ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων Ενότητα # 4: Μοντελοποίηση Προβλημάτων Αναφοράς Διονύσης Γιαννακόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να γίνουν κατανοητά τα προβλήματα αναφοράς μέσω της μοντελοποίησης και παράθεση παραδειγμάτων 4
Περιεχόμενα ενότητας Προβλήματα Αναφοράς: Μισθοδοτική πολιτική Αγορά μοτοσυκλέτας Επέκταση μετρό Δίκτυο πωλήσεων Επιτροπή διαγωνισμού 5
Μισθοδοτική πολιτική (1) Στάδιο 1: Αντικείμενο της απόφασης Σύνολο δράσεων Ο εξωτερικός μελετητής παρατηρεί ότι η νέα μισθοδοτική πολιτική της επιχείρησης έχει να κάνει με την συσχέτιση του μισθού ενός στελέχους με τα προσόντα και τα αποτελέσματα που το στέλεχος αυτό παράγει στην επιχείρηση. Πρέπει λοιπόν να αξιολογηθούν όλα τα στελέχη της επιχείρησης και να υπολογισθούν οι ετήσιες αποδοχές τους στη βάση της αξιολόγησης αυτής. Ως σύνολο δράσεων θα οριστεί λοιπόν το σύνολο όλων των στελεχών της επιχείρησης: A={a1,a2,...,ai, } όπου: ai : στέλεχος της επιχείρησης 6
Μισθοδοτική πολιτική (2) Στάδιο 1: Αντικείμενο της απόφασης Προβληματική Λόγω της ανάγκης αξιολόγησης όλων των στελεχών, ο εξωτερικός μελετητής πρέπει να υιοθετήσει την προβληματική γ της κατάταξης. Ακόμη, τα πρόσθετα δεδομένα του πίνακα 2.2 (σελ. 37 στο βιβλίο) πρέπει να επιτρέψουν την ποσοτικοποίηση των βαθμίδων της κατάταξης, μια ποσοτικοποίηση που θα δίνει άμεσα τις ετήσιες αποδοχές κάθε βαθμίδας της κατάταξης, δηλαδή κάθε στελέχους. 7
Μισθοδοτική πολιτική (3) Στάδιο 2: Συνεπής οικογένεια κριτηρίων Η πολιτική εσωτερικής αξιολόγησης της επιχείρησης είναι δεδομένη και βασίζεται στα τέσσερα κριτήρια: υπευθυνότητα αποτελεσματικότητα εμπειρία προσόντα Όλα τα κριτήρια είναι κριτήρια μέτρου, με κοινή κλίμακα μέτρου (0-10) και πληρούν τις τρεις συνθήκες μιας συνεπούς οικογένειας κριτηρίων. 8
Αγορά μοτοσυκλέτας (1) Στάδιο 1: Αντικείμενο της απόφασης Σύνολο δράσεων Προβληματική Το σύνολο των έξι υποψηφίων μηχανών στο οποίο έχει καταλήξει ο νεαρός μοτοσυκλετιστής αποτελεί το σύνολο των δράσεων του προβλήματος απόφασης: A = {BMW F800S, Moto Guzzi Breva 750, H Davidson XLH 883 STD, Honda CBR 600F, Kawasaki Z 750S, Yamaha YZF R6} Aπό τα παραπάνω μοντέλα, ο μοτοσυκλετιστής θα επιλέξει για αγορά το ένα. Η προβληματική είναι προφανώς η α (επιλογή). 9
Αγορά μοτοσυκλέτας (2) Στάδιο 2: Συνεπής οικογένεια κριτηρίων Η επιλογή των κριτηρίων βασίστηκε σε πέντε άξονες προτίμησης
Αγορά μοτοσυκλέτας (3) Στάδιο 2: Συνεπής οικογένεια κριτηρίων Κάθε άξονας προτίμησης οδηγεί στον ορισμό ενός ή δυο κριτηρίων, επιτρέποντας έτσι να ικανοποιούνται οι συνθήκες της επάρκειας και του μη πλεονασμού. Προκειμένου όμως να ικανοποιηθεί και η συνθήκη της συνέπειας (μονοτονία), οι κλίμακες των κριτηρίων «τιμή» και «κόστος ανταλλακτικών» πρέπει να αλλάξουν πρόσημο (αρνητικές τιμές). Εκτός από το κριτήριο «τεχνικά χαρακτηριστικά», το οποίο λόγω ορισμού της κλίμακας, είναι κριτήριο διάταξης, όλα τα κριτήρια είναι κριτήρια μέτρου. Τούτο συμβαίνει επειδή οι κλίμακες που χρησιμοποιούν δικτυακοί τόποι ή εξειδικευμένα περιοδικά είναι ποσοτικές (1-5 ή 1-10). 11
Επέκταση μετρό (1) Στάδιο 1: Αντικείμενο της απόφασης Σύνολο δράσεων Προβληματική Ως σύνολο δράσεων πρέπει να εκληφθεί εδώ το σύνολο των υπό προγραμματισμό επεκτάσεων του μετρό: Α= {Α, Β, Γ, Δ} Το πρόβλημα της ιεράρχισης των έργων είναι άμεσα συνυφασμένο με τον προγραμματισμό των επενδύσεων του ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΜΕΤΡΟ. Κατά συνέπεια, η προβληματική γ της κατάταξης θα επιτρέψει στον υπεύθυνο του τομέα προγραμματισμού να εκπονήσει πρόγραμμα χρηματοδότησης των νέων γραμμών στο άμεσο και απώτερο μέλλον. 12
Επέκταση μετρό (2) Στάδιο 2: Συνεπής οικογένεια κριτηρίων Η επιλογή των κριτηρίων βασίστηκε σε τρεις άξονες προτίμησης 13
Επέκταση μετρό (3) Στάδιο 2: Συνεπής οικογένεια κριτηρίων Η συνεπής οικογένεια των προτεινόμενων κριτηρίων αξιολόγησης έχει δομηθεί στη βάση των τριών αξόνων προτίμησης του προηγούμενου σχήματος. Την συνθήκη της συνέπειας δεν ικανοποιεί μόνο το κριτήριο g 3 του κόστους κατασκευής ανά χιλιόμετρο γραμμής, το οποίο πρέπει να αλλάξει πρόσημο (αρνητικό κόστος). Όλα τα κριτήρια είναι μετρικά (ποσοτικά). 14
Δίκτυο πωλήσεων (1) Στάδιο 1: Αντικείμενο της απόφασης Σύνολο δράσεων Αντικείμενο της αξιολόγησης είναι τα καταστήματα που συνεργάζονται με τη βιομηχανία. Συνεπώς, ως σύνολο δράσεων θα θεωρηθεί το σύνολο των υπό αξιολόγηση καταστημάτων. Για την περίπτωση της Αττικής, το σύνολο αυτό είναι: A= {K 1, K 2, K 3, K 4, K 5, K 6, K 7, K 8 } 15
Δίκτυο πωλήσεων (2) Στάδιο 1: Αντικείμενο της απόφασης Προβληματική Ο εξωτερικός σύμβουλος βρίσκεται μπροστά στο δίλλημα «αξιολόγηση καταστήματος ή επιλογή αντιπροσώπου;», διστάζοντας αν θα πρέπει να κατατάξει τα καταστήματα (προβληματική γ) ή να αποφανθεί αν πρέπει ή δεν πρέπει να υπογράψουν συμβόλαιο αντιπροσώπου (προβληματική β). Αρχικά υλοποιείται μια πρώτη μελέτη αξιολόγησης κατάταξης των καταστημάτων, στο πλαίσιο της προβληματικής γ, προκειμένου να αξιολογηθεί όλο το υπάρχον δίκτυο πωλήσεων και μια δεύτερη, παράλληλη μελέτη επιλογής των αντιπροσώπων στο πλαίσιο της προβληματικής β (ταξινόμηση). Στη συνέχεια γίνεται η ένταξη του καταστήματος σε μια από τις παρακάτω τρείς κατηγορίες: C 1 : Αντιπρόσωπος C 2 : Κατάστημα σε Περίοδο Χάριτος C 3 : Παύση Συνεργασίας 16
Δίκτυο πωλήσεων (3) Στάδιο 2: Συνεπής οικογένεια κριτηρίων Η προτεινόμενη οικογένεια των τριών κριτηρίων έχει στηριχθεί στους αντίστοιχους άξονες προτίμησης : εμπορικά αποτελέσματα ποιότητα καταστήματος διεύθυνση καταστήματος. Αποτελείται από ένα μετρικό κριτήριο (τζίρος) και δύο κριτήρια διάταξης των οποίων η κλίμακα είναι ποιοτική [ g * = Γ, Β, Α = g * ]. Από τον τρόπο ορισμού των κριτηρίων, τα τρία κριτήρια φαίνεται να αποτελούν μια συνεπή οικογένεια κριτηρίων. 17
Επιτροπή διαγωνισμού (1) Στάδιο 1: Αντικείμενο της απόφασης Σύνολο δράσεων Το έργο του τεχνικού αναλυτή εστιάζεται, αρχικά στη σύνθεση των αξιολογήσεων που έχουν δώσει οι πέντε κριτές και εν συνεχεία στην ενσωμάτωση της οικονομικής προσφοράς στη συνολική (τεχνική) αξιολόγηση, για να προκριθεί η καλύτερη προσφορά. Τούτο το τελευταίο, όμως, δεν μπορεί να γίνει αν δεν κατατεθεί και κοινοποιηθεί στους ενδιαφερόμενους το αποτέλεσμα της τεχνικής αξιολόγησης. Ο τεχνικός αναλυτής επιλέγει προφανώς ως σύνολο δράσεων τις πέντε ανταγωνίστριες εταιρείες του διαγωνισμού: Α={Ε 1, Ε 2, Ε 3, Ε 4, Ε 5 } 18
Επιτροπή διαγωνισμού (2) Στάδιο 1: Αντικείμενο της απόφασης Προβληματική Η προβληματική για τον οργανισμό είναι βεβαίως η προβληματική α (επιλογή της συμφερότερης προσφοράς). Για τον τεχνικό αναλυτή, όμως, ο οποίος πρέπει να αναδείξει μια συνολική τεχνική αξιολόγηση για όλες τις εταιρείες, η προβληματική πρέπει να είναι η γ (κατάταξη). Επίσης, επειδή η τεχνική αξιολόγηση με βαρύτητα 75% πρόκειται να συμπεριλάβει και την οικονομική προσφορά των εταιρειών, με βαρύτητα 25%, η αναζητούμενη κατάταξη των εταιρειών πρέπει να συνοδεύεται από έναν ποσοτικό δείκτη αξιολόγησης. Η τελευταία αυτή απαίτηση θα επιτρέψει την εφαρμογή ενός αναλυτικού τύπου της μορφής: u(ei) 75 bi ci 25 B C όπου: u(ε i ) η συνολική αξιολόγηση της εταιρείας Ε i, b i η τεχνική αξιολόγηση της εταιρείας Ε i, Β η μέγιστη τιμή τεχνικής αξιολόγησης, c i η οικονομική προσφορά εταιρείας Ε i και C ο προϋπολογισμός του διαγωνισμού 19
Επιτροπή διαγωνισμού (3) Στάδιο 2: Συνεπής οικογένεια κριτηρίων Ο τεχνικός αναλυτής μοντελοποιεί το πρόβλημα της τεχνικής αξιολόγησης ως πρόβλημα πολυκριτήριας αξιολόγησης, θεωρώντας ότι κάθε κριτής είναι ένα μετρικό κριτήριο με κοινή κλίμακα αξιολόγησης 0-10. Οι συνθήκες της επάρκειας και του μη πλεονασμού ισχύουν εκ των πραγμάτων, δεδομένου ότι τα μέλη της επιτροπής έχουν οριστεί από το διοικητικό συνβούλιο του οργανισμού και δεν μπορεί να είναι ούτε περισσότερα (επάρκεια), ούτε λιγότερα από πέντε (μη πλεονασμός). 20
Τέλος Ενότητας