ενεργό ςυμμετοχι : Γνϊςθ Δεξιότθτεσ Ικανότθτεσ Εμπειρίεσ Οι οποίεσ βελτιϊνουν τθν ςυμπεριφορά και αναπτφςςουν τθν προςωπικότθτα του Περιλαμβάνει και τον όρο κοινωνική μάθηση Οικειοποίθςθ κανόνων ςυμπεριφοράσ Ανάπτυξθ ικανοτιτων ομαδικισ και ςυνεργατικισ εργαςίασ 20

21 Παιδεία (1) Η λζξθ είναι παράγωγο του αρχαίου ριματοσ «παιδεφω»=διδάςκω, εκπαιδεφω. Αναφζρεται ςτθν καλλιζργεια του ςυνόλου τθσ προςωπικότθτασ Σκοπόσ τθσ ο εξανκρωπιςμόσ του ανκρϊπου Είναι όλα τα μζςα με τα οποία επιτυγχάνεται θ μόρφωςθ του ανκρϊπου Αποτελεί βαςικι αποςτολι του κράτουσ Ηκικι Πνευματικι Επαγγελματικι Φυςικι Διαγωγή των ατόμων Θρθςκευτικι Εκνικι Ανάπτυξη των ατόμων Διάπλαςη τουσ ςε ελεφθερουσ και υπεφθυνουσ πολίτεσ 21

22 Παιδεία (2) Στθν πράξθ ο όροσ παιδία χρθςιμοποιείται με τρείσ κυρίωσ ςθμαςίεσ Οι προςπάκειεσ που καταβάλει θ πολιτεία για τθν οργάνωςθ τθσ εκπαίδευςθσ Συνϊνυμθ των όρων αγωγι και μάκθςθ Ιςοδφναμο του αποτελζςματοσ τθσ αγωγισ (δθλ. μόρφωςθ) Το άτομο τθν αποκτά ωσ μακθτισ κατά τθν διάρκεια φοίτθςθσ του Νθπιαγωγείο Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο 22

23 Διδαςκαλία Οι παιδαγωγικζσ διαδικαςίεσ που ακολουκεί ο εκπαιδευτικόσ για να βοθκιςει τον μακθτι να κατακτιςει τθ γνϊςθ που προβλζπεται από το πρόγραμμα ςπουδϊν, καλλιεργιςει τισ δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του αναπτφξει τθν κριτικι και δθμιουργικι του ςκζψθ Αποτελεί βαςικό ςτοιχείο του ςχολείου, αφοφ «ςτο ςχολείο βαςικά παρζχεται διδαςκαλία και παράγεται μάκθςθ» Η διαδικαςία τθσ διδαςκαλίασ είναι (και πρζπει να είναι) αμφίδρομθ Επιτυγχάνεται μζςα από τθν επικοινωνία εκπαιδευτικοφ-μακθτι Συηιτθςθ Ερωτοαπαντιςεισ Εξθγιςεισ Αξιολόγθςθ Απαιτεί ςυναιςκθματικι ατμόςφαιρα θ οποία εγγυάται καλφτερα μακθςιακά αποτελζςματα. 23

24 Εκπαίδευςη Θεςμοκετθμζνθ και ελεγχόμενθ παιδαγωγικι διαδικαςία Διενεργείται από φορείσ τθσ Πολιτείασ Δθμόςιουσ Ιδιωτικοφσ Μπορεί να είναι Η επίςθμθ διαδικαςία που διενεργείται από το εκπαιδευτικό ςφςτθμα του κράτουσ (δθμόςιο ςχολείο) Η εφ όρου ηωισ εκπαιδευτικι διαδικαςία όπου τα άτομα μακαίνουν μζςα από οποιαδιποτε εμπειρία Οργανωμζνθ εκπαιδευτικι διαδικαςία εκτόσ του εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ. 24