Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων

ΤΜΗΜΑ Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων ΔΑΠ ΝΔΦΚ

1. Ποιες είναι οι βασικές λειτουργίες του management; Α. Προγραμματισμός: Καθορίζει τους στόχους, τη στρατηγική και την ιεράρχηση των σχεδίων. Β. Οργάνωση: Αφορά στη σχεδίαση δομής και συγκεκριμένα στην ομαδοποίηση των στόχων και στη λήψη αποφάσεων. Γ. Ηγεσία: Αυτή η λειτουργία περιλαμβάνει τα στάδια του συντονισμού ανθρώπινου κεφαλαίου, της παρακίνησης, της κατεύθυνσης ενεργειών, της αποτελεσματικής επικοινωνίας και της διευθέτησης συγκρούσεων. Γενικότερα η ηγεσία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το ανθρώπινο δυναμικό και τη διαχείρισή του για την επίτευξη υψηλών επιπέδων αποτελεσματικότητας και παραγωγικότητας. Δ. Έλεγχος: Με τον έλεγχο επιτυγχάνεται η παρακολούθηση τόσο της απόδοσης όσο και της αποτελεσματικότητας για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί. 2. Τι περιλαμβάνει η θεωρία των συστημάτων σχετικά με τη διοίκηση; Σύστημα είναι ένα αλληλοεξαρτώμενο σύνολο τμημάτων ή υποσυστημάτων που μεταμορφώνει τις εισροές του περιβάλλοντος σε συγκεκριμένες εκροές. Τα τμήματα και οι άνθρωποι έχουν αλληλεξάρτηση και το σύστημα αλληλεπιδρά με το εξωτερικό περιβάλλον και τα ερεθίσματα που δέχεται από αυτό. Αυτό το σύστημα το χαρακτηρίζουμε ανοιχτό έχουμε δηλαδή ομαδοποίηση των υποσυστημάτων σε ένα σύνολο. Γνωρίζουμε ότι οι εισροές αφορούν τους ανθρώπους, τις πρώτες ύλες, το κεφάλαιο, τα τελικά αγαθά και τις πληροφορίες ενώ οι εκροές αναφέρονται στα προϊόντα και τις υπηρεσίες. Μέσω του περιβάλλοντος πολλές φορές τροποποιείται ο τρόπος με τον οποίο το σύστημα λαμβάνει τις εισροές και τις εκροές και τις τρέπει σε εκροές. Ο διορθωτικός αυτός μηχανισμός ονομάζεται επανάδραση. Ένα σύστημα μπορεί να πετυχαίνει τους στόχους του με περισσότερους από έναν τρόπους. Η αρμονική συνύπαρξη των υποσυστημάτων του όλου συστήματος είναι μείζονος σημασίας για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του. Το χαρακτηριστικό των κλειστών συστημάτων είναι ότι δεν αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον. Έτσι τείνουν στην αταξία και την καταστροφή δηλαδή έχουμε εντροπία, η οποία είναι συνυφασμένη με την έλλειψη πληροφόρησης. Επομένως είναι πολύ σημαντική η διαχείριση της επιστροφής της πληροφορίας-επανάδραση (feedback) π.χ. σε ένα ατύχημα. Από την άλλη πλευρά έχουμε το ανοιχτό σύστημα, το οποίο βρίσκεται σε διαρκή ανταλλαγή με το περιβάλλον του. Περιβάλλον και σύστημα λοιπόν διατηρούν μια αμοιβαία εξάρτηση για την διατήρησή τους. Τέλος μέσα από τη θεωρία των συστημάτων έχουμε τη δυνατότητα να αναλύσουμε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα και να μελετήσουμε ζωντανούς οργανισμούς. 3. Τι πρέπει να περιλαμβάνει το management για τις χρονικές τοποθετήσεις των ναυτιλιακών επενδύσεων; Α. Τα κριτήρια λήψης αποφάσεων Β. την κατανομή ειδικού βάρους στα κριτήρια (ποιο έχει μεγάλη βαρύτητα) Γ. Παράθεση βιώσιμων εναλλακτικών δράσεων Δ. Ανάλυση δράσεων σε επίπεδο (strong / weak points) και βαθμολογική κατάταξη

Ε. Επιλογή άριστης λύσης ΣΤ. Εφαρμογή απόφασης Ζ. Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας Η λήψη αποφάσεων διαχέεται και από τις 4 λειτουργίες του management. 4. Πότε ένας manager είναι αποτελεσματικός στη λήψη αποφάσεων; Α. Όταν εστιάζει στο σημαντικό Β. Όταν χρησιμοποιεί ευέλικτες και αξιόπιστες διαδικασίες Γ. Όταν χρησιμοποιεί λογική και συνέπεια Δ. Όταν διακατέχεται από αντικειμενικότητα και διαισθητική σκέψη Ε. Όταν κάνει χρήση της πληροφόρησης για λύση ενός συγκεκριμένου προβλήματος ΣΤ. Όταν ενθαρρύνει τη συγκέντρωση της σχετικής πληροφόρησης και ενήμερης άποψης 5. Τι είναι ο προγραμματισμός; Σε ποια είδη διακρίνεται και ποια τα θετικά του; Ο προγραμματισμός είναι η διαδικασία που καθορίζει τους στόχους, θέτει τη στρατηγική και ιεραρχεί το σχεδιασμό για την ολοκλήρωση των ενεργειών. Ο προγραμματισμός διακρίνεται σε τυπικό, άτυπο, γενικό και ασυνεχή. Τα θετικά του προγραμματισμού είναι τα εξής: Α. Κατεύθυνση. Γνωρίζουμε τους στόχους, τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να τους επιτύχουμε καθώς επίσης την αποτελεσματική συνεργασία της ομάδας εργασίας με στόχο την μείωση της αβεβαιότητας και την πρόγνωση των αλλαγών. Β. Αλλαγή: Αντιμετώπιση και συνέπειες ενεργειών Γ. Ελαχιστοποιεί τη σπατάλη πόρων (μείωση των επικαλυπτόμενων ενεργειών) Δ. Θέτει πρότυπα που βοηθούν στον έλεγχο (σύγκριση πραγματοποιηθείσας απόδοσης και διόρθωση των αποκλίσεων) 6.Ποια είναι η σχέση του προγραμματισμού με την απόδοση; Ο προγραμματισμός έχει πολλά θετικά αλλά δεν μπορεί να εγγυηθεί την καλή απόδοση. Συσχετίζεται συγκεκριμένα με: Α. Υψηλότερα κέρδη (τυπικός προγραμματισμός) Β. Υψηλότερες αποδόσεις στα περιουσιακά στοιχεία του ενεργητικού (assets) Γ. Με άλλα θετικά οικονομικά αποτελέσματα Ωστόσο, μεγαλύτερη σημασία έχει η ποιότητα και η εφαρμογή του προγραμματισμού παρά η έκταση. Πολλές φορές ο προγραμματισμός εμποδίζεται από το περιβάλλον (εργαζόμενοι, οργανισμοί, κυβέρνηση κλπ). Ο προγραμματισμός εξετάζει την επίπτωση των σημερινών αποφάσεων σε μελλοντικά ζητήματα. Προβλέπει αλλαγές και μεθόδους ανταπόκρισης σε αυτές. Αφορά μια συνεχή δραστηριότητα με ευελιξία και αποτελεσματικότητα. 7. Ποιοι είναι οι μη συστηματικοί ή τυχαίοι συντελεστές στον προγραμματισμό; Α. Περιβαλλοντική αβεβαιότητα. Η αβεβαιότητα χαρακτηρίζει τη ναυτιλιακή αγορά, η οποία μπορεί να εγγυάται τεχνολογικές, οικονομικές, νομικές και κοινωνικές

μεταβολές. Κατάλληλα σε αυτή την περίπτωση είναι τα κατευθυντήρια - βραχυχρόνια σχέδια. Β. Διακύμανση ναύλων (προσφορά & ζήτηση). Αποτελεί μια απρόβλεπτη και άστατη οικονομική μεταβολή. Αν υπήρχαν εξειδικευμένα σχέδια το κόστος μετατροπής τους θα ήταν υπέρογκο. Κατάλληλα σε αυτή την περίπτωση είναι τα ευέλικτα βραχυχρόνια σχέδια. Γ. Χρονικό πλαίσιο σχεδίων. Τα σχέδια απλώς βλέπουν τις μελλοντικές επιπτώσεις των σημερινών αποφάσεων και θα πρέπει επομένως να καλύπτουν αρκετό χρόνο ώστε να εκτιμώνται οι μελλοντικές υποχρεώσεις. Απαραίτητο σε αυτή την περίπτωση είναι η μακρόχρονη πρόβλεψη της ζήτησης. Σε περιπτώσεις εμφυλίων, φυλετικών διαμαχών, υπερπληθωρισμού ή πολιτικοοικονομικών ασταθειών τα στάδια ζωής μιας επιχείρησης είναι τα εξής: Α. Ίδρυση Δημιουργία (πόροι, στόχοι, πελατεία κλπ) βραχυχρόνια κατευθυντήρια Β. Ανάπτυξη εξειδικευμένα Γ. Ωριμότητα μέγιστη προβλεπτικότητα εξειδικευμένα Δ. Υποχώρηση (αναθεώρηση στόχων ανακατανομή πόρων) κατευθυντήρια 8. Ποιοι είναι οι παραδοσιακοί αντικειμενικοί στόχοι μιας ναυτιλιακής επιχείρησης; Α. Κέρδος (είτε σε απόλυτους αριθμούς είτε σε ποσοστό απόδοσης πάνω στο κεφάλαιο) Β. Αποτελεσματικότητα Γ. Οικονομική σταθερότητα Δ. Ευελιξία (διάφοροι τύποι πλοίων) Ε. Ποιότητα (κρίσεις) ΣΤ. Κοινωνική ευθύνη (ρύπανση, ατυχήματα) Ζ. Ευημερία εργαζομένων Ωστόσο, οι στόχοι μεταβάλλονται και πολλές φορές είναι μεταξύ τους αντικρουόμενοι. Εμφανίζονται οι παρακάτω περιπτώσεις στόχων: Α. Ελαχιστοποίηση κόστους Β. Ποιοτική βελτίωση στόλου Γ. Διατήρηση ανταγωνιστικότητας Δ. Ανανέωση στόλου Τέλος πρέπει να σημειώσουμε ότι οι πραγματικοί στόχοι πολλές φορές είναι πιθανό να διαφέρουν από τους διατυπωμένους. 9. Τι γνωρίζετε για το management της κρίσης; Θα πρέπει στη σημερινή εποχή να θεωρούμε τις κρίσεις και τα μετριότερα κέρδη σαν ένα συχνό φαινόμενο ενώ παράλληλα πρέπει να υπάρχει πρόγραμμα Ξενοκράτης, το οποίο θα εφαρμόζεται σταδιακά ανάλογα με την πτώση των ναύλων και το μέγεθος της κρίσης. Το πρόγραμμα Ξενοκράτης, το οποίο αφορά στη διαχείριση κρίσεων, οφείλει να περιλαμβάνει όλα τα τμήματα που δημιουργούν δαπάνες (τεχνικό, πληρωμάτων, αρχιπλοιάρχων και προμηθευτών) και με δεδομένο τις συχνές κρίσεις,

πρέπει να εφαρμόζεται και χωρίς αυτές αν βέβαια δεν αποθαρρύνεται η απόδοση των στελεχών. Επιπλέον είναι υποχρεωτική η άμεση συνεργασία πλοιάρχων και Α μηχανικών. Σε περίπτωση που η κρίση δεν ξεπεραστεί υπάρχει μόνο ο παροπλισμός. Πρωτεύων στόχος πάντα υπό τέτοιες συνθήκες είναι η οικονομία. Η οικονομία καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική σε μεγάλα κεφάλαια δαπανών (καύσιμα, λιπαντικά, ανταλλακτικά, συντήρηση), σε μικρά κεφάλαια δαπανών (απώλειες και διαρροές). Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να ασκείται πίεση σε ολόκληρο το προσωπικό, ενώ μπορεί να γίνει μείωση στη σύνθεση πληρώματος, στον επαναπατρισμό των ναυτικών, στα ιατρικά έξοδα, στις πολυτελείς δαπάνες, στις υπερωρίες, στην παραγωγικότητα εργασίας, στο πρόγραμμα εργασίας ή στον εξοπλισμό. 10. Ποιος είναι ο παραδοσιακός τρόπος καθορισμού στόχων; Τι είναι ο ΜΒΟ και ποιες είναι οι βασικές διαφορές τους? Κατά τον παραδοσιακό τρόπο οι αποφάσεις για τους στόχους τίθενται από ψηλά και αναλύονται σε μικρότερους για κάθε ιεραρχικό επίπεδο. Λειτουργεί σαν μονόδρομος και πολλές φορές οι στόχοι είναι ασαφείς, γενικοί και ασύνδετοι. Σύμφωνα με το MBO (management by objectives) προσδιορίζονται οι στόχοι απόδοσης από κοινού μεταξύ προϊσταμένων και υφισταμένων. Η πρόοδος των στόχων ελέγχεται περιοδικά και ανταμοίβεται. Επομένως αντί οι στόχοι να χρησιμοποιούνται για έλεγχο μετατρέπονται σε παρακίνηση. Στο ΜΒΟ έχουμε συνεχή προσπάθεια για νέους στόχους και επίπεδα επιλογής, κριτική επανατοποθέτηση των πόρων και των επιπέδων επίτευξης. Το ΜΒΟ μετατρέπει τους συνολικούς / γενικούς στόχους σε εξειδικευμένους, τόσο για τις μονάδες όσο και για τα άτομα μιας επιχείρησης, δηλαδή όλοι σε μια εταιρεία στα πλαίσια ενός γενικού και στόχου έχουν τον προσωπικό τους σε όλη την ιεραρχία. Οι στόχοι του ενός επιπέδου συνδέονται με αυτούς του επόμενου. Κάθε άτομο έχει μια συνεισφορά στο στόχο επίδοσης της ομάδας / μονάδα και η ιεραρχία είναι αμφίδρομη. Τα κύρια στοιχεία του ΜΒΟ είναι τα ακόλουθα: Α. Εξειδίκευση στόχων Β. Συμμετοχική λήψη αποφάσεων Γ. Σαφές χρονοδιάγραμμα (καθορίζονται με συνεργασία) Δ. Τα σχέδια δράσης στόχοι (λεπτομέρεια συμφωνίας) Ε. Εφαρμογή σχεδίων δράσης ΣΤ. Αναθεώρηση προόδου (και feedback) Ζ. Ανταμοιβές με βάση την απόδοση Κριτήρια αποτελεσματικότητας του ΜΒΟ: Α. Δύσκολοι στόχοι υψηλές επιδόσεις Β. Αναλυτικοί ειδικοί στόχοι Γ. Επανατροφοδότηση με πληροφορίες σχετικά με την απόδοση του ατόμου Η πρόκληση για απόδειξη της προσωπικής αξίας θέτει κίνητρα: Α. Αναγνώριση Β. Χρηματική ανταμοιβή Γ. Ικανοποίηση φιλοδοξίας Δ. Απόδειξη αξίας ικανοτήτων Ε. Τάση πρωταθλητισμού Στ. Ικανοποίηση επίλυσης προβλημάτων

Προϋποθέσεις για την επιτυχία: Α. Η παιδεία της εταιρείας επιτρέπει υψηλό βαθμό ατομικής πρωτοβουλίας Β. Παρέχει μεγάλο όγκο οδηγιών και κατευθύνσεων Γ. Υποστηρίζει τη λήψη κινδύνων Δ. Θέτει ως κριτήριο ανταμοιβής την απόδοση Στ. Τα άτομα είναι υπεύθυνα και υπάρχουν σαφείς στόχοι και επίπεδα απόδοσης 11. Τι γνωρίζετε για τον προγραμματισμό στη ναυτιλιακή επιχείρηση; Η κατάρτιση σχεδίων δεν είναι πολύ συνηθισμένη πρακτική στη ναυτιλιακή επιχείρηση καθώς η πρόβλεψη της ζήτησης όπως και η διακύμανση του ναύλου, η οποία εξαρτάται από την εκάστοτε ζήτηση και προσφορά, καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη. Επίσης δύσκολος είναι και ο υπολογισμός των εξόδων κίνησης και φορτοεκφόρτωσης. Ωστόσο γίνεται και ετήσιος προϋπολογισμός ο οποίος συνεπικουρείται από τις απολογιστικές καταστάσεις τρεχόντων εξόδων, που περιλαμβάνουν τα προϋπολογισθέντα και τα πραγματοποιηθέντα έξοδα. Ο προγραμματισμός των εσόδων δεν πραγματοποιείται στην trump ναυτιλία για τους λόγους που προαναφέραμε. 12. Τι είναι το ΕΠΔ της ναυτιλιακής επιχείρησης και ποια η χρησιμότητά του; Το ΕΠΔ (Ετήσιο Πρόγραμμα Δαπανών ετήσιος προϋπολογισμός) αποτελεί ένα εξαιρετικά εύχρηστο εργαλείο ώστε να υπάρξει προγραμματισμένη και ελεγχόμενη διαχείριση. Είναι ένα μεσοχρόνιο και εξειδικευμένο πρόγραμμα, το οποίο έχει σαν στόχο την αποτελεσματικότητα καθώς περιγράφει τον τρόπο και τα μέσα με τα οποία η εταιρεία μετατρέπει τις εισροές πόρων σε υπηρεσίες με το ελάχιστο δυνατό κόστος. Οι κύριοι στόχοι του ΕΠΔ είναι από την μία πλευρά η παρακολούθηση και η συγκράτηση του κόστους λειτουργίας και από την άλλη πλευρά η αύξηση του ενδιαφέροντος των στελεχών για την επίτευξη προγραμματισμού βασισμένου στη λογική και τη χρήση κοστολογικών μεθόδων. Για την κατάρτιση του ΕΠΔ πρέπει: Α. Καθορισμός κύριων και μερικών στόχων Β. Χειρισμός μεθόδων κοστολόγησης Γ. Decision making (ιεράρχηση προβλημάτων εναλλακτικές) Δ. Συνεργασία 13. Τι είναι ο στρατηγικός προγραμματισμός και ποια τα βασικά του βήματα; Είναι απαραίτητος στη ναυτιλία; Ο στρατηγικός προγραμματισμός θέτει τους μακροπρόθεσμους στόχους μιας επιχείρησης σε σχέση με το περιβάλλον και τους πόρους που έχει αυτή στη διάθεσή της. Οι λόγοι που καθιστούν τον προγραμματισμό αναγκαίο είναι: Α. Οι ενεργειακές κρίσεις Β. Η οικονομική απελευθέρωση Γ. Η γρήγορη τεχνολογική πρόοδος

Δ. Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός Τα βασικά βήματα του προγραμματισμού είναι τα εξής: Α. Σκοπός της μονάδας (στόχοι και στρατηγικές) Β. Το εξωτερικό περιβάλλον (ευκαιρίες απειλές) Γ. Ανάλυση πόρων μονάδας Δ. Εντοπισμός δυνατών και αδυνάτων σημείων διακεκριμένη ανταγωνιστικότητα (ανάλυση για ξεχωριστές δεξιότητες πόρους SWOT) Ε. Προσδιορισμός στρατηγικών Στ. Εφαρμογή στρατηγικών Ζ. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων Ο στρατηγικός προγραμματισμός έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά στην ναυτιλιακή εταιρεία: Α. Stability strategy: Δεν περιλαμβάνει αλλαγές, επιδιώκει διατήρηση μεριδίου αγοράς και απόδοσης στο επενδεδυμένο κεφάλαιο Β. Στρατηγική ανάπτυξης (έχουμε αύξηση επιπέδου εργασιών, εσόδων, προσωπικού, μεριδίου αγοράς με αύξηση δηλαδή των πλοίων) Γ. Cost leadership strategy: ηγετικές φιλοδοξίες με στόχο την υπεροχή στον κλάδο των μεταφορικών υπηρεσιών θαλάσσης μέσω της επίτευξης του χαμηλότερου δυνατού κόστους. 14. Τι είναι η οργανωτική δομή μιας εταιρείας; Η οργανωτική δομή μιας εταιρείας είναι αυτή που ορίζει πως θα διανεμηθούν τα διάφορα καθήκοντα, ποιος αναφέρεται σε ποιον, πως θα γίνεται ο συντονισμός και πως η συνεργασία. Η οργανωτική δομή μιας εταιρείας έχει τα παρακάτω βασικά χαρακτηριστικά: Α. Βαθμός απλότητας Β. Βαθμός καταγραφής Γ. Βαθμός συγκέντρωσης εξουσιών Στη ναυτιλιακή εταιρεία η οργάνωση είναι πολύπλοκη επειδή η παραγωγή (το πλοίο) γίνεται από μεγάλη απόσταση. Τα κέντρα εξουσίας είναι δύο πλοίο γραφείο. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει τυπική η οργανωτική δομή καθώς η λειτουργία διέπεται από πολλούς κανονισμούς. 15. Δομή εταιρείας υπερταχέων σκαφών Ο/Γ Ε/Γ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Α.Τ.Τ. Α.Ε. Α.Τ.Τ. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ Α.Ε. Α.Τ.Τ. MARINE S.A. Superfast I A.T.T. NAVIGATION S.A. Superfast II Superfast ferries S.A. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΡΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

Η εταιρεία διοικείται από πενταμελές Δ.Σ. και είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο αξιών, από όπου και βρήκε το κεφάλαιο για τον εκσυγχρονισμό της σύνδεσης Ελλάδας Ευρώπης. Ποιοι είναι οι κύριοι στόχοι των εταιρειών υπερταχέων σκαφών; Α. Περιορισμός χρόνου ταξιδιού και ιδιαίτερη έμφαση στην άνεση και στην αποτελεσματικότερη χρήση του πλοίου Β. Ποιοτικός εκσυγχρονισμός στόλου (έμφαση στον ανταγωνισμό) Γ. Ανεξαρτητοποίηση θαλάσσιας μεταφοράς από εδάφη τρίτων χωρών 16. Ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι εταιρείες που εισάγονται στο Χ.Α.; Α. Για εταιρείες λαϊκής βάσης που εισάγονται στο Χρηματιστήριο Αξιών υπάρχει ανώτατο όριο μέχρι 5% του συνολικού αριθμού τους για κάθε μέτοχο, περιορίζοντας έτσι την ελεύθερη δράση. Μια νομική άποψη λέει ότι το όριο αυτό εξασφαλίζει την ευρεία διασπορά των μετοχών σε πολλούς μετόχους. Αυτό είναι το κύριο εμπόδιο για την εισαγωγή ναυτιλιακών εταιρειών στο χρηματιστήριο. Η είσοδος των εταιρειών στο Χ.Α. συνεπάγεται αυτόματα τον διαχωρισμό διαχείρισης και ιδιοκτησίας γεγονός που αντίκειται στον οικογενειακό χαρακτήρα των ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών. Επομένως ο έλεγχος διατηρείται από τις ναυτιλιακές οικογένειες όσο ευρεία και αν είναι η βάση των μετοχών. Β. Η είσοδος στο Χ.Α. απαιτεί την κατοχή τουλάχιστον 5 πλοίων, ενώ έπρεπε να υπάρχει κατώτατο όριο ως προς την αξία των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας Γ. Υπάρχει πρόβλημα αστάθειας της μετοχής λόγω της ασταθούς απόδοσης πλοίου στην ποντοπόρο ναυτιλία. Δ. Όλες οι εταιρείες που εισάγονται στο χρηματιστήριο πρέπει να διακατέχονται από πλήρη οικονομική διαφάνεια, η οποία μάλιστα υποχρεωτικά δημοσιοποιείται μετά τον έλεγχο αρμοδίων ορκωτών λογιστών. 17. Τι γνωρίζετε για τη θεωρία ηγεσίας Tannenbaum και Schmiat (1958); Η τυπική συμπεριφορά ενός ηγέτη χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω σημεία: Α. Ο manager ανακοινώνει το στόχο και τη λύση, ενώ αναθέτει την εφαρμογή στους υφισταμένους (π.χ. πλοίαρχος) Β. Ο manager πείθει τους υφισταμένους για τη λύση Γ. Ο manager ζητά ιδέες, λύσεις και σχέδια Δ. Ο manager αποφασίζει για τις αλλαγές στην αρχική ιδέα Ε. Ο manager βρίσκει λύσεις και το προσωπικό τις εφαρμόζει Στ. Ο manager θέτει τα όρια μέσα στα πλαίσια των οποίων η ομάδα λαμβάνει τις αποφάσεις 18. Ποιοι είναι οι τύποι ηγεσίας σύμφωνα με τον Likert (1967); Α. Αυταρχική εκμετάλλευση Αναφέρεται στην έλλειψη εμπιστοσύνης, στην επιβολή αποφάσεων, στην απειλή ως κίνητρο και στην χαμηλή επικοινωνία της ομαδικής εργασίας. Β. Φιλανθρωπική αυθεντία

Περιλαμβάνει την επιφανειακή εμπιστοσύνη, την επιβολή αποφάσεων χωρίς εκχώρηση εξουσίας, την αμοιβή ως κίνητρο και την εμπλοκή των υφισταμένων στην επίτευξη των λύσεων. Γ. Συμμετοχικός τύπος Χαρακτηριστικά του τύπου αυτού είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης, συμμετοχή των υφισταμένων μέσω των ιδεών τους, οι οποίες βέβαια ελέγχονται, η αμοιβή και η εμπλοκή ως κίνητρο καθώς και η χρήση ιδεών και απόψεων των υφισταμένων. Δ. Δημοκρατικός τύπος Στον τύπο αυτό δίνεται έμφαση στην ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης, επιτρέπεται στους υφισταμένους να λαμβάνουν αποφάσεις για ζητήματα που τους αφορούν, έχουν ως κίνητρο την αμοιβή και ενθαρρύνεται η ανταλλαγή ιδεών. 19. Τι γνωρίζετε για τη θεωρία του διευθυντικού πλέγματος (Blake Mouton 1969) Το πλέγμα έχει δύο διαστάσεις Ενδιαφέρον για το προσωπικό (9 βαθμοί) Ενδιαφέρον για την παραγωγή (9 βαθμοί) Άρα έχουμε 81 τύπους ηγετών. 20. Τι σημαίνει εκχώρηση εξουσίας; Κάτω από ποιους όρους γίνεται και πότε δεν εκχωρείται; Εκχώρηση εξουσίας έχουμε όταν η δικαιοδοσία εκχωρείται σε άλλο πρόσωπο προκειμένου αυτό να πραγματοποιήσει ορισμένες αρμοδιότητες. Έτσι δίνεται σε κάποιους υφισταμένους η δυνατότητα να λαμβάνουν αυτόνομες αποφάσεις. Η έννοια της εκχώρησης δεν είναι σε καμία περίπτωση συναφής με την έννοια της παραίτησης αλλά μπορεί να εκφραστεί με τα παρακάτω: Α. Ξεκάθαρη αναφορά στις υποχρεώσεις των υφισταμένων Β. Ακριβής έκταση ή όρια των ενεργειών που του εκχωρούνται Γ. Αναμενόμενη απόδοση υφισταμένου Δ. Χρονικό διάστημα ολοκλήρωσης ενεργειών Η εξουσία δεν εκχωρείται για ζητήματα: Α. Γενικού προγραμματισμού Β. Γενικής πολιτικής Γ. Η εκχώρηση γίνεται μόνο προς το αμέσως επόμενο επίπεδο των υφισταμένων Δ. Η εξουσία δεν εκχωρείται όταν ο manager δεν έχει εμπιστοσύνη στους υφισταμένους τους Στη ναυτιλιακή εταιρεία υπάρχει εκχώρηση αυξημένης εξουσίας στον πλοίαρχο (εξαιτίας της γεωγραφικής απόστασης και της έλλειψης άμεσης επικοινωνίας). 21. Ποιοι είναι οι προσδιοριστικοί παράγοντες της εκχώρησης της εξουσίας; Α. Μέγεθος της εταιρείας Η εκχώρηση εξουσίας είναι ανάλογη προς το μέγεθος της εταιρείας. Πρέπει να λαμβάνονται πολλές αποφάσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα και η ποσότητα πληροφοριών δεν φτάνει πάντα έγκαιρα.

Β. Πολυπλοκότητα Η πολυπλοκότητα είναι ανάλογη της εκχώρησης εξουσίας. Για εργασίες που απαιτούν τεχνική πληροφόρηση εκχωρείται εξουσία σε πρόσωπα με σχετική τεχνική κατάρτιση. Γ. Βαθμός εμπιστοσύνης Αποτελεί ένα ιδιόμορφο χαρακτηριστικό το οποίο αφορά στα χαρίσματα των υφισταμένων, στα προσόντα και στην προσωπικότητα του κάθε ατόμου. 22. Τι γνωρίζετε για θεωρία παρακίνησης Herzberg για εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες; Οι εσωτερικοί παράγοντες σχετίζονται με την ικανοποίηση που παίρνει κανείς από την εργασία του και είναι οι εξής: Α. Αναγνώριση Β. Υπευθυνότητα Γ. Ανάπτυξη Δ. Πρόοδος Ε. Επιτυχία Στ. Η ίδια η εργασία Οι εξωτερικοί παράγοντες σχετίζονται με την δυσαρέσκεια της εργασίας. Οι εξωτερικοί παράγοντες είναι οι ακόλουθοι: Α. Επίβλεψη Β. Πολιτική εταιρείας Γ. Σχέση με προϊστάμενο Δ. Συνθήκες εργασίας Ε. Μισθός Στ. Σχέση με συναδέλφους Ζ. Προσωπική ζωή Η. Σχέση με υφισταμένους Θ. Σχέση με συναδέλφους Ι. Ασφάλεια Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να μειώσουν τη δυσαρέσκεια αλλά αυτό δεν είναι το ίδιο με το επιτευχθεί η επιθυμητή ικανοποίηση. Κατά τον Herzberg η στάση του εργαζομένου απέναντι στην εργασία θα καθορίσει την επιτυχία ή την αποτυχία του. Η παρακίνηση δημιουργείται όταν κανείς δίνει έμφαση στους εσωτερικούς παράγοντες επειδή είναι αυτοί που δημιουργούν εργασιακή ικανοποίηση σε μικρό ή μεγάλο βαθμό. Οι εξωτερικοί παράγοντες καθορίζουν μόνο τη δυσαρέσκεια ή μη. 23. Τι γνωρίζετε για τη θεωρία παρακίνησης του Skinner; Η θεωρία αυτή έχει τη βάση της ανταμοιβή της συμπεριφοράς. Λειτουργεί ένα σύστημα bonuses στο πλοίο και στην ναυτιλιακή επιχείρηση (το σύστημα των bonuses δεν πρέπει να καταργείται σε χαμηλή ναυλαγορά). Η θετική συμπεριφορά αγνοήθηκε ή τιμωρήθηκε ή απλά δεν ανταμείφτηκε. Σύμφωνα με τη θεωρία παρακίνησης του Skinner η ανταμοιβή της θετικής συμπεριφοράς πρέπει να σχεδιάζεται από το manager και να εκτελείται από τον Πλοίαρχο, τον Α Μηχανικό και τους διευθυντές των τμημάτων. Τα κίνητρα μπορεί να είναι χρηματικά ή οτιδήποτε μπορεί να ανταμείβει καλύτερα το άτομο ή τη συμπεριφορά που θέλουμε να ανταμείψουμε.

24. Τι γνωρίζετε για τη θεωρία παρακίνησης του McClelland; Η θεωρία αυτή ορίζει 3 ανάγκες: Α. Επιτυχίας Υπεροχή και επιτυχία σε σχέση με κάποια πρότυπα. Προϋποθέσεις είναι η σωστή χρήση της ανατροφοδότησης, το μικρό ρίσκο, η απόδοση προσωπικών ευθυνών και οι μέτριοι κίνδυνοι. Β. Δύναμη Αφορά στον ανταγωνισμό, στις θέσεις, στους επικεφαλείς και στην επίδραση στους άλλους Γ. Διαπροσωπικές σχέσεις Αναφέρεται στο πόσο είναι αρεστοί στους άλλους, στις φιλίες κλπ.