Μοντέλα πρόγνωσης του Σακχαρώδη Διαβήτη Ηλιάδης Φώτης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ
IDF Diabetes Atlas 5th Edition 2012 Update
3.8 million men and women worldwide died from diabetes-related causes in the year 2007.
Δαπάνη περισσότερων χρηµάτων Αύξηση θανάτων Ανεξέλεγκτη η επίπτωση του Διαβήτη
Πρόληψη η µόνη λύση στην επιδηµία του Διαβήτη
Για να γίνει πρόληψη πρέπει να προηγηθεί πρόβλεψη
Στην ιατρική, η πρόγνωση σχετίζεται συνήθως µε την πιθανότητα ή τον κίνδυνο ενός ατόµου να εµφανίσει µια παθολογική κατάσταση της υγείας του (το αποτέλεσµα) µέσα σε ένα συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα, µε βάση τα δηµογραφικά ή κλινικά χαρακτηριστικά του BMJ 2009;338:b375
Μπορούµε να προβλέψουµε ποια άτοµα θα εµφανίσουν Διαβήτη;
Οι ασθενείς µε προδιαβήτη εµφανίζουν αυξηµένο κίνδυνο εµφάνισης διαβήτη Diabetes Research and Clinical Practice 78 (2007) 305 312
Μέσα σε µία εικοσετία πάνω από το 90% των ασθενών µε προδιαβήτη θα εµφανίσουν διαβήτη Ετήσια επίπτωση ΣΔ σε ασθενείς µε προδιαβήτη περίπου 10% Lancet 2008; 371: 1783 89
Όλες οι µελέτης πρόληψης του ΣΔ αφορούν ασθενείς µε προδιαβήτη METABOLISM CLINICAL AND EXPERIMENTAL 62 (2013) 303 314
Standards of Medical Care in Diabetes 2013 AMERICAN DIABETES ASSOCIATION Metformin therapy for prevention of type 2 diabetes may be considered in those with: IGT (A), IFG (E), or an HbA1c of 5.7 6.4% (E), especially for those with BMI >35 kg/m2, aged < 60 years, and women with prior GDM. (A) Metformin therefore might reasonably be recommended for very high-risk individuals (those with a history of GDM, the very obese, and/or those with more severe or progressive hyperglycemia).
280 εκατοµµύρια ενήλικες παγκοσµίως ή 6.4% των ενηλίκων έχουν IGT
Πρόληψη Διαβήτη Ανακάλυψη ατόµων µε προδιαβήτη Εφαρµογή υγειονοδιαιτητικών µέτρων
Standards of Medical Care in Diabetes 2013 AMERICAN DIABETES ASSOCIATION ~ 26% of the adult population as at risk (prediabetes) Απαραίτητη η διενέργεια αιµοληψίας Χρονοβόρα διαδικασία Υψηλό κόστος ~ 33% of individuals with early diabetes or impaired glucose tolerance (IGT) have A1C levels < 5.7%
Μαζικός έλεγχος όλου του πληθυσµού µε δοκιµασία ανοχής γλυκόζης δεν είναι εφικτός. Ο έλεγχος αυτός πρέπει να στοχεύει σε οµάδες που παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο για εµφάνιση διαβήτη. Χρειαζόµαστε απλούστερα εργαλεία µε τα οποία θα µπορούµε να ξεχωρίσουµε γρήγορα και µε απλό και χωρίς µεγάλο κόστος τρόπο µέσα από τον γενικό πληθυσµό τα άτοµα εκείνα που παρουσιάζουν αυξηµένο κίνδυνο για εµφάνιση διαβήτη που είναι και περισσότερο πιθανό να ωφεληθούν από µία πολυπαραγοντική παρέµβαση. Epidemiol Rev 2011;33:46 62
Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί αρκετά πολυπαραγοντικά µοντέλα που έχουν ως στόχο την ανίχνευση του κινδύνου εµφάνισης διαβήτη σε υγιή άτοµα Τέτοια µοντέλα συστήνονται από αρκετές κατευθυντήριες οδηγίες που αφορούν την πρόληψη του ΣΔ και έχουν ενσωµατωθεί µέσα σε αρκετά εθνικά προγράµµατα πρόληψης του ΣΔ αρκετών κρατών του Δυτικού Κόσµου
Τα προγνωστικά µοντέλα συνδυάζουν πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου εµφάνισης µίας νόσου, όπως τα χαρακτηριστικά ενός ατόµου ή συνυπάρχουσες παθήσεις και εκτιµούν την πιθανότητα εµφάνισης του συγκεκριµένου νοσήµατος µέσω βαθµολόγησης. Μεγαλύτερη βαθµολογία σηµαίνει υψηλότερος κίνδυνος Έχουν ως στόχο να βοηθήσουν στη λήψη ιατρικών αποφάσεων και στην ενηµέρωση των ασθενών Journal of Clinical Epidemiology 61 (2008) 1085e1094
Ανάπτυξη πολλών προγνωστικών µοντέλων τα τελευταία έτη BMJ 2011;343:d7163 doi: 10.1136/bmj.d7163
Παράγοντες κινδύνου για την εµφάνιση ΣΔ
Collins et al. BMC Medicine 2011,
FINDRISK
The Australian Type 2 Diabetes Risk Assessment Tool AUSDRISK
A European Evidence-Based Guideline for the Prevention of Type 2 Diabetes
2012 RISK SCORE
Χρησιµότητα προγνωστικών µοντέλων στην πρόληψη του ΣΔ Ανίχνευση ατόµων υψηλού κινδύνου για εµφάνιση ΣΔ στον γενικό πληθυσµό Σε άτοµα που ανήκουν σε οµάδα υψηλού κινδύνου, για την επιβεβαίωση του κινδύνου Αν βρεθεί αυξηµένος κίνδυνος εµφάνισης διαβήτη ακολουθεί εξέταση αίµατος: Γλυκόζη αίµατος ή/και HbA1c και αν χρειασθεί δοκιµασία ανοχής γλυκόζης
Μειονεκτήµατα προγνωστικών µοντέλων στην πρόληψη του ΣΔ Ανάπτυξη κάθε προγνωστικού µοντέλου σε συγκεκριµένο πληθυσµό Καθώς ο κίνδυνος εµφάνισης διαβήτη διαφέρει στις διάφορες εθνότητες υπάρχει δυσχέρεια χρησιµοποίησης ενός συγκεκριµένου µοντέλου σε άλλο πληθυσµό που περιλαµβάνει διαφορετικές εθνότητες Για αυτό τον λόγο υπάρχουν διαφορετικά προγνωστικά µοντέλα σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Ασία και Αυστραλία Για να χρησιµοποιηθούν τα προγνωστικά µοντέλα σε άλλο πληθυσµό θα πρέπει να γίνει αναβαθµονόµησή τους για τον νέο πληθυσµό Lancet 2012; 379: 2279 90
Διαφορές στο BMI στις διάφορες εθνότητες Έχει φανεί ότι BMI:30 kg/m2 στους Καυκάσιους εγκυµονεί τον ίδιο κίνδυνο εµφάνισης διαβήτη µε BMI: 24 kg/m2 στους κατοίκους της Νότιας Ασίας, µε ΒΜΙ: 25 kg/m2 στους Κινέζους και µε ΒΜΙ: 26 kg/m2 στους Αφροαµερικάνους Διαφορές στην περίµετρο µέσης στις διάφορες εθνότητες
Γενικά τα προγνωστικά µοντέλα γενικά υπερεκτιµούν τον κίνδυνο εµφάνισης διαβήτη BMJ 2012;345:e5900 doi: 10.1136/bmj.e5900
Πολλά προγνωστικά µοντέλα είναι αναξιόπιστα γιατί έχουν αναπτυχθεί µε ακατάλληλες µεθόδους Collins et al. BMC Medicine 2011, 9:103
Στην κλινική πράξη φαίνεται ότι η διαδικασία που περιλαµβάνει 2 στάδια βοηθάει στην πρόβλεψη και στην πρόληψη του ΣΔ Στο πρώτο στάδιο προγνωστικά µοντέλα που περιλαµβάνουν µη επεµβατικές µεταβλητές όπως ηλικία, φύλο, BMI, αρτηριακή πίεση, ιστορικό διαβήτη και υγειονοδιαιτητικές πληροφορίες επιτρέπουν την αρχική εκτίµηση του κινδύνου εµφάνισης διαβήτη µε ελάχιστο κόπο και κόστος. Στο δεύτερο στάδιο εργαστηριακές εξετάσεις, ιδίως γλυκόζης νηστείας, σε ασθενείς υψηλού κινδύνου µπορεί να βελτιώσουν την προγνωστική εκτίµηση των µη επεµβατικών προγνωστικών µοντέλων Lancet 2012; 379: 2279 90